Studium Uwarunkowań I Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miastai Gminy Sokółka Kierunki Zagospodarowania Przestrzennego

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SOKÓŁKA

KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

TEKST JEDNOLITY ZMIANA 2010

ZESPÓŁ AUTORSKI JT PROJEKTY mgr in ż. arch. Jerzy Talaga nr WA-268 Białystok mgr in ż. arch. Katarzyna Talaga w imieniu Burmistrza: mgr in ż. arch. Urszula Wróblewska

SPIS TRE ŚCI WPROWADZENIE 1. Podstawa prawna 5 2. Materiały źródłowe 5 WST ĘP 6

A. OGÓLNE ZAŁO ŻENIA ROZWOJU MIASTA I GMINY 6 I. CELE I ZADANIA STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPO- DAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY 6 II. CELE I KIERUNKI ROZWOJU GMINY SOKÓŁKA 8 1. Cele i kierunki polityki przestrzennej pa ństwa i województwa na terenie gm. Sokółka 8 2. Cele rozwoju zagospodarowania przestrzennego gm. Sokółka 9 2.1. Główne cele rozwoju 9 2.2. Cele ekologiczne rozwoju 9 2.3. Cele społeczne w zagospodarowaniu przestrzennym 10 2.4. Cele rozwoju gospodarczego 10 2.5. Cele rozwoju komunikacji 10 2.6. Cele rozwoju infrastruktury technicznej 11 3. Kierunki rozwoju miasta i gminy Sokółka11 4. Podstawowe warunki dalszego rozwoju miasta i gminy Sokółka 12 B. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY WYNIKAJACE Z PLANU WOJ. PODLASKIEGO 14 1. Kierunki ochrony zasobów środowiska 14 1.1. Ochrona przyrody 14 1.1.1. Wdro żenie „Europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000" 14 1.1.2. Ochrona elementów systemu przyrodniczego 15 1.2. Ochrona powierzchni ziemi 15 1.3. Ochrona powietrza atmosferycznego 16 1.4. Ochrona wód śródl ądowych - powierzchniowych i podziemnych 16 1.5. Ochrona lasów i zadrzewie ń oraz wzbogacanie ich walorów 17 1.6. Ochrona przed hałasem, wibracjami i elektromagnetycznym promieniowaniem Jonizującym` 17 1.7. Ochrona przed nadzwyczajnymi zagro żeniami środowiska 18 1.8. Ochrona przeciwpowodziowa 18

2 2. Kierunki ochrony dziedzictwa kulturowego 18 3. Kierunki rozwoju funkcji gospodarczych 19 3.1. Kierunki rozwoju rolnictwa 19 3.2. Kierunki produkcji rolniczej 19 3.3. Racjonalne zagospodarowanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej 19 3.4. Rozwój i unowocze śnienie przemysłu rolno – spo żywczego 20 3.5. Kierunki rozwoju zagospodarowania turystycznego i wypoczynkowego 20 3.6. Rozwój wiod ących form turystyki i wypoczynku 21 3.7. Kierunki rozwoju funkcji produkcyjnej 23 3.8. Zwi ększenie atrakcyjno ści lokalizacyjnej w Gm. Sokółka 23 4. Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej 25 4.1. Dostosowanie standardów technicznych drogi krajowej nr 19 25 4.2. Dostosowanie standardów technicznych dróg wojewódzkich 25 4.3. Dostosowania infrastruktury kolejowej do mi ędzynarodowych, krajowych 25 i regionalnych potrzeb przewozowych 25 4.4. Poprawienie warunków obsługi komunikacj ą zbiorow ą 26 4.6. Budowa ście żek rowerowych 26 5. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury elektroenergetcznej 26 6. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury gazowniczej 26 7. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury ciepłowniczych 26 7.1. Dostosowanie systemów ciepłowniczych do potrzeb 26 7.2. Ekologizacja systemów ciepłowniczych 27 7.3. Rozwój energetyki odnawialnej 27 8. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury telekomunikacyjnej 27 9. Kierunki i zasady zagospodarowania w zakresie obronno ści i ochronno ści 27 9.1. Kierunki zagospodarowania w zakresie obronno ści pa ństwa 28 9.2. Kierunki zagospodarowania w zakresie ochrony granicy pa ństwowej 28 9.3. Kierunki zagospodarowania w zakresie obrony cywilnej (OC) 28 9.4. Kierunki zagospodarowania w zakresie ochrony bezpiecze ństwa publicznego 30 9.5. Kierunki ochrony przeciwpowodziowej 30 10. Główne kierunki zagospodarowania 30 10.1. Kierunki rozwoju sieci osadniczej. 31 10.2. Kierunki ochrony środowiska przyrodniczego 32 10.3. Kierunki ochrony środowiska kulturowego 32 10.4. Kierunki rozwoju funkcji gospodarczych 32

3 10.4.1.Przemysł, przedsi ębiorczo ść 32 10.4.2.Rolnictwo 33 10.4.3. Le śnictwo 34 10.4.4. Gospodarka rybacka 34 10.4.5. Turystyka i wypoczynek 34 11. Kierunki rozwoju systemów zaopatrzenia w wod ę, odprowadzania ścieków i oczyszczania ścieków, usuwania i utylizacji odpadów stałych 35 11.1. Kierunki rozwoju systemów zaopatrzenia w wodę 35 11.2. Kierunki rozwoju systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków 35 11.3. Rozwój systemów usuwania i utylizacji odpadów stałych 36 12. Potencjalne zadania o charakterze rz ądowym, wojewódzkim i ponadlokalnym 36

C. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SOKÓŁKA 38 1. KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEJ 38 1.1. Polityka przestrzenna gminy 38 1.2. Obszary wskazane do zorganizowanej działalno ści inwestycyjnej 38 1.3. Obszary wskazane do przekształce ń, modernizacji lub rehabilitacji 39 1.4. Obszary przestrzeni publicznej 40 1.5. Obszary, na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego 40 2. OGRANICZENIA I WYŁ ĄCZENIA SPOD ZABUDOWY 41 3. KIERUNKI I ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY 43 • REALIZACJA CELÓW ROZWOJU PRZESTRZENNEGO • STREFY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE ZABUDOWY • WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA 3.1. Ustalenia ogólne dotycz ące stref funkcjonalnych 43 3.2. Strefa zabudowy mieszkaniowo-usługowej 44 3.3. Strefa zabudowy usługowej 45 3.4. Strefa zabudowy zagrodowej i rolniczej 46 3.5. Strefa zabudowy przemysłowo-składowej i usługowo-rzemie ślniczej 49 3.6. Tereny zabudowy urz ądze ń i instalacji infrastruktury oraz tereny zamkni ęte 50 3.7. Strefa rozwoju funkcji letniskowo-rekreacyjnej i turystycznej 50 3.8. Strefa wyst ępowania i eksploatacji kopalin naturalnych 51 3.9. Strefa produkcji rolnej – grunty orne 53

4 3.10. Ekologiczna strefa dolin rzecznych i obni żeń terenowych – łąki i pastwiska 54 3.11. Strefa le śna 55 3.12. Strefa intensywnej ochrony walorów przyrodniczych 56 3.13. Kierunki i zasady ochrony środowiska, jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu kulturowego 57 3.14. Sie ć dolin rzecznych 58 3.15. Lasy 58 3.16. Ziele ń urz ądzona 59 3.17. Obszary i obiekty do obj ęcia szczególn ą form ą ochrony przyrody oraz zasady ochrony krajobrazu 59 3.18. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych 60 3.19. Ochrona sanitarna powietrza atmosferycznego 60 3.20. Ochrona przed hałasem i wibracjami oraz przed szkodliwym elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizuj ącym 61 3.21. Ochrona powierzchni ziemi 61 3.22. Zasady ochrony krajobrazu kulturowego 62 3.23.Kierunki i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej 62 3.24. Ochrona zabytków wpisanych i nie wpisanych do rejestru zabytków 63 3.25. Zabytki wpisane do rejestru zabytków 64 3.26. Zasady ochrony konserwatorskiej obszarów zabytkowych wpisanych do rejestru 67 3.27. Zasady ochrony konserwatorskiej zabytków nie wpisanych do rejestru zabytków 68 3.28. Zasady ochrony stanowisk archeologicznych 68 3.29. Zasady ochrony zabytkowych zało żeń dworsko – ogrodowych 81 3.30. Zasady ochrony cmentarzy i mogił historycznych 81 3.31. Zasady ochrony konserwatorskiej zabytków ruchomych 81 3.32. Problematyka kulturowa miasta w jego rozwoju przestrzennym 82 3.33. Zasady tworzenia nowych warto ści kulturowych 83 4. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWNIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ 84 4.1. Rolnicza przestrze ń produkcyjna 84 4.2. Tereny le śne 85 5. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ 86 5.1.Kierunki i zasady rozwoju systemu komunikacji 86

5 5.2. Kierunki i zasady rozwoju systemu zaopatrzenia w wod ę 90 5.3. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków sanitarnych i wód opadowych 91 5.4. Gospodarka odpadami 92 5.5. Elektroenergetyka 94 5.6. Ciepłownictwo 95 5.7. Gazownictwo 96 5.8. Telekomunikacja 96 6. OBRONA CYWILNA I OCHRONA PRZECIWPO ŻAROWA 96 6.1. Obrona cywilna 96 6.2. Ochrona przeciwpo żarowa 97 7. POLITYKA W ZAKRESIE SPORZ ĄDZANIA PLANÓW MIEJSCOWYCH 98 7.1. Ogólne zasady 98 7.2. Obszary dla których nale ży obowi ązkowo sporz ądzi ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego 99 7.3. Obszary dla których przewiduje si ę sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego 100

WPROWADZENIE 1. Podstawa prawna 1) Uchwała Nr X/67/07 Rady Miejskiej w Sokółce z dnia 29 maja 2007 r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka. 2) Art. 9,10,11,12 i 13 Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z dnia 10 maja 2005 r. 3) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka - 1998 r., Uchwała Nr XIV/132/99 Rady Miejskiej w Sokółce z dnia 15 grudnia 1999 r., zmieniona uchwał ą Nr XXXI/239/05 Rady Miejskiej w Sokółce z dnia 1 marca 2005 r. 2. Materiały źródłowe 1) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka – 1986, ak- tualizacja 1992 - nie obowi ązujący, 2) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego m. Sokółka -2006 r. 3) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokóka -1998 Uchwała Nr XIV/132/99 Rady Miejskiej w Sokółce z 15.12.1999r. 4) Plan zagospodarowania przestrzennego woj. Podlaskiego – 2003. 5) Programie ochrony środowiska województwa podlaskiego na lata 2007-2010, 6) Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu Ochrony Środowiska Wojewódz- twa Podlaskiego na lata 2007-2010” 7) Prognoza oddziaływania na środowisko regionalnego programu operacyjnego woj. podlaskiego na lata 2007 – 2013. 8) Uchwała Woj. Rady Narodowej w Białymstoku Nr XXVI/172/8 z 24.05.1988r. Dz.Urz.

7 Nr 9, poz. 94, zm. Rozp. Nr 3/98 Woj. Białostocki z 20.05.1998 r. Dz. Urz. W.B. Nr 10, poz. 47) o ustanowieniu Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej wraz z stref ą ochronną. 9) Plan Ochrony Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej – 2000. 10) Rozporz ądzenie nr 8/05 Wojewody Podlaskiego z dnia 25 lutego 2005 r. o utworzeniu Obszaru Chronionego Krajobrazu Wzgórz Sokólskich. 11) Plan gospodarki odpadami dla woj. Podlaskiego na lata 2007 – 2010 (uchwalony 8.03.2008). 12) Gminny plan gospodarowania odpadami w gminie Sokółka -2004. 13) Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dotycz ące terenów poło żonych we wsiach: Bohoniki, Drahle, Geniusze, Kantorówka, Karcze, Nowa Rozedranka, Zadwo- rzany, 14) Rozporz ądzenie Nr 38/05 Wojewody Podlaskiego z dnia 4 kwietnia 2005 r w sprawie wyznaczenia aglomeracji Sokółka, 15) Koncepcja sieci kanalizacji sanitarnej i sieci wodoci ągowej dla Aglomeracji Sokólskiej, 16) Mapa topograficzna sytuacyjno-wysoko ściowa gminy Sokółka w skali 1: 25 000, 17) Mapa topograficzna sytuacyjno-wysoko ściowa gminy Sokółka w skali 1: 10 000, 18) Program Ochrony Środowiska na lata 2000 – 2005 (Starostwo Powiatowe w Sokółce), 19) Program ochrony środowiska województwa podlaskiego na lata 2007-2010, 20) Ekofizjografia do mpzp. Sokółki -2004, 21) Prognoza oddziaływania na środowisko mpzp. Sokółki -2004, 22) Prognoza oddział. na środowisko mpzp. zakładu gospodarowania odpadami w Gm. So- kółka, 23) Projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Bobrowniki-Drahle- Kamionka Stara 24) Prognoza oddziaływania na środowisko mpzp. Bobrowniki-Drahle-Kamionka Stara - 2008.

WST ĘP Miasta i gminy s ą podstawowymi jednostkami samorz ądu terytorialnego powołanymi do organizowania życia gospodarczego i społecznego. Zadaniem Rady jest tworzenie warun- ków i podejmowanie zorganizowanych działa ń zmierzaj ących do zaspakajania potrzeb mieszka ńców. Od aktywno ści Rady w du żym stopniu zale ży min. rozwój życia publicznego, gospodarczego i społecznego w mie ście i gminie. Zgodnie z ustaw ą z dn. dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z pó źn. zm.), rada miasta lub gminy uchwala studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego, w którym zawarte s ą m.in. kierunki zagospodarowania przestrzennego i dalszego rozwoju.

8 Zgodnie z art.9 ust.5 w/w ustawy studium nie jest aktem prawa miejscowego. W niniejszej dokumentacji nakre ślono kierunki zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka wynikaj ące z uwarunkowa ń oraz przyj ętej ogólnej strategii dalszego rozwoju. Rysunek studium został wykonany na mapie w skali 1:10000. Przedstawia podstawowe informacje graficzne wynikaj ące z ustale ń zawartych w tek ście studium, min. granice stref funkcjonalno-przestrzennych , granice obiektów przyrodniczych obj ętych ochron ą, trasy nowych szlaków komunikacyjnych, linii energetycznych, zło ża surowców naturalnych i inne. Polityka przestrzenna gminy Sokółka powinna by ć podporz ądkowana głównym, perspektywicznym jej funkcjom. Poło żenie gminy na ważnym ci ągu komunikacyjnym, walory przyrodnicze oraz bogate zło ża kruszyw naturalnych wyznaczaj ą kierunek rozwoju gospodarczego gminy.

A. OGÓLNE ZAŁO ŻENIA ROZWOJU MIASTA I GMINY

I. CELE I ZADANIA STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY Podstawowym zało żeniem ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym jest to, że zagospodarowanie przestrzeni, niezale żnie od rodzaju, znaczenia i rozmiaru inwestycji lub przedsi ęwzi ęcia jak również ich realizatora, odbywa si ę zawsze na obszarze gminy. Realizacja tych przedsi ęwzi ęć jest mo żliwa jedynie na terenach przeznaczonych na ten cel, bowiem, zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego, właściciel mo że korzysta ć z nieruchomo ści zgodnie z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Tak wi ęc, w przepisach prawnych ustalono kompetencje w zakresie decydowania o przeznaczeniu terenów. I tak, stosownie do przepisów ustawy o samorz ądzie terytorialnym jak i ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, kompetencje w zakresie kształtowania ładu przestrzennego przez okre ślanie przeznaczenia terenów oraz sposobu ich zabudowy i zagospodarowania, powie- rzono gminom. • To tylko rada gminy przez uchwalenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego stanowi o społeczno - gospodarczym przeznaczeniu terenów, które wraz z innymi przepisami prawa kształtuj ą sposób wykonywania prawa własno ści. • To dopiero po ustaleniu przeznaczenia terenów i warunków ich zabudowy i zagospodarowania mog ą by ć realizowane okre ślone przedsi ęwzi ęcia. Przedsi ęwzi ęcia takie planowane s ą, oczywi ście, w ró żnym czasie i na ró żnych, cz ę- sto odległych od siebie terenach. Tak wi ęc, dla ich realizacji niezb ędnym b ędzie wyprzedza- jące sporz ądzenie odpowiednich miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Wychodz ąc z zało żenia, że zagospodarowanie terenów odbywa ć si ę mo że w oparciu o wiele miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, nale żało w ustawie znale źć rozwi ązanie problemu koordy- nacji wszystkich planów, decyzji i przedsi ęwzi ęć realizacyjnych.

9 Opracowaniem, które pełni rol ę koordynacyjn ą a zarazem opracowaniem okre ślaj ącym polityk ę gminy w zakresie gospodarki przestrzennej jest studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Na uwag ę zasługuje fakt, że jest to opracowanie obligatoryjne i cz ęsto b ędzie ono jedynym opracowaniem planistycznym obejmuj ącym obszar całej gminy. Obowi ązek uchwalenia studium sprawia, że studium to, cho ć nie stanowi bezpo śred- niej podstawy decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach, staje si ę aktem o du- żym znaczeniu dla dalszego post ępowania organów gminy. I tak: studium uwarunkowa ń i kie- runków zagospodarowania przestrzennego gminy jest podstaw ą do: • podejmowania uchwał o przyst ąpieniu do sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, • planowania i realizacji zada ń własnych gminy zwi ązanych z zagospodarowaniem przestrzennym, • wewn ętrznej kontroli uchwał o miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod k ątem ich zgodno ści ze studium, • ofertowej działalno ści organów gminy, • posługiwania si ę przepisami ustaw szczegółowych, które maj ąc swój aspekt przestrzenny na obszarze gminy wpływaj ą na ustalenia studium i wi ążą organy gminy w post ępowaniu administracyjnym, • gospodarki gruntami w gminie, • podejmowania działa ń zwi ązanych z obejmowaniem ochron ą najbardziej cennych i warto ściowych obszarów i obiektów w gminie, • wykonywanie prognoz wpływu ustale ń planów miejscowych na środowisko oraz ocen oddziaływania inwestycji na środowisko, • planowanie prac kartograficznych umo żliwiaj ących sprawn ą działalno ść planistyczn ą i administracyjn ą. Studium pozwala na prawidłowe, uwarunkowane fizyczną warto ści ą przestrzeni oraz przepisami prawa, działania gminy zwi ązane z podejmowaniem prac planistycznych jak i post ępowaniem w sprawie warunków zabudowy i zagospodarowania terenów. Na podstawie studium władze gminy mog ą odpowiedzialnie podchodzi ć do sporz ą- dzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz post ępowania zwi ązane- go z ustalaniem warunków zabudowy i zagospodarowania terenów, które w konsekwencji wpływaj ą na kształt przestrzeni całej gminy.

II. CELE I KIERUNKI ROZWOJU GMINY SOKÓŁKA 1. Cele i kierunki polityki przestrzennej pa ństwa i województwa na terenie gminy So- kółka 1) Ochrona i kształtowanie środowiska poprzez: • zachowanie podstawowych elementów systemu przyrodniczego województwa,

10 • zachowanie obszarów i obiektów prawnie chronionych, • ochrona środowiska oraz warunków życia i zdrowia ludzi, • obj ęcie ochron ą prawną wybranych elementów system przyrodniczego województwa. 2) Ochrona i kształtowanie środowiska kulturowego poprzez: • przekształcenie i sukcesywne uzupełnianie zabudowy w strefie ochrony konserwatorskiej zgodnie z wymogami konserwatorskimi, • zapewnienie sposobów u żytkowania obiektów zabytkowych gwarantuj ących ich utrzymanie w dobrym stanie technicznym. 3) Rozwój turystyki i wypoczynku poprzez zagospodarowanie terenów o predyspozycji turystycznej poło żonych w otulinie „Puszczy Knyszy ńskiej”, na terenie „Wzgórz Sokólskich” i tzw. „Janowszczy źnie” oraz prowadzenie akcji na rzecz organizacji wypoczynku na terenach wiejskich, jako zabudowa turystyczna, letniskowa oraz w zagrodach rolniczych tj. agroturystyki, a tak że realizacji ście żek rowerowych. 4) Polityka rozwoju rolnictwa. Gmina Sokółka nale ży do rejonu wschodniego maj ącego w województwie najni ższ ą jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej i najni ższ ą intensywno ść produkcji rolnej oraz niekorzystn ą struktur ę obszarow ą gospodarstw rolnych. Rejon charakteryzuje si ę najwy ż- szym udziałem lasów oraz du żym udziałem obszarów prawnie chronionych. W rejonie tym dominuj ą uprawa zbó ż podstawowych oraz ziemniaków dla potrzeb chowu bydła i trzody chlewnej. 5) Doskonalenie funkcjonowania i poprawa warunków komunikacyjnych poprzez: • budow ę wa żnych ci ągów komunikacyjnych, tj. nowego przebiegu drogi krajowej Nr 19 w klasie S19 tras ą Ku źnica – Sokółka – Korycin wraz z obwodnic ą Sokółki, • dostosowanie stanu technicznego dróg do zmieniaj ących si ę potrzeb komunikacyjnych, • rozbudowa do parametrów mi ędzynarodowych linii kolejowej : Warszawa - Białystok - Sokółka - Suwałki - Trakiszki - granica pa ństwa „E75-Rail Baltica” oraz Sokółka - Ku źnica Białostocka - E26, • budowa dwupoziomowych przejazdów z drogami na trasie E26 i E75, • modernizacja drogi nr 674 Sokółka – Krynki, docelowo do klasy G, przebudowa skrzy- żowania ulic Maria ńskiej i Kry ńskiej w Sokółce, przebudowa mostu na c.b.n. w Starej Kamionce. 6) W zakresie energetyki i telekomunikacji: • w celu dostosowania systemu elektroenergetycznego do potrzeb wynikaj ących z długo- falowego rozwoju zagospodarowania województwa, stworzenia warunków sprawnego i niezawodnego funkcjonowania systemu, zapewnienia zaspokojenia potrzeb odbiorców w sposób ci ągły, w tym: modernizacja istniej ącej linii WN 110 kV, budowa linii WN 110 kV Czarna Białostocka – Sidra, • budowa elektrowni wiatrowej o mocy do 60 MW na terenach poło żonych na południe od m. Sokółki,

11 • budowa elektrowni wiatrowej o mocy do 60 MW na terenach poło żonych na północny - zachód od m. Sokółki, • budowa gazoci ągu wysokiego ci śnienia Sokółka - Sidra z mo żliwo ści ą ustalenia warian- tu trasy Czarna Białostocka – Sokółka, • utrzymanie istniejących urz ądze ń ciepłowniczych oraz modernizacja urz ądze ń w kierunku poprawy efektywno ści funkcjonowania i zmniejszenia uci ąż liwo ści dla środowi- ska poprzez zastosowanie ekologicznych paliw, • rozbudow ę według aktualnych potrzeb sieci rozdzielczych i abonenckich na obszarze gminy. 7) Polityka przestrzenna województwa w zakresie gospodarki wodnej, ściekowej i odpadami zakłada: • ochron ę zasobów wód podziemnych stanowi ących źródło zaopatrzenia w wod ę mieszka ńców, • utrzymanie w nale żytym stanie infrastruktury technicznej wodoci ągów i kanalizacji, • rozwi ązanie problemu gospodarki odpadami stałymi na terenach wiejskich.

2. Cele rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy Sokółka. 2.1. Główne cele rozwoju 1) Zrównowa żony rozwój gminy. 2) Ochrona warto ści środowiska przyrodniczego. 3) Ochrona i kształtowanie środowiska kulturowego z uwzgl ędnieniem tradycji i to żsamo ści kulturowej regionu Sokółki. 4) Stworzenie warunków dla wielofunkcyjnego rozwoju gminy, ze szczególnym uwzgl ędnie- niem rolnictwa, przetwórstwa rolno - spo żywczego, drobnej wytwórczo ści, obsługi ruchu przygranicznego, a tak że turystyki i rekreacji. 5) Poprawa jako ści życia mieszka ńców gminy przez zapewnienie mieszka ńcom pracy i do- chodów pozwalaj ących na godziwy, w odczuciu społecznym, poziom życia. Społecznym efektem rozwoju gminy b ędzie poprawa szeroko rozumianych warunków życia mieszka ń- ców. 6) Zaspokojenie potrzeb społeczno ści lokalnej i zabezpieczenia powiąza ń społeczno – ekonomicznych terenów wiejskich z gminami s ąsiednimi w sferach: społecznej, ekologicznej, infrastruktury technicznej. 7) Wykorzystanie dla rozwoju gminy poło żenia gminy, istniej ących walorów rolniczej przestrzeni produkcyjnej, maj ątku trwałego oraz sprzyjanie rozwojowi przedsi ębiorczo ści mieszka ńców,

2.2. Cele ekologiczne rozwoju

12 1) Ochrona i zachowanie podstawowych elementów systemu przyrodniczego zapewniaj ące- go ci ągło ść przestrzenn ą systemu przyrodniczego województwa. 2) Wzbogacenie i racjonalne wykorzystanie walorów systemu przyrodniczego dla rekreacji i rolnictwa. 3) Zachowanie obszarów i obiektów prawnie chronionych. 4) Zapewnienie normatywnych warunków sanitarnych zamieszkiwania ludno ści w zakresie jakości powietrza atmosferycznego, poziomu hałasu i wibracji oraz elektromagnetycznego promieniowania niejonizuj ącego.

2.3. Cele społeczne w zagospodarowaniu przestrzennym 1) Wykreowanie miasta Sokółki do funkcji o środka regionalnego, maj ąc na uwadze zrów- nowa żony harmonijny rozwój jego struktury funkcjonalno-przestrzennej. 2) Nale ży tworzy ć warunki do wzrostu ilo ści miejsc pracy na terenie gminy. 3) W polityce rozwoju mieszkalnictwa nale ży d ąż yć do stworzenia warunków do podniesienia standardu zamieszkiwania tj. wzrostu jako ści budowanych mieszka ń, ich wyposa żenia oraz remontu mieszka ń opuszczonych. 4) Wa żnym zagadnieniem jest likwidacja barier komunikacyjnych, przestrzennych i technicznych dla osób niepełnosprawnych. 5) Nale ży sprzyja ć podnoszeniu poziomu wykształcenia ludno ści, rozwoju kultury, sportu, ochrony zdrowia i opieki społecznej. 6) Nale ży uwzgl ędnia ć zwi ązki funkcjonalno-społeczne mieszka ńców gminy z miastem Bia- łystok. 2.4. Cele rozwoju gospodarczego 1) Stworzenie warunków do rozwoju przemysłu i rzemiosła produkcyjnego a tak że usług poprzez wyposa żenie w urz ądzenia infrastruktury technicznej terenów do tego celu przydatnych. 2) Efektywne wykorzystywanie niezagospodarowanego maj ątku produkcyjnego surowców lokalnych, zasobów pracy i tradycji produkcyjnych. 3) Poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych. 4) Rozwój urz ądze ń obsługi rolnictwa, ludno ści i ruchu turystycznego. 5) Wła ściwe wykorzystanie mo żliwo ści produkcyjnych rolnictwa zgodnie z uwarunkowaniami wynikaj ącymi z jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

2.5. Cele rozwoju komunikacji 1) Nale ży d ąż yć do stworzenia właściwych warunków do zaspokojenia potrzeb społecznych w zakresie przemieszczania si ę ludzi i towarów na terenie gminy, jak te ż przemieszcze ń zewn ętrznych, w tym tranzytu ludzi i towarów przez teren gminy.

13 2) Zapewnienie funkcjonowania w odpowiednim standardzie pr ędko ści i swobody ruchu tranzytowego, szczególnie na drodze krajowej nr19 i drogach wojewódzkich. 3) Minimalizacja kolizji mi ędzy ruchem komunikacyjnym a zabudow ą i środowiskiem przyrodniczym. 4) Utrzymanie w nale żytym stanie ulic. 5) Podnoszenie standardu wyposa żenia dróg w urz ądzenia obsługi komunikacji, zwłaszcza przy drodze nr 19.

2.6. Cele rozwoju infrastruktury technicznej Celem zasadniczym jest zapewnienie sprawnego i niezawodnego funkcjonowania wszystkich systemów infrastruktury technicznej, zapewniaj ąc zaspokojenie wszystkich potrzeb w sposób ci ągły i efektywnie ekonomiczny, w tym: 1) W zakresie gospodarki wodnej, ściekowej i odpadami stałymi: • ochrona zasobów wód podziemnych stanowi ących źródło zaopatrzenia w wodę, • uporz ądkowanie gospodarki wodnej, w której zakłada si ę pełne zaopatrzenie w wod ę podmiotów gospodarczych i społecznych – przy zachowaniu odpowiednich standardów (ilo ść i jako ść wody), • dalszy rozwój gospodarki ściekowej, • rozwi ązanie problemu gospodarki odpadami (budowa Zakładu Gospodarowania Odpa- dami), • zmniejszenie uci ąż liwo ści urz ądze ń gospodarki wodno-ściekowej i eliminacja kolizji z zabudow ą, 2) W zakresie energetyki i telekomunikacji: • utrzymanie przebiegów istniej ących urz ądze ń przez gmin ę, słu żą cych realizacji celów ponadlokalnych, • dostosowanie systemu elektroenergetycznego do potrzeb wynikaj ących z długookreso- wego funkcjonowania systemu poprzez modernizacj ę i rozbudow ę sieci SN 15 kV oraz NN, • dalszy rozwój nowoczesnych systemów ogrzewania w celu poprawy efektywno ści ich funkcjonowania i zmniejszania uci ąż liwo ści dla środowiska – poprzez stosowanie ekologicznych paliw, • rozbudowa pojemno ści centrali i sieci telefonicznych, • zmniejszenie uci ąż liwo ści i kolizji mi ędzy sieciami energetycznymi a zabudow ą we wsiach i elementami systemu przyrodniczego gminy.

3. Kierunki rozwoju miasta i gminy Sokółka. 1) Tworzenie warunków do zrównowa żonego i wielofunkcyjnego rozwoju gminy, ze szcze- gólnym uwzgl ędnieniem rolnictwa, przetwórstwa rolno - spo żywczego, drobnej wytwór-

14 czo ści, obsługi ruchu przygranicznego, a tak że turystyki i rekreacji. 2) Rozwój powiatowych i ponad gminnych funkcji usługowo-administracyjnych, szczegól- nie zwi ązanych z oświat ą i kultur ą, ochron ą zdrowia, sportem, opiek ą społeczn ą, ł ączno- ści ą i innymi. 3) Zapewnienie instytucjonalnej obecno ści Sokółki w systemie współpracy społeczno-gospodarczej na poziomie regionalnym, krajowym i mi ędzynarodowym. 4) Aktywizacja społeczno ści lokalnej w celu efektywnego uczestnictwa w realizacji strategii rozwoju miasta i gminy poprzez rozwój samorz ądno ści i lokalnej demokracji. 5) Poprawa jako ści życia mieszka ńców gminy. 6) Stwarzanie warunków do wzrostu zamo żno ści ludno ści; 7) Stwarzanie mo żliwo ści dalszego rozwoju miasta i gminy poprzez rozbudowę infrastruktury społecznej i technicznej, popraw ę warunków mieszkaniowych, rozwój działalno ści wytwórczej i usługowej dotycz ącej głównie obsługi ludno ści i rolnictwa, stwarzanie ekonomicznych warunków do przyci ągania kapitału z zewn ątrz. 8) Rozwój funkcji produkcyjno-przemysłowych, głównie w mie ście Sokółka. 9) Zachowanie zasobów i walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego na obszarze miasta i gminy z uwzgl ędnieniem tradycji i to żsamo ści kulturowej regionu Sokółki. 10) Obsługa turystyki i rekreacji oraz optymalne wykorzystanie najciekawszych obiektów i obszarów środowiska kulturowego gminy, budow ę ście żek rowerowych. Rozwój infrastruktury na obszarach kwalifikuj ących si ę do rozwoju rekreacji, turystyki i ochrony zdrowia. 11) Stwarzanie warunków do rozwoju budownictwa mieszkaniowego. 12) Rozwój infrastruktury wynikaj ący z przebiegu na obszarze gminy głównej sieci dróg. Sys- tematyczna modernizacja i uzupełnianie sieci dróg w gminie oraz poprawa parametrów technicznych tych dróg. 13) Tworzenie nowych miejsc pracy. 14) Racjonalne korzystanie z zasobów środowiska przyrodniczego z uwzgl ędnieniem zasad jego ochrony szczególnie w zakresie programu NATURA 2000. 15) Racjonale wykorzystanie bogatych złó ż surowców mineralnych. 16) Poprawa wyposa żenia sołectw w obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej i spo- łecznej. 17) Umo żliwienie zorganizowanego handlu ze wschodem. 18) Ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej i zachowanie rolniczego charakteru gminy na znacznych jej obszarach zmierzaj ące do dalszego rozwoju rolnictwa, w szczególno ści do jego restrukturyzacji.

4. Podstawowe warunki dalszego rozwoju miasta i gminy.

15 1) Restrukturyzacja rolnictwa poprzez rozwój du żych i średniej wielko ści gospodarstw ro- dzinnych, przy jednoczesnej naturalnej likwidacji gospodarstw małych, nierentownych. 2) Wspieranie gospodarstw zmieniaj ących i unowocze śniaj ących kierunek produkcji. 3) Rozwój jednostek zajmuj ących si ę obsług ą rolnictwa i turystyki. 4) Ochrona obszarów i obiektów przyrodniczych wykazuj ących wysokie walory. 5) Powi ększenie obszarów dla inwestycji usługowych, głównie na terenie miasta oraz przy- spieszenie rozwoju poprzez koncentracj ę i rozszerzenie asortymentu usług oraz przetwór- stwa lub drobnego przemysłu. 6) Rozwój infrastruktury komunikacyjnej, telekomunikacyjnej i elektroenergetycznej. 7) Uporz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami. 8) Rozwój bazy turystyczno-wypoczynkowej na wybranych obszarach. 9) Eksploatacja zasobów kruszyw naturalnych w sposób przemysłowy z zachowaniem mi- nimalizacji szkodliwego wpływu kopalni na środowisko. 10) Rozwój energetyki ze źródeł odnawialnych – elektrownia wiatrowa. 11) Usprawnienie systemu pomocy społecznej dla rodzin najubo ższych. 12) Poprawa warunków mieszkaniowych poprzez opracowywanie lokalnych planów zagospodarowania przestrzennego dla obszarów przeznaczonych na ten cel wraz z usługami towarzysz ącymi. 13) Promocja walorów przyrodniczych gminy. 14) Promocja i rozwój turystyki, agroturystyki i budownictwa letniskowego. 15) Kształtowanie ładu przestrzennego na obszarze miasta i gminy, zgodnie ze współczesny- mi wymogami architektury.

B. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY WYNIKAJACE Z PLANU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO 1. Kierunki ochrony zasobów środowiska 1.1. Ochrona przyrody: 1.1.1. Wdro żenie „Europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000": 1) Sie ć ekologiczna NATURA 2000 obejmuje: • specjalne obszary ochrony (SOO) o znaczeniu dla Wspólnoty – realizuj ące Dyrek- tyw ę Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz flory i fauny, wyznaczone przez akt prawny administracyjny i/lub umow ę, w których stosowane s ą konieczne działania ochronne w celu zachowania w stanie naturalnym siedlisk i gatunków (z wyj ątkiem ptaków), dla których obszary zostały wyznaczone w stanie naturalnym lub w celu odtworzenia takiego stanu, • obszary specjalnej ochrony (OSO) - realizuj ące Dyrektyw ę Rady 79/409/EWG o ochronie dziko żyj ących ptaków, maj ące kluczowe znaczenie dla ochrony gatunków

16 ptaków na obszarach wyst ępowania tych gatunków, a tak że wyst ępowania gatunków migracyjnych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem terenów podmokłych o znaczeniu mi ędzy- narodowym, 2) Sie ć NATURA 2000 w Polsce, przygotowana pod patronatem Ministra Środowiska, zawiera obszary specjalnej ochrony (OSO) i specjalne obszary ochrony (SOO), uzgodniona ze stosownymi organami Unii Europejskiej. W granicach gminy Sokółka obszary te bazuj ą w wi ększo ści na obszarach przyrodniczych ju ż prawnie chronionych (parkach narodowych i krajobrazowych, rezerwatach i obszarach chronionego krajobrazu) obejmuj ą: • Dyrektywa Ptasia: - PLB 200003 „Puszcza Knyszy ńska”, • Dyrektywa Siedliskowa: - PLH 200006 „Ostoja Knyszy ńska”, 3) Wdra żanie europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000 poprzez: • objecie ww obszarów ochron ą prawn ą o statusach dostosowanych do wymogów Dyrek- tywy Siedliskowej i Dyrektywy Ptasiej, • okre ślenie rodzajów niezb ędnych działa ń ochronnych dla terenów SOO i OSO, a w sytuacjach, gdy b ędzie to konieczne, tak że opracowanie i przyj ęcie planów ochrony, uwzgl ędniaj ących uwarunkowania społeczne i gospodarcze wyst ępuj ące na danym terenie lub w jego otoczeniu, • uwzgl ędnianie ustale ń planów ochrony w planach zagospodarowania terenów, zwłaszcza za ś w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego, operatach urz ądzeniowych lasów, programach regulacji stosunków wodnych itp., • ocenianie skutków oddziaływania na elementy sieci NATURA 2000 planów lub przedsi ęwzi ęć , które mog ą w istotny sposób zagrozi ć walorom przyrodniczym danej ostoi przyrody, • odpowiednie zarz ądzanie obszarami b ędącymi pod ochron ą z uwzgl ędnieniem wyni- ków monitoringu efektów ochrony siedlisk i populacji gatunków na obszarach sieci NA- TURA 2000. 1.1.2. Ochrona elementów systemu przyrodniczego województwa, w tym gminy Sokółka - obj ętych krajow ą i lokaln ą ochron ą prawn ą, wymagaj ących podniesienia (zmian) statusów ochronnych oraz obj ęcia ochron ą prawn ą, w tym: 1) Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej - zgodnie z planem ochrony lub aktami prawnymi, a w cz ęś ciach, które obejmie europejska sie ć ekologiczna NATURA 2000, do czasu dostosowania statusów i zasad ich ochrony do wymogów dyrektyw UE jw. 2) Rezerwatów przyrody, pomników przyrody - zgodnie z planami ochrony (rezerwaty) lub aktami prawnymi stanowi ącymi, a tych, które obejmie europejska sie ć ekologiczna, do czasu dostosowania statusów i zasad ochrony do wymogów dyrektyw UE. 3) Obszaru chronionego krajobrazu „Wzgórza Sokólskie".

