Parlementaire Enquête: De Onderste Steen Boven?

NUMMER 15

OKTOBER 2020 | UITGAVE VAN: GRONINGER BODEM BEWEGING

WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL

Parlementaire enquête: Is de NAM er echt tussenuit? 5 De onderste steen boven? 17

Het hoe en wat van de Gaswinning door de jaren 6 waardedalingsregeling 19 heen

Arbiter Bodembeweging, Grenzen aan schade 11 een requiem 21 2 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

Erkende aardbevingsschade? Aardbevingsschade, Richard Scheeres is servicemonteur bij Energiewacht en ziet Hoe investeer regelmatig wat dit in de dagelijkse praktijk betekent: “Scheuren in muren, lang je een bedrag wachten, verwarmen met een warmtepomp of niet? Allemaal onzekerheid, terwijl ze van max. graag verder willen met hun leven in een veilig en comfortabel huis”. € 4.000,- optimaal in je huis?

Pak de schade aan én start direct met besparen! Maak jij gebruik van de subsidie Waardevermeerdering? Dan ga je thuis verduurzamen en besparen op energie. Bij Energiewacht weten we dat de stap naar het verduurzamen van je huis lastig kan zijn. Want wat past er bij je huis? En bespaar je nu het meest met zonnepanelen, een warmtepomp of bijvoorbeeld een nieuwe ventilatiebox?

Onafhankelijk advies over het verduurzamen van jouw huis Onze ervaren adviseurs geven je een onafhankelijk advies over jouw mogelijkheden en helpen je als je voor lastige beslissingen staat. Ga naar ewacht.nl/waardevermeerdering of bel 088 - 555 3123 en we helpen je op weg!

2 25 100 0 Energiezuinig en duurzaam wonen Start de HuisScan op rabobank.nl/huisscan

Ieder huis kan energiezuinig zijn. Als je maar weet waar te beginnen. Met de HuisScan van HomeQgo zie je direct welke energiebesparende maatregelen jij kunt nemen.

Rabobank.nl/duurzaamwonen WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 3

Colofon Inhoud Van NAM naar Rijk: Uitgave Groninger Bodem Beweging 5 Parlementaire enquête: De onderste kentering of estafette? Stationslaan 8, 9919 AB Loppersum steen boven? [email protected] Een dezer dagen ligt er een wetsontwerp versterking. www.groninger-bodem-beweging.nl De NCG: de Nationale De schadeafhandeling is al geregeld in de Tijdelijke groninger bodem beweging Crisisaanpakker Groningen? Wet Groningen. Op alle punten heeft het Rijk de regie 6 Het hoe en wat van de overgenomen van de NAM in een jarenlang proces van Oplage 125.000 exemplaren waardedalingsregeling duwen en trekken. In regeringsverklaringen en in de toe- Belofte maakt (steeds meer) schuld Bestuur GBB lichting op de wetten is het woord ‘ruimhartig’ standaard Jelle van der Knoop, Albert Hebels, Derwin 7 De man achter de cartoons in de opgenomen. Dus nu zijn we klaar? Was het maar waar. Schorren, Ciska van Aken en Coert Fossen GBB-krant De toeloop van hulpvragen bij Stut-en-Steun groeit de laatste tijd schrikbarend. Schadeafhandeling, De bewoner centraal - één aanpak – versterkingsplannen, waardedaling: de ruimhartigheid is af en toe ver te zoeken. Redactie doorpakken Erik van Raalte (coördinatie), Henk Spiek- 9 Geen pensioen door waardedaling Bij de afhandeling van schade wordt er gemorreld aan het bewijsvermoeden: het Instituut Mijnbouw- man, Martin Ettema, Sarah Leijendekker, Scha(n)de voor Groningen schade Groningen (IMG) overweegt terug te komen op eerder gedane toezeggingen en zoekt kenne- Elma Middel, Willem Gispen, Richard lijk naar een andere invulling van ruimhartigheid. Het is afwachten of het IMG zijn onafhankelijkheid Kloosterman, Elly Funk, Gerhard Visker, 11 Arbiter Bodembeweging, een requiem waar kan blijven maken. De GBB houdt de vinger aan de pols. Cato ten Hallers Recent verschenen 13 Veel positieve reacties op ‘Scheuren FotografieAnton van der Salm, Willem door Groningen’ Bij de versterkingsoperatie die maar moeilijk op gang komt, beginnen de ministeries van EZK en BZK aan het andere eind: men is bij wijze van spreken al bezig met het opruimen van de spullen, Gispen e.a. Wordt (niet) vervolgd Illustraties Pluis voordat er goed en wel is begonnen. De redenering is: de gaskraan gaat dicht, het wordt veiliger en 17 Is de NAM er echt tussenuit? Infographics Gerhard Visker dus hoeven we minder te versterken. Daardoor zijn we eerder klaar en bovendien is het goedkoper. Het Koopinstrument Bewoners worden heen en weer geschud in wat hen te wachten staat. Velen hebben jaren vergeefs Acquisitie/Productie Gronische Groningsheid gewacht op een beoordeling van de veiligheid van hun huis. De GBB zet zich er voor in dat de ver- Printing Point 4 U 19 Gaswinning door de jaren heen sterkingsoperatie op ruimhartige wijze wordt voortgezet. Aries Platje ( 06 – 33781920 ) Meent van der Sluis; een luis in de [email protected] pels Vijf jaar geleden deed de GBB aangifte tegen de NAM, het bedrijf dat doorging met gaswinnen ter- www.printingpoint4u.nl 21 Forensen naar je slaapkamer wijl het wist dat ze de bewoners hiermee in gevaar bracht en veel overlast bezorgde. Het Openbaar Noorderstraat 95a, 9611 AC Sappemeer Grenzen aan schade Ministerie (OM) legde dit terzijde; het Gerechtshof bepaalde echter dat het OM toch een vervol- Hattrick Media BV 23 Gronings Perspectief gingsonderzoek moest starten. De afronding hiervan laat al weer drie jaar op zich wachten. Democratie is een uitdaging Hoe staat het eigenlijk met de onafhankelijkheid van het OM? Druk 25 Pieter Bouwman en Kirsten de Jong: Hoekstra Krantendruk Emmeloord Het ideale duo We weten het al lang: Groningen krijgt niks cadeau. Dat is prima, maar hoe lang moeten we nog blijven knokken om ons recht te krijgen?! Stut-en-Steun verhuist naar De Groninger Bodem Beweging is niet Loppersum aansprakelijk voor de inhoud van de Jelle van der Knoop 27 Wat waren ze stil, toch? die advertenties. Voorzitter Groninger Bodem Beweging (GBB) raadsleden De volgende krant verschijnt: februari 2021 Van de redactie Groningen verdient beter Het verhaal is bekend. De gasbel onder Groningen heeft geholpen Nederland zeer welvarend te maken. Ruim €400 miljard aan Gronings aardgasgeld is de schatkist van de overheid binnengestroomd. Jarenlang is dat geld uitgegeven aan sociale zekerheid, om gaten in de begroting te dichten en aan economische projecten, meestal ver van Groningen. En er is geen reservepot.

Dan blijkt dat de gaswinning tot grote schade leidt aan huizen en inwoners boven de gasbel. Na alle ontkenning heeft de Nederlandse Staat de regio voorgespiegeld ruimhartige vergoeding van schade te regelen, de risico’s aanvaardbaar te maken door het versterken van de huizen en de regio na jarenlange ellende weer levensvatbaar te maken.

Helaas. De show lijkt niet door te gaan. De regisseur is ontslagen, de regie ontbreekt, het script is zoek en de spelers doen maar wat. In plaats van een spetterende show worden er wat natte voetzoekers in het publiek gesmeten. Wat tot meer onrust onder het morrende publiek leidt. Een deel is al teleurgesteld naar huis gegaan. Er is geen vertrouwen in een een vuist maken! goede afloop. Vertrouwen, wie kent het woord nog?

Ja, ik steun de Groninger Bodem Beweging en word lid! Laat de show niet uitgaan als een nachtkaars. De GBB strijdt, samen met vele anderen, al jaren voor de belangen van de Groningers. Niet altijd met evenveel succes. Maar Voor E10,- per kalenderjaar ben opgeven is geen optie. In deze krant verhalen van gedupeerden, voorlichting over schade je lid van de Groninger Bodem en versterking. Strijd mee. Groningen verdient meer. Groningen verdient beter. Groningers, Beweging. De nota wordt thuis- neem de regie! gestuurd, bij voorkeur via e-mail.

Het lidmaatschap eindigt per Scan voor de online route inclusief GPX Verloren erfgoed Route In het hart van het aardbevingsgebied direct bij schriftelijke wederop- zegging. Meld je via onze vernieuwde website aan als lid: SCHEUREN DOOR GRONINGEN www.groninger-bodem-beweging.nl 18,4 km. 4 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

Vragen over aardbevingsschade? Het komt in de bus! Wij kunnen u van dienst zijn!

Heeft uw woning aardbevingsschade of is deze door de bevingen in waarde verminderd? BENK Advocaten heeft als Gronings kantoor veel ervaring met aardbevingsproblematiek. Onze specialisten zijn betrokken en behartigen Wij zoeken de belangen van zowel particulieren als ondernemers in het bevingsgebied. Heeft u ook juridisch advies of bijstand nodig? Neem dan vooral contact met ons op.

BEZORGERS! mr. Corina Bouwman mr. Arnold Gras 050-544 53 84 050-544 53 86 Zoek jij een baantje waar je zelf je tijd kunt indelen en welke goed is te combineren met school, sport of hobby…. bezorg dan iedere week de kranten!

• De kranten worden bij je thuis gebracht • Hele interessante verdiensten zeker ook voor volwassenen • Een fietstas kan van ons geleend worden

Aanmelden via: www.santibri-axender.nl Stedumermaar 10, 9735 AC Groningen | T 050 313 64 16 of bel: 0598-63 63 38 E [email protected] | E www.benk.nl VOOR EEN VEILIG THUIS Bij toepassing van het totale QuakeShield systeem schadelast beperkend

Geestelijke verzorging in het aardbevingsgebied Groningen

Wat is jouw verhaal?

De bevingsproblematiek veroorzaakt niet alleen schade aan huizen, maar ook aan levens van mensen. Veel mensen raken uit evenwicht doordat de bevingsproblematiek, naarmate BENIEUWD NAAR DE deze langer aanhoudt, steeds meer gaat drukken op het ‘gewone’ leven. Er kan sprake zijn MOGELIJKHEDEN VOOR van verlies van veiligheid, van vertrouwen en van veerkracht. UW WONING? Bel ons dan voor een vrijblijvende afspraak in de Door wat je meemaakt kunnen er vragen gaan spelen die gaan over wat voor jou het leven de Postkoamer in Ten Post! Meer informatie: moeite waard maakt. Soms zijn dit soort vragen bewust aanwezig, soms treden ze minder op Innovatieve oplossing voor www.toekomstbestendig-in-groningen.nl de voorgrond. aardbevingsbestendig bouwen Geestelijk verzorgers ondersteunen bij deze vraag, luisteren naar je verhaal en helpen je ervaringen te ordenen. Samen kunnen we zoeken naar wat je kracht en inspiratie kan geven, Snelle en eenvoudig installatie aansluitend bij je eigen overtuigingen en ervaringen in het leven. Zeer geschikt voor bestaande (karakteristieke) bouw

Wij hebben een neutrale en onafhankelijke positie, dat wil zeggen: we zijn niet gebonden aan Niet inleveren op leefruimte de overheid of de NAM, welzijnsorganisaties of levensbeschouwelijke organisaties. Gesprekken met ons kunnen bij je thuis, in onze Proatbus of telefonisch plaatsvinden en zijn Van Groningers, voor Groningers kosteloos en vrijblijvend.

www.gvagroningen.nl 0594 - 283 591 • [email protected] • www.quakeshield.com [email protected] 050 211 54 74 Initiatiefnemers: WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 5 Parlementaire enquête: Oproep Welke vragen mogen in de parlemen- De onderste steen boven? taire enquête niet ontbreken? Mail jouw suggesties naar: Zou het er nu echt van komen: die parlementaire enquête? Al jaren maakt de GBB zich hard voor een diepgaand en breed onderzoek naar de gaswinning en de desas- [email protected] treuze gevolgen voor de Groningers. Maar pas op 5 maart 2019 werd de motie Van Wij bundelen de vragen en zorgen er der Lee “dat een parlementaire enquête naar de gaswinning in Groningen wenselijk voor dat ze bij de tijdelijke commissie en is” met algemene stemmen aangenomen. Wel werd de start afhankelijk gemaakt de enquêtecommissie op tafel komen. van de versterkingsoperatie (op stoom) en de schadeafhandeling (de start van het IMG). Voor sommige partijen gaf dat de garantie dat het onderzoek in ieder geval Vragen vanuit Groningen niet vóór de Tweede Kamerverkiezingen van volgend jaar maart zou plaatsvinden. Elk onderzoeksresultaat staat of valt met het stellen van de goede vragen. Voorstel instellen tijdelijke commissie Aardgas- voor de versnelde afname van de winning? afspraken rond de jaarlijks te winnen hoeveel- Tot nu toe heeft de GBB zich hard gemaakt voor winning Groningen • Hoe is de schadeafhandeling gelopen in de heid gas? een breed onderzoek met antwoord op vragen als: Nu - anderhalf jaar ná de motie Van der Lee - afgelopen jaren, ook toen het nog een zaak - Hoe zaten en zitten de contracten tussen Rijk, gaat de voorbereidingscommissie eindelijk van van private partijen was? Uit dit alles - zo gaat het voorstel verder - Shell en Exxon in elkaar vanaf 1963, welke rech- start. Wat gaat de commissie voorbereiden en • Hoe zit het met het geld: wat was de op- moeten ‘lessen voor de toekomst’ worden ten en plichten zijn toen en later verdeeld? uitwerken? brengst en wat is daarvan al dan niet terugge- getrokken. Die kunnen dan gebruikt worden bij - Vanaf wanneer was het bij het Rijk, de NAM, Allereerst luidt de opdracht: ‘waarheidsvinding’ gaan naar Groningen? toekomstige mijnbouwactiviteiten. En ze moeten Shell en Exxon bekend dat de gaswinning bevin- • liever grondig dan snel met de hoop dat het • Wat zijn de gevolgen voor de veiligheid, de ook de vraag beantwoorden hoe de samenle- gen zou gaan veroorzaken? resultaat “bijdraagt aan het herstel van het gezondheid en het welzijn van de Groningers? ving het beste kan reageren op “een dergelijke - De beving van Huizinge in 2012 en toch ging vertrouwen van de Groningers”. • Er moet helderheid komen over de rol van het langzaam ontwikkelende crisis”. de gaskraan verder open: waarom was niet kabinet, van het parlement, van gemeenten en eerder ingezet op een snellere daling van de Volgens het voorstel moet het gaan over de gas- provincie, van private partijen als NAM, EBN, Voordat het resultaat er ligt, stroomt er nog wel gasproductie? winning, de schadeafhandeling en de verster- Shell en Exxon. Datzelfde geldt voor de rol wat gas uit de bodem. De tijdelijke commissie is - Waarom werd de versterking van woningen in kingsoperatie. Met aandacht voor de oorspron- van adviseurs als het SodM, het KNMI en de in september gestart en heeft dan naar schat- 2018 ineens stopgezet? kelijke afspraken met private partijen als de Mijnraad. ting een half jaar nodig om de onderzoeksopzet - Wat zijn de toezeggingen van minister Wiebes NAM en de vormgeving van het ‘Gasgebouw’: • Wat is er gedaan met de adviezen, met het uit te werken. Dan zijn er verkiezingen. Daarna richting Shell en Exxon, toen besloten werd de • Hoe lagen en liggen de verantwoordelijkheden rapport van de Onderzoeksraad voor Veilig- zou het onderzoek moeten starten. Het resultaat gaswinning te stoppen? en de aansprakelijkheid van de verschillende heid? daarvan laat dus nog wel even op zich wachten. deelnemers? • Wat is de rol van de binnen- en buitenlandse Zo zijn er nog veel meer belangrijke vragen te • Hoe zit het met het opschroeven van de contracten in relatie tot de prognoses en Wordt vervolgd… stellen. Je mag verwachten dat de voorbereidings- gaswinning in 2013 kort na de beving in commissie en de enquêtecommissie ook hun oor Huizinge en de adviezen om de gaswinning af De tijdelijke commissie bestaat uit: Tom van der Lee (Groen Links) voorzitter, Stieneke van te luisteren leggen bij alle ervaringsdeskundigen: te bouwen? der Graaf (ChistenUnie) onder-voorzitter, Dennis Wiersma (VVD), Anne Kuik (CDA), Kirsten de Groningers. Daar kunnen we zelf een begin • Wat waren de argumenten en de afspraken van en Hul (PvdA), Peter Kwint (SP), Tjeerd de Groot (D’66), Roy van Aalst (PVV). mee maken door alvast vragen te verzamelen. De NCG: de Nationale Crisisaanpakker Groningen?

