Między Puszczą a Stolicą
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Między puszczą a stolicą FOLDER TURYSTYCZNY GMINY STARE BABICE © Wydawca: Gmina Stare Babice ul. Rynek 32, 05-082 Stare Babice Opracowanie: M. Pawlikowska dla Omikron z wykorzystaniem materiałów archiwalnych Urzędu Gminy Stare Babice Druk: Omikron sp. z o.o. Nakład 10000 egz. Egzemplarz bezpłatny Stare Babice 2013 ISBN: 978-83-89959-79-9 Między puszczą a stolicą Gmina Stare Babice położona jest w centrum Mazowsza, za zachodnią granicą Warszawy, na po- łudniowym skraju Puszczy Kampinoskiej. Bliskość stolicy (14 km do centrum) i lokalizacja w otoczeniu pięknej przyrody sprawiają, że osiedla się tu coraz więcej osób. Na jej terenie nie ma zakładów przemysłowych uciążliwych dla środowiska. Nowoczesne przedszkola i szkoły, duża ilość obiektów sportowych i terenów rekreacyjnych sprawiają, że są tu dobre warunki do codziennego życia, a także do nauki i wypoczynku. Tereny Gminy Stare Babice są atrakcyjne turystycznie. Babice szczycą się bogatą historią, a w roku 2013 obchodzą jubileusz 700-lecia. Wielowiekową historię potwierdza dokument księcia mazowieckiego Siemowita II, w którym wymienia się rycerza Piotra z Babic. Tradycje rycerskie ziemi babickiej wpisał na trwałe do literatury Henryk Sienkiewicz, umieszczając nazwy gminnych miejscowości na kartach „Ogniem i mieczem”, a słynny pojedynek Bohuna z Michałem Wołodyjowskim ulokował w Lipkowie – miejscowości oddalonej od Babic o 5 km. Dziś w Lipkowie warto zobaczyć kościół w otoczeniu zabytkowej lipowej alei i dawny dwór – obecną plebanię, do którego przyjeżdżał słynny pisarz. Bywał tu podobno nawet sam król Stanisław August Poniatowski. Na terenie gminy warto odwiedzić kościół pw. św. Wincentego Ferreriusza w Borzęcinie Dużym. Borzęcińska paraia jest jedną z najstarszych na Mazowszu, powstała w XIII w. Godny obejrze- nia jest także zabytkowy barokowy kościół w Starych Babicach, rozbudowany wg projektu Józefa Piusa Dziekońskiego. Babice stały się bardzo znane w okresie międzywojennym. Tu bowiem uruchomiono w 1923 roku największą w tamtych czasach Transatlantycką Radiotelegraiczną Centralę Nadawczą (Radiostacja Babice), która dawała Polsce łączność z całym światem. W dniu jej inauguracji prezydenci Polski i USA wymienili między sobą depesze. Po czasach II wojny światowej zostały w okolicach trwałe ślady. O bohaterstwie żołnierzy Wojska Polskiego, którzy pozostali tu na zawsze, broniąc polskiej ziemi, świadczą cmentarze i kwatery wojenne – w Starych Babicach i Borzęcinie Dużym. Pamiętając o bogatej historii Samorząd dba o dalszy harmonijny rozwój tego obszaru. Świadczą o tym przyznane Gminie przez niezależne gremia nagrody, m.in.: „Mistrza Zrównoważonego Rozwoju”, „Lidera” w pozyskiwaniu środków z Unii Europejskiej, a także tytuły „Przyjaźni środowisku” czy „Samorządowy Lider Edukacji 2012”. Zapraszamy do odwiedzenia naszej gminy, poznania jej bogatej historii i współczesnych osiągnięć. Stare Babice --- O gminie Historia Przed planowaną wycieczką po terenach Gminy Stare Babice warto zapoznać się z publi- kacją wydaną w 2013 r. przez babicki samorząd. Wielowiekową historię Babic i sąsiednich miej- scowości utrwalono w popularno naukowej mo- nograii pt. „Stare