LUDZIE NOWEJ

1977–2007 ludzie nowej 1979–2007

[BQJTZ DFO[VSZ

8 QSBTJF SBEJP J 57 OJF OBMFǻZ +FS[Z "OES[FKFXTLJ 4UBOJT’BX EPQVT[D[Bǀ EP FLTQPOPXBOJB #BSBŴD[BL +BDFL #PDIFŴTLJ OB[XJTL CƾEǺ QPELSFǧMBOJB X TFOTJF ,B[JNJFS[ #SBOEZT .BSJBO #SBOEZT QP[ZUZXOZN EPSPCLV OBVLPXFHP +Ø[FG $[BQTLJ "OES[FK %SBXJD[ +FS[Z OBTUNjQVKƾDZDI PTØC #SPOJT’BX #BD[LP 'JDPXTLJ +FS[Z (JFESPZD )FOSZL 8’PE[JNJFS[ #SVT -FT[FL ,P’BLPXTLJ (SZOCFSH .BSJBO )FNBS +Ø[FG ,S[ZT[UPG 1PNJBO )FO ;CJHOJFX )FSCFSU (VTUBX )FSMJOH(SVE[JŴTLJ .BSFL )’BTLP 8 TUPTVOLV EP OJǻFK QPEBOZDI 4UFGBO ,JTJFMFXTLJ "OES[FK ,JKPXTLJ PTØC OBMFǻZ QS[ZKƾǀ [BTBENj +BDFL ,MFZGG +POBT[ ,PGUB +BO +Ø[FG FMJNJOPXBOJB JDI OB[XJTLB PSB[ -JQTLJ -FP -JQTLJ +Ø[FG .BDLJFXJD[ X[NJBOFL P JDI UXØSD[P UXØSD[PǧDJ ǧDJ [ 3ZT[BSE .B.BUVT[FXTLJUVT[FXTLJ "SUVS QSBTZ SBEJB 57 J QVCMJL QVCMJLBDKJ BDKJ .JŢE[ZS[FDLJ OJFQFSJPEZD[OZDI OJF .BSFL NBKƾDZDI DIBSBLUFSV /PXBLPXTLJ OBVLPXFHP y ,B[JNJFS[ 0S’Pž "OUPOJ 8T[ZTULJF X’BTOF 4’POJNTLJ +BO QVCMJLBDKF BVUPSØX ++Ø[FGØ[FG 4[D[FQBŴTLJ [ QPOJǻT[FK MJTUZ 5Z5ZNPONPO 5FSMFDLJ [H’BT[BOF QS[F[ 4U4UBOJT’BXBOJT’BX 5ZN QSBTNj J XZEBXOJDUXB -F-FPQPMEPQPME 5ZSNBOE LTJƾǻLPXF PSB[ 8JUP8JUPMEME 8JSQT[B "EBN XT[ZTULJF QS[ZQBELJ ;;BHBKFXTLJBHBKFXTLJ XZNJFOJBOJB JDI OB[XJTL OBMFǻZ TZHOBMJ[P TZHOBMJ[PXBǀXBǀ /J/JFF OBMFǻZ [XBMOJBǀ LJFSPXOJDUXV 6S[NjEV X QPSP[VNJFOJV ǻBEOZDI NBUFSJB’ØX y [ LUØSZN NPǻF KFEZOJF OBTUƾQJǀ OB UFNBU GJMNØX [BNJFT[D[POZDI X [XPMOJFOJF UZDI NBUFSJB’ØX [B’ƾD[POZN XZLB[JF LUØSZ CNjE[JF BLUVBMJ[PXBOZ OB CJFǻƾDP 5V OBTU NjQVKF MJTUB  OB[XJTL -JTUB [  [BXJFSB EPEBULPXP  8ZLB[ [ KFTJFOJ  [BXJFSB  OB[XJTL NJO UZUV’ØX QPMTLJDI GJMNØX

3

Trzydzieści lat minęło…

Zaczynaliśmy od powielania w kilkunastu egzemplarzach pierwszych Ko- munikatów KOR, a skończyliśmy na przystanku Niepodległość w 1989 jako największy podziemny, niezależny dom wydawniczy w upadającym bloku sowieckim. Po 1989 każdy z nas poszedł swoją drogą. Jedni włączyli się w nurt życia polity- cznego, drudzy zostali dziennikarzami i wydawcami już całkiem oficjalnie, inni ruszyli do biznesu, a niektórym niestety nie powiodło się w wolnej Polsce. Zajęci codzienną bieganiną ani się obejrzeliśmy, jak szybko postarzeliśmy się. Wielu z nas niestety już odeszło (pamiętamy o Nich), czas płynie coraz szybciej… Lepiej późno niż wcale – uznaliśmy, że trzydziesta rocznica powstania Nowej to świetna okazja ku temu, by wreszcie spotkać się w jak najszerszym gronie i, wspominając stare dzieje, odnowić dawne kontakty. Nowa była także ruchem – spontanicznym ruchem wolnych ludzi na rzecz wolnego słowa, w którym brały udział setki osób. W książce, którą Wam dzisiaj przekazujemy, znajduje się zaledwie 306 bio- gramów – tyle osób lub ich rodzin przesłało swoje dane. z naszej wiedzy wynika, że było nas w Nowej co najmniej trzy razy tyle. Publikujemy więc listę osób, o których wiemy, że współpracowały z podziemiem wydawnic- zym, a zwłaszcza z Nową. Mamy nadzieję, że wkrótce do nas się odezwą i będziemy mogli opublikować wznowienie „Ludzi Nowej” w wersji po- prawionej i uzupełnionej o kolejne setki biogramów. Zamieszczamy również Kalendarium. Ujęte są w nim wyłącznie wydarzenia oddające stan naszej wiedzy na dzień dzisiejszy. Zdajemy sobie sprawę, że także Kalendarium wymaga uzupełnień, i liczymy na Waszą pomoc również przy tym. Zwróciliśmy się do Instytutu Pamięci Narodowej z apelem o uruchomie- nie projektu badawczego, którego celem jest opisanie dziejów podziemia wydawniczego, a Nowej w szczególności, oraz metod, którymi posługiwała się SB, by nas niszczyć. Nasza publikacja jest zaledwie skromnym wstępem do dzieła, które, mamy nadzieję, we współpracy z historykami IPN powstanie w najbliższym czasie .

Grzegorz Boguta i Mirosław Chojecki 20 października 2007 roku

5 ludzie nowej 1979–2007

QPESŢD[OJL

,TJƊƭFD[LB v0CZXBUFM B 4’VƭCB #F[QJFD[FƛTUXBw CƒEƊDB JOTUSVLUBƭFN LPOTQJSBDKJ J SFHV’ [BDIPXBOJB XPCFD QPMJDKJ QPMJUZD[OFK QS[FLSPD[Z’B ’ƊD[OZ OBL’BE  FH[FNQMBS[Z

7 Początki niezależnego druku w PRL

ędąc poproszony o napisanie wspomnień ze współpracy z „Nową” chcę podkreślić, że nie czuję się poważniejszym udziałowcem tego przedsięwzięcia i byłem głównie konsumentem i wydawanych treści i odzyskiwanego zakresu wolności. Bliższą styczność zawdzięczam osobistej znajomości z Konradem Bielińskim, założycielem „Nowej”, Brówieśnikiem ze studiów, kolegą narciarskim i żeglarskim, wspólnym kontesta- torem kłamstw PRL-u. Chciałbym się odnieść do widzianego osobiście tła, klimatu w jakim powstała „Nowa”. Nie wiem, na ile podlegałem indokrynacji, ale slogan, że „z Iskry rozgorzeje płomień” miałem w głowie i traktowałem jako oczywistość. Zwiedzałem dodat- kowo, już nie prowadzony z klasą, Muzeum Lenina w Warszawie, gdzie była zbu- dowana miniatura podziemnej drukarni. Drukarnia podziemna, jak wskazywała nazwa, była pod ziemią, prowadziły do niej ukryte schody, chyba miała zapasowe wyjście i wyraźnie mnie fascynowała. Popaździernikowe pismo„Horyzonty techniki dla dzieci” podały sposób konstrukcji domowego hektografu. w sklepie można było kupić dziecinną drukarenkę z gu- mowymi czcionkami. Prywatne maszyny do pisania, głównie poniemieckie, były rzadkością. Teraz, dla mnie jest ciekawe, skąd w moim dziecinnym świecie te fakty były tak znaczące, że pamiętam je do dziś, chyba byłem jednak przejęty tą „Iskrą”. o tym, że Piłsudski wydał pismo „Robotnik” nie miałem zielonego pojęcia, byłem za mały żeby intelektualnie przeżyć zamknięcie „Po prostu”, ale już zamknięcie popaździernikowego, gazetowego komiksu „Przygoda” już było odczuwalną ingerencją cenzury mój świat dziecka, do tego oburzało mnie mętne i arbitralne tłumaczenie. Już w czasie dorastającej, prywatnej poezji, zainteresowałem się Miłoszem. Matka, bibliotekarka z Biblioteki Narodowej, dziwnie na mnie spojrzała, gdy poprosiłem ją o realizację zamówienia, coś burknęła greckim słowem „Cimelia”. Przyniosła przedwojenną broszurkę „Poemat o czasie zastygłym” i dała mi akurat bez słowa komentarza, później się dowiedziałem, że Miłosza znała z Wilna. Więcej styczności z cenzurą wówczas nie miałem.

8 W 1968 dość gwałtownie i zasadniczo uporządkowało mi się w mało używanej do tej pory politycznej głowie. Napisałem ulotkę „Faszyzm nie przejdzie” i sam, albo z pomocą znajomych użyłem znanych mi środków: dziecinnej drukarenki, maszyny do pisania i kalki hektograficznej. Później rozszerzyłem jeszcze prywatny zakres uzbrojenia o odbitki fotograficzne. Nie znałem pojęcia agentury, ale starałem się tekstów nie wręczać osobiście coraz dalszym znajomym. Ci, którzy postępowali inaczej po mniej więcej 100 ulotkach wpadali: Bogdan Borusewicz; protestujący po agresji na Czechosłowację: Andrzej Seweryn, Ryszard Peryt, Eugeniusz Smolar, Bogusława Blajfer, Sylwia Poleska, Michał Wejroch, Andrzej Zdrowski i Włodzimierz Pańków; grupa Bierzyński, Bu- kowski, Batijewski, Szawdyn. Te 100 ulotek było ówczesną miarą wolności słowa. Kłamiąca prasa donosiła o trockistowskim powielaczu, jaki mieli mieć Kuroń z Modzelewskim. z jednej strony było to dla mnie oczywiste kłamstwo, z drugiej jednak zawód, jakby był jakiś powielacz, to dopiero byście zobaczyli. Na lekcjach musiałem dokładnie przerabiać Broniewskiego Moi znajomi od drukarenki, Ewa Puchalska i Marek Rygier wpadli, poszli na siedzieć na Rakowiecką, mieli proces. Na szczęście mnie nie zasypali, ale SB trafiało niedaleko, kolegę z ławki, Staszka Matwina, złapali na ulicy dla konfrontacji. Nowy przyjaciel, Jan Kelus, znacznie bardziej skuteczny w produkcji hektograficznej, zaczął się ukrywać. Tak wyglądało zaplecze techniczne i organizacja. Zaplecze prawne poznałem chwilę później, w postaci zarzutu prokurator Wiesławy Bardonowej z artykułu 23 Małego Kodeksu Karnego. Mały Kodeks Karny był uproszczoną nazwą przepisów wprowadzonych Dekretem z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczegól- nie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa polskiego – PRL powstał dopiero w 1952 r. Artykuł w paragrafie 1 stanowił: „Kto rozpowszechnia lub w celu rozpowszechnia sporządza, przechowuje lub przewozi pisma, druki lub wizerunki, nawołujące do popełnienia zbrodni lub pochwalając zbrodnię, lub których treść ma pozostać tajemnicą wobec władzy państwowej albo które zawierają fałszywe wiadomości mogące wyrządzić istotną szkodę interesom Państwa Polskiego bądź obniżyć powagę jego naczelnych organów, podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 3”. Był jeszcze paragraf 2 ”jeżeli czyn przewidywany w paragrafie poprzedzającym, spowodował wielką szkodę dla Państwa, sprawca podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 lub więzienia dożywotniego”. Mkk przestał obowiązywać od 1970 r., sankcje karne zostały obniżone ale nowe przepisy Kodeksu Karnego zachowały jego ducha. Druk był istotnie groźny i oce- niany do lat 10-ciu w nowym artykule 273 KK. Wiadomości dalej miały rolę po- tencjalnego zagrożenia „mogące wyrządzić poważną szkodę”a ocena szkody była polityczno uznaniowa opisana w artykule 271. Orzeczenie Sądu Najwyższego klasyfikowało maszynopis jako druk. w tej sytuacji, Związek Radziecki, gdzie istniał

9 ludzie nowej 1979–2007

samizdat, w formie powielania maszynopisów, widziałem jako kraj o większej swobodzie. Przeciw studentowi KUL wszczęto postępowanie karne o poglądy, jakie wyrażał w liście. Odczuwalnie dla mnie, pętla systemu zaczynała się zaciskać. Do tego byłem figurantem, czego dowiedziałem się akt IPN, wówczas widziałem zmieszaną twarz sekretarki, zatrwożonego partyjnego szefa, przekazującego ostrzeżenia, powtarzające się numery mijanych samochodów na ulicy. Przełomem było powstanie KOR w 1976 r. Ważyłem w ręku pierwszy Komunikat, na przebitce. Coś sobie kombinowałem, w końcu, jak posadzą, to w szacownym towarzystwie podpisanych. Przepisałem sam, dałem doprzepisania, uruchomiłem kilka osób do przepisywania. Melinę miałem nie zasypaną ze sprawy Taterników. Starsza pani, Maria Tymińska, surowo obejrzała przebitkę, założyła okulary i naraz się szeroko uśmiechnęła: „Och, Ludwiczek, Ludwiczek (Ludwik Cohn), to myśmy w 1924 zrobili pierwszy strajk pracowników państwowych”. Niezorganizowana formalnie firma kolportażowo powielająca nabierała rozpędu. Łaknienie na normalne słowo było ogromne. Dwa, w miarę dające się czytać, pisma wydawane oficjalnie „Polityka” i „Tygodnik Powszechny” znikały z kiosków. Zawarłem z zaprzyjaźnionym kioskarzem niepisaną umowę – on mi gazety, ja mu bibułę. Zresztą kioskarz domyślał się wyraźnie więcej, starałem się nie używać domowego telefonu, a najbliższy telefon był właśnie w kiosku. Akta IPN pokazały, że miałem niezłe wyczucie sytuacji. Pierwszy Zapis dostałem na w maszynopisie zimą w 1977. To już było wyzwanie wydawnicze dla domowej siatki przepisywaczy. Był w tym ręcznym przepisy- waniu także pomysł na współudział, przepisany własnoręcznie papier wymagał więcej szacunku, tworzył uczestników procesu. Wydajność była słaba. Pojawiła się nowa możliwość, od plastyka, Jacka Lilpopa dostałem kawałek sita. Technikę tę udrożnił później Witek Łuczywo, który w przemysłowym instytucie chemicznym wynalazł pastę Komfort, jako rozcieńczacz do farby. Jakoś też w czasie 1977 roku dostałem albo drugi „Zapis”, albo Komunikaty KOR w formie odbitek hektograficznych. Niewyraźną, fioletową czcionkę znałem już z marca 1968. To cały czas nie było wymagany standard. Walka z ustrojem miała bardziej wymiar moralnej deklaracji niż skutecznych działań. Kolegowałem się z Konradem Bielińskim, miał on niesłychany talent mechanic- zny. Pamiętam, że na żaglówce dopiłował pilnikiem do paznokci 1,5 zwoju gwin- tu na osi silnika Timmler. Walka z tym mechanicznym NRD-owskim urządzeniem pokazywała, że jakkolwiek Konrad był matematykiem, to miał duszę zegarmistrza. Do tej pory nie wiem, jakie były przeważające motywy jego działalności poli- tycznej. w 1977 roku, na Placu Grzybowskim pokazał mi dorobiony wałek do powielacza. Wyglądał profesjonalnie, był oblany gumą, miał jakieś tryby, Konrad wyraźnie przejęty dodawał szczegóły techniczne. We mnie urosło serce, to już była nowa jakość techniczna od 1968 roku.

10 Jednocześnie,nie pamiętamjużdokładniekiedy,Mirek Chojecki wprowadziłnowe zasady biznesowe. Za wydawnictwa się płaci. Siateczki kolportażowo powielające zbierały składki na KOR. Pamiętam wcale nie bagatelne sumy iluś tysięcy, które przekazywałem Piotrkowi Strzałkowskiemu, zanim mnie nie wywalili z IBJ. Tak, że pojawienie się banknotów nie było nowe, ale formuła tak. i myślę, że w his- torii opozycji w PRL Mirkowi należy się niewątpliwy patent za komercjalizację wydawnictw. Członków KOR, po aresztowaniach, które się zbiegły z zabójstwem Pyjasa wy- puszczono, KOR zmienił formułę ma KSS-KOR. Jakoś w tym samym czasie nastąpiło zinstytucjonalizowanie się Nowej, jako wydawnictwa. To wszystko było jawnym wyzwaniem dla Kodeksu Karnego, Ustawy Karno Skarbowej. Jednocześnie powstawała formuła alternatywna: własny znak firmowy, własna Wolna Wałkowo-Walcowa Drukarnia Polowa im. J.P. Klimat bardziej był z ruchu alternatywnego społeczeństwa hippisów niż państwa podziemnego. a zasięg był coraz większy. Stopień zorganizowania nie był wysoki, usiłowania wprowadzenia znanych z filmów metod komplikowało postępowania. z posiadaczem małego Fiata, Michałem Ryszkiewiczem wędrowaliśmy po blokach Chomiczówki. a to adres nie ten, a może hasło nie to, może inny blok, inna klatka. Do tego hasło było jakieś takie, jak kasztany na placu Pigalle z Klossa. Snuliśmy się wieczorem, po tym ogromnym blokowisku, z dużymi pustymi torbami, dzwoniąc do obcych ludzi, do tego z tym hasłem. Z Mietkiem Grudzińskim woziliśmy chyba Biuletyn Informacyjny, w każdym razie dużo ryz, samochód przeciążony. Samochód stanowił własność Haliny Mikołajskiej, która go nie używała, bo uczestniczyła w protestacyjnej głodówce. Piszę o tym, żeby pokazać stosowane zasady konspiracji. Mało tego, pod wyso- kim blokiem Mietek zaparkował w miejscu zaznaczonym kopertą, chyba dla wywozu śmieci. Wzięliśmy się za noszenie papieru do windy. Za którymś obrotem natknęliśmy się na zaparkowany obok radiowóz. Milicjant był dość solidny, nie wyglądał sympatycznie i ja zacząłem słyszeć piszczące zawiasy drzwi celi. Mietek coś absurdalnie tłumaczył, że kupił książki, na chwilę. Nie było jasne, czy stoimy tu na chwilę, czy książki są na chwilę, brzmiało to wszystko zupełnie nie prawdo- podobnie. Ale nas nie zatrzymał, nie wylegitymował, nie poszedł do radiostacji. Jakoś tak powiedział: „jedźcie już”, z czego skwapliwie skorzystaliśmy.

2007-10-12 Jacek Staszelis

11 ludzie nowej 1979–2007

VD[DJMJžNZ SPL 

/B 0SXFMMPXTLJ /PXZ 3PL XZESVLPXBMJƣNZ SP[L’BEBOZ CJVSLPXZ LBMFOEBS[ZL [ SZTVOLBNJ ;ZHNVOUB +BOVT[FXT P

13

Kalendarium Nowej 1976–1990

1976

25 czerwca–strajki i demonstracje w kilku miastach Polski. Największą skalę manifestacje przyjmują w Radomiu (podpalenie gmachu Komitetu Wojewódzkiego PZPR) i w Ursusie (rozkręcenie torów i zablokowanie 2 linii kolejowych). w tych dwóch miastach masowe aresztowania i pobicia przez milicję rzeczywistych i domniemanych uczestników zdarzeń. w Radomiu i Ursusie milicja organizowała tzw. ścieżki zdrowia. w całej Polsce ok. 2500 osób zatrzymanych, ok. 370 skazanych w trybie przyspieszonym, ok. 500 spraw w sądach, które wraz z rozprawami rewizyjnymi toczą się do września 1977.

25 sierpnia – „Opis akcji represyjnej podjętej wobec pracowników Z.M. Ursus i innych zakładów” – publikacja w kilkudziesięciu egzemplarzach przygotowana przez Henryka Wujca. To był zalążek przyszłego „Komunikatu KOR-u”. Raport jest przekazany przez Andrzeja Wielowieyskiego Radzie Głównej Episkopatu Polski.

7 września – w mieszkaniu Antoniego Libery (m.in.: Seweryn Blumsztajn, Mirosław Chojecki, Jacek Kuroń, Antoni Macierewicz, Piotr Naimski, Wojciech Onyszkiewicz) zapada decyzja o powołaniu Komitetu. Jego nazwę proponuje Antoni Macierewicz: Komitet Obrony Robotników. Podczas tego spotkania wywiązuje się ożywiona dyskusja na temat wydawnictw: czy powinniśmy tradycyjnym sposobem samizdatu przepisywać je na maszynach czy drukować. Zwycięża koncepcja przepisywania. Zresztą i tak nie mamy sprzętu poligraficznego.

15 ludzie nowej 1979–2007

23 września – podpisanie założycielskiego „Apelu KOR” przez 14 osób: Jerzy Andrzejewski, Stanisław Barańczak, Ludwik Cohn, Jacek Kuroń, Edward Lipiński, Jan Józef Lipski, Antoni Macierewicz, Piotr Naimski, Antoni Pajdak, Józef Rybicki, Aniela Steinsbergowa, Adam Szczypiorski, ks. Jan Zieja, Wojciech Ziembiński.

29 września – ukazuje się pierwszy numer „Komunikatu KOR” informujący o represjach za udział w protestach 25 czerwca a także o zakresie pomocy dla robotników Ursusa i Radomia oraz represjach wobec osób wspomagających robotnicze rodziny. „Komunikat” publikuje listę członków KOR z adresami i telefonami, która będzie się ukazywać w każdym kolejnym numerze. To jedyny oficjalny dokument firmowany przez wszystkich członków KOR.

Równocześnie ukazuje się „Biuletyn Informacyjny” redagowany przez członków i współpracowników KOR m.in.: Seweryna Blumsztajna, Antoniego Liberę, Jana Lityńskiego, Joannę Szczęsną, Adama Wojciechowskiego (Adam jesienią odszedł z redakcji).

1 października–ukazuje się pierwszy numer powielanego miesięcznika „U progu”, wydawanego przez zakonspirowane środowisko nurtu niepodległościowego (m.in. dawny „Ruch”). 1977

Znani twórcy, którzy dali Nowej do druku swoje teksty pod prawdziwymi nazwiskami : Andrzej Kijowski „Niedrukowane” – jesień 1977, Kazimierz Brandys „Nierzeczywistośc” – jesień 1977, Adam Michnik „Cienie zapomnianych przodków” – 1977, Władysław Bieńkowski – „Socjalizm po 60 latach” – początek 1978, Tadeusz Konwicki – „Kompleks polski” („Zapis” nr 3) – 1978. „Zapis” – pierwsze literackie pismo niezależne, w którym publikowali bardzo znani pisarze. styczeń – ukazuje się maszynopis pierwszego numeru kwartalnika literackiego „Zapis”. Zespół redakcyjny: Jerzy Andrzejewski, Stanisław Barańczak, Jacek Bocheński, Kazimierz Brandys, Tomasz Burek, Marek Nowakowski, Barbara Toruńczyk, Wiktor Woroszylski. z Lublina do Warszawy zostaje przewieziony powielacz spirytusowy. Znajduje się on w dyspozycji Antoniego Macierewicza.

Luty – ukazuje się broszura „Wypadki czerwcowe i działalność KOR-u”, wydana „Nakładem Komitetu Obrony Robotników”. Druk odbywa się na powielaczu dostarczonym przez środowisko Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 16 kalendarium

w mieszkaniu Zofii i Bogdana Pigłowskich. Drukarzami są: Bogusława Blajfer i Mirosław Chojecki. Transportem zajmuje się Ryszard Knauff.

Kwiecień – nakładem KOR ukazuje się dwuczęściowa broszura w „…w imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” – fragmenty stenogramów z radomskich rozpraw rewizyjnych przed Sądem Najwyższym. Druk w mieszkaniu Zofii i Bogdana Pigłowskich, ekipa j.w.