Overzicht van het totale aantal woningen dat NCG aan het einde van de maand opgenomen Groningen wacht al zo lang op een versnelling van het versterkingsproces en een crisis- en beoordeeld moet hebben om de beloofde 4500 te realiseren, afgezet tegen de werkelijke aanpak. De NCG is als uitvoeringsorganisatie voor de versterking dé centrale spil en liet totale aantallen opnames en beoordelingen. in onze vorige krant weten ‘aan de slag te gaan’. Er is nu een Wet Versterking Groningen benodigde opnames aangenomen, gaat dat helpen? benodigde beoordelingen werkelijke opnames werkelijke beoordelingen Critical Review - de theorie De NCG en de Critical Review In juni verscheen Critical Review #5: een analy- Wat vindt de NCG hiervan en is het aanleiding se van de benutting van kennis in de verster- om de huidige aanpak aan te passen? Het king. Het rapport is gemaakt in opdracht van de antwoord van de NCG is teleurstellend: NCG en de totstandkoming werd georganiseerd “De versnelling van het versterkingstraject en 3800 3800 4199 4199 1178 1178 1558 1558 1919 1919 1127 2318 2318 1701 2660 2660 2284 2964 2964 1068 2576 3382 3382 4500 4500 760 760 380 380 384 590 416 923 462 538 762 308 door de Rijksuniversiteit Groningen. De Review de regie meer in handen leggen van de eige- 287 31-01-20 29-02-20 31-03-20 30-04-20 31-05-20 30-06-20 31-07-20 31-08-20 30-09-20 31-10-20 31-11-20 31-12-20 komt tot de volgende vernietigende conclusie: naar is in 2019 al in gang gezet. We denken • “Alle modellen en het voortdurende zoeken de effecten te gaan zien vanaf eind 2020. Met van de NCG (https://www.nationaalcoordina- Slechts 5% is in de afgelopen jaren versterkt: naar betere modellen en voorspellingen deze gewijzigde aanpak hopen we ook de kloof torgroningen.nl/over-ons/dashboard) en ons 1.194 huizen waarvan 977 van woningcorpo- maken een versnelling van het (versterkings) tussen systeem en burger te verkleinen. De eigen voortgangsoverzicht van opnames en raties. In dit tempo hebben we nog 20 jaar te proces onmogelijk”. De HRA (gebruikt voor de review is niet de aanleiding geweest om de beoordelingen dat daarop is gebaseerd. gaan. prioritering van de te onderzoeken panden) is aanpak te wijzigen, maar heeft wel bevestigd Bij ‘de burger voorop’ - ‘de regie meer in han- ongeschikt voor het doen van uitspraken over dat we met gewijzigde aanpak op de goede weg Volgens de gemeentelijke versterkingsplannen den van de eigenaars’ - is de praktijk weerbar- de veiligheid van panden. zijn”, aldus de NCG. moeten er dit jaar 4000 adressen opgenomen stiger dan de mooie woorden die steeds weer • Ook de NPR helpt allerminst: elke nieuwe NPR en beoordeeld worden. De beoordelingen liggen worden gebruikt. De miscommunicatie bij de leidt tot nieuwe ongelijkheid en maatschappe- Over het conflict tussen systeem- en leefwe- enigszins op schema, maar de opnames lopen Zandplatenbuurt (Delfzijl) en in Woltersum zijn lijke onrust en ontwrichting. reld: “Door de NCG per 1 januari 2020 in te flink achter. Pas een derde is gedaan. Van de daar trieste voorbeelden van. • De kosten van het beoordelingscircus staan zetten als dé uitvoeringsorganisatie in het 500 extra plekken voor Opname op Eigen Ver- De NCG is dé uitvoeringsorganisatie voor in geen verhouding tot de kosten van de daad- versterkingstraject, hopen we vanaf nu meer zoek zijn er ongeveer 370 vergeven, waarvan de versterkingsoperatie en daarmee dus de werkelijke versterking.Het onderscheid tussen voortgang te kunnen maken en meer duide- bij 22 een opname heeft plaatsgevonden. organisatie die de noodzakelijke crisisaanpak versterking (herstel fundamentele schade) en lijkheid te kunnen bieden aan de eigenaars/ Dit alles met nog een kanttekening: de moet dragen. schade (herstel zichtbare schade) is slechts bewoners.” Dat gebeurt dan met de zo vaak betrouwbaarheid van de cijfers is nog niet ge- een theoretisch onderscheid. genoemde toverformules als de Bouwimpuls, garandeerd. Er worden nog administratieve cor- Maar is de NCG in de praktijk nu de Nationale met het werken met Typologieën, met ruimte recties doorgevoerd waardoor een vergelijking Crisisaanpakker Groningen? Bovenal laat de review een beeld zien van twee voor eigen initiatief en zonodig via oplossingen met eerdere jaren niet goed mogelijk is. Tot op Nee, daar is iets heel anders voor nodig. gescheiden werelden: die van het systeem zoals voor Opwierde en de Zandplatenbuurt. heden houdt de NCG vol dat zijn taakstelling Maar wanneer gaat dat er van komen? Het is tegenover die van de burger. “Aan de ene kant Dat laatste is mooi - vooral voor de betrok- van 4000 (plus 500) gehaald wordt. de vraag of de Wet Versterking Groningen gaat de systeemwereld van beleid, wetgeving en ken bewoners - maar het blijven reparaties De daadwerkelijke versterking schiet niet op. helpen. Want waar geen wil is helpt geen wet. technische kennis (…). Aan de andere kant een achteraf. De NCG gaat in essentie gewoon op leefwereld waarin nauwelijks meters worden ge- dezelfde voet door zonder het systeemmoeras maakt en burgers er volgens onderzoek van de zelf te dempen. Het waren niet de minste deelnemers aan de Critical Review: o.a. Gerard Beukema (bur- RuG, ‘geen jota’ meer van snappen.” Die kloof gemeester Delfzijl), Henk Mulder (gemeentesecretaris Midden-Drenthe), Raphaël Steen- moet worden gedicht. Door wie? “De politiek De praktijk bergen (TNO, Universiteit Gent), Roelien Kamminga (BZK), Susan Top (GGB), Theodor zal een stap moeten zetten die de zoveelste Wat laat de praktijk zien? Kockelkoren (SodM), Tom Postmes (RUG) o.l.v. Willem Derksen en Mariëlle Gebben uitkomst van het zoveelste model overstijgt”. Daarvoor gaan we te rade bij het dashboard 6 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020 Waardedalingsregeling: Hoe en waarom? Per 1 september is het IMG begonnen met het uitvoeren van de waardedalingsre- Besluit Tip 5: Doorgaan met de procedure van de WAG geling. Met deze regeling krijgen woningeigenaren in het aardbevingsgebied een Op de aanvraag neemt het IMG binnen 8 weken of stoppen en bij het IMG aanvragen? vergoeding voor de waardedaling van hun woning over de periode 16-8-2012 (de een besluit. Omdat het IMG een zelfstandig De Stichting WAG heeft op haar website in aardbeving van Huizinge) tot 1-1-2019. overheidsorgaan is, is tegen dit besluit het Nieuwsbrief 26 de voor- en nadelen op een rij aantekenen van bezwaar mogelijk. Wordt dit gezet, zie https://www.stwag.gr/. De nieuws- In het volgende gebied is de waardedalingsregeling van toepassing: bezwaar niet naar wens afgehandeld dan is brief staat rechtsboven. beroep mogelijk. Het IMG (en de NAM) baseert zich voor de Finaal karakter waardebepaling op de Atlas voor Gemeenten, De waardedalingsregeling heeft een finaal de Stichting WAG op het model van Invisor, dat karakter. Dat betekent dat er bij toekomstige tot iets hogere uitkomst leidt. Mocht de rechter waardeverandering niet nogmaals een beroep bepalen dat Invisor een beter model is, dan zal op kan worden gedaan. Er wordt vanuit gegaan IMG de uitkeringen aanpassen. dat de woningmarkt sinds 1-1-2019 redelijk gestabiliseerd is. De regeling kan nog worden Bedrijfspanden aangepast, bijvoorbeeld na een nieuwe, zeer De generieke waardedalingsregeling is er nu zware aardbeving. alleen voor woningen. Voor bedrijfspanden wordt later een specifieke regeling ingericht. Scheuren De waardedalingsregeling gaat alleen over de Tip 6: Zit in de WOZ van 1-1-2019 ook overloop waardedaling van de woning. met een bedrijfspand? Meld het bij het IMG. De regeling staat dus volledig los van fysieke Teken zo nodig later bezwaar aan. schade aan het huis. Nieuwe scheuren kunnen gewoon gemeld worden bij het IMG. Bijzondere situaties Aanvragen voor Gemeenten. In het model wordt gerekend Er kunnen allerlei oorzaken zijn waardoor de De regeling is per 1 september 2020 als eerste met aardbevingen met een minimale grondsnel- Aansprakelijkheid NAM uitkomst van de waardedalingsregeling niet opengesteld voor huiseigenaren in de gemeenten heid. De hoogte van de uitkering is 2,72% (het Het IMG handelt met de waardedalingsregeling overeenkomt met het werkelijk verlies dat aan Loppersum en Appingedam. Per 1 november vol- zogenaamde imago-effect) plus 0,92% maal het de aansprakelijkheid van de NAM ‘publiek’ af. de gaswinning is toe te schrijven. Dien zo nodig gen de gemeenten Het Hogeland en Groningen. aantal bevingen. En het zo berekende percen- Dat betekent dat de eigenaren die al tot over- later een bezwaarschrift in tegen het besluit. Per 1 januari 2021 volgen de andere gemeenten. tage wordt genomen over de WOZ-waarde van eenstemming met de NAM zijn gekomen, bijvoor- Ook kan het zijn dat de WOZ niet klopt. De regeling kent geen einddatum, men kan dus 1-1-2019. Als de woning in de periode 16-8-2012 beeld na verkoop via de waarderegeling van de over een paar jaar nog steeds aanvragen. tot 1-1-2019 verkocht is, gaat de berekening iets NAM, er geen beroep op kunnen doen. Tip 7: Is de WOZ van 1-1-2019 verlaagd door anders. De verkoper krijgt dan 2,72% plus 0,92% de gemeente wegens schade? Meld het bij het Aanvragen moet digitaal, via DigiD met sms-au- maal het aantal bevingen tijdens zijn of haar Tip 4: De GBB vindt dit onrechtvaardig, omdat IMG. Dien zo nodig later een bezwaarschrift in. thenticatie. eigenaarschap, de koper krijgt alleen 0,92% maal mensen vaak gedwongen moesten verkopen, en Tip 1: Geen DigiD? Iemand anders machtigen het aantal bevingen tijdens zijn of haar eigenaar- daardoor een groot verlies hebben geleden, ter- Tip 8: Is de WOZ van 1-1-2019 onbetrouwbaar kan op https://machtigen.digid.nl/ schap. En in deze berekening wordt het percenta- wijl de waarderegeling van de NAM “zeer zuinig” omdat de woning in een sloop-nieuwbouw- of ge berekend over de verkoopprijs. De uiteindelij- was. De GBB onderzoekt mogelijkheden om in versterkingstraject zat? Meld het bij het IMG. Tip 2: Let op: In de aanvraagprocedure wordt ke uitbetaling wordt in alle gevallen verhoogd met deze gevallen het verschil alsnog uitbetaald te Teken zo nodig later bezwaar aan. gevraagd om het percentage eigenaarschap. de wettelijke rente, 2%, vanaf 1-1-2019. kunnen krijgen. Als je huis gezamenlijk eigendom is, moet je dus Houd de nieuwsbrief van de GBB in de gaten! Tip 9: Is er geen WOZ meer, omdat het huis ieder apart voor 50% een aanvraag doen. Vragen? Ook degenen die als particulier, of gezamenlijk al gesloopt is? Meld het bij het IMG. Teken zo Verwacht wordt dat er uiteindelijk rond de Tip 3: Het IMG geeft op haar website veel uitleg: via de Stichting WAG, een civiele procedure heb- nodig later bezwaar aan. 120.000 woningeigenaren een aanvraag zullen https://www.schadedoormijnbouw.nl/waarde- ben lopen tegen de NAM, kunnen geen beroep op indienen. dalingsregeling de waardedalingsregeling doen. Voor degenen die Hulp nodig? Hoogte Daar staan ook rekenvoorbeelden. meedoen met Stichting WAG loopt nu de zoge- Tip 10: Er is altijd Stut-en-Steun, voor onafhan- De waardedalingsregeling is een generieke rege- Op de website van het IMG staan ook de tijden noemde schadestaatprocedure, waarin uiteinde- kelijke en gratis ondersteuning. ling. Dat betekent dat de hoogte met een model en plaatsen van inloopspreekuren. lijk de rechter de hoogte van de schade vaststelt. https://www.stutensteun.nl, welkom@stuten- bepaald wordt, in dit geval het model van Atlas Deze procedure kan nog 1 of 2 jaar duren. steun.nl, 050-2112044 Belofte maakt (steeds meer) schuld

“(…) Mensen die in een huis wonen dat ze aan toe zijn. Deze aanpak is een voorwaarde versterkt moet worden, mogen op meer voor het noodzakelijke herstel van vertrouwen. Ook urgentie rekenen (…).” de invulling van de visie- en planvorming van het Nationaal Programma Groningen gaat zorgen voor Dit was te lezen in de troonrede van vorig jaar. Vijf een duurzaam draagvlak voor alle noodzakelijke jaar lang de ene na de andere belofte. ingrepen in de woonsituatie en de leefbaarheid in Beloftes maken schuld en die schuld stapelt zich deze provincie. Uniek - en een voorbeeld voor gelijk- steeds verder op. Het zou zo mooi zijn als al die soortige programma’s - is de inzet en betrokkenheid beloftes nu eindelijk worden ingevuld. Daarom van de inwoners, niet alleen bij de planvorming. Zij gaven wij vorig jaar in de 12e GBB krant alvast hebben ook een doorslaggevende stem gekregen een voorzet voor de troonrede van dit jaar. Ervan in de besluitvorming. Bedrijven als Shell vullen de uitgaande dat er vaart gemaakt zou worden. benodigde middelen met substantiële bedragen aan zonder voorwaarden vooraf. Groningen is hét “De gaswinning in Groningen stopt. De aanpak van voorbeeld geworden hoe te komen tot duurzame de gevolgen in Groningen is met de inspanningen innovatie op het gebied van de energietransitie en van alle betrokkenen op stoom gekomen. Samen de leefbaarheid.” len van de overheid zelf. De overheid moet naast Want dat vertrouwen in de overheid is zo langza- met de nog noodzakelijke versterking van huizen mensen staan, niet tegenover mensen. Daarom is merhand na zes troonredes en nog heel veel meer en andere gebouwen is de schadeafwikkeling We zijn een jaar verder. het zo belangrijk dat de inwoners van Groningen die jaren wel achter de horizon verdwenen. De enige teruggebracht tot een simpele, rechtvaardige en En wat lezen we in de troonrede van 2020? door de aardbevingen zijn getroffen zo snel mogelijk manier om nog iets van dat vertrouwen terug te ruimhartige aanpak die het komende jaar verder “De regering realiseert zich hoe cruciaal in het kunnen rekenen op herstel van de geleden schade winnen: eindelijk doen wat je al die jaren hebt zal worden doorgezet. Gedupeerden weten waar publieke domein het vertrouwen is in het hande- en versterking van hun huizen, en is de regering er beloofd. En daarvoor nu álles uit de kast halen. alles aan gelegen de gedupeerde ouders in de toe- En zelfs dat staat ergens in de laatste troonrede: uitstel wordt afstel slagenaffaire snel te compenseren.” Niet alleen de “… want perspectief voor de toekomst begint altijd gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire kunnen in het hier-en-nu” - ingewikkeld Haags voor “nait we zijn alsmaar in gesprek gezien de ervaringen in Groningen hun borst alvast soez’n, moar doun”. wat blijft is aflaat nat maken. Ook een snelle oplossing voor Gronin- gen lijkt met deze woorden nog heel ver weg. Tot volgend jaar… WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 7

Interview met ‘Pluis’ De man achter de cartoons in de GBB-krant

er reclamewerk naast, totdat de anonimiteit er- de Europese persvrijheid nadrukkelijk naar zijn Al eerder had ik contact met de GBB en deelde van me niet langer beviel. Nu ben ik geheel vrij hand tracht te zetten. Die cartoon ging de hele de verontwaardiging over de onrechtvaardigheid in mijn onderwerpkeuze; het enige dwingende is wereld over en is onder andere gepubliceerd van de behandeling van degenen die de dupe de deadline.” in de Washington Post; hij is op internet nog zijn van wat Nederland zo rijk heeft gemaakt. steeds te vinden.” Mijn verontwaardiging over de voortgaande ne- Humor mag best hard zijn gativiteit van elke nieuwe wending, zowel vanuit “Mijn cartoons zijn gebaseerd op de actualiteit, Wat maakte dat je cartoons ging maken voor Den Haag als van de NAM – eerst de botte het nu. Cartoons moeten scherp zijn en een de Groninger Bodem Beweging? Kamp, daarna Wiebes van wie zijn aanvankelijk lach teweegbrengen. Een politieke voorkeur laat “Ik was al langer actief op de Facebookpagina mooie praatjes snel veranderden in een even ik niet blijken in mijn cartoons. Voor de gas- ‘Houd Groningen Overeind’, waar ik vaak car- starre houding, maken me kwaad. Dat doen dossier cartoons haal ik vaak Wiebes onderuit toons op zette. Daarnaast maakte ik tekeningen ook de halve waarheden van Wiebes. Nooit en de NAM ook. De humor mag best hard zijn, voor de actie met Freek de Jonge voor de petitie wordt hardop gezegd dat de NAM, en dus het “De traditie van cartoons tekenen gaat ver maar niet verbitterd. Dat maakt het de laatste ‘Laat Groningen niet zakken’. Voortdurend werd geld, bepaalt; niet de overheid. Het jarenlange terug. Al jong was ik geïnteresseerd in po- tijd wel wat lastig om inspiratie te vinden op dit ik gevraagd op dit onderwerp; het sprak mensen getraineer, de herhaling van zetten en de onwil litieke prenten en begon tekeningen te stu- onderwerp. aan. Via social media krijg ik veel reacties over de Groningers serieus te nemen, maken het ren naar het satirisch weekblad ‘Opstoot’. de schandalige behandeling van Groningers. me tegenwoordig moeilijk om nog inspiratie te Het was leuk als mijn tekening erin stond! Het was niet altijd makkelijk om het goede Dat aardbevingen in dit gebied al veel langer vinden voor nieuwe cartoons. Met mijn opleiding aan de kunstacademie, beeld te vinden; tegenwoordig weet ik dat mijn voorkomen ervaar ik zelf ook al zo’n twintig jaar, kan ik alles op tekenen schildergebied, aanpak, de krant lezen voor inspiratie uit de ac- wanneer mijn bed weer eens trilt. Nog steeds laten de bestuurders de Groningers niet alleen cartoons”, vertelt ‘Pluis’, politiek tualiteit en dan associatief gaan zitten denken, in de steek en ze zorgen niet dat Groningers tekenaar en illustrator. tot het idee komt. Als het beeld er is, is het terugkrijgen wat ze ooit hadden. Ook de lokale vinden van de goede tekst soms nog een hele bestuurders laten hun mensen in de steek; “Via politiek tekenaar voor ‘Lawine’, de linkse puzzel, vooral als net na de deadline me de juist zij zouden gezamenlijk een vuist moeten stadskrant van Groningen, ging ik de boer op echt goede tekst te binnen schiet. Soms duikt maken. De meeste volksvertegenwoordigers met mijn cartoons en werd ik aangenomen als de tekening al op net na het ontwaken, nog nemen het niet echt op voor hun burgers en politiek tekenaar voor de Winschoter Courant. na-soezend in bed. Ik teken altijd met muziek maken zich niet hard genoeg voor een recht- Na de Drents-Groningse pers en het Dagblad erbij, een breed scala aan melodieuze pop, vaardige behandeling. Een type als Fré Meis van het Noorden komen de cartoons nu in reggae en andere wereldmuziek.” wordt in de gasellende node gemist, dan was het Nederlands Dagblad (twee per week) en het wellicht anders gegaan! de Telegraaf (vijf per week), al met al zeven Wat is je favoriete cartoon? cartoons per week. Daarnaast nog los/vast “Die moet ik nog maken!” Als ik nu moest Heb je nog wel vertrouwen in de democratie? werkzaamheden voor Dagblad van het Noorden kiezen zijn er wel vijftig die in aanmerking “Zolang er geen betere staatsvorm voorhanden en als illustrator voor enkele vakbladen (o.a. komen. Wel heb ik een supersuccescartoon is, is het antwoord een volmondig ‘Ja’!” Zorgvisie). Een periode in het verleden deed ik gemaakt over Erdogan die vanaf zijn apenrots De bewoner centraal - één aanpak - doorpakken

