Download Scans
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
-.1'., )X'. ' HOLLAND AAN DE HUDSON N 0 V A B £ L G I C A L I E U W QeL9 - dIt iiL : : S ccf H * :M4 ::2A; 2; " S_4! • S i 5 * S: iV5**& wTct S;S S S S ' S:5%5SSJS5SSA 5 ' S S S :' • S S ,' ;Thur 8 J, &L S S _; N E D •E R L A N D T 4n*sck of& . S S •*Mi Jg S* e j% 14 ~flCft vn inm ) j - < *t t 55 S 55 £VS5 5 S C4 \ t t ii L* S 5L ss:*ck S5 wp pu J S rx S ritaiv*k z , \ S 6j44 S 5:4 4, 5 :ryS (; c: h .: cort ; . :; :' WTi4 s e: % S (5 I *a~ JI S rI &558T z4Z, .Z * y1~ 4 S a* S*Rl & L*a 5_55 S :;;_ £A S 55 q ' S * 5/7' , \5 I M t it D 5 J4 ss4 4 4 SS `S 5 5 5 5 5 5 5 5 ' 5, N a i r S -5 S *ir t% Adriaen van der Donck's kaart van Nieuw Nederland. MR . W. J . VAN BALE N HOLLA]\D AAN DE HUDSON Cen verhaal van J\teuw J\eJertanc1 AMSTERDAM MCMXLIII N.V. AMSTERDAMSCHE BOEK- EN COURANTMAATSCHAPPIJ INHOUD biz . INHOUDSOPGAVE . 5 INLEIDING . Oud-Holland door een Amerikaanse bril . Wat weten w j zelf van Nieuw Nederland? Enige belangrijke geschriften over ons voormalige dochterland. Wij willen trachten, een onbevooroordeeld overzicht der gebeurtenissen to leveren. Van Roodhuiden en Swannekens. De plaats die aan Pieter Stuyvesant toekomt . New York's roem is tevens die van Nederland 9 1 . EEN OUDE WERELD ONTDEKT EEN NIEUWE . De mensheid durfde de oceaan niet op . Europa's Middeleeuwse visie op transatlantische landen. De Noormannen kenden voorbij de oceaan het guile Vinland. Alle ontdekkingsreizigers willen naar China . Onbekende vastelanden versperren de weg . Palmpasenland blijkt een to zware brok voor Spanje. De Fransen ontwerpen een uitge- strekt dochterrijk 15 2. BET VREEMDE GEDRAG VAN DE HALVE MAEN . Men verwacht Cathay to bezeilen door de Poolzee. Bluf en werkeljjk- heid van de Noordwestelijke doorvaart. De Hollanders blijven be- noorden Rusland in het u s steken . Hoe beducht de Oost-Indische Compagnie zich toonde voor een gezant en een zeeman. Hudson zeilt van Nova Zembla ineens naar Manhattan. Of deze grote rivier uit China komt? De plaats waar wij alien dronken zjjn geweest. Zee- want als betaalmiddel. Een nieuwe Halve Maen komt de Hudson Rivier bevaren .. 28 3 . AMSTERDAM LAAT EEN DOCHTERSTAD STICHTEN . Hudson's ontdekking wordt met gemengde gevoelens ontvangen . Hoe Nederland zich liet meeslepen door een warhoofd en twee praatjes- makers . Hollandse schepen gaan in Amerika de pelshandel beproe- ven . De Compagnie van Nieuw Nederland brengt er niet veel van terecht. Heel de Nieuwe Wereld zal door de West-Indische Compag- nie worden bestreken . Men wil een kolonie planten aan de rieviere vanden vorst Mauritius . Meester Crijn nioet een Fort Amsterdam bouwen. De eerste New Yorkers woonden onder de grond . Heel Man- hattan gaat voor zestig gulden , 45 4. KILIAEN VAN RENSSELAER'S VOLKSPLANTING. Nieuw Nederland heeft boeren nodig. De Compagnie besluit het stich- ten van zelfstandige kolonies aan to moedigen . Hoe baatzuchtige be- windhebbers hun eigen vennootschap ondermijnden . Constructie- fouten die de opkomst onzer Amerikaanse gebiedsdelen belemmerd hebben. Beverswijck schiet wortel . Een wereldreiziger komt een 5 blz. kolonie Vriesendael stichten. De volksaard der Roodhulden condom Rensselaerswijck. Nederlandse voormannen hales Zweedse mede- dingers binnen . Op bezoek b j een omvangrijken Gouverneur