ZESZYTY NAUKOWE 75 Lat
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
POLSKI UNIWERSYTET NA OBCZYŹNIE W LONDYNIE ZESZYTY NAUKOWE 75 lat POLSKIEGO UNIWERSYTETU NA OBCZYŹNIE W LONDYNIE 1939–2014 POLSKI UNIWERSYTET NA OBCZYŹNIE W LONDYNIE ZESZYTY NAUKOWE Seria trzecia: nr 2 Rozprawy Artykuły Recenzje Londyn 2014 Rada naukowa prof. dr hab. Eugeniusz Kruszewski (Kopenhaga) prof. dr hab. Alicja Moskalowa (PUNO Londyn) prof. dr Stefan Stańczyk (PUNO Londyn) prof. dr hab. Halina Taborska (PUNO Londyn) Redakcja dr hab. prof. UJK Jolanta Chwastyk-Kowalczyk (redaktor naczelna) dr Joanna Pyłat (sekretarz redakcji) prof. dr hab. Halina Taborska (redakcja tekstów w języku angielskim) dr Andrzej Chludziński (redakcja stylistyczno-językowa) Recenzje prof. dr hab. Maria Beisert prof. dr inż. Ryszard Chmielowiec (STP Londyn) prof. dr hab. Oskar Stanisław Czarnik dr hab. prof. UJ Arkady Żegocki Korekta Paulina Jarzynka, Wojciech Pędzich Projekt okładki Bogdan Władysław Kowalczyk, Cyryl Kowalczyk Opracowanie graficzne Dorota Gierszewska Skład, przygotowanie do druku Wydawnictwo JASNE ul. Jacka Soplicy 10/14, 83-000 Pruszcz Gdański, Polska +48 58 301 72 57, 606 44 39 28 [email protected] www.wydawnictwo-jasne.pl Wydawca Polski Uniwersytet na Obczyźnie (PUNO) w Londynie 238-246 King Street London W6 0RF Wielka Brytania www.puno.edu.pl © Copyright by PUNO London and Authors, 2014 © Copyright for publishing by Wydawnictwo JASNE, 2014 Nakład: 300 egzemplarzy ISSN: 2052-319X SPIS treści OD RedakcJI . 9 ARTYKUŁY I ROZPRAWY ARTICLES & ESSAYS Historia kultury polskiej The History of Polish Culture Leon B . Koczy Tycho Brahe A MikołaJ Kopernik Tycho Brahe AND Nicholas Copernicus. 15 Eugeniusz S . Kruszewski Obchody 500-LECIA MikołaJA Kopernika W DANII Celebrations IN Denmark OF THE 500TH ANNIVersary OF Nicholas Copernicus . 27 Nina Taylor-Terlecka WOJNA Z CENZURą . Migawki Z redakcJI „Polski WalcząCEj” WAR WITH THE censor – snapshots From THE editorial OFFice OF THE „Polska WalcząCA” weekly . 39 Jan Zaleski Pierwsza wyższa szkoła techniczna NA ZIEMIACH polskich 1826–1831 THE First higher education technical college IN Poland 1826–1831 . 61 Wojciech Klas Archiwum MARIANA Jachimowicza THE MARIAN Jachimowicz archiVE . 77 Dzieje polityczne Polski i wychodźstwa The political history of Poland and Polish emigration Michael Fleming JAN Karski, AUSCHWITZ AND news OF THE Holocaust JAN Karski, AUSCHWITZ I wiadomośCI O HolokauśCIE. 85 Magdalena Górka Szkoła Młodszych Ochotniczek – szlaki emigracyJNE HANNY Broncel THE Junior GIRL-Volunteers School – IN THE ÉmigrÉ Footsteps OF HANNA Broncel . 101 Agata Błaszczyk Framing A policy For THE resettlement OF THE Polish political REFUGEES IN Britain (October 1945 – END OF May 1946) . Proces kształtowania SIę polityki osiedleńCZEJ RZąDU brytyJSKIEGO W stosunku DO polskich uchodźcÓW politycznych W WIELKIEJ Brytanii (październik 1945 – maj 1946) . 117 Z kręgu historiozofii, językoznawstwa, teorii sztuki, historii i teorii literatury Around the philosophy of history, linguistics, theory of art, history and literary theory Alicja Moskalowa MARIAN Czuchnowski – buntownik, poeta rewolucyJNY MARIAN Czuchnowski – rebel, REVolutionary poet . 