Het leek soms tegen heug en meug te laat zien wat er mis is gegaan en wat er nog doel, maar nog geen aanpak. En wat betreft gaan, toch werden vóór de zomer alle steeds mis gaat. Ook zij pleiten voor het die ene organisatie: “Ik denk niet dat we gemeentelijke versterkingsplannen vast- teruggeven van de regie aan de bewoners. met nóg een reorganisatie tempo brengen gesteld en kon de NCG aan het werk. Er moet één integraal herstelplan komen in het traject. Ik denk wel dat er heel goed voor schade, versterken en verduurzamen moet worden samengewerkt en dat mensen Daarna begon het wachten: op een akkoord en één organisatie als aanspreekpunt voor niet de dupe morgen worden van hoe we het tussen de regio en het rijk over een betere woningeigenaren: het IMG. hebben georganiseerd.” en snellere aanpak van de totale verster- Ook één van de belangrijkste adviseurs Wiebes speelde vooral de beweeglijke en king, op het Meerjaren Versterkingsplan van de ministers, het Staatstoezicht op de invoelende regelneef (daar ga ik verder naar van de NCG en op de definitieve versie van Mijnen (SodM), laat van zich horen - en hoe. op zoek, ik dacht zelf ook dat het eenvoudig de Tijdelijke Wet Groningen. Die wet kan Hun halfjaarsrapportage laat geen spaan en simpel kon, maar ja…). allesbepalend zijn voor hoe het de komende heel van het versterkingsproces: in het gun- Ondertussen wordt wat onuitlegbaar is her en jaren verder gaat in Groningen. stigste geval duurt het nog 20 jaar voordat Begin oktober ligt er ondanks de ‘construc- der gerepareerd. Vraag niet hoeveel overleg alle huizen zijn versterkt. Dus pleiten zij tieve gesprekken met de regio’ nog geen en gedoe dat weer kost. Voor de betrokken En toen werd het zomer. Op het bestuurlij- (opnieuw) voor een crisisaanpak met ‘de akkoord. inwoners heel belangrijk, maar voor het pro- ke vlak werd het stil. Met uitzondering van bewoner centraal’ én voor één organisatie. Wel schrijven GBB en Gasberaad een ces zijn het druppels op een gloeiende plaat. miscommunicaties. Na heel veel gepraat Omdat voor het SodM de focus op veiligheid brandbrief aan de ministers waarin zij nog kwam er toch duidelijkheid en perspectief ligt, denken zij aan de NCG. eens hameren op de 'bewoner centraal', Pervers belang bij tijdrekken voor #EnWijDan in Opwierde (Appingedam) Een crisisaanpak, één organisatie, de bewo- op één aansturing, op een aanpak met een Een aantal partijen - ministeries, de NAM - en voor de Zandplatenbuurt (Delfzijl). De ners aan het stuur, het proces in een hogere ruim mandaat. “Een verdere integratie en heeft een pervers belang bij het tijdrekken. ongelijkheid daar was zelfs door de minister versnelling - het is een mantra geworden. naar elkaar toegroeien van schadeherstel Hoe langer het duurt hoe goedkoper de niet uit te leggen. Verder waren er nieuwe Van wie komt nu het verlossende woord? en versterken is onvermijdelijk”. Het SodM ‘oplossing’ wordt. Het wordt toch steeds bevingen, maar nog geen akkoord. ondersteunt het pleidooi per omgaande. veiliger in Groningen? Het bestuurlijke tegen- Ondertussen verschenen verschillende pu- Nog niet van de Tweede Kamer. De Twee- Bestuurlijk blijft het verder doodstil; veel ge- spel vanuit de regio blijft te zwak. blicaties die één ding gemeen hadden: het de Kamercommissie van EZK vergaderde blaat in achterkamertjes, met weinig wol als Er lijkt niemand te zijn die de verantwoor- gaat zo niet goed, het moet nu beter en het 10 september weer. Alle vragen, kritische resultaat. Naar buiten toe mooie woorden, delijkheid voor een duurzame aanpak en kan ook beter. opmerkingen, schrijnende gevallen werden de inwoner moet aan het stuur, maar wie oplossing op zich neemt en doorpakt. En geduldig door beide ministers beantwoord. stuurt op dít moment? EZK, BZK, de Kamer, duurzaam betekent dat maatschappelijke Crisisaanpak is een mantra geworden Om vervolgens met twee kluitjes in het de CdK, de gemeentebestuurders? Of de organisaties als GBB en Gasberaad gehoord Elders in deze krant schrijven we over de riet te worden gestuurd: de ‘constructieve NAM door alsmaar op de rem te trappen als worden en worden meegenomen. En dat er ontluisterende analyse van de Critical gesprekken’ met de regio die binnenkort het gaat om betalen. Inmiddels hebben de echt geluisterd wordt naar inwoners. Review. resultaat en duidelijkheid gaan opleveren en ministers Ollongren en Wiebes de Tweede Een akkoord gaat alleen werken als het ook In augustus pleitten Sandra Beckerman (SP) ook: de definitieve versie van de Tijdelijke Kamer per brief laten weten tot één organi- gedragen wordt door de inwoners en hun en Henk Nijboer (PvdA) in het Manifest voor Wet Groningen komt er aan. satie over te gaan. maatschappelijke organisaties. Groningen voor een crisisaanpak met één verantwoordelijke organisatie. Zoals ook al Wiebes als invoelende regelneef trouw is een oud woord zo vaak door de GBB is bepleit. Ook de uitspraken van de kant van de minis- Het Groninger Gasberaad komt met Boudel ters waren niet hoopgevend. Voor minister vertrouwen een wankel goed op Rieg, een lijvig en huiveringwekkend Ollongren is de crisisaanpak “de mensen mist maakt alles stil document, dat vanuit alle gezichtshoeken duidelijkheid geven” - tja, dat is een mooi 8 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

Neem het samen met ons op tegen een van de machtigste bedrijven ter wereld Steun onze klimaatzaak tegen Shell

klimaatzaakshell.nl

Hulp bij het verbouwen van uw woning? Maak een afspraak voor een kozijnadvies op maat! Deze kozijnen monteren? Wij zoeken ervaren kozijnmonteurs! Kijk op koster-glas-kozijnen.nl/monteurs

Koster-glas-kozijnen.nl Openingstijden showroom Ma 13:00 - 17:00u Lavendelweg 19 T 050 571 49 15 Di - vr 09:00 - 17:00u 9731 HR Groningen E [email protected] Zaterdag 10:00 - 16:00u

Ex-eigenaar Hotel Wapen van Leiden: …kikker vraagt zich af: Geen pensioen door waarom duurt alles zo lang waardedaling wordt uitstel afstel?…

“Vanaf het moment dat Kamp toegaf dat alle aardbevingen in Groningen gaswinning gerelateerd zijn, was het onmiddellijk afgelopen met de omzet,” begint Eltje Bos (73) uit Appingedam zijn verhaal. “Ik was net 65 en wilde mijn bedrijfspanden Scha(n)de voor Groningen verkopen om van mijn pensioen te gaan genieten. Helaas gooide de gaswinning roet in het eten. Eind 2015 heb ik het Hotel Wapen van Leiden en de Kameleon (nu we- De gasbel onder Slochteren zou langzaam leeggehaald worden. Rustig zou de Gro- reldrestaurant Gooday) in Appingedam met groot verlies verkocht. Zo had ik het me ningse bodem een halve meter dalen. Niemand zou er iets van merken. Iedereen zou niet voorgesteld: na 41 jaar dag in, dag uit werken bleek mijn pensioen grotendeels winnen bij het winnen. verdampt, enkel en alleen als gevolg van mijnbouwschade!” Dit sprookje is jarenlang door de NAM en voor de Veiligheid 2015). De discussie over “Iedere ondernemer moet zelf voor pensioen Tekenen voor finale kwijting de Staat verteld. Struisvogelpolitiek, waar deze veiligheid heeft onderhand vele miljar- zorgen. Vaak gebeurt dat met de verkoop “Omdat de gemeente belang had bij de ver- Groningen tot op heden de lasten van onder- den gekost. De veiligheid van de Groningers van het bedrijf en/of pand. Ik wilde dat ook koop, verzocht de burgemeester mij alsnog vindt. Ondanks de voorkennis van gevolgen is hiermee echter vrijwel niet verbeterd. op die manier regelen. Daarom liet ik in een handtekening te zetten. Natuurlijk wei- van gaswinning vóór Slochteren. Ondanks Sterker, velen zitten nog altijd met (zwaar) 2012 twee taxaties uitvoeren; één voor de gerde ik. Daarna hebben de gemeente en de eerdere bevingen (o.a. Assen 1986), beschadigde huizen. fysieke waarde van het vastgoed en één provincie zich ermee bemoeid, waardoor de ondanks de toenemende seismiciteit in het voor de economische waarde van het bedrijf. NAM alsnog een aanbod deed. Maar ze kwa- begin van de 21e eeuw: het duurde tot de In 2015 is de Nationaal Coördinator Gronin- Daarna zette ik het te koop. Maar plots daal- men met een samenstellingsovereenkomst, aardbeving in Huizinge (2012), voordat min gen (NCG) aangesteld. Verantwoordelijk voor de de omzet in rap tempo. Ik heb de crisis- waar de honden geen brood van lusten. Ik of meer erkend werd dat de mijnbouw tot alle nare gevolgen van de gaswinning en de sen van 1979 en 2008 meegemaakt, maar moest tekenen voor finale kwijting, ook voor schade kon leiden. En dan eigenlijk alleen hoop voor de toekomst. Door aanhoudend zoals de omzet in 2013 daalde, zo had ik mijn opvolgers. Uiteindelijk heb ik met een nog maar door (zware) aardbevingen. gekibbel en gekonkel zijn de schadeafhan- het nog niet gezien. Ik moest vier man perso- advocaat en Gooday met veel moeite en Op papier was de exploitant verantwoordelijk deling (nu ondergebracht bij het IMG) en de neel ontslaan. Collega-ondernemers merkten vertraging een overeenkomst opgesteld. De voor de gevolgen van de winning. De NAM hoop op Toekomst (nu ondergebracht bij het hetzelfde en niemand kon het verklaren.” overdacht die gepland was met een gebrui- had de vergunning. Dat maakte het voor de Nationaal Programma Groningen NPG) bij Staat en de politiek gemakkelijk wijzen: daar de NCG weggehaald. De NCG is alleen nog moet je zijn voor schade. Geen woord over maar verantwoordelijk voor de veiligheid. de medeplichtigheid van de Staat. Een rol die is teruggebracht tot (de discussie over) het versterken van panden die het Vooruit: aardbevingen kunnen schade ver- risico lopen bij aardbevingen in te storten. oorzaken. Maar een mijnbouwexploitant is verantwoordelijk voor álle gevolgen. Dus ook Maatwerk is vrijwel onmogelijk geworden voor de bodemdaling en voor de veiligheid In 2015 werd alle verantwoordelijkheid bij van de omwonenden. De diepe reflex van de 1 instelling, ja zelfs bij één persoon (Hans Staat en de NAM om dit te ontkennen blijft Alders) neergelegd, zonder dat hem enige tot de dag van vandaag bestaan. Vasthou- macht werd toegekend. Nu is de verantwoor- den aan het ontkennen van de mogelijke delijkheid uitgesmeerd over vele instanties schade leidde er bovendien toe, dat alle en instituten, vastgelegd in strakke protocol- schademelders als mogelijke (waarschijnlij- len. Maatwerk is vrijwel onmogelijk gewor- ke!) fraudeurs werden aangemerkt. den. En bij de gevolgen van bodemdaling Omdat de NAM de schade zo slecht afhan- worden al weer vraagtekens geplaatst. Komt delde, heeft de Staat deze taak met frisse dit wel door de gaswinning? Alles onder het tegenzin overgenomen. Hiervoor bestaat nu motto: geen cent teveel naar gedupeerde het Instituut Mijnbouwschade Groningen, Groningers. IMG. Dit Zelfstandig Bestuursorgaan is er voor de afhandeling van alle schade door de De roep om de regio het zelf te laten rege- mijnbouw in Groningen. Niet alleen de scha- len wordt luider (zie verder in deze krant). Eltje Bos: “Het onrecht heeft me gesterkt om door te gaan” de aan panden, maar ook voor immateriële Maar ook hier ontbreekt macht. De commis- schade, waardedaling en verrassend genoeg saris van de Koning buigt richting Den Haag, Geen vertrouwen in onroerend goed kelijk afscheid in augustus, lukte pas in no- ook voor meldingen over Acuut Onveilige de lokale gemeentebesturen verzuipen in “In november 2013 zag ik het Raadshuis in vember. Aan een feestelijk afscheid hadden Situaties! samenvoegingen, herindelingen en reorgani- de steigers staan. Heel vreemd, want het we toen geen behoefte meer, we waren op.” saties, werkdruk en machteloosheid. Laten was net gerestaureerd. Bij navraag bleek Veiligheid speelde geen rol wij daar niets verwachten. Beter is om alle dat de voorgevel naar voren kwam door de “Maar ik wilde natuurlijk nog wel een De veiligheid van de omwonenden heeft bij steun te geven aan de initiatieven van GBB aardbevingen. Dus ik liep ook maar eens compensatie voor de waardedaling hebben, de gaswinning nooit een rol gespeeld (zie en Gasberaad: die gaan in ieder geval uit om mijn panden heen en zag toen allerlei dat is immers mijn pensioen. Daarom deed o.a. het rapport van de Onderzoeksraad van de belangen van de inwoners. scheuren. De NAM bood 40.000 euro, terwijl ik mee aan een pilot voor ondernemers. de aannemer 120.000 euro vroeg. Onder- Achteraf bleek dat de pilot een initiatief was Wie doet wat? tussen waren er drie horecaondernemers van de NAM, zodat zij meer kennis zouden Leefbaarheid/ geïnteresseerd in de panden. Maar van de opdoen om hun beleid voor de waardedaling Schade Veiligheid toekomst bank kregen ze geen medewerking. Banken van bedrijven in het algemeen te bepalen, bleken door de aardbevingen totaal geen niet om dat voor ons te bepalen. Wij kregen vertrouwen meer te hebben in het onroerend ook pas na ruim een jaar antwoord: tot Instituut Nationaal Nationaal goed als basis voor bedrijfsfinanciering.” onze verbijstering was er geen waardedaling Mijnbouwschade Coördinator Programma geconstateerd. Toen sprong ik zowat uit mijn Groningen (IMG) Groningen (NCG) Groningen (NPG) “Wereldrestaurant Gooday toonde in 2015 vel. Je kunt toch niet om mijn taxatierappor- interesse. De nieuwe taxatie lag 4,5 ton ten heen? Daaruit blijkt overduidelijk dat er Afhandeling Versterking Plannen voor de lager dan die uit 2012, maar de voorspellin- een flinke waardedaling is! Dit onrecht heeft schadegebouwen toekomst gen waren dat de waarde alleen maar meer me gesterkt door te gaan. Niet alleen voor Onderzoeken zou dalen. Dus gingen we akkoord. Een van mezelf, ook voor anderen. Thuis hebben we Inspectie/opname de verkoopvoorwaarden was dat de schade afgesproken er niet steeds over te praten, vergoed zou worden. Ik sprak met de aanne- als je niet oppast word je daar samen sta- Aanvraag waarde- mer af dat hij voor 100.000 euro de schade pelgek van. We trekken op met een andere daling woning zou repareren en de NAM was bereid dat ondernemer en waren samen juridische Immateriële schade te vergoeden. Maar de tussenpersoon ging stappen aan het voorbereiden. Het lijkt erop weg en daarmee was de deal van tafel. Het dat, door de inmenging van de GBB, er nu AOS (acuut onveilige oorspronkelijk aanbod gold weer. Daar ging een waardedalingsregeling komt voor het situatie) ik niet mee akkoord, maar dat betekende MKB bij het IMG. We durven er nog nauwe- ook dat de verkoop niet doorging.” lijks op te hopen.” 10 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

Woonzorg Nederland e e e n z a d d Stuwmeerregeling / Waardevermeerdering W

De subsidie van maximaal €4000,- van de bovenstaande Uithuizen

regeling kan worden gebruikt voor de aanschaf Emden Eenrum van een pelletkachel. (vraag naar de mogelijkheden) Baflo Middelstum Delfzijl Winsum Loppersum Dokkum Appingedam

Damwoude Kollum Ten Boer per zak Wagenborgen €5,50 / 15 KG Bij aankoop van Buitenpost Zuidhorn

Volle pallet met 66 een pelletkachel Slochteren zakken €350,- Groningen Midwolda een buitenhaard Thuisbezorging €25,- Noordbroek twv. €249,- Burgum Surhuisterveen Scheemda Haren GRATIS ! Leek Hoogezand Winschoten Eelde- Roden Paterswolde Muntendam Drachten Veendam Oude Pekela Zuidlaren

Norg Beetsterzwaag

Gieten WoonzorgGorredijk Nederland is een landelijkeAssen woningcorporatie, met woningen Stadskanaal Oosterwolde voor 55-plussers en mensen met eenRolde beperking. We helpen u graag bij

het vinden van een geschikte woning. Musselkanaal

Bij ons in de showroom Vanaf € 1295,- kunt u meerdere Wonen, diensten en service Ter Apel modellen bekijken Woonzorg Nederland biedt uBeilen naast een comfortabele woning, ook hoogwaardige diensten en een uitstekende service. Door de samen- Beton Ciré° werking met diverse zorginstellingen, kunnen er vaak aanvullende diensten aangeboden worden. De bewonersconsulent is het eerste aanspreekpunt Zij regelen de zaken omtrent verhuur van woningen.

Wilt u meer weten? :06-10137499 Bewonersconsulent bereikbaar op werkdagen van 8.30 - 13.00 uur, 088 - 921 02 14 Ons woningaanbod in Groningen vindt u op www.woonzorg.nl/groningen_eo [email protected]

Het Erfgoedloket Het GroningenErfgoedloket is Groningen het centrale is het, kostel centraleoze, kostel informatieoze informatiepunt punt voor bewoners en eigenaren van monumentale panden. voor bewoners en eigenaren van monumentale panden.

U kunt nu ook bij ons terecht met vragen over karakteristieke panden. U kunt nu ook bij ons terecht met vragen over karakteristieke panden. U vindt bij ons informatie over onderhoud en restauratie, regelgeving U vindt bij ons en informatie procedures over, financiering onderhoud en subsidies. en restauratie, Maar natuurlijk regelgeving ook over en procedures verduurzaming,, financiering enschadeherstel subsidies. enMaar versterking. natuurlijk ook over verduurzaming, schadeherstel en versterking. Heeft u een vraag? Neem dan contact met ons op!

