YÖK Tez No: 387589
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ * FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İZMİR KÖRFEZİ’NDE MODERN DİNOFLAGELLAT KİSTLERİNİN DAĞILIMINI ETKİLEYEN ÇEVRESEL FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ DOKTORA TEZİ Biyolog Serdar UZAR Anabilim Dalı : Biyoloji Programı : Hidrobiyoloji MANİSA 2015 İÇİNDEKİLER Sayfa no ŞEKİL LİSTESİ II ÇİZELGE LİSTESİ VIII KISALTMALAR LİSTESİ X TEŞEKKÜR XI ÖZET XII ABSTRACT XIV 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 5 2.1. Teorik Bilgi 5 2.1.1. Denizel Ortamda Azot ve Fosfor Döngüsü 5 2.1.2. Ötrofikasyon 7 2.1.3. Dinoflagellatların Ekolojisi 8 2.1.4. Dinoflagellat Kistlerinin Yapısı 13 2.2. Önceki Çalışmalar 20 2.2.1. Türkiye Kıyılarına Ait Fitoplankton Çalışmaları 20 2.2.2. İzmir Körfezi’nde Yapılan Fitoplankton Çalışmaları 32 2.2.3. Dünya Denizlerinde Yapılan Dinoflagellat Kist Çalışmaları 39 2.2.4. Türkiye Denizlerinde Yapılan Dinoflagellat Kist Çalışmaları 48 3. MATERYAL ve METOD 52 3.1. Örnekleme Noktaları ve Örnekleme Yöntemi 52 3.2. Çalışma Bölgesinin Özellikleri 53 3.3. Yüzey Suyu Fizikokimyasal Parametrelerinin Ölçümü ve Nutrient Analiz Yöntemleri 58 3.4. Sediment Örneklerinin İşlenmesi ve Dinoflagellat Kistlerinin Taksonomisi 59 3.5. İstatistiksel Analizler 60 4. BULGULAR 61 4.1. Çalışma Bölgesinin Fizikokimyasal Parametreleri 61 4.2. Dinoflagellat Kist Dağılımı ve Bolluğu 86 4.3. İstatistiksel Analizlerin Değerlendirilmesi 125 5. TARTIŞMA 137 5.1. İzmir Körfez’nin Fizikokimyasal Özellikleri 137 5.2. İzmir Körfezi’nde Dinoflagellat Kist Toplulukları 143 5.3. İzmir Körfezi’nde Dinoflagellat Kist Dağılımını Etkileyen Faktörler 147 6. SONUÇ ve ÖNERİLER 158 KAYNAKLAR 160 EKLER 177 ÖZGEÇMİŞ 198 I ŞEKİL LİSTESİ Şekil 2.1.1 Denizel ortamda azot, fosfor ve karbon döngüsünün şematik olarak gösterimi (Gruber, 2008) 6 Şekil 2.1.4.1 Alexandrium minutum türüne ait kalıcı ve pelikül kistler: (a) sediment yakalayacısından kalıcı kist, (b) çok ince pelikül tabakalı kist duvarlı pelikül kist, (c) tekalı vejetatif hücreye geçen pelikül kist, (d) yoğunlaşmamış sitoplazmalı pelikül kist, (e) yoğun sitoplazmalı pelikül kist, (f) sedimentten iki tabakalı duvara sahip kalıcı kist bar:10 µm (Bravo ve Figueroa, 2014) 14 Şekil 2.1.4.2 Dinoflagellatların hayat döngüsü (Bravo ve Figueroa, 2014) 15 Şekil 2.1.4.3 Dinoflagellatların vejetatif ve kist formlarının denizel ortamdaki döngüleri (Cho, 2000) 16 Şekil 2.1.4.4 Gonyaulax spinifera türünün oluşturduğu kist türleri (Rochon et al 2009) 17 Şekil 2.1.4.5 Farklı dinoflagellat ordolarına ait vejetatif hücre ve kist morfolojileri (de Vernal ve Marret, 2007) 19 Şekil 3.1 Çalışma bölgesinde seçilen istasyonların konumları 52 Şekil 3.2.1 İzmir Körfezi’nin batimetrik haritası ve genel yapısı (Duman et al 2004) 54 Şekil 3.2.2 İzmir Körfezi’ne giriş yapan tatlısular ve rüzgarla oluşan akıntılar (Duman et al 2004) 54 Şekil 3.2.3 İzmir Körfezi’ne ait rüzgar sirkülasyon bölgeleri (Sayın, 2003) 55 Şekil 3.2.4 İzmir Körfezi’nin yüzey sedimentinde kirlilik düzeyi dağılım haritası (Duman et al 2004) 57 Şekil 3.2.5 İzmir Körfezi’nin yüzey sedimenti dağılım haritası (Duman et al 2004) 58 Şekil 4.1.1 Çalışma bölgesinde sıcaklık (C°) değerlerinin istasyonlara göre mevsimsel değişimi 65 Şekil 4.1.2 Çalışma bölgesinde tuzluluk (‰) değerlerinin istasyonlara göre mevsimsel değişimi 65 Şekil 4.1.3 Çalışma bölgesinde pH değerlerinin istasyonlara göre mevsimsel değişimi 66 Şekil 4.1.4 Çalışma bölgesinde çözünmüş oksijen (mg l-1) konsantrasyonlarının istasyonlara göre mevsimsel değişimi 66 Şekil 4.1.5 Çalışma bölgesinde nitrit+nitrat-N (µM) konsantrasyonlarının istasyonlara göre mevsimsel değişimi 67 Şekil 4.1.6 Çalışma bölgesinde amonyum-N (µM) konsantrasyonlarının istasyonlara göre mevsimsel değişimi 67 Şekil 4.1.7 Çalışma bölgesinde fosfat (µM) konsantrasyonlarının istasyonlara göre mevsimsel değişimi 68 Şekil 4.1.8 Çalışma bölgesinde klorofil-a (µg l-1) konsantrasyonlarının istasyonlara göre mevsimsel değişimi 68 Şekil 4.1.9 İstasyon 1’de ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 73 Şekil 4.1.10 İstasyon 1’de ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 73 Şekil 4.1.11 İstasyon 2’de ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 74 Şekil 4.1.12 İstasyon 2’de ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 74 II Şekil 4.1.13 İstasyon 3’te ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 75 Şekil 4.1.14 İstasyon 