Babice na przestrzeni wieków”. Do jej opracowania zaproszono historyków, regio- nalistów, kulturoznawców i pasjonatów lokalnej historii, którym udało się zebrać i opisać barwne dzieje Babickiej Małej Ojczyzny. Elektroniczna wersja książki dostępna jest na stronie internetowej www.stare-babice.pl w za- kładce „Dla Turysty”. z Zielonek, gdzie znaleziono kilka krzemiennych narzędzi i fragmenty naczyń glinianych. Dobrze Pradzieje udokumentowano znaleziska z 1932 roku, kie- Najwcześniejsze źródła pisane, przekazujące dy to w Borzęcinie Dużym, przy budowie dro- informacje o niektórych miejscowościach z obsza- gi do Zaborowa, natraiono na pradziejowe ru Babic, datowane są na XIII wiek. Jednak nie jest cmentarzysko. Dzięki zainteresowaniu kierow- to początek dziejów tego regionu. Dzięki starożyt- nika miejscowej szkoły znalezione zabytki zo- nym przedmiotom odkrytym przypadkowo i wy- stały przekazane do Państwowego Muzeum dobytym w czasie wykopalisk archeologicznych Archeologicznego w Warszawie. możliwa jest rekonstrukcja codziennego życia lu- Do końca lat 60. XX wieku, z okolic Babic zna- dzi zamieszkujących ziemię babicką od mezolitu nych było tylko 10 wzmianek o odkryciach przed- czyli sprzed około 10 000 lat do czasów nowożyt- miotów i cmentarzysk pradziejowych. Dzięki nych. Wśród znalezionych przedmiotów są: na- projektowi Archeologiczne Zdjęcie Polski polega- rzędzia kamienne, rogowe oraz żelazne, metalowe jącemu na dokumentowaniu i katalogowaniu za- części stroju, a także skorupy naczyń glinianych, bytków leżących na powierzchni gruntu, w latach broń czy pozostałości po produkcji hutniczej 70. i 80. odkryto na tym obszarze ponad 90 no- pochodzące z cmentarzysk i osad użytkowanych wych stanowisk archeologicznych. przez dawnych mieszkańców tych okolic. Ratowniczymi badaniami wykopaliskowymi Pierwsze zarejestrowane odkrycia arche- objęto w 1975 roku wielokulturowe cmentarzysko ologiczne pochodzą z początku XX wieku na terenie Starych Babic. Podczas długoletnich wykopalisk odkryto na jego obszarze około 200 grobów pochodzących z różnych epok. Odkopano też dużą osadę produkcyjną, w której żelazo wytapiano w jednorazo- wych piecach (dymarkach). Wszystkie znaleziska są starannie doku- mentowane i dzięki nim wiemy, że obszar był zamieszkały od wieków. Mapa stanowisk archeologicznych w gminie Stare Babice 2 • Gmina Stare Babice 2013 • W skrócie o ludziach wiedzieć, że tłumaczem Statutów Wiślickich i miejscowościach i Prawa Mazowieckiego, był żyjący w XV wieku Zagospodarowanie terenu obecnej gminy Świętosław z Wojcieszyna, miejscowości będącej determinowało położenie w obrzeżu Puszczy wówczas częścią włości Lipkowa. Kampinoskiej. Były to tereny książąt mazowiec- LATCHORZEW, nazwę swoją zawdzięcza kich. Rozwijała się tu gospodarka bartna i leśna. imieniu założyciela. Występuje ona już w do- Najwcześniejsze zachowane zapisy o miejscowo- kumencie z 1430 roku, gdzie mowa jest o Pawle ściach pochodzą ze średniowiecza i są to dokumen- z Latchorzewa. Wybitną postacią w XVI wieku, ty nadania, sprzedaży ziem. Pierwszą wymienioną właścicielem Latchorzewa, był Wojciech Oczko – miejscowością jest BORZĘCIN (Borzanczyn), lekarz królewski Stefana Batorego i Zygmunta III który w 1240 roku