Heeft u een vraag? Neem dan contact met ons op! Erfgoedloket Groningen Hoge der A 5 Erfgoedloket Groningen9712 AC Groningen Hoge der A 5 9712 AC Groningen 050 313 27 09 [email protected] 050 313 27 09 www.erfgoedloketgroningen.nl [email protected] www.erfgoedloketgroningen.nl

WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 11 Arbiter Bodembeweging, een requiem

Het was de bedoeling dat aan het eind van het Veel Groningers zijn de laatste jaren zeer gefrus- jaar 2019 de Arbiter alle zaken afgewikkeld zou treerd geraakt over het optreden van de Arbiter, hebben, maar door de complexiteit van veel za- en hebben zich verenigd in het Arbitercafé. ken viel dat tegen. Wel daalde het aantal arbiters Ook zij begonnen de procedure met het volste gestaag. Uiteindelijk sloot de Arbiter formeel de vertrouwen op gerechtigheid. Nog steeds echter deuren op 1 juli 2020. dragen velen van hen de grote gevolgen van een onrechtvaardige schikking of oordeel. Ongepast Salomonsoordeel De Arbiter heeft nooit jaarverslagen gepubliceerd; Sommige uitspraken over het ultieme aanbod van ook is er achteraf geen evaluatie opgesteld. Hij is de NAM leken op een ongepast Salomonsoor- eigenlijk een stille dood gestorven. Wat tamelijk deel. De NAM kwam met hun calculatiebureau onwaardig is voor zo’n, zeker in het begin, waar- JBG bijvoorbeeld uit op 5.000 euro om de schade devol en gerespecteerd instituut. te herstellen, de aannemer van de gedupeerde De Arbiter Bodembeweging werd in mei 2016 door de NCG in het leven geroepen. De Arbiter Groninger dacht dat het 10.000 euro zou moeten Misselijk gedrag moest uitspraak doen in (vaak langlopende) geschillen over schade tussen gedupeerde kosten, en de Arbiter sprak uit dat 7.500 euro De Arbiter heeft 2.290 zaken in behandeling Groningers en de NAM. Geschillen waarin de NAM zich aan de afspraken zou moeten houden. voldoende was. genomen en slechts 802 uitspraken gedaan. Voor de functie van Arbiter werden oud-rechters aangezocht. In dat getal van 802 zijn ook tussenuitspraken De laatste periode kregen bovendien de inhoude- meegeteld. Dat betekent dat in heel veel zaken In de beginfase was de Arbiter een zegen voor winning versneld zou worden gestopt en dat “de lijke zaken van de Arbiter steeds meer een hoog geschikt is voordat de Arbiter tot uitspraak kwam. veel Groningers. De Arbiter paste – vooruitlo- NAM overal uit ging”. Schade kon bij de TCMG, ons-kent-ons gehalte: de arbiter, met zijn vaste Dat is ook in overeenstemming met het algeme- pend op de wet – alvast het bewijsvermoeden het huidige Instituut Mijnbouwschade Groningen medewerkers en zijn vaste expert waren op de ne beleid van de NAM: traineren, gedupeerden toe in zijn zaken. Veel Groningers meldden zich (IMG), worden gemeld. De rol van de Arbiter schouw of zitting, tezamen met de vaste NAM-ad- tegenwerken op alle mogelijke manieren en als bij de Arbiter. Er ontstonden zelfs wachtrijen. kwam daarmee ook te vervallen. Er waren echter vocaat en diens team met vaste medewerkers, ze dan eindelijk murw zijn, met de rug tegen de De werkdruk nam toe, het aantal Arbiters begin 2018 nog 6.199 openstaande schadege- tegenover steeds een andere gedupeerde Gronin- muur staan, geen kant meer op kunnen, een moest al snel van vijf naar zeven worden uitge- vallen bij de NAM. In een onderonsje met de NAM ger met zijn eigen contra-expert. Vooral de rol van financieel aanbod doen. Onder het motto ‘Dat ne- breid en uiteindelijk waren er halverwege 2019 regelden minister Eric Wiebes en commissaris de expert van de Arbiter werd steeds doorslag- men ze dan wel aan, doodop als ze zijn’. Tekenen maar liefst negen arbiters. van de Koning René Paas, dat deze gevallen vóór gevender. Befaamd of berucht werd de amicale bij het kruisje, en tekenen voor geheimhouding. 1 juli 2018 een ‘ultiem en ruimhartig’ aanbod heer Everts, die als expert van de Arbiter veel Veel Groningers werden de eerste jaren in het van de NAM zouden krijgen. Als Groningers het zaken onderzocht en er verbazingwekkend vaak in Ook dat misselijke gedrag stond de overheid gelijk gesteld. Bij ongeveer de helft van de met dit aanbod niet eens waren, konden ze dat slaagde het bewijsvermoeden te ontzenuwen. jarenlang oogluikend toe! zaken was Vergnes de contra-expert en Gro- geschil door de Arbiter laten beslechten. Dat ningers met Vergnes als contra-expert kregen moest dan vóór 1 september 2018 aangemeld opvallend vaak gelijk. worden. In deze geschillen bij de Arbiter ging het Recent verschenen dus niet langer over het bewijsvermoeden, maar De NAM zinde dat niks, en huurde het weinig over de hoogte van het aanbod van de NAM. De Aardgas, risico’s Groningen. Er zijn enorm veel spelers in het scrupuleuze ingenieursbureau Witteveen+Bos rol van de Arbiter werd in deze zaken een andere. en besluiten veld, maar het ontbreekt aan centrale regie. Er in. Dat kreeg de opdracht Vergnes te onderzoe- Emeritus-hoogleraar is versnippering. ‘Een probleem van velen is het ken. Dus let op: alleen Vergnes werd onder- Gesloten voor nieuwe zaken omgevingspsycholo- probleem van niemand’, is een hoofdconclusie. zocht; niet de tientallen andere expertbureaus Vanaf 1 september 2018 nam de Arbiter geen gie en besliskunde Daarnaast staat niet de Groninger centraal, of contra-expertbureaus. En inderdaad, er is nieuwe zaken meer aan en ging men verder met aan de Rijksuniver- maar steeds zijn er procedures, processen, altijd een stok te vinden om de hond te slaan. het afwikkelen van de lopende zaken. Dat waren siteit Groningen, verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden vaak langlopende, ingewikkelde zaken. De Arbiter Charles Vlek, heeft die bepalend zijn. Het gaat te vaak om regels Per 1 september 2016 deed de NAM Vergnes paste zich in zijn geschiedenis steeds aan de een zeer overzich- en regelingen en te weinig om mensen. Con- in de ban. En de overheid stond het ooglui- dan geldende regelgeving aan. Toen de TCMG in telijk boek gemaakt crete daden blijven uit. Helderheid ontbreekt. kend toe – zoals de overheid altijd de kant van zijn werkwijze vergoeding van bijkomende kosten over de geschie- Het Gasberaad geeft ook aanbevelingen: Tien de NAM tegen de Groningers koos. Er waren had opgenomen, nam de Arbiter dit over. En na- denis van de gaswinning en de besluitvorming stappen naar herstel van Groningen. vervolgens rechtszaken voor nodig en het duur- dat de TCMG op 22 januari 2019 het advies van erover. Hij noemt het zelf een ‘buitenparlemen- de tot 1 mei 2018 voordat Vergnes formeel het panel van deskundigen over de toepassing tair onderzoek’. Acht onderzoeksvragen beant- Boudel op Rieg is als pdf beschikbaar op de weer kon optreden als contra-expert. van het bewijsvermoeden had omarmd, volgde de woordt hij. Zijn twee hoofdconclusies zijn: website van het Gasberaad: www.gasberaad.nl Begin 2018 besloot de rijksoverheid dat de gas- Arbiter dat ook. a. ‘Men’ had de problemen kunnen zien aanko- men, zeker vanaf 2000. b. ‘Men’ had een effectief veiligheidsbeleid Schadevergoe- eerder kunnen starten, zeker vanaf 2006. ding voor mijnbouwschade door “Het helder geschreven betoog is een “must- bodemdaling en read’ voor een ieder die op de een of andere aardbevingen wijze met de gaswinningsproblematiek te Jan van Dunné heeft maken had, heeft of gaat hebben.” (Catrinus de afgelopen jaren Jepma, emeritus hoogleraar Energie en Duur- meerdere artikelen zaamheid). over de situatie in Groningen gepu- Auteur: Charles Vlek bliceerd, en deze Uitgeverij Koninklijke van Gorcum Bv gebundeld in dit boek. Daarnaast is het boek 160 pagina’s; €18,50 aangevuld met een visie op de actuele ontwikkelingen, met name de waardedalingsregeling van het IMG. Professor mr. J.M. van Dunné, emeri- Boudel op Rieg BOUDEL OP RIEG tus-hoogleraar Privaatrecht aan de Erasmus Uni- Het Gasberaad heeft Stand van zaken gasdossier Groningen versiteit, is een echte jurist, groot kenner van de een indrukwekkend Mijnbouwwet, die ook vaak als adviseur optreedt. overzichtswerk De teksten zijn dan ook juridisch ingestoken, gemaakt, met per bijvoorbeeld met uitweidingen over de gevaar- deelonderwerp (en zettingsleer of de abstracte schadeberekening.

B er zijn heel veel A Maar hij schroomt bloemrijk en onomwonden R O M E T E deelonderwerpen) R taalgebruik niet, waardoor het – ondanks de soms

Scan voor de online route inclusief GPX Verloren erfgoed Route In het hart van het aardbevingsgebied een beschrijving en moeilijke stof – bepaald aangenaam lezen is. een beoordeling van SCHEUREN DOOR de stand van zaken. Er zijn weliswaar een paar ISBN: 9789462512320 GRONINGEN lichtpuntjes, maar met dit document wordt Uitgeverij Paris 18,4 km. pijnlijk duidelijk hoe slecht het ervoor staat in 290 pagina’s; € 39,50 12 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

Drie Routes 117,6 km.

Door het hart van het 37,6 km. aardbevingsgebied 18,4 km.

SCHEUREN DOOR GRONINGEN

Aardbevingen De GBB stelde deze routes samen. Wij representeren meer dan 4.000 huishoudens in het aardbevingsgebied Gaslocaties en daarbuiten. Al meer dan tien jaar zetten we ons in voor gasgedupeerde Groningers. Dit doet wij door het voeren Verloren erfgoed juridische procedures, het overleggen met (lokale) overheid, het organiseren van acties, het lobbyen bij politici en Huizen die versterkt worden door het algemeen bekendmaken van de of in de stutten staan problemen in de media en daarbuiten. Zet je nog even een mooi plaatje van onderweg online? Aardbevingsbestendige dijk Volg en tag de GBB:

@GBBGroningen Monument @GBBGroningen

Windmolens @groningerbodembeweging

Scan voor de online routes

www.groninger-bodem-beweging.nl

Foto: Bernie Benz, Grutto WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 13

Scan voor de online route inclusief GPX Breuklijnen Route In het hart van het aardbevingsgebied

Veel positieve reacties op SCHEUREN DOOR GRONINGEN ‘Scheuren door Groningen’ 37,6 km.

De GBB vindt het belangrijk om mensen te informeren over de gaswinningsproblematiek in Groningen. Vaak weet men er het fijne niet van. Daarom bracht de GBB afgelopen zomer drie routes uit die door het hart van het aardbevingsgebied gaan:

• Verloren erfgoed route: Wandelroute van Lop- horecagelegenheden in de provincie. Tijdens het schoonheid.’ Maar ook van de grootste verza-

Drie Routes 117,6 km. persum naar Uithuizermeeden (18.4 km) uitdelen werd er enthousiast gereageerd door meling romaanse kerken van Europa. Kerken,

Door het hart van het 37,6 km. • Breuklijnen route: Knooppunten rondrit voor zowel toeristen als winkeliers. Ook schrijver en die dankzij de Stichting Oude Groninger Kerken aardbevingsgebied 18,4 km. fietsers vanuit Loppersum (37.6 km.) programmamaker Rik Zaal vindt het een goed allemaal te bezichtigen zijn.” • Rondje gas geven: Rondrit vanuit Groningen initiatief: SCHEUREN DOOR voor automobilisten of motorrijders (117.6 km.) “Een erg goed idee van de onvolprezen Groninger Via social media kwamen ook positieve reacties GRONINGEN Bodem Beweging om een aantal routes door het binnen: Door het volgen van een route kan men kennis- aardbevingsgebied voor te stellen aan reizigers Bertus Douma (Leeuwarden): Vanochtend prach- maken met onze prachtige provincie en goed die wel eens willen zien hoe het er bij staat in tige tocht gefietst; de breuklijnenroute van GBB;

Aardbevingen De GBB stelde deze routes samen. Wij representeren meer dan 4.000 huishoudens in het aardbevingsgebied geïnformeerd naar huis gaan. De routes leiden het zwaar getroffen Groninger land. En dan blijkt een aanrader! Gaslocaties en daarbuiten. Al meer dan tien jaar zetten we ons in voor gasgedupeerde Groningers. Dit doet wij door het voeren Verloren erfgoed juridische procedures, het overleggen onder andere langs gesloopte huizen, wisselwo- dat het niet alleen kommer en kwel is daar, maar met (lokale) overheid, het organiseren van acties, het lobbyen bij politici en Huizen die versterkt worden door het algemeen bekendmaken van de of in de stutten staan problemen in de media en daarbuiten. ningen, versterkte woningen, gaslocaties, monu- dat er veel te genieten valt tussen de gestutte en Anouk Wortel (Groningen): “Was een leuk en Zet je nog even een mooi plaatje van onderweg online? Aardbevingsbestendige dijk Volg en tag de GBB: mentale panden en kerken en rijksmonumenten. gescheurde bouwwerken door. Van het landschap gezellig rondje “Gas Geven”, maar toch best wel @GBBGroningen Monument @GBBGroningen natuurlijk, dat ooit door schrijver Gerrit Krol als bijzonder om te zien hoeveel mooie huizen/pan- Windmolens @groningerbodembeweging De GBB verspreidde afgelopen zomer meer dan volgt is getypeerd: ‘Het landschap is rationeel den boven in de provincie naar de vernieling zijn 8000 routebeschrijvingen bij VVV’s, campings en en eentonig, doch van een adembenemende door de aardbevingsschade. Als je hier voornamelijk in alleen de stad vertoeft, dan is het toch

Scan voor de een beetje een “nog-iets-te-ver van je bed show”” online routes vakantiereistip

het bevingsomniversum De auto-, fiets- en wandelroute zijn digitaal op de website van de GBB te vinden en op de web- www.groninger-bodem-beweging.nl dag en nacht open Foto: Bernie Benz, Grutto site van Routebureau Groningen.

Tekst: Lukas Koops Meent van der Sluis; een luis in de pels

Dit jaar is het twintig jaar geleden dat relatie tussen gaswinning, bodemdaling toenmalig NAM-woordvoerder Frank Duut. Meent van der Sluis overleed. Op 13 juli en aardbevingen in Groningen en Dren- Uiteindelijk kreeg Meent van der Sluis 2000, om precies te zijn. Wie was Meent the. Van der Sluis was de eerste die het gelijk. Hij heeft als politicus – hij was voor van der Sluis? Sommigen noemden hem oorzakelijke verband tussen gaswinning en de PvdA tussen 1987 en 1999 in Drenthe een klokkenluider, anderen een dissident. aardbevingen onderkende en naar buiten lid van Provinciale Staten - de aardbevings- Hoe dan ook; het was een markante man, bracht. Dat gebeurde in een artikel in NRC problematiek op de politieke agenda gezet. die vooral bekend is geworden door zijn niet Handelsblad van 22 januari 1987. Veel In april 2017 heeft voormalig NAM-directeur aflatende, min of meer solistische strijd eerder al, in 1963, had ingenieur Willem Gerald Schotman Trijni van der Sluis, de we- tegen de almachtige NAM. Een strijd die Meiborg met grote stelligheid beweerd dat duwe van Meent van der Sluis, bezocht om pas echt begon op tweede kerstdag 1986. gaswinning bodemdaling tot gevolg zou haar namens de NAM zijn excuses aan te Sociaal geograaf Meent van der Sluis was hebben met grote consequenties voor de bieden voor de wijze waarop zijn bedrijf haar op dat moment al geruime tijd bezig met waterhuishouding. Willem Meiborg had het man destijds heeft bejegend. Een maand inspanningen van de Stichting Meent van onderzoek naar mogelijke gevolgen van over bodemdaling, Meent van der Sluis later heeft hij, bij de presentatie van het der Sluis. Wie goed kijkt ziet in de scheur, gaswinning, toen op 26 december van dat vooral over aardbevingen. Van der Sluis plan om een aardbevingsmonument op te die de reuzenbaksteen in tweeën verdeelt, jaar de bodem in zijn woonplaats Assen werd geprezen vanwege zijn bevlogenheid, richten langs de A7 bij Engelbert, dit publie- zijn silhouet. en omgeving plotseling in beweging kwam. moed en doorzettingsvermogen, maar ook kelijk nogmaals gedaan. Op 28 mei 2019 Het was het begin van een tot zijn dood vernederd, weggezet als een charlatan en onthulde Jeroen Dijsselbloem het Andere In het vroege voorjaar van 2021 verschijnt voortdurende strijd met de NAM over de volkomen belachelijk gemaakt, vooral door Monument, dat er is gekomen dankzij de over hem een biografie. Wordt (niet) vervolgd

September 2015 diende de GBB een het OM op bevel van de rechter in 2017 We zijn nu alweer een jaar verder en vanuit aanklacht in tegen de NAM, waarin de NAM knarsetandend tot vervolging over. Vervol- het OM is nog geen enkel geluid gehoord over ervan wordt beschuldigd als criminele orga- gens is het heel erg lang stil. Pas in de de verdere vervolging van de NAM. Is het OM nisatie met zijn levensgevaarlijke bedrijfs- zomer van 2018 vinden een aantal getuigen- misschien bang, dat de NAM zijn mededaders voering de levens van inwoners van Gronin- verhoren plaats. Een jaar later is het onder- en zijn heler er bij zal lappen? De GBB is niet gen te bedreigen. Het Openbaar Ministerie zoek afgerond. Geheel tegen alle regels in van plan dit klakkeloos te laten gebeuren. (OM) laat de aanklacht lang liggen. Pas met krijgt de NAM drie maanden tijd om op het Misdaad mag niet lonen. Criminelen moeten een artikel 12 procedure, afgedwongen door onderzoek te reageren. De slachtoffers en worden berecht. De rechtsstaat is in het ge- mr Spong, de advocaat van de GBB, gaat hun advocaten krijgen dat recht niet. ding. Acties zullen volgen: Wordt vervolgd!

Nóg geen OM weigert onderzoek Getuigen verhoord uitspraak/vervolging...

2015 2016 2017 2018 2019 2020

Aangifte tegen NAM Gerechtshof OM heeft strafrechtelijk dwingt onderzoek af onderzoek afgerond OM laat ons al 5 jaar wachten 14 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

Sinds september 2015!

Bornholmstraat 15 Al 5 jaar lang jouw bouwspecialist, met vakkundig advies, 9723 AW Groningen klantgerichte services en de beste producten! Méér dan een bouwmarkt! nl.bauhaus

Al 5 jaar stevig met beide benen op de Groningse grond

Bij BAUHAUS Groningen weet je wat je krijgt: topservice, goed advies en echt de beste prijs! En dat al 5 jaar, zonder poespas. 5 Veel medewerkers werken hier al vanaf het eerste uur, omdat ze hun vak verstaan en graag voor jullie het vuur uit de sloffen lopen. JAAR

Martin - Badkamerland: Muurverf 'Arcticwit' • hoogwaardig dekkend "Ik begon op de afdeling ontvangst goederen en nu • voor ca. 70 - 90 m² • matte dispersieverf voor binnen mag ik de klant op de sanitair afdeling helpen. Hier • 10 liter voel ik mij heel erg thuis. De verscheidenheid aan 27739552 producten, klanten helpen oplossingen te bedenken en iets moois te maken. Zorgen dat elke klant tevreden naar huis gaat. Als het aan mij ligt ben ik hier over vijf jaar zeker nog steeds. Ik stap elke dag 30,- met een glimlach op mijn fiets naar het werk."

Het zijn de mensen die BAUHAUS zo bijzonder maken

Justin - Bouwmaterialen drive-in:

Reserveer het direct! "In de Drive-In zorgen we ervoor dat de klanten al- Reserveer je producten, zoals deze latex, nu les kunnen vinden wat ze nodig hebben voor hun online! In een paar minuten reserveer je de klus, van A tot Z. Even helpen inladen? Geen pro- gewenste producten en kies je wanneer jij bleem. We hebben een heel goed team. Tegen mijn jouw bestelling afhaalt. Wij zetten alles voor collega’s zou ik willen zeggen: jullie doen het top, je klaar, dat scheelt je veel tijd! zeker in deze tijd. We laten ons niet gek maken!"

nl.bauhaus/jubileum WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 15

Sinds september 2015!

