MENDO POLITIKISHT Ky program financohet nga Programi i Granteve te Vogla i Komisionit per Demokraci i Ambasades se SH.B.A.-se ne Tirane. Opinionet, gjetjet, konkluzionet dhe rekomandimet e shprehura ne kete dokument jane te autor-it/ve dhe nuk perfaqesojne domosdoshmerisht ato te Departamentit te Shtetit. MENDO politikisht

Nisma Mendo Politikisht u zbatua nga organizatat “Aleanca Kundër Diskriminimit LGBT” dhe “Të Bashkuar Pro Kauzës LGBT” (ProLGBT). Të dashur miq, kur ne vendosëm që të bënim një hap konkret, publik dhe të guximshëm, në kulmin e klimës së ashpër të politikës shqiptare, e gjetëm veten në një situatë të parrahur më parë nga lëvizja jonë. Por gjetëm të papërgatitur, ama, edhe vetë politikën shqiptare!...

Eshtë koha të debatojmë

Brenda 4 muajve (nga marsi deri politikanët dhe gjithë shoqërinë, që shpjegon, informon dhe ndihmon në qershor 2013) jo vetëm që mund të jetë një status quo që e shoqërinë në edukim dhe jo që ndihmuam lëvizjen tonë të rritet, tillë mund të qëndrojë edhe për ushqen status-quo-në; me bindjen e mësuam gjëra të reja, praktike dhjetëra vite të tjera. Dhe besuam se emancipimi i ne të gjithëve është dhe të domosdoshme në kuptimin se mund të bëhemi bashkë, 2, 10, diçka që mund të fillojë sot, e për si funksionon politik-bërja në këtë 100 njerëz, pavarësisht orien- pasojë ne të gjithë mund të fillojmë vend, por, - për fatin e mirë të të timit seksual apo identitetit gjinor e po sot të ëndërrojmë të nesërmen gjithëve, - besojmë se kemi ndih- mund ta fillojmë, tani, jo më vonë, tonë. muar në një mënyrë modeste që sot, jo nesër, këtë vit dhe jo pas 10 edhe politika shqiptare të rritet si vjetësh, një debat që të përfshijë Testi i parë, i vështirë, ishte të thy- edhe ne. në të komunitetin LGBT, shoqërinë enim akullin brenda strukturave të shqiptare dhe politikën me një partive politike. Për ne personalisht Kuptuam ama, se koha e njerëzve synim që ndërton dhe i përmirëson ishte arritje kur një ditë me zagushi, 1të papërgatitur, përfshirë ne vetë, gjërat, e jo shkatërron; me vizionin në mes të orëve të ngarkuara të mesditës, një grup që hartonte kohës kur bashkërisht kemi prekur programin e FRD-së na priti në zyrë! këtë ftohtësi, apo dhe kur ishim Kishim monitoruar me vëmendje dëshmitarë të thyerjeve të para të çdo dokument programor të asaj akullit. partie dhe të disa forcave të tjera politike. Në fillim përmes faqeve on- Në takimin me kryetarin e Partisë line, pastaj përmes ndjekjes së vë- Demokratike, z. , në Besuam se mund të bëhemi bashkë, 2, mendshme të retorikës së tyre. Qël- zyrën e kryeministrit, nuk kishim me limi ishte që të gjenim në këtë klimë vete asnjë mjet për të dokumentuar 10, 100 njerëz, pavarësisht orientimit të acaruar të retorikës elektorale, ato 25 minuta që u thanë në të, veç seksual apo identitetit gjinor e mund ta dyer, dritare, apo çdo hapësirë tjetër një celulari smartphone dhe entu- përmes së cilës të ndërtonim ura ziazmit të përmbajtur. Për të qenë fillojmë, tani, jo më vonë, sot, jo nesër, komunikimi me politikën. Atë ditë profesionalë, na u desh minimalisht këtë vit dhe jo pas 10 vjetësh, një në zyrën e FRD kemi debatuar jo ta dokumentonim përmes një fotoje pak, por dolëm me bindjen, se po, nga celulari atë takim! Pritëm pastaj debat që të përfshijë në të komunitetin ka mënyra dhe rrugë ku ne mund të që zyra e shtypit në Kryeministri të LGBT, shoqërinë shqiptare dhe shkelim me krenari, me kokën lart mund të zbardhte minutat e takimit. e me dinjitet e se në po këto rrugë, Gjë që nuk u bë. Menduam, me politikën me një synim që ndërton dhe të pa eksploruara, mundet, për të të drejtë, se takimi në fjalë kishte i përmirëson gjërat, e jo shkatërron; parën herë në historinë e këtij vendi, qenë takim jo vetëm me kryemin- të kemi përkrah edhe përfaqësuesit istrin, por sidomos me kryetarin e me vizionin që shpjegon, informon dhe e popullit në Kuvend! PD-së e vetëm kur u siguruam se ndihmon shoqërinë në edukim dhe jo në këtë rrugë të pashkelur, “barra” Pastaj mësuam ditë pas dite se por edhe detyra e të qenit transpar- që ushqen status-quo-në; me bindjen duke qenë një rrugë e pashkelur entë na binte neve, vetëm atëherë se emancipimi i ne të gjithëve është më parë, edhe partitë politike, si publikuam minutat e atij takimi edhe ne vetë, kanë nevojë për një dhe e bëmë me shumë entuziazëm diçka që mund të fillojë sot, e për ndriçues, për atë hapin e parë që dhe duke respektuar të gjithë të pasojë ne të gjithë mund të fillojmë po jo vetëm e thyen akullin e indifer- vërtetën. Akulli ishte thyer, por puna encës, por që nis edhe të notojë e vërtetë sapo kishte filluar. sot të ëndërrojmë të nesërmen tonë në ujëra, pavarësisht se vazhdojnë të jenë të ftohta. Kemi dashur të Inkurajimi më i madh erdhi men- jemi korrektë dhe profesionalë gjatë jëherë përmes reagimit të komu- komunitetit që morën pjesë online, e një procesi që e lehtëson dhe nuk u përgjigjën Po, rreth 15 për qind e vështirëson komunikimin. Dhe në thanë se votojnë për të tjera arsye, fund të fundit ky është një debat rreth 5 për qind u përgjigjën jo dhe që do të kulmojë nga vetë LGBT, pjesa tjetër deklaruan se nuk do të me emër apo pa emër, me foto ose votojnë. Kur ky debat, për çështjet, jo, por me përgjegjësinë e votës për çështje parimore, ziente mes qytetare. komunitetit patëm konfirmimin se kryetari i opozitës z. Edi Rama do Premtimet e partive kryesore sh- të na takonte. Ishte mënyra më e qiptare për çështjet LGBT, ju do të mirë që ne të flisnim hapur me të. keni mundësi t’i lexoni dhe studioni Duhet të jemi të sinqertë: ishte dhe vetë në këtë raport të parë. Nëse kjo një lehtësim për ne, sidomos për të nismë e përbashkët e jona ka arritur vendosur rregulla të barabarta “loje” diçka, ajo ka të bëjë sidomos me për një proces të sinqertë debati. faktin që më në fund mund të kemi Çfarë mbështet PS-ja dhe deri ku kurajën, guximin, por edhe lëndën shkon “vija e kuqe”, kjo është ende e parë mbi të cilën komuniteti një çështje në vijim. LGBT i pari, politikanët e dyta dhe e gjithë shoqëria mund të debatojnë. Pyetjes të tipit Berisha apo Rama, Tashmë jemi të gjithë në sofrën e PD apo PS, ne kemi vendosur t’i debatit, me rregulla të qarta të këtij përgjigjemi me një mënyrë shumë debate, rregulla që respektojnë më të thjeshtë, por edhe të sinqertë: së miri traditën e vendit tonë për të Ky nuk është ekuacion, e ne të respektuar mendimin e tjetrit, por photo credit: Blerta Kambo gjithë që luftojmë për të drejtat edhe traditën evropiane me të cilën e njeriut nuk jemi e as nuk do të duam të njësohemi. nitetit LGBT. Dhjetëra të rinj nuk edhe konkretisht. Dhe debati ishte jemi ndonjëherë pjesë e ndonjë u mjaftuan me një foto dhe as për çështjet, jo për fotot e as për ekuacioni politik. Ne ama, mund të Le të fillojmë ta bëjmë paqësisht nuk u nisën nga një foto për t’u aktin e takimeve tona personalisht jemi një urë ku politikanët e këtij këtë debat. pozicionuar në llogore partiake. me liderët politikë. Në sondazhin vendi të gjejnë tek ne mënyrën për Me të drejtë nisi një debat brenda tonë shumë të thjeshtë me pyetjen: të komunikuar me zgjedhësit e tyre. komunitetit, edhe virtualisht përmes Nëse një parti mbështet LGBT, do e Përtej urës, secili do të vendosë, Xheni Karaj mjeteve online të komunikimit por votonit, 68 për qind e pjesëtarëve të pasi të jetë bërë pjesë e debatit dhe Kristi Pinderi 2 Në këtë studim kemi identifikuar se cila prej partive ka përfshirë në programin e vet politik çështje të të drejtave të njeriut dhe më specifikisht çështjet të personave LGBT si edhe mënyrën sesi janë trajtuar këto tema