17 4) Cz ęś ci wł ączonej do europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000 - zgodnie z aktami prawnymi stanowi ącymi, do czasu dostosowania statusów prawnych i zasad ochrony do wymogów dyrektyw EU. 5) Obszarów znajduj ących si ę poza europejsk ą sieci ą ekologiczn ą NATURA 2000 - zgodnie z aktami prawnymi stanowi ącymi, z uwzgl ędnieniem statusu i zasad ochrony sąsiaduj ący z nimi terenów europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000.

1.2. Ochrona powierzchni ziemi: 1) Likwidacja źródeł zanieczyszcze ń powierzchni ziemi, w tym: • likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów i wylewisk nieczysto ści, • dostosowanie komunalnych wysypisk odpadów do wymogów przepisów sanitarnych z priorytetem miast i obszarów chronionych, • zastosowanie pełnej technologii utylizacji odpadów na najwi ększych wysypiskach komunalnych, • likwidacja mogilników przeterminowanych środków chemicznej ochrony ro ślin, • definitywne rozwi ązanie problemu utylizacji niebezpiecznych odpadów medycznych poprzez spalarnie w rejonach najwi ększych zgrupowa ń zakładów lecznictwa zamkni ętego, • zmniejszanie do minimum ilo ść emitowanych zanieczyszcze ń energetycznych poprzez stosowanie środków technicznych, proekologicznych no śników energetycznych oraz zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. 2) Ograniczenie niekorzystnych skutków przemysłowej eksploatacji powierzchniowej złó ż surowców mineralnych poprzez: • stosowanie technologii przemysłowej eksploatacji złó ż surowców mineralnych ograniczaj ących ujemny wpływ na środowisko, • rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych surowców mineralnych w kierunku: le śnym, rybackim, rekreacyjnym lub rolniczym (ewentualnie mieszanym) stosownie do poło żenia i charakteru wyrobisk. 3) Ochrona gleb przed erozj ą wietrzn ą i wodn ą oraz niekorzystnymi zmianami stosunków wodnych poprzez: • zalesienia, zadrzewienia i odpowiednie zabiegi agrotechniczne na obszarze Wzgórz Sokól- skich oraz w strefach zboczowych dolin rzecznych, • zapewnienie wła ściwej realizacji i funkcjonowania systemów melioracji wodnych na obszarach u żytków zielonych, zwłaszcza w dolinach rzek. 4) Ochrona warto ściowych gruntów rolnych przed nieuzasadnionym przeznaczeniem na cele nierolnicze w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, zwłaszcza w obszarach: • intensywnych procesów urbanizacyjnych, • intensywnego rozwoju zagospodarowania rekreacyjnego, zwłaszcza zabudowy letniskowej.

18 5) Ochrona powierzchni ziemi przed nadzwyczajnymi zagro żeniami środowiska, a zwłaszcza katastrofami środków transportu przewo żą cymi ładunki niebezpieczne poprzez właściwe zabezpieczenia techniczne na trasach przewozu w miejscach newralgicznych.

1.3. Ochrona powietrza atmosferycznego: 1) Ograniczenie emisji zanieczyszcze ń gazowych i pyłowych oraz jej skutków pochodz ących w szczególno ści z urz ądze ń energetyki cieplnej, przemysłu - zwłaszcza spo żywczego, składowisk odpadów komunalnych, oczyszczalni ścieków, wytwórni mas bitumicznych, zaliczonych do źródeł zanieczyszcze ń powietrza przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku oraz emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych, w szczególno ści poprzez: • instalowanie w źródłach emisji urz ądze ń technicznych i technologicznych eliminuj ących emisj ę zanieczyszcze ń lub ograniczaj ących j ą do poziomu normatywnego, • stosowanie proekologicznych no śników energetycznych, w tym w szczególno ści ze źró- deł odnawialnych, • zmiany funkcji obiektów nie mog ących spełnia ć wymogów normatywnych emisji lub ich relokacje, • ustalanie obszarów ograniczonego u żytkowania na obszarach nieuniknionego przekra- czania norm zanieczyszcze ń. 2) Ustalanie dopuszczalnego poziomu niektórych substancji okre ślonych przepisami w planach miejscowych i ich konsekwentne egzekwowanie, zwłaszcza w odniesieniu do obszarów zurbanizowanych, w tym w szczególno ści - mieszkaniowych, urz ądze ń użyteczno ści publicznej i zbiorowego u żytkowania oraz obj ętych ochron ą konserwatorsk ą. 3) Uwzgl ędnienie wyników monitoringu powietrza w procesach sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a wyników raportów oddziaływania przedsi ę- wzi ęć inwestycyjnych na środowisko w procesach decyzyjnych dotycz ących realizacji zagospodarowania.

1.4. Ochrona wód śródl ądowych - powierzchniowych i podziemnych: 1) Utrzymanie ilo ści wód powierzchniowych na poziomie zapewniaj ącym ochron ę rów- nowagi biologicznej- tj. przepływów nienaruszalnych ustalonych według kryteriów hydro- logicznych. 2) Doprowadzenie jako ści wód powierzchniowych powy żej albo co najmniej na poziomie wymaganym w przepisach, dotyczy to zwłaszcza rzeki Sokołdy. 3) Eliminowanie źródeł zanieczyszcze ń, zwłaszcza w zlewniach rzek wchodz ących w skład obszarów prawnie chronionych poprzez: • budow ę i modernizacj ę oczyszczalni ścieków, • budow ę i rozbudow ę kanalizacji deszczowej wyposa żonej w separatory, • ograniczenie ilo ści zrzutów ścieków oczyszczonych do cieków o małym przepływie.

19 4) Prowadzenie racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi opartymi na zasadach zlew- niowego gospodarowania wod ą oraz na systemowych metodach zarz ądzania. 5) Wdra żanie dyrektyw UE w dziedzinie ochrony wód, w tym wykorzystanie metod wy- pracowanych w zlewni pilota żowej Narwi dla przekroju w Pułtusku, w pozostałych zlewniach. 6) Przestrzeganie zakazów i nakazów zawartych w decyzjach administracyjnych wyznacza- jących strefy ochrony po średniej i bezpo średniej komunalnych uj ęć wód. 7) Prowadzenie stałego monitoringu wód śródl ądowych w zakresie jako ści i ich ilo ści.

1.5. Ochrona lasów i zadrzewie ń oraz wzbogacanie ich walorów: 1) Zagospodarowanie i u żytkowanie lasów zgodnie z zasadami okre ślonymi w przepisach. 2) Ograniczanie przeznaczania lasów i gruntów le śnych, zwłaszcza wszelkiego rodzaju lasów ochronnych - w tym ustawowych lasów ochronnych (w promieniu 10 km od ich granic administracyjnych), głównie do celów niezb ędnych dla rozwoju krajowej i woje- wódzkiej infrastruktury technicznej, obronno ści i rekreacji. 3) Sukcesywne zalesianie gruntów marginalnych dla potrzeb produkcji rolniczej, zgodnie z optymalnymi granicami polno - le śnymi w planach miejscowych, w tym z priorytetem gmin objętych „Krajowym Programem Zwi ększania Lesistości".

1.6. Ochrona przed hałasem, wibracjami i elektromagnetycznym promieniowaniem jonizującym, w tym: 1) Eliminowanie z obszarów zamieszkałych ponadnormatywnych źródeł hałasu przemysłowe- go poprzez zmian ę technologii i urz ądze ń. 2) Ustalanie w planach miejscowych dopuszczalnych nat ęż eń hałasu dla terenów podlegaj ą- cych szczególnej ochronie, zwłaszcza centralnych częś ci miast terenów mieszkaniowych i strefy rolno – osadniczej. 3) Okre ślanie zasad i warunków sytuowania nowej zabudowy, w szczególno ści w stosunku do: dróg krajowych i wojewódzkich, linii kolejowych, a tak że linii elektroenergetycznych wysokich napi ęć . 4) Zabezpieczanie istniej ącej zabudowy mieszkaniowej przed ponadnormatywnym hałasem komunikacyjnym poprzez instalowanie zabezpiecze ń technicznych lub budow ę obwodnic. 5) Zachowanie odpowiednich stref ochronnych od linii napowietrznych WN stacji elektroenergetycznych a tak że od urz ądze ń radiokomunikacji, radionawigacji i radiolokacji z polami elektromagnetycznymi od 300 do 300 000 MHz. 6) Obligatoryjne opracowywanie raportów oddziaływania na środowisko przedsi ęwzi ęć znacz ąco oddziaływuj ących na środowisko i uwzgl ędnianie ich wniosków w decyzjach administracyjnych.

1.7. Ochrona przed nadzwyczajnymi zagro żeniami środowiska poprzez:

20 1) Stały monitoring obiektów zagra żaj ących środowisku oraz tras przewozu niebezpiecznych ładunków przez teren województwa. 2) Wyznaczenie tras przewozu niebezpiecznych ładunków przez tereny mało zurbanizowane i pozbawione cennych obszarów przyrodniczych. 3) Lokalizacj ę parkingów wyposa żonych w odpowiedni ą infrastruktur ę techniczn ą dla po- jazdów przewo żą cych niebezpieczne substancje chemiczne, w których nast ąpiła awaria.

1.8. Ochrona przeciwpowodziowa: 1) Wyznaczenie terenów zagro żonych fal ą powodziow ą. 2) Okre ślenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego sposobu zagospodarowania terenów znajduj ących si ę w zasi ęgu zagro żenia powodziowego.

2. Kierunki ochrony dziedzictwa kulturowego 1) Ochrona zespołów kulturowych obiektów sakralnych: cerkwi w Sokółce, zespół ko ścioła pod wezwaniem św. Antoniego i meczetów w Bohonikach. 2) Ochrona najcenniejszych obszarów archeologicznych przez: • zachowanie walorów archeologiczno - krajobrazowych, • ochron ę przed przeznaczeniem na cele mog ące grozi ć dewastacj ą lub zniszczeniem, • stworzenie warunków udost ępnienia zwiedzaj ącym, • utworzenie rezerwatów i parków przyrodniczo – archeologicznych. 3) Ochrona krajobrazu kulturowego poprzez utworzenie (powołanie) obszarów o dominu- jących walorach historyczno - kulturowych (materialnych i niematerialnych) i przyrodniczych - historia, kultura, tradycja i przyroda, w tym obszarów obj ętych ochron ą i udost ępnieniem turystycznym zasobów historyczno — kulturowych w miejscowościach posiadaj ących cenne zespoły obiektów i obiekty zabytkowe lub o warto ściach kulturowych, świeckie i sakralne ró żnych wyzna ń. 4) Okre ślanie zasobów kulturowych i ich warto ści. 5) Opracowywanie strategii działa ń zmierzaj ących do ochrony i prawidłowego zagospodarowania, 6) Ukierunkowany, komplementarny rozwój i zagospodarowanie podporz ądkowane funkcji turystycznej. 7) Realizacj ę infrastruktury zwi ązanej z funkcjonowaniem i wykorzystaniem potencjału krajobrazu kulturowego. 8) Tworzenie parków kulturowych wg zalece ń i wytycznych słu żb Wojewódzkiego Kon- serwatora Zabytków. 9) Rozwój turystyki, jako formy zagospodarowania krajobrazu w zgodzie z jego histo- rycznym, zabytkowym charakterem. 10) Kultywowanie tradycji ludowych - rękodzieła ludowego, zwyczajów i obrz ędów, w tym

21 m.in.: wikliniarstwa, rze źby ludowej, koronkarstwa, tkactwa, kowalstwa, garncarstwa, miodobrania, zapustów, wesel, itp. 11) Ochrona i poprawa infrastruktury pielgrzymkowej miejsc kultu religijnego reprezentuj ą- cych ró żnorodno ść struktury narodowo ściowej i religijnej.

3. Kierunki rozwoju funkcji gospodarczych 3.1. Kierunki rozwoju rolnictwa Głównym kierunkiem rozwoju rolnictwa b ędzie trwały, zrównowa żony rozwój, uwzgl ędnia- jący ład ekonomiczny, społeczny i przestrzenny przy pełnym zachowaniu wymogów ekologicznych, w tym ró żnorodno ści biologicznej środowiska przyrodniczego. Restrukturyzacja i rozwój obszarów wiejskich zmierza ć powinna w kierunku wielofunk- cyjności, stwarzaj ącej warunki do tworzenia nowych miejsc pracy zarówno w sferze zwi ązanej z rolnictwem, jak i pozarolniczej (usługi, agroturystyka, drobny przemysł i rze- miosło).

3.2. Kierunki produkcji rolniczej Na terenach o wysokich walorach przyrodniczych, w szczególno ści prawnie chronionych nale ży tworzy ć warunki rozwoju gospodarstw małoobszarowych o ekstensywnych metodach produkcji rolniczej, wytwarzaj ących zdrow ą żywno ść oraz rozwijaj ących usługi agroturystyczne. Na terenach o wysokiej jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej maj ących ju ż ukształto- wane tradycje i dobre warunki do rozwoju wysokotowarowego rolnictwa nale ży wspiera ć intensywne metody produkcji w kierunku metod integrowanych, przyjaznych środowisku, sprzyjaj ące rozwojowi gospodarstw o produkcji specjalistycznej - ro ślinnej i zwierz ęcej. Nale ży d ąż yć do zachowania walorów środowiska przyrodniczego i łagodzenia negatywnych skutków intensyfikacji produkcji rolniczej oraz podnoszenia jako ści żywno ści i higie- nicznych standardów produkcji żywno ści.

3.3. Racjonalne zagospodarowanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz poprawa jej jako ści Popraw ę jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej nale ży realizowa ć poprzez: 1) Tworzenie warunków do kompleksowego urz ądzania terenów rolnych, w tym do prze- kształce ń struktury obszarowej gospodarstw w kierunku zwi ększenia ich powierzchni i poprawy rozłogów w wyniku scale ń i wymian gruntów. 2) Popraw ę stosunków wodnych u żytków rolnych poprzez modernizacj ę urz ądze ń melioracyjnych, realizacj ę nowych obiektów dla terenów wymagaj ących melioracji. 3) Realizacj ę programów małej retencji. 4) Realizacj ę programu zwi ększenia lesisto ści. 5) Preferowanie rolnictwa ekologicznego w obszarach obj ętych europejskim programem ochrony środowiska NATURA 2000 oraz rolnictwa w systemie integrowanym,

22 przyjaznym środowisku na pozostałym obszarze. 6) Wył ączenie z produkcji żywno ści terenów w pobli żu zakładów przemysłowych i dróg o du żym nat ęż eniu ruchu z przeznaczeniem tych terenów na produkcj ę ro ślin prze- mysłowych i energetycznych.

3.4. Rozwój i unowocze śnienie przemysłu rolno - spo żywczego, usług rolniczych i instytucji otoczenia rolnictwa wymaga ć b ędzie: 1) Modernizacji i rozwoju zakładów przetwórstwa rolno - spo żywczego oraz budowy nowych, w szczególno ści przetwarzaj ących surowce ekologiczne, zwłaszcza tam, gdzie istniej ą nadwy żki i trwałe tradycje produkcyjne surowców. 2) Tworzenie warunków do wielofunkcyjnego rozwoju wsi, wspieraj ących powstawanie nowych miejsc pracy poza rolnictwem, w szczególno ści do obsługi turystów w rejonach przej ść granicznych i obszarach atrakcyjnych dla turystyki poprzez rozwój usług agroturystycznych, a tak że poprzez popraw ę infrastruktury technicznej, ułatwiaj ącej rozwój ma- łym i średnim firmom, w tym tak że zagranicznym. 3) Wspieranie działa ń zmierzaj ących do organizacji regionalnych rynków mleka, mi ęsa czerwonego i rynku owocowo - warzywnego w celu uzyskania najwy ższej konkurencyj- no ści na rynku krajowym. 4) Wspieranie instytucji obsługuj ących rolnictwo, w szczególno ści zajmuj ących si ę kompleksow ą obsług ą w zakresie zaopatrzenia w środki do produkcji oraz zbytu produktów, mi ędzy innymi poprzez tworzenie zwi ązków producentów rolnych. 5) Rozwój o światy rolniczej.

3.5. Kierunki rozwoju zagospodarowania turystycznego i wypoczynkowego System ten obejmuj ący walory, zagospodarowanie i zjawiska turystyczne powinien by ć wykorzystywany, jako narz ędzie strategii rozwoju przez ró żne podmioty rynku turystycznego. Powinien on równie ż zapewni ć pełen zakres łatwo dost ępnej i aktualnej informacji poten- cjalnym u żytkownikom, mieszka ńcom i inwestorom. Realizacja systemu w aspekcie przestrzennym wymaga ć b ędzie: 1) Stworzenie w Sokółce lokalnego centrum informacji i obsługi ruchu turystycznego z działalno ści ą informacyjno - edukacyjn ą, organizacj ą i zarz ądzaniem ruchem turystycznym oraz działalno ści ą usługow ą. 2) Profil działalno ści centrum powinien obejmowa ć w szczególno ści: • przygotowanie strategii marketingowej markowych produktów turystycznych, • prowadzenie promocji turystycznej gminy, • wspieranie modernizacji i rozwoju infrastruktury turystycznej, • sprzeda ż imprez i produktów turystycznych.

3.6. Rozwój wiod ących form turystyki i wypoczynku

23 3.6.1. Wiod ące formy turystyki i wypoczynku dostosowane do walorów środowiska gminy Sokółka i maj ące najlepsze warunki rozwoju, to: 1) Turystyka przyrodnicza i wielokulturowego pogranicza - mog ąca przyci ągn ąć znaczne ilości turystów zagranicznych. 2) Agroturystyka i turystyka aktywna zorientowana głównie na turyst ę krajowego. 3) Turystyka transgraniczna i mi ędzynarodowa. 4) Budownictwo letniskowe głównie dla ludno ści woj. Podlaskiego. 3.6.2. Turystyka przyrodnicza (motorowa, piesza, rowerowa, konna, kajakowa itp.) rozwija ć si ę powinna głównie na bazie chronionych obszarów środowiska przyrodniczego, obszarów chronionego krajobrazu, rezerwatów, pomników przyrody. Wymaga ć to będzie: 1) Skutecznej ochrony i rozwoju obszarów chronionych. 2) Rozwoju ró żnych form turystyki przyrodniczej, w szczególno ści w śród dzieci i młodzie- ży. 3) Rozwoju sieci ście żek przyrodniczo - edukacyjnych i specjalistycznych na najciekawszych terenach przyrodniczych oraz rozwoju „zielonych szkół". 3.6.3. Turystyka wielokulturowego pogranicza (kulturowo - etniczna), motorowa, piesza, rowerowa, konna, kajakowa itp. wymaga ć będzie nast ępuj ących działa ń: 1) Obj ęcia ochron ą tradycyjnego specyficznego wiejskiego krajobrazu kulturowego i podniesienia estetyki zabytkowych obszarów. 2) Stworzenia regionalnego centrum turystyki wielokulturowego pogranicza w Sokółce. 3) Utworzenia parków krajobrazowo - kulturowych na najcenniejszych obszarach wiejskiego krajobrazu kulturowego i zespołów tradycyjnego budownictwa oraz okre ślenie precyzyjnych zasad gospodarki przestrzennej w tych obszarach. 4) Opracowania koncepcji i tworzenia wiosek etnograficznych (np. wsi tatarskiej, białoru- skiej, za ścianka drobno szlacheckiego) o rozbudowanych funkcjach turystycznych z lokalnymi centrami obsługi ruchu turystycznego, rzemiosłem i gastronomi ą regionaln ą oraz licznymi kwaterami agroturystycznymi, obj ętych przepisami lokalnymi chroni ącymi ich specyficzny charakter. 5) Tworzenia i rozwój muzeów regionalnych (np. skansenów), w tym równie ż w parkach krajobrazowych. 6) Ograniczania żywiołowego rozwoju zabudowy letniskowej szpec ącej tradycyjny charakter wsi i obszarów przyrodniczych o walorach kulturowych poprzez ustalenia w planach miejscowych i wprowadzenie do praktyki projektowej katalogu modelowych projektów nawi ązuj ących do tradycyjnych regionalnych form budownictwa. 7) Oznakowanie i zagospodarowanie tematycznych szlaków ł ącz ących ze sob ą wioski et- nograficzne. 3.6.4. Turystyka aktywna - słu żyć powinna wzbogaceniu oferty turystycznej, restrukturyzacji tradycyjnych form wypoczynku i wydłu żeniu sezonu wypoczynkowego. Jej rozwój wymaga ć b ędzie w szczególno ści:

24 1) Wyznaczenia i zagospodarowania szlaków dla rajdów pieszych, rowerowych, motocy- klowych i konnych, powi ązanych z walorami przyrodniczymi i kulturowo – etnicznymi oraz z baz ą wypoczynku pobytowego i wypoczynku świ ątecznego. Dotyczy ć to powinno w szczególno ści obszarów Puszczy Knyszy ńskiej i Wzgórz Sokólskich. 2) Zagospodarowania terenów przydatnych dla sportów zimowych w obszarach Puszczy Knyszy ńskiej oraz terenach poeksploatacyjnych kopalni żwiru. 3) Odbudowy i udost ępnienia do celów turystycznych w ąskotorowych kolejek le śnych w Puszczy Knyszy ńskiej. 3.6.5. Agroturystyka na obszarze opracowania powinna si ę rozwija ć zwłaszcza w obszarach Puszczy Knyszy ńskiej. Wymaga ć to b ędzie w szczególno ści: 1) Ustalenia obszarów szczególnie przydatnych do rozwoju agroturystyki w planach miejscowych i zwi ązanego z tym programu działa ń komunalnych w sferze infrastruktury technicznej i społecznej (np. wodoci ągi, kanalizacja, gazyfikacja, ogólnodost ępne tereny pla żowo - kąpieliskowe i sportowo — rekreacyjne) oraz utrzymania dobrego stanu sanitarnego wsi. 2) Opracowania wariantowych koncepcji adaptacji obiektów tradycyjnej zabudowy wiejskiej do zróżnicowanych pod wzgl ędem standardu potrzeb agroturystycznych. 3) Ochrony i kultywowania tradycyjnego wiejskiego krajobrazu kulturowego. 3.6.6. Turystyka transgraniczna i mi ędzynarodowa powinna by ć ukierunkowana na wykreowanie wizerunku województwa podlaskiego, w tym obszaru gminy Sokółka, jako polskiej i europejskiej „bramy" turystycznej na Białoru ś (po średnio Rosj ę). Sprzyja ć temu będzie przy- graniczne poło żenie obszaru, przebieg przez jego obszar wa żnych europejskich i krajowych ci ągów drogowych, kolejowych i przej ścia graniczne oraz warto ściowe turystycznie transgraniczne obszary chronione. Rozwój turystyki transgranicznej i mi ędzynarodo- wej wymaga ć b ędzie w szczególności: 1) Modernizacji i zgodnego ze standardami europejskimi zagospodarowania głównej tranzytowej drogi ekspresowej Nr S19. 2) Modernizacji magistralnych linii kolejowych - Nr E 75 „Rail Baltica" Warszawa - Białystok - Suwałki - Kowno - Tallin, Nr E 26 Warszawa - Białystok - Grodno - Wilno - St. Petersburg. 3.6.7. Budownictwo letniskowe powinno by ć głównie tworzone, jako uzupełnienie istniej ące- go budownictwa zagrodowego, zachowuj ąc cechy i skal ę architektury regionalnej i miejsco- wej.

3.7. Kierunki rozwoju funkcji produkcyjnej Kierunki rozwoju funkcji produkcyjnej w gminie Sokółka dotycz ą w szczególno ści: 1) Zwi ększenia atrakcyjno ści lokalizacyjnej województwa dla krajowych i zagranicznych inwestycji produkcyjnych. 2) Tworzenia lokalnych warunków rozwoju inwestycji produkcyjnych.

25 3) Predyspozycje jednostek osadniczych do realizacji przedsi ęwzi ęć produkcyjnych, w tym: przemysłu wysokich technologii, przemysłów surowcowych, przemysłu i usług zwi ą- zanych z eksportem i importem, innych przemysłów - w tym na bazie istniej ącego ma- jątku trwałego.

3.8. Zwi ększenie atrakcyjno ści lokalizacyjnej w Gm. Sokółka 3.8.1. Dla przedsi ębiorczo ści produkcyjnej wymaga ć to b ędzie w szczególno ści: 1) Zwi ększenia zewn ętrznej dost ępno ści komunikacyjnej sieci osadniczej województwa i jej wewn ętrznych powi ąza ń transportowych. 2) Dostosowanie parametrów technicznych drogi krajowej Nr 19 do klasy S i potrzeb ruchu krajowego i mi ędzynarodowego oraz doprowadzaj ącą ruch do przej ścia granicznego w Ku źnicy. 3) Dostosowanie parametrów technicznych dróg wojewódzkich do ich klas funkcjonalnych, potrzeb ruchu i powi ąza ń z sieci ą dróg krajowych. 4) Dostosowanie parametrów dróg powiatowych znacz ących dla rozwoju funkcji produkcyjnej. 5) Dostosowanie infrastruktury kolejowej do mi ędzynarodowych i krajowych potrzeb przewozowych oraz standardów Unii Europejskiej z priorytetem linii magistralnej E 75 „Rail Baltica" i magistralnej E 26. 6) Poprawiania bezpiecze ństwa pracy systemu elektroenergetycznego oraz budowę linii 110 kV i stacji elektroenergetycznych. 7) Budowy systemu gazowniczego w zakresie gazoci ągów magistralnych wysokiego ci- śnienia (w/c). 8) Rozwoju systemów infrastruktury telekomunikacyjnej oraz infrastruktury informatycznej. 9) Promowania w kraju i zagranic ą walorów lokalizacyjnych gminy Sokółka i jej obsza- rów dla działalno ści gospodarczej. 3.8.2. Tworzenie lokalnych warunków rozwoju inwestycji produkcyjnych dotyczy ć powinno w szczególno ści: 1) Poprawy powi ąza ń komunikacyjnych terenów produkcyjno-usługowych m. Sokółki, z zewn ętrzn ą infrastruktur ą transportow ą krajow ą i regionaln ą oraz miejscami zamieszkania i „obsługi biznesu", 2) Zapewnienia niezawodno ści zasilania w odpowiednie do potrzeb aktualnych i przy- szłych obiektów produkcyjnych ilo ści energii elektrycznej, gazu i ciepła ze źródeł komunalnych, 3) Wyposa żenia terenów produkcyjno - usługowych w urz ądzenia komunalnej infrastruktury wodno - kanalizacyjnej i zapewnienia dogodnych warunków korzystania z tych urz ą- dze ń przez zakłady, 4) Przygotowania dla wi ększych terenów produkcyjno - usługowych miejscowych pla- nów zagospodarowania przestrzennego uwzgl ędniaj ących poza warunkami zabudowy i

26 zagospodarowania elementy etapowania i gospodarki gruntami, 5) Zapewnienia korzystnych warunków terenowych do przygotowania infrastrukturalnego oraz promocji terenów i obiektów produkcyjnych na „rynku inwestycyjnym". 3.8.3. Rozwój przemysłów zwi ązanych z lokaln ą baz ą surowcow ą (surowce rolnicze, leśne, mineralne, itp.) dotyczy ć mo że miejscowo ści i miejsc posiadaj ących: 1) Ukształtowan ą ju ż i funkcjonuj ącą baz ę produkcyjn ą i surowcow ą oraz kadry, szkol- nictwo dostosowane do potrzeb produkcji i rynki zbytu. 2) Udokumentowane zło ża surowców mineralnych odpowiednie do efektywnej ekonomicznie eksploatacji przy obecnym lub perspektywicznym poziomie technologii i wymogach ochrony środowiska oraz zapewnion ą odpowiedni ą obsług ę w zakresie infrastruktury technicznej, w tym transportowej. 3) Ukształtowane tradycjami i warunkami naturalnymi produkcji zasoby surowców rolniczych przydatnych do przetwórstwa rolno - spo żywczego, niezb ędne zasoby wód dobrej jako ści, odpowiedni ą czysto ść środowiska (zarówno przestrzeni produkcyjnej rolniczej jak i potencjalnej bazy przetwórczej) oraz zasilanie energetyczne i mo żliwo ści pozyskania kadr kwalifikowanych. 4) Dostateczn ą baz ę pozyskiwania surowców drzewnych lub runa le śnego, z odpowiedni ą do rodzajów produkcji infrastruktur ą transportow ą i zasilaniem energetycznym. Z punktu widzenia powy ższych kryteriów miejscami rozwoju lub lokalizacji przemysłów surowcowych o ró żnej skali wielko ści i rodzajach produkcji mo że by ć m. Sokółka oraz tereny wiejskie w których rozwój ten nie koliduje z ich funkcjami turystyczno - wypoczynkowymi. 3.8.4. Przemysł i usługi zwi ązane z importem i eksportem (np. składowanie, konfekcjonowa- nie towarów, przetwórstwo cz ęś ciowe itp.) mog ą by ć lokalizowane w rejonach przej ść granicznych w wydzielonych zespołach stosownie powiązanych z krajow ą infrastruktur ą transportow ą i wyposa żonych w pełn ą niezb ędn ą infrastruktur ę techniczn ą i urz ądzenia lo- gistyczne. Szczególne predyspozycje do tego typu przemysłu i usług ma rejon przej ścia granicznego oraz m. Sokółki (układy torowe). 3.8.5. Inne przemysły mog ą si ę rozwija ć na bazie: 1) Istniej ącego maj ątku produkcyjnego w Sokółce, w szczególno ści wykorzystanego nie- efektywnie, pod warunkiem spełnienia wymogów ochrony środowiska i stosownej infrastruktury technicznej, 2) wyznaczonych w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego terenach produkcyjno - usługowych, o dobrej dost ępno ści transportowej i wyposa żonych w niezb ędn ą infrastruktur ę techniczn ą, a tak że posiadaj ących odpowiednie zaplecze szkolnictwa wy ższego i średniego.

4. Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej 4.1. Dostosowanie standardów technicznych drogi krajowej nr 19 do ich klas funkcjonalnych i potrzeb ruchu krajowego i mi ędzynarodowego poprzez przebudow ę i budow ę,

27 do parametrów drogi ekspresowej klasy S w zale żno ści od narastania ruchu i mo żli- wo ści finansowych inwestora. Koncepcje programowe budowy tej drogi przewiduj ą: 1) Budow ę trasy drogi S19 Ku źnica – Sokółka – Korycin wraz z obwodnic ą Sokółki. 2) Obwodnice wsi Geniusze i Stra ż. 3) Wzmocnienie nawierzchni do nacisku 100 kN/o ś, docelowo do 115 kN/o ś. 4) W etapie drog ę jedno-jezdniow ą, a docelowo dwu-jezdniow ą. 5) Węzły, skrzy żowania dwupoziomowe, w tym do przep ędu bydła i dzikich zwierz ąt, wzmocnienie mostów oraz drogi serwisowe do obsługi ruchu lokalnego, których lokalizacja określona b ędzie po opracowaniu koncepcji programowych na przebudow ę tej drogi. 6) Budow ę nowych miejsc obsługi podró żnych (MOP). Docelowo postuluje si ę wł ączenie drogi Nr S19 do uzupełniaj ącej sieci europejskich korytarzy transportowych (TINA).

4.2. Dostosowanie standardów technicznych dróg wojewódzkich na całej długo ści do ich klas funkcjonalnych i potrzeb ruchu wynikaj ących z obsługi powi ąza ń wewn ątrz- wojewódzkich, w tym tak że do parametrów klasy G: 1) Nr 673 na odcinku D ąbrowa Białostocka – Sokółka. 2) Nr 674 Sokółka – Krynki.

4.3. Dostosowania infrastruktury kolejowej do mi ędzynarodowych, krajowych i regionalnych potrzeb przewozowych, w tym: 1) Dostosowanie linii magistralnej E 75 (Rail Baltica) - Warszawa - Białystok - Sokół- ka - Suwałki - Trakiszki -granica pa ństwa – (Kowno - Ryga - Tallin – Helsinki) le- żą cej w I paneuropejskim korytarzu transportowym, do kursowania poci ągów z pr ędko- ści ą w ruchu pasa żerskim 160 km/h i towarowym 120 km/h przy nacisku 225 KN/o ś, poprzez: • budow ę drugiego toru na odcinku Białystok - Sokółka - Suwałki - Trakiszki - granica pa ństwa, • elektryfikacj ę na odcinku Sokółka - Suwałki - Trakiszki - granica pa ństwa, • budow ę dwupoziomowych przeci ęć z trasami drogowymi. 2) Dostosowanie linii magistralnej E 26 (Warszawa – Białystok) - Sokółka - Ku źnica Białostocka - granica pa ństwa - (Grodno - Wilno - S. Petersburg), do parametrów jak linia E 75. 3) Modernizacj ę linii szerokotorowej - granica pa ństwa - Ku źnica Białostocka - Sokółka – Geniusze. 4) Zorganizowanie transportu kombinowanego w szczególno ści na liniach Nr E75 i E22 oraz budowa terminali, których lokalizacj ę przes ądz ą stosowne opracowania studialne projektowe

4.4. Poprawienie warunków obsługi komunikacj ą zbiorow ą wymaga ć b ędzie zapewnienia 2 km strefy dost ępno ści do przystanków w komunikacji mi ędzymiastowej, modernizacji i budowy dróg i ulic na trasach kursowania komunikacji autobusowej.

4.6. Budowa ście żek rowerowych z uwzgl ędnieniem ruchu drogowego i rowerowego lub rowerowego i pieszego na trasach turystycznych rowerowych regionalnych i lokalnych, w szczególno ści ł ącz ących elementy zagospodarowania turystycznego.

5. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury elektroenergetycznej Dostosowanie systemu elektroenergetycznego na napi ęciu 110 kV do potrzeb obecnych i wynikaj ących z rozwoju województwa, na obszarze gminy wymaga ć b ędzie: 1) W najbli ższych 15-tu latach - modernizacj ę linii 110 kV Czarna Białostocka - Sokółka, Sokółka - Dąbrowa Białostocka. 2) Zapewnienia odpowiedniej ilo ści i jako ści mocy i energii elektrycznej na potrzeby PKP, poprzez budow ę RPZ 110/15 kV z liniami zasilaj ącymi. Urz ądzenia te b ędą niezb ęd- ne w przypadku elektryfikacji szlaków kolejowych. 3) Racjonalnego wykorzystania źródeł energii elektrycznej, w ęzłów rozdzielczych i linii przesyłowych WN, SN i NN poprzez: • Utrzymanie w dobrym stanie technicznym wszystkich istniej ących urz ądze ń elektroenergetycznych, • rozbudow ę sieci rozdzielczych SN i linii NN.

6. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury gazowniczej Rozwój systemu na obszarze opracowania wymaga rozbudowy systemu gazowniczego w/c na obszarze opracowania wg „Długoterminowego planu rozwoju do roku 2020" Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A., w oparciu o istniej ące gazoci ągi w/c, w tym wa- riantowego zasilania m. Sokółki projektowanym gazoci ągiem Czarna Białostocka - Sokółka.

7. Kierunki rozwoju infrastruktury systemów ciepłowniczych 7.1. Dostosowanie systemów ciepłowniczych do potrzeb Systemy te powinny by ć dostosowane do potrzeb przekształceń i rozwoju zagospodarowania przestrzennego w warunkach konkurencji rynkowej no śników energetycznych poprzez: 1) Dostosowanie źródeł ciepła do przewidywanego zapotrzebowania i wybór najefektywniej- szych technologii wytwarzania uwzgl ędniaj ących aspekty ekologiczne. 2) Odchodzenie od budowy źródeł o du żej mocy na rzecz mniejszych źródeł ciepła

29 lokalizowanych bli żej odbiorców, w celu zmniejszenia strat przesyłowych i bie żą cego dostosowania produkcji do potrzeb odbiorców. 3) Wprowadzanie nowych rozwi ąza ń technicznych i technologicznych w istniej ących sieciach i w ęzłach cieplnych minimalizuj ących koszty eksploatacji i ułatwiaj ących obsług ę.

7.2. Ekologizacja systemów ciepłowniczych Niezb ędne jest: 1) Zmniejszenie uci ąż liwo ści istniej ących urz ądze ń systemów ciepłowniczych w zakresie technologii spalania i emisji spalin, przy zastosowaniu urz ądze ń oczyszczaj ących, a tak że kontroli i restrykcji w stosunku do emiterów ponadnormatywnych zanieczyszcze ń. 2) Wprowadzenie na szersz ą skal ę proekologicznych no śników energetycznych, takich jak gaz, biomasa, energia słoneczna i geotermalna. 3) Zmniejszanie zu życia energii cieplnej przez odbiorców (np. termorenowacja budynków).