Bornholmstraat 15 Al 5 jaar lang jouw bouwspecialist, met vakkundig advies, 9723 AW Groningen klantgerichte services en de beste producten! Méér dan een bouwmarkt! nl.bauhaus

Al 5 jaar stevig met beide benen op de Groningse grond

Het zijn de mensen die BAUHAUS zo bijzonder maken

Justin - Bouwmaterialen drive-in:

nl.bauhaus/jubileum 16 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

aardbevingsbestendig energieneutraal nieuwbouw verbouw

scoop bouwkosten planeconomie "een brede blik milieulasten op bouwen"

BIM coördinatie en controle

bouwregelgeving huisvestingsadvies

www.bouwscoop.nl Jacob Veltman architect Winsum 0595 44 50 60 [email protected] www.jacobveltmanarchitect.nl

VOOR EEN VEILIG THUIS Bij toepassing van het totale QuakeShield systeem schadelast beperkend

SPORTEN ONDER

BEGELEIDING BENIEUWD NAAR DE MOGELIJKHEDEN VOOR UW WONING? Bel ons dan voor een vanaf 29,- vrijblijvende afspraak in de Postkoamer in Ten Post! per maand Meer informatie: Innovatieve oplossing voor www.toekomstbestendig-in-groningen.nl aardbevingsbestendig bouwen Snelle en eenvoudig installatie Zeer geschikt voor bestaande (karakteristieke) bouw Niet inleveren op leefruimte Van Groningers, voor Groningers

0594 - 283 591 • [email protected] • www.quakeshield.com

Initiatiefnemers: WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 17 Is de NAM er echt tussenuit? Scan voor de online route Rondje gas geven in het hart van het aardbevingsgebied SCHEUREN DOOR De NAM wordt niet moe te verklaren, dat zij geheel uit het schadeafhandelings- GRONINGEN proces is verdwenen. Alsof het niet de taak van de NAM is, om alle veroorzaakte 117,6 km. schade te vergoeden. Alsof de afhandeling van de schade niet van ze afgepakt is, omdat zij er zo’n potje van maakten. Die rotzooi was voor minister Wiebes reden om te zeggen, dat de NAM overal tussenuit moest. Veiligheid: omdat minister Wiebes schade Bij de opkoopregeling, nu ondergebracht en veiligheid van elkaar heeft gescheiden bij de Stichting Woonbedrijf Aardgasgebied Maar is de NAM er nu dan ook echt tussen- dus geen gebruik van het model van Invisor, meent de NAM te kunnen beweren uit het Groningen (SWAG, onderdeel van de NCG) uit? Als het over schade aan een huis gaat, als het aan de NAM ligt! reguliere schadeproces te zijn. Alsof het stelt de NAM het budget vast: een lening veroorzaakt door een aardbeving, klopt dat versterken van je woning, met alle bijko- van €10 miljoen. Dit bedrag is zó laag, dat ongeveer. Maar voor de rest: mende ellende, geen schade zou zijn. De er een loting plaats moet vinden onder Van de 6.000 “oude gevallen” hebben NAM bemoeit zich volop met constructies en gedupeerden. Onrechtvaardigheid loert. 4.000 schademelders aangegeven niet te- bouwnormen. Het leidt tot onrecht. vreden te zijn over de afhandeling. Doordat De NAM maakt jaarlijks het beruchte De versterkingsoperatie is ooit opgezet minister Wiebes de NAM heeft toegestaan HRA-model. Dit geeft de risico’s voor de vei- onder verantwoordelijkheid van de Nationaal deze gevallen af te handelen, is hier onrecht ligheid weer. Hoe lager de risico’s, hoe min- Coördinator Groningen. Het versterken van gedaan. Dat onrecht bestaat nog steeds. der versterking en dus hoe goedkoper het een huis is ook een kostenpost waarvoor voor de NAM wordt. Volgens het HRA-model de NAM aansprakelijk is. De kaders per Er is een onbekend aantal “nog openstaan- is Groningen veilig…. Ten onrechte. pand, waar nog steeds mee gewerkt wordt, de dossiers” uit de NAM- en CVW-tijd. Deze zijn vastgesteld door het ministerie van schademeldingen zijn níét afgehandeld. Bij de stuwmeerregeling is het ministerie EZK en NAM! Ook hier bepaalt de NAM dus Ongetwijfeld heeft de “ruimhartigheid” van van EZK nog in gesprek met de NAM om die nog dagelijks hoeveel geld een huis mag de NAM hiermee te maken. Maar met een zijn deel te laten betalen. Dat gesprek loopt kosten!! openstaand dossier kan er geen schadeaf- nu al bijna twee jaar. handeling door het IMG plaatsvinden. Dus Voor het gebruik van de gasopslag Norg wil Misschien is de NAM een beetje buiten moet de gedupeerde wachten of een slechte de NAM ook geld zien. Ook hier lopen de beeld geraakt. Mede ook doordat de over- regeling accepteren. Daar bestaat onrecht. gesprekken met het ministerie van EZK nog. heid, die net zo verantwoordelijk is voor de Omdat zonder gebruik van de gasopslag ontstane schade, het er ook niet zo best In de rechtszaak van de Stichting WAG heeft Norg de gaswinning niet versneld beëindigd vanaf brengt. Maar op de achtergrond wordt de NAM weliswaar in de vorige fase verloren, kan worden, staat de NAM sterk, en heeft in Assen én op het Shell-hoofdkantoor in maar dat laat onverlet dat ze de schadevast- de NAM afgedwongen dat het ministerie Den Haag, flink aan touwtjes getrokken. stelling in de volgende fase met alle macht alvast een voorschot van 90 miljoen euro Geen cent teveel naar Groningen, laat staan naar beneden bijgesteld probeert te krijgen; heeft overgemaakt. rechtvaardigheid.

Column Het Koopinstrument Tekst: Melissa Dales, Geestelijk verzorger Wanneer de NAM met gedupeerden niet tot een oplossing kwam, werd soms uit- Gronische Groningsheid eindelijk het omstreden pand aan de NAM verkocht. De bekende taferelen: gedoe over hoogte van de vergoeding, de taxatiemethode, en ook: zwijgcontracten. Ook Zoveel mensen, zoveel gesprekken. Gesprekken met verhalen die ik als geestelijk verzorger hier moest de NAM er tussenuit. En dat hebben ze luid lachend gedaan. tot me neem en probeer door te geven. Verhalen over trots, op de provincie, de kinderen, de mentaliteit en het Noaberschap. Verhalen van verdriet, over afscheid van huis en grond, Er is (natuurlijk) een speciaal bestuursor- Belastinggeld teleurstelling, vervlogen hoop en dromen en het gevoel in de steek gelaten te worden door gaan voor opgericht door het ministerie van Klinkt best vriendelijk van de NAM. De adder instanties en overheid. EZK: Stichting Woonbedrijf Aardbevings- zit in de kostenpost van de SWAG. Voor het gebied Groningen (SWAG). Een driekoppig jaar 2019 is € 711.000,- aan kosten uitgege- Hoe ga je om met uitstel van inspectie wat sterk op afstel begint te lijken? Wat doet het corona-iso- bestuur regelt de aankoop en verkoop van ven aan vergoedingen, aankoopkosten, ma- lement met je gevoel van eenzaamheid? Hoe voelt het om tot het ‘vergeten-vergeten’ hoekje te panden die voor het koopinstrument in aan- kelaarskosten, beheerskosten, beveiligings- behoren? Hoe laat je van je horen wanneer je geen energie hebt om je stem te verheffen? Hoe ga merking komen. De NCG bepaalt of panden kosten, administratiekosten…… Ruim 7 ton je om met het persoonlijk succes van een herbouwd huis, terwijl de rest van de straat nog niet weet in aanmerking komen en doet de selectie. belastinggeld. Om de onkosten te bestrijden waar zij aan toe is? Je leidt je eigen leven, maar hebt ook te maken met anderen. Met je buren en De SWAG koopt de panden daadwerkelijk is door SWAG een subsidie van met de mensen die je tegenkomt in de supermarkt. Wat ik in alle verhalen opnieuw beleef en zelf op, beheert ze en probeert ze (al dan niet € 5 miljoen aangevraagd. ook voel, is een onwrikbaarheid die ik ben gaan typeren als 'Gronisch', een chronische Groningsheid. versterkt) door te verkopen. Twee regionale Trouw aan wie we zijn en waar we vandaan komen: voor sommige mensen de geboortegrond en voor makelaars zijn hiervoor in de arm genomen. De aandeelhouders van de NAM leunen anderen de plek waar later voor gekozen is. Soms is sloop een optie. tevreden achterover. Geen hoofdpijndossiers meer en veel geld besparen. Fijn, dat de NAM Ieder draagt een verhaal met zich mee dat het waard is om verteld te worden. Niet om te snakken, Daarnaast heeft de SWAG de in het verleden er tussenuit is. Maar het leed dat mensen maar om te delen en te verbinden. Verbinden door woord en daad, in het soms slopende proces door de NAM opgekochte panden overgeno- gedwongen hun huis moeten verkopen, voor tussen hoop en vrees. Met een gevoel van trots kijk ik naar ieder die zich durft open te stellen in ge- men, tegen de door de NAM betaalde prijs. 95% van de marktwaarde, is schrijnend, sprek, met hoop op ondersteuning en een beetje lucht. Dit is een zeer gevarieerde portefeuille, van onrechtvaardig en zeker niet ruimhartig. half ingestorte gebouwen tot (beschadigde) Laten we blijven delen. Delen van verhaal, van succes monumentale boerderijen. Daar heeft de en verdriet. Er gaat niets boven Groningen en dat mag NAM dus geen cent op verloren. gezien worden. Het geld voor de opkoop komt uit een ren- teloze lening van de NAM van €10 miljoen. Melissa Dales MA. Ook de Staat heeft €10 miljoen ingelegd. Geestelijk Verzorger GVA Groningen Het Koopinstrument is een revolverend www.gvagroningen.nl fonds: geld, dat uit de verkoop van een pand komt, gaat weer terug in het fonds. Wordt Waarom er winst gemaakt, dan blijft dit in het fonds Groningers zijn geen klagers, maar de soci- en wordt dit dus groter. Wordt er verlies aal-emotionele nood is onmiskenbaar aanwe- gemaakt, dan mag dit van de lening worden zig. Vaak krijg je te maken met onduidelijkheid afgetrokken. omtrent versterkingsmaatregelen. Misschien is er wel sprake van sloop en nieuwbouw. Dat heeft vaak een behoorlijke impact. Daarbovenop komt de administratieve rompslomp NAM heeft genomen (soms inclusief bezwaarschriften e.d.) waar iedere getroffen inwoner mee te maken krijgt. Dit alles versterkt het gevoel van onveiligheid, onmacht en teleurstelling. Gees- ruimhartiger kan haast niet telijk verzorgers zijn er om die gevoelens een plek te geven en om je te leren daar wat rest is onrecht mee om te gaan. 18 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020 Tonzon: voor een drogere, comfortabele en energiezuinige woning

SCHONE DROGERE KRUIPRUIMTE Het wonen boven een vochtig gat in de grond is niet prettig en ongezond. Door een onderdruk wordt continu Thermoskussens vochtige lucht uit de kruipruimte de woning ingezogen. Dit vocht moet door ventilatie weer worden afgevoerd. Dit kost energie en daar willen we juist zo weinig mogelijk van gebruiken. TONZON Bodemfolie stopt de verdamping van vocht uit de bodem, remt het vrijkomen van schadelijk radongas en zorgt zo voor een schone, drogere kruipruimte. Misschien wel de meest duurzame maatregel voor veel Bodemfolie Nederlandse woningen. Het biedt talloze voordelen waaronder energiebesparing. De Bodemfolie is volledig recycle- baar en ook zelf aan te brengen.

TONZON VLOERISOLATIE, ANDERE TECHNIEK, BETER ISOLEREND EFFECT SUBSIDIEREGELING Vloeren verliezen vrijwel lle w rmte n de onderk nt. Andere soorten isol tie beperken wel het w rmteverlies Om woningisolatie extra te stimuleren ver- door geleiding, m r str len de doorgel ten w rmte n hoogt de overheid met ingang van 1 juni de de onderk nt gewoon uit. Zo lekt 24 uur per d g w rmte subsidie op woningisolatie. Deze verhoging zal n de onderk nt weg, w rdoor nieuwbouwwoningen in stand blijven tot het einde van dit jaar. met vloerverw rming nog niet echt energiezuinig zijn. Doordat men alleen de mogelijkheid heeft om Het unieke TONZON Thermoskussen reduceert deze binnen deze periode te proﬁ teren van de ver- w rmtestr ling tr psgewijs tot vrijwel nul. De vloer wordt hoogde subsidie, zal er ongetwijfeld topdrukte sneller w rm, bereikt een hogere temper tuur en houdt de ontstaan en daarmee zullen levertijden ook w rmte l nger v st. Meer comfort met minder energiever- fors oplopen. Controleer of je in aanmerking bruik. komt voor de overheidssubsidie op www.RVO.nl.

Scan de QR-code voor meer informatie. WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 19

250,00 50,00

Hoeveelheid gewonnen gas per jaar in miljard kubieke meters 45,00

Totale hoeveelheid gewonnen gas per 10 miljard kubieke meters 200,00 40,00 Alle aardbevingen groter dan 1 op de Schaal van Richter

35,00

150,00 30,00

25,00

100,00 20,00

15,00

50,00 10,00

5,00

0,00 0 1974 1997 1963 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1975 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1992 1993 1994 1995 1996 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2018 2019 2020 1964 1977 1990 1991 2004 2017 1976 Gaswinning door de jaren heen De keuze voor het al dan niet winnen van gas roept vragen op: waarom werd er in bepaalde perioden zo veel gewonnen? Van 1997 tot 2009 zijn er compressoren En waarom kan er nu ineens wel gestopt worden met winnen, terwijl Kamp zei dat het niet kon? Is het gas niet gewoon geïnstalleerd die de druk van het veld op, dat er daarom wordt gestopt met winnen? In dit artikel slechts wat feiten en vermoedens op een rij, de echte ant- kunnen opschroeven. Dit project kostte woorden volgen (hopelijk) uit de geplande parlementaire enquête. twee miljard euro. Desondanks is en zal de druk blijven dalen, daarom zijn er nu Op 10 september 2019 beloofde minister aardbeving in Huizinge plaatsvond, zal uit zit nog zo’n 500 miljard kuub gas in de nog meer (dure) compressoren nodig om Wiebes de gaswinning in 2022 te stoppen. de parlementaire enquête moeten blijken. grond. Het gas is dus nog (lang) niet op. de druk op peil te houden. Bovendien zal Het Groningenveld wil hij nog wel open- NAM had weliswaar een vergunning om te En als het aan de NAM had gelegen was het veld minder goed in staat zijn om de houden voor reserve, bijvoorbeeld voor winnen, maar dat Kamp dit toestond is als zij nog wel even doorgegaan met winnen, productie aan te passen aan de wisselen- strenge winters. Maar de NAM liet weten meedogenloos bestempeld. Voor Gronin- zoals blijkt uit een brief die zij op 21 janu- de behoefte. Die behoefte wordt beïnvloed geen enkele rol voor het Groningenveld te gers is het op z’n zachtst uitgedrukt extra ari 2013 naar het SodM stuurde daarin de door: temperatuur (strenge winter), vraag/ zien na 2022. Het lijkt er dus op dat er wrang. aardbevingen voor lief nemend: verkoop en gasprijzen. En tegenwoordig dan een periode van 63 jaar gaswinning “(…), en er een kans van meer dan 50% lijkt het erop dat de maatschappelijke ge- in Groningen wordt afgesloten. In die Vanaf 2014 is de gaswinning steeds is dat er gedurende de resterende Gronin- volgen van de gaswinning ook van invloed jaren is er heel wat gebeurd: de gasbel verder teruggeschroefd. Dit mede door gen productieperiode, die nog meer dan zijn op de productie. Veiligheid wordt, zo werd ontdekt (1959), heel Nederland werd de uitspraken van de Raad van State 50 jaar zal duren, één of meer aardbevin- lijkt het, eindelijk boven leveringszekerheid aangesloten op aardgas (vanaf 1963), (o.a. GBB ging steeds in beroep tegen de gen zullen optreden met een sterkte van gesteld. Of is het toch de gasprijs die lei- er werd gewonnen (vanaf 1963), er werd gaswinningsbesluiten) en door de advie- meer dan 3,9” dend is, net als de maatschappelijke roep heel veel gewonnen (1972-1981), er zen over een veilig gaswinningsniveau aan om duurzame energiebronnen? Het kost ontstonden gasbevingen (vanaf 1986), er de overheid door het Staatstoezicht op de “Na 2020 zal het veld definitief een eind- meer energie (en dus geld) om gas te win- doen zich gasbevingen in Groningen voor Mijnen (SodM). fase ingaan en de productie jaarlijks snel nen door de lage druk (productiecapaciteit (vanaf 1991), er was een tweede periode verder afnemen vanwege de teruglopende neemt af) en de gasprijs is historisch laag van relatief hoge winning (2001-2013), de Invloed van gaswinning op aardbevingen productiecapaciteit. In 2030 zal de pro- dus er wordt (veel) minder aan verdiend. gaswinning werd afgebouwd (vanaf 2015) Dat aardbevingen in Groningen het gevolg ductie al gedaald zijn onder de 15 miljard Hoe rendabel is gaswinning in Groningen en de gaswinning zal stoppen (2022). zijn van gaswinning, is oud nieuws. En m3. Het aantal aardbevingen per jaar zal dan nog? En is dat dan de reden dat de toch is er pas sinds 2012, na Huizinge, hier proportioneel mee afnemen.” NAM na 2022 niet meer wil winnen? Motieven achter de hoeveelheid gewon- aandacht voor de gevolgen van de gaswinnen gas ning. In de grafiek kun je de invloed van Zoals te zien is in de grafiek zijn er twee de winning duidelijk zien; zo zie je vanaf perioden geweest van hoge winning: 1972- 2002 een stijging van de gasproductie 1981 en 2001 t/m 2013. In de jaren en ook een stijging van aardbevingen. Dit zestig was de overheid ervan overtuigd maakt ook pijnlijk duidelijk dat er al veel dat kernenergie de toekomst had en dat eerder een direct verband kon worden ge- aardgas zou “verdwijnen”. Daarom pro- legd tussen gaswinning en aardbevingen. beerde ze het aardgas zo snel mogelijk te Meent van der Sluis voorzag dit zelfs al in verkopen. Het gas werd voornamelijk aan de jaren ’80. (lees de column van Lukas het buitenland verkocht; het binnenlands Koops elders op deze pagina). gebruik is vrij constant (40 miljard m³ per jaar). Italië ontving zeer goedkoop tot bijna Op 5 december 1991 was de eerste, gratis gas. De verdenking is dat dit een geregistreerde aardbeving in Groningen NAVO-strategie is geweest om tegen te (Middelstum, 2.4). De oorspronkelijke gaan dat Italië gas van Rusland zou gaan druk in het veld (350 bar) was toen meer kopen. Door de oliecrisis en het maat- dan de helft afgenomen. De (extreme) schappelijke verzet tegen kernenergie werd drukverlaging als gevolg van gaswinning is de gaswinningsstrategie herzien: in 1974 de oorzaak van de aardbevingen. Uit een werd het ‘kleineveldenbeleid’ in gang latere studie van TNO blijkt ook dat rond gezet, zodat het Groninger gas minder snel 2001/2002 het ondergrondse veld een zou opraken. Later kwam daar nog het pro- kritische grens is gepasseerd: de onder- ductieplafond van het Groningenveld bij: grond werd toen zo instabiel dat vanaf dat de maximale hoeveelheid gas die per jaar moment elke winning tot meer bevingen gewonnen mag worden in Groningen. ging leiden. Dit zie je ook duidelijk terug in de grafiek. beste minister Opmerkelijk is dat vanaf 2001 het gaswinningsniveau weer stijgt, met als Invloed van aardbevingen op gaswinning is dat wel uit te leggen? hoogtepunt 2013. Waarom de gaswinning Op dit moment is nog minder dan 20% steeds meer #EnWijDan in 2013 zo hoog was, nadat in 2012 de over van het gas in het Groningenveld. Er 20 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

Steunpunt Instituut Mijnbouwschade Groningen

Vragen over mijnbouwschade? Kom langs bij het steunpunt bij u in de buurt.

Vanaf 1 november zijn zaakbegeleiders van het Instituut Mijnbouwschade Groningen aanwezig op steunpunten in het Hogeland en de gemeente Groningen voor inwoners met algemene vragen over mijnbouwschade en schaderegelingen. In september werden al steunpunten geopend in Appingedam en Loppersum. In januari gaan ook in andere gemeenten steunpunten van start.