Çfarë bëmë, çfarë pamë, çfarë u tha

Një numër gjithnjë e në rritje organi- ndikojnë realisht jetët e personave drimet dhe reagimet e partive poli- zatash advokimi po punojnë që të të caktuar në varësi të perceptimit tike shqiptare në lidhje me çështjet sfidojë mitet dhe paragjykimet ndaj publik1 . LGBT, duke synuar në të njëjtën personave LGBT. Ky studim vjen në kohë sjelljen e këtyre çështjeve në kuadër të përpjekjeve për të krijuar Botimi që keni në duar është një pro- vëmendjen e politikanëve shqiptarë. një ambient politik e mediatik më jekt pilot, qëllimi i të cilit është të Kështu, studimi përpiqet t’i përg- mbështetës ndaj çështjeve të të dokumentojë për herë të parë qën- jigjet dy pyetjeve kryesore; cila nga drejtave të njeriut në përgjithësi dhe partitë politike ka përfshirë në pro- të personave LGBT në veçanti. Mbi 1. Dong, Q., & Murrillo, A.P. (2007). The gramin e vet çështje të të drejtave të gjitha, përfaqësimet mediatike të Impact of Television Viewing on Young të njeriut (me fokus kryesisht LGBT) Adults’ Stereotypes Towards Hispanic personave të ndryshëm kanë efekte Americans. Human Communication, 10 (1), si edhe si janë trajtuar këto çështje. të rëndësishme. Shumë studime tre- 33-44; Entman, R.M., & Gross, K.A. (2008). Duke marrë shkas nga studime të gojnë se përshkrimet në media, veça- Race to Judgment: Stereotyping Media and mëparshme që kanë vënë në dukje Criminal Defendants. Law and Contempo- nërisht portretet e shtrembëruara krizën e përfaqësimit të partive 2 rary Problems, 71 (93), 94-133 PLL dhe PR kërkojnë kriminalizimin e homoseksualizmit politike, përqasja ndaj tyre është diskriminuese e deri kriminalizuese Partia Lëvizja për Legalitet (PLL) në programin e saj publik, në kapitullin “Politika (si në rastin e Partisë Lëvizja e Le- sociale”, në nënkapitullin për Familjen thekson sa më poshtë: galitetit apo Partise Republikane). “PLL mendon se nuk duhet lejuar që ligji shqiptar të njohë homoseksualitetin dhe Megjithëse jo të përfshira gjërësisht 1 abortin”. në programet e dy partive më të mëd- ha Partisë Demokratike e asaj So- Partia Republikane në kapitullin për Shëndetësinë dhe Ekologjinë, në pikën C të cialiste, krerët e këtyre forceve poli- këtij kapitulli kërkon: tike i kanë adresuar duke shprehur “Ndalimi me ligj i homoseksualizmit si permbysje e senseve te natyres njerezore mbështetjen e tyre për çështjet LGBT dhe i cdo propagande ne favor te perhapjes se drogimeve te ndryshme”. gjatë takimeve zyrtare me drejtuesit 2 e Aleancës kundër Diskriminimit LGBT dhe Te Bashkuar Pro LGBT. politike në Shqipëri2 dhe duke mba- analizimin, avancimin dhe rritjen e isht çështjet të personave LGBT si Gjatë monitorimit të medias u vu re jtur parasysh që viti 2013 është vit llogaridhënies së politikanëve për edhe mënyrën sesi janë trajtuar këto se kur media raporton mbi çështjet elektoral, ne shpresojmë që kjo ni- problematika të të drejtave të njeriut. tema. Për ta bërë këtë, për rreth dy LGBT, ajo përqendrohet kryesisht në smë t’i shtyjë partitë politike të rrisin Në këtë studim kemi identifikuar muaj kemi monitoruar programet e temën e martesave mes së njëjtës procesin e llogaridhënies sidomos se cila prej partive ka përfshirë në partive politike, deklaratat e tyre në gjini, duke anashkaluar tema të tjera ndaj grupeve të margjinalizuara. Në programin e vet politik çështje të të media si edhe kemi realizuar takime më të rëndësishme për komunitetin. të njëjtën kohë, ky studim duke u drejtave të njeriut dhe më specifik- të drejtpërdrejta me përfaqësues të Dihet tashmë që mënyra sesi media përqendruar kryesisht në problema- këtyre partive. Për më tepër kemi paraqet një çështje të caktuar (në tika të rëndësishme të komunitetit Problematikat LGBT monitoruar edhe median e shkru- varësi se cilët elemente theksohen) LGBT si votues të mundshëm, do ta ar dhe atë elektronike për të parë influencon reagimet e njerëzve lidhur nxisë komunitetin të mendojë politik- në të shumtën e sesi trajtohen në media deklaratat me këtë çështje3. Në këtë mënyrë, isht e të marrë pjesë më aktivisht në politike në lidhje me këto çështje. duke u fokusuar kryesisht në temën proceset vendimmarrëse. Gjithash- kohës trajtohen Gjetjet e monitorimit tonë ishin gjith- e martesave mes personave të së tu ne shpresojmë që kjo nismë të sesi të pritshme. Partitë politike të njëjtën gjini, media ngushton hapë- shërbejë si shtysë e mëtejshme për nga këndvështrime monitoruara kanë të përfshira fare sirat për një debat të shëndetshëm partiake e jo nga pak në programet e tyre elektorale rreth çështjeve LGBT. 2. Kajsiu, Blendi. “Vdekje Politikës, Liri çështje të të drejtave të njeriut, duke Popullit! Kriza E Përfaqësimit Në Shqipëri.” këndvështrimi i të mos i trajtuar thuajse aspak çështjet 3. Franklin D. Gilliam Jr. and Shanto Polis Journal of the Faculty of Social Sci- LGBT. Edhe në rastet kur këto tema Iyengar, “Prime Suspects: The Influence of ences, European University of , no. 5 ... the Viewing Public,” American Journal of janë të pranishme në programet (2008): 5-26. drejtave të njeriut Political Science 44(3) (2000): 560-73; “Pedalim Kundër Homofobisë” është një aktivitet i mirëfilltë politik tashmë traditë e lëvizjes LGBT në Shqipëri që realizohet falë mbështetjes së Ecovolis. Synimi i këtij eventi është të ndërgjegjësojë shoqërinë mbi rëndësinë dhe drejtësinë e kauzës LGBT Si projekt pilot, ne shpresojmë që ky botim të shërbejë si shtysë për hulumtime të ngjashme si edhe të shërbejë për ta ngritur debatin rreth çështjeve LGBT në nivele më akademike

Metodologjia

Një shtysë për punë akademike Këto artikuj janë analizuar në bazë hore, pra kohën gjatë fushatës elekto- Ky monitorim është bazuar në të fjalëve kyç si për shembull: gay, rale (e cila duhet thënë se në mënyrë mbledhjen e të dhënave përmes lezbike, homoseksualitet, martesa jozyrtare filloi që në mars). Si projekt monitorimit të programeve të partive gay, martesa brenda së njëjtë gjini, pilot, ne shpresojmë që ky botim të politike, mediave me qarkullim më trasngjinor, biseksual, heteroseksual, shërbejë si shtysë për hulumtime të të madh në vend, diskutimeve në homofobi, anti-gay në të gjitha format ngjashme si edhe të shërbejë për ta forume e sondazhe publike online e lakimit të tyre. Monitorimi i mediave ngritur debatin rreth çështjeve LGBT si edhe nëpërmjet takimeve me ak- është kryer në periudhën parazgjed- në nivele më akademike. torët politikë në vend. Materialet e monitoruara janë lehtësisht të ak- sesueshme online. Është vëzhguar Për t’u informuar mbi realizimin e premtimeve një kampion prej 356 artikujsh nga të partive politike, na ndiqni në: media e printuar dhe ajo elektronike www.historia-ime.com www.aleancalgbt.org www.gay.al 3si edhe programet e partive politike.