7.3. Rozwój energetyki odnawialnej Zgodnie z obowi ązuj ącym prawem w UE oraz przyj ętymi przez Polsk ę zobowi ązaniami w zakresie zwi ększania ilo ści produkowanej energii ze źródeł odnawialnych - niezb ędne jest: 1) Opracowanie strategii i programu rozwoju energetyki odnawialnej, obejmuj ących wszystkie potencjalne źródła energii odnawialnej. 2) Wdra żanie technologii energetycznych w oparciu o źródła odnawialne w zało żeniach i planach zaopatrzenia w energi ę. 3) Wykorzystywanie istniej ących na obszarze gminy źródeł energii odnawialnej, tj.: biomasy (drewno, zr ębki, słoma), biogazu (gnojowica, wysypiska śmieci, itp.), energii wiatrowej, słonecznej oraz ciepła z gł ębi ziemi.

8. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury telekomunikacyjnej Modernizacja i rozbudowa infrastruktury telekomunikacyjnej w tym stacji bazowych telefonii komórkowej, niezb ędna jest w celu: 1) Utrzymania istniej ących urz ądze ń telekomunikacyjnych w dobrym stanie technicznym. 2) Rozbudowy urz ądze ń telekomunikacyjnych wynikaj ących z potrzeb rozwoju społeczno - gospodarczego. 3) Dalszego rozwoju telefonii komórkowej i budowy stacji bazowych zgodnie z zapotrze- bowaniem mieszka ńców.

9. Kierunki i zasady zagospodarowania w zakresie obronno ści i ochronno ści Kierunki te obejmuj ą potrzeby: 1) Obronno ści pa ństwa.

30 2) Ochrony granic. 3) Obrony i ochrony ludno ści (OC). 4) Ochrony bezpiecze ństwa publicznego. 5) Ochrony przeciwpo żarowej i ratownictwa. 6) Ochrony przeciwpowodziowej. Potrzeby te realizowa ć nale ży w szczególno ści poprzez uwzgl ędnianie poni ższych kierunków i zasad zagospodarowania w ustaleniach sporz ądzanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w wydawanych decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenów oraz w programowaniu zada ń inwestycyjnych w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej na wszystkich szczeblach administracji rz ądo- wej i samorz ądowej.

9.1. Kierunki zagospodarowania w zakresie obronno ści pa ństwa 1) Utrzymanie istniej ącego zasobu nieruchomo ści Skarbu Pa ństwa będących w zarz ądzie MON lub Lasów Pa ństwowych i znajduj ących si ę w najmie wojska. Ewentualne wygaszenie prawa zarz ądu MON, na jego wniosek, nad cało ści ą lub cz ęś ci ą nieruchomo ści, które stan ą si ę zb ędne dla potrzeb wojska. 2) Utrzymanie stref ochronnych dla obiektów wojskowych, dla których zostały ju ż wydane odpowiednie decyzje. 3) Zapewnienie nast ępuj ących parametrów dróg krajowych i wojewódzkich: • szeroko ści jezdni - 6 m, • minimalnego promienia skr ętu - 30 m, • no śno ści mostów w ruchu ci ągłym - 300 kN, • no śno ści mostów przy pojedynczym poje ździe - 600 kN, • skrajnie pionowe - 4,5 m, 4) Uwzgl ędnianie potrzeb obronno ści i bezpiecze ństwa pa ństwa w kształtowaniu struktur przestrzennych jednostek osadniczych, wynikaj ących z Zarz ądzenia Nr 7 Prezesa Rady Ministrów z 18 kwietnia 1986r. w sprawie uwzględniania aspektów obronnych w planowaniu przestrzennym (Dziennik Urz ędowy K.O.K. 6/86) lub pó źniej wydanych w tej sprawie zarz ądze ń i przepisów. Szczegóły dotycz ące ww. kierunków zagospodarowania b ędą u ści ślane przez stosowne organy wojskowe na etapie zgłaszania uwag i wniosków do sporz ądzanych przez samorz ądy opracowa ń planistycznych i na etapie ich uzgadniania.

9.2. Kierunki zagospodarowania w zakresie ochrony granicy pa ństwowej W celu poprawy warunków ochrony granicy pa ństwowej poprzez Stra ż Graniczn ą, odcinek granicy chroniony przez jedn ą stra żnic ę powinien ulec skróceniu do około 15-20 km.

31 9.3. Kierunki zagospodarowania w zakresie obrony cywilnej (OC) 9.3.1. Kształtowanie odpornych na zagro żenia nadzwyczajne struktur przestrzennych jednostek osadniczych w planach miejscowych poprzez stosowanie nast ępuj ących zasad: 1) Ograniczanie powierzchni zespołów zabudowy zwartej do ok. 250 ha i rozdzielanie po- szczególnych wi ększych zespołów takiej zabudowy pasami przeciwpo żarowymi o szeroko ści min. 100 m. Pasy takie nale ży kształtowa ć zwłaszcza na bazie terenów otwar- tych o charakterze ekologicznym i rekreacyjnym, a wykorzystywa ć równie ż do celów ewakuacji i realizacji budowli ochronnych. 2) Unikanie monotonii programowej du żych zespołów mieszkaniowych poprzez łączenie funkcji mieszkaniowej z funkcjami produkcyjnymi i usługowymi komercyjnymi, tj. tworzenie zespołów wielofunkcyjnych. 3) Kształtowanie zabudowy przy głównych trasach komunikacyjnych w sposób uniemo ż- liwiaj ący ewentualne zagruzowanie, tj. przyjmuj ąc szeroko ść ulic w liniach zabudowy nie niniejsz ą ni ż suma wysoko ści budynków naprzeciwległych plus 10 m. 4) Stosowanie dobrych powi ąza ń układów ulic wewn ętrznych z ulicami głównymi, w tym z trasami wylotowymi z miast, umo żliwiaj ących sprawn ą ewakuacj ę i roz środkowa- nie ludno ści. 5) Stosowanie dwustronnego zasilania zabudowy z systemów infrastruktury energetycznej i wodoci ągowej, zapewniaj ącego sprawne i niezawodne ich funkcjonowanie. 6) Zapewnianie ochrony sanitarnej dolin rzek oraz obszarów zasobowych uj ęć komunalnych wody (stref ochrony po średniej). 7) Dywersyfikacje zasilania jednostek osadniczych, zwłaszcza najwi ększych, w energi ę elektryczn ą. 8) Zaniechanie wyznaczania terenów budowlanych na terenach zagro żenia powodziowego i rozwijanie małej retencji. 9.3.2. Kształtowanie systemu urz ądze ń obronnych i ochronnych, w tym: 1) Przygotowywanie dora źnych miejsc ochronnych (ukry ć zast ępczych) dla mieszka ńców z wykorzystaniem terenów tworz ących systemy przyrodnicze miast, a w szczególno ści: la- sów, parków, terenów u żytków rolnych, ogrodów działkowych, cz ęś ci pasów linii elektroenergetycznych, terenów o niskich poziomach wód gruntowych w dolinach rzecznych, poło żonych w s ąsiedztwie terenów mieszkaniowych, itp. 2) Planowanie ukry ć zast ępczych na terenach zabudowy mieszkaniowej intensywnej z wykorzystaniem na ten cel: ziele ńców, boisk sportowych, skwerów, placów zabaw, itp. - przy spełnieniu warunków zachowania odległo ści ukrycia od budynku w wielko ści minimum połowy wysoko ści budynku plus trzy metry. 3) Dąż enie do zapewnienia ukry ć ludno ści w budowlach ochronnych jako obiektach o podwójnym przeznaczeniu tzn. spełniaj ących swoje funkcje w czasie pokoju, a jednocze śnie umo żliwiaj ących szybkie ich wykorzystanie do celów ochronnych. Do- tyczy to równie ż obiektów przewidzianych do przystosowania i wykorzystania w warunkach zagro żenia jako punktów likwidacji ska żeń. Na schrony i ukrycia powinny

32 by ć przede wszystkim wykorzystane piwnice w budynkach mieszkalnych, u żyteczno- ści publicznej, podziemne obiekty handlowe, usługowe, magazynowe, komunikacyjne, gara żowe, itp. dostosowane do potrzeb obrony cywilnej.. 4) Rezerwowanie terenów do dora źnego wykorzystywania obiektów ochronnych oraz punktów likwidacji ska żeń i wykonywanie ich zagospodarowania w czasie pokoju, zapewniaj ącego szybkie i bezkolizyjne lokalizowanie tych budowli w przypadkach braku mo żliwo ści zapewnienia ukrycia okre ślonej liczby ludno ści w istniej ących ju ż budowlach ochronnych i pomieszczeniach cz ęś ciowo przystosowanych na ukrycia. 5) Zapewnienie dostawy wody dla ludno ści w warunkach ekstremalnych w ilo ści 7,5 1 wody na osob ę/dob ę poprzez utrzymanie i realizacj ę studni awaryjnych z zachowaniem odległości studni od budynków mieszkalnych nie przekraczaj ącej 800 m, 6) Planowanie systemu alarmowania mieszka ńców tak umieszczonych, aby zasi ęgiem ich słyszalno ści w promieniu ok. 300 m obj ąć obszary istniej ącego i przyszłego (projektowanego) zainwestowania. 7) Systematyczne przystosowywanie o świetlenia zewn ętrznego całej infrastruktury energetycznej i komunikacyjnej do wygaszania i zaciemniania. 8) Rekompensowanie nieuniknionych zmian przeznaczenia terenów rezerwowanych w planach pod: budowle ochronne dora źne, uj ęcia wody, punkty likwidacji ska żeń itp., z równoczesnym zarezerwowaniem równorz ędnego terenu lub zabezpieczeniem odpowiedniej ilo ści budowli ochronnych OC zlokalizowanych pod budynkami. 9) Likwidowanie istniej ących budowli ochronnych i studni awaryjnych tylko w wyj ątko- wych wypadkach i tylko za zgod ą Szefa Obrony Cywilnej Województwa na wnioski zainteresowanych jednostek oraz po zasi ęgni ęciu opinii Powiatowego, Miejskiego lub Gminnego Szefa OC.

9.4. Kierunki zagospodarowania w zakresie ochrony bezpiecze ństwa publicznego 1) Kształtowanie przejrzystych układów przestrzennych zabudowy, przeciwdziałaj ących z natury zjawiskom kryminogennym . 2) Utrzymanie i modernizacja obiektów policji, przydatnych do pełnionych celów. 3) Budowa nowych obiektów, stosownie do potrzeb policji.

9.5. Kierunki ochrony przeciwpowodziowej Na terenie gminy, zgodnie z opracowaniem „Studium dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej”, wyst ępuje zagro żenie zalewu bezpo średniego wod ą. Główny cel działa ń w tym zakresie sprowadza ć si ę powinien do ochrony terenów zainwestowanych oraz realizacji nast ępuj ących ustale ń: 1) Ustalanie dopuszczalno ści zabudowy oraz warunków zabudowy i zagospodarowania terenów zagro żonych powodzi ą w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego z uwzgl ędnieniem skutków prawnych tych ustale ń.

33 2) Uwzgl ędnianie w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego w szczególno- ści: • budowy dróg na terenach zalewowych z wyniesieniem korony drogi minimum 0,5 m powy żej maksymalnych rz ędnych fali powodziowej, • budowy linii energetycznych, gazowych, itp. na terenach zalewowych, w sposób gwarantuj ący pełne bezpiecze ństwo, • zakaz wyznaczania nowych terenów zabudowy trwałej i zagospodarowania trwałego (z wyj ątkiem urz ądze ń hydrotechnicznych) w obszarach zalewowych.

10. Główne kierunki rozwoju zagospodarowania. Powiat sokolski wchodzi w skład obszaru funkcjonalnego centralnego woj. Podlaskiego. Stan i prognoza ludno ści powiatu sokolskiego do roku 2030 na tle obszaru funkcjonalnego centralnego przedstawia si ę nast ępuj ąco:

powiat 2005 2010 2015 2020 2025 2030

miasto Białystok 295,8 308,2 322,3 334,3 341,8 345,3

białostocki 141,3 142,5 144,1 145,0 144,6 143,0

moniecki 43,8 42,4 41,0 39,6 38,0 36,4

sokolski 72,8 70,6 68,6 67,0 65,3 63,7

razem obszar centralny 555,8 565,3 576.9 585,6 588,1 587,4

w tym: Gm. Sokółka 26,5 25,8 25,1 24,4 23,8 23,2

Źródło: Opracowanie WBPP w oparciu o "Prognoza ludności Polski wg województw na lata 1999 - 2030" - GUS, Warszawa 2000. Obszar funkcjonalny centralny, a w tym powiat sokolski posiadaj ą warunki do rozwoju wielofunkcyjnego z dominacj ą przemysłu i rolnictwa. Uzupełniaj ące funkcje pełni ć b ędą turystyka, leśnictwo oraz lecznictwo uzdrowiskowe.

10.1. Kierunki rozwoju sieci osadniczej. Głównym o środkiem obsługi b ędzie miasto Sokółka. Sokółka - powiatowy i gminny wielofunkcyjny o środek rozwoju koncentruj ący urz ądzenia usługowe w zakresie: edukacji, ochrony zdrowia, kultury, sportu, handlu oraz otoczenia biznesu. Prawidłowe pełnienie funkcji i podnoszenie rangi miasta wymaga ć b ędzie: 1) Wzmocnienia bazy materialnej infrastruktury społecznej poprzez:

34 • modernizacj ę i rozbudow ę bazy materialnej szkolnictwa średniego, • restrukturyzacj ę, modernizacj ę i rozbudow ę bazy lecznictwa zamkni ętego i otwartego oraz rozwój opieki socjalnej i pomocy społecznej prowadzonej przez ró żne instytucje, • rozbudow ę oraz w miar ę potrzeb budow ę nowych placówek kultury, w tym bibliotek, muzeów, itp., • modernizacj ę i rozbudow ę bazy sportu i rekreacji. 2) Poprawy funkcjonalno ści systemu komunikacyjnego miast poprzez budow ę obwodnic w ci ągach dróg krajowych, budow ę bezkolizyjnych skrzy żowa ń z liniami kolejowymi i przebudow ę dróg wojewódzkich przechodz ących przez miasto. 3) Rozbudowy i budowy infrastruktury kanalizacyjnej, ciepłowniczej i elektroenergetycznej, stosownie do potrzeb rozwoju zabudowy i ochrony środowiska. 4) Rozwoju małych i średnich zakładów pracy nieuci ąż liwych dla środowiska, w tym modernizacji i restrukturyzacji istniej ących zakładów oraz urz ądze ń obsługi biznesu. 5) Zagospodarowania terenów wypoczynku masowego i świ ątecznego w miastach i ich sąsiedztwie. 6) Modernizacji i budowy urz ądze ń obsługi ruchu mi ędzynarodowego w Sokółce.

10.2. Kierunki ochrony środowiska przyrodniczego W dziedzinie środowiska przyrodniczego za najwa żniejsze kierunki ochrony przyrody uznaje si ę: 1) Wdra żanie i uwzgl ędnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ustale ń dotycz ących ochronnych uwarunkowa ń zagospodarowania obszarów projektowanej europejskiej sieci NATURA-2000. 2) Obejmowanie ochron ą prawn ą wybranych elementów systemu przyrodniczego oraz tworzenie nowych rezerwatów przyrody, u żytków ekologicznych i innych form ochrony okre ślonych w ustawie o ochronie przyrody. 3) Zapobieganie nadmiernym stratom wody i popraw ę bilansu wodnego obszaru funkcjonalnego, poprzez realizacj ę zbiorników małej retencji. 4) Przyj ęcie priorytetu realizacyjnego dla systemów kanalizacji sanitarnej, deszczowej oraz gromadzenia i utylizacji odpadów stałych dla obszarów obj ętych ochron ą prawn ą. 5) Ochron ę lasów i zadrzewie ń poprzez: • ograniczenie przeznaczania terenów le śnych na cele nieleśne, zwłaszcza lasów ochronnych poło żonych w granicach administracyjnych miast, • sukcesywne zalesianie gruntów marginalnych zgodnie z okre ślonymi granicami polno-le śnymi wprowadzonymi do dokumentów planistycznych gmin i z krajowym programem zwi ększania lesisto ści. 7) Ochron ę przed nadzwyczajnymi zagro żeniami środowiska, zwłaszcza poprzez: • stały monitoring obiektów zagra żaj ących środowisku oraz drogowych i kolejowych

35 tras przewozu niebezpiecznych ładunków, • wyznaczenie zasi ęgu fali powodziowej terenów zagro żonych powodzi ą od rzek i zbiorników wodnych z okre śleniem w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego sposobu zagospodarowania terenów znajduj ących si ę w zasi ęgu zagro- żenia powodziowego.

10.3. Kierunki ochrony środowiska kulturowego Zasadnicze kierunki działania w zakresie ochrony środowiska kulturowego to: 1) Ochrona i rewaloryzacja historycznych zało żeń zabytkowego układu urbanistycznego m. Sokółki. 2) Ochrona i utrzymanie dobrego stanu technicznego i form historycznych obiektów zabytkowych i o warto ściach kulturowych oraz stanowisk archeologicznych, w tym: • obiektów sakralnych, • obiektów techniki - wiatraków i młynów na obszarach wiejskich, • grodzisk, kurhanów i stanowisk archeologicznych.

10.4. Kierunki rozwoju funkcji gospodarczych 10.4.1. Przemysł, przedsi ębiorczo ść : 1) Stymulowanie lokalizacji inwestycji, zwi ększenie poda ży uzbrojonych terenów budowlanych, przemysłowych i usługowych - zwłaszcza komunalnych i skarbu pa ństwa dla lokalizacji zakładów i ich zespołów. 2) Tworzenie warunków przestrzennych do rozwoju otoczenia biznesu, transgranicznej współpracy gospodarczej oraz wykorzystania rezerw tkwi ących w zagospodarowaniu przestrzennym. 3) Wsparcie rozwoju przemysłu, m.in. poprzez tworzenie warunków do modernizacji i budowy zakładów produkcyjnych powi ązanych z lokaln ą baz ą surowcow ą, w tym: • rozwój małych i średnich zakładów przetwórstwa rolno-spo żywczego opartego o zasobn ą baz ę surowcow ą i nowoczesne technologie; dotyczy to głównie przetwór- stwa mleczarskiego, mi ęsnego, zbó ż, ziemniaków oraz owoców i warzyw, • rozwój zakładów produkcyjnych bazuj ących na surowcach drzewnych, • rozwój przemysłu materiałów budowlanych w oparciu o udokumentowane zło ża kruszywa naturalnego w rejonie Sokółki. 10.4.2. Rolnictwo Obszar funkcjonalny centralny charakteryzuj ący si ę średni ą jako ści ą rolniczej przestrzeni produkcyjnej, ze wzgl ędu na usytuowanie w nim Białegostoku, Łap i Sokółki, gdzie znajduj ą, si ę znacz ące zakłady przetwórstwa rolno - spo żywczego, powinien by ć zapleczem surowcowym dla tych zakładów, w szczególno ści w zakresie produkcji zwierz ęcej i ogrodni- czej.

36 Głównym kierunkiem rozwoju rolnictwa w obszarze centralnym b ędzie trwały rozwój zrów- nowa żony uwzgl ędniaj ący ład ekonomiczny, społeczny i przestrzenny prowadz ący do wielofunkcyjnego rozwoju metodami produkcji zarówno w systemie integrowanym jak i ekologicznym, w szczególno ści w obszarach obj ętych programem NATURA 2000. Kierun- kami rozwoju rolnictwa w obszarze Gm. Sokółka b ędzie hodowla bydła mlecznego i trzody chlewnej oraz upraw ziemniaków, warzyw i owoców. Racjonalne zagospodarowanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz poprawa jej jako ści poprzez: 1) Tworzenie warunków do rozwoju rolnictwa zrównowa żonego uwzgl ędniaj ącego zró ż- nicowan ą warto ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej w obszarze przy zachowaniu tradycyjnych wartości kulturowych i obyczajowo ści wiejskiej. 2) Preferowanie rozwoju gospodarstw specjalistycznych i specjalizacji produkcji w kierunku jej intensyfikacji w zachodniej cz ęś ci obszaru gminy a ekstensyfikacj ę produkcji rolnej, a nawet jej zaniechanie na rzecz zalesiania gruntów marginalnych, we wschodniej cz ę- ści obszaru, 3) Dalszy rozwój specjalizacji chowu bydła mlecznego na potrzeby rynku żywno ściowe- go i przetwórstwa, 4) Modernizacja i rozwój zakładów przetwórstwa rolno-spo żywczego oraz budowa nowych, w szczególności przetwarzaj ących produkty ekologiczne w celu wykorzystania wi ększych mo żliwo ści produkcyjnych rolnictwa i przerobu wytwarzanych surowców na miejscu, 5) Wspieranie instytucji obsługuj ących rolnictwo w szczególno ści w zakresie rozwoju bazy przechowalnictwa surowców i produktów oraz ich zbytu poprzez rozwój giełdy rolno- spo żywczej w Sokółce, 6) Tworzenie warunków do wielofunkcyjnego rozwoju wsi, a w szczególno ści do powsta- wania nowych miejsc pracy poza rolnictwem (np. w obsłudze turystyki w rejonach rekreacyjnych i obszarach chronionych), 7) Preferowanie rolnictwa ekologicznego w obszarach obj ętych europejskim programem ochrony środowiska NATURA 2O00, 8) Tworzenie warunków do kompleksowego urz ądzania terenów wiejskich, w tym do przekształce ń struktury obszarowej gospodarstw rolnych w kierunku zwi ększenia ich powierzchni i poprawy rozłogów poprzez: scalenia i wymiany gruntów, zwłaszcza w gminach wschodniej cz ęś ci obszaru, wydzielenia gruntów Skarbu Pa ństwa do przej ę- cia przez Lasy Pa ństwowe w celu zalesienia, popraw ę stosunków wodnych u żytków rolnych, w tym modernizacj ę urz ądze ń melioracyjnych, realizacj ę nowych obiektów dla terenów wymagaj ących melioracji oraz realizacji programu małej retencji, 9) Wył ączanie z produkcji żywno ści gruntów rolnych w s ąsiedztwie zakładów przemy- słowych, emituj ących zanieczyszczenia i dróg o du żym nat ęż eniu ruchu, z przeznaczeniem tych gruntów pod produkcj ę ro ślin przemysłowych, 10) Tworzenie instytucji zajmuj ących si ę kompleksow ą obsług ą gospodarstw rolnych, w szczególno ści specjalistycznych i wielkotowarowych w zakresie zaopatrzenia w środki

37 do produkcji, obsługi finansowej, doradczej i marketingowej i warunków rozwoju ich bazy materialnej. 10.4.3. Le śnictwo 1) Rozwój le śnictwa, głównie w oparciu o istniej ące kompleksy lasów Puszczy Knyszy ń- skiej oraz lasy prywatne, poprzez zalesienia gruntów marginalnych. 2) Ukierunkowanie gospodarki le śnej w Puszczy Knyszy ńskiej na harmonizowanie funkcji produkcyjnych z funkcj ą ekologiczn ą, w tym podnoszenie społecznej funkcji lasów i niwelowanie konfliktów (miejsce pracy, ochronno ść , źródło surowców i runa le śnego, walory rekreacyjne i warunki ich wykorzystania). 10.4.4. Gospodarka rybacka 1) Wspieranie rozwoju hodowli ryb w zbiornikach retencyjnych. 2) Wspieranie budowy i hodowli ryb w stawach rybnych. 3) Tworzenie warunków do rozwoju baz rybackich i o środków zarybieniowych gatunków tradycyjnie hodowanych. 10.4.5. Turystyka i wypoczynek 1) Uporz ądkowanie istniej ącego zainwestowania turystyczno-wypoczynkowego poprzez: • podniesienie standardów bazy i wyposa żenia, • uporz ądkowanie gospodarki ściekowej, • likwidacj ę bazy substandardowej i degraduj ącej walory przyrodnicze i rekreacyjne, • modernizacj ę dróg dojazdowych. 2) Rozwój turystyki transgranicznej i mi ędzynarodowej w oparciu o: • istniej ące i projektowane kolejowe i drogowe przej ścia graniczne, • drog ę krajow ą Nr 19, • drog ę wojewódzk ą Nr 670, • lini ę kolejow ą Białystok - Sokółka - Ku źnica Białostocka - granica pa ństwa oraz So- kółka - Augustów - Suwałki - granica pa ństwa. 3) Stworzenie wioski etnograficznej - tatarskiej w Bohonikach. 4) Rozwój turystyki kulturowo-etnicznej (samochodowej, pieszej, rowerowej, konnej). 5) Rozwój zabudowy letniskowej na obszarach atrakcyjnych przyrodniczo w powi ązaniu z wiejskimi jednostkami osadniczymi wyposa żonymi w podstawow ą infrastruktur ę techniczn ą (woda, kanalizacja). 6) Tworzenie warunków do rozwoju agroturystyki. 7) Zagospodarowanie szlaków turystycznych: • pieszych i rowerowych w miejsca odpoczynku i biwakowania, • samochodowych w parkingi i Miejsca Obsługi Podró żnych.

38 11. Kierunki rozwoju systemów zaopatrzenia w wod ę, odprowadzania i oczyszczania ścieków, usuwania i utylizacji odpadów stałych. 11.1. Kierunki rozwoju systemów zaopatrzenia w wod ę wymagaj ą dostosowania ich do potrzeb wynikaj ących z rozwoju społeczno-gospodarczego obszaru i zapewnienia odbiorcom dostawy wody w sposób ci ągły o jako ści zgodnej z obowi ązuj ącymi normami i w ilo ści pokrywaj ącej pełne zapotrzebowanie, w tym: 1) Budowa nowych urz ądze ń zaopatrzenia w wod ę w mie ście Sokółka. 2) Modernizacja istniej ących stacji wodoci ągowych. 3) Rozbudowa sieci wodoci ągowej w miastach i terenach wiejskich umo żliwiaj ąca podł ą- czenie do scentralizowanych systemów wodoci ągowych zwartej zabudowy istniej ącej i projektowanej.

11.2. Kierunki rozwoju systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków Kierunki zapewniaj ące ograniczenie wielko ści odprowadzanych ładunków zanieczyszcze ń do wód powierzchniowych i ziemi oraz normatywne standardy cywilizacyjne w zakresie odprowadzania ścieków z istniej ącego i przyszłego osadnictwa, wymaga ć b ędą: 1) Uporz ądkowania gospodarki ściekowej na terenach wiejskich o zwartej zabudowie z priorytetem realizacyjnym w obszarach prawnie chronionych. 2) Modernizacji istniej ących oczyszczalni ścieków zwłaszcza pod k ątem redukcji zwi ązków biogennych azotu i fosforu. 3) Budowy urz ądze ń oczyszczaj ących wody opadowe przed ich odprowadzeniem do wód powierzchniowych na istniej ących i projektowanych kanałach w Sokółce i zabudowanych terenach wiejskich z priorytetem realizacyjnym dla obszarów prawnie chronionych, zwłaszcza w strefie ochronnej uj ęć wodnych.

11.3. Rozwój systemów usuwania i utylizacji odpadów stałych Rozwój ukierunkowany na ochron ę środowiska i gospodarcze wykorzystanie cz ęś ci odpa- dów wymaga ć b ędzie: 1) Budowy spalarni dla potrzeb powiatu sokolskiego. 2) Budowy Zakładu Gospodarowania Odpadami, z zastosowaniem nowoczesnych technologii w gminie Sokółka. 3) Wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów pozwalaj ących na pozyskanie surowców wtórnych z priorytetem realizacji w obszarach prawnie chronionych i zagospodarowanych terenach turystycznych. 4) Rozwi ązania problemu odpadów niebezpiecznych, w tym szpitalnych. 12. Potencjalne zadania o charakterze rz ądowym, wojewódzkim i ponadlokalnym wynikaj ące z kierunków zagospodarowania przestrzennego zawarte w nadrz ędnych programach rozwoju.

L.p. Nazwa zadania Obszar realiz a- Orientacyjna cji realizacja 1 2 3 4

1. Modernizacja istniej ących linii WN 110 kV gm. Sokółka, 2010 - 2025 m. S okółka 2 Droga S19 - Ku źnica – Sokółka – Korycin – Tykocin - gm. Sokółka, 2013 - 2020 węzeł Choroszcz, wraz z obwodnic ą Sokółki oraz trasa: m. Sokółka Sokółka – Wasilków z obwodnic ą wsi Geniusze i Stra ż; - wzmocnienie nawierzchni do 115 kN/o ś.

3 Droga nr 674 Sokółka – Krynki, przebudowa skrzy żowa- m. Sokółka do 2020 nia ulic Maria ńskiej i Kry ńskiej w Sokółce, gm. Sokółka przebudowa mostu na c.b.n. w Starej Kamionce 4 Magistralna linia kolejowa E75-Rail Baltica: War- m. Sokółka do 2020 szawa - Białystok - Sokółka - Suwałki - Trakiszki - gm. Sokółka granica pa ństwa rozbudowa do parametrów mi ędzyna- rodowych polega ć będzie na: • budowie 2 toru na odcinkach jednotorowych • elektryfikacji linii na odcinku Sokółka -Suwałki - Trakiszki - granica pa ństwa • dostosowaniu linii do kursowania poci ągów z pr ędko- ści ą w ruchu pasa żerskim 160 km/h i towarowym 120 km/h przy nacisku 225 kN/o ś • sukcesywnej budowie dwupoziomowych przeci ęć z tr a- 5 Magistralna linia kolejowa E26 - Sokółka - Ku ź- m. Sokółka do 2025 nica Białostocka - granica pa ństwa – przebudowa trasy gm. Sokółka o parametrach jak linia E 75 6 Ku źnica Białostocka - Gieniusze (szerokoto- m. Sokółka do 2020 rowa) - prz ebudowa trasy gm. Sokółka 7 Budowa terminalu transportu kombinowanego, ewen- m. Sokółka do 2020 tualnie w Ku źnicy Białostockiej lub w Sokółce. Ilo ść i pow. Sokółka lokalizacj ę terminali przes ądz ą stosowne opracowania studialno - projektowe. 8 Budowa dwóch elektrowni wiatrowych o mocy do 60 gm. Sokółka do 2020 MW ka żda. C. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SOKÓŁKA

40 1. KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEJ 1.1. Polityka przestrzenna gminy 1) Zabudow ę mieszkaniow ą, usługow ą, zabudow ę przemysłowo-składow ą zwi ązan ą z wy- twórczo ści ą i przetwórstwem, a tak że z obsług ą turystyki i wypoczynku nale ży lokalizowa ć przede wszystkim na niezabudowanych terenach w granicach opracowanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego a w przypadku ich braku w granicach zwartej zabudowy lub na terenach przyległych do zwartej zabudowy. 2) Przy przeznaczaniu gruntów pod zabudow ę zwi ązan ą z produkcj ą i przetwórstwem, w decyzjach administracyjnych nale ży ustala ć warunek, że ich uci ąż liwo ść nie mo że wykracza ć poza granice działki inwestora. 3) W granicach zwartej zabudowy wsi mog ą by ć lokalizowane obiekty zwi ązane z realizacj ą lokalnych celów publicznych (infrastruktura społeczna i techniczna). 4) Powi ększenie obszaru zwartej zabudowy wsi mo że nast ąpi ć przez zabudow ę działek le żą- cych nie dalej ni ż 50 m od granic zwartej zabudowy wsi, pod warunkiem uwzgl ędnienia ogranicze ń wymienionych w pkt. 6, z wyj ątkiem bonitacji gleb przył ączanego terenu. 5) Podejmowanie działa ń w zakresie wykorzystania poło żenia gminy w strefie przygranicznej i przygotowywanie ofert terenowych dla inwestorów zainteresowanych rozwojem aktywno ści gospodarczej na obszarze gminy Sokółka i gmin o ściennych. 6) Lokalizacja obiektów, które stosownie do przepisu art. 73 ustawy o ochronie i kształtowa- niu środowiska, nie mog ą by ć realizowane w granicach zwartej zabudowy wsi, mo że nast ępowa ć z uwzgl ędnieniem: • zasad ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego, • uwarunkowa ń ograniczaj ących b ądź wykluczaj ących tereny z mo żliwo ści ich zabudowy, okre ślonych w rozdz. 1.

1.2. Obszary wskazane do zorganizowanej działalno ści inwestycyjnej 1.2.1. Do kompetencji gminy nale ży stworzenie warunków dla realizacji wszelkiego rodzaju budownictwa. Wi ększo ść inwestycji budowlanych w gminie stanowi realizacja indywidu- alnego budownictwa mieszkaniowego oraz w szerokim znaczeniu obiektów usługowych i produkcyjnych. Potrzeby społeczno ści lokalnej w zaspakajaniu potrzeb mieszkaniowych realizowane s ą głównie we własnym zakresie. 1.2.2. Wszystkie zurbanizowane tereny gminy oraz wymagaj ące przekształce ń przeznacza si ę pod zabudow ę. Na terenach wyznaczonych pod budownictwo, zgodnie z przepisami szcze- gólnymi dopuszczone s ą działania w zakresie: 1) Uzupełniania wolnych obszarów i luk w zabudowie. 2) Modernizacji zabudowy, remontów, zmian funkcji i formy budynków. 3) Wprowadzanie różnych funkcji i typów zabudowy.

41 4) Wprowadzanie nowych funkcji i sposobów u żytkowania terenów wynikaj ących z ustale ń miejscowych planów zagospodarowania terenów i indywidualnych decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. 1.2.3. Działanie inwestycyjne polegaj ące na lokalizowaniu, jedynie w wyj ątkowych przypadkach, zabudowy zwi ązanej z prowadzeniem działalno ści gospodarczej poza terenami przeznaczonymi pod zabudow ę, oraz w terenie obj ętym ochron ą prawn ą ze wzgl ędu na walory przyrodnicze lub kulturowe jest mo żliwe, przy spełnieniu warunków okre ślonych dla takich sytuacji. Są to wymagania dotycz ące zasad ochrony środowiska i wymogów prawa budowlanego. Sytuacja braku mo żliwo ści lokalizowania pewnych inwestycji, mo że dotyczy ć tak że terenów wyznaczonych pod zabudow ę. Przy lokalizacji cmentarzy i innych obiektów mog ących pogorszy ć stan środowiska, zalecana jest szczególna ostro żno ść przy wyborze miejsca. 1.2.4. Na obszarze gminy okre śla si ę w studium obszary wskazane do zorganizowanej dzia- łalno ści inwestycyjnej: 1) W strefie zabudowy mieszkaniowo-usługowej w północno-wschodnim rejonie miasta oraz w rejonie południowym. 2) W strefie zabudowy przemysłowo-składowej i usługowo-rzemie ślniczej we wschodnim rejonie miasta i gminy oraz w rejonie południowo-zachodnim. 3) Budowa infrastruktury komunikacyjnej w tym drogi ekspresowej nr S19 z w ęzłami; 4) Przebudowa i modernizacja linii kolejowych: • E75-Rail Baltica: Warszawa - Białystok - Sokółka - Suwałki - Trakiszki - granica pa ństwa, budowa 2 toru na odcinkach jednotorowych, dostosowanie linii do kursowania poci ągów z pr ędko ści ą w ruchu pasa żerskim 160 km/h i towarowym 120 km/h przy nacisku 225 kN/o ś, • E26 - Sokółka - Ku źnica Białostocka - granica pa ństwa – przebudowa trasy o parametrach jak linia E 75, 5) Budowa terminalu transportu kombinowanego w Sokółce. 6) Budowa elektrowni wiatrowej o mocy do 60 MW, na obszarze poło żonym w kierunku południowym od Sokółki a mi ędzy wsiami: Zawistowszczyzna – Stodolne – Kurowsz- czyzna. 7) Budowa elektrowni wiatrowej o mocy do 60 MW, na obszarze poło żonym w kierunku północno-zachodnim od Sokółki a mi ędzy wsiami: Kra śniany – Kuryły – Bogusze – So- kolany - Sierbowce.

1.3. Obszary wskazane do przekształce ń, modernizacji lub rehabilitacji Nie stwierdzono na terenie gminy wyst ępowania w obr ębie istniej ących terenów zabudowanych obszarów wymagaj ących pilnej interwencji planistycznej poprzez środki prawne, czyli ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w celu wywołania prze- kształce ń przestrzennych.

42 Tereny wymagaj ące przekształce ń lub rehabilitacji to głównie obszary wsi z zabudową rozproszon ą lub kolonijn ą. Likwidacja zabudowy rozproszonej nie jest procesem prostym i ła- twym. Mieszka ńcy s ą przyzwyczajeni do własnego trybu życia, struktura własno ści działek ustalona cz ęsto od wielu lat, koszta przeniesienia siedliska wysokie, a decyzje dramatyczne. W wi ększo ści przypadków eliminacja zabudowy rozproszonej następuje w wyniku naturalnych procesów demograficznych i przymusów ekonomicznych. W perspektywie rozwi ązanie problemu zabudowy rozproszonej i kolonijnej powinno wi ęc polega ć na: 1) Przenoszeniu siedlisk na tereny zwartej zabudowy wzdłu ż dróg gminnych. 2) Zmiany funkcji zagrody w kierunku turystyczno-wypoczynkowym. 3) Akcji u świadamiania odno śnie kosztów funkcjonowania w obecnym kształcie, tworzenia warunków scalania gruntów. 4) Egzekwowaniu wymaga ń dotycz ących ochrony środowiska w problematyce odprowadzania ścieków i gospodarki odpadami.