Openingstijden steunpunten Instituut Mijnbouwschade Groningen vanaf 1 november 2020: Maandag gesloten Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag

09:00-13:00 uur 09:00-13:00 uur 09:00-13:00 uur Leens Loppersum Ten Boer Pro Rege Ons Dorpshuis Buurhoes

13:00-17:00 uur 13:00-17:00 uur 13:00-17:00 uur 13:00-17:00 uur 13:00-17:00 uur Ten Boer Appingedam Bedum Loppersum Groningen Buurhoes ASWA De Meenschaar Ons Dorpshuis De Wegwijzer

15:00-19:00 uur 16:00-20:00 uur Uithuizen Appingedam De Mencke ASWA

20:00-22:00 uur Bedum De Meenschaar

Van tevoren aanmelden is vooralsnog niet nodig. In Appingedam en Loppersum merken we dat het eerste uur vaak druk is. Daarna is de wachttijd vaak korter. Uiteraard houden we ons wel aan alle coronamaatregelen, waar onder het houden van 1,5 meter afstand. Houdt u onze website in de gaten voor eventuele nieuwe coronamaatregelen.

Heeft u vragen over uw speciﬁ eke situatie voor de Waardedalingsregeling? Neem dan uw DigiD mee, zodat we u goed kunnen helpen. Meer informatie vindt u op www.schadedoormijnbouw.nl WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 21 Forensen naar je slaapkamer Egidius Rietveld (Giedi) was jarenlang actief bij de Groninger Bodem Beweging en heeft veilig in dit huis. Zij had er last van omdat aardbeving eventueel kan instorten. Onze meegewerkt aan de film Geschenk uit de Bodem. Hij is in 2007 vanuit Leiden naar ze uit Limburg komt en de zware beving bij angst zit in het feit dat het huis geen plek is Uithuizen verhuisd. Daar woont hij al 13 jaar op hetzelfde adres. Dat bevalt hem goed. Roermond heeft meegemaakt. om uit te rusten en te slapen. Maar angst voor een zware aardbeving heeft hem tot een bijzondere keuze gebracht. Hieronder zijn verhaal. Noodvoorziening Als er geen grote beving komt, is er een Toen hebben we het besluit genomen dat kleine kans dat er huizen zullen instorten. Huizinge 2012, het eerste alarm Contact met de NAM we binnen vijf jaar, tellend vanaf 1 januari Maar er spookt wel van alles door je hoofd "In augustus 2012 hebben we die heel Vanaf dat moment ben ik op zoek gegaan 2014, in ieder geval een veilige plek wilden wat er kan gebeuren bij een aardbeving. Dat zware beving gehad bij Huizinge. Binnen één om te kijken hoe ik met de hele situatie zou hebben om te rusten en te slapen. Hoe we is toch niet zo raar? minuut stonden we met alle buurtbewoners kunnen omgaan. Ik wilde in ieder geval met dat moesten organiseren wisten we nog buiten op straat. Dit was voor mij het eerste de NAM in contact komen om te proberen niet. We wilden wel zelf de verantwoordelijk- Losgelaten alarm dat het gevaarlijk werd om hier te de schade die aan ons huis was ontstaan, heid nemen voor deze basale behoefte die We hebben de waarde van ons huis op nul wonen. vergoed te krijgen. Dat leek mij de minimale je als mens nodig hebt om in ieder geval gezet. De kleine hypotheek die we betalen insteek. psychisch stabiel te blijven. zien we als huur. Vandaar dat ik ook met Zandeweer, ik werd letterlijk mijn bed uit een grote glimlach kan zeggen: ‘Die aardbe- gerammeld In de begindagen heeft de NAM de schade Ik denk, dat de meeste mensen in dit ge- vingsproblematiek ligt achter ons. We heb- Daar is in februari 2013 de beving in Zande- aan ons huis ruimhartig vergoed, We waren bied voor zoiets kunnen zorgen. ben een leuke tijd gehad, filmpje gemaakt, weer, vlak bij Uithuizen, overheen gekomen. tevreden dat in ieder geval de zichtbare Op een gegeven moment kwam er ergens beetje geprotesteerd en de aandacht gaat Ik werd letterlijk mijn bed uit gerammeld. schade weer weg was. een fraai stukje tuingrond vrij. Er stonden al gewoon naar andere dingen.’ wat leuke gebouwtjes op. We waren gelijk Veiligheidsgevoel gecharmeerd. Weliswaar ruim 10 km van Actievoeren vanuit angst Ons huis is een soort kubus van 9x9x9, ons huis, maar we zagen de mogelijkheden Dat actievoeren ging vanuit een gevoel van gebouwd in het begin van de 20e eeuw. wel. Ik heb het tuinhuis zelf in no time ver- onrechtvaardigheid. Ik was me toen niet Daarbij is geen cement gebruikt, maar een sterkt met een goede dakconstructie. Met bewust dat die onrechtvaardigheid gevoed kalkachtig materiaal. De stenen zijn alle- 12 m2 is dat zo gebeurd; het is niet zoveel werd door angst voor overlijden in je eigen maal los gestapeld. In die tijd hebben ze ge- werk. huis als gevolg van een zware aardbeving. Ik ëxperimenteerd met betonvloeren tussen de kwam er toen achter dat ik geen actie heb verdiepingen. Bij een zware beving beweegt Overdag bivakkeren we nu in ons huis in gevoerd vanuit onrechtvaardigheid, maar de grond en die betonplaat ijlt na, waardoor Uithuizen, het werkgedeelte. Iedere avond vanuit de angst om dood te gaan. het huis naar de knoppen wordt geholpen. gaan we na het avondeten naar ‘de tuin’, Dus het is meer een soort van wakker wor- Er is geen constructeur die daar een serieus onze rusten slaapplaats. Iedere ochtend den. Daarom snap ik het ook als er iemand versterkingsrapport over durft te schrijven. opstaan en thuis in Uithuizen koffiedrinken. bij mij aan de deur klopt en zegt: ‘Ik ben zo Een soort rare forenzen zijn we geworden. Ik bang dat ik onder het puin raak terwijl ik lig We gingen ons afvragen of dit huis wel veilig had niet kunnen bedenken dat ik dat zo leuk te slapen.’ Dan ben ik bereid om te helpen Giedi Rietveld: “Ik heb geen actie gevoerd vanuit onrechtvaar- genoeg is. Kan dit wel een zware beving zou vinden. Het is voor ons niet belastend om daar een oplossing voor te bedenken. digheid, maar vanuit de angst om dood te gaan” doorstaan? Mijn huisgenote voelde zich niet om overdag in een huis te wonen dat bij een Noem het maar burenhulp."

uitstel en afstel Grenzen aan schade niet langer uit te leggen Verbazingwekkend genoeg stijgt het aantal schademeldingen bij het IMG nog de minister zweeg steeds, nu meer dan 1.000 per week. De werkvoorraad en het aantal bezwaren tegen de besluiten van het IMG groeien. Wat kan het IMG doen? maken logischer. Zelf heeft het IMG niet de schade gemeld. Uit onderzoek is gebleken, indruk, dat de kwaliteit van de deskundigen dat de helft van die 287.000 huizen volgens Het IMG stelt dat niet de werkvoorraad van moet het IMG er zuinig op zijn. Dat is lastig is gedaald. Sinds de invoering van de Tijde- de bewoners schade heeft opgelopen. En belang is, maar de wachttijd (doorstroomtijd) wanneer er kritiek op de deskundigen wordt lijke Wet Groningen kan ook bezwaar worden de helft van de mensen die zegt schade te van de gedupeerde. In augustus was die geleverd. Minder deskundigen betekent een afgehandeld, zonder de Bezwaaradviescom- hebben, heeft dit nog nooit gemeld. Waarom, wachttijd 34 weken, momenteel 29 en die langere wachttijd. Het IMG hamert bij kritiek missie in te schakelen. is niet bekend. Maar je hebt het dan wel over moet volgens IMG naar 26 weken. Het IMG op de deskundigen dan ook vooral op hun 70.000 (!) panden. Er zit dus mogelijk nog denkt uiteindelijk maximaal 1.200 meldin- onafhankelijkheid (en niet op de kwaliteit). Mogelijk is het aantal schademeldingen wat in het vat voor het IMG. gen per week aan te kunnen. Er worden Vanaf 2019 handelt het IMG ook de meer toegenomen, juist omdat de methode van het Bewijsvermoeden moet rechtop blijven staan proeven gedaan met een schade-app en ingewikkelde schades af. Hierdoor is het IMG werkt. Er wordt uitbetaald. Wat hangt het Het IMG krijg door alle schademeldingen veel geautomatiseerde schadeopname, maar dat uitgekeerde schadebedrag fors gestegen, IMG dan nog boven het hoofd? In het effect- gegevens binnen over de aard, de plaats en is nog experimenteel. Het aantal deskundige evenals het aantal bezwaren. De hoogte van gebied van “Huizinge” staan zo’n 287.000 de hoogte van de schade. Aan de ene kant schade-experts is de beperkende factor. Er het schadebedrag plus het aantal schades huizen. Bewoners van (slechts) 100.000 nuttige kennis. Er kan sneller een schade zijn niet genoeg ervaren deskundigen. Dus per (complexe) melding maken bezwaar huizen hebben één of meerdere keren worden toegekend (of afgewezen). Maar je kunt je afvragen of de analyse van die Toename en verdeling van bezwaren gegevens bij het IMG mag liggen. Rondom 1800 de gasopslag bij Norg werden steeds meer 1600 claims afgewezen, omdat de deskundigen op

1400 een andere wijze naar bodemdaling zijn gaan kijken. IMG laat nu onderzoek doen naar de 1200 mogelijkheid van schade door bodemdaling 1000 daar. Waarom de deskundigen anders zijn

800 gaan kijken, blijft onduidelijk. Gedupeerden moeten nu wel langer op een besluit wach- 600 ten. Aan de rand van het effectgebied wordt 400 relatief vaker schade geclaimd. Ook daar

200 heeft het IMG vragen bij. Ook heeft het IMG vragen bij de schade aan mestkelders en aan 0 monumenten. Maar het mag natuurlijk nooit 19-03-18 19-04-18 19-05-18 19-06-18 19-07-18 19-08-18 19-09-18 19-10-18 19-11-18 19-12-18 19-01-19 19-02-19 19-03-19 19-04-19 19-05-19 19-06-19 19-07-19 19-08-19 19-09-19 19-10-19 19-11-19 19-12-19 19-01-20 19-02-20 19-03-20 19-04-20 19-05-20 19-06-20 19-07-20 19-08-20 19-09-20 zo zijn, dat het IMG de gegevens gaat gebrui- 19-03-18 13-12-18 21-03-19 28-03-19 01-04-19 08-04-19 15-04-19 23-04-19 24-06-19 01-07-19 05-08-19 12-08-19 21-10-19 06-01-20 31-08-20 07-09-20 14-09-20 23-09-20 02-10-20 ken om vraagtekens bij schademeldingen te naar schadeprocedure 4 4 4 4 4 ingetrokken 8 8 8 8 8 8 8 22 26 26 53 111 111 111 111 111 zetten. Het bewijsvermoeden moet rechtop ongegrond 10 10 28 48 126 132 133 137 141 blijven staan. Onderzoek naar schadeoorza- deels gegrond 0 0 6 8 8 8 8 8 8 8 35 37 75 90 173 176 179 183 187 gegrond 0 0 8 13 13 13 13 13 29 29 33 34 52 75 129 131 133 135 137 ken had allang moeten gebeuren. En onder- niet ontvankelijk 0 0 14 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 30 79 80 80 84 88 zoek mag niet plaatsvinden, omdat er ergens in behandeling 0 28 133 116 116 125 133 140 170 195 180 181 203 307 882 910 929 961 999 veel, of dure schades gemeld worden. 22 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

LOPPERSUM

Stationslaan 8 9919AB Loppersum [email protected] www.ontwerpstationloppersum.nl Geir Eide 06-51660461 René Wubs 06-38543469

Ontwerp en uitwerking Haalbaarheidsonderzoeken Aanbesteding en bouwbegeleiding Bevingen: bouwen en versterken

VERHUISBEDRIJF AARDBEVINGSSCHADE? 24 UURSERVICE, INPAKKEN EN UITPAKKEN MAANDAG T/M ZATERDAG VERWARMDE OPSLAG [email protected] WWW.VERHUISBEDRIJFOMA.NL LAAT HET MEENEMEN IN 0596 630420 UW SCHADERAPPORT, OMA OF 06 5555 0647 NORMAAL WORDT DIT VERGOED! ADVERTORIAL (TEKST VAN DE ADVERTEERDER)

Subsidie energiebesparing eigen huis (SEEH) Minder subsidie voor Bodemisolatie Terwijl men € 11,- per m² subsidie krijgen Om woningisolatie extra te stimuleren, heeft eisen die worden gesteld, waar je aan moet voldoen met Thermoskussens de meest milieuvriendelijke voor vloerisolatie, is de subsidie voor Bo- de overheid vanaf 1 juni 2020 de subsidie op om in aanmerking te komen voor de overheidssub- vloerisolatie is. Deze isolatievorm is gebaseerd demisolatie slechts € 6,- per m². Vanwaar woningisolatie tijdelijk verhoogd. Daarbij is de sidie. Controleer voor de zekerheid zelf nog of je in op het opsluiten van lucht tussen dunne maar dit verschil? Volgens Milieu Centraal, subsidie op vloerisolatie zelfs verhoogd van € aanmerking komt voor de overheidssubsidie. ijzersterke folielagen. Deze hebben speciale opper- het voorlichtingsorgaan van de overheid, 7,- per m² naar € 11,- per m². De verhoging van vlakken die maar weinig warmte uitstralen. Hierdoor bespaar je met een isolatielaag op de bode subsidie zal in stand blijven tot het einde Vloerisolatie, meerdere vliegen in één klap worden woningen voorzien van uitstekende isolatie dem (bodemisolatie) minder energie dan van dit jaar. Er zijn bepaalde uitzonderingen Het isoleren van jouw vloer verhoogt het wooncom- met ontzettend weinig materiaal. Weinig materiaal wanneer de isolatielaag direct tegen de voor verschillende provincies. Woningeigenaren fort en bespaart in de praktijk veel meer energie betekent lage energiekosten bij de productie, de vloer zit (vloerisolatie). De ruimte tussen in Friesland krijgen een extra tegemoetkoming dan altijd is aangenomen. Goede vloerisolatie zorgt installatie en bij het transport. Het resultaat: geen de vloer en de isolatielaag op de bodem als zij hun woning verduurzamen, maar liefst voor een verkorting van het stookseizoen. Daarbij, vrachtwagens voor de deur en een milieu impact wordt in de winter immers afgekoeld door 10 procent, bovenop de SEEH die het Rijk nu wanneer de vloer warmer is, krijg je al bij een lagere die binnen enkele weken is gecompenseerd door de ventilatie met buitenlucht en door de verstrekt. Controleer wat binnen jouw provincie binnentemperatuur hetzelfde comfortgevoel. In het de besparing op het energieverbruik. Op de tweede koude funderingsmuren. Dit nadelige ef- van toepassing is. Check de meest recente verleden is bij de besparingsberekening hiermee plaats komt Vlaswol omdat het een Bio-based fect wordt groter naarmate de kruipruimte ontwikkelingen en de subsidiebedragen op geen rekening gehouden. Door goede vloerisolatie materiaal is. dieper is. Volgens de SBVN, brancheorga- www.rvo.nl . gaat de thermostaat vaak terug van 22/23 naar nisatie voor vloerisolatiebedrijven werkt 19/20 graden. Bij een lagere binnentemperatuur Het spuiten van purschuim wordt afgeraden onder bodemisolatie soms zelfs averechts. De Voorwaarden verlies je minder warmte door de muren en de andere omdat deze isolatievorm niet circulair is. kruipruimtebodem neemt namelijk in De RVO vermeld onder andere het volgende: om ramen en door ventilatie. Een ander belangrijk Het kleeft vast aan alle materialen waarop het de zomer warmte op en staat die in de in aanmerking te komen voor de subsidie moet je neveneffect van vloerisolatie is dat de warmere wordt gespoten. Daardoor is het later moeilijk te winter weer af aan de kruipruimte. Deze minimaal 2 energiebesparende isolatiemaatregelen vloer ook droger is. Daardoor krijgen schimmels scheiden in herbruikbare componenten zodat er positieve warmtestroom uit de bodem be- uitvoeren waarvoor je nog niet eerder SEEH hebt en huisstofmijten veel minder kans. Dit levert een een berg van materiaal ontstaat dat alleen maar perkt zo het warmteverlies van de vloer. ontvangen. Daarnaast kan de subsidie pas aange- gezonder binnenklimaat op. gestort kan worden. Soms wordt purschuim nog Een isolatielaag op de bodem blokkeert vraagd worden wanneer de maatregelen al uitge- geblazen met HFK. Dat wordt in het rapport onaan- deze positieve warmtestroom waardoor voerd en betaald zijn. De maatregelen moeten zijn Onderzoek naar milieueffecten van vloerisolatie vaardbaar genoemd. Volgens Milieu Centraal duurt de funderingsmuren kouder worden en de uitgevoerd vanaf de openstelling van de regeling op Het onafhankelijke Nederlands Instituut voor het namelijk 16 jaar voordat de klimaatschade die vloer meer warmte gaat verliezen. Meer 15 augustus 2019. Voor maatregelen die voor 15 Bouwbiologie en Ecologie (NIBE) heeft onlangs een is aangericht, is gecompenseerd door de besparing informatie op https://sbvn.org/bode- augustus 2019 zijn uitgevoerd, kan je geen subsi- onderzoek uitgebracht naar de milieueffecten van op de CO2-uitstoot. Toch wordt ook deze isolatie- misolatie-werkt-soms-averechts/ die krijgen. Dit zijn een paar van de verschillende vloerisolatie. Daaruit blijkt dat Tonzon Vloerisolatie vorm nu nog gesubsidieerd met klimaatgeld.