14-19 maja –zatrzymanie 48 osób i aresztowanie 11 członków i współpracowników KOR-u z zarzutami z art.271, 132 i 58 kk (kontakty z obcą organizacją w celu działania na szkodę PRL, rozpowszechnianie fałszywych informacji mogących zaszkodzić PRL): Wojciecha Arkuszewskiego, Seweryna Blumsztajna, Mirosława Chojeckiego, Jacka Kuronia, Jana Józefa Lipskiego, Jana Lityńskiego, Antoniego Macierewicza, Adama Michnika, Piotra Naimskiego, Hanny Ostrowskiej i Wojciecha Ostrowskiego.

Czerwiec – w Lublinie, w środowisku studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego zostają powielone pierwszy i drugi numer „Zapisu” z nadrukiem Nieocenzurowana Oficyna Wydawnicza.

Lipiec – pierwszy numer kwartalnika „Postęp”. Redaktor naczelny Henryk Bąk. „Pismo chce być platformą dyskusji ludzi pracy”. Drukuje późniejsze środowisko Nowej.

17 sierpnia – na spotkaniu środowiska KOR w Kamienicy Królewskiej (u Jolanty i Macieja Rayzacherów) dyskutowane są kwestie dalszego funkcjonowania KOR (wobec zwolnienia z więzień wszystkich skazanych uczestników protestu 25 czerwca 1976), form działania, a także utworzenia nowych pism m.in. „Głosu” i „Robotnika”.

Sierpień – ukazuje się pierwsza pozycja z charakterystycznym nadrukiem „Niezależna Oficyna Wydawnicza” – „Pochodzenie systemu” Marka Tarniewskiego [ps. Jakuba Karpińskiego].

29 sierpnia – porwanie i pobicie w Warszawie Romana Wojciechowskiego, drukarza Nowej przez funkcjonariuszy SB. R. Wojciechowski skierował do Prokuratury skargę. 25 listopada otrzymał pismo podpisane przez prokuratora Tadeusza Modrzyckiego. „W odniesieniu do R. Wojciechowskiego funkcjonariusze MO z terenu m.st. Warszawy nie podejmowali żadnych interwencji”.

Wrzesień – powstaje przeznaczony dla środowiska robotniczego dwutygodnik „Robotnik”, redagowany przez m.in. Bogdana Borusewicza (Sopot), Irenę Helak-Wóycicką, Jana 17 ludzie nowej 1979–2007

Lityńskiego, Helenę i Witolda Łuczywów, Ludwikę i Henryka Wujców, Wojciecha Onyszkiewicza (Warszawa), Józefa Śreniowskiego (Łódź), Leopolda Gierka (Radom), Władysława Suleckiego (Gliwice), Edmunda Zadrożyńskiego (Grudziądz). Druk na powielaczu spirytusowym (ciągle tym samym wykonuje Nowa).

Październik – pierwszy numer redagowanego przez członków KSS KOR miesięcznika „Głos”. w redakcji: Konrad Bieliński, Andrzej Celiński, Krzysztof Hagemajer, Jacek Kuroń, Jan Józef Lipski, Jan Lityński, Antoni Macierewicz, Piotr Naimski, Wojciech Onyszkiewicz, Zbigniew Romaszewski, Jan Walc. Od redakcji: Łączy nas przekonanie, że suwerenność i demokracja są w Polsce osiągalne, a najwłaściwszą drogą ku temu jest tworzenie niezależnych od władz samorządnych instytucji społecznych. Druk – środowisko Nowej.

w Łodzi ukazuje się pierwszy numer niezależnego kwartalnika literackiego „PULS”, redaktorzy: Jacek Bierezin, Tomasz Filipczak, Witold Sułkowski, Tadeusz Walendowski – drukuje Nowa.

22 października – Tajne spec. Znaczenia, wyciąg z informacji operacyjnej TW „Andrzej” …Chojecki powiedział wówczas, że książka albo będzie drukowana we Francji, skąd przerzuca się je do Berlina Wschodniego, albo będzie robiona w Polsce jeśli dostaną dobry kserograf. TW „Andrzej” zapytał Chojeckiego o transport do Polski. Chojecki powiedział, że są na to proste sposoby gdyż mają swoich młodych ludzi – studentów – którzy z Berlina łatwo przewożą te rzeczy.

Grudzień – w Nowej ukazuje się w nakładzie około 1.500 egzemplarzy „Czarna Księga Cenzury PRL”–wywiezione do Szwecji przez byłego cenzora Tomasza Strzyżewskiego tajne dokumenty Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk. „Czarna księga”, wraz z oświadczeniem KSS KOR zostaje przekazana rektorom wyższych uczelni, szefom organizacji naukowych, społecznych i twórczych, redaktorom naczelnym prasy. Celem KSS KOR jest doprowadzenie do sytuacji, aby nikt nie mógł powiedzieć, że nie wiedział o wszech-niszczącej działalności cenzury. Nadto „Nierzeczywistość” Kazimierza Brandysa (wyd. II – 1978, wyd. III–1981).

7 grudnia – wpadka powielacza spirytusowego w lokalu przy ul. Waliców 20 z donosu TW „Roman”, podczas druku „Przeglądu zagranicznego”. Zatrzymano Grzegorza Bogutę, Romualda Ozyrę oraz TW „Roman”.

19 grudnia – wpadka powielacza białkowego w domku Krzysztofa Turalskiego w Łazach k/Warszawy. Zarekwirowano ok. 2000 egz. „Głosu” nr 2 i około 200 egz.

18 kalendarium

„Zapisu” nr 3 „Kompleks Polski” Tadeusza Konwickiego. Zatrzymano Mirosława Chojeckiego, Zenona Pałkę, Antoniego Roszaka oraz TW „Rafała”.

24 grudnia – we Wrocławiu zatrzymany zostaje Zenon Pałka, drukarz Nowej. Kolegium ds. Wykroczeń skazało go na 3 miesiące aresztu. 1978

„Krytyka”. Pierwszy teoretyczny kwartalnik polityczny. W redakcji m.in. Miklósz Haraszti i Vaclav Havel. w „Krytyce ukazały się m.in. teksty Józefa Kuśmierka „O czym wiedziałem” i Vaclava Havla „Siła bezsilnych”. Pierwsza publikacja o charakterze czysto literackim, a nie politycznym: Czesław Miłosz – „Traktat poetycki. Traktat moralny”

13 stycznia – Sąd Rejonowy we Wrocławiu uchyla orzeczenie Kolegium i skazuje Z. Pałkę na najniższy wymiar kary tzn. 3.000 zł, zaliczając w jej poczet dni spędzone w areszcie (à 100 zł).

22 marca – rewizja i zabranie powielacza spirytusowego w Świdrze pod Warszawą, w mieszkaniu TW „Tarnowski”, żołnierza AK, kawalera krzyża Virtuti Militari.

7 kwietnia – nakładem Nowej ukazują się „Dokumenty bezprawia” przygotowane przez Biuro Interwencji KSS KOR– opis 25 przypadków zabójstw i ciężkich pobić przez milicjantów.

Kwiecień – nakładem Nowej ukazuje się opracowanie Ryszarda Bugaja z przedmową Edwarda Lipińskiego „Uwagi o sytuacji gospodarczej kraju”. Jest to próba syntetycznego opisu kryzysu i wskazania niezbędnych zmian.

14 kwietnia – Po przeszukaniu w mieszkaniu M. Chojeckiego zatrzymano różne materiały. w dn. 4 maja SB sporządziło notatkę służbową następującej treści: „…W okresie od stycznia 1977 do stycznia 1978 na podstawie analizy uzyskanych materiałów stwierdzono, że: I. Wpływy ze sprzedaży egzemplarzy literatury wydawanej przez KSS KOR wynoszą 331.810 zł II. Wydatki na działalność wynoszą: - na adwokatów: 4.400 zł - na papier i inne materiały służące do drukowania i powielania literatuty: 395.515 zł - na transport: 9.220.- - na ….. (niewyraźny rękopis: 4.500.- 19 ludzie nowej 1979–2007

- inne (cło na maszynę do pisania: 1.554.- Razem wydatki wynoszą: 415.189.-

3 maja – w „Salonie Walendowskich” (róg ul. Rakowieckiej i Puławskiej) w Warszawie odbywa się kolejne spotkanie. Tym razem z przedstawicielami Niezależnej Oficyny Wydawniczej na temat funkcjonowania Nowej.

5 maja – TW „Janek” sporządził obszerny raport ze spotkania 3 maja, informując SB o posiadanym przez Nową parku maszynowym: powielacze spirytusowe, białkowe i 1 offset. Powielacze białkowe zostały sporządzone samodzielnie wg rysunków dostarczonych przez poligrafów.

Lipiec – ukazuje się pierwszy numer „Krytyki”, pierwszego politycznego i naukowego zarazem kwartalnika związanego ze środowiskiem KOR. w zespole redakcyjnym m.in.: Stanisław Barańczak, Konrad Bieliński, Jacek Kuroń, Jan Lityński, Adam Michnik, Stefan Starczewski, Jan Walc i Roman Wojciechowski oraz Miklósz Haraszti z Węgier i Vaclav Havel z Czechosłowacji. Wydawcą jest Nowa.

5 sierpnia – Zenon Pałka, drukarz Nowej napadnięty w Warszawie przez funkcjonariuszy SB. w jego obronie stają przechodnie. Z. Pałka zostaje zatrzymany kilka godzin później i pobity w Pałacu Mostowskich w obecności insp. SB Andrzeja Zaleskiego vel Zakrzewskiego.

7 sierpnia – Zenon Pałka skazany na 2 tygodnie aresztu za „zakłócanie porządku publicznego”.

Jesień – Witold Łuczywo adaptuje sitodruk do potrzeb podziemnych wydawnictw. Ukazuje się długo zapowiadana „Zbyt głośna samotność” Bohumila Hrabala oraz Czesława Miłosza „Traktat poetycki. Traktat Moralny” – pierwsze publikacje o charakterze literackim, a nie politycznym.

1979

Najważniejsze książki wydane przez Nową: wspomnienia Jana Nowaka- -Jeziorańskiego „Kurier z Warszawy”, specjalnie dla Nowej przetłumaczone przez Stanisława Barańczaka „Wiersze i poematy” Josifa Brodskiego i „Blaszany bębenek” Güntera Grassa

Marzec – pierwszy numer niezależnego kwartalnika„Res Publica”. w niejawnej redakcji: Marcin Król, Wiktor Dłuski, Damian Kalbarczyk i Paweł Śpiewak. Druk Nowa. 20 kalendarium

Kwiecień – pierwszy numer ukazującego się poza cenzurą czasopisma dla wsi „Placówka”, redagowanego m.in. przez członka KSS KOR Wiesława Kęcika oraz działaczy chłopskich, skupionych w komitetach samoobrony chłopskiej. Druk Nowa.

18 kwietnia – rewizja w mieszkaniu i zatrzymanie Tomasza Michalaka, drukarza Nowej. Prokuratura Rejonowa wydaje nakaz aresztowania; stawiając mu zarzut fałszowania pieniędzy i papierów wartościowych.

19 maja – raport Konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość”„O stanie Rzeczpospolitej i drogach jej naprawy”. Druk Nowa.

20 maja – Oświadczenie Nowej w sprawie aresztowania Tomasza Michalaka.

21 maja – list KSS KOR do Amnesty International w sprawie wzmożonych represji organów ścigania i w sprawie aresztowanego Tomasza Michalaka.

17 lipca – zwolnienie po 3 miesiącach z więzienia Tomasza Michalaka, współpracownika Nowej.

3 grudnia – Nowa przekazuje na ręce Ambasadora USA Williama Schaufele dar dla Biblioteki Kongresu Stanów Zjednoczonych – wybór książek wydanych w latach 1978-79.

11 grudnia – aresztowanie, przy przekraczaniu granicy obywatela szwedzkiego Björna Gunnara Laqvista, który przywoził powielacz dla Nowej. Spędza w więzieniu 49 dni.

14 grudnia – aresztowanie M. Chojeckiego na podstawie zarzutu z art. 276 k.k. Zwolniony z aresztu na Rakowieckiej 19 grudnia.

W końcu roku nakłady pism związanych z KSS KOR, drukowanych przez Nową wynoszą: „Biuletyn Informacyjny”–3–5 tys. egzemplarzy, „Głos” – 3–5 tys., „Krytyka” 2–3 tys., „Placówka” – 3–6 tys.,„Robotnik”– 20–30 tys.

Książkowe hity Nowej w 1979: Jerzy Andrzejewski – „Miazga”; Jacek Bierezin – „W połowie życia”; Josif Brodski –„Wiersze i poematy”; Witold Gombrowicz – „Wspomnienia polskie”; Wieniedikt Jerofiejew – „Moskwa-Pietuszki”; Tadeusz Konwicki –„Mała Apokalipsa”(10 zeszyt„Zapisu”; Osip Mandelsztam –„Późne wiersze”; Czesław Miłosz – „Miasto bez imienia” oraz „Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada”; Jan Nowak – „Kurier z Warszawy” (wyd. II w 1980); Piotr Wierzbicki – „Cyrk”; Kazimierz Wierzyński –„Czarny polonez”. Ponadto mnóstwo eseistyki (np. Andrzeja Kijowskiego –„Niedrukowane”, wyd.II) oraz w serii TKN Waldemara Kuczyńskiego – 21 ludzie nowej 1979–2007

„Po wielkim skoku”. Wysyp publikacji zwiaząnych z wykładami TKN nastąpił jesienią pamiętnego roku 1980. 1980

Już w 1978 ukazała się „Zbyt głośna samotność” Bohumila Hrabala. Inne książki jak „Mróz od wschodu” Zdenka Mlynara pojawiły się w 1980. Było to przełamanie kordonu pomiędzy barakami obozu państw socjalistycznych.

Nowa opublikowała także „Wspomnienia” Zygmunta Żuławskiego. Do dzisiaj nie ukazało się żadne inne wydanie tej książki.

29 stycznia – uwolnienie i wydalenie do Szwecji Björna Gunnara Laqvista.

6 lutego – aresztowanie Bogdana Grzesiaka pod zarzutem kradzieży powielacza. (Zwolniony z aresztu 29.02).

25 marca – aresztowanie członka KSS KOR i redakcji Nowej Mirosława Chojeckiego i 15 kwietnia Bogdana Grzesiaka pod zarzutem kradzieży powielacza. Głodówka Chojeckiego w więzieniu trwa 33 dni.

Maj – akcja ulotkowa Nowej podczas Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie w obronie uwięzionych Mirosława Chojeckiego i Bogdana Grzesiaka.

Akcja„Prezent dla maturzysty”–rozdawanie przed wejściem do 50 warszawskich szkół średnich książki Stefana Żeromskiego „Na probostwie w Wyszkowie”, wydrukowanej specjalnie w tym celu przez Nową. z około 100 osób biorących udział w akcji SB udało się zatrzymać tylko Stefana Kawalca.

7-17 maja – głodówka w kościele św. Krzysztofa w Podkowie Leśnej (proboszcz ks. Leon Kantorski) na znak solidarności z głodującymi w więzieniach Dariuszem Kobzdejem i Mirosławem Chojeckim oraz w proteście przeciwko przetrzymywaniu w więzieniach Andrzeja Czumy, Bogdana Grzesiaka, Tadeusza Kolano, Jana Kozłowskiego, Marka Kozłowskiego, Romana Kściuczka, Anatola Lawiny, Tadeusza Szczudłowskiego i Edmunda Zadrożyńskiego. Uczestnicy: Seweryn Blumsztajn, Jarosław Broda, Leszek Budrewicz, Tomasz Burek, Jerzy Godek, Marian Gołębiewski, Aleksander Hall, Krystyna Iwaszkiewicz, Jan Karandziej, Wiesław Kęcik, Sergiusz Kowalski, Ryszard Krynicki, Jacek Kuroń, Ryszard Łagodziński. Mieczysław Majdzik, Lesław Maleszka, Renata Otolińska, 22 kalendarium

Tibor Pakh (z Węgier), Wiesław Parchimowicz, Janusz Przewłocki, Aleksandra Sarata, ks. Tadeusz Stokowski, Kazimierz Świtoń, Bronisław Wildstein, Mariusz Wilk, Róża Woźniakowska, Tadeusz Zachara. Rzecznikami głodujących są: Kazimierz Janusz i Jan Józef Lipski.

10 maja – zwolnienie z więzienia Mirosława Chojeckiego i Bogdana Grzesiaka.

24 maja – we Wrocławiu pobicie na komendzie MO Zenona Pałki, drukarza Nowej.

12 czerwca – proces przeciwko Niezależnej Oficynie Wydawniczej Nowa. Mirosław Chojecki i Bogdan Grzesiak skazani na półtora roku więzienia w zawieszeniu na 3 lata. Stosunkowo łagodne wyroki wynikały z wyrażanego w Polsce i na świecie oburzenia: protestowały PEN-Cluby, związki zawodowe, luminarze literatury, ludzie kultury.

21 sierpnia– w Stoczni im. Lenina ukazuje się pierwszy numer Strajkowego Biuletynu Informacyjnego Solidarność. Redagują go członkowie KSS KOR i redakcji Nowej: Konrad Bieliński i Ewa Milewicz oraz związany z wrocławskim SKS-em Mariusz Wilk. Po wyjściu ze stoczni zatrzymany zostaje Mirosław Chojecki.

Wrzesień – cała poligrafia Nowej pracuje na potrzeby NSZZ Solidarność.

Spotkanie z okazji wydania 100. pozycji Nowej w mieszkaniu u Elżbiety i Pawła Bąkowskich na warszawskim Żoliborzu. Bierze w nim udział autor 100-ej książki, Kazimierz Brandys („Miesiące”). Krótkie oświadczenia w imieniu Nowej składają Ewa Milewicz, Grzegorz Boguta i Adam Michnik.

6 listopada– Nowa proponuje blisko 50-ciu bibliotekom uniwersyteckim i miejskim wysyłkę swoich wydawnictw. Około 50% bibliotek na skutek donosów pracowników przekazuje przesyłki SB.

23 listopada – oświadczenie w sprawie aresztowania Jana Narożniaka (współpracownika KSS KOR i Nowej) i Piotra Sapełło za upublicznienie tajnej instrukcji prokuratora generalnego„Uwagi o dotychczasowych zasadach ścigania uczestników nielegalnej działalności antysocjalistycznej”na temat stosowania metod łamiących prawo w celu zwalczania „sił antysocjalistycznych”. Po kilku dniach na skutek presji NSZZ Solidarność obu zwolniono.

10 grudnia – Literacka Nagroda Nobla dla Czesława Miłosza. Jedynym jego wydawcą w Polsce jest Niezależna Oficyna Wydawnicza. Na uroczystości w Sztokholmie Nową reprezentują Grzegorz Boguta i Mirosław Chojecki. 23 ludzie nowej 1979–2007

Od września 1977 do sierpnia 1980 według Komunikatów KOR i KSS KOR wśród współpracowników Nowej miało miejsce ponad 300 rewizji i około 950 zatrzymań. 3 osobom Prokuratura postawiła kryminalne zarzuty, 2 osoby zostały skazane na areszt przez Kolegia ds. Wykroczeń. a mimo to publikacjami Hrabala i Zdenka Mlynara („Mróz od wschodu”) złamany został ubecki„sanitarny kordon”. 1981

15 stycznia – kolegium kierujące pracami Nowej (Konrad Bieliński, Grzegorz Boguta, Mirosław Chojecki, Adam Michnik i Ewa Milewicz wybiera na oficjalnego szefa wydawnictwa Grzegorza Bogutę. Pozostali członkowie kolegium, Konrad Bieliński i Mirosław Chojecki, praktycznie wycofują się z prac w Nowej ze względu na zaangażowanie w działalność wydawniczo-publicystyczną w NSSZ Solidarność.

10-17 maja – na Politechnice Warszawskiej odbywa się i Ogólnopolska Wystawa i Kiermasz Wydawnictw Niezależnych zorganizowany przez Niezależne Zrzeszenie Studentów we współpracy z Nową.

12 czerwca – Czesław Miłosz spotyka się z drukarzami, kolporterami i redaktorami Nowej w mieszkaniu u Elżbiety i Pawła Bąkowskich na warszawskim Żoliborzu.

Czerwiec – Mirosław Chojecki rozpoczyna tworzenie przy NSZZ Solidarność nowego wydawnictwa: Literackiej Oficyny Wydawniczej i tym samym rozluźnia związki z Nową, którą kieruje Grzegorz Boguta.

Czerwiec – wrzesień – gorące dyskusje w środowisku Nowej na temat współpracy z NSZZ Solidarność i koncepcji instalowania jawnych drukarni Nowej w wybranych zakładach pracy (m.in. w Hucie Warszawa, FSO i Ursusie).

Jesień–spotkanie w mieszkaniu Pawła Bąkowskiego z Janem Kottem.

Październik – sto pięćdziesiąta pozycja Nowej: „Wiersze prawie zebrane” S. Barańczaka.

Październik – podpisanie we Frankfurcie podczas Targów Książki umowy pomiędzy Nową i instytutem Literackim w Paryżu. Nowa miała reprezentować w Polsce Instytut Literacki w zakresie praw autorskich. Utworzony zostaje Fundusz Kultury Paryskiej w Polsce, zarządzany przez Nową, na który wpływać mają należności z tytułu praw autorskich. Ze strony Instytutu Literackiego podpisuje Jerzy Giedroyc i Zofia Hertz, ze strony Nowej – Grzegorz Boguta i Marek Borowik. 24 kalendarium

13 grudnia – wprowadzenie stanu wojennego. Internowanie kierownictwa Nowej, m.in.: Konrada Bielińskiego, Grzegorza Bogutę, Marka Borowika, Marka Chimiaka, Piotra Szwajcera, oraz wielu pracowników i współpracowników.

14 grudnia – drukarze Nowej (Przemysław Cieślak, Andrzej Górski, Adam Grzesiak, Krzysztof Siemieński) drukują na sicie w mieszkaniu Bogdana Grzesiaka pierwsze ulotki przeciw stanowi wojennemu.

17 grudnia – aresztowanie Romana Wojciechowskiego, rozpoznanego na ulicy przez funkcjonariusza SB. Miesiąc później Sąd Wojskowego Okręgu Warszawskiego skazuje Wojciechowskiego na 3 lata więzienia w trybie doraźnym za posiadanie siedemnastu ulotek. 1982

Przetrwanie przez Nową stanu wojennego.

4 stycznia – Aresztowanie Tomasza Kuczborskiego pod zarzutem próby obalenia siłą sojuszy PRL. Dowodami w sprawie były głównie odręczne szkice projektów winiet i okładek…

Styczeń – Ukazuje się pierwsza w stanie wojennym książka Nowej – „Problem winy” Karla Jaspersa.

Styczeń – Pierwsza ulotka z apelem intelektualistów przeciw stanowi wojennemu wydrukowana przez Nową.

11 lutego – ukazuje się pierwszy numer „Tygodnika Mazowsze” drukowanego przez Nową w drukarni w Falenicy. Nowa w okresie stanu wojennego drukuje m.in.: „Krytykę”, „Nową Koalicję”, „Nowy Zapis”, „Podpunkt”, „Praworządność”„Przegląd”, „ PULS”,„Spektatora”,„Szpargał”,„Vacat”,„Wybór”,„Zeszyty Niezależnej Myśli Lekarskiej”.

Luty – zatrzymanie pod Uniwersytetem Warszawskim Tomasza Michalaka z egzemplarzami książki Jaspersa. T. Michalak, legitymujący się fałszywymi dokumentami, został wypuszczony po paru dniach.

12 lutego – Andrzej Górski zaczyna w Falenicy wielonakładowy druk „Tygodnika Mazowsze” z czerwoną winietką. Robi tak do 26 numeru (Nowa drukowała„TM”nieprzerwanie do 52 numeru, by później, z przerwami, zakończyć na 227 numerze). 25 ludzie nowej 1979–2007

Luty – akcja SB przeciw czynnym drukarzom „TM” zakończona internowaniem Adama Grzesiaka.

Koniec lutego – w drukarni Nowej w Falenicy druk ulotek ze zdjęciami członków KOR.

Także druk ulotek ze zdjęciem Haliny Mikołajskiej i książki Mariana Brandysa „Z dwóch stron drzwi”, kolportowanych razem.

Połowa marca – w altance Jerzego Ignatowskiego na Wilanowie Tomasz Jurkowski i Krzysztof Siemieński uruchomili drukarnie Nowej, drukując głównie „TM”, ulotki Grup Oporu „Solidarni” i dwie książki Nowej.

Kwiecień-maj – druk i kolportaż trzeciej pozycji w stanie wojennym: książki Marka Nowakowskiego „Raport o stanie wojennym. Część I” (okładkę zaprojektował Andrzej Górski).

Maj – wydanie sitodrukiem książki Te-jot [T. Jastruna] „Na skrzyżowaniu Europy i Azji”.

Czerwiec – druk „Krytyki” nr 12 z dwukolorową okładką i w zmniejszonym formacie A-5.

Ewakuacja maszyny do pisania IBM z mieszkania na Woli, w którym przepisywała teksty M.Sygnatowicz-Błażejewska. Mieszkanie zostało zdekonspirowane przez SB, maszyna wpadła później, ale już w innym lokalu przy Filtrowej.