in Nieuw Gothenburg 62 5. INGEKNELD TUSSEN MACHTIGE BUREN . Span je last bet hele Noorden glippen. De Fransen woonden reeds vlak achter Nieuw Nederland. Er wordt propaganda gemaakt voor Virginia . De puriteinse samenleving van Nieuw Engeland. Een vlotte kolonie van aristocratische tabaksplanters. Onze buren in Virginia hechten waarde aan goede vriendschap. Landhonger gaat onze Noord- grens aanvreten. Het Huys de Hoope aan de Verssche Rivier. Hoe Nederland zich geleideljjk uit Connecticut weggedrongen zag .. 80 6. NIEUW NEDERLAND ONDER ONDEUGDELIJK BESTUUR . Het verval der West-Indische Compagnie begirt zich of to tekenen. Waar is de buit van onze kaapvaart gebleven? Geestelijk lever in ors Amerikaanse dochterland. Wouter van Twiller schoot in be- kwaamheid to kort. Welk een kittig stadje Nieuw Amsterdam reeds werd. De onbeheerste daden van Willem Kieft als Gouverneur . Een gruwelijke Indianenoorlog brengt onze kolonie in gevaar . De patroon van Vriesendael moet vrede stichten tussen Roodhuiden en Swan- nekens 99 7. PIETER STUYVESANT VERSCHIJNT TEN TONELE. Kaapvaart was een vorm van oorlogvoeren en zakendoen tegeljjk . Wij wares liever vreedzaam blijven handeldrjjven . De West-Indische Compagnie moest het grotendeels van de buit hebben. Er ontstaat behoefte aan een eigen steunpunt in de Kraal . De voordelen van het eiland Curacao leiden tot bezetting . Een dichtende Gouverneur der Nederlandse Antilles . De strjjd om Sint Maarten kost den Landvoogd een been. Curacao en Nieuw Nederland order een bestuur verenigd . Een Directeur-Generaal met een houten been stapt to Nieuw Amster- dam aan wal 112 8. DE DICTATUUR VAN EEN ZILVEREN STELT. Het hoofd der kolonie was gees beminnelijk man . De Honden van Houtebeen moesten de bovenlanden bedwingen . Opkomst van Nieuw Amsterdam als brandpunt van wereldhandel . Een samenleving vol burgerlijke beschaving en gerief . De ingezetenen voelen zich door Stuyvesant's eigenmachtigheid gegriefd . Het dochterland richt een profetisch vertoog tot bet moederland . De voorgenomen hervormin- gen stuiten of op bet verzet van Koppigen Piet. Een eerzuchtige land- voogd toont zich begerig naar krijgsroem . Hoe Stuyvesant de Zwe- den uit de Zuydt Rivier verdreef 139 9. KOPPIGE PIET MOST BUKKEN. Ook de Nieuwe Wereld kreeg de gevolgen van Cromwell's woede 6 biz. to voelen. Onze buren in Nieuw Engeland gaan lastig worden . Schoor- voetend staat Koppige Piet aan zijn onderdanen enige medezeggen- schap toe. Wie zou het welvarende Nederland niet eens when uit- schudden2 Een tijdperk van morele inzinking aan het Londense hof . Terwijl vredelievende verdragen ons in slaap sussen, wordt een ver- raderljjke overval voorbereid . De wrakke Compagnie en de weife- lende Republiek laten Nieuw Nederland zonder steun. Een onver- dedigbaar dochterland moet zwichten voor geweld 164 10. BET EINDE VAN EEN DOCHTERLAND. De nieuwe heren geven nieuwe namen . Michiel Adriaenszoon de Ruyter moet het overzeese onrecht gaan herstellen . Het kleine Zee- land pakt onvervaard het Britse Rijk in Amerika aan . Hoe Abraham Crijnssen zich van Suriname meester maakte en Virginia leeghaalde . Paramaribo leek ons meer waard dan New York. In het Rampjaar herleefde Nederland's voile energie . Opnieuw zendt Zeeland een vloot naar de Nieuwe Wereld . Keesje den Duivel herovert Nieuw