Slachtoffers willen stop op subsidie purschuim Om te voorkomen dat nog meer mensen ziek worden door het spuiten van purschuim in bestaande woningen, wil het Meldpunt PURslachtoffers dat deze isolatievorm niet langer gesubsidieerd wordt. Purschuim wordt ter plekke gemaakt van een aantal zeer giftige stoffen waaronder isocyanaat. Deze stof is al giftig in zeer kleine hoeveelheden die nauwelijks zijn te meten. Jarenlang is purschuim gespoten terwijl de bewoners gewoon in huis waren tijdens de werkzaamheden. Veel mensen hebben daardoor blijvend gezondheidsschade opgelopen. Bij purschuim worden mis- leidende namen gebruikt zoals Ecospray of Icynene-ecospray. Omdat de gezondheidsschade zich vaak later manifesteert, brengen veel mensen de klachten niet in relatie met de aangebrachte purschuim. Ook huisartsen weten hier nog veel te weinig van. Meer info hierover is te vinden op https://www.meldpuntpurslachtoffers.nl/2020/09/10/stop-subsidie-op-gespoten-pur-schuim WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 23

Tekst: Derwin Schorren Scan voor de online route inclusief GPX Verloren erfgoed Route In het hart van het aardbevingsgebied

SCHEUREN DOOR Democratie is GRONINGEN een uitdaging 18,4 km. als (voortzetting van) dé energieprovincie van Nederland; neen, zelfs van geheel Gronings Perspectief Europa… Een route naar een toekomst die door de door de provinciale politici, in In opdracht van de Nationaal Coördinator Groningen onderzoekt de Rijksuniver- samenwerking met het Rijk en de ener- siteit Groningen onder de naam Gronings Perspectief sinds 2016 de veiligheids- giejongens, al lijkt geplaveid. Maar dat is beleving, de gezondheid en het toekomstperspectief van Groningers. Sinds 2018 geen visie die voor en door de Groningers wordt het onderzoek samen met het Sociaal Planbureau Groningen uitgevoerd. op een democratische wijze tot stand Het onderzoek geeft concrete onderzoeksresultaten die te vertalen zijn in beleid is gekomen. Het lijkt meer op een soort en maatregelen. Enerzijds verwachten de onderzoekers dat resultaten gebruikt ondernemersplan, dat men niet moet zullen worden voor beleidsoverwegingen (bijvoorbeeld om te weten in hoeverre verwarren met visie. Groningen veiliger wordt of niet). Anderzijds verwachten zij dat de resultaten in- Mooi dat er een startkapitaal is van vloed hebben op de aanpak van geconstateerde problemen of op faciliteiten voor waaruit weldoordachte investeringen De toekomst van Groningen is te belang- bewoners en instanties. In het onderzoek is aandacht voor ontwikkelingen die de kunnen worden gedaan voor een goede rijk om deze slechts vanuit het perspectief regio op langere termijn een positieve impuls moeten geven. Dr. K.E. (Katherine) toekomst van ons Groningen en de Gro- van een ondernemersplan te benaderen. Stroebe doet sinds 2013 onderzoek naar de gevolgen van de gaswinning voor ningers: het Nationaal Programma Gro- Hoewel het wel begrijpelijk is wanneer we Groningers. Sinds 2016 geeft ze samen met prof. Dr. T.T. (Tom) Postmes leiding ningen (NPG) met een budget van 1,15 bedenken dat we ons kikkerland maar al aan Gronings Perspectief. miljard euro. Met het initiatief Toukomst te graag kwalificeren als een bedrijf, als BV van het NPG is een goede stap gezet om Nederland. Het gevaar is echter dat daar- “Het is mooi om te zien dat het onderzoek jaren heeft gedaan. Blijft de gezondheid van bewoners van Groningen daadwerkelijk mee het werkelijk democratisch gehalte steeds meer aandacht krijgt. Dat zien we op bewoners met meervoudige schade zorgelijk van onder op (bottom-up) mee te laten van beslissingen in het geding komt; een het gebied van nationale politiek: we worden of zien we juist verdere verbeteringen? We doen in de besteding van dit geld. democratisch niveau dat uit zou moeten uitgenodigd om onze resultaten te presente- willen de vinger aan de pols houden. Ook zijn stijgen boven dat ene moment met dat ren, er zijn Kamermoties over ons onderzoek er op het gebied van de versterkingsoperatie Het is nog geen ‘totaalvisie voor Gronin- rode potlood in het stemhokje. Want met ingediend en we nemen deel aan ronde tafel nieuwe ontwikkelingen en veranderingen in gen 2050’, maar wij Groningers krijgen het geven van onze stem geven wij als gesprekken. Ook wordt het onderzoek door beleid die een impact op bewoners kunnen binnen Toukomst in ieder geval individueel bevolking niet de macht uit handen, maar SodM aangehaald omtrent advies om de hebben. Ook die houden we in de gaten." de ruimte om onze eigen ideeën te uiten verwachten wij goed vertegenwoordigd te gaswinning terug te draaien en wordt het (klein, groot, rijp en groen). De Toukomst worden door politici. geciteerd in besluitvorming over immateri- Toekomst organisatie verzamelt, bundelt en kijkt, of ële schade. Regionaal kwam er in de loop Het beleid omtrent mijnbouw in Groningen er in de aangedragen ideeën, grote lijnen Dat moet niet leiden tot een almachtige van het onderzoek meer belangstelling. We is sterk gericht op het voorkomen van te ontdekken zijn. Aan die grote lijnen, “Vadertje Staat”, die beslist wat goed worden nu uitgenodigd door NCG en Provincie veiligheidsrisico’s. Risico’s omtrent wel- zo staat geschreven, ‘spiegelt’ zich het is voor het volk. Met een ‘vaderachtig’ en hopen zo ons steentje bij te dragen aan zijn en gezondheid van mensen wordt niet veel grotere programmaplan van het NPG. machtsapparaat garandeert de burgers oplossingen”, zegt onderzoeksleider Katheri- meegenomen in de afwegingen die gemaakt Waarbij te hopen is dat met spiegelen een veilig en welverzorgd bestaan, maar ne Stroebe. worden. De onderzoekers laten bijvoorbeeld wordt bedoeld ‘er een voorbeeld aan bepaald ook wat goed is voor hen. zien dat wanneer het gaat om het simpele nemen’. Dus krijgen bewoners echt iets Gezondheidsachterstand gevoel ‘hoe veilig voel je je in verband met te zeggen over de besteding van de NPG Wingewest Groningen heeft ruime ervaring De gaswinning heeft grote impact op de de gaswinning in je woning’, bewoners niet gelden? met vadertje staat Den Haag. Er zijn ook gezondheid in het gebied. In de loop van het alleen zorgen hebben om fysieke veiligheid nadrukkelijk (tegen)geluiden uit de bevol- onderzoek bleek dat bewoners met meervou- (stort mijn huis in?) maar zich met name Toukomst noemt de ontdekte grote lijnen king te horen en bewegingen ontstaan die dige schade circa twee keer zoveel kans had- onveilig voelen vanwege de grote onzeker- uit de honderden ideeën die binnenkwa- trachten om de zeggenschap weer meer den op gezondheidsgerelateerde klachten als heid (wanneer zijn mijn problemen opgelost, men ‘Oproepen’. Natuurlijk zal het bestuur bij de bevolking te krijgen. Het zijn burgers iemand zonder schade. De laatste tijd zien wanneer komt de volgende aardbeving etc?). van het NPG geld geven voor deze door die hun lot niet volledig in handen willen we wel dat deze gezondheidsachterstand Wat is er nodig om het gevoel van veiligheid bewoners aangeleverde ideeën. Toukomst laten van de (top) van politieke partijen, van bewoners met meervoudige schade wat te vergroten? (dat voor slechts 8,7% van het hele of aan door de koning benoemde bestuur- afneemt. Ook tijdens de versterkingsoperatie NPG-budget bepaalt) heeft er immers ook ders - met in hun kielzog grote multinatio- moet de aandacht uitgaan naar de bewoners, Saamhorigheid is een lichtpunt voor gezorgd dat er een kloek en onafhan- nals; partijen die top-down beslissen wat want dat traject heeft grote sociale gevolgen “Blijf elkaar steunen en met elkaar delen. kelijk burgerpanel is samengesteld. Dit goed voor de burger is. voor de bewoners. Beleidsmakers moeten We vinden het heel bijzonder dat dit zoveel doet de uiteindelijke voordracht aan het Politiek Groningen heeft nu de kans om de daar oog voor hebben”, aldus Stroebe. gebeurt. Het probleem is er en gaat voorlopig NPG bestuur voor de uit te voeren projec- participerende burger de hand te reiken. niet weg. De saamhorigheid is een lichtpunt, ten. Kat in ’t bakkie. De twee elkaar gedeeltelijk overlappende Kennisplatform al is elkaar steunen niet ‘de oplossing’ voor besturen (NPG en Provincie) zouden deze Als voorbeeld van ontwikkelingen die goed het probleem. Toukomst is daarmee het visitekaartje om uitdaging aan moeten willen gaan. zijn voor de regio en om meer betrokkenheid nationaal en wellicht ook internationaal te stimuleren is er onder andere het Kennis- Besef wat een prachtig gebied dit is met het te laten zien dat Groninger bestuurders in In Groningen durven we het woord bijna platform van Tom Postmes, momenteel met oudste cultuurlandschap van Europa. Besef staat zijn om daadwerkelijk heel goed naar niet meer te gebruiken… maar ‘ver- deelname van Sociaal Planbureau Groningen, ook wat de mijnbouwellende doet met de hun bewoners te luisteren en daarop te trouwen’ is dan toch het sleutelwoord. GGD Groningen, Universiteit Groningen, Han- mensen wier toekomst is ontnomen. In de acteren. En wellicht pakken de gemeenten Vertrouwen van overheden in ideeën en zehogeschool en Groninger Bodem Beweging. rest van Nederland is weinig begrip voor de die profiteren van het NPG-geld het ook zo oproepen over een gewenste toekomst van gevolgen van de gasmijnbouw. Terwijl onze aan dat in hun lokale programmaplannen Groningers zelf. Maar ook een (hervonden) Vinger aan de pols rapporten vol staan met cijfers waarvan je de ideeën van de bewoners maximaal vertrouwen van de burgers in degenen die “Het is belangrijk om de veiligheidsgevoe- achterover slaat, komt dit in de rest van worden meegenomen. ons vertegenwoordigen, omdat zij zien, lens, vertrouwen en gezondheid en welzijn het land vaak niet aan”, besluit Katherine dat er écht wordt geluisterd en dat er van Groningers te blijven monitoren zoals Stroebe. Wat echter nog steeds ontbreekt is die al- ook daadwerkelijk sprake is van partici- Gronings Perspectief dat in voorgaande gemene visie, gebaseerd op waarden voor patie, van actieve zelfgekozen deelname, Groningen op de wat langere duur. De zeer door geïnteresseerde, creatieve en met zorgvuldige en dominant gepromote ‘visie’ Groningen begane burgers. De toekomst voor Groningen, die veel wordt gedeeld, van Groningen vraagt om een wederzijds maar die daarmee nog geen ‘gedeelde ‘mandaat van vertrouwen’. Democratie is visie‘ is, is die van de provincie Groningen een uitdaging! uit de tijd gestapt geen beving en onrecht meer maar éen stap te ver 24 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

WONEN IN TEN BOER bestuursrecht advocaat 6 halfvrijstaande woningen

vanaf Vastgelopen in uw € 264.500 versterkingstraject Onder architectuur ontworpen Gasloos v.o.n. Wonen vlakbij de stad Aardbevingsbestendig met NCG of IMG? Royale tuingerichte woonkamer Vloerverwarming op begane grond

Veel vrijheid voor uw droomkeuken Incl. luxe sanitair en tegelwerk

Wij geven deskundige ondersteuning en beoordelen Ontwikkeling Ontwikkeling en realisatie Verkoop en informatie uw vaststellingsovereenkomt of normbesluit. Rollecate 67 De Buorren 40a 050 - 8533733 7711 GG Nieuwleuzen 9289 HH Drogeham [email protected] www.degoedebestuursrecht.nl WWW.VDM.NL/TENBOER download gratis de brochure

UW WONING ENERGIEZUINIG MAKEN TIJDENS OF NA HET HERSTELLEN VAN AARDBEVINGSCHADE?

VRAAG SUBSIDIE AAN!

Woningeigenaren met minimaal € 1.000 erkende aardbevingschade, die hun woning energiezuinig willen maken met dak-, vloer-, gevel- of glasisolatie, zonnepanelen of 1 van de andere 15 maat egelen,r kunnen een bijdrage ontvangen van 100% van de kosten met een maximum van €4.000,- per woning. Doen!

Meer informatie of subsidie aanvragen? Ga dan naar www.snn.nl/waardevermeerdering WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 25

Pieter Bouwman en Kirsten de Jong: Scan voor de online route inclusief GPX Breuklijnen Route In het hart van het aardbevingsgebied SCHEUREN DOOR GRONINGEN Het ideale duo 37,6 km. Pieter Bouwman en Kirsten de Jong komen beide uit de stad Groningen. In de zomer van 2006 kochten zij in Siddeburen de Oldambtster boerderij en tuingalerie ‘De dat men geen schaderapport wil toesturen heel moeilijk bij, maar vraag eens aan ons Molenheerdt’. Ze vertellen over hun ervaringen met de verschillende instanties waar waar alleen maar aardbevingsschade in wat wij nou precies willen. Wij wonen in een ze in de loop der jaren mee te maken hebben gehad. staat.’ Toen heb ik de geluidsopname van monumentaal pand, dus daar kun je niet al het gesprek nog een keer afgespeeld en te veel aan doen. NAM bouwkundige kennis en zijn minder mondig. heb tegen de schade-expert gezegd dat Kirsten: “De dame van de NCG die ons Pieter: “In 2014 hebben we de eerste scha- Daar maken partijen als NAM, CVW, TCMG ik binnen een week het schaderapport wil moet begeleiden, heb ik direct gewaar- des bij de NAM gemeld. Omdat de boerderij handig gebruik van. ontvangen waarin alle schade wordt erkend. schuwd: ‘Ik ga lastige vragen stellen.’” onder een beschermende regelgeving valt, “Zo niet, dan gaat dit gesprek naar het Dag- Er zijn twee versies van de versterkingsrap- vond de NAM het nodig om ons een archi- CVW blad van het Noorden en De Telegraaf. Een porten, een bewonersvriendelijke versie en tect toe te wijzen. Ook werd een restaura- Pieter: “In 2015 kwam Centrum Veilig week later had ik mijn rapport met daarin een technisch rapport. Ik heb gevraagd om tieaannemer ingeschakeld. Er is toen naar Wonen (CVW) en toen werd alles veel alle schades erkend als A- en B-schade.” beide rapporten aan ons toe te sturen. Ik volle tevredenheid veel aan onze boerderij gecompliceerder. Ook kwam toen de grote Kirsten: “Toen we het contract met het CVW heb ze zonder bijlagen ontvangen, waar- hersteld.” ontkenning.” moesten tekenen, hebben we het artikel onder de kostencalculatie. Nu heb ik dus Kirsten: “We kregen een schade-expert die over finale kwijting er uit gehaald. Dan kun gevraagd waarom ik het technische rapport Kirsten: “Dit huis is ons leven. Pieter is niet zoveel verstand had van Groningse je wel de discussie aan gaan dat je niets niet mag hebben.” bouwkundige, doet bijna al het onderhoud boerderijen. Op een gegeven moment zei wilt ondertekenen, maar die strijd verlies je zelf en kent elk stukje van het huis. Ik heb die man: “Je hebt nu 18 schades geclaimd, toch of die strijd duurt twee jaar.” Wat heeft het je gedaan? me over de communicatieve en de juridische maar die kunnen we nooit allemaal toeken- Kirsten: “Door de hele gang van zaken heb kant van het schadeproces ontfermd. Wij nen. Dat mogen wij niet doen.”” TCMG ik geen vertrouwen meer in de overheid. Dit claimen geen schade die geen bevings- Pieter: “Kirsten knalt de koffiepot op tafel “Op de allereerste dag van de TCMG heeft dossier is echt tranen trekkend.” schade is. Dus alle schade die we geclaimd en zegt: ‘Wat zullen we nou krijgen. Je hebt Pieter een compleet dossier ingediend, Pieter: “Ik ben op een bepaalde manier in hebben, werd ook vergoed.” het over schade waar je nog niet eens naar onderbouwd met foto’s en offertes. Ze het leven gaan staan die wordt gekenmerkt hebt gekeken. konden het geld zo uitkeren. Wiebes had door wantrouwen. Wantrouwen jegens de Pieter: “We zijn wat dat betreft het ideale “Na drie maanden vroeg ik waar mijn rap- immers gezegd: “We gaan het laagdrempelig NAM en CVW, maar nu ook wantrouwen in duo. De meeste gedupeerden hebben geen port bleef. Als antwoord kreeg ik te horen en pragmatisch doen en het moet snel.” Wij de Nederlandse overheid omdat ze er echt zouden een mooi voorbeeld kunnen zijn.” niet zijn voor de gedupeerden in Groningen. Ik ben de afgelopen jaren strijdvaardig “Toen kwam die schade-expert, één van die geworden.” mannen van bureau 10BE. Pieter heeft hem Kirsten: “Onze kinderen hebben nog nooit nog met de neus op het bewijsvermoeden, de echt een aardbeving gevoeld. Ze hebben het omgekeerde bewijslast, gedrukt. Hij wilde iets er wel eens over, maar ik merk niet dat ze afkeuren. Het ging toen al fout in onze ogen. in angst leven. Dat doen wij ook niet, dus Als je dan toch laagdrempelig wilt vergoeden.” dat scheelt. Dat straal je dan toch op die Pieter:“Met een offerte van 2600 euro wilde kinderen uit.” een aannemer uit de buurt de tien erkende schades herstellen We hebben 16 à 17 Simon Levi maanden gewacht op een schade-expert Tot slot voegt Pieter toe: “Deze boerderij is en uiteindelijk kregen we een voorstel voor een monument omdat Simon Levi hier van 5600 euro.” 1942 tot 1945 ondergedoken heeft gezeten met zijn zoon. Simon Levi is een joodse NCG paardenslager uit Siddeburen. Als het Anne Anno 2020 zitten we in het versterkingstra- Frank Huis aardbevingsschade zou hebben, ject. Inmiddels hebben we al vijftien mensen dan zouden ze daar tot in Japan schande over de vloer gehad. Ze kijken er allemaal van spreken.” Stut-en-Steun verhuist naar Loppersum Groningen zit nu al ruim acht jaar in de ban van de gasbevingsellende. En daar komt voor de gedupeerden de Covid-19 nog eens overheen. Van beide is het einde nog lang niet in zicht. Gelukkig is Stut-en-Steun er voor vragen en ondersteuning van gedupeerde inwoners in het Groningse aardbevingsgebied. In deze coronatijd werken de medewerkers van Stut-en-Steun nog steeds veel vanuit huis, maar iedere dag is er een beperkte bezetting op kantoor, waar je alleen na afspraak langs kunt komen.