Gjatë periudhës së implementimit të projektit dy grupe prej gjashtë personash secili kanë monitoruar shtypin e shkruar, gazetat , Shqip, , , Koha Jonë, Mapo, Shqiptarja.com, , Zëri i Popullit, Standard si edhe revistat Fenix e Java. Gjithashtu është monitoruar dhe media online si Respublika. al, .net të gjitha versionet online të gazetave të printuara, peshkupaujë.com. balkanweb.com, noa.al, ama-news.al. Në monitorim janë përfshirë dhe televizionet si A1 Report, Tv Klan, Top Channel, Ora News, Channel 1, News 24, UTV, Vizion Plus. Monitorimi i gazetave

Duke u nisur nga rezultatet e moni- njoftime për shtyp në një mënyrë ull “Shteti nuk mund të mbrojë një torimit mund të themi se çështjet e të distancuar dhe përgjithësisht të sjellje të pashëndetshme”. lidhura me LGBT dhe diskriminimin ekuilibruar përveç faqes respublika. Përveç medias së sipërpërmendur në përgjithësi janë mbuluar në al që në mënyrë të përsëritur ka bërë duhet theksuar se në televizionet media në formën e raportimeve me të ditur qëndrimin pro të drejtave shqiptare ka emisione të ndry- një gjuhë të zakonshme të kronikës të komunitetit LGBT, revistës Fenix shme që kanë krijuar hapësira të së një lajmi. Pothuajse asnjë nga e cila në numrin e datës 18 maj në lavdërueshme për aktivistët LGBT mediat e sipërpërmendura nuk ka kopertinën e vet aludon se Shqipëria por këto emisione janë të pavarura në mënyrë të qartë një qëndrim të është vendi i vetëm pa një opozitë nga linja editoriale e departamenteve vetin në lidhje me çështjet e ngritura intelektuale kundër kauzës LGBT. të informacionit brenda vetë tel- nga lëvizjet në mbrojtje të personave Fenix e pasqyron këtë numër ndër evizioneve ku shfaqen. Veçojmë si LGBT në Shqipëri. të tjera me një editorial me titul- emisione dashamirëse për të pro- Media raporton lajme, ngjarje, ak- lin: “Pushteti i homoseksualitetit” movuar respektin ndaj komunitetit 4tivitete mbulon reagime apo edhe si edhe me një shkrim tjetër me tit- LGBT : Top Shoë, Natë me Xhaxhi- un, Mëngjes në Channel One, Zonë e Lirë, Tonight Ilva Tare. Media nuk ka një qëndrim të vetin, Elementi “konflikt” gjatë raportimit të çështjeve LGBT por thjesht raporton Ajo çka kemi vëzhguar në lidhje me median shqiptare gjatë raportimit “Media raporton lajme, ngjarje, aktivitete mbulon reagime të çështjeve LGBT ka qenë tenta- tiva në disa raste për të krijuar një apo edhe njoftime për shtyp në një mënyrë të distancuar dhe element konflikti. Sidomos pas taki- përgjithësisht të ekuilibruar përveç faqes “respublica.al” që në meve që përfaqësues të LGBT-së patën me kryetarin e PD-së z. Sali mënyrë të përsëritur ka bërë të ditur qëndrimin pro të drejtave Berisha dhe Kryetarin e PS-së z. të komunitetit LGBT dhe revistës Fenix e cila në numrin e datës Edi Rama. Për shembull në rapor- timet e datës 22 prill të takimit të 18 maj në kopertinën e vet aludon se Shqipëria është vendi përfaqësuesve të LGBT-së me Z. Sali i vetëm pa një opozitë intelektuale kundër kauzës LGBT” Berisha media në masë nënvizoi që në titull çështjen e martesave mes së njëjtës gjini ndërkohë që kjo çështje realisht nuk ishte ndër parësoret parë në televizor një çift gejsh, sig- Klan dhe ABC News u transmetuan nitetin ndër të cilat veçohen: gjatë takimit me kryeministrin. Për urisht të mbuluar dhe shtoi se ai nuk kronika rreth këtij takimi ndërkohë 1. Çështjet e së drejtës për të pasur më tepër që në njoftimin për shtyp shikon asnjë arsye pse të pengohet që asnjë prej këtyre televizioneve akses të barabartë në sistemin shën- të Aleancës kundër Diskriminimit e drejta e tyre për të jetuar me njëri- nuk kishte raportuar për takimin që detësor sidomos për komunitetin LGBT dhe ProLGBT nuk theksohet tjetrin”. aktivistët LGBT patën me z. Berisha transgjinor. në asnjë rresht që kryeministri të jetë Gjithashtu pas takimit që aktivistët në zyrën e tij. 2. E drejta për të mos u diskriminuar shprehur pro martesave gay, ndonëse LGBT patën me kryetarin e Partisë në ambientet e punës, në sistemin njoftimi thotë shprehimisht se: “Dhe Socialiste, Z. Edi Rama, më datë Çështja e martesave lë në hije të arsimor dhe në çdo fushë tjetër. në këtë kontekst e pyetën kryemin- 12 maj 2013, media më pranë gjithë çështjet e tjera 3. Masat parandaluese për dhunën istrin nëse ai i qëndron akoma idesë qeverisë u interesua të raportonte Organizatat në mbrojtje të të drejtave në familje ndaj pjesëtarëve të komu- për ligjërimin e martesave mes së për këtë takim ndonëse të njëjtin zell të personave LGBT, si pjesë të taki- nitetit LGBT njëjtës gjini, apo të paktën njohjes së nuk e kishte treguar për takimin me meve të tyre me aktorët kryesorë 4. Ndryshimi i kodit penal për sa i bashkëjetesës mes një çifti gejsh apo Berishën. politikë shqiptarë kanë diskutuar një përket njohjes së dhunës për shkak lezbikesh. Kryeministri tha se kishte Në edicionet e darkës në televizionin sërë çështjesh me rëndësi për komu- të orientimit seksual dhe identitetit Në edicionet e darkës në televizionin Klan gjinor si rrethanë rënduese si edhe rave është për gratë dhe normalisht jtur homoseksualitetin imoralitet njohja e pasojave që sjellin fjalimet e grave është për burrat dhe duhet të dhe perversitet. “Kur ne themi të dhe ABC News u e urrejtjes. ecim në këtë rrugë”. mbrojmë familjen nuk kemi parasysh transmetuan kronika 5. E drejta për të krijuar familje Rasti i Ekrem Spahisë, i cili gjatë një familjen patriarkale, por një familje Por në raportimet që media ka bërë takimi elektoral në Kukës më datë të shëndoshë, me të drejta e de- rreth këtij takimi me për këtë proces lobimi të LGBT-së 10 mars 2013 u shpreh se: “Do të tyrime të barabarta midis anëtarëve z. Rama, ndërkohë përmendet vetëm çështja e mar- ndalojmë martesat gej dhe abortet, e ku të jetë ashtu siç e ka dhënë Zoti: tesave brenda së njëjtës gjini. Kjo lidhja brenda gjinisë po cenon in- mashkulli, -mashkull dhe femra, që asnjë prej këtyre gjë ka sjellë gjatë kësaj periudhe stitucionin e familjes”, duke e qua- -femër”- shprehet Spahia. televizioneve nuk kishte reagime të pavend e të nxituara të forcave të ndryshme politike, lidhur raportuar për takimin më mënyrë të veçantë me çështjen Përfundime që aktivistët LGBT në fjalë. Përmendim këtu rastin e patën me z. Berisha në deklaratës së kryetarit të partisë Nga sa më lart, mund të themi se media në Shqipëri: Demokristiane z. Nard Ndoka të 1. Mbetet ende në nivelin e raportimit por nuk ka qëndrim të vetin në datës 17 maj; citojmë pjesë të kësaj zyrën e tij lidhje me çështjet LGBT; deklaratë nga gazetatema.net: “PDK kundër martesave gay, Zoti krijoi 2. Mediat e pozicionuara politikisht me njërën ose tjetrën palë i kanë trajtuar çështjet e ngritura në këtë projekt në këndvështrime par- Nard Ndoka dhe Evën dhe Adamin jo Adamin dhe shpjegimi i tij i Stefanin”. tiake dhe jo në këndvështrime të së drejtës së njeriut; marrëdhënieve Një tjetër rast për t’u përmendur 3. Ekzistenca e konfliktit politik është dashur të zmadhohet edhe në burrë-grua, është edhe ai i Ministrit të Mbrojtjes rastet kur krerët e partive kanë pasur saktësisht të njëjtin mendim; njëkohësisht kandidat për deputet burrë-burrë 4. Janë lënë mënjanë çështje me rëndësi jetike për lëvizjen LGBT dhe grua-grua... i PD-së, Z. Arben Imami, i cili në datën 5 qershor 2013 citohet nga në Shqipëri. Media është fokusuar tek tema e martesave mes së PDK kundër martesave Gazeta Shqiptare të ketë thënë në njëjtës gjini, ndonëse kjo çështje ende nuk është artikuluar maksi- një takim elektoral se: “Problemi malisht nga vetë lëvizjet LGBT; gay, Zoti krijoi Evën është se a shkon kjo me frymën tonë 5. Duke u përqendruar në çështje që shkaktojnë debat të fortë në shoqëri dhe Adamin jo Adamin për të mbajtur një familje të fortë ose siç është martesa, media me ose pa qëllim nuk ka mundur të krijojë jo, a shkon kjo me urdhrat hyjnorë hapësira për një debat të shëndetshëm në lidhje me çështjet LGBT; dhe Stefanin dhe ato natyrorë, a shkon kjo me 6. Në përgjithësi media ka krijuar hapësira për lëvizjen LGBT dhe nuk www.gazetatema.net përpjekjet e njerëzimit për të mbi- jetuar si njerëzim? Dashuria e bur- e ka bojkotuar atë siç ndodh në vende të tjera të rajonit.