129 Ewa Lewandowska-Tarasiuk Życie NA MIARę literatury, CZYLI O nowy kształt wychowania literackiego LIVing UP to literature: A new Form OF literary upbringing . 151 Tadeusz Marzantowicz U ŹRÓdeł Fenomenu językowego AT THE source OF THE phenomenon OF language . 161 Dominik Kubicki Szlachetność człowieczego spełnienia SIę W Jestestwie – dar CZY OFiara W dobie globalizowanych społeczeństw? THE nobleness OF human FULFilment IN being – A GIFT or A SACRIFice IN AN AGE OF globalised SOCIETIES? . 169 Stefan Stańczyk ON Computer-ASSISTED SOFtware Engineering – A Personal View INżYNIERIA oprogramowania wspomagana komputerowo – SPOJRZENIE osobiste . 181 Mirosław Matyja MNIEJszośCI narodowe W ramach szwaJcarskiego systemu politycznego National minorities WITHIN THE SWISS political SYSTEM . 187 Halina Taborska Pomniki zgładzonych RomÓW Europy Monuments For THE murdered Roma OF Europe . 209 Joanna Talewicz-Kwiatkowska Kultura CZY kultury? Różnorodność RomÓW W Polsce THE intrinsic diVersity OF THE Roma IN Poland . 225 Perspektywy rozwoju gospodarczego Polski Perspectives of Polish economic development Włodzimierz Bronic-Czerechowski ProJEKT siedziby kraJoweJ SPÓłdzielczeJ Kasy OSZCZędnościowo-KredytoweJ W GDYNI . WSTępna koncepcJA urbanistyczno-architektoniczna – wersJA 2: „Gateway to THE FUTURE” THE Credit Union’S (SKOK) AREA AND HEADQuarters DEVelopment Concept IN GDYNIA „Gateway to THE FUTURE” . 237 żaneta Steffek CO daleJ Z polskim WęGLEM? Polish coal: what NEXT? . 255 RECENZJE Halina Taborska Michael Fleming, AUSCHWITZ, THE ALLIES AND Censorship OF THE Holocaust . .. 267 Witold Jan Chmielewski Jolanta Chwastyk-Kowalczyk, Obraz edukacJI PolakÓW NA obczyźnie NA łamach czasopism emigracyJnych. 271 Jolanta Chwastyk-Kowalczyk Prezydenci I RZąDY RP NA uchodźstwie 1939–1990 . Wybrane problemy Z historii NA emigracJI, RED . HALINA Taborska, Michael Fleming, Arkady żEGOCKI . 277 Jolanta Chwastyk-Kowalczyk REGINA Wasiak-Taylor, OJCZYZNA LITERATURA . O środowisku skupionym wokÓŁ ZWIąZKU PISARZY NA OBCZYŹNIE . 283 Jolanta Chwastyk-Kowalczyk Witold JAN Chmielewski, Przygotowanie kadr Oświatowych NA uchodźstwie W latach 1941–1948 .. 287 SPRAWOZDANIA Joanna Rachwał Sprawozdanie Z MIędzynarodoweJ KonFerencJI Naukowej „Szkolnictwo polskie W Ameryce PÓłnocneJ, Ameryce PołudnioweJ I W Australii” . 295 Polski UNIWERSYTET NA OBCZYŹNIE W LONDYNIE ZESZYTY NAUKOWE Seria trzecia: nr 2, 2014 OD REDAKCJI amy zaszczyt zaprosić Szanownych Czytelników do zapoznania się z drugim Mnumerem trzeciej serii „Zeszytów Naukowych PUNO”. Jest on szczególny, bowiem wraz z 75-leciem tego najmniejszego Uniwersytetu na świecie celebrujemy dokonania ludzi z nim związanych. Zamieszczamy artykuły profesorów, docentów, doktorów, którzy swoimi badaniami naukowymi przez wiele dziesięcioleci tworzyli dobro intelektualne tej palcówki. Tomem tym składamy hołd wszystkim ludziom, którzy przyczynili się do rozwoju nauki polskiej na obczyźnie, zarówno tym żyją- cym, jak i tym, którzy od nas odeszli. Tradycyjnie już Redakcja składa najserdeczniejsze podziękowania recenzentowi całego zeszytu – prof. dr. hab. Oskarowi S. Czarnikowi, który wnikliwie, krytycznie i społecznie poświęcił nam swój czas oraz nieocenioną wiedzę. Zebrany w tym tomie materiał jest bardzo zróżnicowany: obok prac