1.4. Obszary przestrzeni publicznej Przestrzeni ą publiczn ą są wszelkie miejsca dost ępne powszechnie i nieodpłatnie, fizyczna przestrze ń w której, mo że znale źć si ę ka żda jednostka społeczna. Organizacja przestrzeni publicznej wpływa na sposób kontaktowania si ę ludzi. Przestrzeni ą publiczn ą s ą drogi, ulice i place miejskie czy ró żne stale dost ępne i stanowi ące własno ść publiczn ą. Przestrzeniami publicznymi s ą te ż zwykle ró żne formy stanowi ące wła- sno ść pa ństwow ą lub gminną. Przestrzeniami publicznymi mog ą sta ć si ę czasowo przestrzenie budynków u żyteczno ści publicznej, jak np. handlowe, hole kinowe, dworcowe, hale targowe, muzealne lub inne miejsca udost ępniane publicznie przez wła ściciela lub zarz ądc ę w okre ślonym czasie np. prywatne parkingi czy ogrodzone parki lub ogrody. Zgodnie z tymi kryteriami w m. Sokółce a tak że wsiach gminy Sokółka znajduje si ę wiele obszarów przestrzeni publicznych. Przestrze ń publiczna o znaczeniu nadrz ędnym, jakim jest rynek miejski w Sokółce winna podlega ć wyj ątkowej opiece pod k ątem decyzji przestrzennych, plastycznych, organizacji ruchu, zapewnienia bezpiecze ństwa publicznego itp.

1.5. Obszary, na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego 1.5.1. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym Głównymi obszarami, na których b ędą rozmieszczone inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym b ędą: miasto Sokółka, oraz wsie: Bogusze, Geniusze, Janowszczyzna, Karcze, Kra śniany, Kundzicze, Kundzin, Lipina, Malawicze Dolne, Moczarnia Nowa, Planteczka, Podkamionka, Poniatowice, Słojniki, Stara Kamionka, Stra ż, Walenkowo, Zadworzany, Za- wistowszczyzna, Do głównych inwestycji nale żą :

43 1) Inwestycje z zakresu infrastruktury technicznej (rozwój sieci wodoci ągowej, kanalizacyjnej, gazowej, elektroenergetycznej, telekomunikacyjnej w tym stacji bazowych telefonii komórkowej). 2) Budowa ście żek rowerowych. 3) Budowa targowiska miejskiego z hal ą targow ą w Sokółce na terenie mi ędzy ulicami Lot- ników Lewoniewskich i Głowackiego a terenami kolejowymi. 4) Budowa targowicy miejskiej wraz z parkingiem dla samochodów ci ęż arowych w Sokółce w cz ęś ci północnej miasta przy drodze wojewódzkiej za GPZ w kierunku projektowanego węzła drogowego na obwodnicy S19.. 5) Budowa zakładu gospodarki odpadami. 6) Organizacja selektywnej zbiórki odpadów. 7) Niezale żnie od powy ższych, znanych dzi ś, zada ń, umo żliwia si ę realizację innych zada ń. 1.5.2. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym Inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego i „potencjalnych programów rz ądo- wych” b ędą rozlokowane głównie w Sokółce oraz centralnym terenie gminy. Do znanych dzi ś zada ń nale żą : 1) Budowa informatycznego systemu wspomagania zarz ądzania województwem przez ad- ministracj ę samorz ądow ą (realizacja zadania zapewni: system elektronicznej ł ączno ści dla jednostek samorz ądu terytorialnego, znacz ący post ęp w zakresie komunikacji pomi ędzy podmiotami gospodarczymi, usprawnienie procesów inwestowania). 2) Budowa nowego przebiegu drogi krajowej S19 Ku źnica – Sokółka – Korycin i odcinka Sokółka - Wasilków oraz obwodnicy m. Sokółki, wsi Geniuszy i Stra ży. 3) Budowa nowej linii energetycznej WN 110 kV Czarna Białostocka - Sidra. 4) Modernizacja linii energetycznej WN 110 kV Czarna Białostocka – Sokółka – Sidra. 5) Budowa gazoci ągu wysokiego ci śnienia Sokółka - Sidra (wariantowo Czarna Białostocka – Sokółka). 6) Rozbudowa do parametrów mi ędzynarodowych linii kolejowej E75-Rail Baltica, War- szawa - Białystok - Sokółka - Suwałki - Trakiszki - granica pa ństwa. 7) Rozbudowa do parametrów mi ędzynarodowych linii kolejowej E26, Sokółka – Ku źni- ca Białostocka - granica pa ństwa. 8) Przebudowa trasy linii szerokotorowej Ku źnica Białostocka – Geniusze.

2. OGRANICZENIA I WYŁ ĄCZENIA SPOD ZABUDOWY 2.1. Na rozwój lub ograniczenie projektowanej strefy osadniczo-produkcyjnej wpływ maj ą głównie warunki fizjograficzne. W ramach okre ślonej strefy ograniczonego rozwoju przyj ęto w wi ększo ści wyst ępowanie sumarycznie tak negatywnych zjawisk jak: wysoki poziom wód gruntowych, słab ą no śno ść podło ża i złe warunki bioklimatyczne.

44 Okre ślono te ż obszary wymagaj ące wprowadzenia działa ń zmniejszaj ących uci ąż liwe oddzia- ływanie drogi krajowej nr 19 istniej ącej i projektowanej m.in. poprzez wprowadzenie w planach zagospodarowania przestrzennego pasa zwartej zieleni o szeroko ści min.50 m i ewentualnych ekranów przeciwakustycznych.

2.2. Przewiduje si ę zakaz zabudowy nast ępuj ących terenów: 1) Kompleksów le śnych i zadrzewie ń, (z wyj ątkiem lasów przeznaczanych w miejscowych planach z.p. na inne cele). 2) Trwałych u żytków zielonych, w tym zmeliorowanych. 3) Dolin rzecznych. 4) Zieleni urz ądzonej. 5) Obszarów wyst ępowania kruszyw naturalnych. 6) Rezerwatów przyrody i ostoi zwierz ąt. 7) Obszarów wyst ępowania torfowisk oraz gruntów słabono śnych i podmokłych. 8) Terenów niezb ędnych dla projektowanych dróg. 9) Przewidywanej lokalizacji elektrowni wiatrowej.

2.3. Na terenach wył ączonych spod zabudowy dopuszcza si ę: 1) Zachowanie istniej ącej zabudowy zagrodowej, jak te ż innej, oraz ich modernizacj ę. 2) Lokalizacj ę inwestycji słu żą cych obsłudze tych terenów, np. le śniczówka, gajówka, urz ą- dzenia hydrograficzne, maszty przeka źników telekomunikacyjnych, itp. 3) Inwestycji niekubaturowych, które dopuszcza ustawa o ochronie gruntów rolnych i le- śnych. 4) Inwestycji liniowych urz ądze ń infrastruktury technicznej (napowietrznej i podziemnej). 5) Inwestycji drogowych polegaj ących na modernizacji i poszerzeniu istniej ących dróg, a także budowie nowych dróg. 6) Inwestycji turystycznych w lasach, których istnienie dopuszcza ustawa o lasach.

2.4. Przewiduje si ę ograniczenia w zagospodarowaniu terenów obj ętych: 1) Szczególnymi formami ochrony, zwi ązanymi z zakazami i nakazami w zakresie gospodarki przestrzennej, uj ętymi w stosownych dokumentach dotycz ących obj ęcia terenów ochron ą lub w planach ochrony, których ustalenia s ą wi ążą ce przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenów. 2) Wyst ępowaniem gruntów rolnych klas bonitacyjnych I - III, których wykorzystanie poprzedzone by ć musi uzyskaniem stosownej zgody. 3) Poło żeniem terenu w strefie uci ąż liwej tj. wysypiska lub oczyszczalni, co skutkuje stosownymi ograniczeniami w zagospodarowaniu przestrzennym terenów s ąsiednich.

45 4) Wyst ępowaniem stanowisk archeologicznych, co skutkuje konieczno ści ą uzgadniania mo żliwo ści zagospodarowania terenu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków a w przypadku odkrycia znalezisk w czasie robót ziemnych dostarczenia ich do Wojewódz- kiego Konserwatora Zabytków i prowadzenia dalszych prac pod jego nadzorem.

3. KIERUNKI I ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY • REALIZACJA CELÓW ROZWOJU PRZESTRZENNEGO • STREFY FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNE ZABUDOWY • POLITYKA PRZESTRZENNA W STREFACH • WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA W STREFACH 3.1. Ustalenia ogólne dotycz ące stref funkcjonalnych 1) Władze miasta i gminy Sokółka zobowi ązane s ą do podejmowania działa ń prowadz ących do podnoszenia estetyki zabudowy, zapewnienia ładu przestrzennego w dziedzinie zagospodarowania terenów miejskich, wiejskich i innych obiektów oraz do tworzenie odpowiedniej infrastruktury komunalnej, podnosz ącej poziom cywilizacyjny oraz warunki ochrony środowiska przyrodniczego. 2) Przyjmuje si ę, że terenami zwartej zabudowy s ą tereny o powierzchni nie mniejszej ni ż 3 ha i wska źniku zabudowy stanowi ącym nie mniej ni ż 15% powierzchni działki lub terenu. 3) Poza terenami zwartej zabudowy dopuszcza si ę realizacj ę budownictwa zwi ązanego z komunikacj ą, infrastruktur ą techniczn ą, zabudow ą letniskow ą, pensjonatow ą, obsługi turystyki oraz budownictwo rolnicze, w tym agroturystyka – o ile przepisy szczególne na to pozwalają. 4) Inwestycje celu publicznego, jak te ż inne, mog ą by ć lokalizowane na obszarze całej gminy, na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub, w przypadku braku planu, na warunkach okre ślonych w Rozdziale 5 „Lokalizacja inwestycji celu publicznego i ustalanie warunków zabudowy w odniesieniu do innych inwestycji” ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. nr 80, poz. 717, z pó źn. zm.) lub na podstawie obowi ązuj ących przepisów. 5) Prowadzenie w sposób systematyczny, pod kierunkiem fachowych słu żb (konserwatorskich, nadzoru budowlanego) prac konserwacyjnych niezb ędnych dla utrzymania we wła- ściwym stanie technicznym obiektów zabytkowych, a tak że zapewnienie odpowiedniej ochrony obiektom posiadaj ącym warto ść kulturow ą. 6) Sprzyjanie adaptacji niewykorzystanych obiektów budowlanych na cele u żytkowe, zwłaszcza na cele mieszkalnictwa, usług, usług turystycznych, rekreacyjnego i innych na zasadach przestrzegania przepisów dotycz ących ochrony środowiska naturalnego, ochrony gruntów rolnych i le śnych oraz ochrony dóbr kultury, a tak że pod warunkiem zachowania tradycyjnych form adaptowanych obiektów. 7) Budownictwo mieszkaniowe, zagrodowe oraz budownictwo przemysłowe, usługowe, letniskowe i pensjonatowe powinno by ć realizowane na terenach zwartej zabudowy, lub do tej zabudowy bezpo średnio przylegaj ących z zachowaniem procedur i przepisów obo-

46 wi ązuj ących przy zmianie przeznaczenia terenu, a tak że w zgodno ści z przepisami o ochronie gruntów rolnych i leśnych. 8) Na terenach zwartej zabudowy, lub na jej obrze żach, lokalizacja nowych obiektów mo że nast ąpi ć pod warunkiem przestrzegania nast ępuj ących zasad: • dla zabudowy wielorodzinnej wysoko ść budynków do 5 kondygnacji nadziemnych w tym użytkowe poddasze, • utrzymanie nowej zabudowy odpowiednio do skali i cech zabudowy w miejscowości, • charakter i gabaryty nowej zabudowy oraz rodzaj pokry ć dachowych powinny nawi ą- zywa ć do cech budownictwa miejscowego. 9) Realizacja inwestycji winna przewidywa ć wszelk ą przebudow ę istniej ącej infrastruktury technicznej na terenie projektowanej inwestycji na koszt inwestora. 10) Szkodliwe oddziaływanie inwestycji winno ogranicza ć si ę do terenu do którego inwestor posiada prawny tytuł własno ści. 11) Niezb ędne jest opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla przewidzianych w studium dwóch kompleksów elektrowni wiatrowych. 12) Zalecane jest wykorzystanie energii odnawialnej, wytwarzanej na cele własne, przez: przedsi ębiorstwa, wspólnoty, fundacje, zespoły usług, obiekty turystyczne i sportowe, gospodarstwa domowe i gospodarstwa rolnicze, w tym szczególnie: energii słonecznej, wia- tru i biomasy. Lokalizacja i budowa wymienionych urz ądze ń nie mo że by ć uwarunkowa- na sporz ądzeniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

3.2. Strefa zabudowy mieszkaniowo-usługowej Strefa obejmuje tereny zwartej zabudowy mieszkaniowej, istniej ącej i projektowanej, wielorodzinnej i jednorodzinnej, wyst ępuj ącej z usługami nieuci ąż liwymi wbudowanymi, usługami osiedlowymi na działkach wydzielonych (szkoła, przedszkole itp.) oraz tereny zieleni urz ą- dzonej. Wysoko ść zabudowy do 5 kondygnacji. Wyst ępowanie: Obejmuje wi ększo ść terenów w granicach miasta. Polityka przestrzenna i kierunki rozwoju: 1) Wła ściwe kształtowanie ładu przestrzennego i modernizacji zabudowy. 2) Modernizacja i rozwijanie istniej ącego układu komunikacyjnego w obr ębie zabudowy. 3) Rozwój infrastruktury technicznej, zwłaszcza wodno-kanalizacyjnej i elektroenergetycznej. 4) Ograniczenie szkodliwego oddziaływania dróg na przyległe tereny mieszkaniowe ze wzgl ędu na hałas i zanieczyszczenie spalinami. 5) Tworzenie warunków i rozwi ąza ń technicznych maj ących na celu popraw ę bezpiecze ń- stwa ruchu komunikacyjnego.

47 6) Ograniczenie wyst ępowania zabudowy ekstensywnej, porz ądkowanie wn ętrz kwartałów zabudowy i zwi ększenie intensywno ści zabudowy. 7) Porz ądkowanie istniej ącej struktury zabudowy i eliminowanie zabudowy substandardowej. 8) Podnoszenie na wy ższy poziom walorów estetycznych zabudowy. 9) Przestrzeganie zasad architektury krajobrazu z dostosowaniem skali projektowanej zabudowy do warunków lokalizacyjnych. 10) Udział powierzchni biologicznie czynnej w powierzchni działki lub terenu zabudowy nie może by ć mniejsza jak 25 %. 11) Zabudow ę mieszkaniow ą, nale ży lokalizowa ć przede wszystkim na niezabudowanych terenach zgodnie z obowi ązuj ącym planem zagospodarowania przestrzennego. 12) Stosowanie rozwi ąza ń urbanistycznych poprawiaj ących warunki zamieszkania i umo żli- wienie prowadzenia działalno ści gospodarczej. 13) Lokowanie usług dla ludno ści w parterach budynków, tworzenie ulicznych ci ągów usług w miejscach najlepszej dost ępno ści. 14) W granicach zwartej zabudowy mieszkaniowej mog ą by ć lokalizowane obiekty zwi ązane z realizacj ą lokalnych celów publicznych (infrastruktura społeczna i techniczna). 15) Projektowanie i realizacja obiektów budowlanych podporz ądkowana powinna by ć nast ępuj ącym zasadom: • wysoko ść zabudowy do 5 kondygnacji w tym poddasze, • zaleca si ę projektowanie budynków jednorodzinnych o wysoko ści do 3 kondygnacji w tym poddasze u żytkowe, • realizacja budynków mieszkalnych plombowych winna by ć dostosowana do zabudowy ju ż istniejącej; • zachowanie istniej ącej linii zabudowy przy zabudowie plombowej, • charakter i gabaryty zabudowy oraz pokry ć dachowych musz ą by ć zbli żone do charakteru zabudowy i pokry ć w s ąsiedztwie. • zaleca si ę projektowanie dachów dwuspadowych i wielospadowych; • przyj ęcie poziomu podłogi parteru nie wy żej ni ż 1 m w stosunku do poziomu terenu przy wej ściu do budynku, • wysoko ść budynków gospodarczych i gara ży do 5 m od poziomu terenu do okapu, 16) Orientacyjne wielko ści działek przeznaczonych pod zabudow ę jednorodzinn ą na terenie zwartej zabudowy: • dla budynków wolnostoj ących nie mniej jak 700 m2 , przy szeroko ści frontu około 20 m, • dla budynków bli źniaczych nie mniej jak 500 m 2, przy szeroko ści frontu około 16 m.

3.3. Strefa zabudowy usługowej

48 Strefa obejmuje tereny koncentracji istniej ącej i projektowanej zabudowy usługowej na wła- snych wydzielonych działkach w tym tak że dla lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m 2. Wysoko ść zabudowy do 3 kondygnacji w tym poddasze u żytkowe lecz nie wi ęcej jak 15 m. Wyst ępowanie: 1) Ścisłym centrum miasta Sokółki. 2) W rejonie wylotów obecnej trasy drogi nr 19 w kierunku Białegostoku i w kierunku Ku ź- nicy Białostockiej - w tym tak że obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m 2. 3) Na obszarach po eksploatacji kruszywa w Zadworzanach (usługi sportu i rekreacji). 4) W rejonie projektowanego w ęzła dróg S19 i G673 - w tym tak że obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m 2. 5) W rejonie wsi Geniusze przy trasie drogi 19. Polityka przestrzenna i kierunki rozwoju: 1) Stosowanie rozwi ąza ń urbanistycznych poprawiaj ących warunki prowadzenia działalno ści gospodarczej. 2) Wła ściwe kształtowanie ładu przestrzennego i modernizacji zabudowy. 3) Uzupełnianie wolnych przestrzeni w zabudowie wsi obiektami słu żą cymi funkcji turystycznej, rekreacyjnej i usługowej. Obiekty winny harmonizowa ć z otaczaj ącą zabudow ą czerpi ąc wzory z zabudowy zagrodowej. 4) Modernizacja i rozwijanie istniej ącego układu komunikacyjnego oraz lokalizowanie par- kingów o niezb ędnej pojemno ści w obr ębie zabudowy usługowej. 5) Rozwój infrastruktury technicznej, zwłaszcza wodno-kanalizacyjnej i elektroenergetycznej. 6) Tworzenie warunków i rozwi ąza ń technicznych maj ących na celu popraw ę bezpiecze ń- stwa ruchu w rejonie koncentracji usług. 7) Tworzenie ulicznych ci ągów usług w miejscach najlepszej dost ępno ści. 8) Porz ądkowanie wn ętrz kwartałów zabudowy i zwi ększanie intensywno ści zabudowy. 9) Podnoszenie na wy ższy poziom walorów estetycznych zabudowy. 10) Przestrzeganie zasad architektury krajobrazu z dostosowaniem skali projektowanej zabudowy do warunków lokalizacyjnych. 11) Udział powierzchni biologicznie czynnej w powierzchni działki lub terenu inwestycji nie może by ć mniejsza jak 25 %. 12) Dopuszcza si ę uzupełniaj ącą funkcj ę mieszkaln ą spełniaj ącą potrzeby własne wła ścicieli terenu.

3.4. Strefa zabudowy zagrodowej i rolniczej

49 Strefa obejmuje tereny istniej ącej i projektowanej zwartej zabudowy zagrodowej i rolniczej wraz z wyst ępuj ącą lokalnie w jej granicach zabudow ą jednorodzinn ą i zabudow ą letniskow ą (pojedyncze obiekty lub niewielkie osiedla), oraz: usługami nieuci ąż liwymi i uci ąż liwymi, obiektami zaopatrzenia rolnictwa i skupu płodów rolnych, drobnym przemysłem przetwór- czym. Zabudowa zagrodowa zwarta zajmuje najwi ększ ą powierzchni ę. Poza tym typem zabudowy powszechnie na terenie całej gminy wyst ępuje rozproszona zabudowa zagrodowa typu kolonijnego. Zabudowa wielorodzinna pojawia si ę nielicznie i wi ąż e si ę głównie z obiektami przeznaczonymi dla pracowników specjalistycznych gospodarstw rolnych. Wyso- ko ść zabudowy do 3 kondygnacji. Wyst ępowanie: Obejmuje wi ększo ść wsi w granicach gminy. Polityka przestrzenna i kierunki rozwoju: 1) Wyniku przemian ekonomicznych zachodz ących w rolnictwie liczba siedlisk typowo rolniczych powoli, ale bardzo wyra źnie zmniejsza si ę, proces ten prawdopodobnie b ędzie si ę nasilał. 2) Istniej ące zagrody oraz nowe budownictwo zagrodowe mo że by ć uzupełniane zabudow ą jednorodzinn ą, zabudow ą o funkcji usługowej, turystycznej, letniskowej, pod warunkiem zapewnienia ładu przestrzennego i harmonii z otoczeniem, a tak że przestrzegania przepi- sów o ochronie gruntów rolnych i le śnych oraz ochronie środowiska. 3) Podejmowanie działa ń w zakresie wykorzystania poło żenia gminy w strefie przygranicznej i przygotowywanie ofert terenowych dla inwestorów zainteresowanych rozwojem aktywno ści gospodarczej na obszarze gminy. 4) We wsiach poło żonych na terenach atrakcyjnych pod wzgl ędem krajobrazowym, postuluje si ę uzupełnianie funkcji rolniczej zabudow ą letniskowo-rekreacyjn ą. 5) Usługi w wi ększo ści wsi b ędą dotyczyły głównie obsługi mieszka ńców tych miejscowo- ści, poza usługami o światy (obsługa kilku wsi) i usługami typu stacje benzynowe, punkty naprawy samochodów, oraz ewentualnie usługami hotelowo-gastronomicznymi obliczo- nymi na obsług ę podró żnych, lokalizowane przy głównych ci ągach komunikacyjnych. 6) Zabudow ę mieszkaniow ą, usługow ą oraz zabudow ę zwi ązan ą z drobn ą wytwórczo ści ą i przetwórstwem, a tak że z obsług ą turystyki i wypoczynku nale ży lokalizowa ć przede wszystkim na niezabudowanych działkach w granicach zwartej zabudowy wsi. Przy przeznaczaniu gruntów pod zabudow ę zwi ązan ą z produkcj ą i przetwórstwem, w decyzjach administracyjnych nale ży ustala ć warunek, że ich uci ąż liwo ść nie mo że wykracza ć poza granice działki inwestora. 7) W granicach zwartej zabudowy wsi mog ą by ć lokalizowane obiekty zwi ązane z realizacj ą lokalnych celów publicznych (infrastruktura społeczna i techniczna). 8) Lokalizacja obiektów, które stosownie do przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska, nie mog ą by ć realizowane w granicach zwartej zabudowy wsi, mo że nast ępowa ć na terenach rolnych z uwzgl ędnieniem zasad ochrony środowiska przyrodniczego kulturowego.

50 9) Stosowanie rozwi ąza ń urbanistycznych poprawiaj ących warunki zamieszkania i umo żli- wienie prowadzenia działalno ści gospodarczej. 10) Gospodarstwa hodowlane o obsadzie powy żej 210 DJP powinny by ć zlokalizowane w odległo ści nie mniej ni ż 200 m od zabudowy mieszkaniowej. 11) Wła ściwe kształtowanie ładu przestrzennego i modernizacji zabudowy z powszechnym obowi ązkiem stosowania elementów i wzorów architektury regionalnej. 12) Propagowanie parterowego typu zabudowy z dachami tradycyjnymi. 13) Ograniczenie wysoko ści budynków do dwóch kondygnacji, w wyj ątkowych uzasadnionych urbanistycznie przypadkach do trzech. 14) Modernizacja i rozwijanie istniej ącego układu komunikacyjnego w obr ębie zabudowy. 15) Rozwój infrastruktury technicznej, zwłaszcza wodno-kanalizacyjnej i elektroenergetycznej. 16) Ograniczenie szkodliwego oddziaływania dróg na przyległe tereny mieszkaniowe ze wzgl ędu na hałas i zanieczyszczenie spalinami. 17) Tworzenie warunków i rozwi ąza ń technicznych maj ących na celu popraw ę bezpiecze ń- stwa ruchu. 18) Udział powierzchni biologicznie czynnej w powierzchni działki nie mo że by ć mniejsza jak 25 % z wyj ątkiem zabudowy zagrodowej. 19) Tworzenie warunków do rozwoju zaplecza zwi ązanego z produkcj ą rolnicz ą w obr ębie poszczególnych gospodarstw. 20) Lokowanie usług dla ludno ści szczególnie w rejonach skrzy żowa ń z drogami powiato- wymi, gminnymi i wewn ętrznymi oraz w miejscach najlepszej dost ępno ści. 21) Ograniczenie występowania zabudowy rozproszonej. 22) Koncentrowanie zabudowy po obu stronach dróg. 23) Przeciwdziałanie wydłu żaniu ci ągu zabudowy poza proponowanymi w Studium układami przestrzennymi. 24) Porz ądkowanie istniej ącej struktury zabudowy i eliminowanie zabudowy substandardowej. 25) Podnoszenie na wy ższy poziom walorów estetycznych zabudowy. 26) Przestrzeganie zasad architektury krajobrazu z dostosowaniem skali zabudowy projektowanej. 27) Projektowanie i realizacja obiektów budowlanych w zabudowie zagrodowej i rolniczej podporz ądkowana by ć musi nast ępuj ącym zasadom: • budynki mieszkalne parterowe z u żytkowym poddaszem, • poziom podłogi parteru budynku mieszkalnego nie wy żej ni ż 1 m od poziomu terenu, • wysoko ść do okapu budynków gospodarczych i inwentarskich do 5 m od poziomu terenu, • wysoko ść do okapu budynków produkcyjno-usługowych i u żyteczno ści publicznej nie

51 wi ęcej ni ż 6 m od poziomu terenu, • wysoko ść urz ądze ń i instalacji zgodnie z wymogami stosowanej technologii (silosy, kominy, wyci ągi itp.); • dachy symetryczne dwuspadowe i wielospadowe o nachyleniu połaci 20° do 45° z wyj ątkiem budynków inwentarskich wielkogabarytowych i obiektów działów specjalnych, • zakaz realizowania obiektów budowlanych z dachami pulpitowymi, uskokowymi i asymetrycznymi oraz stosowania imitacji połaci dachowych na ścianach budynków, • zaleca si ę stosowanie do prac elewacyjnych materiałów tradycyjnych, szczególnie bu- dynków kształtuj ących pierzej ę ulicy; • zachowanie istniejącej linii zabudowy przy zabudowie plombowej, • charakter i gabaryty zabudowy oraz pokry ć dachowych musz ą by ć zbli żone do charakteru zabudowy i pokry ć w s ąsiedztwie. 28) Orientacyjne wielko ści działek przeznaczonych pod zabudow ę na terenie zwartej zabudowy wsi: • zabudowa zagrodowa – nie mniej jak 2000 m2, przy szeroko ści frontu działki minimum 25 m. • zabudowa jednorodzinna - nie mniej jak 700 m2, przy szeroko ści frontu minimum 20m. 29) Ustala si ę zakaz rozpraszania nowej zabudowy mieszkaniowej. 30) Zaleca się zwi ększanie atrakcyjno ści turystycznej terenów wiejskich gminy przez: • podnoszenie warto ści estetycznej krajobrazu, • zwi ększanie stopnia czysto ści wód powierzchniowych, • spi ętrzanie wód rzecznych, • zwi ększanie zalesienia terenów, • stwarzanie warunków dla rozwoju procesów samooczyszczania środowiska, • likwidowanie dzikich wysypisk śmieci i innych źródeł zanieczyszcze ń powierzchni ziemi, • unikanie lokalizacji obiektów uci ąż liwych i zagra żaj ących środowisku przyrodniczemu. 31) Uwzgl ędnianie ustale ń planu ochrony dla Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej przy sporz ądzaniu opracowa ń planistycznych.

3.5. Strefa zabudowy przemysłowo-składowej i usługowo-rzemie ślniczej. Strefa obejmuje tereny istniej ącej lub planowanej zabudowy przemysłowej, składów, maga- zynów, rzemiosła uci ąż liwego, produkcji i usług uci ąż liwych. Zabudowa ta powinna by ć realizowana na terenach wyznaczonych na ten cel w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, pod warunkiem zapewnienia zgodnych z przepisami szczególnymi wymaga ń w zakresie zaopatrzenia w wod ę i odprowadzenia ścieków, a tak że ochrony powietrza atmos-

52 ferycznego i ochrony przed hałasem, przy jednoczesnym przyj ęciu zasady, że strefa uci ąż liwo ści zakładu mie ści si ę w granicach jego własnej działki. Wysoko ść zabudowy w zale żno ści od potrzeb technologicznych. Wyst ępowanie: Budownictwo przemysłowo-składowe tworzy du że powierzchniowo obszary w postaci dziel- nic przemysłowych we wschodnim i południowo-zachodnim rejonie miasta oraz enklawy w ramach zabudowy mieszkaniowej (głównie jako drobny przemysł, magazyny, składy, rzemio- sło uci ąż liwe i przedsi ębiorstwa obsługi rolnictwa). Wi ększo ść zakładów przemysłowych i składów znajduje si ę w dzielnicy wschodniej. Tereny posiadaj ą pełn ą infrastruktur ę techniczn ą i dost ęp do bocznic kolejowych. Polityka przestrzenna i kierunki rozwoju: 1) Wyznaczenie nowych obszarów pod zabudow ę produkcyjno-usługow ą na kierunku wschodnim na terenach uzbrojonych lub mo żliwych do szybkiego uzbrojenia. 2) Prowadzenie działa ń zmierzaj ących do pozyskania nowych inwestycji i inwestorów. 3) Stosowanie rozwi ąza ń urbanistycznych poprawiaj ących warunki prowadzenia działalno ści gospodarczej. 4) Wła ściwe kształtowanie ładu przestrzennego i modernizacji zabudowy z zaleceniem stosowania elementów i wzorów architektury regionalnej. 5) Modernizacja i rozwijanie istniej ącego układu komunikacyjnego w obr ębie zabudowy. 6) Rozwój infrastruktury technicznej, zwłaszcza wodno-kanalizacyjnej i elektroenergetycznej. 7) Tworzenie warunków i rozwi ąza ń technicznych maj ących na celu popraw ę bezpiecze ń- stwa ruchu komunikacyjnego. 8) Porz ądkowanie istniej ącej struktury zabudowy i eliminowanie zabudowy substandardowej, prowizorycznej i zdekapitalizowanej. 9) Podnoszenie na wy ższy poziom walorów estetycznych zabudowy. 10) Udział powierzchni biologicznie czynnej w powierzchni działki lub terenu inwestycji nie powinna by ć mniejsza jak 25 %. 11) Dopuszcza si ę uzupełniaj ącą funkcj ę mieszkaln ą spełniaj ącą potrzeby własne wła ścicieli terenu. 3.6. Tereny zabudowy urz ądze ń i instalacji infrastruktury oraz tereny zamkni ęte. Pojedyncze tereny obejmujące tereny: obsługi komunikacji, wodoci ągów, kanalizacji, cie- płownictwa, elektroenergetyki, telekomunikacji, gospodarowania odpadami, zamkni ęte tereny kolejowe. Wysoko ść zabudowy w zale żno ści od potrzeb technologicznych. Wyst ępowanie: Tworz ą niedu że powierzchniowo obszary zlokalizowane w ró żnych cz ęś ciach miasta i gminy. Polityka przestrzenna i kierunki rozwoju:

53 1) Rozbudowa istniej ących obiektów, 2) Wyznaczanie nowych lokalizacji na terenach przeznaczonych pod rozwój strefy zabudowy mieszkaniowo-usługowej i strefy zabudowy przemysłowo-składowej i usługowo- rzemie ślniczej.

3.7. Strefa rozwoju funkcji letniskowo-rekreacyjnej i turystycznej. Obejmuje obszary u żytkowane lub projektowane pod rekreacj ę, turystyk ę i zabudow ę letniskow ą. Walory środowiska przyrodniczego gminy, w szczególno ści takie jak: „Puszcza Kny- szy ńska”, „Wzgórza Sokólskie” i „Janowszczyzna”, stosunkowo czyste środowisko, znaczna ilo ść gruntów niezagospodarowanych, stwarzaj ą szerokie mo żliwo ści rozwoju rekreacji jako, istotnego czynnika rozwoju gospodarczego gminy i wzbogacania jej bud żetu. W gminie Sokółka powinny by ć rozwijane nast ępuj ące formy turystyki i wypoczynku o zasi ęgu regionalnym i lokalnym: 1) Wypoczynek pobytowy całoroczny w zespołach rekreacyjnych. 2) Wypoczynek pobytowy i sobotnio-niedzielny w zabudowie letniskowej. 3) Wypoczynek specjalistyczny (my ślistwo, w ędkarstwo, je ździectwo). 4) Turystyka piesza, motorowa i rowerowa. 5) Agroturystyka. W strefie rozwoju funkcji letniskowo-rekreacyjnej i turystycznej obowi ązuje zakaz lokalizacji inwestycji oddziaływuj ących szkodliwie na środowisko. Wyst ępowanie: Obszar gminy dotychczas był wykorzystywany w niewielkim stopniu do celów rekreacyjnych. Brak tutaj zwartych kompleksów zabudowy domków letniskowych. Istniej ące tereny i obiekty wykorzystywane do celów rekreacyjnych wyst ępuj ą głównie w koegzystencji z zabudow ą zagrodow ą w strefie zabudowy zagrodowej i rolniczej. Polityka przestrzenna i kierunki rozwoju: Na terenie gminy mo żna wyró żni ć kilka obszarów atrakcyjnych turystycznie, w których nale- ży prowadzi ć działania sprzyjaj ące rozwojowi tej funkcji oraz wprowadza ć zabudow ę letniskow ą. Rozwój agroturystyki oraz adaptacja rozproszonej zabudowy rolniczej na funkcj ę letniskow ą tworzy du że mo żliwo ści aktywizacji turystyczno-wypoczynkowej gminy. Urozma- icona rze źba terenu i znaczna lesisto ść stwarza warunki do rozwoju usług rekreacji. Potencjalnie dobre warunki stwarza okolica otuliny Parku Krajobrazowego „ Puszcza Kny- szy ńska" oraz strefa chronionego krajobrazu „Wzgórza Sokólskie” . Dolin ą rzeki Sokołdy przebiega korytarz ekologiczny o randze regionalnej. Zagospodarowanie na tym terenie powinno odbywa ć si ę według wytycznych wynikaj ących z planu ochrony Parku. W sumie tworzy to nast ępuj ące mo żliwo ści: 1) W strefie chronionego krajobrazu mog ą by ć lokalizowane formy turystyki pobytowo- wypoczynkowej (campingi, o środki wypoczynkowe).

54 2) Mog ą by ć wyznaczone w terenach z cennym krajobrazem naturalnym i kulturowym ście żki edukacji ekologicznej z tablicami i informacjami, organizowane punkty widokowe, wyznaczone i budowane parkingi i inne obiekty urz ądzone ułatwiaj ące poznanie obszaru i nie zakłócaj ące jego naturalnego rytmu. 3) Stawy rybne, oraz ich otoczenie winny by ć wykorzystane na cele rekreacyjne i letniskowe. 4) Na obszarach le śnych nale ży wyznaczy ć (po drogach) szlaki spacerowe i ście żki rowerowe. 5) Rozproszona zabudowa kolonijna powinna by ć przekształcana na wskazanych terenach na zabudow ę o charakterze letniskowym. Proces ten powinien dotyczy ć równie ż wsi zwartych urbanistycznie le żą cych na atrakcyjnym terenie. 6) Dla terenów wskazanych do wykorzystania turystycznego i rekreacyjnego nale ży sporz ą- dzi ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. 7) Władze powinny propagowa ć walory przyrodnicze, krajobrazowe, i historyczne miasta i gminy w celu zach ęcenia potencjalnych inwestorów poprzez: • wydawanie folderów i materiałów reklamowych oraz informacyjnych, • opracowanie i publikowanie cyklu artykułów np. w prasie; • zawarcie informacji o mo żliwo ściach rozwoju turystycznego gminy w Internecie (opracowanie strony internetowej). 8) udział powierzchni biologicznie czynnej w powierzchni działki lub terenu inwestycji nie może by ć mniejsza jak 50 %.