Afgelopen juli is TCMG overgegaan in IMG. treden. Ook hier verwacht Stut-en-Steun een Een nieuw instituut dat naast de fysieke toename van het aantal bewoners dat hen schade ook andere vormen van schade zal benaderen voor ondersteuning. afhandelt. Per 1 september 2020 is de waardedalingsregeling van start gegaan en Stut-en-Steun verhuist per 1 november dat merkt Stut-en-Steun aan de toename Momenteel is Stut-en-Steun nog gevestigd in van het aantal vragen over dit onderwerp. Appingedam. Per 1 november 2020 verhuist het bewonerssteunpunt naar Loppersum. De Een andere ontwikkeling is dat de schade- faciliteiten in het nieuwe pand sluiten beter afhandeling van ongeveer 1250 adressen aan op de dienstverlening en de behoeften Team Stut-en-Steun. Op de foto ontbreken drie medewerkers in de omgeving van het Groningenveld en van Stut-en-Steun. Aan de ondersteuning de gasopslag Norg tijdelijk door IMG is verandert echter helemaal niets. Ondanks versterking. U bent van harte welkom op het Meer info: stutensteun.nl stilgelegd. Stut-en-Steun krijgt ook over dit COVID19 en alle veranderingen en ontwik- nieuwe adres: d’Olle Bank, Molenweg 58a, Tel: 050-2112044 (bereikbaar op werkdagen onderwerp veel vragen. kelingen gaan de medewerkers gewoon 9919 JA te Loppersum. Maak van tevoren tussen 09:00 en 17:00 uur) door met het bieden van ondersteuning aan wel even een afspraak via telefoon, mail Mail: [email protected] Vanaf het eerste kwartaal van 2021 zal de iedere inwoner van de provincie Groningen of de website. De contactgegevens zijn te regeling voor immateriële schade in werking die te maken heeft met mijnbouwschade en vinden onderaan dit artikel. 26 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

Geheel onafhankelijk en kosteloos

Loopt u vast in het proces van schadeafhandeling of bouwkundig versterken als gevolg van de gaswinning in Groningen? Het Meldpunt Onafhankelijke Raadsman is er voor u! www.onafhankelijkeraadsman.nl

Postbus 19 Telefoon E-mail 9919 ZG Loppersum 088 - 223 44 55 [email protected]

ADVERTORIAL (TEKST VAN DE ADVERTEERDER) ADVERTORIAL (TEKST VAN DE ADVERTEERDER) “Compenseer ook oude Niet eens met IMG rapport? NAM-gevallen voor waardedaling” Vergnes Expertise helpt u graag. Sinds 1 september kunnen de eerste inwo- Leendert Klaassen: “Veel mensen vertelden ners van het aardbevingsgebied een aan- mij dat zij schoorvoetend akkoord gingen Sinds maart 2018 worden alle schade- kan een contra-expertiserapport ingediend vraag indienen voor de waardedaling van met het aanbod van NAM, terwijl het aanbod meldingen ingediend bij het Instituut worden als onderdeel van het bezwaarschrift. hun huis bij het IMG. Dat is goed nieuws, voor hun gevoel te laag was. Een werkelijk Mijnbouwschade Groningen (IMG, voor- omdat dit jarenlang maar zeer beperkt mo- alternatief was er destijds echter niet, want heen TCMG). Schademelders ontvangen Wel of niet zinvol? gelijk was. Een kleine groep dreigt echter een rechtszaak beginnen tegen NAM was een adviesrapport met het oordeel: wel of Veel schademelders vinden het lastig om het een ongelijke behandeling te krijgen. voor velen geen reële mogelijkheid.” Er zat geen mijnbouwschade. Veel schademel- IMG rapport inhoudelijk te beoordelen en/ daarnaast nog een addertje onder het gras: ders zijn het niet eens met dit rapport. of om een zienswijze/ bezwaarschrift op te Al jaren is duidelijk dat de (dreiging van) men moest tekenen tegen finale kwijting. Schademelders vinden dat hun schade stellen. Bij Vergnes Expertise snappen we dat aardbevingen slecht is voor de huizenprijzen onterecht niet wordt erkend als mijn- niet iedereen bouwkundig is onderlegd. in Groningen. Bij de Onafhankelijke Raads- Deze groep van 5.000 huishoudens dreigt bouwschade of zijn het niet eens met het Daarom bieden we aan om uw IMG rapport man (Leendert Klaassen) zijn daar in het ver- nu buiten de boot te vallen. Omdat ze heb- erkende schadebedrag. Wat kunt u in zo’n vrijblijvend door te nemen. U hoort van ons leden veel meldingen over binnen gekomen. ben moeten tekenen tegen finale kwijting, geval doen? U heeft na het ontvangen van of een contra-expertise in onze ogen zin zou Huizen stonden dikwijls ‘onder water’, er kunnen zij juridisch gezien geen gebruik het rapport twee weken de tijd om een kunnen hebben. Als we het eens zijn met bleven na verkoop flinke restschulden over meer maken van de regeling van het IMG. zienswijze in te dienen bij het IMG. Deze het IMG rapport of als we denken dat een en pensioenen waren verdampt. “Dit heeft Mocht uit de berekening van het IMG een zienswijze is een inhoudelijke reactie op contra-expertise weinig zinvol is, zeggen we voor veel ellende gezorgd”, aldus Klaassen. hogere vergoeding komen dan NAM heeft het IMG rapport en dient technische en dit ook. Wel zo eerlijk. Als we denken dat een uitgekeerd, dan kan men fluiten naar dit juridische argumenten te bevatten. contra-expertise in uw geval wel handig kan Tot 1 juli 2020 moesten woningeigenaren verschil. Dit zorgt opnieuw voor een verdere zijn, hoort u ook meteen wat dit zou kosten. bij NAM zijn als zij de waardedaling van hun ongelijkheid binnen het aardbevingsgebied. Zienswijze? Zo kunt u een weloverwogen besluit nemen. huis vergoed wilden krijgen. Dat leverde Een zienswijze kan meerdere vormen hebben. twee problemen op: ten eerste mocht de De vraag is bovendien of dit moreel recht- U ws het laten uitvoeren van een contra-ex- Vergoeding contra-expertise? slager zijn eigen vlees keuren en ten tweede vaardig is. Klaassen: “Het onrecht dat velen pertise. Het contra-expertiserapport kan dan, Helaas zegt IMG niet op voorhand of zij kos- wilde NAM alleen waardedaling vergoeden in Groningen heeft geraakt, zou hier moeten met een (herstelkosten)calculatie, ingediend ten voor uw contra-expertise vergoedt. Er is bij als een woning was verkocht. Tussen 2012 worden meegewogen. Ik vraag de betrokken worden als complete zienswijze. IMG wel een voorziening voor adviseringskos- en 2020 hebben zo’n 5.000 huishoudens partijen daarom om een coulanceregeling ten (zoals contra-expertise). In het algemeen van NAM een vergoeding gekregen. te maken voor deze groep. De minister zou Bezwaarschrift? hanteert IMG het beleid dat advieskosten hierin het voortouw moeten nemen.” Na het indienen van een zienswijze, zal de worden vergoed als u (deels) in het gelijk deskundige van het IMG het adviesrapport wordt gesteld. opnieuw beoordelen. Uiteindelijk ontvangt u van het IMG een beslissing op uw aanvraag We snappen dat de afweging lastig kan zijn. De Onafhankelijke Raadsman behandelt kosteloos tot schadevergoeding. Een herziene versie Vergnes Expertise staat in elk geval voor u klachten van inwoners over schadeafhandeling en van het adviesrapport maakt hier onderdeel klaar. U kunt altijd contact opnemen voor versterking door gaswinning. Hij opereert geheel onaf- van uit. Zodra u de beslissing heeft ontvangen meer informatie of persoonlijk advies. U kunt hankelijk en probeert vooral via een bemiddelende rol heeft u zes weken de tijd om bezwaar te ma- ons bereiken via 0594 767 004 of via problemen te laten oplossen. ken. Door middel van een pro forma bezwaar [email protected] kan deze termijn verlengt worden. Ook hier WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL 27

Tekst: Martin Ettema route inclusief GPX Scan voor de online Verloren erfgoed Route In het hart van het aardbevingsgebied

Verkiezingen in Eemsdelta: SCHEUREN DOOR GRONINGEN Wat waren ze stil, 18,4 km.

ontwikkelen. Daar heb ik provinciebesturen en Al jaren zijn we overgeleverd aan een politiek toch? die raadsleden gemeentebesturen, soms hand in hand, soms rol- stelsel waarin het meer om getallen gaat dan om lend over de gescheurde vloer, zien vechten om uitwisseling van argumenten, meer om machts- Binnenkort zijn er verkiezingen. Voor de nieuwe gemeenteraad van Eemsdelta! Oude en nieu- een zo groot mogelijke greep uit de ruif. verhoudingen dan om u. we partijen schreeuwen het hardst om de gunsten van de kiezers. Oude (vooral) en nieuwe kandidaten dringen zich op om u te vertegenwoordigen. U kent ze nauwelijks. Ze kennen de Land van beloften Want je echt verdiepen in zaken, op echt onder- meesten van u al helemaal niet. Maar wat willen ze eigenlijk? We zitten intussen acht jaar in dit land van bouwde meningen je visie en je beleid baseren, beloften. We hebben nog minstens acht jaar dat kom je alleen nog tegen in de krochten van Ik moet u zeggen dat ik geen zin meer heb me geen enkele lokale partij op enige visie hebt kun- puin te ruimen. De Grondwet en de gemeentewet dorpen, in tochtige vergaderzaaltjes, waar clubjes daarin te verdiepen. Want wat zij willen is niet nen betrappen. Ze volgen, vragen naar de stand zeggen: de gemeenteraad is het hoogste orgaan vergaderen die soms nog een beetje het idee van belang. En als ze hadden gewild wat u wilt, van zaken, leveren hier en daar wat kritiek. Maar van de gemeente. En uit frustratie concluderen hebben dat ze er niet voor zichzelf zitten, maar stond het er in aardbevingsland heel anders voor. op de ontwikkeling van daadkrachtige visie is (sommige) raadsleden: “Wij willen niets meer te voor al die andere mensen. Mensen die murw niemand betrapt. Ze liepen mee aan de leiband maken hebben met het gasdossier.” (Loppersum zijn van alle beloften en gewekte verwachtingen. Hoe ik dat weet? Uit het prachtige boek “Boudel van de ‘plannenmakers’. Hooguit etaleerden een Vooruit februari 2019). Mensen die kapot zijn van gelegenheidspolitiek op Rieg, Stand van zaken gasdossier Groningen” paar wethouders af en toe hun goede bedoe- En een wethouder? Een wethouder zei: “Mensen en windowdressing. dat het Gasberaad deze maanden publiceerde. lingen en hebben ze daar de afgelopen jaren worden door de gemeente helemaal onder- Een even helder als schrijnend overzicht van acht wat van waargemaakt, vooral op het gebied van steund en ontzorgd,” terwijl hij weet dat in het Dat zijn clubs als de Groninger Bodem Bewe- jaar overheidsfalen. De woorden gemeenteraad en onderwijsgebouwen hele versterkingsproces geen enkele adequate ging. Met duizenden leden. Veel meer dan alle raadslid komen er niet in voor. Het woord wethou- Ondertussen was uw enige agendapunt het hoofd begeleiding wordt gegeven door de gemeente. Er politieke partijen in dit gebied bij elkaar. Maar ja, der sporadisch. Burgemeester een enkele keer. boven water houden in ons beloftevolle aardbe- was, af en toe, alleen iemand op wiens schouder bestuurders beslissen. Ministers, gedeputeerden vingsland. Want die beloften waren er natuurlijk je mocht uithuilen als de ellende was aangericht, en wethouders, die niet luisteren naar die lastige Daarom ben ik niet of nauwelijks geïnteresseerd volop: beloften van versterking, van veiligheid, het leed was geschied. Nazorg, noemen we dat. GBB. Die willen niet met GBB en Gasberaad wat toekomstige raadsleden willen. (net als de van schadeherstel maar vooral beloften van een Geen begeleiding. Ze hebben u/ons dus mooi om tafel zitten, zelfs niet op de belangrijkste meesten van u, trouwens, weet ik uit ervaring). toekomst gebaseerd op de miljoenen uit het Na- laten stikken. Waarom? momenten. Want ze hadden de afgelopen jaren kennelijk tionaal Programma Groningen. Haagse beloften, niets te vertellen. En als ze al wat te vertellen provinciale beloften en lokale beloften. En in het Niet omdat ze niet willen. Maar omdat ze niet De politiek? Die laat z’n oren hangen, loopt hadden, hebben ze geen enkele invloed gehad op beste geval zaten leden van dezelfde partijen hun kunnen! Omdat ze niet mogen. En net als u en achter de muziek aan. Al acht jaar. het verdeel-en-heers-beleid van Wiebes en co. Haagse partijgenoten na te praten. ik doorlopend met juridische, organisatorische, wanstaltige argumenten met kluitjes in rietkragen Een enkele uitzondering daar gelaten. Ik maak me sterk dat u, op een enkele uitzonde- Daar kwam geen raadslid aan te pas. Daar heb worden gestuurd. Om er nooit meer uit te komen. 18 november mag u kiezen. Laat u vooral dat ring na, de afgelopen jaren geen enkel raadslid, ik maar weinig raadsleden een visie op zien Haagse cultuur, lokaal geprojecteerd. recht niet ontnemen. Maar wees kritisch. Laat ze duidelijk merken wat u d’r van vindt. Kies de Diezelfde mensen die in Appingedam, Delfzijl en juiste mensen. Met visie. Want onze democratie Loppersum de afgelopen jaren in de gemeen- is nog steeds de minst slechte bestuursvorm die Akkoord of niet akkoord? teraad zaten, staan voor de komende tijd weer je kunt hebben. Het zijn de mensen die er wat kandidaat. En intussen hebben wij afgehaakt. van moeten maken. Omdat de gaswinning gaat stoppen worden in elk geval de GBB zich uit het overleg terug Hebben wij de politiek links laten liggen omdat de risico’s voor de bewoners van het effect- gaat trekken. De GBB kan te weinig terugvinden de politiek ons links liet liggen. gebied minder. Omdat de risico’s minder in het akkoord over de wensen en noden van de worden, zullen huizen minder versterkt achterban. Kan er zonder GBB wel een akkoord hoeven te worden. Jarenlang is bewoners komen? Kan de maatschappelijke achterban verteld dat hun huizen onveilig zijn (wa- gepasseerd worden? Brief aan de ministers ren?). Talloze rapporten zijn geschreven, die onrust veroorzaakten. Periodiek onderhoud De grens voor de compensatie van het gedane Ollongren en Wiebes is keer op keer uitgesteld. onrecht en de ongelijkheid lijkt voor de ministeries op maximaal €2 miljard te liggen. De Momenteel is er een nieuwe wet versterken in de maak. De GBB en het Gasberaad zijn bezorgd dat Door de overheid en de NAM wordt het stoppen lokale bestuurders, met GBB en Gasberaad in deze wet het versterkingsproces niet in de richting stuurt die in het belang is voor bewoners. Door de van de gaswinning aangegrepen om de toch al de zijspan, lijken nu te moeten gaan bepalen, schadeafhandeling en het versterkingsproces gescheiden te houden, wordt de bureaucratie en het kwakkelende versterkingsoperatie helemaal te hoeveel geld naar welke ongelijkheid of onrecht ongemak voor bewoners vergroot. stoppen. Terecht hebben regionale bestuurders gaat. Naar huizen met een “oud” versterkings- er op gewezen, dat de risico’s nog altijd niet advies om het alsnog, misschien overbodig, te Om deze zorgen kenbaar te maken, stuurden Gasberaad verdwenen zijn. Er zijn mooie beloftes gedaan versterken? Naar huizen met risico, waar nog en GBB eind september onderstaande brief naar de minis- en het stopzetten van de versterking brengt geen advies ligt en die met de nieuwe normen ters Ollongren (BZK) en Wiebes (EZK). nog grotere ongelijkheid met zich mee. Zij eisen niet versterkt hoeven worden? Naar huizen, financiële compensatie in een versterkingsak- waar nog helemaal niet naar gekeken is? Naar Geachte minister Ollongren koord (zie ook elders in deze krant). al die #EnWijDan plaatsen? Naar het midden- en minister Wiebes, en kleinbedrijf? Naar de boeren (mestkelders!)? Al maanden lopen er onderhandelingen tussen Naar meer algemene voorzieningen? Is die €2 Binnenkort neemt u in uw kabinet een besluit over de ambtenaren van EZK en BZK en de regionale miljard wel genoeg? gewijzigde aanvulling op de Tijdelijke Wet Groningen, de bestuurders: de commissaris van de Koning zogenaamde ‘Wet Versterken’. Deze wijzigingen konden, vanwege formele, procedurele regels, niet Paas en de zes burgemeesters uit de regio. De GBB zit in een lastige positie. Het akkoord gedeeld worden. Vandaar dat wij middels deze brief uw aandacht vragen voor een aantal aspecten GBB en Gasberaad zijn gevraagd aan te sluiten, zal er uiteindelijk wel komen. Maar de hoogte aangaande deze wetgeving. maar staan nu voor een dilemma: Het overleg van de compensatie ligt al vrijwel vast. Wie ga- vindt plaats tussen ministeries die zelf deels randeert dat dat voldoende is? Komt die com- Bewoner centraal? verantwoordelijk zijn voor de ontstane ellende pensatie op de juiste plek terecht? Hoe krijg Deze wetgeving zal bepalend zijn voor het verdere verloop in Groningen. Hoe zwaar getraumatiseerd en het geld beschikbaar moeten stellen en de je het geld op de juiste plek? Wat is de juiste kijkt de gemiddelde Groninger over twintig jaar terug naar deze fase in de geschiedenis? Creëert de (niet rechtstreeks gekozen!) regionale bestuur- plek? Tijd voor helderheid en openheid van de wet de ruimte die nodig is om Groningen fatsoenlijk achter te laten na de gaswinning? Faciliteert ders, van wie de belangen en posities niet altijd bestuurders. Met inspraak van de betrokken de wet de grote ‘opruimactie Groningen’, noodzakelijk geworden door gaswinningsschade én het duidelijk zijn. Moeten GBB en Gasberaad mee- gedupeerde bewoners. (on-Nederlands) overheidsfalen? Of regelt de wet vooral procedures die vermeend misbruik moeten doen en hopen op invloed, of langs de zijlijn voorkomen? Is de wet ingegeven om bewoners rechten te geven, hen ruimte te bieden hun levens te gaan staan mopperen? Beide maatschappelijke En let wel: Gezien het feit, dat de bodem nog herpakken? Om een dikke streep onder het verleden te kunnen zetten? Of is de wet vooral bedoeld groepen hebben besloten voorlopig (toch) mee altijd beweegt, en bijvoorbeeld in Limburg tien- financiëlemiddelen en het eigen (overheids)handelen zo goed mogelijk af te dekken? “De bewoner te doen met het overleg, in de hoop zoveel mo- tallen jaren na het stoppen van de steenkool- centraal” is tot vervelens toe een belofte geweest. Maar staat de bewoner werkelijk centraal? gelijk voor de achterban te kunnen doen. Zoals winning er nog altijd nieuwe schades optreden de zaken er op het moment van drukken van kan het geenszins zo zijn, dat het hier een De gehele brief kun je lezen (of downloaden) op de website van de GBB: deze krant bij staan, is de kans zeer groot, dat definitieve eindafrekening betreft. www.groninger-bodem-beweging.nl 28 WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL NUMMER 15 - 2020

Mijnbouwschade? Mijnbouwschade? EXPERTISE BV Laat u bijstaan!

EXPERTISE BV Laat u bijstaan! Wat kunnen we voor u betekenen? • Een contra-expertiserapport opstellen • Opstellen zienswijze / bezwaarschrift IMG W•a tBegeleiding kunnen wetijdens vo schade-opnameor u betekenen? IMG • EDeskundigeen contra-e beooxpertiserdelingrappo vanrt ops herstellentelwijze • AdviesOpstellen en zienswijzebegeleiding / bezwaarschrift bij bouwkundig IMG versterken • EenBegeleiding nulmeting tijdens uitvoeren schade-opname IMG • Deskundige beoordeling van herstelwijze • Advies en begeleiding bij bouwkundig versterken • Een nulmeting uitvoeren Kenmerken Vergnes Expertise • Wij komen op voor uw belangen • Vakkundige schadeopname Kenme• Onafhanrkenkelijk Vergnes Expertise • ObjeWij komenctieve opbouwkundige voor uw belangen ingenieurs • RuimeVakkundige ervaring schadeopname met mijnbouwschades • (o.a.Onafhan gaswinningsschade)kelijk • Objectieve bouwkundige ingenieurs • Ruime ervaring met mijnbouwschades (o.a. gaswinningsschade) Wij zijn het regionale expertisebureau dat opkomt voor de belangen van iedereen die getro en is door mijnbouwschade. Vergnes Expertise heeft jarenlange ervaring in de schade-expertisebranche. Onze insteek is dat de schadeWij zijn volledig het regionale en duurzaam expertisebureau wordt hersteld dat opkomt op kosten voor van de de belangenveroorzaker. van iedereen die getro en is door mijnbouwschade. Vergnes Expertise heeft jarenlange ervaring in de schade-expertisebranche. Onze insteek is dat de schade volledig en duurzaam wordt hersteld op kosten van de veroorzaker. 0594-767004

[email protected] Aangesloten bij 0ww594-767004w.vergnes-expertise.nl de kamer van

[email protected] U kunt altijd vrijblijvend contact opnemen Aangesloten bij www.vergnes-expertise.nl de kamer van

U kunt altijd vrijblijvend contact opnemen