Czerwiec-lipiec – uruchomienie drugiej drukarni przy Wale Miedzeszyńskim (u państwa Urbasów przez Emila Broniarka z offsetem uratowanym z ZM Ursus. Początkowo drukowano tam „TM”.

Lipiec – próba zabrania maszyn Nowej z Falenicy przez Tadeusza Markiewicza (bez powiadomienia Pawła Bąkowskiego i Andrzeja Górskiego, co uniemożliwiło tam dalszy druk „TM” i dokończenie książek. Po interwencji Pawła Bąkowskiego T. Markiewicz oddaje jedną z dwóch maszyn. Wszystko to zaowocowało miesięcznym problemem z kolportażem „TM” i produkcją książek.

4 sierpnia – zatrzymanie Tadeusza Markiewicza (współzałożyciela i szefa MRKS-u wraz z Adamem Borowskim i Sławomirem Miastowskim – jak się później okazało oficerem MSW.

5 sierpnia – początek akcji SB pod kryptonimem „Nowa 2”. Uderzono przede wszystkim w struktury kolportażu zorganizowane przez Pawła Bąkowskiego, w osoby luźno 26 kalendarium

związane z Nową, ale represje spotkały też naszych współpracowników: aresztowano Tomasza Boczyńskiego, Martę Walter i innych.

Sierpień – drukarnia w Falenicy kontynuuje druk„TM”i książek na ul. Trocinowej. Przed wpadką uratował fakt, że SB posiadała fałszywy adres drukarni na ul. Walcowniczej. w celu zdyskredytowania osób związanych z falenicką drukarnią Nowej SB rozpowszechniała, przez swych agentów w podziemiu, informacje o jej zlikwidowaniu (są one powtarzane do dziś).

Jesień – uruchomienie drukarni przez Emila Broniarka w wiejskiej stodole koło Milanówka.

Grudzień – ukazuje się pierwszy numer miesięcznika społeczno-politycznego „Vacat”. Redakcję tworzą : Wojciech Borowik, Jan Gogacz, Marek Kossakowski, Krzysztof Siemieński. Druk w altance na działkach w Morach (Jerzy Ignatowski, Konrad Głowik, Krzysztof Siemieński i Piotr Ziembiński.

Wigilijna akcja milicji w domu Radziwiłłów na Mokotowie. Bezskutecznie szukano Andrzeja Górskiego. 1983

Styczeń – stabilizuje się grupa kierownicza Nowej, a w jej skład wchodzą: Grzegorz Boguta, Marek Borowik, Marek Chimiak, Piotr Szwajcer, Przemysław Cieślak i Jan Walc. Nieobecnym członkiem kierownictwa jest Adam Michnik, nadal przebywający w więzieniu.

Wpadka niefunkcjonującej drukarni Andrzeja Górskiego w Milanówku na ul. Granicznej. SB założyła tam kocioł pod nieobecność przebywającej w szpitalu właścicielki. Zdekonspirowany on został przez sąsiadów. Przyjazd telewizji i pokazanie domku w„Dzienniku”uratowało obsługę drukarni (w której robiono m.in. ulotki o bojkocie „Dziennika”TV).

26 maja – wpadka drukarni z dwoma offsetami i powielaczem białkowym w Ostrowiku. Aresztowani przy druku„Polskiego państwa podziemnego”autorstwa Bora-Komorowskiego zostają Adam Grzesiak, Krzysztof Siemieński, Mateusz Wierzbicki. w„Dzienniku”TV podano, że drukarnia była uzbrojona.

Lato – udana ewakuacja (Emil Broniarek„Bąbel”i Andrzej Górski„Gruby”) wydruków z założonej jeszcze w 1981 roku drukarni w Milanówku, w domu Kijewskiego, st. 27 ludzie nowej 1979–2007

chorążego LWP. Uratowano m.in. gotowy nakład obu tomów „W polu” Stanisława Rembeka.

Z inicjatywy Grzegorza Boguty, Marka Owsińskiego i Andrzeja Paczkowskiego powstaje Archiwum Solidarności. w pracach zespołu redakcyjnego udział biorą także Wojciech Adamiecki, Jacek Fedorowicz, Janina Jankowska i Tadeusz Mazowiecki.

Jesień – pierwsze wydanie książki Ryszarda Bugajskiego„Przesłuchanie”, z okładką zaprojektowaną przez Andrzeja Górskiego, wydrukowana wespół z Emilem Broniarkiem.

5 października – pożar drukarni w domku na trasie otwockiej (po ukończeniu m.in. „Dziennika pisanego nocą” Herlinga-Grudzińskiego). Zapalił się dach w czasie spalania odpadów po drukowaniu. w tym dniu Lech Wałęsa otrzymał nagrodę Nobla i właściciel domku z tej okazji postawił wódeczkę. Ewakuacja maszyn i wydruków udała się bez przeszkód, przed przyjazdem milicji i straży pożarnej (też po wielu toastach z okazji nagrody Nobla).

10 października – wpadka przy zabieraniu wydruku książki Herlinga z namierzonej przez SB piwnicy na Saskiej Kępie. Zatrzymano Andrzeja Górskiego. Emilowi Broniarkowi, będącemu na zewnątrz przy taksówce i czekającemu na przyjazd samochodu z Tadeuszem Markiewiczem po resztę książki – udało się uciec. A. Górski został po paru dniach wypuszczony na mocy amnestii.

Grudzień – NowaDesign wprowadza na podziemny rynek „kalendarz orwellowski” z ilustracjami Zygmunta Januszewskiego i komentarzami Jana Zielińskiego. 1984

Styczeń – pomoc przy wydaniu pierwszych numerów pisma „Most”.

Wiosna–Do kierownictwa Nowej dołączają: Jan Kofman, Marek Kubin, Andrzej Paczkowski i Andrzej Werner, w następnym okresie (1985-1986) w kolegium redakcyjnym znajdą się Mirosław Kowalski i Adam Widmański.

Nowa rozpoczyna druk Archiwum Solidarności – pierwszej książki „Szczecin. Grudzień-sierpień-grudzień” pod red. Małgorzaty Szejnert & Tomasza Zalewskiego, Copyright Nowa & Arch.

28 kalendarium

Marzec – założenie za wiedzą kierownictwa Nowej Kooperatywy Wydawniczej „Feniks” mającej też obsługiwać wybory.

Czerwiec – Andrzej Górski wyszkolił ekipę obsługującą nowy offset (był w niej Ryszard Latecki i Henryk Skiba i dostarczył jej dwukolorową okładkę książki M. Szejnert i T. Zalewskiego „Szczecin: Grudzień-Sierpień-Grudzień” (Archiwum Solidarności”). Był to początek offsetowej działalności tej grupy. 1985

Wiosna – powstaje Videonowa, początkowo pracami kieruje Grzegorz Boguta, następnie szefem wydawnictw video zostaje Józef Chajn, techniczną stroną (montaże, wgrywanie napisów i kopiowanie) zajmują się Maria i Jerzy Neufeldowie. Współpracę z Videonową rozpoczynają Ryszard Bugajski, Marcel Łoziński, Jacek Petrycki, Michał Bukojemski. Andrzej Titkow i Bogdan Kosiński, który przewodniczy kolegium programowemu.

29 maja – wpadka w Słupnie pod Radzyminem drukarni z dwoma offsetami. Aresztowano Emila Broniarka, Andrzeja Górskiego, Tadeusza Markiewicza. w Warszawie aresztowano Barbarę Górską-Moćko. Panowie otrzymali po półtora roku więzienia, B. Górska-Moćko rok i trzy miesiące.

Jesień – Andrzej Górski rozpoczął trwającą 5,5 miesiąca głodówkę protestacyjną w więzieniu na Mokotowie.

Listopad – z inicjatywy Grzegorza Boguty powstaje Konsorcjum Wydawnictw Niezależnych. Jego Zarząd stanowią poza Nową: CDN (Czesław Bielecki), Krąg (Andrzej Rosner), Wydawnictwo Społeczne„KOS”, Oficyna Literacka (Henryk Karkosza). Skład Zarządu zmienia się co roku. o członkostwie decyduje wysokość i jakość produkcji wydawniczej. w ciągu 5-ciu lat Konsorcjum rozdysponowało ok. 380 tys. dolarów. 45 % dzielone jest pomiędzy członków Konsorcjum, 45% pomiędzy inne, mniejsze wydawnictwa, 10 % odkładane jest na rezerwę. 1986

13 marca – w czasie transportu papieru na Mokotowie wpadka, aresztowani zostali Maciej Radziwiłł, Marek Kubin i Janusz Marcinek.

29 ludzie nowej 1979–2007

Wiosna–powstaje Fundusz Ubezpieczeniowy Wydawców Niezależnych. w jego kierownictwo wchodzą początkowo: Nowa, CDN, Komitet Kultury Niezależnej, „Tygodnik Mazowsze”. Ubezpiecza się – na wypadek represji – ludzi, samochody, sprzęt poligraficzny i książki. Zasady Funduszu i jego prowadzenie – Adam Piechowski.

Czerwiec – z kierownictwa Nowej odchodzą Marek Borowik, Marek Chimiak i Przemysław Cieślak. 1987

Magazyny księgarni i wydawnictw oficjalnych pękają w szwach, a zbyt na przecenioną makulaturę – mizerny. Nowa wydaje dwutomowe dzieło Karla Poppera „Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie” (drukują – Andrzej Górski i Maciej Radziwiłł).

10 grudnia – w Sztokholmie literacką Nagrodę Nobla odbiera Josif Brodski (ur. 24 maja 1940 w Leningradzie), członek kolegium redakcyjnego paryskich „Zeszytów Literackich”. Rozmowę z laureatem przeprowadził 8 grudnia Jerzy Illg dla „Tygodnika Powszechnego”. Cenzura usunęła wszystkie (ok. 40 procent!) kwestie tyczące Rosji. Pełny tekst rozmowy zamieścił „PULS” nr 36.

10 grudnia – SB likwiduje drukarnię Andrzeja Górskiego i Macieja Radziwiłła w Rembertowie. Był tam m.in. drukowany „Tygodnik Mazowsze” i dwa tomy książki K. Poppera „Społeczeństwo otwarte” 1988

Styczeń – na terytorium PRL ustaje zagłuszanie audycji polskojęzycznych nadawanych przez zachodnie rozgłośnie. Władze oszacowały potrzeby statystycznego Polaka na kwotę 2900 zł. Egzemplarz kobiecego pisma„Burda”kosztował wówczas 2 tys. złotych, co stanowiło 10 procent urzędniczej pensji w Instytucie Kultury. w Legnicy miejscowe władze odsłoniły pomnik marszałka LWP Konstantego Rokossowskiego.

Październik – Nowa ujawnia kierownictwo, spotkanie zorganizowane w Auditorium Maximum Uniwersytetu Warszawskiego. Za stołem prezydialnym autorzy – Jacek Bocheński i Marek Nowakowski oraz reprezentanci kierownictwa Nowej – Grzegorz Boguta i Adam Michnik.

30 kalendarium 1989

Styczeń – Grzegorzowi Bogucie, który w październiku 1988 ujawnił, że jest szefem Niezależnej Oficyny Wydawniczej Nowa, władze PRL odmówiły po raz kolejny wydania paszportu. Dr Boguta został zaproszony przez Stanford University do udziału w badaniach naukowych.

Luty – kwiecień – obrady Okrągłego Stołu, ze środowiska Nowej uczestniczą Grzegorz Boguta, Jan Kofman i Adam Michnik.

2 kwietnia – w„Tygodniku Powszechnym” ukazuje się wywiad z Grzegorzem Bogutą – „Wiele obiegów, jedna kultura” z zaznaczonymi licznymi ingerencjami cenzury.

Kwiecień – wrzesień – prace organizacyjne nad powołaniem Stowarzyszenia Wolnego Słowa (pierwszy prezes – Piotr Szwajcer) jako organizacji, której członkowie mogliby otrzymywać publikacje niepodlegające cenzurze (jedno z ustaleń Okrągłego tołu – na szczęście szybko okazało się niepotrzebne!). Główni organizatorzy: Marek Beylin, Jan Cywiński oraz Piotr Szwajcer. w tym czasie Grzegorz Boguta i autorzy Nowej (Marek Nowakowski, Kazimierz Orłoś, Jacek Bocheński) intensywnie jeżdżą po Polsce, propagując ideę stowarzyszenia.

Maj – wydawnictwa niezależne dopuszczone do udziału w Międzynarodowych Targach Książki, stoisko organizuje Piotr Szwajcer 1990

9 czerwca – Sejm likwiduje Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, potocznie zwany cenzurą.

31 ludzie nowej 1979–2007

0E SB[V [EFDZEPXBMJƣNZ ƭF XZEBNZ .J’PT[ DB’PƣƋ UXØSD[PƣDJ $[FT’BXB .J’PT[B 3P[QPD[ƒMJƣNZ PE v;OJFXPMPOFHP VNZT’Vw " QPUFN QPMFDJB’P v5SBLUBU QPFUZDLJ J USBLUBU NPSBMOZw „,SØM 1PQJFM J JOOF XJFST[Fw v.JBTUP CF[ JNJFOJBw vżXJBU’P E[JFOOFw v;EPCZDJF X’BE[Zw v(VDJP [BD[BSPXBOZw 8 TQPULBOJV [ .J’PT[FN XvTBMPOJF J UBL EBMFK  #ZMJƣNZ MJUFSBDLJNwV &MJ J 1BX’B #ŕLPXTLJDI KFEZOZN XZEBXOJDUXFN X[JޒP VE[JB’ PL  XTQؒQSBDPXOJLØX OPXFK .JTUS[ QS[F[ CMJTLP HPE[JOŢ X 1PMTDF LUØSF XØXD[BT QPEQJTZXB’ XZEBOF QS[F[ OBT LTJŕƒLJ QVCMJLPXB’P .J’PT[B

33 Ludzie Nowej noty bigraficzne ludzie nowej 1979–2007

35 ludzie nowej 1979–2007

%P NJFKTDB LUØSF 1BQJFS vMFƒBLPXB’w QS[F[ %SVLBS[F QSBDPXBMJ OB NJB’P CZŗ ESVLBSOJŕ LJMLB UZHPEOJ QPUFN US[Z [NJBOZ EXØDI QS[ZXP[JMJžNZ1 QBQJFS QS[ZXP[JMJžNZ2 NBT[ZOŢ QSBDPXB’P3 KFEFO X JMPžDJ QPUS[FCOFK ESVLBSTLŕ QS[ZKFƒEƒBMJ PEQPD[ZXB’ TQB’  /JF OB XZESVLPXBOJF ESVLBS[F [ NBUSZDBNJ PQVT[D[BMJ NJFKTDB QSBDZ EBOFK QVCMJLBDKJ /Q GBSCŕ CJFMJ[Oŕ OB EP D[BTV [BLPŴD[FOJB OBv;BQJTwP PCKŢUPžDJ [NJBOŢ LPOTFSXBNJ ESVLV /BTUŢQOJF  TUSPO X OBL’BE[JF OB LJMLB EOJ XZXP[JMJžNZ NBT[ZOŢ  FH[FNQMBS[Z EP JOOFHP NJFKTDB QPUS[FCB  SZ[ QBQJFSV HE[JF PE LJMLV UZHPEOJV XBƒŕDZDI PL  LH KVƒ D[FLB’ QBQJFS 1S[ZKFƒEƒB’B OPXB FLJQB ESVLBS[Z NBUSZDF LPMFKOFK LTJŕƒLJ 

36

8ZESVLPXBOF MVƑOF 1S[FDJŢUOZ QVOLU ;’PƒPOF J [T[ZUF EVƒZN TUSPOZ SP[XP[JMJžNZ JOUSPMJHBUPSTLJ CZ’P UP [T[ZXBD[FN LTJŕƒLJ EP U[X4 QVOLUØX NB’F5 NJFT[LBOJF X SP[XP[JMJžNZ6 EP JOUSPMJHBUPSTLJDI +FEFO EVƒZN CMPLV HE[JF NBHB[ZOØX [ LUØSZDI QVOLU PUS[ZNZXB’ N’PEF NB’ƒFŴTUXP QP CZ’Z PECJFSBOF QS[F[  FH[ EP [’PƒFOJB QP’PƒFOJV NB’ZDI E[JFDJ LPMQPSUFSØX 8 KFEOZN /BL’BE OQ  EP TOV TL’BEB’P LTJŕƒLJ NBHB[ZOJF [PTUBXJB’P FH[FNQMBS[Z [OBKEPXB’ [ MVƑOZDI LBSUFD[FL TJŢ OJF XJŢDFK OJƒ  TJŢ XJŢD KVƒ X T[FžDJV FH[FNQMBS[Z 0[OBD[B S؃OZDI NJFKTDBDI UP ƒF DB’Z OBL’BE  FH[FNQMBS[Z [BOJN EPUBS’ EP PECJPSDØX CZ’ KVƒ QPE[JFMPOZ OB PLP’P  QPSDKJ

37 a n d ludzie nowej 1979–2007

typu oraz metod i ochrony przekazu informacji. Do 1997 współpracował w podobnym zakresie z pod- ziemnymi Grupami Oporu kierowanymi przez Teo- dora Klincewicza – „Teosia”. Wspólnie z Teodorem Klincewiczem prowadził szereg akcji specjalnych jerzy związanych ze zbieraniem, przetwarzaniem i roz- powszechnianiem informacji. Andrzejewski W latach 1982–987 aktywny członek podziem- 1909–1983 nej „S” Politechniki Warszawskiej. Kontakt: 0-602501757, wieś Studzieniec, gm. Pod koniec lat 60. opublikował w paryskiej Puszcza Mariańska, pow. Żyrardów. „Kulturze” powieść „Apelacja”. Był człon­ kiem redakcji „Zapisu”, ukazującego się od 1977. Jego opowiadania, fragmenty powieści, wspo- mnienia, listy otwarte ukazywały się m.in. w „Za- Bronisława pisie”, „Głosie”, „Biuletynie Informacyjnym” KOR, „Podpunkcie”. w 1979 powieść „Miazga” została Arciszewska opublikowana w Niezależnej Oficynie Wydawni- zmarła w 2002 czej Nowa. Członek Komitetu Obrony Robotników, potem Komitetu Samoobrony Społecznej KOR. W latach 1982–88 kolportowała, głównie w środowiskach plastyków, książki Wydaw­ nictwa Krąg i Niezależnej Oficyny Wydaw­ Jacek niczej Nowa, a także prasę, m.in.: „CDN – Głos Wolnego Robotnika”, „Robotnik”, „Tygodnik Ma- Arct zowsze” oraz znaczki. Przed Czerwcem 1976 przygotowywał (foto­ graficznie i rozklejał afisze informujące o pa­ triotycznych mszach organizowanych przez Wojciecha Ziembińskiego). Andrzej Przed powstaniem Niezależnej Oficyny Wydaw- niczej Nowa wydrukował dla Mirosława Chojec- Babaryko kiego okładkę jednej z broszur oraz inne materia- 1952–2006 ły. Drukował pismo Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela „Opinia” od nr 1 w 1977 do 1979, spo- Poeta, dziennikarz i człowiek teatru. radycznie „Głos” „Bratniaka” i inne czasopisma W latach siedemdziesiątych uczestnik opozycji niezależne. Produkował różne rodzaje ramek dru- demokratycznej, współpracownik KOR, jeden z za- karskich, konstruował ręczne powielacze. w 1978 łożycieli Niezależnego Klubu Dyskusyjnego w Ło- (wraz z matką Jadwigą Żelechowską) założył Wy- dzi (Urząd Miasta Łodzi – kuriozalnym pismem dawnictwo Archiwum, które istniało do 1980 i wy- z dnia 27 lutego 1978 – zakazał dalszej działalności dało łącznie 12 pozycji broszurowych i książko- klubu, którego istnienie i listę założycieli zgłoszo- wych oraz szereg druków ulotnych. w 1980 i 1981 no do marszałka Sejmu 29 października 1977), a w (z późniejszą żoną Marylą Floryńską) zajmował się, latach 1977–1981, współpracownik „PULSU”. we współpracy z Solidaritet Norge-Polen, pozyski- Współorganizator magazynowania i kolportażu waniem sprzętu poligraficznego dla Solidarności. bezdebitowych książek, czasopism i bibuły, głów- w 1982 uruchomił na dużą skalę produkcję farby nie Nowej. Współpracował m.in. z Markiem Cze- powielaczowej (na Politechnice Warszawskiej i u kalskim. śp. Barbary Zbrożyny). W stanie wojennym czynnie pomagał rodzinom Współpracownik Komitetu Obrony Robotników internowanych, uwięzionych i prześladowanych i ROPCiO. oraz uczestniczył w niezależnym życiu kultural- Od 1983 pracował dla działu technicznego nym Łodzi skupionym wokół „salonu” Sławy i Zdzi- „Armenii” – głęboko zakonspirowanej struktury sława Jaskułów. wykonawczej Terenowych Kół Oporu „S”, w za- Inwigilowany, przesłuchiwany, rewizja w mar- kresie opracowań i produkcji urządzeń służą- cu 1979 (poszukiwanie przedmiotów skradzionych cych realizacji akcji propagandowych różnego z „Desy”). 38 NOTy BIOGRAFICZNe b a l

W 1988 wyjazd do Paryża z Lechem Wałęsą, Bro- nisławem Geremkiem i Andrzejem Wielowieyskim. Wojciech W okresie Okrągłego Stołu, praca w Komitecie Obywatelskim w dziale zagranicznym, organizo- Babicki wanie kampanii wyborczej za granicą. 1946–2001 Aktualnie tłumacz w Ambasadzie Francji i tłu- macz przysięgły. Harcerz drużyn walterowskich Jacka Kuronia. [email protected] w latach 1977–1980 składał wraz z żoną Jadwigą publikacje Nowej, głównie „Zapis”, w swoim miesz- kaniu. Prowadził też magazyn książek Nowej. Zaj- mował się także drukiem i kolportażem, a w stanie Antoni wojennym związany był z Radiem Solidarność. Balcerski Emeryt. Zaofiarował pomoc J. Śreniowskiemu. Po pewnym czasie pozwolił na zainstalowanie Małgorzata w swoim niewielkim domku na Marysinie Rudzkim w Łodzi drukarni. Później sam i z pomocą Tere- Balasińska sy Błaszczyk drukował na bębnowym powielaczu 1943 białkowym, aż do stanu wojennego, bez jakiego- kolwiek wynagrodzenia. Był jednym z bardziej wy- Pierwszy kontakt z działalnością opozycyjną dajnych drukarzy. Współpracował z J. Śreniowskim dzięki rodzinnym powiązaniom z emigracją, i M. Michalikiem. znajomości i przyjaźni z Jerzym Giedroyciem, Gu- stawem Herlingiem-Grudzińskim, Zofią i Zygmun- tem Hertzami. Współpraca z Kulturą – redakcyjna, korektorska oraz wielokrotne przewożenie pomocy dla opozy- Andrzej cji od redaktora Giedroycia. W kwietniu 1979 SB konfiskuje jej paszport za Balul odmowę współpracy z nimi i na wiele lat pozbawia 1945 możliwości powrotu do Paryża, do domu, córeczki 9-letniej i męża. Mgr inż. mechanik materiałoznawca Teresa Bogucka wprowadziła ją do środowi- W okresie stanu wojennego polecony przez ko- ska opozycyjnego w Warszawie. w jej mieszkaniu legę z Politechniki Janusza Surowca włączył się na Stegnach Mirek Chojecki przechowywał książki w kolportaż Nowej. Dostawy nadzorował eme- Nowej. Robiła korekty dla wydawanych przez No- rytowany matematyk p. Kazimierz. Książki, cza- wą pozycji, głównie dla „Zapisu”. sopisma, kalendarze, kasety itp. Były odbierane Wielokrotnie tłumaczyła podczas spotkań opo- przez kolporterów z Katowic. Bywały też specjalne, zycji: m.in. rozmowy z Susan Sonntag. osobno zapowiadane transporty, jak np. powie- W okresie Solidarności, najpierw praca w Dzia- lacz w częściach, klisze książek (Małego konspira- le Kultury Regionu Mazowsze, następnie Wiceszef tora), żarniki uv. Punkt działał prawie do końca sta- Działu Zagranicznego Regionu. nu wojennego. W stanie wojennym: W 1968 od 9 marca brał udział w codziennych – nagrywanie procesów działaczy Solidarności, wiecach w Gmachu Głównym Politechniki i w – kontakty francuskich związkowców i poli- strajku studenckim. tyków z opozycją, m.in. ze Zbyszkiem Bujakiem, Od września 1980 członek założyciel NSZZ Soli- Zbyszkiem Romaszewskim. darność w PW. Pracował w sekretariacie Zjazdu Za- Przez pewien czas członek redakcji Nowej Kul- łożycielskiego NSZZ Solidarność w PW, a następnie tury. współpracował z KZ NSZZ Solidarność w PW przy Po podjęciu pracy w Instytucie Francuskim organizacji i Zjazdu NSZZ „S” Regionu Mazowsze w Warszawie, zwolniona z pracy wskutek inter- oraz późniejszych zakładowych zebrań delegatów wencji SB. Po kilku latach bez pracy, utrzymywania NSZZ „S” w PW. się z lekcji francuskiego, od 1986 tłumacz w Amba- Przynosił z KZ i wywieszał na tablicach ogłosze- sadzie Francji w Warszawie. niowych swojej grupy związkowej bieżącą prasę 39 b a r ludzie nowej 1979–2007