3.8. Strefa wyst ępowania i eksploatacji kopalin naturalnych. Gmina Sokółka posiada jedne z najbogatszych zasobów kruszywa naturalnego. Eksploatacja odbywa si ę w sposób przemysłowy od kilku dziesi ęcioleci i przewiduje si ę dalsz ą eksploatacj ę w okresie co najmniej 50 lat. Wyst ępowanie: Strefa wyst ępowania obejmuje zło ża kruszywa naturalnego poło żone na znacznych obszarach gminy i poło żona jest głównie w 3 rejonach gminy: - rejon nr 1 - na północnym wschodzie gminy – rejon wsi Gliniszcze Wielkie – Zadwo- rzany, du że zło ża o wysokiej jako ści wyst ępuj ące jednolicie na obszarze 490 ha w tym zło że b ędące ju ż w eksploatacji o powierzchni 190 ha ; - rejon nr 2 - w południowo -wschodniej cz ęś ci gminy – w rejonie wsi: Bohoniki – Drahle – Bobrowniki – Nowa Kamionka - Stara Kamionka, ogromne zło ża o bardzo wysokiej jako ści wyst ępuj ące jednolicie na bardzo du żym obszarze o powierzchni 2300 ha, w tym zło ża b ędące ju ż w eksploatacji o powierzchni 500 ha; - rejon nr 3 - w środkowej cz ęś ci gminy – w rejonie wsi Bilwinki – Geniusze - Igryły, Ja- nowszczyzna - Jelenia Góra - Lipowa Góra - Podkamionka, zło ża średniej wielko ści o

55 średniej jako ści z równoległym wyst ępowaniem glin zwałowych. Zło ża eksploatowane o powierzchni 60 ha, całkowita powierzchnia złó ż tego rejonu wynosi 390 ha Całkowita powierzchnia złó ż okre ślona w Studium, wynikaj ąca z rozpoznania geologicz- nego zasobów kopalin w omówionych rejonach gm. Sokółka wynosi 3180 ha. Polityka przestrzenna i kierunki rozwoju: Wyst ępuj ące zło ża okre ślone na rysunku Studium, znajduj ą si ę na ró żnych etapach zainteresowania gospodarczego i w zwi ązku z tym przyjmuje si ę nast ępuj ącą polityk ę przestrzenn ą gospodarowania wyst ępuj ącymi zło żami: 1) Strefy PG-I - tereny górnicze obecnie eksploatowane, znajduj ące si ę na ró żnych etapach wydobycia zło ża, w stosunku do których przewiduje si ę: • kontynuacj ę eksploatacji a ż do całkowitego wydobycia zło ża, • sukcesywne prowadzenie rekultywacji w kierunku rolnym, le śnym, wodnym lub rekreacyjnym, a ż do całkowitego zako ńczenia rekultywacji. 2) Strefy PG-II –obszar y przygotowywane na tereny górnicze, posiadaj ące rozpoznanie zasi ęgu i zasobów znajduj ących si ę tam złó ż, a tak że w cz ęś ci podj ęte uchwały Rady o przyst ąpienia sporz ądzenia planów zagospodarowania przestrzennego w stosunku do któ- rych przewiduje si ę: • uzyskanie przewidzianych prawem konces ji, • opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego terenów górni- czych, • podj ęcie eksploatacji a ż do całkowitego wydobycia zło ża, • sukcesywne prowadzenie rekultywacji na obszarze gdzie eksploatacja zło ża jest zako ńczona, a ż do całkowitego zako ńczenia rekultywacji. 3) Strefy PG-III –obszary wyst ępowania kruszyw naturalnych, w stosunku do których przewiduje si ę eksploatacj ę w okresie perspektywicznym za około 20 – 30 lat. 4) Eksploatacja kruszywa winna by ć skoordynowana z mo żliwościami bezkonfliktowego wywozu środkami transportu pozyskanego kruszywa, z zachowaniem nast ępuj ących zasad: - za priorytetowy środek transportu uznaje si ę transport kolejowy, - transport drogowy okre ślonymi ci ągami drogowymi, mo że odbywa ć si ę za zgod ą zarz ądcy drogi, przy zachowaniu bezpiecze ństwa przejazdu i ograniczonego oddziały- wania na środowisko przez tereny zabudowane zabudow ą mieszkaniow ą, - wyklucza si ę transport kruszywa przez tereny obj ęte ochron ą Natura 2000 poło żone po wschodniej stronie drogi krajowej nr 19. 5) Dla ograniczenia emisji hałasu, drga ń i pylenia w miejscowo ściach, poło żonych przy trasach przewozu kruszywa, nale ży przewidzie ć nast ępuj ące działania maj ące na celu zapobieganie i ograniczenie negatywnych oddziaływa ń na środowisko i ludzi: - utrzymanie dróg w dobrym stanie technicznym, a w szczególno ści równo ści jezdni, - systematyczne usuwanie z jezdni piasku i pyłu,

56 - bezwzgl ędne ograniczenie pr ędko ści pojazdów do warto ści wynikaj ących z pomiarów dopuszczalnego nat ęż enia hałasu, - wykonanie barier bezpiecze ństwa mi ędzy jezdni ą a chodnikiem w miejscach o ograniczonej widoczno ści, - subsydiowanie wykonania nast ępuj ących prac przy drogach przewozu kruszywa: a) wykonanie szpalerów zieleni izolacyjnej zimozielonej na działkach budowlanych granicz ących z drogą, b) wymiana stolarki okiennej i drzwiowej na pyłoszczeln ą i d źwi ękoszczeln ą w budynkach mieszkalnych poło żonych przy drogach przewozu kruszywa, c) ocieplanie budynków mieszkalnych co stanowi jednocze śnie izolacj ę aku- styczn ą przy drogach przewozu kruszywa. 6) Ponadto przyjmuje si ę nast ępuj ące zasady dotycz ące gospodarowania zło żami kruszywa naturalnego. • stosowanie rozwi ąza ń ograniczaj ących negatywne skutki prowadzenia eksploatacji zło ża, • sukcesywna budowa bocznic kolejowych w celu umo żliwienia eksportu kruszywa ko- lej ą w gł ąb kraju, • ograniczenie wywozu kruszywa transportem samochodowym przez okre ślenie odpowiednich granicznych mo żliwo ści obci ąż enia dróg ilo ści ą sumy przewo żonych ton kruszywa na dob ę, w drodze ustanowienia odpowiedniego aktu prawa miejscowego, • rozwój infrastruktury technicznej, zwłaszcza wodno-kanalizacyjnej i elektroenergetycznej na terenach przyległych do terenów górniczych, • ograniczenie szkodliwego oddziaływania na drogi, przyległe tereny rolne i tereny zabudowane, • tworzenie warunków i rozwi ąza ń technicznych maj ących na celu popraw ę bezpiecze ń- stwa ruchu w aspekcie du żego u życia wielko-tona żowych środków transportu, • rekultywacja terenów poeksploatacyjnych, winna by ć prowadzona sukcesywnie w trakcie eksploatacji, na terenach, gdzie eksploatacja b ędzie zako ńczona, • tereny wyrobisk znajduj ące si ę poni żej poziomu wód gruntowych, nale ży pozostawi ć jako zbiorniki wodne. 7) Oddziaływanie prowadzonej eksploatacji kruszywa na terenach górniczych jest oddziały- waniem na środowisko o stałym i wieloletnim okresie trwania.

8) Oddziaływanie na obszar Natura 2000, czynnej eksploatacji kruszywa na terenach górni- czych w rejonie nr 1 i 2 jest ograniczone, ze wzgl ędu na znaczne oddalenie wynosz ące 13 km od rejonu nr1 i 5 km od rejonu nr 2. Oddziaływanie eksploatowanych terenów górni- czych w rejonie nr 3 ze wzgl ędu na blisko ść poło żenia, wynosz ące 1,5 km , mo że by ć ze szkod ą dla obszarów NATURA 2000 i Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej wraz z jego otulin ą. Eksploatacj ę kruszywa w rejonie 3 nale ży ka żdorazowo poprzedzi ć

57 na etapie przygotowania koncesji wnikliwym raportem oddziaływania na środowisko w zwi ązku z niezaprzeczalnymi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi tego rejonu gminy oraz bliskim s ąsiedztwem obszaru NATURA 2000 i Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej. 9) Oddziaływanie eksploatacji złó ż kruszywa na granicz ące z nimi kompleksy le śne, winno podlega ć stałemu dozorowi w zakresie zachowania odpowiednich dla wegetacji lasów stosunków wodnych. W przypadku zachwiania środowiska wód pierwszego poziomu nale ży zastosowa ć odpowiednie środki techniczne dla zapewnienia wymaganych warunków wilgotno ściowych poziomu korzeniowego. 10) Granice terenów górniczych winny zachowa ć filary ochronne od terenów zabudowanych, linii WN 110 i 220 kV, dróg, terenów rolnych i le śnych zgodnie z aktualnie obowi ązuj ą- cymi przepisami.

3.9. Strefa produkcji rolnej – grunty orne. Głównym elementem przestrzennego obszaru gminy Sokółki s ą tereny słu żą ce do produkcji rolnej, które stanowi ą 70% ogólnej powierzchni. Atutem sokolskiego rolnictwa s ą bardzo korzystne warunki ekologiczne dla jego rozwoju. Sprzyja temu dobry stan środowiska naturalnego oraz wyst ępuj ąca w wielu gospodarstwach tradycyjna kultura rolna, polegaj ąca na unikaniu stosowania środków chemicznych w hodowli i uprawie. Obszary ziemi sokólskiej są bardzo dobrym miejscem do produkcji ekologicznie zdrowej żywno ści. Wśród zwierz ąt hodowanych przewa ża: bydło mleczne, trzoda chlewna i owce. Gmina słynie z hodowli konia typu sokólskiego. Wyst ępowanie: Obejmuje du że obszary upraw rolniczych na całym obszarze gminy, z wył ączeniem kom- pleksów le śnych. W u żytkowaniu gospodarstw indywidualnych znajduje si ę 94,5 % powierzchni gruntów ornych. Grunty klas II do IV klasy bonitacyjnej zajmuj ą 45,5 % powierzchni gruntów ornych. Przeci ętna wielko ść gospodarstwa wynosi ok. 7,5 ha. Polityka przestrzenna i kierunki rozwoju: 1) Stosownie do przepisów ustawy z dnia 3.02.1995 roku o ochronie gruntów rolnych i le- śnych (Dz. U. Nr 16 poz. 78, z 1997 r. Nr 60 poz. 370, Nr 80 poz. 505 i Nr 160 poz. 1079 oraz z 1988r. Dz. U. Nr 106 poz. 668), przed przeznaczeniem gruntów rolnych pod zabudow ę w trybie sporz ądzenia planów miejscowych nale ży uzyska ć stosown ą zgod ę na zmian ę przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze. 2) Ograniczenie przeznaczenia gruntów najwy ższych klas bonitacyjnych pod zabudow ę - wyj ątek mog ą stanowi ć przeznaczane pod zabudow ę działki rolnicze, le żą ce w bezpo- średnim s ąsiedztwie terenów ju ż zabudowanych lub ju ż przeznaczonych pod zabudowę. 3) Powi ększenie areału gospodarstw na obszarach o korzystnych warunkach do rozwoju produkcji rolnej, przy jednoczesnej likwidacji gospodarstw małych, nierentownych w drodze przekształcenia na funkcj ę mieszkaniow ą i letniskow ą.

58 4) Specjalizacja gospodarstw o odpowiednich predyspozycjach lokalizacyjnych (otulina Par- ku, Wzgórza Sokólskie) w kierunku produkcji żywno ści ekologicznej i w powi ązaniu z agroturystyk ą. 5) Zakaz rozpraszania zabudowy, pozwalaj ący na ochron ę cennych gruntów rolnych przy jednoczesnej mo żliwo ści wykorzystania istniej ących urz ądze ń infrastrukturalnych. Zakaz nie dotyczy: • obiektów uci ąż liwych b ądź mog ących pogorszy ć stan środowiska, które stosownie do przepisów o ochronie środowiska nie mog ą by ć realizowane w granicach zwartej zabudowy wsi, • siedlisk zwi ązanych z du żym areałem rolnym, które mog ą by ć realizowane po speł- nieniu warunków wynikaj ących z przepisów prawa. 6) Tempo przemian rolnictwa b ędzie zale żne głównie od wzrostu zatrudnienia pozarolniczego w miastach i na obszarach wiejskich. 7) Intensyfikacja i specjalizacja produkcji rolnej. 8) Wie ś tradycyjna powinna si ę przekształca ć w wielofunkcyjn ą. 9) Rozwój infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich. 10) Zakładanie upraw ro ślin „energetycznych” na słabych gruntach (klasy V, VI i VIz). 11) Przekształcenie gospodarstw w zabudowie rozproszonej na cele letniskowe i turystyczne. 12) Wykorzystanie przestrzeni rolniczej do upraw ro ślin o małych wymaganiach glebowych. 13) Poprawa dost ępno ści edukacji dla młodzie ży wsi.

3.9. Ekologiczna strefa dolin rzecznych i obni żeń terenowych – łąki i pastwiska Grunty wyst ępuj ące w dolinach rzek, na wilgotnych gruntach w obni żeniach i na płaskich po- wierzchnich to głównie zmeliorowane wilgotne ł ąki i pastwiska. Nieu żytki rolnicze w zabagnionych obni żeniach bezodpływowych poro śni ęte zró żnicowany- mi zespołami ro ślinno ści bagiennej od szuwarów trzcinowych i trzcinowo-łozowych po tu- rzycowiska i mechowiska. S ą to najcenniejsze pod wzgl ędem przyrodniczym zespoły ro ślinne z cał ą gam ą ro ślin chronionych i rzadkich. Wyst ępowanie: Na terenie gminy strefa dolin rzecznych obejmuje: 1) Fragmenty dolin rzeki Sokołdy, przecinaj ące obszar gminy. 2) Dolinki innych małych cieków jak Kamionka i Sokółka, ł ącznie z rozszerzeniami w ró żnych fragmentach przepływaj ących przez teren gminy. 3) Lokalne obni żenia terenowe. Polityka przestrzenna i kierunki rozwoju: 1) Obj ęcie ochron ą fragmentu dolin rzek Sokołdy i Kamionki znajduj ące si ę poza Parkiem Krajobrazowym.

59 2) Utrzymanie dotychczasowych funkcji przewidzianych dla obszarów dolin rzecznych (gospodarka ł ąkowo-pastwiskowa) z ograniczeniem ró żnego typu inwestycji (w tym tak że zabudowy zagrodowej i innej). 3) Wprowadzenie uzupełniaj ących zalesie ń, przy jednoczesnym zachowaniu dro żno ści dolin rzecznych. 4) Utrzymanie zakazu nadmiernego odwadniania powoduj ącego przesuszanie i degradacj ę dolin rzecznych. 5) Budowanie przepustów w nasypach kolejowych i drogowych oraz utrzymywanie ich dro żno ści w celu swobodnej migracji zwierz ąt. 6) Utrzymanie zakazu eksploatacji surowców naturalnych.

3.11. Strefa le śna Wszelkie przeznaczenie gruntów le śnych na cele niele śne oraz ich u żytkowania do czasu wy- łączenia z produkcji le śnej mo że nast ępować w oparciu o obowi ązuj ące przepisy w zakresie ochrony gruntów le śnych. Podstawow ą funkcj ą lasów gospodarczych jest produkcja wysokiej klasy surowca drzewnego na zaspokojenie potrzeb gospodarki narodowej. Gospodarka le śna prowadzona by ć powinna zgodnie z zasadami, ustalonymi w planach urz ądzenia lasów po- szczególnych nadle śnictw. Ruch turystyczny na obszarze tych lasów ogranicza si ę do ruchu po wyznaczonych szlakach turystycznych. Wyst ępowanie: Obszary le śne zajmuj ą ogółem 6349 hektarów, co stanowi ponad 20,2% powierzchni gminy Obejmuje wszystkie zwarte kompleksy le śne oraz krajobraz rolniczo-le śny z licznie wyst ępu- jącymi polanami i enklawami pól i ł ąk śródle śnych. Wi ększe kompleksy lasów wyst ępują w południowo-zachodniej i północno-wschodniej cz ęś ci obszaru gminy. Spełniaj ą one, poza produkcyjnymi, równie ż szereg wa żnych funkcji z zakresu kształtowania krajobrazu, ochrony gleb, regulacji klimatu i regulacji bilansu wodnego oraz szereg funkcji niewymiernych z dzie- dziny rekreacji, turystyki i wypoczynku. S ą to lasy o wysokich walorach przyrodniczych, któ- re w planie zagospodarowania przestrzennego gminy zostały wł ączone do Parku Krajobrazo- wego Puszczy Knyszy ńskiej im. prof. Witolda Sławi ńskiego i jego strefy ochronnej. Lasy w północno-wschodniej cz ęś ci gminy wchodz ą w skład krajobrazu chronionego Wzgórz Sokol- skich. Polityka przestrzenna i kierunki rozwoju: 1) Ochrona terenów le śnych poprzez zakaz zmniejszania ich powierzchni, niszczenia, lub działa ń osłabiaj ących odporno ść biologiczn ą ekosystemów le śnych (głównie obni żanie poziomu wód gruntowych). 2) Zwi ększanie lesisto ści gminy poprzez prowadzenie zalesie ń i dolesie ń, w perspektywie nast ąpi ć powinien wzrost lesisto ści do ok. 33%. 3) Zwi ększanie powierzchni lasów pełni ących funkcje poza produkcyjne, ochronne i rekreacyjne.

60 4) Proces zalesie ń i gospodarki leśnej mo że by ć istotnym czynnikiem zwi ększenia ilo ści zatrudnienia pozarolniczego na niektórych obszarach wiejskich. 5) Harmonizowane b ędą funkcje produkcyjne lasów (produkcja głównie drewna, jako od- nawialnego surowca ekologicznego – podstawy szeregu przemysłów, zawodów i gał ęzi pracy) z ich funkcj ą ekologiczn ą (retencja, stabilizacja wód i klimatu, zmniejszenie zagro żeń powodziowych i po żarowych). 6) Wzrasta ć b ędzie znaczenie społecznej funkcji lasów, współzale żnej z obu funkcjami w/w (miejsca pracy, zaopatrzenie w budulec i opał, tereny wypoczynku i turystyki oraz niwelowanie sytuacji konfliktowych).

3.12. Strefa intensywnej ochrony walorów przyrodniczych Gmina Sokółka le ży na terenie obszaru funkcjonalnego „Zielone Płuca Polski" a Park Krajo- brazowy Puszczy Knyszy ńskiej, wraz z jej otulin ą, stanowi obszar w ęzłowy o znaczeniu mi ę- dzyregionalnym. Na terenie gminy Sokółka, stosownie do przepisów o ochronie przyrody, szczególnymi formami ochrony przyrody obj ęte s ą: 1) Strefa NATURA 2000. 2) Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej im. Witolda Sławi ńskiego. 3) Otulina parku krajobrazowego. 4) Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Sokolskich. 5) Rezerwat przyrody „ Kozłowy Ług ". 6) 7 pomników przyrody. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszy ńskiej wraz z stref ą ochronn ą, powstał na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 maja 1988 roku (uchwała Nr XXVI/172/8 z 24.05.1988 r. Dz. Urz. WB Nr 9, poz. 94, zmiana: rozporz ądzenie Nr 3/98 Wo- jewody Białostockiego z 20.05.1998 r. Dz. Urz. W.B. Nr 10, poz. 47). W chwili obecnej w granicach gminy Sokółka znajduje si ę 3070,1 ha terenów Parku Krajo- brazowego Puszczy Knyszy ńskiej. Do najwa żniejszych walorów przyrodniczych Parku Kra- jobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej i jego otuliny, w granicach gminy Sokółka zalicza si ę tereny le śne Puszczy Knyszy ńskiej wraz z rozległ ą dolin ą rzeki Supra śl, na których znajduje si ę rezerwat „ Kozłowy Ług". Obszar ten wyró żnia si ę dobrym stanem zachowania środowi- ska przyrodniczego, mi ędzy innymi, dlatego, że do ść słabe gleby nie zach ęcały do osiedlania si ę na tym terenie. Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Sokolskich powstał na mocy Rozporz ądzenia nr 8/05 Wojewody Podlaskiego z dnia 25 lutego 2005 r., celem zachowania ró żnorodno ści biologicznej siedlisk przyrodniczych . W chwili obecnej w granicach gminy znajduje si ę 4666,0 ha terenów obszaru chronionego krajobrazu. Rezerwat "Kozłowy Ług" jest jedynym rezerwatem występuj ącym na terenie gminy. Rezer- wat ma charakter torfowy, odznacza si ę wysokim stopniem naturalno ści, oraz wyst ępowa-

61 niem wielu gatunków ro ślin rzadkich i chronionych. Na terenie rezerwatu wyst ępuje całkowi- ty zakazem zmiany stosunków wodnych. Jest on obj ęty ochron ą konserwatorsk ą. Pomniki przyrody na terenie gminy stanowi ą: • 3 lipy w miejscowo ści Gilbowszczyzna, • głazowisko przy drodze Białystok- Ku źnica, • dąb szypułkowy w miejscowo ści Gilbowszczyzna, • sosna zwyczajna w miejscowo ści Kamionka Stara, • dąb szypułkowy w okolicach wsi Dworzysk, • dąb szypułkowy w okolicach wsi Lipina. Polityka przestrzenna gminy 1) Działania na obszarach obj ętych szczególnymi formami ochrony podporz ądkowane by ć musz ą nast ępuj ącym ustaleniom przepisów szczególnych: • ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz.627 z 2001 roku). • Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku O ochronie przyrody (Dz.U. nr 92, poz.880 z 2004). • ustalenia Uchwały Woj. Rady Narodowej powołuj ącej Park Krajobrazowy i Obszar Chronionego Krajobrazu, dotycz ące ogranicze ń w zagospodarowaniu przestrzennym na tych obszarach, musz ą by ć uwzgl ędniane przy sporz ądzaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i w decyzji zwi ązanych z zagospodarowaniem przestrzennym, • ustalenia planu ochrony Parku Krajobrazowego s ą wi ążą ce przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz wydawaniu decyzji administracyjnych zwi ązanych z zagospodarowaniem przestrzennym; 2) W przypadku braku planu ochrony, wszelkie zmiany zagospodarowania na terenach wymagaj ących ochrony nale ży uwzgl ędni ć w planach miejscowych sporz ądzanych dla tych obszarów. 3) Wykluczenie z zabudowy obszarów lasów i terenów predestynowanych pod zalesienie. 4) Wokół pomników przyrody obowi ązuje zakaz zabudowy w promieniu 15 m. 5) Propozycja podniesienia statusu ochrony prawnej cz ęś ci Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej do rangi Parku Narodowego. 6) Zakaz zanieczyszczenia wód, gleby i powietrza. 7) Zakaz niszczenia gleby i naturalnego ukształtowania terenu.

3.13. Kierunki i zasady ochrony środowiska, jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu kulturowego. Zakłada si ę zachowanie wszystkich podstawowych elementów systemu przyrodniczego gminy, ochron ę i wzbogacanie walorów ekologicznych i warto ści użytkowych oraz ich racjonalne

62 wykorzystanie w rozwoju gminy przy zapewnieniu sprawnego funkcjonowania całego systemu przyrodniczego w powi ązaniu z systemem wojewódzkim i krajowym. Ustala si ę zasad ę naprawy szkody wyrz ądzonej środowisku przyrodniczemu oraz krajobrazo- wi kulturowemu przez sprawc ę szkody. Zasadnicze ustalenia zostały okre ślone w podrozdziałach: 3.9. Strefa produkcji rolnej – grunty orne. 3.10. Ekologiczna strefa dolin rzecznych i obni żeń terenowych – łąki i pastwiska 3.11. Strefa le śna 3.12. Strefa intensywnej ochrony walorów przyrodniczych.

3.14. Sie ć dolin rzecznych Doliny cieków wodnych oraz zagł ębienia terenowe stanowi ą element ekosystemu przyrodniczego o znaczeniu lokalnym i funkcjach: ekologicznej, bioklimatycznej, gospodarczej, krajobrazowej i rekreacyjnej. Polityka przestrzenna gminy i kierunki zagospodarowania: 1) Zakaz lokalizowania nowej zabudowy w odległo ści mniejszej ni ż 100 metrów od linii brzegowej rzek: Sokołda, Sokółka i Kamionka poza terenem istniej ącej zwartej zabudowy, z wyj ątkiem obiektów turystyki wodnej, gospodarce wodnej i rybackiej. 2) Wykluczenie z zabudowy obszarów dolin rzecznych oraz obni żeń terenowych, stanowi ą- cych lokalny system powi ąza ń przyrodniczych. 3) Podejmowanie działa ń w zakresie porz ądkowania gospodarki wodno - ściekowej w gminie; 4) Usprawnienie eksploatacji dolinowych systemów melioracyjnych, a szczególnie zahamo- wanie szybkiego odpływu wód wiosennych. 5) Modernizacja dolinowych systemów melioracyjnych i wyposa żenie w urz ądzenia pi ętrz ą- ce dla prowadzenia nawodnie ń metod ą regulowanego odpływu. 6) Renaturalizacja cieków i rzek uregulowanych w celu zwi ększenia retencji dolinowej na obszarach nie u żytkowanych rolniczo. 7) Zwi ększanie retencyjno ści gleb poprzez stosowanie zabiegów agrotechnicznych, która przyczyni si ę do: • powi ększenia zasobów wód powierzchniowych (mała ilo ść zbiorników wodnych), • ochrony walorów przyrodniczych, w szczególno ści na obszarach podmokłych i mo- kradłowych. 8) Intensyfikacji i poprawy warunków produkcji rolnej. 9) Ochrony jako ści wody przed zanieczyszczeniami obszarowymi. 10) Budowa małych zbiorników wodnych. 11) Prawidłowe kształtowanie krajobrazu rolniczego poprzez tworzenie zadrzewie ń śródpo- lnych, barier biogeochemicznych wzdłu ż cieków.

63 12) Zabiegi przeciwerozyjne na obszarach silnie zagro żonych erozj ą wodn ą. 13) Ustalanie warunków ochrony wód przed zanieczyszczeniem w opracowaniach planistycznych i decyzjach administracyjnych. 14) Zachowanie funkcji i walorów środowiska ekologicznego, jako ci ągów naturalnej zieleni łąkowo-pastwiskowej z lokalnymi skupiskami wysokiej zieleni ł ęgowej. 15) Ochrona przed zainwestowaniem i degradacj ą sanitarn ą. 16) Dopuszczenie realizacji w ich obr ębie obiektów małej retencji wodnej. 17) Zakaz wykonywania prac ziemnych naruszaj ących w sposób istotny rze źbę terenu i układ stosunków wodnych. 18) Zakaz wykonywania melioracji trwale naruszaj ących stosunki wodne w dolinach rzecznych i obszarach źródliskowych oraz naruszaj ących w istotny sposób rze źbę terenu. 19) Zakaz zakładania i budowy stacji paliw oraz zbiorników do magazynowania gazów, ole- jów i smarów. 20) Zakaz lokalizacji wysypisk odpadów stałych i płynnych. 21) Zakaz odprowadzania ścieków sanitarnych (nieoczyszczonych i oczyszczonych) w ilo ści, która nie pozwala na utrzymanie odpowiedniej (planowanej) klasy czysto ści wód po- szczególnych odbiorników (rzek). 22) Przeprowadzenie rekultywacji terenów po wydobyciu surowców naturalnych w okolicy Kundzina i organizacja ogólnie dost ępnych terenów sportowych i rekreacyjnych. 23) Propagowanie rozwoju agroturystyki w wyznaczonych strefach po wschodniej i zachodniej stronie gminy. 24) Ustalanie warunków ochrony powietrza, gleb i wód przed zanieczyszczeniami w opracowaniach planistycznych i w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania tere- nów. 25) Podejmowanie działa ń w zakresie zmniejszenia uci ąż liwo ści drogi krajowej nr 18 w ob- rębie zwartej zabudowy. 26) Usprawnienie systemu zbiórki, segregacji i składowania odpadów w gminie i jednoczesne egzekwowanie obowi ązku dokumentowania wywozu odpadów z posesji i wywozu padłych zwierz ąt. 27) Podj ęcie działa ń, które pozwol ą na podniesienie czysto ści wody; od źródeł do miasta So- kółki do I klasy, a na odcinku od Sokółki do uj ścia rzeki Jałówki, do II klasy czysto ści. 28) Poprawa stanu czysto ści wód wymaga: • uregulowania gospodarki ściekowej na terenie gminy, • zapobiegania przedostawaniu si ę zanieczyszcze ń z pól do cieków, poprzez wprowadzenie przegród biologicznych w ich s ąsiedztwie, • ustalania warunków ochrony wód przy lokalizacji inwestycji.

64 3.15. Lasy Lasy stanowi ą element podstawowy w systemie przyrodniczym gminy składający si ę z: 1) Zwartego kompleksu Puszczy Knyszy ńskiej stanowi ącej element systemu przyrodniczego o znaczeniu ponadregionalnym „NATURA 2000” i funkcjach: ekologicznej, naukowo- dydaktycznej, bioklimatycznej, gospodarczej, krajobrazowej i rekreacyjnej, 2) Z pozostałych lasów stanowi ących element systemu przyrodniczego gminy o znaczeniu lokalnym i funkcjach: ekologicznych, gospodarczych, krajobrazowych i rekreacyjnych. Podstawowe kierunki zagospodarowania obszarów le śnych to: 1) Ochrona walorów przyrodniczych i u żytkowych przez zachowanie lasów, jako elementów krajobrazu naturalnego. 2) Utrzymanie trwało ści i ci ągło ści przestrzennej funkcjonowania w ramach systemu ekologicznego oraz racjonalne wykorzystanie dla potrzeb gospodarczych i rekreacyjno wypoczynkowych. 3) Prowadzenia gospodarki le śnej zgodnie z ustaleniami planów urz ądzenia lasów. 4) Udost ępniania i cz ęś ciowego przystosowywania kompleksów le śnych dla potrzeb rekreacyjno-wypoczynkowych. 5) Wykonania rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych o kierunku leśnym. 6) Powi ększania powierzchni le śnej w drodze zalesiania gruntów rolnych na wniosek wła- ścicieli nieruchomo ści. 7) Uwzgl ędnienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gminy ustale ń Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej. 8) Nieuzasadnionego zmniejszania powierzchni le śnej na cele niele śne. 9) Zakaz zabudowy z wyj ątkiem urz ądze ń integralnie zwi ązanych z ich funkcj ą. 10) Zakaz lokalizacji składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych.

3.16. Ziele ń urz ądzona Podstawowym kierunkiem zagospodarowania jest ochrona powierzchni istniej ącej zieleni urz ądzonej i form zagospodarowania przed likwidacj ą z wyj ątkiem szczególnych przypad- ków realizacji wa żnych elementów komunikacyjnych lub infrastrukturalnych. Realizacja ochrony istniej ącej zieleni urz ądzonej wymaga ć b ędzie w szczególno ści: 1) Zakazu przeznaczania tych terenów na inne cele w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i decyzjach o warunkach zabudowy. 2) Doboru odpowiednich do warunków siedliskowych i układów przestrzennych gatunków zieleni. 3) Zachowania funkcji zieleni cmentarnej i parków podworskich. 4) Przestrzegania wymogów konserwatorskich w u żytkowaniu i zagospodarowaniu obiektów stanowi ących przedmiot ochrony konserwatorskiej.

65 3.17. Obszary i obiekty obj ęte szczególn ą form ą ochrony przyrody oraz zasady ochrony krajobrazu Na obszarze gminy Sokółka obszarami i obiektami prawnie chronionymi s ą: 1) Park Krajobrazowy „Puszcza Knyszy ńska” wraz z otulin ą. 2) Rezerwat "Kozłowy Ług". 3) Obszar chronionego krajobrazu „Wzgórza Sokólskie”. 4) Pomniki przyrody. Podstawowy kierunek zagospodarowania w/w obiektów to: 1) Zachowanie dotychczasowego u żytkowania i ochrona przed degradacj ą sanitarn ą. 2) Zapewnienie wła ściwego funkcjonowania i ci ągło ści układów ekologicznych. 3) Uwzgl ędnienie w planach miejscowych i decyzjach o warunkach zabudowy zasad zagospodarowania okre ślonych w planie ochrony Parku Krajobrazowego Puszczy. Dla zachowania i ochrony istniej ących walorów krajobrazowych nale ży: 1) Zachowa ć rolniczo-le śny charakter gminy. 2) Zachowa ć obecny stan zagospodarowania dolin rzek i zapobiegania ich zabudowie. 3) Zachowa ć to żsamo ść krajobrazow ą poprzez zachowanie tradycyjnych układów osadniczych.

3.18. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych Dla ochrony wód powierzchniowych i podziemnych niezb ędne jest: 1) Uzyskanie i utrzymanie odpowiednich okre ślonych klas czysto ści wód powierzchniowych. 2) Ochrona wód gruntowych przed zanieczyszczeniami sanitarnymi, przemysłowymi i wo- dami opadowymi. 3) Utrzymanie nienaruszalnego przepływu biologicznego rzek. 4) Budowy lokalnych oczyszczalni ścieków. 5) Ochrony sanitarnej uj ęć wód dla celów komunalnych i przemysłowych, zgodnie z ustaleniami pozwole ń wodno-prawnych. 6) Prawidłowej gospodarki zasobami wód powierzchniowych poprzez realizacj ę programu małej retencji, polegaj ącego na budowie zbiorników wodnych. 7) Podejmowanie działa ń w zakresie porz ądkowania gospodarki wodno - ściekowej w gminie. 8) Ustalanie warunków ochrony powietrza, gleb i wód przed zanieczyszczeniami w opracowaniach planistycznych i w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania tere- nów. 9) Podj ęcie działa ń, które pozwol ą na podniesienie czysto ści wody; od źródeł do miasta So- kółki do I klasy, a na odcinku od Sokółki do uj ścia do rzeki Jałówki, do II klasy czystości.

66 10) Zapobieganie przedostawaniu si ę zanieczyszcze ń z pól do cieków, poprzez wprowadzenie przegród biologicznych w ich s ąsiedztwie. 11) Ustalanie warunków ochrony wód przy lokalizacji inwestycji.

3.19. Ochrona sanitarna powietrza atmosferycznego W celu ochrony powietrza atmosferycznego nale ży: 1) Przeciwdziała ć wzrostowi zanieczyszcze ń powietrza, głównie produktami pochodz ącymi z procesów energetycznych, przemysłowych oraz komunikacji. 2) Wprowadzi ć stały monitoring atmosfery, jako podstawy ustalania lokalnych, jednostko- wych norm emisji zanieczyszcze ń lub ich likwidacji w formie stosownych decyzji orga- nów kompetentnych ds. ochrony środowiska szczebla samorz ądowego i pa ństwowego. 3) Nakaza ć instalowanie urz ądze ń do redukcji zanieczyszcze ń oraz zmian profilu i technologii produkcji w obiektach stanowi ących głównie źródła zanieczyszcze ń. 4) Stosowa ć ekologiczne no śniki energetyczne (gaz ziemny i płynny, olej opałowy, energia elektryczna). 5) Utrzymywa ć dobry stan techniczny ulic i dróg.

3.20. Ochrona przed hałasem i wibracjami oraz przed szkodliwym elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizuj ącym Minimalizacja poziomu hałasu i wibracji oraz promieniowania niejonizuj ącego, wymaga ć będzie: 1) Eliminacji z obszarów zamieszkania i rekreacji źródeł hałasu o ponadnormatywnym nat ę- żeniu poprzez zabezpieczenia techniczne lub zmianę technologii i urz ądze ń. 2) Przestrzegania zasady, i ż hałas i wibracje przekraczaj ące dopuszczalne poziomy nie mog ą wychodzi ć poza obr ęb działki, na której s ą wytwarzane. 3) Okre ślania zasad i warunków sytuowania nowej zabudowy w stosunku do dróg o znacznej uci ąż liwo ści akustycznej, drogi nr: 19, 671, 673 i 674 i linii kolejowej. 4) Przestrzegania i uwzgl ędniania w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzjach o warunkach zabudowy warto ści progowych poziomu hałasu okre ślo- nych w przepisach szczególnych, aktualnie poziom dopuszczalny hałasu w dB wynosi: a) dla terenów zabudowy mieszkaniowej: • drogi i linie kolejowe – 55 dB, • pozostałe obiekty i działalno ść b ędąca żródłem hałasu – 50 dB. b) dla terenów zabudowy zagrodowej i mieszkaniowo-usługowej: • drogi i linie kolejowe – 60 dB, • pozostałe obiekty i działalno ść b ędąca żródłem hałasu – 55 dB. 5) W zakresie ochrony ludzi i środowiska przed szkodliwym elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizuj ącym, budynki przeznaczone na stały pobyt ludzi lokalizowa ć w

67 odległo ści nie mniej ni ż 6 m od osi linii energetycznej średniego napi ęcia 15 kV i 19 m od osi linii energetycznej wysokiego napi ęcia110 kV.

3.21. Ochrona powierzchni ziemi Celem ochrony powierzchni ziemi i racjonalnego wykorzystania jej walorów u żytkowych należy: 1) Chroni ć powierzchni ę ziemi przed zanieczyszczeniami stałymi i płynnymi. 2) Chroni ć rolnicz ą przestrze ń produkcyjn ą przed przeznaczeniem jej na cele inne ni ż rolnicze. 3) Chroni ć powierzchni ę ziemi przed negatywnymi skutkami powierzchniowej eksploatacji surowców mineralnych. 4) Rekultywowa ć nieczynne i dzikie wysypiska śmieci.

3.22. Zasady ochrony krajobrazu kulturowego W aktualnych warunkach rozwojowych i działa ń w zakresie zaspokojenia potrzeb człowieka, ochrona krajobrazu kulturowego wi ąż e si ę z gospodarcz ą ochron ą przyrody, która poprzez metody gospodarowania zwi ązane z problemami urbanistycznymi, d ąż y jednocze śnie do zachowania naturalnych walorów krajobrazu, a zatem utrzymania bogactwa świata ro ślinnego i zwierz ęcego w środowisku le śnym, polowym, ł ąkowym i wodnym oraz utrzymania sprawno- ści gleb, czysto ści wód, powietrza i estetyki krajobrazu. Ochrona krajobrazu kulturowego nie mo że polega ć jedynie na jego ochronie dotycz ącej dzia- ła ń zachowawczych, niezb ędna jest te ż jego konserwacja. Polega ć ona powinna na działa- niach powoduj ących jego utrzymanie w nale żytej, ustalonej dotychczas formie. W gminie nieustannej konserwacji wymaga krajobraz rolniczy, który bez ponawiania zabie- gów agrotechnicznych uległby regresowi. Nale ży mie ć tak że na uwadze konieczno ść rekultywacji terenów zdewastowanych, np. poeksploatacyjnych. Wa żnym zadaniem jest utrzymanie pozostało ści parków podworskich w Sokółce i we wsiach Kundzin i Lebiedzin. Ochronie i piel ęgnacji podlegaj ą tak że istniej ące na terenie gminy pomniki przyrody. Jednymi z cenniejszych warto ści krajobrazowo-kulturowych na terenie gminy s ą dominanty w postaci wie ż ko ściołów, jak te ż panoramy wsi, a tak że masywy le śne, które to elementy winny by ć zachowane.