Nederland en verandert nogmaals de namen. Wederom last het moederland haar dochter glippen . Wat er in Amerika nog van Oud- Holland overbleef 190 LIJST VAN ILLUSTRATIES 215 7 INLEIDING Oud-Holland door een Amerikaanse bril . Wat weten wij zelf van Nieuw Nederland2 Enige belangrijke geschrif . ten over ons voormalige dochterland . Wij willen trach- ten, een onbevooroordeeld overzicht der gebeurtenissen to leveren. Van Roodhuiden en Swannekens. De plaats die aan Pieter Stuyvesant toekomt. New York's roem is tevens die van Nederland. Iedere landgenoot west dat New York door Nederlandse kolonisten gesticht is, evengoed als elk onzer zich bewust is dat de reusachtige metropolis der Nieuwe Wereld oorspronkelijk Nieuw Amsterdam heette. Steeds heeft de Holland-Amerika Lijn in haar vloot dan ook een mailboot gehad die deze naam droeg, ter bestendiging van de banden waarmede dit brandpunt der Verenigde Staten zich zo gaarne gekoppeld west aan een der bescheidenste en tevens eigen- aardigste landen der oude wereld, en aan een moederstad wier internationals trekkracht destij ds de handel van de ganse aarde tot zich wilt to lokken . Geen enkele „dam" klinkt den bewoner van God's Own Country zo liefelijk in de oren als joist deze. De naam Holland brengt den Amerikaan een sfeer voor ogee die hem schijnt to verplaatsen naar een prettige kinderkamer vol grappig speel- goed. En menig New Yorker heeft den zo joist aldaar aangekomen Hollander gevraagd of ze bij hem thuis in ,,the old country" nog altijd die genoegelijke deuntjes op de knie zingen van Zo rij den de Heren Met hun mooie kleren . Zo rij den de Vrouwen Met haar wij de mouwen . En zo rij dt de akkerman Met zijn paardje achteran. In zulke opzichten hebben vele Amerikanen en waarlijk niet de slechtsten onder hen -- voor ons een zacht plekje in hun menigmaal zo nuchtere gemoed . Overigens echter' -- aldus luidt vaak de klacht in Nederlandse mond - schijnt de Amerikaan zich ternauwernood rekenschap to willen geven van de werkelijke betekenis die naar onze eigen mening toekomt aan het kleine landje waaruit een deel der aristo- 9 cratie van die grote Republiek zich met zulk een voorliefde af- komstig noemt. In deze achteloosheid zien wij, misschien niet ten onrechte, een gebrek aan diepere belangstelling, een onverschillig- heid voor feiten en verrichtingen die onszelven van veel groter waarde lijken dam onze koddige rol als bewoners van een klompjes- land. En niet zonder een zekere geprikkeldheid vragen wij ons wel eens of of men ons aan de overkant van het Grote Water dan alleen maar belangwekkend kan vinden voorzover wij in pofbroeken tus- sen molentjes rondstappen of met de vinger een beginnend lek in de dijk dichtstoppen, - zoals een der meest populaire jeugdvertel- lingen van Amerika op zulk een aanminnige wijze heeft opgedist . Ongetwijfeld moet deze neiging tot het sentimentele en anec- dotische, onder verwaarlozing van degelijker wetenswaardigheden omtrent modern Nederland, voor ons teleurstellend heten . Iedere inspanning die er op gericht is om onder het Amerikaanse yolk een vollediger en meer evenwichtige kennis intake ons vaderland en deszelfs prestaties to doers postvatten, verdient dan ook toegejuicht en bevorderd to worden als een daad van practische strekking, wier nuttige uitwerking stellig niet zal uitblijven.