Światowa Baza Referencyjna Zasobów Glebowych 2014 Międzynarodowy System Klasyfikacji Gleb Aktualizacja 2015
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Światowa baza referencyjna zasobów glebowych 2014 Międzynarodowy system klasyfikacji gleb Aktualizacja 2015 Tłumaczenie i redakcja: Cezary Kabała, Przemysław Charzyński, Renata Bednarek Published by arrangement with the Food and Agriculture Organization of the United Nations by Polish Society of Soil Science Toruń 2015 Praca ta została pierwotnie opublikowana przez Organizację do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa Narodów Zjednoczonych (FAO) jako World reference base for soil resources 2014 / World Soil Resources Report 106. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze jest odpowiedzialne za tłuma- czenie tekstu niniejszej publikacji na język polski. W przypadku rozbieżności pomiędzy teks- tem oryginalnym a tłumaczeniem obowiązuje wersja w języku angielskim. Nazwy użyte w tej publikacji i sposób prezentacji materiału nie są wyrazem poglądów żadnej osoby związanej z Organizacją do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa Narodów Zjednoczonych dotyczących statusu prawnego i granic jakiegokolwiek państwa, terytorium, miasta czy obszaru ani jego władz. Wzmianki o konkretnych firmach lub produktach, nie oznaczają, że są one preferowane lub polecane przez FAO. Opinie wyrażone w pracy są poglądami autora/ów i niekoniecznie są wyrazem poglądów żadnej osoby związanej z Organizacją do Spraw Wyży- wienia i Rolnictwa Narodów Zjednoczonych. © FAO 2014 – wersja angielska © Polskie Towarzystwo Gleboznawcze 2015 – wersja polska Toruń 2015 Tłumaczenie i redakcja: Cezary Kabała (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu) Przemysław Charzyński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) Renata Bednarek (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) Redakcja językowa: Iwona Kaproń-Charzyńska Projekt okładki: M. Świtoniak Fotografie na okładce (od lewej): Plinthosol – Australia (©Marcin Świtoniak); Andosol – Japonia (©Przemysław Charzyński); Stagnosol – Polska (©Cezary Kabała) Opracowanie graficzne: Beata Króliczak-Zajko, Machina Druku Korekta: Anna Płukarska Skład i łamanie: Mariusz Syguła ISBN 978-83-934096-7-9 Druk: Machina Druku ul. Szosa Bydgoska 50, 87-100 Toruń tel. 56 651 97 87 www.machinadruku.pl Spis treści Wstęp 5 Podziękowania 6 Lista skrótów i akronimów 7 1. Geneza i zasady 9 1.1. Historia 9 1.2. Główne zmiany w WRB 2014 10 1.3. Przedmiot klasyfikacji w WRB 12 1.4. Zasady kwalifikacji 13 1.5. Konstrukcja systemu 20 1.6. Warstwy powierzchniowe 21 1.7. Tłumaczenie na inne języki 21 2. Zasady klasyfikowania gleb i tworzenia legend map glebowych 25 2.1. Zasady ogólne 25 2.2. Zasady klasyfikowania gleb 27 2.3. Zasady tworzenia legend map glebowych 28 2.4. Subkwalifikatory 31 2.5. Gleby pogrzebane 36 3. Poziomy diagnostyczne, właściwości diagnostyczne i materiały diagnostyczne 39 3.1. Poziomy diagnostyczne 39 3.2. Właściwości diagnostyczne 83 3.3. Materiały diagnostyczne 100 4. Klucz do Referencyjnych Grup Gleb z listami kwalifikatorów głównych i uzupełniających 111 5. Definicje kwalifikatorów 143 Bibliografia 173 Polskie Towarzystwo Gleboznawcze 2015 3 Światowa baza referencyjna zasobów glebowych 2014 Aneks 