Në kuadër të projektit Mendo Politikisht u përzgjodhën disa parti me të cilat vendosëm të nisnim një proces komunikimi por edhe monitorimi, për përqasjen e tyre ndaj çështjeve LGBT

Çfarë premtojnë Programet e partive politike

Përzgjedhja u bë duke pasur para- Partia Republikane, Aleanca Kuq e hulumtuesi, askush nuk duket të sysh disa kritere si për shembull për- Zi, Partia Ligj dhe Drejtësi, G99, Par- interesohet për programet e partive- faqësimi në parlament, parti të reja tia Demokracia Sociale, Partia Social duket se i ka kthyer programet poli- me pretendime dhe mundësi reale Demokratike, Partia Bashkimi Per Te tike në formalitete të panevojshme. për t’u përfaqësuar në parlament, Drejtat e Njeriut. Ajo që u vu re nga monitorimi i pro- parti brenda koalicionit të djathtë, të Fillimisht duhet thënë që një pjesë grameve të partive politike ishte që përfaqësuar në qeveri në nivel zëv- e mirë e partive politike shqiptare ndërsa të gjitha partitë përmendin, endës-ministrash si edhe parti krye- nuk duket të kenë programe poli- sado përciptazi të drejtat e njeriut sore në të dyja koalicionet. Partitë e tike të mirëfillta; shpeshherë ato në përgjithësi, shumica prej tyre nuk përzgjedhura janë: Partia Demokra- veprojnë në bazë të statutit të par- flasin specifikisht për çështjet LGBT. tike, Partia Socialiste, Lëvizja So- tive. Përgjithësisht mund të themi Për shembull në programin politik cialiste për Integrim, Partia Lëvizja e se kriza e përfaqësimit në të cilën të partisë Fryma e Re Demokra- Legalitetit, Fryma e Re Demokratike, kanë hyrë partitë shqiptare por edhe tike, thuhet shprehimisht se: “FRD 5Partia për Drejtësi, Integrim e Unitet, mungesa e interesit -përveç ndonjë është e angazhuar të garantojë në të gjitha drejtimet, liritë dhe të drejtat përgjegjësia sociale. Forcimi i rolit të si edhe Partia Republikane, të cilat themelore të njeriut, të sanksionuara gruas në familje e në shoqëri është në programet e tyre bëjnë thirrje për PS diskuton haptazi në Kushtetutën dhe ligjet e vendit si parësor për konsolidimin e vlerave kriminalizimin e homoseksualitetit. në programin e saj dhe në dokumentet ndërkombëtare. të atdhetarizmit, punës, solidaritetit, Në programin e PR-së thuhet hap- politik tematikat Ajo do të jetë Parti e respektimit të angazhimit qytetar, respektit e bara- tazi: “Ndalimi me ligj i homosek- lirisë së mendimit dhe veprimit, din- zisë gjinore, është një familje që i sualizmit si përmbysje e senseve të LGBT. Kjo parti jitetit dhe aspiratave të qytetarëve të shërben shoqërisë dhe progresit të natyrës njerëzore dhe i çdo propa- parashikon lirë shqiptarë, respektimit të të dre- saj”. gande në favor të përhapjes së drogi- jtave dhe lirive të besimeve fetare, Nga ana tjetër Partia për Drejtësi, meve të ndryshme”. Ndërsa, sipas masa që luftojnë zhvillimit të vlerave më të mira të Integrim dhe Unitet thekson në pro- PLL-së shteti shqiptar nuk duhet diskriminimin e familjes shqiptare, forcimit të drejtë- gramin e saj se: “Të drejtat civile lejuar të njohë ligjërisht homosek- sisë shoqërore”. Megjithatë, në këtë janë të pandashme. Këto të drejta sualitetin dhe abortin. Për më tepër komunitetit. Çfarë premtojnë citim bien në sy nota heteronorma- janë të njëjtat për të gjithë njerëzit PLL e konsideron veten si parti të Më specifikisht, në tiviteti, kur nënkuptohet mbështetja pavarësisht nga kombësia, origjina, personave: “(...) që besojnë në Zot, Programet e partive politike për martesat e familjet heterosek- raca, seksi, gjuha, besimi fetar, vlerat hyjnore dhe rolin e rëndë- kapitullin për shtetin suale. Gjithsesi, i pyetur nga Xheni bindjet politike, arsimi, profesioni sishëm që kanë bashkësitë fetare për e së drejtës, thuhet Karaj, drejtuese ekzekutive e Ale- apo gjendja shoqërore”. Megjithëse ndërtimin dhe zhvillimin e konstruk- ancës Kundër Diskriminimit LGBT, orientimi seksual nuk përmendet në tit shpirtëror të kombit”. Një gjetje se do merren masa sekretari i përgjithshëm i FRD-së, mënyrë eksplicite, PDIU deklarohet e tillë nuk ka çuditur aspak fak- për: “Parandalimin i Gazmend Oketa është shprehur se në mbrojtje të të drejtave themelore tikisht, për shkak se përfaqësues të ndërsa FRD nuk ka asnjë fobi për të të njeriut të sanksionuara në kon- kësaj partie jo vetëm që janë shpre- viktimizimit të grave, trajtuar çështje LGBT, këto tema nuk ventat ndërkombëtare si edhe: “(...) hur edhe më parë hapur në media vajzave, fëmijëve, përbëjnë përparësi për momentin4. është e angazhuar për ndalimin e kundër homoseksualitetit, por kanë Ngjashëm si me FRD-në, edhe Lëviz- çdo programi politik që mbështet përdorur madje edhe gjuhë urrejtje, të moshuarve, ja Socialiste për Integrim e mendon dhe zbaton dhunën dhe intolerancën duke bërë thirrje për ushtrim dhune minoriteteve, krijimin e familjeve ndërmjet një qoftë kjo kombëtare, fetare, politike, ndaj personave LGBT5. burri e një gruaje.“(...) Familja është ideologjike apo racore”. E vetmja parti që diskuton haptazi në personat me aftësi vatra ku formohet solidariteti dhe E ndërsa partitë e mësipërme thjesht programin e saj politik tematikat e ho- të kufizuara dhe nuk e përmendin temën e homosek- moseksualitetit është Partia Sociali- personave me 4. Transkripti i dialogut mes Karaj dhe sualitetit, ose e pranojnë në mënyrë Oketës gjendet në këtë lidhje: http:// implicite, deklarata ndoshta më e 5. Deklaratat e kryetarit të PLL-së, Ekrem orientim seksual të historia-ime.com/en/2011-08-07-02-59-53/ hapur kundër personave LGBT, vi- Spahia mund të gjendet në lidhjen e më- item/1955-xheni-karaj-e-pyet-frd-per-lgbt- poshtme: http://www.balkanweb.com/bw_la- ndryshëm” pergjigjet-oketa-video.html jnë nga Partia Lëvizja e Legalitetit jme2.php?IDNotizia=84839&IDCategoria=1 ste. Në programin e saj ajo parashi- konkurrenca e ndershme”. Gjithash- kon masa që luftojnë diskriminimin e tu, PS mbështet “të gjitha format e LGBT. Më specifikisht, në kapitullin jetesës familjare; familjen e lidhur për shtetin e së drejtës, thuhet se do me martesë, bashkëjetesën, familjet merren masa për: “Parandalimin i me një prind dhe të gjitha format e viktimizimit të grave, vajzave, fëmi- tjera të partneritetit”. Në programin jëve, të moshuarve, minoriteteve, për të rinjtë parashikohet: “Fuqizim personat me aftësi të kufizuara dhe i Zyrës së Komisionerit kundër Dis- personave me orientim seksual të kriminimit duke e kthyer realisht në ndryshëm”. shërbim të grupeve të diskriminuara Në kapitullin për Ripërtëritjen e Sho- apo në rrezik diskriminimi”. qërisë, thuhet: “Ndaj me një agjendë Ç’është më e