o ujęciu syn- tetycznym, monograficznym, występują teksty wąskospecjalistyczne, wręcz przy- czynkarskie. Układ treści daje przekrój specjalności uczonych, prowadzonych ba- dań przez doktorów PUNO oraz aktualnych doktorantów, którymi opiekują się profesorowie z Kraju, a także współpracowników PUNO. Został podzielony na na- stępujące części: Historia kultury polskiej, Dzieje polityczne Polski i wychodźstwa, Z kręgu historiozofii, językoznawstwa, historii sztuki, historii i teorii literatury, Zagad- nienia etniczne Europy, Perspektywy rozwoju gospodarczego. Pozyskaliśmy tekst od prof. inż. arch. Włodzimierza Bronic-Czerechowskiego, kierownika Zakładu Badawczo-Projektowego PUNO, prof. nadzw. Yarmouk Uni- versity w Irbid (Jordania), który zaprezentował drugą wersję wstępnej koncepcji urbanistyczno-architektonicznej projektu siedziby krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w Gdyni – „Gateway to the Future”. Niezwykle zdyscyplinowany, multidyscyplinarny (politolog, historyk, ekonomi- sta) prof. dr hab. Eugeniusz Stanisław Kruszewski, wieloletni wykładowca na Wy- dziale Humanistycznym PUNO, laureat licznych emigracyjnych nagród (SPK 1992, ZPPnO 2001), dyrektor naukowego Instytutu Polsko-Skandynawskiego nadesłał 9 Od Redakcji z Kopenhagi artykuł napisany przez nieżyjącego autora Leona Koczego, poświęcony stosunkowi nauki Tychona Brahe do nauki Kopernika oraz własny tekst na temat losów myśli Kopernika w Skandynawii. Prof. Nina Taylor-Terlecka, wykładowca PUNO, Uniwersytetu w Oxfordzie, propagatorka spuścizny męża dr. Tymona Terleckiego, zaszczyciła nasz tom mi- gawkami sięgającymi 1939 roku we Francji, omawiającymi wojnę z cenzurą przy redagowaniu „Polski Walczącej”. Obecna Rektor PUNO, wieloletni pracownik dydaktyczny i naukowy uczelni londyńskich, Dyrektor Instytutu Kultury Europejskiej PUNO, prof. dr hab. Halina Taborska, filolog, filozof i historyk sztuki pochyliła się nad kwestią pomników zgła- dzonych Romów Europy w różnych krajach: Holandii, Czechach, Słowacji, Austrii. Z kolei prof. dr inż. Stefan Stańczyk, dyrektor Instytutu Nauk Technicznych PUNO, zaprezentował w języku angielskim informatykę jako dziedzinę nauki po- wstałą z połączenia elementów matematyki, nauk ścisłych i nauk humanistycznych. Prof. Alicja Moskalowa, dziekan Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecz- nych PUNO, tegoroczna laureatka doktoratu honoris causa PUNO, przybliżyła nam postać Mariana Czuchnowskiego – jako buntownika, poety rewolucyjnego w oparciu o wywiady i przeprowadzone z nim rozmowy, a także o badania histo- rycznoliterackie. Prof. Ewa Lewandowska-Tarasiuk, z warszawskiej Akademii Pedagogiki Spe- cjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, kierownik Zakładu Współczesnej Kultury Li- terackiej i Artystycznej PUNO, poruszyła kwestię nowego kształtu wychowa- nia literackiego we współczesnej dobie, nowych aspektów obcowania z literaturą w procesie komunikowania, zwracając uwagę na akty lokucyjne, illokucyjne i per- lokucyjne oraz inne. Filozoficzne refleksje ks. prof. Dominika Kubickiego na temat szlachetności człowieczego spełnienia się w jestestwie są znakomitym credo polskiej emigracji. Podkreślić należy, że PUNO od samego początku tworzyli ludzie, którzy