1. Charakterystyka, rozmieszczenie, użytkowanie i ochrona Referencyjnych Grup Gleb 177 Aneks 2. Zestawienie procedur analitycznych dla charakterystyki gleb 227 Aneks 3. Rekomendowane kody dla Referencyjnych Grup Gleb, kwalifikatorów i przedrostków uściślających 233 Aneks 4. Podział materiału glebowego na frakcje i grupy granulometryczne 238 4 FAO 2014 Światowa baza referencyjna zasobów glebowych 2014 Wstęp Pierwsza oficjalna wersja Klasyfikacji Zasobów Glebowych Świata (World Refe- rence Base for Soil Resources – WRB) została wydana na 16. Światowy Kongres Gleboznawczy w Montpellier w roku 1998. Jednocześnie została ona uznana przez Międzynarodową Unię Gleboznawczą (IUSS) za system służący celom międzynaro- dowej korelacji i komunikacji. Drugie wydanie WRB zaprezentowano na 18. Świato- wym Kongresie Gleboznawczym w Filadelfii w roku 2006. Po kolejnych ośmiu latach zbierania danych glebowych oraz intensywnego testowania systemu na całym świecie powstała trzecia edycja WRB. Niniejsza publikacja stanowi efekt pracy zarówno autorów poprzednich wydań WRB, jak i licznej grupy gleboznawców, którzy uczestniczyli w pracach Grupy Roboczej WRB Międzynarodowej Unii Gleboznawczej (IUSS). WRB jest systemem służącym do klasyfikacji gleb oraz do tworzenia legend map glebowych. Wyrażamy nadzieję, że niniejsza publikacja będzie istotnym wkładem w rozwój gleboznawstwa i dzieło upowszechniania wiedzy o glebie w społeczeństwie. Powstanie publikacji umożliwił długotrwały wysiłek dużej grupy ekspertów, wsparty organizacyjnie przez Międzynarodową Unię Gleboznawczą i Organizację do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa Narodów Zjednoczonych (FAO). Peter Schad (przewodniczący) Cornie van Huyssteen (wiceprzewodniczący) Erika Michéli (sekretarz) Grupa Robocza WRB Międzynarodowej Unii Gleboznawczej Ronald Vargas Wydział Kształtowania Ziemi i Wody FAO Polskie Towarzystwo Gleboznawcze 2015 5 Światowa baza referencyjna zasobów glebowych 2014 Podziękowania Niniejsze wydanie zostało zredagowane przez Petera Schada (Politechnika Monachijska, Freising, Niemcy), Cornie van Huyssteena (Uniwersytet Wolnego Pań- stwa, Bloemfontein, Republika Południowej Afryki) i Erikę Michéli (Uniwersytet Świętego Stefana, Gödöllő, Węgry). Kluczowe decyzje podjął zarząd WRB w składzie: Lúcia Anjos (Brazylia), Carlos Cruz Gaistardo (Meksyk), Seppe Deckers (Belgia), Stefaan Dondeyne (Belgia), Einar Eberhardt (Niemcy), Maria Gerasimova (Rosja), Ben Harms (Australia), Arwyn Jones (Komisja Europejska), Pavel Krasilnikov (Rosja), Thomas Reinsch (USA), Ronald Vargas (FAO) i Ganlin Zhang (Chiny). Edycję językową przeprowadził Ben Harms (Australia). Niniejsze, trzecie wydanie powstało dzięki wkładowi wielu naukowców. Są to m.in.: David Badia Villas (Hiszpania), Frank Berding (Holandia), Hans-Peter Blume (Niemcy), Vanda Buivydaite (Litwa), Wolfgang Burghardt (Niemcy), Przemysław Charzyński (Polska), Joe Chiaretti (USA), Juan Comerma (Wenezuela), Carmelo Dazzi (Włochy), Mahmut Dingil (Turcja), Arnulfo Encina Rojas (Paragwaj), Márta Fuchs (Węgry), Luisa Giani (Niemcy), Sergey Goryachkin (Rosja), Alfred Hartemink (USA), Juana José Ibañez Martí (Hiszpania), Plamen Ivanov (Bułgaria), Reinhold Jahna (Niemcy), Jerôme Juilleret (Luksemburg), Cezary Kabała (Polska), Andrzej Kacprzak (Polska), Arno Kanal (Estonia), Nikolay