3.23. Kierunki i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej Ochrona i utrzymanie w nale żytym stanie technicznym obiektów zabytkowych i kulturowych, w miar ę upływu lat b ędzie coraz trudniejsze i to gmina b ędzie musiała przejmowa ć te obiekty oraz dba ć o ich nale żyte utrzymanie.

68 Jednocze śnie, istniej ące na terenie gminy dobra kultury w postaci zabytków i obszarów zabytkowych, zabytków nie wpisanych do rejestru zabytków, zabytków archeologicznych, b ędą nabierały z biegiem lat warto ści historycznych (niektóre z nich b ędą wpisane do rejestru za- bytków), ale tak że ulegały dalszej degradacji technicznej, je żeli nie podejmie si ę odpowiednich działa ń w celu utrzymania ich nale żytego stanu. Rozwi ązanie tego trudnego problemu b ędzie wymagało skoordynowania działa ń administracji rz ądowej i samorz ądowej. Obiekty i obszary obj ęte ochron ą oznaczono na mapie dotycz ącej polityki zagospodarowania przestrzennego gminy. Przy wydawaniu decyzji zwi ązanych z zagospodarowaniem przestrzennym terenów znajduj ących si ę na obszarach chronionych lub w pobli żu obiektów chronionych lub miejsc pami ęci i miejsc historycznych nale ży uwzgl ędnia ć ich szczególne znaczenie w przestrzeni gminy, a warunki decyzji dostosowywa ć do przepisów szczególnych i sytuacji przestrzennej zamierzenia inwestycyjnego.

3.24. Ochrona zabytków wpisanych i nie wpisanych do rejestru zabytków – zasady ochrony konserwatorskiej Wszystkie obiekty uznane za zabytkowe (wpisane i nie wpisane do rejestru zabytków) oraz posiadaj ące warto ści historyczno – kulturowe wymienione w „Uwarunkowaniach” podlegaj ą ochronie. Polityka przestrzenna gminy: 1) Ochrona obiektów zabytkowych, wpisanych do rejestru zabytków, przez ich zachowanie i konserwacj ę. Wszelkie prace przy obiektach i na terenach zabytkowych oraz w ich bezpo- średnim otoczeniu mog ą by ć prowadzone tylko po uzyskaniu zezwolenia konserwatora zabytków; 2) Ochrona obiektów kulturowych umieszczonych w ewidencji dóbr kultury których wykaz umieszczono w cz ęś ci dotycz ącej uwarunkowa ń rozwoju zagospodarowania przestrzennego, przez ich zachowanie i ochron ę. Prace przy tych obiektach powinny by ć uzgadniane z konserwatorem zabytków. Rozbiórka budynku o wartościach kulturowych mo że by ć dokonana tylko w uzasadnionych przypadkach za zgod ą konserwatora zabytków; 3) Ochrona zabytkowych zało żeń parkowych przez: • rekonstrukcj ę elementów zabytkowych układu terenu (układ komunikacyjny, podział funkcjonalno-przestrzenny, osie kompozycyjne i widokowe, cieki i zbiorniki wodne), • zachowanie i konserwacj ę starodrzewu, • usuni ęciu elementów zniekształcaj ących kompozycj ę zieleni (np. samosiewy) i odtwo- rzeniu elementów zniszczonych (uzupełnienie nasadzeń). 4) Wymienione wy żej prace mog ą by ć prowadzone tylko w uzgodnieniu z konserwatorem zabytków. 5) Zachowanie cmentarzy i mogił historycznych przez. • wył ączenie ich z wszelkiej działalno ści inwestycyjnej nie zwi ązanej z rewaloryzacj ą obiektu,

69 • na zachowaniu i konserwacji historycznych elementów ukształtowania terenu cmentarzy (nasypy, wały, układ alejowy, układ kwater i mogił), • zachowanie i konserwacj ę starodrzewu, • zachowanie i konserwacj ę zabytkowych nagrobków, krzy ży i innych elementów małej architektury (ogrodzenia, bramy), • usuwanie elementów zniekształcaj ących (samosiewy, wysypiska, wyrobiska), • uwzgl ędnianie ich wyst ępowania przy ustalaniu warunków zabudowy i zagospodaro- wywania terenów z nimi s ąsiaduj ących. 6) Zakaz lokalizowania obiektów uci ąż liwych i obiektów, które mog ą pogorszy ć stan śro- dowiska przyrodniczego w s ąsiedztwie obiektów zabytkowych. 7) Zakaz lokalizacji obiektów zasłaniaj ących widok na zabytek czy te ż dysharmonizuj ących przestrzennie i kompozycyjnie z jego elementami. 8) Uwzgl ędnianie wyst ępowania w gminie stanowisk archeologicznych, działalno ść inwestycyjna na ich terenie mo że by ć prowadzona pod nadzorem archeologiczno- konserwatorskim. W przypadku stwierdzenia reliktów archeologicznych podczas prowadzenia robót ziemnych lub budowlanych, prace mog ą by ć kontynuowane jedynie zgodnie z przepisami w zakresie ochrony dóbr kultury. W tym celu nale ży: 1) Ści śle współpracowa ć z Podlaskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. 2) Ustala ć w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego i w decyzjach o warunkach zabudowy odpowiednie zalecenia w celu ochrony zabytków i warto ści kulturowych. 3) Kontrolowa ć stan techniczny obiektów oraz udziela ć pomocy (z udziałem Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków) ich wła ścicielom w celu nale żytego utrzymania obiektów. 2) Dba ć o wła ściwe wykorzystanie funkcji obiektów. 3) Dąż yć w szczególnych przypadkach do wykupienia obiektów przez gmin ę. 4) W przypadku konieczno ści rozbiórki lub przeniesienia obiektu o warto ściach kulturowych, nale ży przed jego likwidacj ą lub przeniesieniem dokona ć inwentaryzacji na zasadach okre ślonych przez Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 5) Wszelkie prace dotycz ące obiektów zabytkowych i w ich bezpo średnim s ąsiedztwie wymagaj ą uzyskania zezwolenia Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 6) Na terenach cmentarzy i parków nale ży przeprowadza ć systematyczne prace remontowo – konserwatorskie dawnych nagrobków i krzy ży prace porz ądkowe i piel ęgnacyjne zieleni oraz– po uprzednim uzyskaniu pozytywnej opinii Podlaskiego Wojewódzkiego Konser- watora Zabytków.

70 3.25. Obiekty zabytkowe Obiekty wpisane do Rejestru Zabytków są obj ęte ścisł ą ochron ą konserwatorsk ą, która polega na ich zachowaniu i konserwacji. Wykaz zabytków wpisanych do rejestru: 1) układ urbanistyczny starego miasta, obejmuj ący siatk ę ulic i placów pochodz ących z okresu XVII - XVIII wieku , oraz skal ę zabudowy i sylwet ę, wpisany do rejestru zabyt- ków decyzj ą z dnia 20.12.1982 nr rejestru 514, 2) Drewniany meczet tatarski w Bohonikach nr rej. A-60, 3) Cmentarz muzułma ński w Bohonikach nr rej. A-61, 4) Cmentarz żydowski w Sokółce ul. Zamenhofa, XVII - XX w. nr rej. A-114, 5) Zagroda nr 15 i stodoła w zagrodzie nr 16 w Geniuszach. 6) Dwa wiatraki ko źlaki w Malawiczach Dolnych nr rejestru 379 7) Dró żniczówka murowana oraz domy nr 10 i 28 w Starej Rozedrance. 8) Dom nr 27 w Podkamionce. 9) Domy nr 18 i 51 w Starej Kamionce. 10) Zespół ko ścioła parafialnego w Starej Rozedrance. 11) Wiatrak paltrak w zagrodzie nr 28 w Zaspiczach. 12) Rynek z przyległymi ulicami z czasów lokowania miasta w XVI wieku. 13) Zespół ko ścioła par. pw. św. Antoniego, ul Grodzie ńska 47, pochodz ący z XIX - XX wieku, nr rejestru A - 7 z 30.12.1999 r. - chroniony w granicach zajmowanej działki, 14) Ko ściół katolicki w stylu neoklasycznym z 1848 roku pod wezwaniem św. Antoniego nr rej. A-7 poz. 1 15) Budynek bramy przy ko ściele pod wezwaniem św. Antoniego nr rej. A-7 poz. 2 16) Kaplica przy ko ściele pod wezwaniem św. Antoniego nr rej. A-7 poz. 3, 17) Plebania stara przy ko ściele pod wezwaniem św. Antoniego nr rej. A-7 poz. 4, 18) Plebania nowa przy ko ściele pod wezwaniem św. Antoniego nr rej. A-7 poz. 5, 19) Budynek gospodarczy przy ko ściele pod wezwaniem św. Antoniego nr rej. A-7 poz. 6, 20) Cerkiew parafialna św. A. Newskiego, Rynek, w Sokółce z ok. 1830 roku nr rej. 676, 21) Plebania prawosławna, skrzy żowanie ulic Piłsudskiego i Ściegiennego, drewniana, po- wstała na przełomie XIX/XX wieku, nr rejestru A-577 z 04.12.1084 r. 22) Dom mieszkalny, drewniany, z 1914 r. Grodzie ńska 8, Sokółka, nr rej. 798, 23) Dom mieszkalny, Grodzie ńska 10, Sokółka, nr rej. 798, 24) Społeczne Muzeum Ziemi Sokólskiej. 25) Bó żnica, ob. Szkoła Podstawowa nr 2, ul. Szkolna 2, mur., k. XIX w 26) Dró żniczówka, ul. Białostocka 144, mur., pocz. XX. 27) Szkoła Podstawowa nr. 1, ul. Grodzie ńska 42, mur. ok. 1930 r.,

71 28) Szkoła, obecnie LO, ul. Mickiewicza 11a , mur., ok. 1930, 29) Szlak Tatarski z meczetem muzułma ńskim w Bohonikach. 30) Stanowiska archeologiczne wpisane do Rejestru Zabytków Archeologicznych.

Obiekty nie wpisane do Rejestru 1) Zespół ko ścioła parafialnego w Kundzinie Ko ścielnym nr karty 0378, 2) Park dworski – pozostało ść Lebiedzin nr karty 3822, 3) Cmentarz grzebalny wraz z ogrodzeniem w Sokolanach. Nr karty 0248, 4) Kaplica cmentarna prawosławna , Sokółka nr karty 0536, 5) Cmentarz prawosławny, Sokółka nr karty 0276, 6) Cmentarz katolicki Sokółka nr karty 0275, 7) Cmentarz ewangelicki w Sokółce nr karty 0277, 8) Cmentarz przyko ścielny ko śc. Wniebowzi ęcia N.M.P. Sokółka nr karty 0394, 9) Budynek usługowo-mieszkalny, Białostocka 28, Sokółka, nr karty 3029, 10)Dom mieszkalny, Grodzie ńska 8, Sokółka, nr karty 2731, 11) Dom mieszkalny, Grodzie ńska 23, Sokółka, nr karty 2798, 12) Dom mieszkalny, Plac Ko ściuszki 17, Sokółka, nr karty 3052, 13) Dom mieszkalny, Plac Ko ściuszki 26, Sokółka, nr karty 00223, 14) Dom mieszkalny, Plac Ko ściuszki 28, Sokółka, nr karty 00224, 15) Dom mieszkalny, Ściegiennego 9/11, Sokółka, nr karty 2729, 16) Dom mieszkalny, Ściegiennego 15, Sokółka, nie uj ęty w ewidencji 17) Park, ul. Kry ńska, Sokółka, nr karty 2678, 18) Park, Stra ż, nie uj ęty w ewidencji, 19) Dom Białostocka nr 6, mur., pocz. XX. 20) Dom Białostocka nr 14, mur., k. XIX. 21) Dom, Białostocka nr 27, drewn., 1. 20 XX. 22) Dom, Białostocka nr 31, mur., pocz. XX. 23) Dom, Białostocka nr 35, mur., pocz. XX. . 24) Dom, Białostocka nr 38, drewn., ok. 1910. 25) Dom, Białostocka nr 46, drewn., ok. 1910. 26) Dom, Białostocka nr 50, drewn., ok. 1910. 27) Dom, Białostocka nr 63, drewn.-mur., I. 20 XX. 28) Dom, Białostocka nr 69, drewn., I. 20 XX 29) Dom, Głowackiego nr 6, drewn., I. 20 XX. 30) Dom , Grodzie ńska nr 23, drewn., I. 20 XX.

72 31) Dom, Grodzie ńska nr 31, mur., pocz. XX. 32) Dom, Grodzie ńska nr 51, drewn., pocz. XX. 33) Dom, Grodzie ńska nr 54, drewn., I. 20 XX. 34) Dom, Grodzie ńska nr 86, drewn., I. 20 XX 35) Dom, Grodzie ńska nr 90, drewn., pocz. XX. 36) Dom , Kili ńskiego nr 1, drewn., pocz. XX. 37) Dom , Kili ńskiego nr 2, drewn., pocz. XX. 38) Dom , Kili ńskiego nr 3, drewn., 2 poł. XIX. 39) Dom , Kili ńskiego nr 4/4a, drewn., 2 poł. XIX. 40) Dom, Kołł ątaja nr 13, mur., XIX/XX 41) Dom, Kołł ątaja nr 37, mur., pocz. XX. 42) Dom, Kołł ątaja nr 51, drewn., przed 1910. 43) Dom, pl. Ko ściuszki nr 9, mur., 2 poł. XIX. 44) Dom, pl. Ko ściuszki nr 16, mur., 2 poł. XIX. 45) Dom, pl. Ko ściuszki nr 20, mur., XIX/XX. 46) Dom, pl. Ko ściuszki nr 25, mur., XVIII. 47) Dom, pl. Ko ściuszki nr 26, mur., 1 poł. XIX. 48) Dom, pl. Ko ściuszki nr 29, mur., k. XVIII, 49) Dom, 1 Maja nr 10, mur., 4 ćw. XIX. 50) Dom, 1 Maja nr 43, drewn., 1. 20 XX. 51) Dom, Ściegiennego nr 14, drewn., XIX/XX. 52) Dom, Ściegiennego nr 19, drewn., I. 20 XX. 53) Dom, Ściegiennego nr 21, drewn., 1. 20 XX. 54) Dom, Ściegiennego nr 23, drewn., poł. XIX. 55) Dom, ul 11 Listopada nr 20, drewn. k. XIX w. 56) Dom, ul 11 Listopada nr 30, drewn.- mur. 1. 20 XX. 57) Dom, ul 11 Listopada nr 36, drewn. 1. 20 XX.

Pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymagaj ą: 1) Wszelkie prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytkach oraz w ich bezpo średnim otoczeniu. 2) Podział lub scalanie nieruchomo ści przy zabytkach oraz w ich bezpo średnim otoczeniu. 3) Usuni ęcie drzew lub krzewów z terenu zabytkowych nieruchomo ści. 4) Przemieszczanie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru. 5) Zmiana przeznaczenia lub sposobu wykorzystania zabytku.

73 6) Umieszczanie na zabytku, wpisanym do rejestru, urz ądze ń technicznych, tablic, reklam, napisów, anten i masztów. 7) Sprzeda ż, zamiana, darowizna lub oddanie w wieczyste u żytkowanie, ustanowienie trwa- łego zarz ądu, wnoszenie zabytków, jako wkładu niepieni ęż nego do spółek. Zaleca si ę szczegółowe okre ślenie zasad ochrony zabytków i ich otoczenia w planach zagospodarowania przestrzennego, we współpracy z PWKZ.

3.26. Zasady ochrony konserwatorskiej obszarów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków Ochrona historycznego układu przestrzennego miasta Sokółka powinna by ć uwzgl ędniana w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego i polega ć na: 1) Zachowaniu historycznego rozplanowania układu osadniczego i jego historycznych ele- mentów (np. ko ściołów, cmentarzy, zespołu dworskiego wraz z towarzysz ącą im zieleni ą, historycznego układu komunikacyjnego i parcelacyjnego, a w szczególno ści przebiegu dróg w obecnych liniach rozgraniczaj ących i zabudowy. 2) Kształtowaniu nowych elementów układu przestrzennego w dostosowaniu do historycznej kompozycji i dyspozycji funkcjonalno-przestrzennej układu. 3) Zachowaniu zbli żonej do historycznej skali układu. 4) Zachowaniu historycznych dominant wysoko ściowych, przestrzennych i architektonicznych. 5) Zachowaniu, restauracji i modernizacji technicznej zabudowy historycznej. 6) Dostosowaniu nowej zabudowy do historycznej kompozycji przestrzennej chronionego obszaru w zakresie sytuacji, skali i bryły oraz w nawi ązaniu do lokalnej tradycji budowla- nej, z wykluczeniem zabudowy wielkopłytowej. 7) Zachowaniu tradycyjnej dyspozycji funkcjonalno- przestrzennej zabudowy pierzei rynku. 8) Nawi ązaniu w nowej zabudowie do typowych cech budownictwa tradycyjnego (wysoko ść zabudowy, kształty dachów, ganki, typy szczytów itp.). 9) Zachowaniu lub przywracaniu historycznych nazw ulic oraz nazw geograficznych. 10) Zachowaniu osi widokowych na istniej ące zabytki: ko ścioły, cerkwie, i cmentarze.

3.27. Zasady ochrony konserwatorskiej zabytków niewpisanych do rejestru zabytków Pozostałe zabytki, nie wpisane do rejestru zabytków stanowi ące przedmiot zainteresowania konserwatorskiego, podlegaj ą zachowaniu i ochronie. Zaleca si ę szczegółowe okre ślenie zasad ochrony zabytków i ich otoczenia w planach zagospodarowania przestrzennego, we współpracy z PWKZ. Prace przy tych zabytkach winny by ć uzgadniane z PWKZ. Rozbiórka budynku o warto ściach zabytkowych mo że by ć dokonana tylko w uzasadnionych przypadkach (bardzo zły stan zachowania) za zgod ą PWKZ.

74 3.28. Zasady ochrony stanowisk archeologicznych Zabytki archeologiczne obj ęte s ą ścisł ą ochron ą konserwatorsk ą, która polega na zakazie prowadzenia na terenie zabytku wszelkiej działalno ści inwestycyjnej niezwi ązanej z jego rewaloryzacj ą. Stanowiska archeologiczne obj ęte s ą obserwacj ą archeologiczn ą. Ujawnionym dotychczas stanowiskom nale ży zapewni ć pełn ą ochron ę przez zaznaczenie ich lokalizacji w planach zagospodarowania przestrzennego. Wszelka działalno ść inwestycyjna na ich terenie oraz w ich sąsiedztwie mo że by ć prowadzona pod nadzorem archeologiczno-konserwatorskim. W przypadku stwierdzenia reliktów archeologicznych prace powinny by ć przerwane, a teren udost ępniony do bada ń archeologicznych, których wyniki zadecyduj ą o mo żliwo ści ich kontynu- owania. Zaleca si ę wznowienie bada ń archeologicznych na terenie miasta, (np. w ramach tzw. Archeologicznego Zdj ęcia Polski). W tym celu nale ży: 1) Wprowadza ć odpowiednie ustalenia w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego chroni ące zabytki archeologiczne. 2) W przypadku konieczno ści przeznaczania terenów ze stanowiskami archeologicznymi na wa żne cele publiczne nale ży w planie miejscowym ustali ć sposób post ępowania uzgod- niony z Podlaskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. 3) Nale ży zapisywa ć w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego konieczno ść zawiadamiania słu żbę archeologiczn ą w przypadku natrafienia na obiekty nieznanego po- chodzenia podczas prowadzonych prac ziemnych. 4) Stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytków nie powinny by ć rozkopywane, a na ich terenie nie nale ży lokalizowa ć żadnych inwestycji. 5) Inwestycje planowane na obszarach stanowisk archeologicznych nie wpisanych do rejestru zabytków nale ży ka żdorazowo prowadzi ć pod nadzorem archeologicznym po uzyskaniu zgody Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków; w przypadku natrafienia w trakcie prowadzonych nadzorów archeologicznych na nawarstwienia lub obiekty archeologiczne, nadzory mog ą by ć przekształcone w wyprzedzaj ące badania archeologiczne.

Wykaz stanowisk archeologicznych w gminie Sokółka

L.p. Miejscowo ść Nr Funkcja Chronologia stan. stanowiska 1. Bachmatówka 9 ślad osadniczy pradzieje osada? wczesne średniowiecze 2. Bachmatówka 10 ślad osadniczy Epoka Kamienna ślad osadniczy pradzieje ślad osadniczy wczesne średniowiecze

75 ślad osadniczy średniowiecze 3. Bachmatówka 11 osada? wczesne średniowiecze ślad osadniczy średniowiecze ślad osadniczy pó źne średniowiecze 4. Bachmatówka 12 ślad osadniczy wczesne średniowiecze 5. Bachmatówka 13 ślad osadniczy Epoka Kamienna ślad osadniczy Neolit? ślad osadniczy Epoka Br ązu ślad osadniczy wczesne średniowiecze 6. Bachmatówka 14 punkt osadniczy nowo żytno ść 7. Bilwinki 25 ślad osadniczy Epoka Kamienna 8. Bogusze 4 punkt osadniczy Epoka Kamienna osada nowo żytno ść 9. Bogusze 5 osada nowo żytno ść 10. Bogusze 6 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 11. Bogusze 7 osada nowo żytno ść 12. Bogusze 8 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 13. Bogusze 9 ślad osadniczy Epoka Kamienna osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 14. Bogusze 10 ślad osadniczy Epoka Kamienna osada nowo żytno ść 15. Bogusze 11 osada nowo żytno ść 16. Bogusze 12 ślad osadniczy Epoka Kamienna lub Wczesny Br ąz ślad osadniczy nowo żytno ść 17. Bogusze 13 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 18. Bogusze 14 punkt osadniczy pó źne średniowiecze (nowo żytno ść ) 19. Bogusze 15 punkt osadniczy pó źne średniowiecze (nowo żytno ść ) 20. Bogusze 16 punkt osadniczy pó źne średniowiecze (nowo żytno ść ) 21. Bogusze 17 ślad osadniczy staro żytno ść punkt osadniczy nowo żytno ść 22. Bogusze 18 ślad osadniczy pradzieje punkt osadniczy nowo żytno ść 23. Bogusze 19 punkt osadniczy pó źne średniowiecze (nowo żytno ść ) 24. Bogusze 20 ślad osadniczy pó źne średniowiecze

76 punkt osadniczy nowo żytno ść 25. Bogusze 21 punkt osadniczy pó źne średniowiecze (nowo żytno ść ) 26. Bogusze 22 ślad osadniczy średniowiecze? punkt osadniczy nowo żytno ść 27. Bogusze 26 punkt osadniczy pó źne średniowiecze (nowo żytno ść ) 28. Bohoniki 40 punkt osadniczy XV-XVI wiek 29. Bohoniki 51 punkt osadniczy nowo żytno ść 30. Bohoniki 52 osada nowo żytno ść 31. Bohoniki 53 punkt osadniczy nowo żytno ść 32. Bohoniki 54 ślad osadniczy pó źne średniowiecze? 33. Bohoniki 55 osada nowo żytno ść 34. Bohoniki 56 cmentarzysko ? 35. Bohoniki 57 punkt osadniczy nowo żytno ść 36. Drahle 45 punkt osadniczy XV-XVI wiek 37. Drahle 46 punkt osadniczy nowo żytno ść 38. Drahle 48 ślad osadniczy średniowiecze 39. Drahle 49 punkt osadniczy nowo żytno ść 40. Drahle 50 osada nowo żytno ść 41. Gieniusze 15 osada? nowo żytno ść 42. Gieniusze 16 osada? Epoka Br ązu osada? nowo żytno ść 43. Gieniusze 17 osada? pó źne średniowiecze 44. Gieniusze 18 osada Epoka Br ązu osada pó źne średniowiecze 45. Gieniusze 19 osada? pó źne średniowiecze 46. Gieniusze 20 osada? Epoka Br ązu osada? pó źne średniowiecze 47. Gieniusze 21 osada pó źne średniowiecze 48. Gieniusze 23 osada? pó źne średniowiecze osada? nowo żytno ść 49. Gieniusze 24 osada? pó źne średniowiecze osada? nowo żytno ść 50. Gieniusze 25 osada pó źne średniowiecze 51. Gieniusze 26 osada pó źne średniowiecze

77 52. Gieniusze 27 osada nowo żytno ść 53. Gieniusze 28 osada? pó źne średniowiecze 54. Gieniusze 29 osada pó źne średniowiecze 55. Gieniusze 32 osada nowo żytno ść 56. Gieniusze 3 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 57. Gliniszcze Wielkie 18 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 58. Gliniszcze Wielkie 19 punkt osadniczy XVI-XVII wiek 59. Gliniszcze Wielkie 20 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 60. Gliniszcze Wielkie 21 ślad osadniczy wczesne średniowiecze ślad osadniczy pó źne średniowiecze 61. Gliniszcze Wielkie 22 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 62. Gliniszcze Wielkie 23 punkt osadniczy XVI-XVII wiek 63. Gliniszcze Wielkie 24 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 64. Gliniszcze Wielkie 25 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 65. Gliniszcze Wielkie 26 punkt osadniczy XV-XVII wiek 66. Gliniszcze Wielkie 27 ślad osadniczy średniowiecze (XIII-XIV wiek) 67. Gliniszcze Wielkie 28 punkt osadniczy XVI-XVII wiek 68. Gliniszcze Wielkie 29 punkt osadniczy XVI-XVII wiek 69. Gliniszcze Wielkie 30 punkt osadniczy XIV-XVI wiek 70. Gliniszcze Wielkie 31 punkt osadniczy XVI-XVII wiek 71. Gliniszcze Wielkie 19 ślad osadniczy średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 72. Gliniszcze Wielkie 20 ślad osadniczy Epoka Kamienna / Wczesny Br ąz ślad osadniczy nowo żytno ść 73. Gliniszcze Wielkie 21 ślad osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 74. Gliniszcze Wielkie 22 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 75. Gliniszcze Wielkie 23 punkt osadniczy nowo żytno ść 76. Gliniszcze Wielkie 24 ślad osadniczy pó źne średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 77. Gliniszcze Wielkie 25 ślad osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 78. Gliniszcze Wielkie 26 punkt osadniczy nowo żytno ść 79. Gliniszcze Wielkie 27 ślad osadniczy Epoka Kamienna

78 ślad osadniczy nowo żytno ść 80. Gliniszcze Wielkie 28 ślad osadniczy Epoka Kamienna / Wczesny Br ąz osada nowo żytno ść 81. Gliniszcze Wielkie 29 punkt osadniczy nowo żytno ść 82. Gliniszcze Wielkie 30 ślad osadniczy Epoka Kamienna ślad osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 83. Hało 18 ślad osadniczy wczesne średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 84. Hało 19 ślad osadniczy wczesne średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 85. Hało 20 ślad osadniczy średniowiecze 86. Hało 21 ślad osadniczy średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 87. Hało 22 ślad osadniczy pradzieje ślad osadniczy średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 88. Igryły 48 osada? pó źne średniowiecze 89. Igryły 49 osada nowo żytno ść 90. Igryły 50 osada pó źne średniowiecze 91. Jałówka 32 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 92. Jałówka 33 ślad osadniczy wczesne średniowiecze 93. Janowszczyzna 43 osada? pó źne średniowiecze 94. Janowszczyzna 44 osada? pó źne średniowiecze 95. Janowszczyzna 45 osada pó źne średniowiecze 96. Janowszczyzna 15 osada nowo żytno ść 97. Janowszczyzna 16 punkt osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 98. Janowszczyzna 20 punkt osadniczy pó źne średniowiecze? punkt osadniczy nowo żytno ść 99. Janowszczyzna 21 osada? nowo żytno ść 100. Jelenia Góra 46 osada? pó źne średniowiecze 101. Jelenia Góra 47 osada pó źne średniowiecze 102. Jelenia Góra 17 osada? nowo żytno ść

79 103. Jelenia Góra 23 punkt osadniczy Epoka Kamienna punkt osadniczy nowo żytno ść 104. Kantorówka 14 punkt osadniczy nowo żytno ść 105. Kantorówka 15 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 106. Kantorówka 16 punkt osadniczy średniowiecze 107. Kantorówka 17 punkt osadniczy nowo żytno ść 108. Kantorówka 23 punkt osadniczy średniowiecze 109. Karcze 14 ślad osadniczy nowo żytno ść 110. Karcze 15 punkt osadniczy Rzym 111. Kra śniany 32 punkt osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 112. Kra śniany 33 ślad osadniczy pradzieje punkt osadniczy nowo żytno ść 113. Kra śniany 34 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 114. Kra śniany 35 ślad osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 115. Kra śniany 36 ślad osadniczy neolit 116. Kra śniany 37 osada nowo żytno ść 117. Kra śniany 38 ślad osadniczy średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 118. Kra śniany 39 punkt osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 119. Kra śniany 40 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 120. Kra śniany 41 ślad osadniczy pó źne średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 121. Kra śniany 42 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 122. Kra śniany 43 punkt osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 123. Kra śniany 44 ślad osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 124. Kra śniany 53 ślad osadniczy średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 125. Kra śniany 54 ślad osadniczy średniowiecze? punkt osadniczy nowo żytno ść

80 126. Kra śniany 55 osada nowo żytno ść 127. Kra śniany 56 ślad osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 128. Kra śniany 57 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 129. Kra śniany 58 ślad osadniczy średniowiecze? punkt osadniczy nowo żytno ść 130. Kra śniany 59 ślad osadniczy wczesne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 131. Kra śniany 60 osada nowo żytno ść 132. Kra śniany 61 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 133. Kra śniany 62 ślad osadniczy pradzieje ślad osadniczy nowo żytno ść 134. Kra śniany 63 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 135. Kundzicze 10 osada? pó źne średniowiecze 136. Kundzicze 11 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 137. Kundzicze 12 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 138. Kundzicze 13 ślad osadniczy Epoka Kamienna / Wczesny Br ąz punkt osadniczy nowo żytno ść 139. Kundzicze 14 ślad osadniczy Epoka Kamienna 140. Kundzin 4 skarb okres rzymski 141. Kundzin 16 punkt osadniczy nowo żytno ść 142. Kundzin 17 ślad osadniczy pradzieje ślad osadniczy okres rzymski? 143. Kundzin 18 punkt osadniczy pó źne średniowiecze-XVI wiek 144. Kundzin 19 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 145. Kundzin 20 ślad osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy XVI-XVII wiek 146. Kundzin 21 punkt osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 147. Kundzin 22 punkt osadniczy nowo żytno ść 148. Kurowszczyzna 18 punkt osadniczy nowo żytno ść 149. Kurowszczyzna 10 punkt osadniczy nowo żytno ść 150. Kurowszczyzna 19 punkt osadniczy nowo żytno ść 151. Kurowszczyzna 20 punkt osadniczy pó źne średniowiecze

81 152. Kurowszczyzna 21 punkt osadniczy nowo żytno ść 153. Kurowszczyzna 23 punkt osadniczy nowo żytno ść 154. Kurowszczyzna 8 ślad osadniczy XVII wiek 155. Lebiedzin 4 ślad osadniczy Epoka Kamienna 156. Lipina 27 osada? XVI wiek? 157. Lipina 28 osada XVI wiek 158. Lipina 29 punkt osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 159. Lipina 30 osada? nowo żytno ść 160. Lipina 31 osada? pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 161. Lipina 32 osada nowo żytno ść 162. Lipina 33 punkt osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 163. Lipina 34 osada? XVI wiek? 164. Malawicze Dolne 70 punkt osadniczy pó źne średniowiecze? punkt osadniczy nowo żytno ść 165. Malawicze Dolne 71 punkt osadniczy XVI - XVII wiek 166. Malawicze Dolne 72 osada XV - połowa XVII wieku 167. Malawicze Dolne 29 ślad osadniczy nowo żytno ść 168. Malawicze Dolne 30 punkt osadniczy nowo żytno ść 169. Malawicze Dolne 73 punkt osadniczy XV - XVI wiek 170. Mi ćkowa Ha ć 36 osada nowo żytno ść 171. Mi ćkowa Ha ć 1 osada? wczesne średniowiecze 172. Mi ćkowa Ha ć 3 ślad osadniczy wczesne średniowiecze ślad osadniczy średniowiecze 173. Mi ćkowa Ha ć 4 ślad osadniczy wczesne średniowiecze ślad osadniczy pó źne średniowiecze ślad osadniczy nieokre ślony 174. Miejskie Nowiny 1 grodzisko wczesne średniowiecze 175. Miejskie Nowiny 2 osada pradzieje (okres rzymski?) osada wczesne średniowiecze 176. Miejskie Nowiny 3 ślad osadniczy Epoka Kamienna punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 177. Miejskie Nowiny 4 ślad osadniczy Epoka Kamienna

82 ślad osadniczy nowo żytno ść 178. Miejskie Nowiny 5 ślad osadniczy Epoka Kamienna punkt osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 179. Miejskie Nowiny 6 ślad osadniczy Epoka Kamienna (wczesny br ąz) ślad osadniczy nowo żytno ść 180. Miejskie Nowiny 7 ślad osadniczy Epoka Kamienna (wczesny br ąz) punkt osadniczy nowo żytno ść 181. Miejskie Nowiny 8 ślad osadniczy Epoka Kamienna (wczesny br ąz) ślad osadniczy nowo żytno ść 182. Miejskie Nowiny 9 ślad osadniczy Epoka Kamienna (wczesny br ąz) punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 183. Miejskie Nowiny 30 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 184. Miejskie Nowiny 35 osada? pradzieje ślad osadniczy wczesne średniowiecze 185. Nomiki 33 ślad osadniczy pradzieje (okres rzymski) ślad osadniczy średniowiecze 186. Nomiki 34 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 187. Nomiki 35 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 188. Nomiki 36 ślad osadniczy Epoka Kamienna 189. Nomiki 37 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 190. Nomiki 38 punkt osadniczy pó źne średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 191. Nowa Kamionka 4 punkt osadniczy nowo żytno ść 192. Nowa Kamionka 5 ślad osadniczy nowo żytno ść 193. Nowa Kamionka 6 ślad osadniczy wczesne średniowiecze 194. Nowa Kamionka 7 osada nowo żytno ść 195. Nowa Kamionka 8 osada nowo żytno ść 196. Nowa Kamionka 9 punkt osadniczy nowo żytno ść 197. Nowa Kamionka 11 ślad osadniczy nowo żytno ść 198. Nowa Kamionka 24 ślad osadniczy XVI wiek 199. Nowa Kamionka 25 osada pó źne średniowiecze – XVII wiek 200. Nowa Kamionka 43 ślad osadniczy nowo żytno ść 201. Nowa Kamionka 44 punkt osadniczy XV - XVI wiek

83 202. Nowa Kamionka 47 osada XV - XVI wiek 203. Nowa Moczalnia 18 ślad osadniczy Epoka Kamienna 204. Nowa Moczalnia 19 ślad osadniczy nowo żytno ść 205. Nowa Rozedranka 5 ślad osadniczy pradzieje ślad osadniczy wczesne średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 206. Nowa Rozedranka 6 ślad osadniczy wczesne średniowiecze ślad osadniczy XVII wiek 207. Nowa Rozedranka 7 osada? średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 208. Nowa Rozedranka 8 ślad osadniczy paleolit schyłkowy ślad osadniczy mezolit ślad osadniczy średniowiecze ślad osadniczy pó źne średniowiecze osada XVII - XVIII wiek 209. Orłowicze 23 punkt osadniczy pó źne średniowiecze - XVI wiek 210. Orłowicze 24 punkt osadniczy nowo żytno ść 211. Orłowicze 25 osada XV - XVII wiek 212. Orłowicze 26 osada XIII wiek - pó źne średniowiecze 213. Orłowicze 27 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 214. Orłowicze 28 punkt osadniczy wczesne średniowiecze punkt osadniczy pó źne średniowiecze - nowo żytno ść 215. Orłowicze 29 osada pó źne średniowiecze - nowo żytno ść 216. Orłowicze 39 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 217. Orłowicze 44 punkt osadniczy średniowiecze 218. Orłowicze 45 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 219. Orłowicze 46 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 220. Orłowicze 47 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 221. Orłowicze 48 osada XV-XVII wiek 222. Orłowicze 49 punkt osadniczy XV-XVII wiek 223. Orłowicze 50 osada pó źne średniowiecze 224. Orłowicze 51 osada nowo żytno ść 225. Ostrówek 1 punkt osadniczy Epoka Kamienna, mezolit? osada nowo żytno ść