(„Tygodnik Mazowsze” czasem „Tygodnik Wojen- Billiński- Misiek, Małgorzata Bilińska, Ryszard Mi- ny”) i ogłoszenia związkowe. turski „Dziadek”. Przeprowadził, w części Instytutu, zbiórkę na Pod koniec lat 80. poza M. Janiszewskim ca- pomnik kardynała Stefana Wyszyńskiego. ła grupa otwocka wchodzi do Nowej uzupełnio- Zwolniony z PW w wyniku reorganizacji Insty- na o Jacka Gniatka, Jacka nazwisko n/n, Grzegorza tutu w 1989. nazwisko n/n. Obecnie od 2001 po zwolnieniach grupowych w ZPC Ursus S.A. bezrobotny. Odznaczony Pamiątkowym Medalem XX-lecia Organizacji Zakładowej NSZZ Solidarność w PW. Zbigniew Bartczak Magdalena 1955 Barańska Fizyko-chemik. z d. Bierzyńska 1977–81 współpracownik KOR w Łodzi, mały kolportaż. 1944 W 1979 powielał metodą sitodruku z Wojcie- chem Hemplem i Janem Kamińskim dla Nowej: Urzędniczka. z działalnością niezależną zwią­ 1) okładkę broszury Marka Tarniewskiego „Po- zana od początków 1982, najpierw przez chodzenie systemu”, ok. 2000, udostępnienie lokalu na druk wydawnictwa 2) okładkę „Dokumenty Bezprawia” ok 1000, Głos. 3) okładkę „Niech żyje! Antologia współczesnej Po dekonspiracji lokalu na podstawie donosu satyry polskiej”, ok. 1000. Odbywało się to w miesz- i wywiezieniu maszyny przez drukarzy od jesieni kaniu Wojciecha Szendzikowskiego w Łodzi, 1982 do 1989 związana z Nową we współpracy 4) Dwie okładki dla periodyku lubelskiego „Spo- z Michałem Dadlezem przy przygotowaniu pozy- tkania” nr 4 i 7 po ok. 1000 (dla SPOTKAŃ). cji do druku. Przesłuchiwana w toczącym się śledz- Przez 2 lata członek Komisji Zakładowej NSZZ twie i rozprawie przeciw wydawnictwu Głos. Solidarność w PAN. Od początku 1982 do 1989 prowadziła punkt Pracował przy przygotowywaniu klisz do kolportażowy Biuletynu Informacyjnego i wydaw- „Śpiewnika warchoła”, (© Chojecki) z Wojciechem nictw niezależnych we współpracy z bratem, An- Hemplem. Uczestniczył w przygotowaniu akcji drzejem Bierzyńskim. Radna Gminy Brwinów w ka- ulotkek katyńskich w Łodzi w 1980 r. dencji 1989–1993. Obecnie na emeryturze. Tuż przed stanem wojennym powołany do woj- [email protected] ska, uczestniczył w pacyfikacji Stoczni Gdańskiej. UWAGA HISTORyCy! Jest to wiarygodny świa- dek ze strony pacyfikujących!!! Od 1981 roku zatrudniony w PAN. [email protected] zenon Barejko 1955 Władysław Teofil Pseudonimy: Konrad, Witold, Kowalski, Mi­ krob. Jeden z współorganizatorów strajków Bartoszewski w sierpniu 1980 w PP Polmozbyt. 1955 Stan wojenny to działalność w grupach trans- portów – zaopatrzenie podziemia w sprzęt spro- Z wykształcenia antropolog kultury. Ma­ wadzany ze Szwecji. Przerzuty prasy podziemnej gisterium na UW; doktorat z Uniwersytetu do Paryża w postaci mikrofilmów. Organizator w Cambridge. zespołu ludzi, którzy pracowali na rzecz wydaw- Z działalnością niezależną związany pasywnie nictwa Unia. w skład zespołu wchodzili: Michał od dziecka, aktywnie od 1976 roku. w paździer- Janiszewski-Misiek, Janina Fijas „Jagna”, Zyg- niku 1976, na zaproszenie Mirosława Chojeckiego, munt Giziński, „Rudy” nazwisko n/n, Ryszard rozpoczął współpracę z KOR jako pomocnik przy 40 NOTy BIOGRAFICZNe b a z produkcji „Biuletynu KOR” informującego o re- W sierpniu 1982 r. zorganizowała (wraz z Bar- presjach władz PRL przeciwko robotnikom Ursusa barą Śreniowską) ucieczkę Józefa Śreniowskiego, i Radomia. członka KOR-u z internowania w Łowiczu. Na prze- Od początku istnienia Niezależnej Oficyny -Wy łomie 1987/88 współtworzyła łódzkie Biuro Komi- dawniczej współpracował z Mirosławem Chojeckim sji Interwencji i Praworządności NSZZ Solidarność. przy produkcji, składaniu wydawnictw, jako kolpor- W lutym 1980 r. osadzona w areszcie w Tarno- ter – detalista, potem kolporter – hurtownik, maga- brzegu (wraz z Zofią Baniecką, Zofią Romaszewską zynier sprzętu drukarskiego i papieru oraz niezależ- i innymi) oraz ukarana grzywną przez Kolegium nych wydawnictw. Był również czasem łącznikiem Orzekające ds. Wykroczeń w Sandomierzu. miedzy Nową, a Towarzystwem Kursów Nauko- Od 1976 r. do stanu wojennego wielokrotnie za- wych, a sporadycznie też działał w innym charakte- trzymywana i przesłuchiwana. Brała udział w ma- rze dla tych organizacji. Przez krótki czas był kolpor- nifestacjach lub spędzała te dni w aresztach Gdań- terem – hurtownikiem firmy „Konstytucja 3 Maja”. ska, Łodzi, Sopotu, Tarnobrzegu i innych miast. w 1980 roku nawiązał współpracę z lubelskimi „Spo- Poszukiwana przez Służbę Bezpieczeństwa (nie tkaniami” (Janusz Krupski). w latach 1977–1980 została internowana) – ukrywała się bezpośrednio wielokrotnie przesłuchiwany przez SB. Odmówił ze- po 13 grudnia 1981. znań obciążających członków KOR (szczególnie Ja- W Łodzi współpracowała z elżbietą Lewińską, na Józefa Lipskiego) oraz współpracy z SB (dono- Józefem Śreniowskim, Jadwigą Szczęsną, To- szenie na kolegów z UW, na SKS i na TKN). Ukarany maszem Filipczakiem, mec. Mieczysławem Kor- odmową wydania paszportu w latach 1977–1980. czakiem, Romanem Bosakowskim, Kingą Dunin, w czerwcu 1980 wyjechał z Polski do Anglii, ewą i Zbigniewem Łakomymi i wieloma innymi gdzie spędził stan wojenny. Po 1989 roku praco- osobami. wał jako konsultant, potem bankier inwestycyj- ny, w Polsce, Rosji i na Ukrainie. Obecnie bankier w Credit Suisse. [email protected] Irena Teresa Bazel Anna Od 1977 współpracowniczka KOR (następnie Bazel KSS „KOR”). W latach 1977–81 przepisywała na maszynie ty- siące stron tekstów dla wydawnictw niezależnych Pierwsza w Łodzi wraz z Wojciechem Je­ (fragmenty z „Kultury” paryskiej, ulotki i druki Ko- śmanem uczennica Mirosława Chojeckiego mitetu Obrony Robotników), od 1980 r. książki dla w branży drukarskiej. wydawnictwa Janusza Hetmana i Wojciecha Je- Przepisywała na maszynie i drukowała rozmaite śmana. w latach 1978–81 drukowała wraz z Wła- petycje, odezwy, ulotki, a także „Robotnika” i lu- dysławem Smoczyńskim pisma KOR („Robotnik”, belskie „Spotkania”. Pośredniczyła między redak- „Biuletyn Informacyjny”), ulotki i inne; rocznie cją lubelskich „Spotkań” a środowiskiem Komitetu średnio 400–500 ryz A4 i A3 techniką białkową na Obrony Robotników w Łodzi, organizując współ- ramce oraz techniką serigraficzną. Organizowa- pracę wydawniczą. Organizowała i prowadziła kol- ła transport wydawnictw, materiałów poligraficz- portaż „Robotnika”, „Biuletynu Informacyjnego”, nych i osób karetkami Kolumny Transportu Sani- „Spotkań”, wydawnictw Niezależnej Oficyny Wy- tarnego. dawniczej Nowa i innych. Wspierała strajk sierp- W stanie wojennym przepisywała i przygoto- niowy w Stoczni Gdańskiej, pomagając stoczniow- wywała makiety miesięcznika „Kurs”. Pomagała com w pracach drukarskich. rodzinom represjonowanych (np. Romana i Joan- W stanie wojennym zajmowała się drukiem ny Bosakowskich) oraz ukrywającemu się Józefowi i kolportażem oraz pomagała internowanym i re- Śreniowskiemu. presjonowanym. Od r. 1984 dostarczała informa- W latach 70. i 80., w związku z działalnością wła- cje z więzień „Biuletynowi Łódzkiemu” i „Kursowi”. sną i córki Anny, inwigilowana – kilkakrotne rewi- Obserwator – interwent z ramienia KOR-u proce- zje; w pracy – kontrole kserografów, do których sów politycznych . miała dostęp. 41 b ą k ludzie nowej 1979–2007

W 1980 inicjowała Solidarność w Szpitalu Cho- rób Płuc w Łagiewnikach. Marek Kontakty: Józef Śreniowski, Wojciech Hem- pel, Janusz Hetman, Wojciech Jeśman, Władysław Beylin Smoczyński, Zbigniew Łakomy. 1957

Publicysta. w PRL współpracownik KOR, No­ wej, członek redakcji kwartalnika „Krytyka”. Internowany 13 grudnia 1981. Obecnie pracuje w „Gazecie Wyborczej”. Paweł [email protected] Bąkowski 1947 Jacek Pseudonim „Rozyna”. Biały Wykształcenie wyższe, Uniwersytet Warszawski, 1958 fizyka. Pracownik Instytutu Meteorologii i Gospo- darki Wodnej. Współpracował z Nową w latach 1980–1981 W 1968 przedstawiciel Wydziału Fizyki UW Składał i kolportował książki Nowej. w Studenckim Komitecie Delegatów Wydziało- Zatrzymany i przesłuchiwany przez SB. Obecnie wych. Od 1976 współpracownik KOR. Od 1977 pracuje jako fotograf w tygodniku „Polityka”. współpracownik Niezależnej Oficyny Wydawniczej Nowa. Od 1977 – współpracownik krakowskiego SKS, Studenckiego Komitetu Solidarności. 1977/78 – kurator wystawy „Fasada i Tyły” prezentowanej we Włoszech, Anglii i USA. w latach 1979–81 wraz Łukasz z żoną elą prowadził w swoim mieszkaniu spotka- nia salonu kultury niezależnej. Odbyła się tam uro- Biedka czystość z okazji wydania 100. pozycji Nowej, której 1959 towarzyszyło spotkanie z autorem „Miesięcy”, Ka- zimierzem Brandysem. Odbyło się tam także spo- Psycholog – psychoterapeuta. tkanie z noblistą Czesławem Miłoszem, z Janem Knuć zaczął w 1978 roku wprowadzony do Ukła- Kottem oraz promocja różnych książek wydawa- du przez Aśkę Lipską. Prowadził prace drukarskie nych przez Nową, m.in. Anny Radziwiłł „Ideolo- (w zespole z Przemkiem, Romaszką i jakimś trze- gia wychowawcza w Polsce w latach 1948–1956”. cim obwiesiem), introligatorskie i kolporterskie w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Niezależnej Oficynie Wydawniczej Nowa w la- prowadził bibliotekę wydawnictw niezależnych tach 1978–1989 oraz działalność oświatową w To- i współpracował z Solidarnością IMGW. warzystwie Kursów Naukowych i w NZS. Po wprowadzeniu stanu wojennego ukrywał się W latach 1981/82 na obczyźnie, działał w ruchu i wraz z Andrzejem Górskim przez pół roku kiero- Solidarity with Solidarność w Londynie. w drugiej po- wał Nową, wydając m.in. „Tygodnik Mazowsze”. łowie lat 80. opiekował się archiwum Nowej. Od marca do sierpnia 1968 więziony na Rako- Obecnie pracuje w zespole psychoterapeutycz- wieckiej. w czasach KOR okazjonalnie zamykany nym zajmującym się pomocą psychologiczną dla na 48 godz. w stanie wojennym poszukiwany lista- Ocalonych i tzw. Drugiego Pokolenia”. mi gończymi. Wcześniej pomyślałem, że fajnie by było, żeby Od grudnia 1983 w USA. M.in. zorganizował to nie była jedynie książka telefoniczna. Żeby każdy tam wystawy „Father Popiełuszko – Martyr for the mógł dodać jedno, dwa zdania o Nowej. Jakąś aneg- Truth” i „Independent Culture in Poland”. dotę. w moim przypadku byłoby to coś w tym rodza- Odznaczony Odznaką Zasłużonego Działacza ju : „Nowa była też wspaniałą zabawą w sklepik. Kiedy Kultury. w 1980 roku meblowałem swoje pierwsze mieszkanie [email protected] zabrakło mi pieniędzy na łóżko. Poprosiłem mój za- kład pracy o pożyczkę. Sprawa stanęła na kolegium. Rada wydawnictwa przyznała mi pożyczkę. Spłaca- łem moje łóżko drukując „Krytykę” i „Zapis”.” Kontakt: [email protected] 42 NOTy BIOGRAFICZNe bie ewa Wiesław Sułkowska- Bieliński -Bierezin 1960 1935

Pseudonim „Słoń”. Studiował prawo na UW Z wykształcenia elektryk (studia magister­ w latach 1979–1988, wydawca. skie na PŁ, obecnie dziennikarz. W 1978 uczęszczał na wykłady TKN, skontakto- Z działalnością opozycyjną związana od 1969 wany przez J. T. Lipskiego z T. Bogucką otworzył (organizacja Ruch, wcześniej odsunięta od zajęć punkt Latającej Biblioteki (w l. 1978–1980), książ- dydaktycznych na Politechnice Łódzkiej za posta- ki brał od M. Ochab, następnie od W. Maja z DS wę wobec studenckich protestów 1968. Mikrus. Razem z kolegą z klasy, Robertem Stefań- Współpracowała z KOR i z KSS KOR od 1976. skim, zaczął w 1978 rozprowadzać publikacje No- Kolportowała wydawnictwa Nowej. Brała udział wej brane ze sklepiku u e. Milewicz. w posiedzeniach redakcyjnych niezależnego cza- We wrześniu 1980 zainicjował powstanie NZS sopisma „Puls nieregularny kwartalnik literacki”, na Wydziale Prawa i Administracji UW. z Mariu- założonego jesienią 1977 w Łodzi przez Jacka Bie- szem Soją z NZS uruchomił i prowadził punkt kol- rezina, Tomasza Filipczaka, Witolda Sułkowskie- portażu książek Nowej na WPiA UW. go przy współudziale Tadeusza Walendowskiego W latach 1981–1989 zajmował się głównie wy- (później w skład redakcji weszli: Janusz Anderman, dawaniem książek (m.in. Sp. Wyd. Postój – 1981; Antoni Pawlak, Bartosz Pietrzak i Leszek Szaruga). Wyd. Cel – 1983; z W. Holewińskim i J. Markiewi- w Pulsie prowadziła (jako Spin) stałą rubrykę (Po- czem Przedświt – 1984–1985; z K. Siemieńskim In ltytuły Polprasy, PolPot i SowShow). Należała do Plus – 1985–1989. grona założycieli łódzkiego Niezależnego Klubu Od 13 grudnia 1981 ukrywał się, w marcu 1982 in- Dyskusyjnego. ternowany (do czerwca) 1982, w 1985 i 1988 karany Ściśle współpracowała z całą redakcją Pulsu przez kolegia ds. wykroczeń (w 1988) oprócz grzyw- oraz m.in. ze Zdzisławem Jaskułą, Sławą Lisiecką ny konfiskata samochodu. w latach 1983–1989 i Józefem Śreniowskim. współpracował z Nową: przygotowalnia, dosta- Od września 1980 zaangażowana w organizo- wy materiałów poligraficznych (w tym ze Szwecji, wanie struktur Solidarności (weszła w skład Komi- dzięki Lechowi Łaskiemu, i oficerowi na m/s Nawi- sji Rewizyjnej Regionu Ziemi Łódzkiej). Przesłuchi- gator) i papieru, druk (kontakt m.in. z G. Bogutą, A. wana (Ruch, wielokrotnie zatrzymywana, rewizje Dziewięckim, A. Widmańskim). w domu, konfiskaty, podsłuch przewodowy. Inter- Po 1989 prywatny wydawca. Zbankrutował nowana 13 grudnia 1981 do 22 lipca 1982. 2004. Wyemigrowała do USA w lutym 1983. Brała Wyróżnienia: 1986 – Nagroda POLCUL, 1999 – czynny udział w kilku zakończonych sukcesem ak- Odznaka Zasłużony Działacz Kultury. cjach na rzecz polskiego podziemia politycznego i wydawniczego. Współredagowała wychodzące w Chicago w latach 1993–2000 dwujęzyczne cza- sopismo „2B” (red. naczelny Tomasz Tabako. Od 2000 na emeryturze. w 2003 wróciła do Pol- Władysław ski. Obecnie jest członkiem Zarządu Stowarzysze- nia Wolnego Słowa. Bieńkowski [email protected] 1906–1991

Od 1969 jego rozprawy (np. „Motory i hamul­ ce socjalizmu”), szkice oraz listy otwarte uka­ zywały się w Instytucie Literackim, „Kulturze” i w Niezależnej Oficynie Wydawniczej Nowa, a w latach 80. w również w innych wydawnictwach podziemnych, np. „Polska 1980, czyli rachunek par- tyjnego sumienia” w Wydawnictwie im. Konstytucji 3 Maja. w 1978 był współzałożycielem Towarzystwa Kursów Naukowych. 43 bie ludzie nowej 1979–2007

Jacek Andrzej Bierezin Bierzyński 1947–1993 1938

Poeta. Studiował polonistykę i etnografię. Z zawodu chemik (studia na Politechnice Działalność opozycyjną rozpoczął od strajków Warszawskiej. studenckich 1968, później udziału w organizacji W marcu 1969 aresztowany za kopiowanie ksią- Ruch (areszt i wyrok z zawieszeniem. Współpraco- żek wydanych przez Kulturę paryską (tzw. „Spra- wał z KOR oraz KSS KOR. w 1974 wydał pod wła- wa chemików”. Zwolniony na podstawie amne- snym nazwiskiem w Instytucie Literackim w Pary- stii w kwietniu 1970. Współpracował z Nową oraz żu tom „Wam”. Jesienią 1977 w Łodzi założył wraz Głosem od początku ich powstania jako kolporter z Tomaszem Filipczakiem i Witoldem Sułkowskim a także udzielając pomocy Grzegorzowi Bogucie „Puls nieregularny kwartalnik literacki” i Piotrowi Naimskiemu w wykonaniu ich prac dok- Był również jednym z założycieli (jesień 1977 torskich w Zakładzie Biofizyki Instytutu Biochemii łódzkiego Niezależnego Klubu Dyskusyjnego. i Biofizyki PAN, co w znacznej mierze ułatwiało im Uczestniczył w 1979 w głodówce protestacyjnej pracę wydawniczą. w kościele św. Krzyża w Warszawie przeciwko pro- Po powrocie do Polski 17 grudnia 1981 po po- cesom politycznym w Czechosłowacji. nad dwuletnim pobycie w USA, skontaktował się Poza Pulsem jego teksty publikowały wydaw- z Tomaszem Boczyńskim. w pierwszych dniach nictwa podziemne: „W połowie życia” – Nowa, „Z maja 1982, po powrocie z internowania Grze- pustyni i z puszczy. Felietony sprzed odnowy” – gorza Boguty do Warszawy został przez niego Studencka Oficyna Wydawnicza SOWA. zobowiązany do zorganizowania od nowa sie- Wielokrotnie zatrzymywany, rewizje w domu, ci kolportażu unicestwionej przez represje sta- podsłuch przewodowy. Był członkiem Klubu Wy- nu wojennego. Zadanie to zostało wykonane na sokogórskiego, jednak – mimo znakomitych wy- drodze: 1 Powiązań rodzinnych – siostra, Magda- ników – nigdy nie otrzymał od władz PRL zgody lena Barańska w Otrębusach k. Warszawy, siostra na udział w wyprawach w Alpy i Himalaje, na które cioteczna, ewa Wojciechowska, w Łodzi, syn, Ja- był typowany. kub Bierzyński, uczeń Liceum im. Lelewela na Żo- Po ogłoszeniu stanu wojennego internowany. liborzu, który zorganizował dla swych kolegów Od 1982 na emigracji. w Paryżu współpraco- obszerną bibliotekę wydawnictw niezależnych. wał z „Kulturą” i Radiem Wolna europa, pozosta- 2) Powiązań przyjacielskich – Janusz Boratyński, jąc jakiś czas redaktorem naczelnym „Pulsu” wy- Michał Dadlez. 3) Wykorzystania podziemnych dawanego po 1981 w Londynie. w latach 1984–89 struktur Solidarności dzięki pełnionej z ramienia współpracował z wydawnictwem editions Spotka- Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN funkcji człon- nia i miesięcznikiem literackim „Kontakt”. Zarabiał ka Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ na życie również jako ratownik pływacki i licen- Solidarność Instytutów Polskiej Akademii Na- cjonowany instruktor pływania. w 1990 ukazał się uk oraz kontaktom organizacyjnym Zbigniewa tom „Tyle rzeczy” w editions Dembinski w Paryżu, Zawadzkiego, byłego pracownika Regionu Ma- a w 1999 – pośmiertnie – zbiór „Linia życia” w Ofi- zowsze. cynie Literackiej w Krakowie. Od czasu powstania aż do końca istnienia Kon- Zginął tragicznie w Paryżu w maju 1993. z okazji sorcjum Wydawnictw Niezależnych pełnił funkcję 30 rocznicy KOR w 2006 odznaczony pośmiertnie jego skarbnika, co polegało na odbieraniu od Grze- Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta. gorza Boguty pieniędzy przysłanych z zagranicy, dostarczaniu określonych przez niego sum po- szczególnym wydawnictwom na wskazany adres oraz na przygotowywaniu raportów o wpływach i sposobie ich rozdysponowania. Rolę bankie- ra pełniła Ludmiła Barbaro, która przechowywa- ła podzielone na porcje zwitki dolarów w słoikach zakopanych na swej działce w Leoncinie. Ponad- to w latach 1983–87, podczas służbowych wyjaz- dów zagranicznych (dwukrotnie do Paryża i Lon- dynu, raz do Nowego Jorku) pełnił, na zlecenie 44 NOTy BIOGRAFICZNe b l a

Grzegorza Boguty, funkcję emisariusza Nowej W stan wojenny wszedł z magazynem 10 000 i Konsorcjum Wydawnictw Niezależnych, kontak- ryz papieru powielaczowego w domu. Papier ten tując się z ośrodkami polonijnymi wspierającymi został zadrukowany, choć nie u niego. w roku 1989 ruch wydawniczy w Polsce. został wybrany przewodniczącym Komitetu Oby- W 1989 został wybrany wiceprzewodniczącym watelskiego w Skierniewicach, równolegle działał Komisji NSZZ Solidarność Instytutów PAN a na- w Solidarności RI. stępnie członkiem Krajowej Komisji Nauki NSZZ Wybrano go w 1990 radnym Rady Miejskiej Solidarność. Wystąpił z Solidarności w 1990, pro- w Skierniewicach. Przystąpił do organizującego się testując przeciwko zaangażowaniu się Komisji Kra- PC. Był m.in.: wiceprezesem Zarządu Wojewódz- jowej w prezydencką kampanię wyborczą. Członek kiego PC w Skierniewicach, kandydatem do sejmu założyciel ROAD a następnie Unii Demokratycznej. w 1993 r. Członek Unii Wolności do 2006. Obecnie bezpar- Otrzymał Status Pokrzywdzonego z IPN. tyjny. Profesor, kierownik Zakładu Biofizyki w In- stytucie Biochemii i Biofizyki PAN. Za osiągnięcia zawodowe odznaczony Krzyżem Kawalerskim Or- deru Odrodzenia Polski. [email protected] Bogusława Blajfer 1945–2002