został przekazany przez Wazy. Konrada Mazowieckiego opactwu czerwińskie- W XVII wieku dobra babickie należały do mu za inne dobra. Nazwa Borzęcin wywodzi się rodu Leszczyńskich herbu Wieniawa. Ostatnią od średniowiecznego imienia Borzęta, znanego w osobą z rodu Leszczyńskich, urodzoną i zmar- Polsce w XII wieku. łą w Babicach, była Ewa Konstancja Kunegunda, Z mniej ludnych pierwotnych osad książęcych która została żoną Jana Sebastiana Szembeka, wykształciły się w średniowieczu i dobie nowożyt- a w posagu wniosła dobra Babice. Okres, w któ- nej klucze dóbr: Babice z przyległościami, Lipków rym właścicielami Babic byli Szembekowie, i Zielonki oraz Borzęcin. był najlepszy okresem rozwoju majątku babic- Nazwa BABICE jest tzw. nazwą patronimicz- kiego. Ewa i Jan Szembekowie, oboje z rodzin ną, wywodzi się od przezwiska „Baba”. Było to za- katolickich, byli bardzo szczodrobliwi dla ko- pewne przezwisko żartobliwe, nadawane komuś, ścioła. Ufundowali wiele kościołów, m.in. kościół przez rówieśników w młodym wieku, ze względu w Babicach, który stanął w miejscu wcześniej- na jego cechy wyglądu lub zachowania. Obok nie- szego, drewnianego, zniszczonego podczas prze- go występował też przydomek Babic, znany już marszów wojsk w czasie potopu szwedzkiego. Po w 1260 roku. Babice byli zatem potomkami Baby, śmierci Ewy Szembekowej majątek został roz- a nazwa z grupy ludzi przechodziła stopniowo na drobniony między spadkobierców z dalszej linii. osadę przez nich zamieszkaną. Szczegółowe podziały są znane z ksiąg hipotecz- Babice zostały wymienione po raz pierwszy nych, wprowadzonych w końcu XVIII wieku. w 1313 roku w dokumencie Siemowita II, księ- Opatrznościową osobą, zapobiegliwą i gospo- cia mazowieckiego. Historyk Kazimierz Pacuski darną była Justyna Działyńska, która w 1830 dowodzi, że Piotr z Babic, świadek dokumentu, roku scaliła rozdrobnione dobra babickie. był bliskim współpracownikiem księcia, który Działyńscy, to wielcy patrioci, zasłużyli się pracą zmarł w 1345 roku. Dalsze dzieje Babic znajduje- nad Konstytucją 3 Maja i w sejmie czteroletnim. my w dokumentach z drugiej połowy XIV wieku. Występuje w nich Marcin Babka z Babic, sędzia ciechanowski i wojewoda czerski. Marcin Babka Herb Gminy Stare Babice mógł być synem Piotra z Babic. Imię Marcin wy- Srebrna podkowa z zaćwieczo- stępuje w kolejnych pokoleniach rodu. Bezspornie nym na jej barku złotym krzyżem kawalerskim i ze strzałą srebrną wiadomo, że Marcin z Babic herbu Dołęga w słup w jej środku, jest godłem otrzymał urząd podkomorzego, który sprawo- herbu Dołęga, którym pieczęto- wał w latach 1400–1417. Babiccy występują też wał się ród Babickich, władający dobrami babickimi. W herbie w kolejnych dokumentach XV i XVI wieku. Już Gminy Stare Babice umieszczo- w XVI wieku właścicielem Babic był Wojciech no godło herbu Dołęga nad Radzimiński herbu Brodzic. skrzyżowanymi szablami, którym nadano nowy kształt, aby odróżnić wyraźnie szablę polską Wołodyjowskiego LIPKÓW, zwanym niegdyś Łupkowem lub od szabli kozackiej Bohuna. Lubkowem, wymienia się w 1414 roku jako własność rycerskiego rodu Prusów. Warto • Poznajemy okolice gminy • 3 Stare Babice --- O gminie Córką Justyny była Klaudyna z męża Potocka. Klaudyna to wzór Polki-patriotki.