84 226. Pawełki 29 punkt osadniczy nowo żytno ść 227. Pawełki 2 punkt osadniczy XVI-XVII wiek punkt osadniczy nowo żytno ść 228. Pawełki 3 osada? XVI wiek? punkt osadniczy nowo żytno ść 229. Pawełki 4 ślad osadniczy nowo żytno ść 230. Pawełki 5 osada XVI-XVII wiek? 231. Pawełki 11 osada? pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 232. Pawełki 12 punkt osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 233. Pawełki 1 osada XVI?-XVIII wiek 234. Pawłowszczyzna 33 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 235. Planteczka 22 ślad osadniczy Epoka Kamienna, mezolit? 236. Planteczka 24 punkt osadniczy Epoka Kamienna osada nowo żytno ść 237. Plebanowce 1 cmentarzysko? 238. Plebanowce 66 punkt osadniczy nowo żytno ść 239. Plebanowce 67 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytność 240. Plebanowce 68 ślad osadniczy średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 241. Plebanowce 69 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 242. Plebanowce 70 ślad osadniczy Epoka Kamienna ślad osadniczy nowo żytno ść 243. Plebanowce 71 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 244. Plebanowce 72 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 245. Plebanowce 73 punkt osadniczy nowo żytno ść 246. Plebanowce 74 osada nowo żytno ść 247. Plebanowce 43 ślad osadniczy Mezolit - Epoka Żelaza 248. Plebanowce 44 ślad osadniczy Epoka Kamienna 249. Podjałówka 34 ślad osadniczy pradzieje ślad osadniczy średniowiecze 250. Podjanowszczyzna 14 osada nowo żytno ść 251. Podkamionka 37 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 252. Podkamionka 38 ślad osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść

85 253. Podkamionka 39 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 254. Podkamionka 40 osada nowo żytno ść 255. Podkamionka 41 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 256. Podkamionka 42 punkt osadniczy późne średniowiecze/ nowo żytno ść 257. Podkamionka 13 osada nowo żytno ść 258. Poniatowicze 1 cmentarzysko, nowo żytno ść grób pojedynczy 259. Poniatowicze 2 cmentarzysko średniowiecze/ pocz ątek okresu nowo- żytnego 260. Poniatowicze 3 cmentarzysko średniowiecze - pocz ątek 261. Poniatowicze 33 ślad osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 262. Poniatowicze 34 ślad osadniczy wczesne średniowiecze punkt osadniczy pó źne średniowiecze 263. Poniatowicze 35 punkt osadniczy nowo żytno ść 264. Poniatowicze 4 ślad osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 265. Poniatowicze 5 punkt osadniczy pó źne średniowiecze (XIII-XIV wiek) 266. Poniatowicze 6 punkt osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 267. Poniatowicze 7 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 268. Poniatowicze 8 punkt osadniczy średniowiecze 269. Poniatowicze 9 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 270. Poniatowicze 10 punkt osadniczy wczesne średniowiecze punkt osadniczy średniowiecze 271. Poniatowicze 11 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 272. Poniatowicze 12 punkt osadniczy XV-XVI wiek 273. Poniatowicze 13 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 274. Poniatowicze 61 punkt osadniczy XVI-XVII wiek 275. Poniatowicze 62 ślad osadniczy średniowiecze 276. Poniatowicze 63 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 277. Poniatowicze 64 ślad osadniczy pradzieje ślad osadniczy średniowiecze 278. Poniatowicze 65 punkt osadniczy pó źne średniowiecze

86 279. Poniatowicze 66 osada pó źne średniowiecze - XVI wiek 280. Poniatowicze 67 punkt osadniczy pó źne średniowiecze 281. Poniatowicze 68 ślad osadniczy średniowiecze 282. Puciłki 36 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 283. Puciłki 37 osada pó źne średniowiecze - połowa XVII wieku 284. Puciłki 38 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 285. Puciłki 69 punkt osadniczy pó źne średniowiecze - XVI wiek 286. Sierbowce 24 ślad osadniczy pradzieje punkt osadniczy nowo żytno ść 287. Sierbowce 25 punkt osadniczy pradzieje - Halszat? punkt osadniczy nowo żytno ść 288. Sierbowce 27 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 289. Sierbowce 28 ślad osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 290. Sierbowce 29 ślad osadniczy XIV-XV wiek? ślad osadniczy nowo żytno ść 291. Sierbowce 30 osada nowo żytność 292. Sierbowce 31 osada nowo żytno ść 293. Słojniki 65 osada nowo żytno ść 294. Słojniki 66 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 295. Słojniki 67 ślad osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy nowo żytno ść 296. Słojniki 26 osada nowo żytność 297. Smolanka 24 ślad osadniczy mezolit? ślad osadniczy wczesne średniowiecze ślad osadniczy pó źne średniowiecze 298. Smolanka 25 ślad osadniczy wczesne średniowiecze ślad osadniczy pó źne średniowiecze 299. Smolanka 26 osada? wczesne średniowiecze ślad osadniczy pó źne średniowiecze 300. Smolanka 27 ślad osadniczy średniowiecze ślad osadniczy pó źne średniowiecze 301. Smolanka 28 ślad osadniczy wczesne średniowiecze

87 ślad osadniczy XVI wiek 302. Sokolany 17 ślad osadniczy schyłek Epoki Kamienia/ Wczesny Br ąz? 303. Sokolany 33 ślad osadniczy Epoka Kamienia/ Wczesny Br ąz punkt osadniczy nowo żytno ść 304. Sokolany 34 ślad osadniczy schyłek Epoki Kamienia lub Wczesny Br ąz 305. Sokolany 35 ślad osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 306. Sokolany 36 punkt osadniczy nowo żytno ść 307. Sokolany 37 ślad osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy nowo żytno ść 308. Sokolany 38 ślad osadniczy Epoka Kamienia ślad osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 309. Sokolany 39 osada nowo żytno ść 310. Sokolany 42 ślad osadniczy średniowiecze 311. Sokolany 43 ślad osadniczy Epoka Kamienia/ Wczesny Br ąz ślad osadniczy nowo żytno ść 312. Sokolany 44 punkt osadniczy nowo żytno ść 313. Sokolany 45 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 314. Sokolany 46 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 315. Sokolany 47 punkt osadniczy nowo żytno ść 316. Sokolany 48 ślad osadniczy Epoka Kamienia 317. Sokolany 50 punkt osadniczy nowo żytno ść 318. Sokolany 51 osada nowo żytno ść 319. Sokolany 52 ślad osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 320. Sokolany 53 ślad osadniczy Epoka Kamienia (Wczesny Br ąz) 321. Sokolany 54 ślad osadniczy Epoka Kamienia (Wczesny Br ąz) ślad osadniczy średniowiecze 322. Sokolany 55 ślad osadniczy schyłek Epoki Kamienia - Wczesny Br ąz 323. Sokolany 60 ślad osadniczy średniowiecze

88 punkt osadniczy nowo żytno ść 324. Sokolany 61 ślad osadniczy wczesne średniowiecze 325. Sokolany 62 ślad osadniczy Epoka Kamienia 326. Sokolany 63 punkt osadniczy nowo żytno ść 327. Sokółka 5 punkt osadniczy pó źne średniowiecze - XVI wiek 328. Sokółka 6 punkt osadniczy pó źne średniowiecze - XVI wiek 329. Sokółka 7 ślad osadniczy neolit osada pó źne średniowiecze - XVI wiek 330. Sokółka 8 punkt osadniczy pó źne średniowiecze - XVI wiek 331. Sokółka 9 punkt osadniczy XV-XVI wiek 332. Sokółka 10 osada XVI-XVII wiek 333. Sokółka 11 osada XV-XVII wiek 334. Sokółka 12 punkt osadniczy XV? - połowa XVII wieku 335. Sokółka 13 punkt osadniczy nowo żytno ść 336. Sokółka 52 punkt osadniczy średniowiecze 337. Sokółka 53 punkt osadniczy XV-XVI wiek 338. Sokółka 54 osada nowo żytno ść 339. Sokółka 1 osada XV-XVII wiek 340. Sokółka 22 ślad osadniczy Epoka Kamienia osada nowo żytno ść 341. Sokółka 31 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 342. Sokółka 52 ślad osadniczy Epoka Kamienia/ Wczesny Br ąz ślad osadniczy nowo żytno ść 343. Sokółka 54 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 344. Sokółka 55 osada nowo żytno ść 345. Sokółka 56 ślad osadniczy Epoka Kamienia ślad osadniczy nowo żytno ść 346. Sokółka 57 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 347. Sokółka 58 ślad osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy nowo żytno ść 348. Sokółka 59 osada nowo żytno ść 349. Sokółka 60 ślad osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy nowo żytno ść 350. Sokółka 61 ślad osadniczy Epoka Kamienia

89 osada nowo żytno ść 351. Sokółka 62 ślad osadniczy Epoka Kamienia osada nowo żytno ść 352. Sokółka 64 ślad osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 353. Sokółka 1 ślad osadniczy Epoka Kamienia 354. Sokółka 2 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 355. Sokółka 45 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 356. Sokółka 46 ślad osadniczy średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 357. Sokółka 47 osada XV/XVI-XVII wiek? 358. Sokółka 48 ślad osadniczy Epoka Kamienia (Wczesny Br ąz) osada nowo żytno ść 359. Sokółka 49 osada XV/XVI-XVII wiek 360. Sokółka 50 osada pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 361. Sokółka 51 ślad osadniczy Epoka Kamienia ślad osadniczy nowo żytno ść 362. Sokółka 52 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 363. Stara Kamionka 27 punkt osadniczy nowo żytno ść 364. Stara Kamionka 28 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 365. Stara Kamionka 30 punkt osadniczy nowo żytno ść 366. Stara Kamionka 31 punkt osadniczy nowo żytno ść 367. Stara Kamionka 32 punkt osadniczy nowo żytno ść 368. Stara Kamionka 33 punkt osadniczy nowo żytno ść 369. Stara Kamionka 34 punkt osadniczy nowo żytno ść 370. Stara Kamionka 35 punkt osadniczy nowo żytno ść 371. Stara Kamionka 36 punkt osadniczy nowo żytno ść 372. Stara Kamionka 37 punkt osadniczy pó źne średniowiecze (XVI wiek) 373. Stara Kamionka 38 punkt osadniczy nowo żytno ść 374. Stara Kamionka 39 punkt osadniczy XV-XVII wiek 375. Stara Kamionka 40 ślad osadniczy średniowiecze osada XV-XVI wiek 376. Stara Kamionka 41 osada nowo żytno ść 377. Stara Kamionka 42 ślad osadniczy wczesne średniowiecze

90 osada XV-XVI wiek 378. Stara Kamionka 6 osada? XVII wiek? 379. Stara Kamionka 7 punkt osadniczy pó źne średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 380. Stara Kamionka 9 osada? nowo żytno ść 381. Stara Kamionka 41 punkt osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy nowo żytno ść 382. Stara Kamionka 42 punkt osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy nowo żytno ść 383. Stara Moczalnia 5 punkt osadniczy średniowiecze? punkt osadniczy nowo żytno ść 384. Stara Moczalnia 6 punkt osadniczy Epoka Br ązu punkt osadniczy XVI wiek? 385. Stara Moczalnia 7 osada nowo żytno ść 386. Stara Moczalnia 8 punkt osadniczy Epoka Kamienia - Wczesna Epoka Br ązu osada? nowo żytno ść 387. Stara Moczalnia 9 punkt osadniczy pó źne średniowiecze osada? nowo żytno ść 388. Stara Moczalnia 10 punkt osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 389. Stara Moczalnia 11 osada nowo żytno ść 390. Stara Moczalnia 12 punkt osadniczy Epoka Kamienia osada? nowo żytno ść 391. Stara Rozedranka 29 ślad osadniczy średniowiecze? 392. Stara Rozedranka 30 osada? pó źne średniowiecze osada? nowo żytno ść 393. Stary Szor 31 ślad osadniczy wczesne średniowiecze/ średniowiecze 394. Stra ż 2 punkt osadniczy Epoka Kamienia - neolit punkt osadniczy pó źne średniowiecze punkt osadniczy nowo żytno ść 395. Stra ż 3 punkt osadniczy pó źne średniowiecze osada? nowo żytno ść 396. Stra ż 4 osada XVI wiek

91 397. Szyndziel 23 osada nowo żytno ść 398. Szyndziel 5 punkt osadniczy nowo żytno ść 399. Szyszki 41 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 400. Szyszki 42 punkt osadniczy XV? - XVII wiek 401. Szyszki 43 punkt osadniczy średniowiecze 402. Szyszki 2 punkt osadniczy pó źne średniowiecze - XVI wiek 403. Szyszki 3 punkt osadniczy XVI-XVII wiek 404. Walentynkowo 30 punkt osadniczy średniowiecze osada XV-XVII wiek 405. Walentynkowo 31 punkt osadniczy nowo żytno ść 406. Walentynkowo 32 ślad osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy pó źne średniowiecze 407. Wierzchjedlina 35 osada nowo żytno ść 408. Wierzchjedlina 2 ślad osadniczy Epoka Kamienia ślad osadniczy wczesne średniowiecze ślad osadniczy nowo żytno ść 409. Wojnachy 12 punkt osadniczy XVI-XVII wiek 410. Wojnachy 13 punkt osadniczy nowo żytno ść 411. Wojnachy 14 ślad osadniczy nowo żytno ść 412. Wojnachy 15 ślad osadniczy neolit 413. Wojnachy 16 osada nowo żytno ść 414. Wojnachy 17 punkt osadniczy nowo żytno ść 415. Woroniany 64 osada XVI-XVII wiek 416. Woroniany 41 ślad osadniczy Epoka Kamienia 417. Woroniany 40 ślad osadniczy Epoka Kamienia (Wczesny Br ąz) 418. Wysokie Laski 63 ślad osadniczy Epoka Kamienia 419. Zadworzany 8 punkt osadniczy XVI-XVII wiek 420. Zamczysk 34 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 421. Za śpicze 39 ślad osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy nowo żytno ść (XVI-XVII wiek) 422. Za śpicze 40 ślad osadniczy pó źne średniowiecze 423. Za śpicze 41 punkt osadniczy XIII-XIV wiek 424. Za śpicze 43 punkt osadniczy XVI-XVII wiek 425. Za śpicze 47 punkt osadniczy XIII-XIV wiek

92 426. Za ścianki 22 osada nowo żytno ść 427. Za ścianki 26 punkt osadniczy nowo żytno ść 428. Zawistowszczyzna 51 punkt osadniczy pó źne średniowiecze/ nowo żytno ść 429. Zawistowszczyzna 53 osada nowo żytno ść 430. Żuki 56 punkt osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy nowo żytno ść 431. Żuki 57 ślad osadniczy Epoka Kamienia punkt osadniczy nowo żytno ść 432. Żuki 58 osada nowo żytno ść 433. Żuki 59 punkt osadniczy nowo żytno ść

3.29. Zasady ochrony zabytkowych zało żeń dworsko-ogrodowych Ochrona zabytkowych zało żeń dworsko-ogrodowych polega na: 1) Zachowaniu i konserwacji dworu i zabudowy podworskiej. 2) Restauracji i rekonstrukcji elementów zabytkowych układu terenu: układ komunikacyjny, podział funkcjonalno-przestrzenny, osie kompozycyjne i widokowe, cieki i zbiorniki wodne. 3) Zachowaniu i konserwacji starodrzewu. 4) Usuni ęciu elementów zniekształcaj ących kompozycje zieleni (np. samosiewy) i odtwo- rzeniu elementów zniszczonych (uzupełnianie nasadzeń). 5) Zakazie lokalizacji na terenie zało żenia w jego otoczeniu inwestycji o charakterze uci ąż- liwym-mog ącym przyczyni ć si ę do zniszczenia zabytku, a tak że obiektów zasłaniaj ących widok na zabytek, czy te ż dysharmonizuj ących z jego elementami. Wszelkie prace przy zabytku oraz działalno ść inwestycyjna na jego terenie winny by ć uzgadniane z PWKZ.

3.30.Zasady ochrony cmentarzy i mogił historycznych Ochrona cmentarzy i mogił historycznych polega na: 1) Wył ączeniu ich spod wszelkiej działalno ści inwestycyjnej niezwi ązanej z ich rewaloryzacji. 2) Zachowaniu i konserwacji historycznych elementów ukształtowania terenu cmentarzy (nasypy. wały, układ alejowy, układ kwater i mogił). 3) Zachowaniu i konserwacji starodrzewu. 4) Zachowaniu i konserwacji zabytkowych nagrobków, krzy ży oraz innych elementów małej architektury (ogrodzenia i bramy). 5) Usuwaniu elementów zniekształcaj ących (np. samosiewy, wysypiska śmieci, wyrobiska).

93 6) Zakazie lokalizowania w ich bezpo średnim s ąsiedztwie działalno ści o uci ąż liwym charakterze oraz obiektów zasłaniaj ących widok na cmentarz, czy te ż dysharmonizuj ących przestrzennie i kompozycyjnie z jego elementami.

3.31. Zasady ochrony konserwatorskiej zabytków ruchomych 1) Zachowanie i ochrona wszystkich kapliczek i krzy ży przydro żnych zarówno zabytkowych jak i współczesnych. 2) Opracowanie dokumentacji Miejsc Pami ęci Narodowej. 3) Opracowanie kart ewidencyjnych oraz wykonanie inwentaryzacji pomiarowej dla wszystkich obiektów tradycyjnych.

3.32. Problematyka kulturowa miasta w jego rozwoju przestrzennym W ramach przyj ętego głównego celu rozwoju miasta Sokółki jakim jest zrównowa żony, harmonijny rozwój jego struktury funkcjonalno-przestrzennej, zapewniaj ący popraw ę życia mieszka ńców, jednym z celów strategicznych, uwzgl ędniaj ących aspekty kulturowe tego rozwoju, jest d ąż enie do zachowania wszelkich warto ściowych zasobów dziedzictwa kulturowego miasta. Cel ten powinien by ć realizowany poprzez poszerzanie prawnej ochrony obiektów o rozpo- znanych warto ściach kulturowych a tak że utrzymanie warto ściowych zasobów środowiska oraz krajobrazu kulturowego. Szczególne znaczenie tego obszaru aktywno ści mieszka ńców ujawnia si ę w konfrontacji z dominującym obecnie, europejskim, uniwersalnym modelem życia, stanowi ącym zagro żenie stopniowym wytracaniem to żsamo ści kulturowej i narodowej społecze ństwa polskiego i spo- łeczno ści lokalnych. Zagro żenie to, b ędące bezpo średni ą konsekwencj ą procesu integracji europejskiej, wymaga szczególnej ochrony dziedzictwa kulturowego, zarówno materialnego jak i duchowego oraz kultywowania lokalnych specyfik kulturowych i religijnych. Dla osi ągni ęcia powy ższych celów kulturowych niezb ędna jest realizacja polityki przyjmuj ą- cej za podstaw ę działania nast ępuj ące kierunki i zasady: 1) Ochrona oraz poprawa stanu technicznego i standardu cywilizacyjnego istniej ących obiek- tów zabytkowych, prawnie chronionych i postulowanych do obj ęcia ochron ą prawn ą, uporz ądkowanie ich otoczenia oraz wyeksponowanie w przestrzeni miasta, udost ępnienie dla turystyki krajoznawczej. 2) Utrzymanie historycznej, najbardziej zabytkowej struktury miasta i jej elementów krysta- lizuj ących (m.in. rynku i przylegaj ącej do niego prostok ątnej sieci ulic) poprzez odtwo- rzenie zasadniczych elementów tej struktury, poprawianie dost ępno ści komunikacyjnej, zachowanie obiektów współczesnych harmonizuj ących przyj ętymi rozwi ązaniami archi- tektonicznymi, skal ą i zastosowanymi materiałami z obiektami zabytkowymi, dopuszczenie mo żliwo ści modernizacji zabytków i podniesienia standardu funkcjonalnego oraz technicznego. 3) Zwi ększanie atrakcyjno ści przestrzeni publicznych zabytkowej cz ęś ci Sokółki poprzez:

94 • lokalizowanie funkcji u żytkowych niekolizyjnych z historycznymi funkcjami obszaru, zapewniaj ących podstawy ekonomiczne utrzymania dobrego stanu technicznego zabudowy i zagospodarowania oraz atrakcyjno ść turystyczn ą i racjonalne wykorzystanie dla potrzeb społecznych, • porz ądkowanie przestrzeni publicznych (ulic, placów, terenów zieleni poło żonych wewn ątrz istniej ącej zabudowy), uzupełnianie pierzei ulic oraz elementów infrastruktury technicznej, • tworzenie interesuj ących programowo i architektonicznie aran żacji otoczenia przestrzeni publicznych i ich zagospodarowania, • eliminowanie funkcji u żytkowych i obiektów kolizyjnych pod wzgl ędem sanitarnym i estetycznym z walorami kulturowymi obszaru zabytkowego. 4) Tworzenie warto ści kulturowych w nowych i rewaloryzowanych zespołach zabudowy, w oparciu o: • wykorzystanie w kompozycjach urbanistycznych szczególnych cech środowiska przyrodniczego dla potrzeb terenów sportowo – rekreacyjnych i turystycznych, a konfigura- cji terenów dla kształtowania sposobu zabudowy, • rozmieszczenie akcentów i dominant przestrzennych, twórczo kontynuuj ących istniej ące zało żenie urbanistyczne, • stosowanie zindywidualizowanych form architektonicznych poszczególnych obiektów lub ich grup, z zachowaniem harmonijnych gabarytów cało ściowych zespołów zabudowy i z dbałości ą o sylwet ę przestrzenn ą cało ści miasta, • harmonizowanie gabarytów zabudowy plombowej z gabarytami otaczaj ącej zabudowy (z wyj ątkiem dominant przestrzennych i akcentów urbanistycznych wynikaj ących z ca- ło ściowych koncepcji urbanistycznych), • porz ądkowanie zagospodarowania terenów istniej ącej zabudowy mieszkaniowej, tere- nów usługowych, produkcyjnych i składowych oraz budynków i działek poło żonych w bezpośrednim s ąsiedztwie przestrzeni publicznych, • modernizacj ę istniej ącego zagospodarowania, uporz ądkowan ą lokalizacj ę obiektów handlowych, usługowych i u żyteczno ści publicznej, • utrzymanie w dobrym stanie budynków i terenów przyległych. Ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego s ą jedn ą z form prawnych ochrony zabytków, nie uj ętych w rejestrze zabytków - art.7 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162 poz.1568 ze zm.). Jedn ą z wa żnych zasad słu żą cych rozwa żaniom merytorycznym nad kierunkami dalszego rozwoju miasta powinno by ć uznanie jako podstawy tych rozwa żań ci ągło ści procesów planistycznych zachodz ących dotychczas w przestrzeni miasta, b ędących nast ępstwem obowi ązy- wania prawa miejscowego.

95 3.33. Zasady tworzenia nowych warto ści kulturowych 1) Nale ży kultywowa ć regionalne formy architektoniczne oraz tradycje materiałowe i kon- strukcyjne. 2) Nale ży d ąż yć do indywidualizowania przestrzennych form zabudowy i zagospodarowania przestrzeni publicznych w dostosowaniu do otaczaj ącej zabudowy i krajobrazu historyczno-kulturowo-przyrodniczego. 3) Wyżej wymienione działania nale ży wpisywa ć do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 4) Nale ży stosowa ć materiały, wystrój i kolorystyk ę obiektów budowlanych oraz zagospodarowanie i otoczenie terenów w nawi ązaniu do tradycji lokalnych. 5) Nale ży wykorzystywa ć istniej ące warunki przestrzenne do tworzenia akcentów i dominant w przestrzeni. 6) Nale ży d ąż yć do harmonizowania gabarytów zabudowy plombowej z gabarytami otacza- jącej zabudowy.

4. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZE- STRZENI PRODUKCYJNEJ 4.1. Rolnicza przestrze ń produkcyjna Rolnicza przestrze ń produkcyjna gminy jest u żytkowana przez stosunkowo du żą liczb ę gospodarstw chłopskich, powy żej 1 ha – 2972 gospodarstw, przy czym oznacza to nie tylko roz- drobnienie własno ści (średnia wielko ść gospodarstwa w gminie wynosi 7,5 ha), ale równie ż powstawanie tzw. „szachownicy gruntów”, obni żaj ący efektywno ść gospodarowania na roz- sianych działkach. Przekształcenie w strukturze obszarowej gospodarstw jest procesem długotrwałym, którego tempo ukształtuj ą w znacznej mierze czynniki zewn ętrzne, oddziałuj ące na przepływ ludno ści do działalno ści pozarolniczej oraz opłacalno ść produkcji rolnej. Długookresowe trendy w zakresie poprawy struktury obszarowej gospodarstw w Polsce do roku 2020 okre ślaj ą nast ępujące wyznaczniki 1: • zmniejszenie si ę ogólnej liczby gospodarstw o 20-25% i wzrost obszaru przeci ętnego gospodarstwa chłopskiego, • ponad dwukrotny wzrost liczby gospodarstw wi ększych (powy żej 15 ha), które s ą sprawniejsze i bardziej efektywne ni ż jednostki małe, • stabilizacja udziału jednostek najmniejszych (1-2 ha), które utrac ą charakter gospodarstw rolnych i stan ą si ę działkami przydomowymi dla rodzin o nierolniczych źródłach utrzymania, • zmniejszenie si ę liczby i odsetka gospodarstw małych i średnich (2-10 ha).

1 Strategia rozwoju Polski do roku 2020: Komitet prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN, 2000 r.

96 Przyjmuj ąc powy ższe tendencje oraz specyfik ę lokalnych uwarunkowa ń zakłada si ę, że liczba gospodarstw w poszczególnych grupach obszarowych może ukształtowa ć si ę w 2020r. nast ę- puj ąco: • ogólna liczba gospodarstw rolnych - około 2400 • w tym: o pow. 1-10 ha - około 960 • 10-15 ha - około 800 • 15 ha i wi ęcej - około 640. Średnia wielko ść gospodarstwa chłopskiego zwi ększy si ę w ten sposób z 10 ha u żytków rolnych w 2006 r. do 12 – 12,5 ha w 2020 r. Poprawa struktury agrarnej i wyposa żenia w ma- szyny i urz ądzenia gospodarstw rolnych umo żliwi zmniejszenie zatrudnienia rolniczego oraz spadek liczby i odsetka ludno ści utrzymuj ącej si ę z prowadzenia gospodarstw rolnych. Tworzenie warunków do intensywnego wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej i maj ątku produkcyjnego rolnictwa powinno polega ć na: 1) Wspieraniu procesu wzrostu powierzchni gospodarstw rolnych poprzez: • zbywanie gruntów rolnych skarbu pa ństwa, • prowadzeniu scale ń i wymian ę gruntów, • popieranie rozwoju usług w zakresie obsługi rolnictwa, • wspieranie procesu rozwoju du żych gospodarstw rolnych. 2) Poprawie jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej przez: • dalsz ą regulacj ę stosunków wodnych (melioracje, drena ż), • zwi ększenie udziału nawo żenia naturalnego. 3) Ochrony kompleksów warto ściowych gruntów przed przeznaczeniem na cele nierolnicze. 4) Zalesianie gruntów marginalnych dla produkcji rolniczej. 5) Popieranie rozwoju otoczenia rolnictwa w zakresie mechanizacji prac rolnych, zaopatrzenia w środki produkcji, zbytu surowców, przetwórstwa rolniczego i obsługi weterynaryj- nej oraz agroturystyki. 6) Podnoszenie poziomu technologii produkcji rolniczej i warunków zamieszkiwania ludno- ści rolniczej poprzez: • rozwój we wsiach wyposa żenia w urz ądzenia infrastruktury technicznej. • utrzymanie istniej ących urz ądze ń obsługi ludno ści i podnoszenie ich standardu technicznego i cywilizacyjnego. • tworzenie warunków do powstania nowych obiektów i urz ądze ń usługowych. • popraw ę stanu dróg, zarówno o znaczeniu ponadgminnym jak te ż dróg gminnych i po- lnych. W okresie perspektywicznym rolnictwo gminy w coraz wi ększym stopniu oparte b ędzie o zintegrowane i ekologiczne formy gospodarowania.

97 Gospodarowanie gruntami rolnymi, zgodnie z potrzebami ochrony środowiska odbywa ć si ę będzie poprzez: 1) Preferowanie rolnictwa ekologicznego na terenach posiadaj ących najkorzystniejsze warunki do produkcji tzw. „zdrowej” żywno ści. 2) Zmian ę sposobu u żytkowania terenów niekorzystnych dla rolnictwa, w tym zalesianie gruntów na podstawie przepisów szczególnych. 3) Systematyczne eliminowanie chemicznych środków ochrony ro ślin, zwłaszcza na terenach nara żonych na ska żenie wód. 4) Stopniowe ograniczenie stosowania nawozów mineralnych na rzecz nawo żenia organicz- nego. 5) Unikanie koncentracji nadmiernej hodowli oraz upowszechnienia jej w wielofunkcyjnych gospodarstwach rolnych. 6) Upowszechnienie samowystarczalno ści paszowej gospodarstw rolnych. 7) Upowszechnienie korzystania z energii produkowanej ze źródeł odnawialnych, przede wszystkim dotycz ące produkcji energii cieplnej z biomasy. 8) Wspieranie rozwoju działów specjalnych rolnictwa. 9) Utrzymanie istniej ących ogrodów działkowych i ewentualny dalszy ich rozwój.

4.2. Tereny le śne Le śnictwo, podobnie jak dotychczas, nie b ędzie miało w przyszło ści wi ększego znaczenia w gospodarce gminy. Niemniej lasy, głównie prywatne, b ędą wykorzystywane zgodnie z do- tychczasowymi tendencjami tj. poprzez pozyskanie i przeróbk ę drewna, zwłaszcza na własne potrzeby rolników. Do głównych kierunków rozwoju gospodarki le śnej zaliczy ć nale ży: 1) Produkcj ę surowca drzewnego o zró żnicowanej jako ści z przeznaczeniem na wewn ętrzne potrzeby gminy i najbli ższej okolicy. Wa żnym u żytkownikiem wewn ętrznym mo że by ć rozwijane budownictwo rekreacyjne, w tym letniskowe. Mo że to spowodowa ć rozwój lokalnego przemysłu tartacznego oraz wzrost zatrudnienia w sektorze pozyskiwania i przerobu drewna. 2) Prowadzenie akcji zalesie ń gruntów marginalnych oraz poeksploatacyjnych, stwarzaj ąc w ten sposób wi ększy popyt na sił ę robocz ą, a równocze śnie źródło dochodów dla gospodarstw chłopskich, po opracowaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, lub na podstawie przepisów szczególnych. 3) Rozwój zbieractwa runa le śnego na cele konsumpcyjne i rynkowe, stanowi ąc przy tym dodatkowe źródło dochodów dla cz ęś ci mieszka ńców. 4) Proekologiczny kierunek gospodarki na terenach le śnych, polegaj ący na: • ochronie bioró żnorodno ści, naturalnych kierunkach hodowli lasów z zachowaniem zgodno ści siedliskowej, • przeciwdziałanie monokulturze upraw le śnych,

98 • zwi ększanie odporno ści biologicznej poprzez wprowadzanie wielogatunkowości drzew oraz zapobieganie masowemu pojawianiu si ę szkodników. Dopuszcza si ę równie ż przeznaczanie lasów na inne cele, w tym rolne, na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

5. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ 5.1. Kierunki i zasady rozwoju systemu komunikacji 5.1.1. Sie ć drogowa Sokółka jest znacz ącym w ęzłem komunikacji drogowej. Walorem jest poło żenie Sokółki w bliskiej odległo ści od innych wa żnych o środków miejskich, zarówno w obr ębie województwa białostockiego, jak i poza jego granicami. Sokółka le ży przy międzynarodowej trasie drogowej i kolejowej Warszawa - Grodno i dalej w kierunkach na Wilno, Ryg ę, Sankt - Petersburg, Mi ńsk, Moskw ę i cały Wschód. Przez teren gminy Sokółka przechodzi droga krajowa Nr 19: granica pa ństwa – Ku źnica - Sokółka - Białystok - Lublin - Rzeszów - południowa granica pa ń- stwa – (20,337 km w gm. Sokółka) - zaliczona do układu dróg szybkiego ruchu w Polsce (klasa GP docelowo S). Ponadto przechodz ą 3 drogi wojewódzkie: Nr 671 - Korycin - Janów - Sokolany - 4,630 km (klasa Z docelowo G), Nr 673 - Sokółka - Dąbrowa Białostocka - Lipsk - 7,530 km (klasa Z docelowo G), Nr 674 - Sokółka - Krynki - 9,760 km (klasa Z docelowo G). oraz nast ępuj ące drogi powiatowe 03 120 - Sokolany - Gliniszcze Wielkie - Gliniszcze Małe - Zwierzany - droga 03 119 03 123 - Ku źnica Białostocka - Nowodziel - Klimówka - Malawicze Dolne 03 124 - Czuprynowo - Klimówka - Norniki - Za śpicze - droga 03 123 03 125 - Zadworzany - Kundzin - Poniatowicze - droga 03 123 03 126 - Sokółka - Malawicze Du że - Wojnowce - Babiki - Słójka 03 127 - droga 674 - Drahle - Suchynicze - Babiki 03 129 - Drahle - Bohoniki - Malawicze Dolne 03 149 - Stara Kamionka - Wierzchlesie - droga 676 03151 - Sokółka - Pawełki - Słojniki - Planteczka - Lipina - droga NR19 03 152 - Pawełki - Stara Kamionka 03 153 - Sokółka - Słojniki 03 154 - Podjanowszczyzna - Janowszczyzna - Jelenia Góra - Wysokie Laski - Planteczka 03 155 - droga nr 19 - Zawistowszczyzna - Igryły - droga nr 19 03 156 - Sokółka - Kuryły (Kolonia) - Bachmatówka - Stara Rozedranka - Nowa Rozedranka Podkamionka - Podjanowszczyzna

99 03 157 - Geniusze - Pawłowszczyzna - droga 03 156 03 158 - Nowa Rozedranka - Stara Rozedranka 03 159 - droga 03 158 - Stary Szor 03 160 - Stara Rozedranka - Lebiedzin 03 161 - Suchodolina - Majewo - Trzcianka - Bogusze - Sokółka 03 162 - droga S 18 - Tartak (kolonia) - droga 03 156 03 164 - droga 672 - Żuki - Plebanowce - Gilbowszczyzna 03 165 - Studzie ńczyna - droga 03 161 03 168 - Białousy - Podłubianka - Stara Rozedranka 03 225 - droga 03 126 - Puciłki - Poniatowicze Ulice powiatowe: 1. Zabrodzie 2. Górna 3. Targowa 4. Jana Pawła II 5. Kresowa 6. Konopnickiej Z analizy układu komunikacyjnego miasta i gminy wynika, że istniej ąca sie ć dróg jest ju ż nie wystarczająca do obsługi transportu, a ich stan techniczny jest niezadowalaj ący. Parametry techniczne drogi krajowej Nr 19 na terenie gminy Sokółka nie zapewniaj ą ju ż przepustowo ść tych dróg dla zwi ększaj ącego si ę nat ęż enia ruchu pojazdów samochodowych. W roku 2011 przewiduje si ę podj ęcie procedury prawnej na przygotowanie realizacji trasy drogi S19 Ku źnica – Sokółka – Korycin i trasy Sokółka – Wasilków, wraz z obwodnic ą So- kółki. Realizacja tego zadania jest przewidziana po roku 2013 . Na podstawie analizy obci ąż enia ruchem drogi nr 19 w „Koncepcji programowej obwodnicy m. Sokółki" opracowanej przez „Transprojekt" Biuro Projektowo-Badawcze Dróg i Mostów w Warszawie okre ślono nast ępuj ące wnioski: l) Ruch tranzytowy na obwodnicy stanowi ć b ędzie około 35% ł ącznego ruchu na wylocie z miasta. 2) Poziom swobody ruchu, uznany, jako minimalny dla tej klasy drogi, został przekroczony na odcinku przej ścia przez miasto, około roku 2000, co uzasadnia budow ę obwodnicy miasta. 3) Pomiary ruchu w roku 2005, uzasadniały przyj ęcie na obwodnicy przekroju jedno- jezdniowego o szeroko ści 7,0 m. 4) W opracowanej wst ępnej dokumentacji przewiduje si ę dwupoziomowe skrzy żowania z torami kolejowymi i dwupoziomowy w ęzeł z drog ą nr 673. Docelowo przewiduje si ę w ę- zły drogowe oraz przeci ęcia dwupoziomowe z pozostałymi drogami.