rëndësishmja, në pro- sociale që na ngarkon të drejta e de- gramin për fuqizimin e gruas, PS tyra të gjithëve, së bashku, duam thotë se “Ne zotohemi që do të ga- të ndërtojmë shoqërinë ku energjia, rantojmë zbatimin me efektivitet të kreativiteti e mundi i secilit të gjejnë legjislacionit ekzistues për të drejtat hapësirë jetësimi, përmes shtetit që e grave dhe barazinë gjinore duke ofron shërbime publike sipas nevojës. siguruar mekanizma edhe institu- Është mision i qeverisjes socialiste t’i cione efikase që të sigurojnë zba- sigurojë çdo qytetari shqiptar pavarë- timin e tyre. Përmirësimet ligjore sisht të ardhurave, origjinës, moshës, do të kenë në vëmendje të veçantë gjinisë, etnisë, edukimit, orientimit grupet e grave të disavantazhuara, seksual, identitetit kulturor, bindjeve duke përfshirë gratë e varfra, gratë politike e fetare, shërbime publike e zonave rurale, gratë kryefamiljare, cilësore. Parimet bazë të shërbimeve me aftësi të kufizuara, viktima të publike gjatë qeverisjes socialiste dhunës apo trafikimit, gratë e mi- do të jenë: lehtësimi dhe zgjerimi noriteteve etnike, si dhe ato me ori- i aksesit, drejtësia sociale, cilësia, entim seksual të ndryshëm”. mori premtime elektorale nga vetëm grim. Përfaqësues të lëvizjes LGBT standardet profesionale, pavarësi Premtimet e PD katër parti. Partitë që u bënë pjesë e patën me drejtuesit kryesor të këtyre prej financuesit të shërbimeve, har- Nga e gjithë puna lobuese, monito- këtij procesi komunikimi me lëvizjen partive takime të posaçme në selitë e monizimi i shërbimeve publike dhe ruese dhe procesi i komunikimit me LGBT ishin: Partia Socialiste, Partia së cilës parti. private, decentralizimi, pjesëmar- partitë gjatë periudhës mars-qershor Demokratike, Fryma e Re Demokra- Partia Demokratike e Shqipërisë rje qytetare, komplementariteti dhe 2013, lëvizja LGBT në Shqipëri tike dhe Lëvizja Socialiste për Inte- rezulton se nuk ka asnjë politikë konkrete të shkruar në lidhje me hje çështje që i takojnë komunitetit z. Berisha i afroi në atë mënyrë që adresimin e çështjeve të ndryshme LGBT që janë të drejta të njeriut. lëvizja të fuqizohej. Dhe në këtë kon- Reagimi pasi u që ndikojnë me jetën e komunitetit Kjo, sipas kryeministrit, duhet të jetë tekst e pyetën kryeministrin nëse ai i njohem me listat LGBT në Shqipëri. I vetmi burim in- një përgjegjësi e politikanëve. qëndron akoma idesë për legalizimin e PD: Si mund të formacioni por edhe angazhim pub- Gjatë takimit, Kryeministri u pyet e martesave mes së njëjtës gjini, apo përfaqësohen lik që përfaqëson mendimin e kësaj nga aktivistët LGBT për perspek- të paktën njohjes së bashkëjetesës dhjetëra mijëra partie vjen, në këtë rast nga takimi tivën e miratimit ose jo të ndryshi- mes një çifti gejsh apo lezbikesh. LGBT me Ekremin? që aktivistët Xheni Karaj dhe Kristi meve të Kodit Penal ku parashikohet Kryeministri tha se kishte parë në Pinderi patën më 22 prill 2013 me edhe që fyerja me dashje e njerëzve televizor një çift gejsh, sigurisht të kryetarin e PD-së Z. Sali Berisha. edhe për shkak të orientimit të tyre mbuluar dhe shtoi se ai nuk shikon Vitin e kaluar Gjatë këtij takimi Z. Berisha duke seksual përmes teknologjisë së in- asnjë arsye pse të pengohet e drejta z Spahiu u bë vlerësuar faktin që lëvizja është bërë formacionit, të dënohet si vepër pe- e tyre për të jetuar me njëri tjetrin. një turp për e zëshme dhe e dukshme, tha: “T’ju nale. Berisha i siguroi aktivistët se “Mos harroni”, shtoi në këtë mo- Shqipërinë në them të drejtën nuk më vinte mirë po e ndjek ecurinë e ndryshimeve ment, “se puna për të thyer akullin sytë e gjithë kur flitej për këtë çështje dhe nuk dhe se i mbështet ato plotësisht. Dy e shoqërisë është një punë që do botës me deklaratat e tij kishte asnjë përfaqësues të komu- drejtuesit e LGBT i shprehën më tej kërkojë kohën e vet dhe që nuk ar- homofobike. nitetit që të dilte publikisht për të shqetësimin kryeministrit në lidhje rihet menjëherë, por ju jeni në rrugën mbrojtur kauzën”. me nevojën e zbatimit më të plotë të e duhur”. Zoti Berisha! Ne gjykojmë Zoti Berisha është i besimit se for- ligjit për mbrojtje nga diskriminimi. Më tej, kryeministri u sugjeroi aktiv- se një lider politik në mat dhe mënyrat e reagimit të Ata i kërkuan z. Berisha që shoqëria istëve që të shmangin përplasjet apo proçesin e zgjedhjes së grupit lëvizjes LGBT gjatë viteve të fundit civile të ketë më shumë hapësirë në konfrontimet që nuk sjellin asgjë. Të parlamentar duhet të bazohet kanë qenë plotësisht të drejta. Ai dë- diskutimin dhe propozimin e stafit dy drejtuesit e lëvizjes LGBT i shpje- sidomos në vlerat dhe parimet noi si të pavend polemikat e krijuara dhe drejtuesve të institucionit të guan atij se nisma që Aleanca Kundër e demokracisë dhe një prej nga zëvendës ministri Ekrem Spahiu Komisionerit për Mbrojtjen nga Dis- Diskriminimit LGBT dhe Pro LGBT vlerave thelbësore është ajo duke thënë se, “Askush nuk ka të kriminimi. kanë ndërmarrë synon që të krijojë drejtë të ndërhyjë në orientimin in- Kryeministri u shpreh se “Na duhet rrugë komunikimi me aktorët krye- e mosdiskriminimit dhe ajo tim të individëve” dhe shtoi se “ato të shikojmë nga e ardhmja” dhe se sorë të politikës, pasi vetëm përmes e respektimit të të gjitha deklarata janë të papranueshme jo “ligji në fjalë është një ligj shumë i saj mund të zgjidhen problemet e pakicave. Në asnjë mënyrë dhe nga një zëvendës ministër, por nga mirë dhe jam plotësisht dakord që ai komunitetit. “Ka ardhur momenti që për asnjë motiv ne nuk mund askush”. duhet zbatuar deri në fund”. lëvizja jonë të ketë një fizionomi më të shkojmë përpara në Europë Në këtë kontekst ai nënvizoi se asnjë Pinderi dhe Karaj i kujtuan kryemin- politike dhe më të pjekur jo thjesht me deputetë si Ekrem Spahiu. politikan nuk duhet të ketë frikë apo istrit se katër vjet më parë të dy ata për të ngritur çështjet, por sidomos komplekse për t’u shprehur në lid- nuk njiheshin dhe deklarata e vetë për t’i zgjidhur ato”, thanë Karaj dhe historia-ime.com Një vajzë lezbike i përgjigjet Pinderi. komunikim është lehtësuar përmes ’90-të, “Atëherë kur këtu të quanin shkrimit homofob të Artan Në fund të takimit, kryeministri i znj. Eglantina Gjermeni, e cila ka homoseksual nëse flisje për çështje Lames botuar në gazetën Shqip siguroi se qeveria shqiptare do të qenë e gatshme që në takimet e të tilla”. Kreu i socialistëve u shpje- mbështesë të drejtat e këtij komu- vazhdueshme me ne në kuadër goi aktivistëve se Shqipëria ka nevojë ku krahason pedofilinë me nitetit për t’u organizuar dhe për të nismës