Zbigniew W latach 1963–65 studiowała socjologię na Uniwersytecie Warszawskim, 1971–72 histo­ Bilski rię filozofii na Akademii Teologii Katolickiej 1949 w Warszawie. W 1969 była bileterką w Studenckim Teatrze W marcu 1968 bierze udział w strajku na Po­ Satyryków, następnie pracowała m.in. w Zakła- litechnice Gdańskiej, której był studentem dzie Paleozoologii Polskiej Akademii Nauk, w Mu- oraz w walkach ulicznych z MO. Przepisuje na zeum Marii Curie-Skłodowskiej. w 1979 wyjechała maszynie i rozsyła pocztą do przyjaciół w Polsce do Szwecji, pracowała w szpitalu psychiatrycznym rezolucje studentów PG, co kończy się przesłucha- jako terapeuta. niami na SB. Po inwazji wojsk Układu Warszawskiego na W latach 1972–1982 pracuje w Instytucie Sa- Czechosłowację 21 sierpnia 1968 z eugeniu- downictwa w Skierniewicach (ukończył studia na szem Smolarem oraz Andrzejem Sewerynem SGGW w Warszawie jako inżynier ogrodnik). Po przygotowywała, drukowała i kolportowała wyrzuceniu z pracy prowadzi do dziś własne go- ulotki protestacyjne. Razem z koleżanką Sylwią spodarstwo ogrodnicze. Poleską zrzucała je z okna Centralnego Domu W roku 1976 nawiązał kontakty z KOR i brał Towarowego. 30 października 1968 obie zosta- udział w kolportażu materiałów oraz udzielał po- ły zatrzymane. 23 września 1969 została skaza- mocy finansowej robotnikom Radomia. Nawiązał na na 3 lata więzienia za próbę obalenia ustroju kontakt z Mirkiem Chojeckim i Sławomirem Kret- PRL. Do końca 1970 roku znajdowała się w za- kowskim i rozpoczął współpracę z Nową. Zajmo- kładzie karnym przy ul. Namysłowskiej w War- wał się m.in. organizacją transportu, magazyno- szawie. w 1971 roku z nakazu kuratora sądowe- waniem ogromnych ilości papieru. Kolportowane go pracowała w Zakładzie Paleozoologii Polskiej przez niego książki i pisma za pośrednictwem Wło- Akademii Nauk. Przez krótki czas była sekretarką dzimierza Cegłowskiego docierały na Wydział Po- Mariana Brandysa. lonistyki Uniwersytetu Gdańskiego. Jesienią 1976 włączyła się w działalność Ko- W jego domu w Skierniewicach przy ul. Nowo- mitetu Obrony Robotników. w jej mieszkaniu bielańskiej 5 była drukarnia (nie wykryta przez SB), w listopadzie 1976 drukowano „Biuletyn Infor- a następnie w okresie stanu wojennego – skład macyjny”, działał pierwszy korowski powielacz papieru. Wykonywał również reprodukcje i odbit- spirytusowy, przekazany przez Janusza Krupskie- ki fotograficzne, przygotowywał techniką fotogra- go z Lublina. Pomagała robotnikom represjono- ficzną matryce. Magazyn i drukarnia nie mialy żad- wanym po czerwcowych protestach. Woziła do nej wpadki. Radomia pieniądze, załatwiała rodzinom uwię- „Na powierzchni” redagował Biuletyn Oddziału zionych węgiel na zimę. Była wielokrotnie zatrzy- NSZZ Solidarnosc w Skierniewicach. mywana przez SB. 45 b l u ludzie nowej 1979–2007

Jesienią 1979 zamieszkała w Szwecji. w 1984 ro- ku władze PRL pozwoliły jej przyjechać na pogrzeb Magdalena ojca, ale żądały zrzeczenia się polskiego obywatel- stwa. Nie dała się do tego nakłonić. Ponownie wy- Bocheńska- jechała do Szwecji w 1985 roku. Chojecka 1951 Barbara Historyk. Żona Mirosława Chojeckiego w la- Blumszejn tach 1973–1984. W latach 1977–80 kilka razy drukowała „Biule- W latach 1981–89 na terenie Zakładów Kine­ tyn Informacyjny” KOR; składała książki Niezależ- skopowych „Unitra – Polkolor” kolportowała nej Oficyny Wydawniczej Nowa. prasę podziemną (m.in.: „Tygodnik Mazowsze”, Współpracownik Komitetu Obrony Robotników. „Wola”, „Baza”, „Sektor”, „Niepodległość”, „LOS”) oraz książki (Niezależna Oficyna Wydawnicza No- wa, Przedświt, Krąg). Teresa Bochwic Marek z d. Rudzińska Błoch W latach 1976–80 pomagała przy kolportażu 1960 „Biuletynu Informacyjnego” KOR oraz wydaw- nictw Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Współpracował z Nową w latach 1980–1981, a także „Gospodarza”, „Głosu” i książek Niezależnej składał i kolportował ksiązki. Oficyny Wydawniczej Nowa. (w domu jej matki śp. Zatrzymany i pobity przez SB. Brał udział w ak- Anny Rudzińskiej mieścił się punkt kolporterski). cjach ulotkowych w obronie Bogdana Grzesiaka W 1980 r. w jej mieszkaniu drukowano książ- i Mirosława Chojeckiego w 1980. Obecnie prowa- kę Leszka Kołakowskiego. We wrześniu 1980 r. dzi własną działalność gospodarczą. założyła miesięcznik dla nauczycieli „Rozmowy”; od listopada 1980 r. (numer 1) do stanu wojen- nego prowadziła je. w 1981 r. pisywała do „Tygo- dnika Solidarność” i „AS-a” na tematy oświatowe. Uczestniczyła w pracach Solidarności Oświatowej, Maria Róża a także opracowywała ekspertyzy dla Ośrodka Ba- dań Społeczno-Zawodowych. Bnińska W latach 1982–89 członek Zespołu Oświaty Nie- 1965 zależnej, współpracowała z redakcją i archiwum pisma „KOS”, kolportowała „Kulturę Niezależną”. Mgr polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1986–89 współpracowała z „Kartą” i od Do 2000 roku dziennikarz, między innymi Gło- 1987 r. z Archiwum Wschodnim. Opublikowała wła- su Ameryki, Radia Solidarność, Radia eska, współ- sne i redagowała cudze książki w Wydawnictwie Spo- pracownik licznych amerykańskich i kanadyjskich łecznym KOS. w 2007 roku obroniła pracę doktorską mediów, a także TVP SA. „Swój pierwszy kontakt o tematyce Solidarności Oświaty i Wychowania. z podziemiem miałam jeszcze jako dziecko, po- przez swoją rodzinę – bodajże w 1976 roku pojawił się w domu pierwszy numer „Zapisu”. Do Nowej trafiłam chyba w 1985 roku. Razem z Tomaszem Popławskim, Andrzejem Horubałą, Sławomirem Grzegorz Góreckim, Pawłem Bujalskim, Tomaszem Ozdo- wym (to nazwiska, które pamietam, ale było więcej Boguta osób składaliśmy książki w wynajętym mieszkaniu 1952 na warszawskim Ursynowie. Byłam zatrzymana na 48 godzin oraz wielokrotnie przesłuchiwana, aż do Z zawodu chemik, dr nauk przyrodniczych. 1988 roku”. Z działalnością niezależną związany od 1976, [email protected] najpierw jako współpracownik KOR organizował 46 NOTy BIOGRAFICZNe b o k pomoc dla robotników Radomia. w 1977 uczestni- Dużo frajdy sprawiało nam granie w piłkę noż- czył w założeniu Nowej, od początku 1981 był jej ną. w latach 80. założyliśmy klub FC Nowa. Mecze szefem. Internowany w stanie wojennym. odbywały się w każdą środę. Traktowaliśmy te roz- W latach 1983–1989, szefując Nowej, zainicjo- grywki, jako nasze piłkarskie święto, a nawet obo- wał powołanie Konsorcjum Wydawnictw Nieza- wiązek. Nie grali tylko ci, którzy akurat wpadli i zo- leżnych (1984), Archiwum Solidarności (1985) oraz stali aresztowani. Przez drużynę przewinęło się wspierał inicjatywę funduszu ubezpieczeń (inicja- wielu wspaniałych wydawców, drukarzy, kolporte- tywa Adama Piechowskiego). rów, m.in. mój brat Grzegorz, Leszek Stall, Bogdan Uczestnik obrad Okrągłego Stołu w 1989 w pod- Grzesiak, Adam Grzesiak, Piotrek Szwajcer, które- zespole ds. środków masowego przekazu, następ- go brutalne nakładki do dzisiaj pamiętamy na wła- nie doradca ministra kultury Izabeli Cywińskiej. snych piszczelach, bracia Wareccy, Andrzej Górski, W 1990 wygrał konkurs na stanowisko dyrekto- Wojtek Borowik, gruby Julek, Przemek Cieślak i in- ra PWN, które piastował do 2000 roku. Doprowa- ni wspaniali koledzy. Obecnie zajmuję się działal- dził PWN do sprywatyzowania. nością na własny rachunek. Współzałożyciel Polskiej Izby Książki i jej prezes [email protected] przez trzy kadencje (1990–1997). Obecnie prezes zarządu Niezależnej Oficyny Wydawniczej Nowa sp. z o.o. Ponadto prowadzi własną firmę konsulta- cyjną Doradztwo Wydawnicze „GAB”, współpracu- jąc z Unią europejską, Radą europy, Open Society jan Institute oraz kilkoma międzynarodowymi koncer- nami wydawniczymi. Bokiewicz Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Od- 1941 rodzenia Polski (1990), następnie Krzyżem Ko- mandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Grafik (ASP, dyplom 1967. Od jesieni 1980 (2006). Wyróżniony również odznaką Zasłużony uczestniczy w działaniach ruchu kultury nie­ Działacz Kultury (1999). zależnej. [email protected] W listopadzie 1981 wygrał ogólnopolski kon- kurs na plakat dla „S”, nakład po 13 grudnia skonfi- skowano w drukarni przy ul. Ludnej w Warszawie. Z Nową współpracę nawiązał z początkiem 1982 za pośrednictwem Jerzego Brukwickiego, pracow- Leszek Jacek nika Komisji Kultury „S” Regionu Mazowsze. Roz- począł ją od „Antologii wierszy wojennych (grafika Boguta i ilustracje, 1982). Do roku 1989 opracował graficz- 1956 nie dla Nowej około 40 tytułów książkowych. Publikował jako Be, Studio Be i pod nazwi- Absolwent LO Rejtana, studia na Politechni­ skiem. ce Warszawskiej w latach 1975–1980. Do No­ Pracował także dla wydawnictw: Krąg (kontakt wej trafił dzięki bratu Grzegorzowi, współza­ przez Zbigniewa Gluzę), Pokolenie, Przedświt, Wy- łożycielowi wydawnictwa. „Zaproponowałem zwolenie (kontakt: Lech Jęczmyk), Chłopi. Prace mu swoją skromną pomoc w działalności wydaw- graficzne publikował w czasopismach drugoobie- niczej pod koniec lat 70. Na prośbę brata, przez gowych (PWA) i emigracyjnych (Puls, Kontakt). wskazanych przez niego lokalach, wydrukowałem Ponadto projektował banderole do kaset ma- wraz z kolegami kilka pozycji książkowych. Do tej gnetofonowych (Wyd. Arka), m.in.: Wysocki; Sło- pory pamiętam zapach denaturatu używanego do wo o księdzu Jerzym; Kaczmarski, Krzyk; Bratkow- utrwalania stron tekstów. Od 1980 do 1984 miałem ski, Gazeta Dźwiękowa (kolejne edycje). Wszystkie przerwę w działalności niezależnej z powodów oso- (70) okładki Kultury Niezależnej. bistych. w 1983 roku postarałem się o licencję tak- Druki ulotne: broszury, ulotki, plakaty, znaczki sówkarza i w 1984 wróciłem do Nowej do działu kol- poczty podziemnej, okolicznościowe karty pocz- portażu. Mogłem przewozić książki pod przykrywką towe, gazety jednodniowe (Gazeta Wyborowa), taksówki. No i przede wszystkim miałem dostęp do etc. Brał udział w wystawach sztuki niezależnej, talonów na benzynę, tak bardzo potrzebnej firmie. dla których projektował też plakaty, katalogi i za- Jako kolporterzy jeździli ze mną m.in. Piotrek Szwaj- proszenia. cer, Adam Widmański, Adaś zw. Winnetou, a w koń- W latach 1984–88 w składzie redakcji „Wybo- cu przyłączył się do nas Maciek Orłoś. ru” – pisma o sprawach kultury. Współredagował 47 b o r ludzie nowej 1979–2007 i przygotował makiety wszystkich, 21, podziem- nych numerów W stanie wojennym nachodzony (nieskutecz- Krzysztof nie) przez policję polityczną. w listopadzie 1986 przesłuchiwany w departamencie III przy ul. Okrzei Borkowski 13 (sygnatura NK-74/III/86). 1948 W 1989 projektuje druki dla Komitetu Obywa- telskiego i 2 plakaty wyborcze dla Jacka Kuronia. Pierwszy kontakt z działalnością opozycyjną Laureat Nagrody Komitetu Kultury Niezależnej w roku 1978 nawiązałem za pośrednictwem (Nagroda Kulturalna „S”), 1986. Otrzymał dwukrot- Witolda i Bogumiła Sielewiczów. nie odznakę Zasłużony działacz Kultury (1989 i 2001) Od 1980 do 1981 współpracowałem z Nową ja- i Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2006). ko kolporter. w tym czasie częste rewizje w domu Wykonuje swój zawód projektanta graficznego. (Warszawa, ul. 1–go sierpnia) oraz zatrzymania. i nie jest zwolennikiem PiS-u. Od kwietnia 1981 roku na emigracji w Austrii. [email protected] Od października 1982 roku na emigracji w Austra- lii – status uchodźcy politycznego. w tym samym roku przystąpiłem do The Association of Free Poles Adam in Australia, w stanie Queensland. Organizacja ta, której prezesem był pan Praczukowski zajmowała Borowski się pomocą dla podziemia walczącego o niepodle- 1955 głość Polski. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych nawią- Od 1979 studiował zaocznie na Wydziale Hi­ załem łączność z wydawnictwem Kontakt w Pa- storii UW (relegowany po 13 grudnia 1981). ryżu, kierowanym przez Mirosława Chojeckiego. z opozycją związany od stycznia 1980; kolpor- Dzięki temu sprowadzałem materiały propagan- tuje „Biuletyn Informacyjny” KSS KOR, książki No- dowo-patriotyczne do Australii. wej, Robotnika. W Solidarności od września 1980. Po przeprowadzce do stanu Victoria – wstąpi- 14–15 grudnia 1981 organizuje strajk w swoim za- łem do Wiktoriańskiego Stowarzyszenia Solidar- kładzie pracy. Po rozwiązaniu strajku ukrywa się ność, kierowanego przez Aleksandra Koclengę. i organizuje strukturę podziemną CDN, potem W listopadzie 1990 członkowie Wiktoriańskie- MRK „S”; kieruje tzw. służbami specjalnymi. Po- go Stowarzyszenia Solidarność utworzyli Komi- mysłodawca i współorganizator niezależnego po- tet Wyborczy Lecha Wałęsy. Przewodniczącym te- chodu 1-majowego w 1982; bierze udział w akcji go Komitetu zostałem ja /Krzysztof Borkowski/ i uwolnienia postrzelonego przez milicję Jana Na- Bogdan Płatek. rożniaka ze szpitala na Banacha. Aresztowany 10 W 2003 roku wróciłem na stałe do Ojczyzny. lipca 1982, skazany na 6 lat więzienia; na wolność wychodzi w lipcu 1984. w 1985 współzałożyciel Niezależnego Wydawnictwa Książkowego WeRS; Anna zaprzysiężony członek Solidarności Walczącej; or- ganizator jej oddziału w Warszawie, założyciel wy- Borowik dawnictwa SW Prawy Margines, wydawca pisma z d. Lewandowska „Horyzont” (1987–89). Organizator druku dla wie- lu wydawnictw m.in. Nowej, Officyny Liberałów, Wolność. w 1989, razem z żoną Mirosławą Łąt- kowską, zakłada Oficynę Wydawniczą Volumen. W latach 1978–80 kolportowała prasę i wy­ w 1994 współzałożyciel, w latach 2000–2006 dawnictwa II obiegu w środowiskach studen­ przewodniczący Komitetu Polska–Czeczenia, or- tów Akademii Sztuk Pięknych i Uniwersytetu ganizator manifestacji przeciw wojnie w Czeczenii. Warszawskiego. Od listopada 2005 Honorowy Konsul Czeczeńskiej Przez kilka miesięcy na przełomie 1979/80 w jej Republiki Iczkeria w Polsce. pracowni plastycznej pracowała powielarnia „Ro- Wyróżnienia: medal Rady Ochrony Pamię- botnika” – pomagała przy zaopatrzeniu w mate- ci Walk i Męczeństwa, brązowy medal Za zasługi riały poligraficzne, w druku, rozwoziła bibułę do dla obronności kraju, odznaka Zasłużony Działacz punktów kolporterskich. Kultury. 13 grudnia 2006 odznaczony Krzyżem Ko- W latach 1980–88 tworzyła liczne projekty okła- mandorskim Orderu Odrodzenia Polski. dek książek wydawanych m.in. przez Niezależną [email protected] Oficynę Wydawniczą Nowa. 48 NOTy BIOGRAFICZNe b o r

W latach 1983–89 w jej mieszkaniu działał m.in. współpracownik KOR i KSS KOR. punkt dużego kolportażu książek i wydawnictw, W Nowej od jej powstania w 1977 początko- przede wszystkim na potrzeby innych miast. wo składacz – m.in. „Biuletyn Informacyjny”, póź- Uczestniczka akcji ulotkowych od 1978 r. niej drukarz, hurtowy kolporter (również innych wydawnictw) – środowiska akademickie, Kraków, KIK, Region Śląsko-Dąbrowski, organizator i koor- dynator drukarni Nowej w Międzylesiu (logistyka, zaopatrzenie, transport, składanie wydrukowa- Marek nych publikacji), współpracownik Robotnika i Aka- demickiego Biura Interwencyjnego, obsługa nieza- Borowik leżnej drukarni w siedzibie NZS przy ul. Szpitalnej) 1950 współzałożyciel, pomysłodawca i redaktor Biblio- teki Robotniczej. Prawnik. Pseudonim „Grzyb”. z działalnością Działacz NZS (pracownik biura krajowego) niezależną związany od drugiej połowy lat i NSZZ „S”, internowany 13 grudnia 1981 w Bia- siedemdziesiątych. łołęce; tam redaktor i wydawca pisma „Koniem Organizator spotkań i wykładów, o tematyce po- przez Świat” (ukazało się ok. 200 numerów). Po litycznej i ekonomicznej, w kościele parafialnym zwolnieniu z interny w lipcu 1982 r. działacz struk- przy ulicy Hynka. Udział brali m.in. Stefan Kisielew- tur podziemnych, organizator kolportażu i druku ski, Stanisław Stomma, Jacek Kuroń, Marcin Król, niezależnych wydawnictw, redaktor miesięcznika Tomasz Łubieński. społeczno-politycznego „Vacat” (1982–89), współ- Bardzo blisko współpracował z Witoldem i Bo- pracownik pisma „Czas Przyszły”, prowadził w swo- gusiem Sielewiczami. w 1979 wspólnie z Wackiem im mieszkaniu punkt produkcji kaset audio Nowej, Holewińskim i Przemysławem Cieślakiem założyli redaktor pisma PPS „Robotnik” (1988–90), założy- wydawnictwo Niezależna Spółdzielnia Wydawni- ciel wydawnictwa Sanacja. w latach 1977–1989 cza. Wacław Holewiński kontynuował działalność, wielokrotne przeszukania i przesłuchania. samodzielnie tworząc i prowadząc wydawnictwo Po 1989 r. m.in.: wicedyrektor biura Komite- Przedświt, pozostali włączyli się w działalność No- tu Obywatelskiego przy przewodniczącym NSZZ wej. „S” Lechu Wałęsie, członek Zarządu Fundacji Oby- Od 13 grudnia 1981 internowany. Po wyjściu watelskiej Lecha Wałęsy, koordynator kampa- z Białołęki w Nowej, szczególnie związany z two- nii Komitetów Obywatelskich Solidarność do rad rzeniem nagrań dźwiękowych, gdzie powstawały gmin w 1990 r. Pomysłodawca i współtwórca Ru- kasety z programami dokumentalnymi (Wałęsa), chu Obywatelskego – Akcja Demokratyczna, czło- historycznymi (Piłsudski), artystycznymi a nawet nek jej Prezydium i Biura Organizacyjnego (1990), spektaklami teatralnymi. współzałożyciel Unii Pracy, jej wiceprzewodniczą- Od 1988 prowadził wspólnie z Przemysławem cy i szef komitetu wykonawczego (1992–1997) Cieślakiem i Markiem Chimiakiem wydawnictwo kierownik biura reklamy „expressu Wieczorne- Verba. Od 1990 do 1994 roku pracował w samo- go”(1992–1993), poseł na Sejm RP z listy Unii Pracy rządzie lokalnym. Po 1994 r. prowadzi samodziel- (1993–1997), wiceprzewodniczący sejmowej ko- ną działalność gospodarczą. misji przekształceń własnościowych, współtwórca Należy do Stowarzyszenia Wolnego Słowa. Konstytucji RP z 1997 r., wiceprzewodniczący sej- Odznaczony odznaką Zasłużony Działacz Kultury mowego Forum na rzecz Tybetu, przewodniczą- [email protected] cy Forum na rzecz Warszawy(1995–1998) członek Forum na rzecz społeczeństwa informacyjnego (2002–2004), wiceprezes Głównego Urzędu Sta- tystycznego (2002–2004), od 2004 r. wiceprezes Zarządu Fundacji edukacji i Przedsiębiorczości, od 2005 r. Sekretarz Zarządu i dyrektor biura Zarządu Wojciech Stowarzyszenia Wolnego Słowa. Od marca 2007 kierownik Zespołu ds. budowy Muzeum Komu- Borowik nizmu w Stołecznym Zarządzie Rozbudowy Mia- 1956 sta, od marca 2007 członek Rady Pozarządowych Organizacji Kulturalnych przy Ministrze Kultury Pseudonim „Podgrzybek”. Prawnik. i Dziedzictwa Narodowego. Kurator wystawy „Bi- W latach 1976–89 działacz opozycji antyko­ buła – od wolnego słowa do wolności”, prezento- munistycznej ipodziemia solidarnościowego, wanej w sali Marmurowej PKiN w sierpniu 2007. 49 b o s ludzie nowej 1979–2007

Uczestnik FC Nowa od początku do końca. osób unikających pracy (bumelantów). Obecnie Uhonorowany nagrodą POLCUL, odznaką Za- koordynator w Ahold Polska. służony działacz kultury. Tomasz Borzęcki janina 1960 Bosakowska Współpracował z Nową w latach 1979–1981. 1959 Kolportował książki brał udział w akcjach ulotko- wych organizowanych przez środowisko Korow- Wykształcenie średnie techniczne (rolnicze. skie Od 1998 do 2007 pracował w Biurze Ochrony Razem z mężem Romualdem już w okresie li­ Rządu jako ochroniarz. ceum zetknęła się z działalnością opozycyj­ ną. Członek „S”. Z mężem i grupą przyjaciół uczestniczyła w la- tach 1978–1986 w składaniu, drukowaniu wszel- kich treści podziemnych – od ulotek, poprzez pra- Kazimierz sę po książki (patrz: R. Bosakowski). Ich mieszkanie przy Nowotki 4 było pracownią introligatorską Brandys i magazynem pism bezdebitowych. 1916–2000 Kolportowała „bibułę”. w stanie wojennym pro- wadziła działalność charytatywną na rzecz rodzin Od 1977 był redaktorem „Zapisu”. Od 1978 internowanych. Obecnie właścicielka sklepu. działał w Towarzystwie Kursów Naukowych. Jego powieść „Nierzeczywistość” była pierw- szą powieścią wydaną przez Niezależną Oficynę Wydawniczą Nowa (1977), a pamiętnik „Miesiące. Wspomnienia z teraźniejszości” jej setną publika- Romuald cją. Kolejne tomy wymienionych książek ukazały się w Nowej w latach 1987–89; fragmenty druko- Bosakowski wały pisma podziemne w latach 1977–81. 1956

Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. W 1981 pracownik i działacz Solidarności RI Marian w Łodzi. Składał i drukował druki ulotne i wydaw- nictwa książkowe (1978–1985). Zorganizował licz- Brandys ną grupę znajomych do prac introligatorskich przy 1912–1998 grubszej bibule (m.in. reż. Bogdana Kowalika, ma- larza Bogdana Lisika i inne postacie, później zna- W 1978 był współzałożycielem Towarzystwa nych artystów). Składali m.in. „Cienie zapomnia- Kursów Naukowych. nych przodków”, „13 dni nadziei”, „Praska wiosna W latach 1980–89 opublikował szereg książek w świecie”, „Robotnik”, „Jesteśmy”, „Solidarność historycznych (np. „Moje przygody z historią”), li- Walcząca” pozycje Nowej, Mowy, Bibliotekę PUL- terackich i wspomnieniowych w wydawnictwach: S-u, ulotki i inne. Niezależna Oficyna Wydawnicza Nowa, CDN, Ofi- Pracownia introligatorska i magazyn bibuły cyna We. Fragmenty książek i inne teksty publi- mieściły się w mieszkaniu Bosakowskich przy ul. kował w pismach: „Puls”, „Nowy Zapis”, „Krytyka”. Nowotki 4. Jego mieszkanie (i żony Haliny Mikołajskiej) było Prowadził kolportaż w Łodzi i poza Łodzią. miejscem spotkań opozycji i niezależnych intelek- Ciężko pobity przez nieznanych sprawców z po- tualistów. czątkiem stanu wojennego. Brał udział w ak- cjach ulotkowych (Central, plac Wolności. Or- ganizował żywność dla rodzin internowanych. Wielokrotnie przesłuchiwany, wpisany na listę 50 NOTy BIOGRAFICZNe b u r

W stanie wojennym drukarz Nowej, aresztowa- olga ny 29 maja 1985 w drukarni w Słupnie koło War- szawy, w śledztwie odmówił składania jakichkol- Braniecka wiek wyjaśnień. Zwolniony z więzienia 4 czerwca 1986, wrócił do działalności podziemnej i nadal był Moje związki z Nową polegały na tym, że tro­ drukarzem Nowej. chę pomagałam Heniowi Skibie. Najbliżsi współpracownicy w Nowej: Andrzej W stanie wojennym pomieszkiwał nade mną, Górski, Grzegorz Boguta, Tadeusz Markiewicz, Wi- piętro wyżej, u pewnej zaprzyjaźnionej ze mną told Sielewicz, Bogdan Sielewicz, Piotr Szwajcer, damy. Co prawda, regularnie knułam na pohy- Witold Łuczywo, Adam Widmański, Maciej Radzi- bel władzy głównie poza domem i w zupełnie wiłł, Wojciech Borowik. innej kompanii, aliści mój balkon służył Henio- Uczestnik spotkań piłkarskich FC Nowa w latach wi (między innymi) za magazyn. Kiedy zapełniał 1984–85 oraz po 1986 roku (z grających wówczas się po kokardę, nocą nadciągali energiczni gen- pamięta Andrzeja Górskiego, Adama i Bogdana tlemani z dużymi jednakowymi torbami przez ra- Grzesiaków, Grzegorza i Jacka Bogutów, Krzyszto- mię. a wtedy całe piętro, obudzone dobiegający- fa Siemieńskiego, Piotra Szwajcera, Leszka Stalla, mi z korytarza dźwiękami, kiwało ze zrozumieniem Przemysława Cieślaka, Wojciecha Borowika, Bog- głową i szeptało do współmałżonka: – Śpij, śpij, ko- dana Sielewicza, braci Wareckich). chanie – to u Branieckiej konspirują. Od 1989 do 1997 na emigracji w USA. Z kronikarskiego obowiązku dodać muszę, iż pię- Po powrocie do Polski był członkiem Unii Wol- tro okazało się nad podziw dyskretne i solidarne. Nikt ności, przewodniczącym jej koła w Kożuchowie z licznych trunkowych sąsiadów – nawet w stanie koło Zielonej Góry. wskazującym – nie sypnął mnie podczas balang (od- W 2001 wrócił do Ursusa, gdzie wraz z kolega- bywających się co noc w melinach po różnych pię- mi z pierwszej Solidarności założył grupę „Nasz Ur- trach mojej kamienicy) naszemu cieciowi o jawnie sus”. milicyjnej proweniencji. Może dlatego, że cieć pił naj- Odznaczony w 1999 roku odznaką Zasłużony więcej, a rano nic nie pamiętał. w każdym razie z tego działacz kultury oraz w 2006 roku Krzyżem Oficer- tytułu wpadki nie miałam ani razu. Co się z nim dzieje skim Orderu Odrodzenia Polski. – nie wiem. Ostatni raz widziałam Henia w gabinecie i ogrodach ministra kultury, śp. Andrzeja Zakrzew- skiego, w trakcie odznaczania tego pierwszego przez tego drugiego odznaką Zasłużony działacz kultury. Tomasz Burek emil 1938

Broniarek Krytyk literacki i historyk literatury (studia 1952 na UW). Od 1970 zatrudniony w IBL PAN, w 1985 dyscy- W stanie wojennym pseudonim „Bąbel”. plinarnie zwolniony z pracy w IBL, ponownie przyję- Współorganizator strajku na wydziale mon­ ty w 1989. w styczniu 1976 podpisał protest przeciw tażu ciągników w ZM Ursus w 1976 roku. planowanym zmianom w Konstytucji PRL, Memo- Od 1978 roku związany z redakcją „Robotnika” riał 101, od tej pory brał udział w działaniach opozy- – kontakt nawiązał przez Witolda Sielewicza i Ja- cji demokratycznej. Był jednym z założycieli i redak- na Narożniaka. torów oraz stałym autorem kwartalnika literackiego W sierpniu 1980 roku delegat Ursusa do strajku- „Zapis” (1977–1981). Od samego początku, czy- jącej Stoczni Gdańskiej, był obecny przy podpisy- li od listopada 1977, był wykładowcą nielegalne- waniu porozumień gdańskich 31 sierpnia. go Uniwersytetu Latającego, a następnie współ- Członek założyciel Solidarności Regionu Ma- założycielem Towarzystwa Kursów Naukowych. zowsze, członek pierwszego Zarządu Regionu Ma- w serii Zeszytów Naukowych TKN ukazało się jego zowsze. opracowanie „Jaka historia literatury jest nam dzi- Z Nową związany od października 1981 – orga- siaj potrzebna?” (Nowa 1979). Wraz z żoną Krysty- nizował drukarnię Nowej w ZM Ursus we współ- ną użyczali swego domu w Podkowie Leśnej druka- pracy z Witoldem Sielewiczem. rzom Nowej. 10-17 maja 1980 w kościele Świętego 51 b u r ludzie nowej 1979–2007

Krzysztofa w Podkowie Leśnej uczestniczył w gło- czasopisma „Powściągliwość i Praca”. w 1989 po- dówce protestacyjnej z powodu aresztowania M. wróciła do „Tygodnika Solidarność” po jego reak- Chojeckiego i B. Grzesiaka. w czasach pogrudnio- tywacji. wych współredagował „Nowy Zapis” (1982–84), pu- Zmarła w 1992 w Turczynku koło Podkowy Leśnej. blikował w Kulturze Niezależnej, Almanachu Huma- nistycznym i londyńskim Pulsie, wygłaszał odczyty dla środowisk solidarnościowych i opozycyjnych, Alina chroniących się w murach kościołów. W 1989 członek Komitetu Założycielskiego Sto- Cała warzyszenia Pisarzy Polskich, w latach 1991–96 wiceprezes Zarządu Głównego SPP. Kontynuuje Dla Komitetu Pomocy Internowanym i Ich działalność krytyka literackiego m.in. w książkach Rodzinom zbierała informacje o represjach, „Dzieło niczyje” (WL 2001), „Dziennik kwarantan- jako współpracowniczka Biura Interwencji KOR ny” (Arcana 2001), „Swobodne przejście” (w przy- (1976–77) udzielała pomocy prawnej i materialnej gotowaniu) oraz na antenie Drugiego Programu rodzinom aresztowanych robotników w Ursusie. Polskiego Radia. Wraz z Witoldem Łuczywo, elżbietą Regulską- Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Chlebowską i Barbarą Kunicką-Felicką drukowała Odrodzenia Polski i odznaką Zasłużony Działacz Robotnika (1977–78). Kultury. Pomagała organizować Uniwersytet Ludowy w Zbroszy Dużej, założony przez ks. Czesława Sa- dłowskiego. Od kwietnia 1979 r. do sierpnia 1980 r. w zespole redakcyjnym pisma „Placówka”. Skła- dała książki Niezależnej Oficyny Wydawniczej No- Krystyna wa (1978–83). Absolwentka Katedry etnografii UW, obroniła Burkowa doktorat w Instytucie Historii PAN. Jest pracowni- 1937–1992 kiem naukowym Żydowskiego Instytutu Historycz- nego i wykładowczynią Collegium Civitas. Autorka Używała panieńskiego nazwiska Nowicka. prac dotyczących stosunków polsko-żydowskich, Wyuczony zawód: dziennikarz (studia na UW). m.in. „Wizerunku Żyda w polskiej kulturze ludo- Imała się rozmaitych zajęć: przygotowywała do wej” (1988), „Asymilacji Żydów w Królestwie Pol- druku cudze teksty, robiła korekty, dokonywała ra- skim” (1989), „Ostatnie pokolenie. Autobiografie diowych adaptacji utworów literackich. a wreszcie polskiej młodzieży żydowskiej okresu międzywo- uprawiała twórczość popularyzatorską w książkach jennego” (2003). „Rozdroża nauki” (wspólnie z Z. Jethonem, KAW Po 1989 działała na rzecz praw mniejszości na- 1976) i „Życie jak powieść” (KAW 1982, 1988). rodowych, etnicznych i wyznaniowych, współ- Jesienią 1976 wykonywała na maszynie do pisa- pracując m.in. z Fundacją Helsińską. Jest człon- nia bibułkowe kopie pierwszego Komunikatu KOR kiem Stowarzyszenia Przeciwko Antysemityzmowi z egzemplarza przekazanego przez J.J. Lipskiego i Ksenofobii „Otwarta Rzeczypospolita”. w wybo- jej mężowi Tomaszowi. Dzięki zaprzyjaźnionemu rach samorządowych 2006 kandydowała z listy małżeństwu Joanny i Jana Walców, podkowian, Zieloni 2004 do Rady Warszawy. znalazła się w orbicie Nowej. Goszcząc w swoim Bierze udział w akcjach na rzecz praw kobiet, to- domu w Podkowie Leśnej przez tydzień lub dwa lerancji oraz przeciwko klerykalizacji Polski, ponie- ekipę drukarzy, starała się zapewnić jej możliwie waż uważa, że walka o demokrację w naszym kraju optymalne warunki pracy. Sama też adiustowała nie jest zakończona. niektóre numery „Biuletynu Informacyjnego” i in- ne publikacje. W 1981 pracowała w dziale listów nowo po- wstałego „Tygodnika Solidarność”, a po 13 grud- nia „roku pamiętnego” w zespole „Tygodnika Józef Wojennego”. w drugiej połowie lat 80. poprzez innego podkowianina, Piotra Mitznera, nawiąza- Chajn ła kontakt ze środowiskiem Karty, podejmując się 1941 redakcyjnego opracowania wybranych do edy- cji tytułów. Jednocześnie robiła stałą korektę ce- Dr inż. chemik. Aktywny uczestnik Kręgu Wol­ nionych w tamtych latach kościelno–naziemnego terowskiego. Współpracownik KOR i Nowej. 52 NOTy BIOGRAFICZNe c h l

W latach 1965–1985 kłopoty i niedogodności 2) „Pochodzenie systemu” – Marek Tarniewski, natury politycznej. Szef VIDeO-NOWeJ (wydano Łódź 1978, ok. 2000 egz. ok. 20 tytułów kaset video). 3) „Niech żyje! Antologia współczesnej satyry 13. XII.1981 – 30. V 1982 internowany. polskiej” – Janusz Szpotański, Łódź 1979, ok. 1000 Od 1993 prezes Oficyny Wydawniczej „Mówią egz. Wieki” sp. z o. o. Do roku 1982 wydrukowali razem bardzo dużo Prezes Stowarzyszenia im. Gai i Jacka Kuroniów. „bibuły” (przede wszystkim „Tygodnik Mazowsze”, Aktualnie pracownik Żydowskiego Instytutu Hi- „Robotnik”, ale również ulotki oraz poradniki dla storycznego. osób zajmujących się działalnością opozycyjną – „Obywatel a Służba Bezpieczeństwa” itp.). Pod koniec lat 70. przepisywała na maszynie teksty opowiadań Stanisława Barańczaka do kwar- talnika literackiego „Zapis”. Współpracowała z Jó- Marek zefem Śreniowskim, mecenasem Wosińskim. Inwigilowana (rewizja, podsłuch, śledzenie). Chimiak Podczas przesłuchania na początku stanu wojen- 1956 nego pod groźbą wyrzucenia z pracy i mieszkania proponowano jej współpracę z UB. Po stanie wo- Teatrolog, od jesieni 1978 r. składał i kolpor­ jennym zaprzestała działalności drukarskiej. Obec- tował „Biuletyn Informacyjny” KOR. nie prowadzi sklep spożywczy. W latach 1979–86 w Niezależnej Oficynie Wy- dawniczej Nowa, koordynował pracę kilkunastu ekip drukujących broszury, okładki i obwoluty do kaset. Od 1979 r. był członkiem komitetu redakcyj- nego wydawnictwa. Dla wydawnictw: Nowa Kase- ta i Video Nowa sprowadzał maszyny poligraficzne z Zachodu, kontaktował się z autorami i organizo- Hubert wał przegrywanie kaset. Internowany. Chlebowski 1981 – nagroda Polcul Fundation, 1999 – od- 1953 znaka Zasłużony Działacz Kultury. Obecnie przesiębiorca. W latach 1980–90 członek NSZZ Solidar­ [email protected] ność. Od 1976 prowadził, razem z żoną Jo­ lantą, w mieszkaniu przy ul. Zawiszy w Ło­ dzi drukarnię tekstów drugiego obiegu. Było to mieszkanie Jadwigi Szczęsnej – matki Huberta Chlebowskiego i Joanny Szczęsnej. Do roku1982 wydrukowali bardzo duże ilo- jolanta ści „bibuły”: głównie „Robotnika”, „Tygodnika Mazowsze”, ale również ulotki, poradniki jak np. Chlebowska „Obywatel a Służba Bezpieczeństwa” itp. Śreniow- 1954 ski obliczył, że małżeństwo Chlebowskich mogło drukować co najmniej 520 ryz rocznie tj. ok. ćwierć W latach 1980–1997 członkini Solidarności. mln stron. Od 1976 roku prowadziła razem z mężem Dla Nowej drukowali strony tekstowe do takich Hubertem, w mieszkaniu przy ul. Zawiszy 7 pozycji jak: w Łodzi drukarnię tekstów drugiego obiegu. 1) „Dokumenty Bezprawia” – KOR, 1978 ok. Było to mieszkanie Jadwigi Szczęsnej – matki Hu- 1000 egz. berta Chlebowskiego i Joanny Szczęsnej. Śreniow- 2) „Pochodzenie systemu” – Marek Tarniewski, ski obliczył, że małżeństwo Chlebowskich mogło Łódź 1978, ok. 2000 egz. drukować co najmniej 520 ryz rocznie tj. ok. ćwierć 3) „Niech żyje! Antologia współczesnej satyry mln stron. polskiej” – Janusz Szpotański, Łódź 1979, ok. 1000 Dla Nowej drukowali strony tekstowe do takich egz. pozycji jak: Rozprowadzał również wśród znajomych wy- 1) „Dokumenty Bezprawia” – KOR, 1978 ok. dawnictwa drugiego obiegu (otrzymywane prze- 1000 egz. ważnie od siostry, Joanny Szczęsnej). 53 c h l ludzie nowej 1979–2007

Współpracował m.in. z Józefem Śreniowskim Po 1989 r. uszestniczył w tworzeniu „Gazety i mecenasem Wosińskim. Wyborczej”, później stworzył własną firmę „TCH”. Inwigilowanie. Przesłuchania, rewizje, pod- Obecnie – dyrektor handlowy w NASK. słuch. [email protected] Obecnie prowadzi działalność handlową.

Beata Tomasz Chmiel Chlebowski 1954 Polonistka. Jedna z inicjatorów samorządu studentów Uniwersytetu Warszawskiego i ko­ Z zawodu astronom (Uniwersytet Warszaw­ misji ds. pozbawionych wolności i internowa­ ski). w czasie współpracy z Nową, gdy koniecz­ nych pracowników i studentów UW. ne były kontakty telefoniczne z Mirkiem Cho­ Współautorka (z Joanną Mantel-Niećko, ewą jeckim, używał pseudonimu „Franciszek”. Pankiewicz, Marią Stanowską i Haliną Suwałą) Z działalnością niezależną związany od września „Próby sił. Źródeł do dziejów Uniwersytetu War- 1976, za namową Stanisława Falkowskiego, po- szawskiego po 13 grudnia 1981”. czątkowo przepisywał i dystrybuował komunikaty Współpracowała z prasą podziemną jako re- „KOR”. Współpracę z Nową rozpoczął jesienią 1977. daktor, maszynistka i autorka. Razem z elżbie- w latach 1977–1980 był kolporterem. Odbierał tą Kaczyńską wydały w Niezależnej Oficynie Wy- książki i inne wydawnictwa od Mietka Grudzińskie- dawniczej Nowa książkę „Postulaty”. Materiały go.W latach 1977–1980 składał, wraz z żoną elżbietą do dziejów wystąpień pracowniczych w latach Regulską-Chlebowską, „Biuletyn Informacyjny” KSS 1970–71 i 1980 (Gdańsk–Szczecin). KOR. w latach 1978–80 zorganizował wraz z nie- Członek Komitetu Organizacyjnego przy Lechu żyjącą już matką Anną Piskorską-Chlebowską ok. Wałęsie ds. Okrągłego Stołu. 10-osobową grupę osób (w oparciu o pracowników Była współzałożycielką i redaktorem naczelnym Instytutu Badań Jądrowych w Świerku) zajmujących „ex Librisu” (1990–97), pierwszego masowego po się regularnym zaopatrywaniem Nowej w podsta- 1989 roku pisma kulturalnego będącego konty- wowe materiały eksploatacyjne (papier, pasta Kom- nuacją „Obiegu bez cenzury” – przeglądu nowo- fort, rękawice gumowe, jakieś oleje i rozpuszczalni- ści wydawniczych (1988–89). Twórca i dyrektor ki). w latach 1979–1980 organizował i koordynował festiwalu „Warszawa Pisarzy” i wielu międzyna- druk czasopisma „Placówka”. rodowych projektów dziennikarskich i literackich. Inne inicjatywy opozycyjne: w latach 1977–1978 Autorka projektu i redaktor tomu „The Bridge Ge- publikowanie własnego czasopisma „Wypisy” neration. Complexities, Issues and Perspectives (wraz ze Stanisławem Falkowskim oraz profesor of youth in Poland” (wśród autorów Ireneusz Bia- Kurkową), w 1977 r. udział w druku i składzie „Ro- łecki, Barbara Fatyga, Krzysztof Koseła, Jacek Kur- botnika”, wraz z elżbietą Regulską-Chlebowską, czewski) opublikowanego przez wydawnictwo w 1977 r. skład pierwszych numerów „Głosu” wraz Bruno Mondadori w Mediolanie w 2005 roku. z elżbietą Regulską-Chlebowską, praca w RKW Ma- Od 2001 roku prowadzi niezależną działalność zowsze – z ewą Kulik, w tym bycie „bodyguardem” doradczą w zakresie strategii wizerunkowej i PR. Zbyszka Bujaka w okresie grudzień 1981–marzec Kurator i członek Rady Programowej Centrum 1982, praca dla „Tygodnika Mazowsze” od marca Sztuki Współczesnej. 1982 do kwietnia 1986 (później wyjazd zagranicz- Wyróżniona odznaką Zasłużony działacz kultury. ny), opisana gdzie indziej: [email protected] http://serwisy.gazeta.pl/kraj/1,76863,3757658.html FOTO : ANNA BOHDZIeWICZ Represje: kilkakrotnie zatrzymywany, kilkakrot- ne przeszukania mieszkania, usunięcie ze studiów doktoranckich na Uniwesytecie Warszawskim (zre- habilitowany przez tzw. Komisję Szaniawskiego i przywrócony do pracy na Uniwersytecie War- szawskim w 1981 r.), odmowy wydania paszportu 54 NOTy BIOGRAFICZNe c h o Marta Chmielak Andrzej z d. Walter Chmielewski 1955 1955