Khitrov (Rosja), Roger Langohr (Belgia), Xavier Legrain (Belgia), Andreas Lehmann (Niemcy), Peter Lüscher (Szwajca- ria), Gerhard Milbert (Niemcy), Brian Murphy (Australia), Freddy Nachtergael (FAO), Otmar Nestroy (Austria), Åge Nyborg (Norwegia), Tatiana Prokofieva (Rosja), David Rossiter (Holandia), Daniela Sauer (Niemcy), Jaroslava Sobocká (Słowacja), Karl Stahr (Niemcy), Leigh Sullivan (Australia), Wenceslau Teixeira (Brazylia) i Łukasz Uzarowicz (Polska). Grupa Robocza WRB jest głęboko wdzięczna dwóm wspaniałym gleboznaw- com, którzy wnieśli nieoceniony wkład w rozwój WRB , i których niestety nie ma już wśród żywych: Rudiemu Dudalowi (Belgia, 1926–2014), który był głównym twórcą Legendy do Mapy Gleb Świata FAO i Otto Spaargarenowi (Holandia, 1944–2015), który przez wiele lat był motorem Grupy Roboczej WRB. Grupa Robocza pragnie także wyrazić swą wdzięczność FAO za wsparcie oraz umożliwienie druku i dystrybucji niniejszej publikacji. 6 FAO 2014 Światowa baza referencyjna zasobów glebowych 2014 Lista skrótów i akronimów Aldith Glin ekstrahowany mieszaniną ditioninu, cytrynianu i wodorowęglanu sodu Alox Glin ekstrahowany kwaśnym szczawianem amonu Alpy Glin ekstrahowany pirofosforanem sodu CaCO3 Węglan wapnia COLE Współczynnik rozszerzalności liniowej EC Przewodność elektryczna ECe Przewodność elektryczna ekstraktu nasyconego ESP Procentowa zawartość wymiennego sodu FAO Organizacja do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa Narodów Zjednoczonych Fedith Żelazo ekstrahowane mieszaniną ditioninu, cytrynianu i wodorowęglanu sodu Feox Żelazo ekstrahowane kwaśnym szczawianem amonu Fepy Żelazo ekstrahowane pirofosforanem sodu HCl Kwas solny ISRIC Międzynarodowe Centrum Informacji o Glebie ISSS Międzynarodowe Towarzystwo Gleboznawcze IUSS Międzynarodowa Unia Gleboznawcza KOH Wodorotlenek potasu KCl Chlorek potasu Mn dith Mangan ekstrahowany mieszaniną ditioninu, cytrynianu i wodorowę- glanu sodu NaOH Wodorotlenek sodu NH4OAc Octan amonu ODOE Gęstość optyczna ekstraktu szczawianowego PWK Pojemność wymiany kationów (Cation exchange capacity, CEC) RSG Referencyjna Grupa Glebowa SAR Wskaźnik adsorpcji sodu Siox Krzem ekstrahowany kwaśnym szczawianem amonu SiO2 Krzemionka SUITMA Gleby Terenów Miejskich, Przemysłowych, Komunikacyjnych, Górniczych i Militarnych – grupa robocza IUSS TRB Całkowita rezerwa kationów zasadowych UNESCO Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury USDA Ministerstwo Rolnictwa Stanów Zjednoczonych WRB Światowa Baza Referencyjna Zasobów Glebowych Polskie Towarzystwo Gleboznawcze 2015 7 1. Geneza i zasady 1.1. Historia Od początku do drugiej edycji z roku 2006 Światowa Baza Referencyjna Zasobów Glebowych (WRB) jest oparta na Legendzie do Mapy Gleb Świata (FAO-Unesco, 1974) i Zrewidowanej Legendzie (FAO, 1988) do Mapy Gleb Świata (FAO-Unesco, 1971–1981). W roku 1980, Międzynarodowe Towa- rzystwo Gleboznawcze (ISSS, od roku 2002 Międzynarodowa Unia Gleboznawcza, IUSS) powołało do życia Grupę Roboczą „Międzynarodowa Baza Referencyjna dla Klasyfikacji Gleb” (International Reference Base for Soil Classification), której zadaniem było kontynuowanie prac nad międzynarodową klasyfikacją gleb opartą na naukowych podstawach. W 1992 roku zmieniono nazwę tej Grupy Roboczej na Światową Bazę Referencyjną Zasobów Glebowych