Mendo Politikisht të për një debat emancipues në lidhje homoseksualitetin të tubuar, duke iu referuar, në fakt, komunikojë, sqarojë dhe diskutojë me LGBT. paradës që lëvizja LGBT ka planifi- pikat konkrete në programin e PS që Zoti Rama është pro të drejtës së Jam perverse kuar për në muajin shtator. lidhen me kërkesat dhe nevojat e ko- bashkëjetesës, kurse në lidhje me dhe fajtore... munitetit tonë. çështjen e martesave mes së njëjtës ...”Më lindi një pyetje: Si mundet Përfundime Më tej aktivistët LGBT Xheni Karaj gjini, pranoi se më parë duhet për- një njeri i dhënë pas kulturës, artit të 1. Kreu i Partisë Demokratike dhe Kristi Pinderi zhvilluan një takim gatitur shoqëria dhe duhet përgatitur quajë homoseksualizmin perversitet? premton më shumë punë zyrtar me Kryetarin e Ps z. Edi Rama terreni për të pasur debate të fryt- Diçka nuk shkon këtu! Më thoni sa në lidhje me zbatimin e më 22 maj. Në mesditë, në zyrën e shme dhe sidomos informim. “Sho- artistë njihni ju që kanë pasur jetë ligjit kundër diskriminimit; tij në katin e dytë të selisë, kryetari i qëria mund të mos jetë asnjëherë seksuale normale? Pastaj ç’është 2. Kryetari i PD-së është pro Partisë Socialiste z. Edi Rama priti gati, por është roli i liderëve që ta seksi normal: seksi misionar? Do të bashkëjetesës së çifteve dy drejtuesit e lëvizjes LGBT në Sh- ndihmojnë dhe ta përgatisin atë”, digjnit ju kalanë e Ali Pashës për mes së njëjtës gjini qipëri, Xheni Karajn dhe Kristi Pin- ishin të mendimit Karaj dhe Pinderi. perversitetet që janë bërë aty? Apo 3. Z. Berisha mbështet të derin. Ky ishte takimi i parë që kreu Zoti Rama u shpreh për një rol më do të ndalnit muzikën e Çajkovskit drejtën për organizimin e i të majtës shqiptare zhvilloi me për- aktiv të institucioneve shtetërore në sepse ai ishte homoseksual i lidhur paradës gay. faqësues të komunitetit LGBT. lidhje me luftën kundër diskriminim- me nipin e vet? Do të digjnit Greqinë “Në grupet tona sociale dhjetëra it. Ai i siguroi aktivistët se brenda dy e Lashtë, Lojrat Olimpike, shkollat Premtimet e PS pjesëtarë të komunitetit LGBT kanë viteve të para të qeverisjes socialiste, greke, gjimnastikën greke dhe Nga të gjitha partitë e përzgjedhura, pritshmëri të larta ndaj PS-së”, i do të ketë një projekt të planifikuar vetë Safon në emër të zhdukjes së Partia Socialiste na ka pajisur me thanë aktivistët zotit Rama. “Ata me kujdes dhe maturi për të inte- perversitetit? S’do të lexonit më një pjesë të shkruar të programit të janë të vëmendshëm për çdo gjë që gruar komunitetin LGBT, për të eli- Virxhinia Ulfin e s’do të shihnit saj elektoral që përfshin angazhime ju thoni dhe sigurisht do të ishte zh- minuar format e diskriminimit, por filmat e Xhudi Fosterit? Pale Da konkrete në lidhje me përmirësimin gënjim shumë i madh në rast se ju sidomos për të informuar dhe kul- Vincin, Fukonë etj, etj. Këta kanë e jetëve të LGBT-së. nuk mbështesni publikisht të drejtat turuar shoqërinë. Ai shtoi se tashmë qenë perversë, në konceptin tuaj Duhet theksuar se pranë PS-së e LGBT si një grupim që jeton ende është e nevojshme që të organizohen për perversitetin, si dhe gjithë ka qenë më i lehtë identifikimi i mes frikës dhe izolimit”. sa më shumë aktivitete publike të talentet e botës hetero, që kanë bërë një personi kyç për komunikimin Zoti Rama u shpreh që në fillim se komunitetit. “Ju keni avokatë shumë “shthurje” jodevijante... Janë këta me çështjet sociale përfshirë edhe ka qenë ndër të parët që ka folur për të përkushtuar ndaj kauzës suaj, kriminelë që s’duhen dënuar me ligj çështjen LGBT. Në rastin konkret ky çështjet e LGBT që në fillim të viteve brenda PS-së”, tha Rama, duke por me fjalë? Dënojini atëherë! Lexojeni të plotë në rubrikën Letra nga Lexues në Historia-ime.com pasur parasysh veten e tij së pari dhe dhe LGBT). znj. Eglantina Gjermeni, znj. Vasilika Eshtë një situatë tepër e rënduar Hysi, znj. Olta Xhacka, etj. ku familjet shqiptare diskutojnë bukën e gojës, por ju siguroj se nuk Premtimet e FRD kemi asnjë fobi për ta diskutuar Gazmend Oketa: Unë ju falenderoj këtë çështje. Do të mirëprisnim sinqerisht për ngritjen e kësaj prob- sugjerime, propozime dhe disku- lematike, qoftë ju, qoftë znj. Sevim time, por nuk mund të them që Arbana. Jemi këtu për të prezantuar është priopritet i politikës sonë apo një program politik dhe ndoshta disa i programit tonë për momentin, por pika mund të hiqen dhe qëllimisht juve do t›ju lutesha të na përcillnit që ti lemë hapësirë diskutimeve. sugjerimet tuaja në Kuvendin e ri ku Do të të jap një përgjigje shumë të ne do të kemi përfaqësuesit tanë për sinqertë. të diskutuar qoftë për prioritetet e Se pari duhet t’ju siguroj ju dhe të partisë sonë, apo qoftë për prior- gjithë të pranishmëve që nuk kemi itete të tjera për çështje të tilla. (në asnjë lloj fobie per ta trajtuar këtë këtë moment bën dhe një batutë cështje, sic po me të njëjtin sinqer- për Kuvendin aktual, e cilëson si itet, mund t’ju them se nuk është Kukuvend!) një çështje prioritare për momentin. Po i referohem znj. Arbana pasi Premtimet e LSI është një përfaqësuese e shoqërisë Me datë 22 maj aktivistët Xheni civile. Unë jam një përfaqësues poli- Karaj dhe Kristi Pinderi takuan tik dhe fjalët e mia mund të komen- në zyrën e tij kryetarin e Lëvizjes tohen me ngarkesa politike, por po i Sociaiste për integrim Z. Ilir Meta. referohem për përshkrimin që i bëri Gjatë këtij takimi kryetari i LSI i sig- situatës, qoftë gjëndjes ekonomike, uroj përfaqësuesit e LGBT-së se par- qoftë problematikave të ndryshme tia e tij është kundër çdo forme të (shënim i editorit: më herët znj. diskriminimit dhe ishte i mendimit bashkëpunuar me organizatat LGBT ne nuk kemi marrë asnjë përgjigje Sevim Arbana kishte theksuar që që duhet bërë më shumë punë për për adresimin hap pas hapi të të zyrtare nga kjo forcë politike pas është e rëndësishme të përfshihen implementimin e ligjit për mbro- gjitha problematikave në kuadër të kërkesës sonë zyrtare për ti patur në programet politike dhe dy grupe jtjen nga diskriminimi. Gjithashtu procesit të integrimit. Gjithësesi deri adresimet e çështjeve LGBT në një të marxhinalizuara si komuniteti rom ai shprehu gadishmërinë për të në ditën kur ky raport u përfundua formë të shkruar. Një aspekt i rëndësishëm i projektit Mendo Politikisht ishte krijimi për herë të parë i një infrastrukture të sigurt për komunitetin LGBT në Sh- qipëri për të debatuar hapur në lidhje me politikat e vendit në drejtim të përmirësimit të jetës së tyre. Forumet online “Nëse një parti mbështet LGBT, do e votonit?”