Absolwentka Politechniki Warszawskiej. Z wykształcenia teatrolog. Z wykształcenia mgr inż. Ochrony Środowiska Z Nową związany od 1979. Zajmował się druko- ze specjalizacją Gospodarka Wodna i Hydrologia. waniem i kolportażem, a także introligatornią wraz Od sierpnia 1980 roku związana z komisją za- z narzeczoną, a później żoną Grażyną Chmielew- kładową NSZZ Solidarność przy IMiGW. Między ską, z domu Stankiewicz. Współpracował z Mar- innymi zajmuje się sprzedażą prasy niezależnej kiem Chimiakiem i Piotrem Domańskim. i związkowej oraz książek różnych wydawnictw Działacz Solidarności, w latach 1981–1983 prze- niezależnych w tym Nowej. Współpracuje z Paw- wodniczący Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność łem Bąkowskim. 4 maja 1982 roku zostaje zwolnio- w PWST w Warszawie. na z pracy za działalność w Solidarności. Po 13 grudnia kolporter „Kręgu”, od 1983 zaj- W stanie wojennym zajmuje się kolportażem mował się wyszukiwaniem miejsc na magazyny prasy i innych wydawnictw niezależnych. Przyjmu- kaset magnetofonowych wydawanych przez No- je propozycję Pawła Bąkowskiego do współpracy wą. przy „Tygodniku Mazowsze” i składaniu książek 1982–1983 współpracownik Prymasowskiego Nowej w drukarni w Falenicy. Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolno- Drukowali tam ukrywający się Andrzej Górski ści i Ich Rodzinom. w 1985 zaprzestał działalności i Paweł Bąkowski. Marta Walter wraz z Mieczysła- w Nowej. wą Błażejewską (znały się z IMiGW) wykonywały Od 1987 współwłaściciel drukarni, którą prowa- prace pomocnicze. dzi do dziś. Pomocą swoją w falenickiej drukarni służyła [email protected] również znana z imienia Renata, pracująca wów- czas w przychodni przyszpitalnej przy ul. Leszno. Wywozem wydruków zajmował się Tadeusz Markiewicz. 5 sierpnia 1982 roku – aresztowana. w Areszcie Śledczym przy ul. Rakowieckiej przebywa do 10 Mirosław marca 1983 roku, tj. do dnia ogłoszenia wyroku. Wyrokiem Sądu Warszawskiego Okręgu Woj- Chojecki skowego skazana na 2 lata pozbawienia wolno- 1949 ści z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat i 130 000 zł grzywny. Współoskarżonymi Chemik, producent filmów i programów te­ w sprawie prowadzonej pod hasłem Nowa-2 byli- lewizyjnych. Publikował pod pseudonimem :Wojciech Lubisz – Łapiński, Tadeusz Markiewicz, Marek Stypułkowski. Ryszard Korczak (IMiGW) oraz elżbieta Jarmoszuk Pierwszy kontakt z działalnością opozycyjną Pierwszą po opuszczeniu więzienia pracę uda- w marcu 1968 podczas strajku studentów na Po- je jej się podjąć w grudniu 1983 roku w Ośrodku litechnice Warszawskiej Opieki Społecznej w Pruszkowie. Związany z Nową od początku jej istnienia Obecnie pracuje w Urzędzie Dzielnicy Żoliborz (1977). m. st. Warszawy. Od sierpnia 1976 współorganizacja pomocy [email protected] dla represjonowanych robotników Ursusa i Rado- mia, od października 1976 członek KOR, od wiosny 1977 drukował Komunikat KOR, Biuletyn Informa- cyjny, wydawnictwa sygnowane Nakładem Ko- mitetu Obrony Robotników. Od chwili powstania Nowej do lata 1981 członek kierownictwa firmy, zajmujący się organizowaniem druku. W Sierpniu 1980 uczestnik Strajku w Stocz- ni Gdańskiej. Od początku 1981 r. ekspert Komi- sji Krajowej ds. środków społecznego przekazu, 55 c h u ludzie nowej 1979–2007 organizator i szef powstającego wydawnictwa płytę offsetową. Na plakacie był napis ReKOMPeN- NSZZ Solidarność. Jesienią 1981 wyjechał na Targi SATA i rysunek bułki przełożonej gazetą-organem Ksiązki we Frankfurcie jako oficjalny przedstawiciel partii komunistycznej „Trybuna Ludu” (było to za- NSZZ „S”. Stan wojenny zastał go poza Polską. Od raz po podwyżkach cen i towarzyszącej im tzw. re- chwili powstania (1982) członek pięcioosobowego kompensacie do pensji pracowniczych). Zmarł tra- Biura Zagranicznego NSZZ „S” z siedzibą w Brukse- gicznie w 1984 r. li, odpowiedzialny za organizację przerzutu sprzę- tu poligraficznego i radiowego dla podziemnych struktur w Polsce. Współtwórca i szef paryskiego miesięcznika „Kontakt” (wydano 112 numerów), studia filmowego „Video Kontakt” (zrealizowano Bernard kilkanaście filmów m.in. o paryskiej „Kulturze”, G. Herlingu Grudzińskim, J. Czapskim, J. Piłsudskim, Cichosz gen. Maczku, gen. Andersie, J. Nowaku-Jeziorań- 1950 skim, J Karskim, J. Lerskim) oraz Paryskiego Wy- dawnictwa Kasetowego „Kontakt” (zrealizowano Inżynier elektryk (studia na PW). blisko 50 godzinnych programów radiowych). Se- Z działalnością niezależną związany od począt- kretarz (1982–1987) Funduszu Pomocy Niezależ- ku 1982, zajmował się kolportażem czasopism dru- nej Literaturze i Nauce Polskiej (prezes Czesław giego obiegu, ulotek, znaczków pocztowych, para- Miłosz). Współpracował blisko z Radiem Wolna eu- numizmatów i książek (również publikacji Nowej) ropa i „Kulturą” paryską. dla Łodzi i Konstantynowa Łódzkiego. Współpra- Represje: wyrzucony z pracy w Instytucie Badań cował blisko z łodzianami: Zdzisławem Brewiń- Jądrowych, zatrzymywany 44 razy (od kilkunastu skim, Jadwigą Karbownik; konstantynowianami: godzin do 80 dni), 17 rewizji, trzykrotnie sankcja Walerianem Wiśniewskim, Janem Kudajem, Grze- prokuratorska, skazany (czerwiec 1980) wraz z B. gorzem Lobką, Januszem Stępniem; warszawiani- Grzesiakiem „za kradzież powielacza” na półtora nem śp. Zygmuntem Komarem. roku więzienia z zawieszeniem na 3 lata. Pisywał do prasy podziemnej, za pośrednic- W 1989 roku powrócił z emigracji. Produ- twem śp. Grzegorza Palki dostarczał do pisma So- cent filmów i programów telewizyjnych w stu- lidarność Ziemi Łódzkiej teksty z opisem sytuacji dio Media Kontakt, którego jest współwłaścicie- w firmie eLTOR-ŁÓDŹ. lem (wyprodukował ponad 250 filmów i wiele Przechowywał w mieszkaniu powielacz przeka- godzin programów publicystycznych). w latach zany przez Pawła Lipskiego. Uczestniczył w posie- 19990–2000 doradca ministra Kultury Andrzeja dzeniach Łódzkiego Zespołu Oświaty Niezależnej. Zakrzewskiego. Od 2007 roku dyrektor Instytutu Prowadził tajne szkolenia dla młodzieży. Od 1987 Polskiego w Paryżu. pełnił funkcję przewodniczącego podziemnej Ko- Odznaczenia i wyróżnienia Zasłużony działacz misji Lokalnej NSZZ Solidarność w Konstantyno- kultury (2000), Gloria Artis (2005), Krzyż Koman- wie. Szef półjawnej Komisji Zakładowej Solidarno- dorski Orderu Odrodzenia Polski ści w eLTOR-ŁÓDŹ w Konstantynowie. [email protected] Przygotowywał audycje NSZZ Solidarność dla radiowęzła zakładowego. Po 1989 działacz samo- rządu zakładowego i lokalnego, członek Zarządu Regionalnego NSZZ Solidarność Ziemi Łódzkiej (II kadencja: 14 stycznia 1990–15 marca 1992), zało- życiel Łódzkiego Porozumienia Obywatelskiego jerzy i Konstantynowskiego Porozumienia Samorzą- dowego, a także członek władz krajowych Zjed- Chudziński noczenia Chrześcijańsko-Narodowego i Chrze- zmarł w 1984 ścijańskiego Ruchu Samorządowego. Honorowy członek zarządu, liczącej ponad 300 osób, Ko- Od 1977 współpracownik Komitetu Obro­ misji Wydziałowej emerytów i Rencistów NSZZ ny Robotników w Łodzi – przepisywał komu- Solidarność w Konstantynowie. Do 1993 pra- nikaty; dla Wojciecha Hempla, trochę kolportował cował w eltorze, obecnie rzecznik prasowy bur- wydawnictwa Niezależnej Oficyny Wydawniczej mistrza Konstantynowa Łódzkiego, wydawca Nowa i inne. w grudniu 1970 (nastolatek) został i redaktor naczelny kilku gazet lokalnych (m.in. ciężko pobity w nysce milicyjnej. Powodem był „Wiadomości”, „ex Libris”, „ekspres”). Jerzy Kro- plakat, który sam zaprojektował i przygotował piwnicki przyznał mu Medal za Zasługi w Walce 56 NOTy BIOGRAFICZNe c y w o Niepodległość Polski i Prawa Człowieka 13 XII 1981–4 VI 1989, później powołał go również do kapituły tego odznaczenia. Maciej [email protected] Cisło 1947

W 1972 ukończył Wydział Architektury Poli­ Przemysław techniki Warszawskiej. Debiutował jako po­ eta w 1975 w miesięczniku „Nowy Wyraz”. Po Cieślak wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 1955 – internowany. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i PeN- Polonista (studia na Uniwersytecie Warszaw­ Clubu. Laureat Nagrody im. Barbary Sadowskiej za skim. Pseudonimy „Poldek”, „Siniak”). całokształt twórczości. Mieszka w Gdańsku. Pry- Publikowałem (niewiele) pod nazwiskiem bądź watnie – mąż poetki Anny Janko. inicjałami P.C. w „Biuletynie Informacyjnym” KSS Wydał następujące tomiki wierszy: „Plastikowe KOR oraz w 1980 r. w „Niezależności”. Także, dzięki języki”, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, War- Helenie Łuczywo, krótki artykuł o strajku gdańskim szawa 1979; „Okoliczniki są sprzyjające”, Czytel- w „Daily Telegraph”. nik, Warszawa 1982; „Z domu normalnych”, Nowa, Z Nową związany byłem od przełomu lat Warszawa 1985; „Stan po”, Czytelnik, 1986; „By- 1979–1980. Pamiętam, że w kwestionariuszu przy- ło jutro, będzie wczoraj”, „Przedświt”, Warszawa jęcia mnie „na stan” do Białołęki podałem oficjal- 1993; „Bezczas i niemiejsce”, Zielona Sowa, Kraków nie jako miejsce pracy Nową. 2003, „Kochaina, wiersze używane i nowe”, Nowy Współpracownik „Biuletynu Informacyjnego” Świat, Warszawa 2006. Jego utwory ukazywały się (moje nazwisko pojawiło się w stopce redakcyjnej też w antologiach za granicą. (np. w dwujęzycznej ostatniego numeru), jakieś wyjazdy w teren dla Das Unsichtbare lieben – Kochać to, co niewidzial- Biura Prawnego Zofii i Zbigniewa Romaszewskich, ne, Kirsten Gutke Verlag, Kolonia 1998). reportaże w Niezależności i Agencji AS, wyjazd do W 1994 roku, nakładem ostrołęckiej Pracowni, Stoczni Gdańskiej zaraz na początku strajku sierp- wyszło „Razem osobno, prozo-poetycka książka niowego (z listem Jacka Kuronia i Henryka Wujca). sylwiczna”. Następny tom „Razem osobno”, z pod- Zaliczałem się do tzw. młodego KOR, czyli, inaczej tytułem „Wieloksiążka”, opublikowało warszaw- mówiąc, byłem chłopcem do wszystkiego – z wła- skie Trio w roku 1997. snej rzecz jasna woli. Maciej Cisło jest również autorem szeregu wstę- W Nowej pracowałem jako drukarz, kolporter, pów do wyborów poezji (np. Horacego, Kocha- redaktor, członek Kolegium Wydawniczego. Przez nowskiego i Norwida, wydanych przez Prószyń- krótki czas prowadziłem też razem z Wacławem skiego i Spółkę), również antologii wierszy, w tym Holewińskim osobną serię wydawaną pod zna- dziecięcych („Wśród serdecznych przyjaciół”, War- kiem NSW1. szawa 2001). Z racji pełnionej funkcji łącznika pomiędzy No- wą a światem literackim poznałem bardzo wielu ludzi. Niemożliwe, żebym wyliczył ich wszystkich. Różne inicjatywy przenikały się, krzyżowały… Represje: standard. Trochę zatrzymań, przesłu- jan chań i rewizji, półroczne internowanie w Białołę- ce. Cywiński Od 1985 lub1986 roku, po odejściu z Nowej, by- 1956 łem współwłaścicielem wydawnictwa Verba. Po- tem przez parę lat szukałem bezskutecznie pracy. Z wykształcenia filolog klasyczny (studia na Od kilku lat jestem właścicielem firmy Antykwa- UW ukończone w 1979). riat Książek Wydawnictwo www.cytat.pl Publikował w drugim obiegu i tłumaczył jako Odznaczenia : Zasłużony Działacz Kultury Andrzej Arpinacki i Andrzej K. Mariański, jako re- [email protected] daktor techniczny w „Tygodniku Mazowsze” uży- wał pseudonimu Marian. Z działalnością niezależną związany od 1976, do opozycji trafił za pośrednictwem przyjaciół z Klubu 57 c z a ludzie nowej 1979–2007

Inteligencji Katolickiej w Warszawie, m.in. Łukasza przewodniczący Komisji Likwidacyjnej RSW „Pra- Kądzieli, Wojciecha Ostrowskiego i Rafała Zakrzew- sa-Książka-Ruch”, prezes zarządu Polskiego Radia skiego – wiosną tego roku podpisał list w obronie S.A. represjonowanych przez władze Stanisława Kru- Autor setek artykułów, reportaży i felietonów szyńskiego i Jacka Smykała. prasowych. Wydał szereg książek reporterskich Z Nową związany od 1977, do 1981 kolporto- i publicystycznych: „Poker”, „O tym, co pod zie- wał jej wydawnictwa, głównie na UW i Politech- mią”, „Rodziny specjalnej troski”, „Bydgoszcz. Ma- nice Warszawskiej za pośrednictwem członków rzec 1981”, „Ruska baba”, „Pierwsze podejście”. Ma i współpracowników SKS oraz w warszawskim KIK. na swoim koncie również prozę literacką „ABC” Książki dostawał głównie od Grzegorza Boguty. (pierwsze wydanie w II-obiegowym wydawnic- w latach 1976–80 współpracownik KOR-u (m.in. twie Przedświt w 1985r., wydanie drugie, popra- brał udział w akcji pomocy represjonowanym ro- wione w 2005). botnikom Radomia). w 1977 współzałożyciel war- Wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultu- szawskiego SKS, jego członek do 1979. w latach ry (za II obieg wydawniczy). 1977–79 współpracownik „uniwersytetu latają- [email protected] cego” i TKN (w 1979 pobity przez anty-TKN-ow- skie bojówki). Od 1979 do końca istnienia pisma współpracownik (od 1990 członek zespołu redak- cyjnego) „Kwartalnika Politycznego Krytyka”. w la- Maria tach 1977–80 wielokrotnie zatrzymywany, w tym sześciokrotnie na 48 godzin (w sierpniu 1980 trzy Czerniewicz– razy jednym ciągiem,) cztery rewizje w domu. 29 Pałasińska sierpnia 1980 otrzymał sankcję prokuratorską na trzy miesiące, wypuszczony po trzech dniach po 1952 zakończeniu strajków na Wybrzeżu. w stanie wo- jennym ukrywał się od 13 grudnia 1981 do listo- Artysta plastyk, absolwentka ASP Warszawa pada 1983. w latach 1982–87 obsługiwał składopis Publikowała jako Maria Kowalska i anoni- „Tygodnika Mazowsze”. mowo. Pierwszy kontakt z działalnością opo- W rozgrywkach FC Nowa brał udział w sezonach zycyjną1978, Nowa, zaangażowana przez Mi- 1978/79 i 1979/80. rosława Chojeckiego. Projektowała okładki do Po 1989 pracował w BUW, w Sejmie (OKP, wydawnictw Nowej, drukowała, składała, kolpor- KPUD), w gazecie „Obserwator Codzienny” był se- towała, przechowywała wydawnictwa opozycyj- kretarzem redakcji. Od 1993 pracuje jako redaktor ne, uczestniczyła w przekazywaniu funduszy na w dziale publicystyki „Gazety Wyborczej”. działalność wydawnictw opozycyjnych. Po 1981 Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kultury. w Rzymie współpracowała z komitetem „S”, pro- FOTO : ADAM KOZAK jektowała plakaty i inne wydawnictwa antyreżi- mowe. Represje: rewizje, przesłuchania. Po 1989 artysta plastyk, projektant graficzny, malarka, graficzka, fotograf. Odznaczenia i wyróżnienia: Zasłużony działacz kultury. [email protected] Krzysztof Czabański 1948 Michał Dziennikarz, publicysta. z działalnością nie­ zależną związany od 1980. Dadlez Działacz NSZZ Solidarność, następnie – dzien- 1956 nikarz i redaktor w prasie podziemnej: „Tygodni- ku Wojennym”, „Vacacie”, PWA, „Gazecie Niezależ- Profesor nauk przyrodniczych, Instytut Bio­ nej”, współpracownik Video-Nowej (autor audycji chemii i Biofizyki PAN i Uniwersytetu War­ publicystycznych). szawskiego Po 1989 m.in. zastępca red.naczelnego „Tygo- W działalność wydawnictw niezależnych zaan- dnika Solidarność”, prezes PAP, redaktor naczelny gażowany od 1982 do 1989. Zaproszony do współ- „expressu Wieczornego”, prezes zarządu PAI S.A., pracy z Nową przez Andrzeja Bierzyńskiego. 58 NOTy BIOGRAFICZNe d o d

Organizował i prowadził grupę kolportażową, „Oskarżamy” mówiącą o milicjancie-mordercy współpracując głównie z Olgierdem Wołyńskim Zdzisławie Pająku z łódzkiego komisariatu. i Januszem Boratyńskim. W Rozgłośni pracował do jej zamknięcia w r. 1994. Z racji wyjazdów służbowych na Zachód pełnił Pisywał z polskim emigracyjnym kwartalnikiem lite- funkcję kuriera Nowej i Archiwum Solidarności. rackim „Archipelag” i w paryskiej „Kulturze”. Uczestniczył w przygotowaniu do druku pozycji Mieszka w Monachium. Jest działaczem polonij- Archiwum Solidarności. Prowadził próby kompu- nym, pomagającym polskim małym firmom w Ba- teryzacji procesu składu drukarskiego pozycji No- warii, i tłumaczem przysięgłym. wej i Archiwum Solidarności. Uczestniczył również w działalności wydawnic- twa Krąg. Obecnie pracownik naukowy Instytutu Bioche- mii i Biofizyki PAN, kierownik Laboratorium Spek- Kazimierz Jan trometrii Mas, wykładowca Uniwersytetu War- szawskiego. Dobrowolski [email protected] 1929–1995

Okres wojny spędził w rodziną częściowo Barbara na Litwie, w Wilnie, w rodzinnym mająt­ ku Miory w powiecie brasławskim (obecnie Dancygier Białoruś) i w Warszawie. Po wojnie maturę zdał w Lesznie Wlkp., następnie studiował Mieszkam teraz w Kanadzie, w Vancouver polonistykę i socjologię na uniwersytetach (pracuję tu na University of British Columbia, w Toruniu i Łodzi. w 1949 był więźniem UB w Department of English). Nie było mi dane w Łodzi. w latach 1950–1952 uczył języka wiele współpracować z Nową, ale wspominam to polskiego w Niższym Seminarium Duchow­ do dziś serdecznie. nym ks.ks. Marianów na Bielanach w War­ Przetłumaczyłam pamiętniki Szostakowicza dla szawie. Po likwidacji seminarium przez Nowej – wyszły najpierw w podziemiu (w 1984 lub władze PRL pracował w różnych przedsię­ 1985), więc używałam wtedy pseudonimu Barbara biorstwach, przeważnie spółdzielczych. Po Maluch, potem w 1989, już pod moim nazwiskiem. zmianach w roku 1989 pracował w Senacie RP jako sekretarz Komisji ds. Emigracji i Po­ laków za Granicą w latach 1989–1994 – do przejścia na emeryturę. Z chwilą powstania KOR został jego współpra- Grzegorz cownikiem, następnie był delegatem do Regionu Mazowsze NSZZ Solidarność w 1981 r. Dłubak Był też organizatorem kolportażu niezależnych 1953 wydawnictw II obiegu ps. „Janusz”. Wtedy współ- pracował z wydawnictwem Nowa. Pracował też spo- Germanista po studiach w Niemczech łecznie przez wiele lat jako przedstawiciel Poland Wschodnich. Pod koniec lat siedemdziesią­ Fundation z Australii. Współorganizował w 1989 To- tych nawiązał kontakt z łódzkimi współpra­ warzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej i był cownikami KOR i dał im swoje tłumaczenie opo- wiceprezesem Oddziału Warszawskiego. wiadania niemieckiego pisarza Horsta Bienka „Die Zmarł po długiej chorobie 16.07.1995.. Zelle” – „Cela”, przejmującego studium cierpień więźnia w pojedynczej celi stalinowskiego więzie- nia w komunistycznych Niemczech. Rzecz wydała Anna Nowa w 1979. Grzegorz wyjechał wtedy z rodziną za chle- Dodziuk bem do Niemiec Zachodnich i wkrótce zaczął pra- 1947 cować w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna europa w dziale nasłuchu. Zanim jednak wyjechał zdążył Zawód wyuczony – etnograf (studia na Wy­ jeszcze wziąć udział w cząstce akcji PAJĄK łódz- dziale Historycznym UW), zawód wykony­ kiej komórki interwencyjnej KOR. Rozkładał pod wany – psychoterapeutka, dziennikarka, drzwiami mieszkań w blokach na Bałutach ulotkę tłumaczka. 59 d o l ludzie nowej 1979–2007

Kontakty z opozycją od czasu przygotowań do W wyborach 1989, jako jedna z kilku osób w kra- marca 1968 przez Jakuba Karpińskiego, Jana Gros- ju, był mężem zaufania „S” (J. Kaczyńskiego) w jed- sa i Jana Lityńskiego. z Nową związana od jej po- nostce wojskowej w elblągu. wstania, przygotowała dla niej „Śpiewnik Uliczny Po 1989 redaktor „nadziemnego” Przedświtu, i Domowy”, który ukazał się jeszcze w czasach ko- obecnie prywatny przedsiębiorca. rzystania z powielacza spirytusowego. Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kultury. W latach 70. współpracowała z redakcją „Biule- [email protected] tynu Informacyjnego” KOR, redakcją „Robotnika” oraz z podziemnymi wydawnictwami psycholo- gicznymi. w 1981 była redaktorką Informacji Soli- Piotr darności Regionu Mazowsze, a następnie współ- założycielką i wicedyrektorką Agencji Prasowej Domański Solidarności AS. 1955 W 1982 była współzałożycielką „Tygodnika Ma- zowsze”, który redagowała i była autorką tekstów Teatrolog. do 1989. w latach 80. pracowała dla Aneksu, Wy- Od jesieni 1978 składał i kolportował „Biuletyn dawnictwa CDN, Niezależnej Oficyny Wydawniczej Informacyjny” KOR. Nowa jako tłumaczka i redaktor. Posługiwała się W latach 1979–84 w Niezależnej Oficynie Wydaw- pseudonimem Barbara Dąbrowska. niczej Nowa, koordynował pracę kilkunastu ekip dru- Od 1986 pracowała jako psychoterapeutka kujących broszury, okładki i obwoluty do kaset. w Instytucie Psychologii Zdrowia, a od 1994 ja- Internowany. ko redaktor naczelna miesięcznika „Świat Proble- mów”. Od 2007 na emeryturze. W roku 1985 otrzymała australijską nagrodę POLCUL. Wyróżniona odznaką Zasłużony działacz kultury. Marek [email protected] Drabikowski 1949

Wydawca. Ukończył studia na Wydziale Chemii UW. Tomasz w latach 1977–80 w Niezależnej Oficynie Wydawni- czej Nowa zajmował się m.in. składaniem książek; Dolecki często przewoził swoim małym fiatem papier do 1962 drukarni, woził też powielacz. Równocześnie w swo- im wydawnictwie (bez nazwy) publikował książki Z wykształcenia filolog klasyczny (UW). z zakresu psychologii humanistycznej (10 tytułów). Z działalnością niezależną związany od 1981. Od Nękany represjami, z których najważniejsze to wy- połowy 1982 prowadził jeden z centralnych punk- rzucenie z pracy w szkolnictwie (w kilka miesięcy po tów dystrybucji dwutygodnika „KOS” i wydaw- podpisaniu jesienią 1977 wraz z żoną Barbarą z d. nictw KOS-a, współpracując z Marzeną Okońską. Kossakowską Deklaracji Ruchu Demokratycznego Od 1982 związany z Wydawnictwem Przedświt, – ostatniego tego typu apelu wzywającego do two- do 1985 kierował kolportażem Przedświtu. w tym rzenia niezależnych, samorządnych instytucji, pod- czasie stworzył ogólnopolską strukturę kolporta- pisanego przez 115 członków i współpracowników żu wydawnictw drugiego obiegu, również Nowej, KSS „KOR”) i wyrzucenie z pracy w Wydawnictwach której wydawnictwa kolportował dzięki współpra- Naukowo-Technicznych (ponad rok później; wyrzu- cy (w różnych okresach) m.in. z Łukaszem Biedką, cany dwukrotnie, pierwsze zwolnienie nieskutecz- Pawłem Juzwą, czy Kryspinem Waliszewskim. ne – wygrana w Sądzie Pracy). W 1985 aresztowany od VI do XI (zwolniony Po Sierpniu 1980 w Zespole Oświaty Regionu przed procesem na mocy amnestii). w 1986 wy- Mazowsze. Po 13 grudnia 1981 poszukiwany li- dawca rozprowadzanej też w wojsku broszury stem gończym przez SB, internowany w kwietniu płk. W. Heinricha „Czy LWP musi być armią słabą”. 1982. Od 1985 wraz z Tomaszem Filipczakiem kie- w 1988 aresztowany na 48 godzin (kolegium) po rował zespołem opracowującym wielotomową przewiezieniu z J. Markiewiczem składek z drukar- „Polską encyklopedię Niezależną”. Na zlecenie Ze- ni do miejsca oprawy kolejnej książki Przedświtu. społu Oświaty Niezależnej w 1988 roku przygoto- Działalność niezależną prowadził do 1989. wał pięciotomową antologię „Bez cenzury” – wybór 60 NOTy BIOGRAFICZNe f e d tekstów literackich z literatury emigracyjnej i dru- W latach 1989–1991 pełnił funkcję prezesa Ko- goobiegowej. Dwa pierwsze tomy zostały już złożo- mitetu ds. Radia i Telewizji, a następnie kierował ne, ale bieg wypadków opóźnił wydanie i w burz- Zakładem Literatur Wschodniosłowiańskich w In- liwym 1989 roku gdzieś wszystko utknęło. Spośród stytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Był też tomów encyklopedii przygotowywanych do druku profesorem Uniwersytetu Warszawskiego na Wy- wydał – pod pseudonimem Marek Witkowicz (red.) dziale Polonistyki. w latach 1993–1995 przetłuma- – przewodnik encyklopedyczny „Literatura polska czył na polski powieść Bułhakowa „Mistrz i Małgo- po 1939 roku” (1989): za tę publikację otrzymał na- rzata” (opubl. w 1995). grodę Fundacji Kultury przy NSZZ „S”. Od 1990 do Zmarł nagle 15 V 1997, dokładnie w dniu uro- dzisiaj prowadzi jednoosobowo oficynę wydawni- dzin swego ukochanego pisarza Bułhakowa. czą (OPeN Wydawnictwo Naukowe i Literackie), pu- blikując przede wszystkim eseistykę humanistyczną i literaturę piękną; liczne książki oficyny otrzymały prestiżowe nagrody; tu również liczące się debiuty. Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kultury. Kinga [email protected] Dunin 1954