100 Podstawowy układ wewn ętrzny miasta stanowi ą nast ępuj ące ci ągi uliczne: Białostocka- Grodzie ńska, 1 Maja, Kolejowa-Przemysłowa z przedłu żeniem do Białostockiej i Lotników Lewoniewskich oraz Lotników Lewoniewskich , Kresowa, Torowa, Witosa, Generała Sikor- skiego, Targowa, D ąbrowskiego, Warszawska, Piłsudskiego, Plac Ko ściuszki, Mickiewicza, Kardynała Wyszy ńskiego, Maria ńska, Broniewskiego i jej przedłu żenie do Maria ńskiej, dojazd do ciepłowni Konopnickiej, Górna z przedłu żeniem do Białostockiej, Zabrodzie, M.C. Skłodowskiej, Nowa, Kry ńska, Jana Pawła II. Pozostałe ulice: Ogrodowa, 3-go Maja, Kili ńskiego, Wróblewskiego, Ściegiennego, Kołł ątaja, 11-go Listopada oraz ulice klasy D nale żą do układu uzupełniaj ącego. 5.1.2. Parkingi W centrum miasta parkowanie odbywa si ę w miejscach ogólnie dost ępnych, wydzielonych przy wa żniejszych urz ędach, du żych sklepach, hotelach i innych instytucjach u żyteczności publicznej itp. S ą to na ogół parkingi wyodr ębnione z jezdni (co nie stwarza utrudnienia dla pieszych), niestrze żone i niepłatne. Równie ż na terenie osiedli mieszkaniowych wyró żniaj ą si ę korzystnie rozmieszczone parkingi osiedlowe w liczbie wystarczaj ącej dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców. Dodatkowymi strefami parkingowymi s ą te, które zaspokajaj ą potrzeby mieszka ńców korzystaj ących z wypoczynku świ ątecznego w samym mie ście i na terenach do niego przylegaj ących. Z przeprowadzonej analizy potrzeb parkingowych w mie ście wynika, że w przyszło ści nale ży zapewni ć 2 600 miejsc parkingowych. 5.1.3. Komunikacja zbiorowa Komunikacja zbiorowa w gminie Sokółka opiera si ę głównie na liniach PKS i linii prywat- nych. Nale ży d ąż yć do standardu dost ępno ści 2 km do przystanku komunikacji autobusowej. Wielko ść potrzeb przewozowych zale ży od szeregu czynników. Wpływaj ą one w ró żny spo- sób na funkcjonowanie komunikacji zbiorowej. Zarówno liczba ludno ści i wielko ść zatrudnienia, struktura przestrzenna miasta, jego powi ązanie ze stref ą podmiejsk ą oraz istniej ący układ sieci ulicznej tworz ą okre ślony model komunikacji zbiorowej. Zale ży on równie ż od poziomu motoryzacji i innych czynników zwi ązanych z obsług ą komunikacji zbiorowej (standard obsługi, opłaty za przejazdy itd.) Komunikacja zbiorowa w mie ście Sokółka zapewnia realizacj ę przewozów pasa żerskich w obr ębie miasta i sąsiaduj ących z nim gmin. Zapewnienie wła ściwego standardu obsługi podró żnych wymaga ć b ędzie: • utrzymania we wła ściwym stanie technicznym dróg, po których kursuj ą autobusy, • sukcesywnej wymiany starych autobusów na nowoczesne, bardziej funkcjonalne z dostosowaniem dla ludzi niepełnosprawnych i mniej uci ąż liwych dla środowiska. 5.1.4. Trasy i ście żki rowerowe Trasy rowerowe zostały wytyczone przez miejscowo ści: Trasa rowerowa czerwona o długo ści 39 km: Sokółka – Bachmatówka – Kantorówka – Nowa Rozedranka – Podkamionka – Janowszczy- zna – Planteczka - (odgałęzienie do Lipiny – Dworzy ńska oraz Lipina – Stra ż) – Słojniki – Pawełki – Kurowszczyzna – Nowa Kamionka – Sokółka.

101 Trasa rowerowa niebieska o długo ści 45 km: Sokółka – Kuryły – Kundzicze – Bachmatówka – Kantorówka – Smolanka – Stara Rozedran- ka – Starzynka – Lebiedzin – Bogusze – Żuki – Sokolany – Gliniszcze Wielkie – Sokółka. Trasa rowerowa „Wzgórza Sokólskie”: Sokółka – Drahle – Bohoniki – Malawicze – Poniatowice – Walonkowo – Puciłki – Sokółka. Ście żki i trasy rowerowe przewiduje si ę na trasach: 1) Sokółka – Bogusze. 2) Sokółka – Kra śniany – Sokolany. 3) Geniusze – Podkamionka – Stara Moczalnia – Stra ż – Ostrówek – Lipina – Planteczka – Podjanowsczyzna – Stara Moczalnia – Sokółka. 3) Planteczka – Słojniki. 4) Sokółka – Słojniki – Bilwinki – Pawełki – Stara Kamionka – Bobrowniki – Drahle - So- kółka. 5.1.5. Komunikacja kolejowa Sokółka jest wa żnym w ęzłem komunikacji kolejowej. Le ży przy mi ędzynarodowej trasie kolejowej Warszawa - Grodno i dalej Wilno, Ryga, Petersburg, Mi ńsk i Moskwa. Sokółka jest równie ż wa żnym kolejowym w ęzłem przeładunkowym. Do dwóch, biegn ących na terenie gminy stacji kolejowych (Sokółka, Geniusze) doprowadzone s ą szerokie rosyjskie tory si ęgające z Grodna. Dzi ęki rozbudowanej sieci rozgał ęzie ń bocznic i ramp mo żliwe s ą przeładunki towarów z wagonów szerokotorowych na wagony krajowe i odwrotnie oraz z samochodów na wagony i odwrotnie. Linia kolejowa dwutorowa, zelektryfikowana Warszawa – Białystok – Sokółka - Ku źnica Białostocka - granica pa ństwa - Grodno - Wilno - S. Petersburg, jest linia kolejow ą magistral- ną E 26 o znaczeniu mi ędzynarodowym. W perspektywie ma by ć dostosowana do przewo- zów o pr ędko ści 140-160 km/h. Linia kolejowa jednotorowa Sokółka-Dąbrowa Białostocka-Augustów – Suwałki – granica pa ństwa, jest obecnie lini ą o znaczeniu miejscowym. W perspektywie ma by ć zmodernizo- wan ą i zelektryfikowan ą lini ą magistralną E 75 - „Rail Baltica" - Warszawa –Białystok - Kowno - Ryga - Tallin – Helsinki, przystosowan ą do kursowania poci ągów z pr ędko- ści ą w ruchu pasa żerskim 160 km/h i towarowym 120 km/h przy nacisku 225 KN/o ś, poprzez: • budow ę drugiego toru na odcinku Sokółka - Suwałki - Trakiszki -granica pa ństwa, • elektryfikacj ę na odcinku Sokółka - Suwałki - Trakiszki - granica pa ństwa, • budow ę dwupoziomowych przeci ęć z trasami drogowymi. Linia szerokotorowa granica pa ństwa - Ku źnica Białostocka - Sokółka - Geniusze, przewidziana do modernizacji. Minimalna odległo ść zabudowy mieszkaniowej i u żyteczno ści publicznej, z wyj ątkiem bu- dynków słu żą cych celom komunikacji, od terenów kolejowych wynosi 30 m oraz od osi skrajnego toru 60 m. Układ przestrzenny miasta podzielonego torami kolejowymi na dwie

102 cz ęś ci stwarza utrudnienia dla mieszka ńców w ich codziennych przemieszczeniach z miejsc zamieszkania do miejsc pracy oraz w realizacji innych potrzeb. Jest to widoczne zwłaszcza na obszarze osiedla Zielonego, całkowicie odsuni ętego od reszty miasta.

5.2. Kierunki i zasady rozwoju systemu zaopatrzenia w wod ę 1) Dostosowanie systemów zaopatrzenia w wod ę do potrzeb wynikaj ących z rozwoju gminy i zapewnienie wody odbiorcom w sposób ci ągły, o jako ści zgodnej z obowi ązuj ącymi normami sanitarnymi i w ilo ści pokrywaj ącej pełne ich potrzeby oraz zabezpieczenie przeciwpo żarowe poprzez: • utrzymanie w nale żytym stanie technicznym z ewentualn ą modernizacj ą i rozbudow ą istniejących komunalnych uj ęć wody wraz ze stacjami wodoci ągowymi, • zwi ększenie pewno ści i sprawno ści dystrybucji wody oraz zmniejszenie ilo ści sytuacji awaryjnych w wyniku diagnozowania stanu technicznego sieci wodoci ągowej i wymiany niesprawnej armatury oraz odcinków sieci o du żej awaryjno ści, które s ą przy- czyn ą przerw w dostawie wody, jej ubytków, okresowego pogorszenia jako ści i strat ekonomicznych, • rozbudow ę sieci wodoci ągowej w mie ście w zakresie umo żliwiaj ącym podł ączenie do niej całej zwartej zabudowy mieszkaniowej, usługowej i produkcyjnej istniej ącej i projektowanej oraz, w miar ę zgłaszanych potrzeb, zabudowy rozproszonej, • rozwój sieci wodoci ągowej w gminie z wykorzystaniem istniej ących wodoci ągów we wsiach zwodoci ągowanych, w zakresie umo żliwiaj ącym podł ączenie całej zabudowy mieszkaniowej orz podł ączenie wsi dotychczas niezwodoci ągowanych a w miar ę mo ż- liwości i zgłaszanych potrzeb do gospodarstw kolonijnych, • w okresie kierunkowym (alternatywnie) budowa nowego uj ęcia i stacji uzdatniania wody. 2) Utrzymanie w nale żytym stanie technicznym, z mo żliwo ści ą sprawnego uruchomienia eksploatacyjnego dla potrzeb obrony cywilnej, istniej ących studni wierconych. 3) Budow ę studni publicznych dla potrzeb obrony cywilnej we wszystkich miejscowo- ściach. 4) Zmniejszenie wodochłonno ści produkcji o 50 %.

5.3. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków sanitarnych i wód opadowych Dla Aglomeracji Sokólskiej w skład której wchodz ą: miasto Sokółka i wsie Bogusze, Kra- śniany, Kurowszczyzna, Nowa Kamionka i Wojnachy, oraz dla pozostałego terenu gminy Sokółka przewiduje si ę: 1) Rozdzielczy system kanalizacji w gminie, składaj ący si ę z niezale żnego systemu kanalizacji sanitarnej z odprowadzeniem ścieków bytowych i przemysłowych do oczyszczalni ścieków oraz oddzielny system dla kanalizacji deszczowej, z urz ądzeniami podczyszcza- jącymi, do odprowadzenia wód opadowych z utwardzonych nawierzchni w terenach zabudowanych.

103 2) Rozbudow ę kanalizacji sanitarnej w mie ście w zakresie umo żliwiającym podł ączenie do niej całej zwartej zabudowy mieszkaniowej, usługowej i produkcyjnej, istniej ącej i projektowanej. 3) Wszystkie ścieki sanitarne i produkcyjne zebrane z terenu miasta winny by ć skierowane na miejsk ą oczyszczalni ę ścieków, utrzymywan ą w nale żytym stanie technicznym i wła- ściwie eksploatowan ą. Z chwil ą zbli żenia si ę ilo ść ścieków dopływaj ących do oczyszczalni do jej przepustowo ści, nale ży dokona ć rozbudowy urz ądze ń oczyszczaj ących. 4) Scentralizowane systemy kanalizacji sanitarnej w gminie Sokółka powinny by ć realizowane z uwzgl ędnieniem priorytetów wynikaj ących z nast ępuj ących kryteriów: • pełna (100%) likwidacja zrzutu ścieków nieczyszczonych z miasta i zakładów przemy- słowych, • w miejscowo ściach o najwi ększym w skali gminy procencie ludno ści w ogóle, a produkcyjnej w szczególno ści, a tak że o najpr ęż niejszej gospodarce, co stworzy, wi ększe ni ż w innych wsiach, szanse na uzyskanie od mieszka ńców partycypacji finansowych w kosztach inwestycji, a tak że najefektywniejsze jej wykorzystanie, • w miejscowo ściach zwodoci ągowanych, • w miejscowo ściach, w których zlokalizowane s ą lub b ędą zakłady obsługi ludno ści, ge- neruj ące znaczne w skali lokalnej ilo ści ścieków takie jak: szkoła, o środek zdrowia, zlewnia mleka itp., • w miejscowo ściach, w których przewiduje si ę rozwój mieszkalnictwa, sektora gospodarczego, turystyki. 5) Kolejno ść rozwoju scentralizowanych systemów kanalizacji sanitarnej, według kryteriów podanych w pkt 4, to: • budowa kanalizacji sanitarnej we wsiach: Bogusze, Kra śniany, Kurowszczyzna, Nowa Kamionka i Wojnachy, w układzie grawitacyjno-pompowym i odprowadzanie ścieków do kanalizacji i oczyszczalni ścieków miasta Sokółki, • sukcesywny rozwój scentralizowanych systemów kanalizacji sanitarnej mo że by ć realizowany na zasadzie przedłu żenia kanalizacji sanitarnej do s ąsiednich miejscowo ści, z zachowaniem sensowno ści techniczno-ekonomicznej, 6) Że budowa zbiorczego systemu kanalizacji sanitarnej w danej wsi wymaga ć b ędzie: • sonda żu w śród mieszka ńców, co do ch ęci i mo żliwo ści partycypacji w kosztach budowy, • stosownych szczegółowych analiz techniczno-ekonomicznych, • rozeznania mo żliwo ści uzyskania zewn ętrznego wsparcia finansowego, ł ącznie ze środkami z Unii Europejskiej, • wyznaczenia lokalizacji projektowanych oczyszczalni ścieków i kanałów sanitarnych w trybie planowania miejscowego. 7) Na obszarach zabudowy rozproszonej, gdzie nieracjonalna jest budowa systemów scentralizowanych, przewiduje si ę lokalne rozwi ązania z preferowaniem przydomowych

104 oczyszczalni ścieków w budownictwie mieszkaniowym, a dla ewentualnych zakładów produkcyjnych kontenerowe oczyszczalnie ścieków. Nale ży d ąż yć do eliminowania odprowadzania ścieków do szczelnych zbiorników bezodpływowych, gdyż jest to rozwi ą- zanie uci ąż liwe dla u żytkowników i nie zapewnia ochrony środowiska, zwłaszcza wód gruntowych. Zbiorniki szczelne nale ży traktowa ć jako rozwi ązanie przej ściowe, na terenach jeszcze nieuzbrojonych, ale przewidzianych do obj ęcia kanalizacj ą zbiorcz ą. 8) Wody opadowe i roztopowe z utwardzonych szczelnych nawierzchni terenów przemy- słowych, usługowych, dróg, ulic i parkingów o znacznym stopniu zanieczyszczenia za- wiesin ą i substancjami ropopochodnymi, uj ęte w szczelne, otwarte lub zamkni ęte, systemy kanalizacji deszczowej powinny by ć oczyszczone przed wprowadzeniem do wód lub do ziemi w taki sposób, aby spełniały wymogi ochrony środowiska, obecnie okre- ślone w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie warun- ków, jakie nale ży spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 168, poz. 1763). 9) Zmniejszenie ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanych do wód powierzchniowych w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50 %, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30 % i ze spływu powierzchniowego – równie ż o 30 %.

5.4. Gospodarka odpadami Stworzenie systemu gromadzenia, usuwania i unieszkodliwiania odpadów stałych gwarantu- jącego ochron ę środowiska i maksymalne wykorzystanie składników u żytkowych, odpowia- daj ącego nowym przepisom prawnym (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach – Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z pó źn. zm. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony śro- dowiska – Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z pó źn. zm.), i wymogom Unii Europejskiej, wymaga ć b ędzie: 1) Aktualizacji gminnego planu gospodarki odpadami uwzgl ędniaj ącego zapisy Woje- wódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla województwa podlaskiego na lata 2007 – 2010 oraz wytyczne zawarte w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporz ądzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620). Do najwa żniejszych problemów, które nale ży uwzgl ędni ć w aktualizowanym planie s ą: • budow ę gminnego Zakładu Gospodarowania Odpadami w Karczach k/Sokółki, w którym znajd ą si ę: - teren zaplecza technicznego składowiska odpadów , - teren selektywnej zbiórki odpadów , - teren na tymczasowe składowanie odpadów niebezpiecznych , - tereny kwater składowania odpadów , • wprowadzenie zorganizowanego wywozu odpadów stałych ze wszystkich terenów wiejskich o zwartej zabudowie poprzez wyposa żenie gospodarstw w pojemniki

105 ewentualnie worki plastikowe lub ustawienia we wsiach kontenerów na surowce wtórne i odpady do unieszkodliwiania, • prowadzenie selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych przez przedsi ębior- ców i instytucje, a tak że rozwój istniej ących systemów zbierania odpadów niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych, z uwzgl ędnieniem odbioru odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych z gospodarstw domowych, • monitoring prawidłowego post ępowania z odpadami i urz ądzeniami zawieraj ącymi PCB, • rozwój systemu zbierania olejów odpadowych, w tym ze źródeł rozproszonych, • rozwój systemu zbierania zu żytych baterii i akumulatorów, • kontrola działalno ści stacji demonta żu i punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji w zakresie przestrzegania przepisów ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. • rozbudowa infrastruktury technicznej w zakresie zbierania i przetwarzania zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego. • zorganizowanie i wdro żenie planu usuwania azbestu, • propagowanie systemu selektywnej zbiórki odpadów, • wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wska źników wytwarzania i morfolo- gii odpadów powstaj ących na obszarach wiejskich i miejskich, które w przyszło ści pozwol ą na projektowanie rozwi ąza ń w zakresie gospodarki odpadami dostosowanych do lokalnych warunków i potrzeb. 2) Sukcesywna realizacja opracowanego planu gospodarki odpadami. 3) Edukacja ekologiczna mieszka ńców oraz organizowanie kampanii informacyjnych pro- muj ących wła ściwe post ępowanie z odpadami, w tym zwrócenie szczególnej uwagi na przydomowe kompostownie. 4) Wzmocnienie kontroli podmiotów prowadz ących działalno ść w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 5) Wdra żanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów z uwzgl ędnieniem technologii polegaj ących na termicznych i biologicznych metodach odzysku i unieszkodliwiania odpadów z jednoczesnym zmniejszeniem ilo ści odpadów unieszkodliwianych za pomoc ą składowania oraz odzysku energii zawartej w odpadach w instalacjach słu żą cych do termicznego przekształcania odpadów. 6) Okre ślenie warunków techniczno-ekonomicznych ewentualnego przetwarzania surow- ców wtórnych oraz zach ęt do rozwoju tego typu działalno ści. 7) Dwukrotne zwi ększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych do 2020 r. w porównaniu ze stanem z 2005 r. 8) Odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów komunalnych.

106 9) tworzenie systemu selektywnego zbierania przeterminowanych leków przez organizacj ę nowych punktów zbierania w aptekach i przychodniach 10) Likwidacj ę i rekultywacj ę dzikich wysypisk śmieci oraz składowisk dotychczas zamkni ętych, a niezrekultywowanych. 11) Promowanie opakowa ń ulegaj ących biodegradacji. 12) Rozwój przydomowych oczyszczalni ścieków, głównie oczyszczalni biologicznych, zwłaszcza na terenach wiejskich z zabudow ą rozproszon ą, co skutkowa ć b ędzie zmniejszeniem ilo ści wytwarzanych osadów ściekowych, 13) budowa instalacji przetwarzaj ących odpady komunalne w celu pozyskania paliw, 14) budowa instalacji do recyklingu odpadów z tworzyw sztucznych. 15) kontrola działalno ści w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomo ści. 16) kontrola systemu zbierania zu żytych opon, w szczególno ści podmiotów zajmuj ących si ę napraw ą i wymian ą opon, 17) zwi ększenie przetwarzania oraz odzysku odpadów z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej. 18) selektywne zbieranie odpadów opakowaniowych, ich odzysku i recyklingu.

5.5. Elektroenergetyka 1) Kierunki rozwoju systemu elektroenergetycznego na obszarze miasta i gminy to: • Dostosowanie systemu poprzez modernizacje i rozbudow ę do potrzeb wynikaj ących z długofalowego rozwoju zagospodarowania województwa i gminy oraz dostarczenie energii elektrycznej w normatywnym standardzie jakościowym i ilościowym w sposób ci ągły. • Zmniejszenie uci ąż liwo ści urz ądze ń systemu dla otoczenia. 2) Realizacja wyznaczonych kierunków wymaga ć b ędzie: • modernizacji sieci SN 15 kV i NN (według planu Rozwoju ZE) oraz innych urz ądze ń elektroenergetycznych na obszarze całej gminy w miar ę bie żą cych potrzeb. • rozbudowy systemu poprzez: - budow ę linii WN 110 kV – Czarna Białostocka – Sidra, - remont linii WN 110 kV – Czarna Białostocka – Sokółka – Sidra. • budowy linii elektroenergetycznych w sposób niekolizyjny z długofalowym rozwojem osadnictwa oraz chronionymi elementami środowiska przyrodniczego, • preferowanie rozwi ąza ń technicznych powoduj ących zmniejszenie zaj ęto ści terenu przez urz ądzenia elektroenergetyczne. 3) Przy opracowywaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego nale ży:

107 • zwróci ć si ę do Zakładu Energetycznego o wytyczne w zakresie zasilania w energi ę elektryczn ą oraz uwzgl ędni ć w planie zgłaszane urz ądzenia, rezerwuj ąc pod nie niezb ędne tereny (linie napowietrzne i kablowe 15 kV, stacje transformatorowe 15/04 kV, linie napowietrzne i kablowe NN), • opracowywa ć plany na mapach umo żliwiaj ących szczegółow ą lokalizacj ę urz ądze ń elektro energetycznych, • uwzgl ędnia ć przebieg istniej ących urz ądze ń elektroenergetycznych, ograniczaj ąc do minimum konieczno ść ich przebudowy, • w przypadku kolizji projektowanych obiektów z urz ądzeniami elektroenergetycznymi nale ży je dostosowa ć do projektowanego zagospodarowania terenu, zgodnie z obowi ązuj ącymi normami i przepisami – przebudowa powinna by ć realizowana kosztem inwestora inwestycji podstawowej, dotyczy to również wykonania odpowiednich ob- ostrze ń i uziemie ń; prace te powinny by ć realizowane w drodze umowy mi ędzy zain- teresowanymi i Zakładem Energetycznym;

5.6. Ciepłownictwo 1) Podstawowe kierunki rozwoju ciepłownictwa w gminie to: • sukcesywne zwi ększanie udziału proekologicznych no śników energetycznych dla zmniejszenia zanieczyszcze ń środowiska, takich jak: gaz, energia elektryczna, olej opałowy oraz energia słoneczna czy biomasa, • zmniejszenie strat cieplnych w konstrukcji nowych budynków i poprzez modernizację starych o złych warunkach termoizolacyjnych, • wprowadzenie nowych rozwi ąza ń technicznych i technologicznych dla no śników energetycznych, zwi ększaj ących efektywno ść ich wykorzystania i ułatwiaj ących ob- sług ę i zmniejszaj ących w efekcie koszty eksploatacji – dotyczy to instalacji wewn ętrznych grzewczych, a w szczególno ści sprawno ści kotłów energetycznych i ró ż- nych rodzajów instalacji grzewczych, a tak że stopnia automatyzacji obsługi oraz sprawno ści dostaw no śników energetycznych. • ekologizacji no śników energetycznych powinna by ć prowadzona w pierwszej kolejno- ści (o ile to mo żliwe ze wzgl ędów technicznych) w wi ększych źródłach, tj. lokalnych obiektach u żyteczno ści publicznej (np. szkoły) i wi ększych zakładach produkcyjnych, w których wyst ępuj ą lokalne systemy ogrzewania scentralizowanego. 2) Główne zadania w zakresie rozwoju ciepłownictwa to: • kontrola i restrykcje w stosunku do emiterów najwi ększych ponadnormatywnych zanieczyszcze ń energetycznych, • rozwój systemu gazowniczego i elektroenergetycznego z uwzgl ędnieniem potrzeb ciepłownictwa, • propagowanie stosownych docieple ń budynków istniej ących i projektowanych, • propagowanie najnowszych osi ągni ęć techniki ciepłowniczej w zakresie instalacji wewn ętrznych dla gazu, oleju opałowego, itp.

108 • propagowanie i ewentualna realizacja proekologicznych rozwi ąza ń cieplarnianych niekonwencjonalnych (baterie słoneczne, elektrownie wiatrowe, itp.).

5.7. Gazownictwo Kierunki rozwoju systemu to: Budowa na obszarze gminy sieci gazowej przewidziana jest w perspektywie. Przewiduje si ę budow ę gazoci ągu wysokiego ci śnienia Sokółka – Sidra lub w wariantowo Czarna Białostoc- ka – Sokółka.

5.8. Telekomunikacja Kierunki rozwoju telekomunikacji to dostosowanie systemu do potrzeb wynikaj ących z rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy, przy zachowaniu odpowiedniego standardu pod wzgl ędem jako ści i ilo ści świadczonych usług wymaga ć b ędzie: • pełnego wykorzystania mo żliwo ści przesyłu istniej ących linii telekomunikacyjnych, • rozbudowy według potrzeb sieci abonenckich na obszarze całej gminy, • uruchomienia stacji bazowych telefonii komórkowej zgodnie z zamierzeniami opera- torów.

6. OBRONA CYWILNA I OCHRONA PRZECIWPO ŻAROWA W gospodarce przestrzennej gminy nale ży stosowa ć nast ępuj ące zasady słu żą ce zabezpiecze- niu potrzeb obrony cywilnej i ochrony przeciwpo żarowej.

6.1. Obrona cywilna 1) W rejonach budownictwa wielorodzinnego nale ży przewidywa ć rezerw ę terenów pod budowle ochronne (schrony, ukrycia, szczeliny). 2) W budynkach przemysłowych, usługowych, u żyteczno ści publicznej, mieszkalno- usługowych i mieszkalnych – nale ży na etapie sporz ądzania planów realizacyjnych przewidzie ć ukrycia. 3) W rejonach budownictwa jednorodzinnego nale ży przewidywa ć ukrycia typu II wykonane w budynkach przez mieszka ńców we własnym zakresie w okresie podwy ższonej gotowo- ści obronnej pa ństwa. 4) Ukrycia wykonywane b ędą w budynkach w okresie podwy ższonej gotowo ści obronnej R.P. W przypadkach zaprojektowania obiektu na wi ększ ą liczb ę ni ż 15 osób obowi ązuje wymóg opracowania „Aneksu OC”. 5) Bez wzgl ędu na typ zabudowy zarezerwowa ć nale ży tereny pod budow ę awaryjnych studni wody pitnej (7,5 l na osob ę / dob ę); odległo ść studni od budynków mieszkalnych lub zgrupowa ń ludno ści powinna wynosi ć najwy żej 800 m.

109 6) Istniej ące studnie powinny by ć zabezpieczone przed likwidacj ą i przystosowane do sprawnego uruchomienia i eksploatacji w sytuacjach kryzysowych. 7) Oświetlenie zewn ętrzne (ulice, zakłady pracy) nale ży przystosowa ć do wygaszenia. 8) Nale ży uwzgl ędni ć system alarmowania i powiadamiania mieszka ńców w wypadku zagro żeń poprzez syreny alarmowe przyjmuj ąc promie ń słyszalności syreny do 300 m. 9) Układ projektowanych i modernizowanych dróg i ulic powinien spełnia ć nast ępuj ące warunki: 10) Szeroko ść ulicy powinna uniemożliwi ć ewentualne zagruzowanie. 11) Tereny mieszkaniowe powinny by ć poł ączone z traktatami przelotowymi – zapewniaj ące sprawn ą ewakuacj ę ludno ści w okresie zagro żenia. 12) Nale ży wyznaczy ć trasy przejazdu dla pojazdów z toksycznymi środkami przemysłowy- mi, 13) Przy opracowaniu miejscowych planów wsi, osiedli w skali 1:1000 nale ży na przedsi ę- wzi ęcia obrony cywilnej wykona ć aneks do planu. 14) Nale ży zachowa ć istniej ące lub projektowane obiekty obrony cywilnej nie dopuszczaj ąc do ich likwidacji. 15) Wszelkie plany zagospodarowania przestrzennego należy przed ich uchwaleniem przez Rad ę Miejsk ą uzgadnia ć z Wydziałem Zarz ądzania Kryzysowego Podlaskiego Urz ędu Wojewódzkiego w Białymstoku.

6.2. Ochrona przeciwpo żarowa 1) Nale ży zachowa ć istniej ące obiekty Ochotniczej Stra ży Po żarnej. 2) Na terenach zabudowanych nale ży przewidywa ć odpowiedni ą ilo ść hydrantów dla celów przeciwpo żarowych w odległości ok. 150 m od siebie. 3) Przy projektowaniu i modernizacji obiektów przemysłowych i usługowych nale ży przewidywa ć drogi dojazdowe i po żarowe zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami. 4) Dla nowoprojektowanych i modernizowanych budynków mieszkalnych i innych nale ży przewidywa ć niepalne pokrycia dachów. 5) Nale ży d ąż yć do eliminacji palnych pokry ć dachów na istniej ących budynkach. 6) Obiekty budowlane nale ży wyposa żyć w instalacje odgromowe, zgodnie z wymaganiami Polskich Norm. 7) Nowoprojektowane, odbudowywane, rozbudowywane, nadbudowywane, przebudowy- wane obiekty budowlane, a tak że przy zmianie u żytkowania obiektów, nale ży je wyposa- żyć w systemu i instalacje bezpiecze ństwa, zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami. 8) Nale ży uwzgl ędni ć ogólne warunki ochrony przeciwpo żarowej, tj.: • projektowa ć zabudow ę zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690);

110 • zapewni ć zaopatrzenie wodne na cele przeciwpo żarowe oraz drogi po żarowe, umo ż- liwiaj ące dojazd i dost ęp dla jednostek ratowniczo-ga śniczych stra ży po żarnej, zgodnie z przepisami szczególnymi, obecnie z rozporz ądzeniem Ministra Spraw We- wn ętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie przeciwpo żarowego zaopatrzenia w wod ę oraz dróg po żarowych (Dz. U. Nr 121, poz. 1139); • zapewni ć wła ściw ą ochron ę przeciwpo żarow ą i zabezpieczenie przeciwpo żarowe bu- dynków zgodnie z przepisami szczególnymi, obecnie z rozporz ądzeniem Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpo żarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 121, poz. 1138); • dokonywa ć uzgodnie ń na podstawie przepisów szczególnych, obecnie rozporz ądzenia Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgodnienia projektu budowlanego pod wzgl ędem ochrony przeciwpo żarowej (Dz. U. Nr 121, poz. 1137).

7. POLITYKA W ZAKRESIE SPORZ ĄDZANIA PLANÓW MIEJSCO- WYCH 7.1. Ogólne zasady Harmonijny rozwój miasta i gminy Sokółka, zgodny z kierunkami zagospodarowania okre ślonymi w niniejszym studium wymaga ć b ędzie sukcesywnego sporz ądzania szeregu planów miejscowych. B ędą one niezb ędne do przygotowania i tworzenia warunków realizacji inwestycji zwłaszcza mieszkaniowo-usługowych i przemysłowych. Podejmowanie decyzji o potrzebie lub konieczno ści sporz ądzenia planu przez Zarz ąd Miasta i Gminy, a nast ępnie Ra- dę powinno by ć poprzedzone analiz ą i ocen ą skutków tej decyzji dla interesu społeczno ści miejsko - gminnej. Wnioski i życzenia wła ścicieli terenów rolnych o zmian ę ich przeznaczenia na cele budowlane mog ą by ć uwzgl ędniane tylko wtedy, gdy s ą zbie żne z interesem gminy i ładu przestrzennego. Ilo ść wyznaczonych terenów budowlanych i ich struktura rodzajo- wa musz ą by ć powi ązane z faktycznymi potrzebami, oraz polityk ą samorz ądu gminnego w sferze gospodarki gruntami. Decyzja samorz ądu o potrzebie sporz ądzenia planów miejscowych dotyczy ć mog ą w szczególno ści nast ępuj ących sytuacji: 1) przygotowania infrastrukturalnego terenów budowlanych dla komunalnego budownictwa mieszkaniowego, usługowego, przemysłowego i turystyczno – wypoczynkowego. 2) sporz ądzenie planu dla obszaru strefy ochrony konserwatorskiej oraz rewaloryzacji tere- nów śródmiejskich w Sokółce. 3) gdy realizacja inwestycji wymaga uzyskania zgody odpowiedniego organu na przeznaczenie terenów rolnych lub le śnych na cele nierolnicze lub niele śne, co wynika z art. 7 ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z pó źn. zm.). 4) dla terenów górniczych, w tym udokumentowanych oraz wyst ępuj ących w perspekty- wicznych obszarach górniczych wyznaczonych na rysunku Studium, a tak że dla innych terenów eksploatacji surowców mineralnych, w sytuacji gdy przedsi ębiorca jest upraw-

111 niony do wydobywania kopaliny obj ętej koncesj ą – na podstawie art. 53 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228 poz.1947 z pó źn. zm). 5) dla obszarów udokumentowanych złó ż kopalin na podstawie art.48 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228 poz.1947 z pó źn. zm).

7.2. Obszary dla których nale ży obowi ązkowo sporz ądzi ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego Obowi ązek opracowania planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego wynika z art.10 ust. 2 pkt. 8 i art. 14 ust. 7, ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.) Plany miejscowe zagospodarowania przestrzennego powinny zatem by ć opraco- wywane w nast ępuj ących przypadkach: 1) dla obszarów, na których stosownie do art. 10 ust. 2 pkt. 7 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje si ę lokalizacj ę zada ń celu publicznego i rozmieszczenie programu programów zawieraj ących centralne i woje- wódzkie zadania słu żą ce realizacji celów publicznych,, o którym mowa w art. 48 ust. 1 ustawy. 2) dla obszarów, na których stosownie do art. 10 ust. 2 pkt. 8 ustawy sporz ądzenie dla ob- szarów, na których przewiduje si ę przeprowadzenie scale ń i podziału nieruchomo ści , lokalizacj ę obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej. 3) dla obszarów, na których przewiduje si ę realizacj ę lokalnych celów publicznych oraz przestrzeni publicznej, 4) dla obszarów obejmowanych opracowaniem na podstawie art.53 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228 poz.1947 z pó źn. zm.), Celem publicznym jest ka żda działalno ść Pa ństwa lub gminy wynikaj ąca z ustawy, o ile wymaga ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu oraz jest finansowana w cało ści lub cz ęściowo z bud żetu Pa ństwa lub gminy. Koszty sporz ądzenia planów i ich zmian normuje art. 21 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

7.3. Obszary dla których przewiduje si ę sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Władze gminy sporz ądzaj ą plany miejscowe zagospodarowania przestrzennego tere- nów znajduj ących si ę poza terenami zwartej zabudowy lub bezpo średnio do nich przylegaj ą- cych, zgodnie z przyj ętą przez siebie polityk ą i okre ślonymi w niniejszym Studium zasadami. Maj ąc na uwadze zachodz ące na terenie gminy procesy społeczno-gospodarcze, zostały okre ślone tereny, dla których przewiduje si ę sporz ądzenie miejscowych planów zagospoda-

112 rowania przestrzennego. W przypadku niezgodno ści projektu planu miejscowego ze „Stu- dium” nale ży dokona ć zmiany ustale ń „Studium”. W planach tych niezb ędne b ędzie, przeznaczenie gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, w odpowiednim zakresie, w zale żno ści od potrzeb. W gminie Sokółka przewiduje si ę obj ęcie nast ępuj ących obszarów sporz ądzeniem miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego: 1) Cz ęść wsi Walenkowo – tereny rekreacyjno – letniskowe. 2) Cz ęść wsi Karcze – tereny rekreacyjno – sportowe. 3) Cz ęś ciowe zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego m. Sokółki. 4) Tereny rekreacyjno-letniskowe „Stra ż”. 5) Cz ęś ci wsi: Bobrowniki, Bohoniki, Drahle, Nowa Kamionka, Stara Kamionka– tereny górnicze. 6) Cz ęść wsi Zadworzany – teren górniczy. 7) Cz ęś ci wsi: Bobrowniki, Drahle,– tereny górnicze. 8) Cz ęś ci wsi: Bobrowniki, Drahle,– tereny górnicze. 9) Cz ęś ci wsi Gliniszcze Małe, Gliniszcze Wielkie - tereny górnicze. 10) Cz ęść wsi Pawłowszczyzna - tereny górnicze. 11) Cz ęść wsi Stara Kamionka - tereny górnicze. 12) Cz ęś ci wsi: Igryły, Kurowszczyzna, Stodolne, Zawistowszczyzna – lokalizacja elektrowni wiatrowych. 13) Cz ęś ci wsi: Bogusze, Kra śniany, Sierbowce, Sokolany, Woroczy ńszczyzna – lokalizacja elektrowni wiatrowych. 14) Sokółka-Północ – tereny usług i przemysłu. 15) Sokółka-Południe – tereny usług i przemysłu. 16) Geniusze – zespół obsługi podró żnych - sporz ądzenie planu warunkowane okresem realizacji drogi ekspresowej S19. 17) Kra śniany-Południe – tereny usług i przemysłu. 18) Kundzin – Orłowicze - tereny usług i przemysłu. 19) Orłowicze-Przemysł - tereny usług i przemysłu. Wnioski w sprawie zmian dotychczasowego sposobu u żytkowania, dotycz ą osób fi- zycznych, przedsi ęwzi ęć ró żnych podmiotów gospodarczych, głównych elementów struktury przestrzennej (zwłaszcza układu komunikacyjnego, przedsi ęwzi ęć publicznych i samorz ądo- wych). Rozwi ązania zagospodarowania przestrzennego b ędą miały charakter indywidualny, zwi ązany ze specyfik ą terenu i jego indywidualnymi uwarunkowaniami. Zaleca si ę rozwa żenie potrzeby opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla wsi w przypadku wniosków ludno ści. Dotyczy to głównie miejscowo ści wskazanych pod lokalizacje budownictwa letniskowego. Terminy sporz ądzenia owych pla-

113 nów powinny wynika ć z faktycznych potrzeb społeczno-gospodarczych, lub b ędą wynikały z postanowie ń przepisów szczególnych. Granice tych opracowa ń okre ślą, bior ąc pod uwag ę ustalenia niniejszego Studium, władze gminy. W szczególno ści powinno d ąż yć si ę do podniesienia jako ści życia mieszka ńców m.in. poprzez ochron ę środowiska przyrodniczego oraz ochron ę rodzimej przestrzeni kulturowej.

114