Mënyra që zgjodhëm për këtë arsye i gatshëm të jetë politikisht ak- Rezultatet dhe përfundime ishte përdorimi i forumeve, rrjeteve tiv duke votuar (ose jo) një parti Në faqen historia-ime.com votuan sociale dhe faqeve të ndryshme politike, në rast se kjo parti adreson 507 vetë në total, ku çdo votë u online, përmes të cilave ftuam direkt në programin e vet çështje të llogarit si votë e vetme (teknikisht komunitetin që, pa rrezikuar se komunitetit LGBT. Më konkretisht, në llogaritej si një votë çdo votim që mund të identifikohej si pjesëtarë dy faqe interneti, gay.al dhe historia- realizohej nga një kompjuter me të të popullatës LGBT, të mund të ime.com adresuam në formën e një njëjtën IP). shprehte mendimin e vet. Përgjatë sondazhi online pyetjen: “Nëse një parti Rezultoi se 51 për qind e pjesëmar- katër muajve të fundit deri në qershor mbështet LGBT, do e votonit?” Alter- rësve në sondazh, do ta votonin një 2013 ftuam pjesëtarë të komunitetit nativat ishin përgjigje të mbyllura: parti nëse ajo adreson konkretisht LGBT të shprehin mendimet në një Po çështjet LGBT në programin e vet. sondazh anonim dhe të thjeshtë për Jo 15.7 për qind nuk do ta votonin, t’u përdorur online, që synonte të Nuk do votoj 16.7 për qind u përgjigjën se nuk 6kuptonte nëse ky komunitet është Votoj për arsye të tjera do të votojnë, ndërsa 25.7 për qind nga ata që morën pjesë në këtë son- mbi bazë orientimin seksual apo dazh, u shprehën se votojnë për të identitetin gjinor, tregon për një NESE NJE PARTI MBESHTET LGBT, DO E VOTONIT? tjera çështje. Në faqen gay.al votuan nivel të lartë emancipimi të këtij 237 në total. 71.8 për qind e tyre komuniteti në zgjedhjet e vet poli- u përgjigjën se do ta votonin një tike, edhe pse nuk është i integruar parti nëse do të kishte në program tërësisht me identitetin e vet në 51% 15.7% 16.7% 25.7% edhe çështjet LGBT, 9.7 për qind shoqërinë shqiptare. u përgjigjën me “Jo”, 5.8 për qind prej tyre nuk do të votojnë, ndërsa Pjesëmarrja e të rinjve PO JO NUK DO VOTOJ PER 12.6 për qind thanë se votojnë për LGBT në debat VOTOJ ARSYE arsye të tjera. Rreth 3083 individë me një profil TE TJERA