3’te ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 75 Şekil 4.1.15 İstasyon 4’te ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 76 Şekil 4.1.16 İstasyon 4’te ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 76 Şekil 4.1.17 İstasyon 5’te ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 77 Şekil 4.1.18 İstasyon 5’te ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 77 Şekil 4.1.19 İstasyon 6’da ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 78 Şekil 4.1.20 İstasyon 6’da ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 78 Şekil 4.1.21 İstasyon 7’de ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 79 Şekil 4.1.22 İstasyon 7’de ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 79 Şekil 4.1.23 İstasyon 8’de ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 80 Şekil 4.1.24 İstasyon 8’de ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 80 Şekil 4.1.25 İstasyon 9’da ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 81 Şekil 4.1.26 İstasyon 9’da ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 81 Şekil 4.1.27 İstasyon 10’da ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 82 Şekil 4.1.28 İstasyon 10’da ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 82 Şekil 4.1.29 İstasyon 11’de ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 83 Şekil 4.1.30 İstasyon 11’de ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 83 III Şekil 4.1.31 İstasyon 12’de ölçülen sıcaklık, tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerlerinin mevsimsel değişimi 84 Şekil 4.1.32 İstasyon 12’de ölçülen fosfat, nirtit+nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a konsantrasyonlarının mevsimsel değişimi 84 Şekil 4.1.33 İstasyonlara göre mevsimsel N/P oranı 85 Şekil 4.2.1 Çalışma bölgesinde toplam ototrofik ve heterotrofik kist sayısının istasyonlara göre dağılımı 89 Şekil 4.2.2 Çalışma bölgesinde toplam kist sayısının istasyonlara göre dağılımı 90 Şekil 4.2.3 Çalışma bölgesinde toplam ototrofik kist sayısının istasyonlara göre dağılımı 90 Şekil 4.2.4 Çalışma bölgesinde toplam heterotrofik kist sayısının istasyonlara göre dağılımı 91 Şekil 4.2.5 Çalışma bölgesinde dinoflagellat kist gruplarına ait tür çeşitliliğin istasyonlara göre dağılımı 92 Şekil 4.2.6 Çalışma bölgesinde toplam ototrofik ve heterotrofik kist konsantrasyonlarının (kist g-1 kuru ağırlık sediment) istasyonlara göre dağılımı 93 Şekil 4.2.7 Çalışma bölgesinde toplam kist konsantrasyonunun (kist g-1 kuru ağırlık sediment) istasyonlara göre dağılımı 94 Şekil 4.2.8 Çalışma bölgesinde toplam ototrofik kist konsantrasyonunun (kist g-1 kuru ağırlık sediment) istasyonlara göre dağılımı 94 Şekil 4.2.9 Çalışma bölgesinde toplam heterotrofik kist konsantrasyonunun (kist g-1 kuru ağırlık sediment) istasyonlara göre dağılımı 95 Şekil 4.2.10 Çalışma bölgesinde kist gruplarının toplam konsantrasyonlarının (kist g-1 kuru ağırlık sediment) istasyonlara göre dağılımı 96 Şekil 4.2.11 Çalışma bölgesinde baskın kist türleri konsantrasyonlarının (kist g-1 kuru ağırlık sediment) istasyonlara göre dağılımları 97 Şekil 4.2.12 Alexandrium affine tip kistinin çalışma bölgesinde konsantrasyona (kist g-1 kuru ağırlık sediment) bağlı olarak dağılımı 99 Şekil 4.2.13 Alexandrium catenella/tamarense kompleksinin çalışma bölgesinde konsantrasyona (kist g-1 kuru ağırlık sediment) bağlı olarak dağılımı 100 Şekil 4.2.14 Alexandrium minutum tip kistinin çalışma bölgesinde konsantrasyona (kist g-1 kuru ağırlık sediment) bağlı olarak dağılımı 100 Şekil 4.2.15 Lingulodinium machaerophorum türünün çalışma bölgesinde konsantrasyona (kist g-1 kuru ağırlık sediment) bağlı olarak dağılımı 101 Şekil 4.2.16 Operculodinium centrocarpum türünün çalışma bölgesinde konsantrasyona (kist g-1 kuru ağırlık sediment) bağlı olarak dağılımı 101 Şekil 4.2.17 Operculodinium israelianum türünün çalışma bölgesinde konsantrasyona (kist g-1 kuru ağırlık sediment) bağlı olarak dağılımı 102 Şekil 4.2.18 Spiniferites belerius türünün çalışma bölgesinde konsantrasyona (kist g-1 kuru ağırlık sediment) bağlı olarak dağılımı 102 IV Şekil 4.2.19 Spiniferites bentorii türünün çalışma bölgesinde konsantrasyona (kist g-1 kuru ağırlık sediment) bağlı olarak dağılımı 103 Şekil 4.2.20 Spiniferites bulloideus türünün çalışma bölgesinde konsantrasyona (kist g-1 kuru ağırlık sediment) bağlı olarak dağılımı 103 Şekil 4.2.21 Spiniferites delicatus türünün çalışma bölgesinde konsantrasyona (kist g-1 kuru ağırlık sediment)