Ne mund të konkludojmë se në Facebook të cilët janë anëtarë të SONDAZHI NE HISTORIA-IME.COM pavarësisht pamundësisë për të faqes së Aleancës Kundër Diskri- jetuar lirisht një jetë si të LGBT të minimit, si edhe 1112 individë që deklaruar haptazi, pjesëtarët e këtij janë pjesëtarë të faqes në Facebook NESE NJE PARTI MBESHTET LGBT, DO E VOTONIT? komuniteti janë të vëmendshëm të “Pro LGBT”, patën mundësi që për t’u informuar direkt në lidhje gjatë katër muajve të fundit para 9.7% 12.6% me çështje të politikës së ditës. zgjedhjeve të 23 qershorit 2013, të 5.8% 15.7 % 16.7 % Shumica dërrmuese e komunitetit merrnin pjesë në debate të nisura 71.8% LGBT në Shqipëri, e fshehur ose jo, nga administratorët e këtyre faqeve 25 % janë të gatshëm të shndërrohen në më synimin për të stimuluar një një komunitet të mirëfilltë politik, debat politik. Në qindra postime në PO JO NUK DO VOTOJ PER në kuptimin që të votojnë një parti këto dy grupe të rrjetit social më të VOTOJ ARSYE të caktuar, ose të votojnë kundër përdorur në Shqipëri, konstatuam TE TJERA një partie tjetër, nisur mbi interesa një fenomen që pasqyron në fakt një të lidhura thelbësisht me orientimin lloj ndarjeje si me thikë të qëndri- SONDAZHI NE GAY.AL e tyre seksual dhe/apo identitetin meve politike mes pjesëtarëve të e tyre gjinor. Nga ana tjetër, një komunitetit LGBT, qëndrime që shqiptare, në kuptimin që mes këtij një dialog të qëndrueshëm me sa më përqindje e konsiderueshme e këtij reflektohen dhe në shoqëri. Qën- komuniteti ka njësoj admirues në shumë aktorë politikë, për të avancuar komuniteti që voton për arsye të drimet personale militanteske ishin nivelin militantesk për PS-në, ashtu çështje të LGBT-së. E megjithatë tjera, ose më saktë, jo vetëm për të përfaqësuara njësoj mes komu- siç ka dhe për PD-në. Synimi i projek- format militante të mbështetjes së 15.7 % 16.7 % çështjet që lidhen direkt me politika nitetit LGBT, ashtu siç ndodh dhe tit tonë nuk ka qenë të mbështesim njërës apo tjetrës parti nuk mun- në lidhje me mos diskriminimin me çdo pjesëtar tjetër të shoqërisë asnjë parti në veçanti, por të nisim guan edhe mes komunitetit tonë. 25 % KOMENTE PER SHKRIMIN mënyrën më të mirë të mundshme, më mirë jenë aq të paktë në numër ata që do ti drejohen “LGBT I PERGJIGJET EDI RAMES” pak fjalë e disa vepra se sa shumë fjaël dhe zbatimit të këtij ligji duke u paraqitur në dyert Komentet J. S: Politikan i trashë! asnjë vepër. Bravo i qoftë. e gjendjeve civile për të lidhur martesë por R. F: E përse qenka politikan i trashë një prej shoqëria do fillojë ti urrejë më tepër. figurave kryesore të politikës në Shqipëri dhe Koment mbi projektin “Mendo Politikisht” Në vend të harxhohen energji kaq të mëdha jo vetëm? H. K: Thjeshtë mendim personal... Me ethet e për të legjitimuar martesën, duhet lobim R. F: -Mendoj se Z. Rama ka folur mjaft bukur fushatës elektorale këtë herë është përfshirë në tjetër drejtim. Duhet lobim në drejtimin sepse nuk mund të jemi ne përpara Amerikes edhe komuniteti LGBT i cili po tenton të zërë e ndërgjegjësimit të thjeshtë, të bazuar ku edhe aty në shumë shtete po zhvillohen de- vendin që i takon si një grup interesi që mbron shkencërisht, e me njerëz të kualifikuar për ti bate përditë. Cdo gjë ka kohën e vet. Por edhe një kategori specifike. Dhe mbështetja që kër- bërë të ditur botës se fobia ndaj njerëzve që fakti që LGBT është shfaqur nëpër TV duke kohet në këtë rast nga politika është në lidhje me dëshirojnë të ndajnë intimitetin e tyre me këdo dalë karshi kundërshtarit të Ramës, mbase atë cfarë parashikojnë partitë politike për mbro- ata kanë dëshirë është një frikë e pabazuar e edhe ky fakt mund ta ketë irrituar sadopak për jtjen e këtij komuniteti por që kur pyeten liderët i që nuk cënon integritetin, vlerat e një shoqërie Më bën përshtypje të dhënë këtë deklaratë. Gjithësesi mendoj se thuhet troç se a do të legalizohen martesat mes apo themelin e shoqerisë e të familjes së se si çdo herë, që Z. Rama është shprehur mjaft i arsyetueshëm. së njejtit seks nëse ata do jenë në pushtet. shëndoshë. Mendoj që harxhohen kot energjitë Por cudia ime në gjithë këtë koment është për Në pamje të parë duket si një kërkesë legjitime për të bërë të vlefshme në letër një marrdhënie diskutohet në publik J. S, i cili për mendimin tim ka shfryrë mbase që duhet të vijë natyrshëm, për gjithë vendet që së pari duhet të shihet nga shoqëria si një çështja e martesave edhe pa e dëgjuar intervistën dhe në fakt pyeta të cilat aspirojnë demokracinë dhe lirinë e veprim normal , e këtë gjë nuk e bën martesa e konkretisht J. S dhe nuk kisha asgjë me ju që e vërtetë, martesa mes cifteve të së njëjtës gjini. njohja nga institucionet e ligjit. mes së njëjtës gjini, keni publikuar intervistën. Ju faleminderit! Dhe ata që propagandojnë më së shumti këtë Më bën përshtypje se si cdo herë që diskutohet nga homofobët R. F: Pikerisht J. S, sepse ai është një politikan i kauzë e bejnë në emër të barazisë, të lirisë së në publik cështja e martesës mes së njëjtës kalibrit botëror dhe jo një dosido. Por gjithkush mendimit, veprimit të individit për të jetuar gjini, nga homofobët e mëdhenj, mes ofendi- e mëdhenj, mes është i lirë ose ta lavderojë ose ta shajë, sepse jetën ashtu si i pëlqen atij pa u detyruar të meve të tjera janë edhe shprehje të tilla si: ofendimeve të tjera normalisht jetojmë në demokraci dhe gjithseci- ndjekë të njëjtën rrugë që ndjek shumica. këta duhen mbyllur nëpër spitale, këta duhet të li ka lirinë e mendimit dhe të shprehjes. Rama Bukur ...! Ashtu si e gjykoj unë e gjithë kjo kurohen se jane të semurë etj si këto. Para se janë dhe shprehje tha se kjo është një çështje shumë e gjerë dhe propagandë bëhet për të fituar respekt ligjor ti thuash këtyre se ky komunitet ka të drejtë të të tilla si: këta nuk i takon vetëm klasës politike normalisht. për cështje barazie mes atyre që zgjedhin të martohet e të jetojë i lumtur, madje në mënyrë Por ka të bëjë edhe me familjet shqiptare, ka martohen mes gjinive të kundërta e atyre që më të guximshme edhe të birësojë fëmijë, duhen mbyllur nëpër të bëjë edhe me perceptimin e masës së gjerë. zgjedhin të martohen mes gjinisë së njëjtë. Por duhet ti thuash se cështja e përkatësisë e spitale, këta duhen Madje, nëse do bëhej një referendum, do ta a fitohet gjë respekt i vërtetë dhe pranim në një prirjeve seksuale është larg cdo pathologjie, shihnit se nuk do aprovohej asnjë ligj i tillë në shoqëri nga një ligj në letër i cili do lejojë një dhe ska të bëj as me sëmundje, as me zgjedhje kuruar se janë të shqipëri. lidhje të tillë ?! personale. Ka shume për të thënë ...por shumë Ksëmurë, etj si këto I. C: Për mendimin tim është përgjigjur në Une them aspak , madje përkundrazi , leqë do më tepër për të bërë. KOMENTE TE FOTO ME BERISHEN D. H: Si me nerva duket! Shqiptarët janë në shumicë kundër martesave gej, J. Xh: Po pse nuk i keni thënë të qesh të paktën ktu por janë dakort të ketë deputetë nga ky komunitet në fotografi? R.B: Siç duket ia paskeni bërë të qartë edhe ju se ka ardhur ora për të Rilindur! J. S: Rilindja s’ka shprehur gjë për cështjen LGBT; “Platforma qytetare–Votëmatësi” është një projekt i Përgjigjet ishin: 39.1 përqind: “Pajtohem plotësisht”, ka shumë mejtime... realizuar nga “Lëvizja Mjaft”, me mbështetjen e “National 37.8 përqind: “Nuk jam dakort”, 15 përqind: “Pajtohem R. B: Rilindja ka programe konkrete të shkruara e Endowment for Democracy (NED)”. pjesërisht”, 6.2 përqind: “Pjesërisht nuk pajtohem”, dhe 1.9 për t’u zbatuar në çdo fushë. Nuk i ka llafe boshe e Në kuadër të kësaj nisme u realizua online një pyetësor. përqind nuk u përgjigjën. fytyra të vrenjtura! Kishte dy pyetje në lidhje me LGBT. Mosha mesatare e të intervistuarve është 34.7 vjeç. Pjesa J. S: Unë e kisha fjalën për cështjen LGBT. S’kam Pyetja e parë (në formë pohuese) ishte: Martesat LGBT dhe më e madhe e respondentëve është në grupmoshën 25-34 dëgjuar asnjë fjalë të thënë apo parë ndonjë copëz të shkruar. Sa për programe, uroj që t’i ketë me të manifestimet e tyre publike duhet të jenë të ndaluara. vjeç (31%). Respondentët me të paktë janë ata të grup- vërtetë e jo si ato njëmijë faqe të bardha të para Për këtë përgjigje, 47.8 përqind u përgjigjën: “Pajtohem moshës mbi 60 vjeç (5%). Në total me shume meshkuj kanë katër vjetëve! plotësisht”. 22.3 përqind u përgjigjën: “Nuk jam dakort”. 15.1 zgjedhur ti përgjigjen anketës online. Ndarja midis gjinive R. B: Spahiu dhe të tjerë, që i di tashmë tërë përqind: “Pajtohem pjesërisht”. 13.2 përqind: “Pjesërisht është 52% meshkuj dhe 48% femra. komuniteti LGBT dhe shoqëria shqiptare janë pjesë nuk pajtohem”, dhe 1.5 përqind: “Nuk e di/pa përgjigje”. 786 qytetarë mbi 18 vjeç, zgjodhën të plotësonin anketën e atij kabineti qeveritar që me ‘’programin’’ që kanë Pyetja e dytë ishte: “Një person me kualifikimet e nevojshme në internet përmes përdorimit të platformës elektronike të aplikuar gjatë këtyre viteve ja kanë shtruar vetes rrugën e ikjes sepse ketij vendi vetem sa ja kanë dhe me orientim homoseksual mund të zgjidhet deputet në anketimit të instaluar në faqen www.votëmatësi.info. Si njësi vështirësuar dhe nxirë përpjekjet për mbijetesën se Kuvendin e Shqipërisë”. kampionimi u përdorën IP unike të secilit prej përdoruesve. për jetesë as që bëhet fjalë. Sa për Rilindjen, neve na duhen njerëz të gjallë, se të vdekurit do të rrojmë e t’i kujtojmë... MARTESAT LGBT DHE MANIFESTIMET E TYRE PUBLIKE DUHET TË JENË TË NDALUARA NJË PERSON ME KUALIFIKIMET E NEVOJSHME DHE ME ORIENTIM HOMOSEKSUAL J. S: Spahiun e kundërshtoi kreu i qeverisë hapur MUND TË ZGJIDHET DEPUTET NË KUVENDIN E SHQIPËRISË PA PERGJIGJE dhe qartë, ashtu siç me sa duket edhe foli me dy PA PERGJIGJE 1.5% 1.9% përfaqësuesit e grupeve LGBT, të raportuar në Gay- NUK JAM DAKORD Star. Nga e ashququatjura e majtë nuk erdhi asnjë 22.3% PAJTOHEM pipëtimë apo cicërimë, siç ndodh rëndom për gjëra TOTALISHT PAJTOHEM NUK JAM TOTALISHT edhe pavlerë. Sa për të gjallët e të vdekurit, nuk e di 47.9% DAKORD 37.8% 39.1% % se për kë e ke fjalën; i vdekuri për momentin është NUK PAJTOHEM 13.2 PJESERISHT , partinë e të cilit ka marrë Rilindja... 15.1% 6.2%15% PAJTOHEM NUK PAJTOHEM PAJTOHEM PJESERISHT PJESERISHT PJESERISHT perqasja e klases politike ndaj Çeshtjeve me kryesore te lgbt Partia Masa kunder E drejta per Martesat Perfishrja Permiresimi Perfshirja Njohja e zbatimit bashkejetese gei e LGBT ne I kuadrit e LGBT-ve komunitetit te te ligjit LMD* sherbimet ligjor si grup lesbikeve ne sociale I marxhinalizuar politikat per grate PS Po Po Pa qëndrim Po Po Po Po

PD Po Po Pa qëndrim* Po Po Po Jo

LSI Po Pa qëndrim Pa qëndrim Po Po Pa qëndrim Pa qëndrim

FRD Po Jo Jo Jo Po** Jo Jo

AKZ Pa përgjigje*** Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje

PDS Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje

PSD Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje

G99 Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje

PLD Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje

PLL Jo Jo Jo Jo Jo Jo Jo

PR Jo Jo Jo Jo Jo Jo Jo

PDIU Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje

PBDNJ Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje Pa përgjigje

* Ligji per mbrojtjen nga diskriminimi, shkurt 2010 ** Gjate ketij projekti nuk mundem te shihnim asnje program te shkruar te PD-se. Informacioni I grumbulluar rreth qendrimeve te kesaj partie erdhi gjate takimit me Z. Berisha *** AKZ, PDS, PSD, G99, PLD, PDIU dhe PBDNJ nuk kane derguar pergjigje ndaj kerkeses zyrtare per informacione