Socjolożka, krytyczka literacka, publicystka. witold Od 1977 współpracowniczka KOR oraz Niezależ- nej Oficyny Wydawniczej. Zajmowała się transpor- Drabikowski tem, organizacją dystrybucji i sprzedażą niezależnej 1925–1983 prasy i książek w Łodzi. w mieszkaniu prowadziła stałą sprzedaż bibuły. Kilkakrotnie zatrzymywana Profesor w Instytucie Biologii Doświadczal­ na 48 godzin, przesłuchiwana, w jej domu przepro- nej im. Marcelego Nenckiego, twórca polskiej wadzano rewizje. Brała także udział w organizacji szkoły biochemii mięśni. Uczony o rozległych świa- i spotkaniach Uniwersytetu Latającego oraz SKS. towych kontaktach, który pod koniec lat siedem- Internowana 13-grudnia wraz z mężem i 5-mie- dziesiątych i na początku osiemdziesiątych, wy- sięcznym synem Stanisławem, który trafił do domu korzystując swoje wyjazdy zagraniczne, świadczył dziecka. Po kilku dniach zwolniona. rozmaite przysługi opozycji demokratycznej i No- Po roku 1989 współpracowała z ruchem femi- wej; w Polsce udostępniał często swój podwar- nistycznym, współzałożycielka partii Zieloni 2004, szawski letni domek na druk książek, a warszawski aktywnie działa w lewicowym środowisku skupio- garaż – na magazyn papieru. nym wokół kwartalnika „Krytyka Polityczna”. Felietonistka kobiecego dodatku GW, „Wysokie Obcasy”. Autorka i współautorka kilkunastu książek. [email protected] Andrzej Drawicz Jacek 1932–1997 Fedorowicz W 1976 sygnatariusz Listu 59 – protestu ludzi W latach 1980–89 był autorem wielu rysun­ nauki i kultury przeciw projektowanym zmianom ków, projektów graficznych, felietonów (np. w Konstytucji PRL. Od 1977 był członkiem zespołu w „Tygodniku Mazowsze”), audycji satyrycz­ redakcyjnego podziemnego kwartalnika „Zapis”. nych ukazujących się na kasetach, programów w latach 1979–1981 był członkiem Niezależnego realizowanych na video („VideoNowa”). Towarzystwa Kursów Naukowych. Brał udział w Tygodniach Kultury Chrześcijań- W grudniu 1981 internowany. Po zwolnieniu skiej, zorganizował wystawę objazdową poza cen- dalej wykładał w Instytucie Filologii Rosyjskiej UJ, zurą. Za komiks Solidarność – 500 pierwszych dni”, potem przebywał także na stypendiach na uni- który ukazał się w 1984 (współautorzy Jan Owsiński, wersytetach zagranicznych, publikował w drugim Wojciech Starzyński, Andrzej Witwicki – ps. Zespół obiegu m.in. w „Kulturze Niezależnej”, „Vacacie”, „4R”) otrzymał nagrodę Solidarności. Jeżdżąc po „Arce” i „Pulsie”. Polsce, zbierał kasety dla Archiwum Solidarności. 61 fil ludzie nowej 1979–2007

W 1987 dostał indywidualną Nagrodę Solidar- Kultury Niezależnej w 1989 r.); „Sąd Nieocenzu- ności za parodie „Dziennika Telewizyjnego” na ka- rowany” (oprac. Wiesława Wierzchowska) – na- setach video. groda KKN 1988; w 1987 „Raport o Łodzi” – dot. sytuacji w aglomeracji łódzkiej, dla papieża Ja- na Pawła II. Organizator wielu akcji ulotkowych, (np. „Ulo- tek Katyńskich”, „Jak długo jeszcze?”). Krystyna Po internowaniu współtworzył wraz z o. Stefa- nem Miecznikowskim Duszpasterstwo Środowisk Filipczak Twórczych. 1928 W latach 1978–80 wielokrotnie zatrzymywa- ny na 24 lub 48 godzin i przesłuchiwany przez Krawcowa. SB. Najprawdopodobniej zainstalowany podsłuch Jej mieszkanie w Łodzi przy ul. Rewolucji 1905 r. w mieszkaniu. Zarekwirowana maszyna do pisa- m. 20 (gdzie mieszkał jej syn Tomasz) było skrzyn- nia. Kłopoty ze znalezieniem pracy (zatrudniał się ką kontaktową, miejscem spotkań opozycjoni- jako tleniarz w szpitalu). w 1981 śledztwo w spra- stów, ogromnym składem bibuły, po którą przy- wie „Solidarności z Gdańskiem”. chodziło dziennie do 80 kurierów. Podczas rewizji Internowany od 12 grudnia 1981 do 4 grud- zabrano maszynę do pisania. Po tym fakcie była nia 1982 (w Łęczycy, Łowiczu, Kwidzyniu). Pierw- przesłuchiwana w pracy przez SB i zastraszana, że szy w Polsce ślub w więzieniu w Łowiczu w stycz- nie zobaczy więcej syna. niu 1982 podczas internowania (zaplanowany na Gwiazdkę ’81 – z Iloną Michalewską). [email protected]

Tomasz Filipczak zenon 1954 Filipczak Magister filologii polskiej – UŁ 1978. 1924–2006 Impuls do działań opozycyjnych: przypadkowe spałowanie w marcu 1968. Elektryk. W latach 1976–77 przepisywał pierwsze komu- Głowa całej opozycyjnej rodziny (Halina Filip- nikaty KOR i rozprowadzał je. czak Jurysta i Tomasz Filipczak). Właściciel miesz- Od Kingi Dunin przejął hurtową dystrybucję kania, które było znane łódzkiej opozycji i SB. wydawnictw Nowej i innych bezdebitowych. w je- Uczestniczył w przyjmowaniu i dystrybucji bi- go rodzinnym domu na ul. Rewolucji działał sklep buły. Udostępniał mieszkanie (ul. Rewolucji 4 m. z bibułą. 20) na zebrania ekstremy. Współzałożyciel i redaktor Nieregularnego Po rewizji i zabraniu maszyny do pisania prze- Kwartalnika Literackiego PULS (1977–81). Od paź- słuchiwany w pracy i zastraszany sankcjami wobec dziernika 1980 do grudnia 1981 – nieformalny re- rodziny. daktor naczelny pism „Solidarność z Gdańskiem” Zmarł w roku 2006 w Łodzi i „Pomruk” – pismo satyryczne – VI 81 (z W. Suł- kowskim i P. Bikontem). Wiceprezes Towarzystwa Polsko-Amerykań- skiego (założone w 1981). Pomysłodawca i kierownik Centrum Informa- jerzy cyjno-Kulturalnego NSZZ „S” Zakładów Przemy- słu Bawełnianego im. Marchlewskiego (przewod- Friedrich niczący „S” Jerzy Dłużniewski). 1951 1983 – pismo podziemne „Jedność” (M. edel- man, J. Dłużniewski, M. Czekalski); 1984 (z K. Kło- Wykształcenie wyższe pedagogiczne. potowskim) wydawnictwo „Film i Literatura”. Tu Współpracował ze środowiskiem korowskim wydał: 1 tom Polskiej encyklopedii Niezależnej od 1979, przygotowywał diapozytywy dla wy- – literatura polska 1933–88 (nagroda Komitetu dawnictw niezależnych m.in. PULS dla Nowej, 62 NOTy BIOGRAFICZNe g ł o

łódzkie wydanie „Robotnika”, a po sierpniu 80 – Robotnika”, „Wezwanie”, książki Niezależnej Ofi- „Solidarność z Gdańskiem”, ulotki, plakaty Soli- cyny Wydawniczej Nowa, CDN, Głosu, broszury darności, strajkowe biuletyny NZS, a także książki. „TW”. Okazjonalnie kolportował „Robotnika” i „Biuletyn Po wyjeździe za granicę od 1983 był przedsta- Informacyjny” KOR. Współpracował wtedy z J. wicielem „TW”, od 1985 przedstawicielem „PWA – Śreniowskim, W. Hemplem, J. Hetmanem, M. Cze- Przegląd Wiadomości Agencyjnych” i II Programu kalskim. Radia Solidarność. Jesienią ’81 przeniósł się do Mężyka (woj. pil- Członek zarządu Solidaritet Norge-Polen. skie), gdzie kolportował na niewielką skalę „Soli- Współpracownik Radia Wolna europa i Kultury Je- darność Wiejską”. rzego Giedroycia. W latach 1986–89, wraz z żoną Anną i J. Hamer- skim, prowadził (metodami parateatralnymi) zaję- cia z instruktorami harcerskim w Załęczu k. Wie- lunia – z udziałem wybitnych postaci niezależnej kultury i nauki. Zbigniew Zwolniony z pracy na UŁ w ’79 r. po powrocie z zagranicy, przesłuchany (rutynowo); od czerwca Garwacki ’80 miał zakaz wyjazdu z kraju (miał jechać po ma- 1954 teriały poligraficzne). Wielokrotnie rewidowany w stanie wojennym przy próbach zmiany miejsca Z zawodu filozof (studia w Akademii Teologii zamieszkania. Katolickiej). Obecnie prezes zarządu Sieci Kancelarii Dorad- Z działalnością niezależną związany od 1975 ro- ców Prawnych. ku. Pierwszy kontakt za pośrednictwem Antoniego Macierewicza. Od 1977 pracował w technice Nie- zależnej Oficyny Wydawniczej Nowa. Pozyskiwał Marcin lokale na drukarnie. Członek założyciel Studenc- kiego Komitetu Solidarności w Warszawie. w 1978 Frybes założył i wydawał pismo studenckie „Kurier Aka- demicki”, które rozprowadzał w ATK i na UW. Po Prócz kupowania papieru, pomocy przy skła­ Sierpniu 1980 w Regionie Mazowsze organizował daniu oraz kolportażu, miałem również przy- biblioteki zakładowe Solidarności; wykonywał do- jemność drukować w swym letnim domku nad kumentację fotograficzną wydarzeń związkowych. Narwią – okładki do „Kompleksu polskiego” Ta- w FOTONOWeJ uczestniczył w wydaniu kilku zbior- deusza Konwickiego wraz z Janem Narożniakiem ków zdjęć. Wykonał odbitki do kalendarzy fotogra- oraz Tomkiem Kamińskim (obecnie w Kandzie). ficznych (zamieścił własne zdjęcia). Pamiętam też, że wiele ryz papieru było wów- W stanie wojennym ukrywał się do maja 1983. czas przechowywanych w piwnicy u moich ro- w latach 1984–1989 mieszkał w Paryżu. Związa- dziców (Aleksandry i Stanisława Frybesów) na ul. ny z ośrodkiem emigracyjnym Kontakt, drukował Orzechowskiej 3 m 6 oraz w piwnicy naszych są- m.in. miesięcznik „Kontakt”. siadów z dołu – mieszkanie nr 2 (u których zresztą W 1991 założył wraz z żoną wydawnictwo książ- ukrywałem się po 13 grudnia 1981). kowe CyKLADy, którym kieruje do dziś. Wyróżnio- ny odznaką Zasłużony Działacz Kultury. [email protected]

Paweł Gajowniczek Konrad Głowik Na przełomie 1978/79 prowadził kolportaż 1960 wydawnictw niezależnych (Głos, książki Wy- dawnictwa im. Konstytucji 3 Maja). Na początku Z działalnością niezależną związany od 1980 stanu wojennego był kolporterem „Wiadomości” jako współzałożyciel NZS PW. i „Tygodnika Wojennego”. Kolportował też „Ty- Członek Rady Koordynacyjnej NZS PW i póź- godnik Mazowsze”, „KOS”, „CDN – Głos Wolnego niejszego Komitetu Strajkowego w czasie strajku 63 g o d ludzie nowej 1979–2007 na Politechnice. 14 grudnia 1981 wraz z Pietru- Sporo odznaczeń wojskowych i kilka cywilnych, chą (Piotrem Ziembińskim) wywiózł z siedziby trzy nagrody literackie. Od 1989 na emeryturze. NZS na ul. Szpitalnej sprzęt poligraficzny, któ- ry był wykorzystywany od pierwszych dni stanu wojennego do druku między innymi „Tygodni- ka Mazowsze” (wraz z Olgierdem Smoleńskim). Brał udział w tajnych spotkaniach Rady Koordy- jan nacyjnej NZS PW. Razem z Pietruchą organizował drukarnie dla Teosia (Teodora Klincewicza) np. Gogacz w Radziejowicach. Drukował dla Nowej razem 1945–1998 z Krzysztofem Siemieńskim, Jurkiem Ignatow- skim, Witkiem Wasilewskim i Pietruchą na Jelon- Z działalnością niezależną związany od 1980. kach. Razem ze Słoniem (Wiesławem Bielińskim) Dla Nowej wraz z Wojciechem Borowikiem, drukował kalendarze Solidarności. Współpraco- edwardem Wasilewskim i Krzysztofem Siemień- wał przede wszystkim z Teosiem (Grupy Oporu skim drukował na sicie m.in. pozycje z serii Biblio- Solidarni) oraz Oficyną Wydawnicza Rytm. Druko- teka Robotnika w 1980 i 1981. Delegat na i Zjazd wał metodą sitodruku znaczki pocztowe (pierw- NSZZ Solidarność. sze podziemne z perforacją). Dla Nowej zorgani- W stanie wojennym, w latach 1982–1989, zował drukarnię pod Garwolinem, gdzie razem współzałożyciel i redaktor miesięcznika „Vacat”. z Henrykiem Skibą drukował miesiecznik „Vacat” Współpracownik wydawnictw podziemnych m.in. i książki. Brał udział w ewakuacji drukarni namie- Niezależnej Oficyny Wydawniczej Nowa, Przedświ- rzonej przez SB. Współpracował również z wy- tu, In Plus. Kolporter „Tygodnika Mazowsze” i in- dawnictwem Przedświt, Piotrem Niemczykiem nych pism podziemnych. (WiP), Markiem Więzowskim, Tadeo (Marianem Redaktor pierwszego podziemnego wydania Kotarskim). książki „Oni” Teresy Torańskiej, którą wydał Przed- Obecnie współwłaściciel drukarni i wydawnic- świt. twa Garmond. Po 1989 sekretarz redakcji w „Tygodniku So- Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kultury. lidarność”, a następnie dyrektor wydawnictwa [email protected] expressu Wieczornego. Zmarł po ciężkiej chorobie w kwietniu 1988.

Piotr Godlewski Barbara 1929 Górska-Moćko Tłumacz literatury czeskiej i słowackiej. 1952 Publikował jako Paweł Hartman, P.H., ph-n. Od 1943 w Szarych Szeregach (Zawisza, Bojowe Działalność opozycyjną rozpoczęła na prze­ Szkoły) następnie żołnierz Armii Krajowej (w po- łomie lat 1979–80 uczestnictwem w manifesta- wstaniu warszawskim w baonie Oaza). Redaktor cjach niepodległościowych organizowanych przez w wydawnictwach i prasie, od 1972 w IFiS PAN, A. Czumę i W. Ziembińskiego. w 1982 przeszedł na rentę inwalidzką. 1965 – po- W Nowej zaczynała od 1980 jako kolporterka czątek działalności translatorskiej. „Biuletynu Informacyjnego” KSS KOR. W 1976 za pośrednictwem Jana Szemińskiego Potem uruchomiła punkt składania książek, do- z IH PAN nawiązał kontakt ze środowiskiem KOR. starczanych przez M. Chojeckiego. Był stałym współpracownikiem „Krytyki” (w nume- W 1981 pracowała jako pomocnik w drukar- rze 1. przekład listu Havla do Husaka). Publikował niach A. Grzesiaka, A. Górskiego i R. Wojciechow- m.in. w Almanachu Humanistycznym, Karcie, Kul- skiego (m.in. w Zielonce). turze Niezależnej, Vacacie, Walce, Wezwaniu i „Za- W stanie wojennym była łączniczką między pisie”. „Zbyt głośna samotność B. Hrabala” (Nowa ukrywającymi się drukarzami Nowej, a ludźmi za- 1978) to pierwsza z kilkunastu książek w jego prze- pewniającymi im zaopatrzenie. z pomocą Z. i Cz. kładzie wydanych w drugim obiegu – oprócz No- Szulkowskich oraz W. Bętkowskiego utrzymywa- wej, Krąg, Mysia 5, Przedświt. ła bezpieczny kontakt A. Górskiego z księdzem J. 64 NOTy BIOGRAFICZNe g r u

Popiełuszką. Dzięki temu możliwe było przeka- zywanie księdzu Jerzemu druków Nowej (m.in. w 1983 r. homilii Jana Pawła II wygłoszonej w cza- Marzena sie jego pierwszej wizyty w Polsce). W latach 1982–85 organizowała magazyny wy- Górszczyk-Kęcik druków książek, punkty ich składania i składy prze- zmarła w 1999 mycanego z Zachodu wyposażenia poligraficzne- go. W 1969 kolportowała pismo „Biuletyn” gru­ Aresztowana w 1985 i skazana na rok i trzy mie- py Ruch Andrzeja Czumy. siące. Po amnestii kontynuowała działalność w No- W 1979 zorganizowała i prowadziła Uniwersytet wej wespół z ekipą A. Górskiego i M. Radziwiłła. Ludowy w Zbroszy Dużej, od wiosny 1979 współ- Odznaczenia: Zasłużony Działacz Kultury. redagowała pismo „Placówka”, w czerwcu weszła w skład Ośrodka Myśli Ludowej. Od 1980 r. (wspólnie z mężem Wiesławem Kę- cikiem) wydawała pismo – „Solidarność Wiejska”. w czerwcu 1981 utworzyła Niezależne Wydawnic- two Chłopskie. Współpracowniczka KOR i Nowej. Andrzej Aresztowana w 1971, skazana na 2 lata więzie- nia, zwolniona po 1,5 roku. Internowana 13 grud- Górski nia 1981, zwolniona wiosną 1982. 1951

Kontakt z opozycją nawiązał w 1978. Znajomości towarzyskie zaowocowały kolpor- towaniem bibuły i składaniem książek. Dzięki pra- cy w SPHW załatwiał materiały poligraficzne i pa- Mieczysław pier. w 1980 uruchomił z Adamem Grzesiakiem pierwszą w Nowej i drugim obiegu maszynę offse- Grudziński tową – został etatowym drukarzem. 1948 Na początku 1982 nawiązał współpracę z Regio- nem i 12 II w drukarni w Falenicy ruszył z drukiem Inzynier mechanik, informatyk. książek, ulotek i „Tygodnika Mazowsze” – ze zna- Pierwszy kontakt z opozycją : jesień 1977, Grze- kiem Nowej i czerwoną winietką Solidarności… gorz Boguta. Ukrywając się z Pawłem Bąkowskim, prowadził Zajmowałem się w latach 1976–1980: wtedy wraz z nim Nową. 1. Wyszukiwaniem i zakupem papieru w skle- Jesienią 1982 firmie zaczął znów szefować Grze- pach papierniczych Warszawy i okolic. gorz Boguta. w uzgodnieniu z nim szkolił nowe 2. Wyszukiwaniem miejsc do drukowania i do ekipy i uruchamiał przemycane offsety, organizo- składania gotowych książek (Nowa i „Biuletyn In- wał drukarnie i drukował. z ramienia Nowej współ- formacyjny” KSS KOR) uczestniczył w wydaniu pierwszych numerów 3. Transportem. pisma „Most”, (podobnie wiosną 1984 współ zor- 4. Prowadzeniem punktu sprzedaży detalicznej ganizował Kooperatywę Wydawniczą Feniks). książek i druków wydawnictwa Nowa. W październiku 1983 został aresztowany. Zwol- 5. Brałem udział w zebraniach redakcji BI i wy- niony z mocy amnestii, wrócił do podziemia. dawnictwa Nowa. Aresztowany ponownie w maju 1985 w Słup- W ramach wykonywania tych funkcji współpra- nie. Skazany na 1,5 roku, prowadził przez 5,5 mie- cowałem z wieloma osobami mniej lub bardziej mi siąca głodówkę. Po wyjściu z więzienia, wspólnie znanymi i myślę, że było ich około 50. (m.in. : G. Bo- z Maciejem Radziwiłłem, kontynuował pracę dla guta, S. Blumsztajn, J. Szczęsna, P. Cieślak, Ryszard Nowej – do 1988. Knauff i inni). Od 1978 uczestniczył w wydaniu ponad 60 ksią- W moim mieszkaniu przy ulicy Okrąg w War- żek oficyny Nowa (nakłady zwykle 3000–5000 szawie prowadziłem sklepik wydawnictw niele- egz.) około 100 nr. TM, broszury, tysiące ulotek galnych. Dochodziło tam wielokrotnie do rewizji, w stanie wojennym. po których często byłem zatrzymywany na 48 go- Odznaczenia: Zasłużony Działacz Kultury. dzin po okolicznych komisariatach MO Śródmie- Uczestnik spotkań FC Nowa w latach 1983–1989. ścia, Mokotowa czy Pragi oraz oczywiście w Pała- [email protected] cu Mostowskich. 65 g r z ludzie nowej 1979–2007

W marcu 1978 zostałem represyjnie zwolniony z pracy (Instytut Organizacji Przemyslu Maszyno- wego). Adam 28 sierpnia1980 aresztowany, osadzony w wię- zieniu mokotowskim w Warszawie i oskarżony Grzesiak o przynależność do KSS KOR. Zostałem uwolniony 1953 na mocy Porozumienia Gdańskiego. Internowany 13.12.1981 w Białołęce. Z zawodu mechanik (wykształcenie średnie). Od września 1982 r. we Francji, pracuję jako in- z działalnością Nowej związany od 1979. formatyk w koncernie samochodowym Renault Zajmował się drukowaniem książek, wydaw- S.A. Jestem przedstawicielem wydawnictwa Nowa nictw niezależnych („Biuletyn Informacyjny”, „Za- we Francji do dnia dzisiejszego. pis”, Krytyka) organizował podziemne drukarnie. Odznaczenia i wyróżnienia: 21 września 2006 Po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 dru- zostałem odznaczony przez prezydenta RP Krzy- kował z Andrzejem Górskim i Pawłem Bąkowskim żem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. m.in. pierwszy numer (sygnowany 2) „Tygodnika [email protected] Mazowsze”. Internowany 17 lutego 1982, zwolniony 15 grudnia 1982. Po wyjściu na wolność dalej współ- pracował z Nową. Aresztowany wraz z Krzyszto- fem Siemieńskim i Mateuszem Wierzbickim 26 Krzysztof maja 1983 w leśniczówce w Ostrowiku woj. mazo- wieckie podczas druku książki Bora Komorowskie- Grzelczyk go pt. „Polskie państwo podziemne”. Zwolniony 1957 na mocy amnestii 31 lipca 1983. Po wyjściu na wolność do końca 1983 nadal Z zawodu politolog (studia na Uniwersytecie współpracował z Nową. Wrocławskim). Obecnie właściciel Ogólnopolskiego Centrum Z działalnością opozycyjną związany od grudnia Matrymonialnego Czandra, działacz społeczny, 1977 jako rzecznik SKS. Był również rzecznikiem w latach 2001–2007 prezes organizacji pożytku KSS we Wrocławiu. Od 1978 zajmował się kolporta- publicznego KS Ursus. Najbliżsi współpracownicy żem wydawnictw Nowej. Drukował ulotki. Współ- w Nowej: Andrzej Górski, Tomasz Michalak, Krzysz- pracował z Wydawnictwem im. Konstytucji 3 Ma- tof Siemieński, Roman Wojciechowski, Jerzy Igna- ja. Autor tekstów w Biuletynie Dolnośląskim. Blisko towski, Paweł Bąkowski, Bogdan Grzesiak, Miro- współpracował z Aleksandrem Gleichgewichtem sław Chojecki. i Piotrem Starzyńskim. w październiku 1980 wraz Uczestnik spotkań piłkarskich FC Nowa w latach z narzeczoną, później żoną Jolantą Grzelczyk, z do- 1983–1989. mu Kucikiewicz, założył NZS w Instytucie Nauk Po- litycznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Od lutego do 13 grudnia 1981 był sekretarzem Radia Solidarność. Wielokrotnie zatrzymywany na 48 godzin. w stanie wojennym internowany. w la- Bogdan tach 1985–1992 przebywał na emigracji w Kana- dzie. Po powrocie do Polski pracował w wydawnic- Grzesiak twach i samorządach terytorialnych. Od grudnia 1950–1999 2005 jest wojewodą dolnośląskim. [email protected] Pod koniec lat 70. razem z żoną Anną zaofe­ rował współpracę Mirosławowi Chojeckie­ mu. Usłyszał o nim w Wolnej europie. Pracując jako drukarz w państwowej firmie wy- dawniczej, Grzesiak wydrukował dla Nowej (z bra- tem Adamem) m.in. autobiografię Jana Nowaka- Jeziorańskiego „Kurier z Warszawy”. On i Chojecki zostali za to aresztowani przez SB. Grzesiak dostał dwa lata w zawieszeniu na trzy, ale nie zaprzestał pracy dla Nowej i podziemia. w sierpniu 1980 zaj- mował się poligrafią w Stoczni Gdańskiej, a później 66 NOTy BIOGRAFICZNe h o l organizował poligrafię w różnych komisjach Soli- jerzy darności. Pracował w Regionie Mazowsze. Inter- nowany 13 grudnia 1981 przesiedział aż do Wigilii Herbich 1982, a potem wrócił do podziemnego drukarstwa. w końcu lat 80. założył własny zakład poligraficz- „Kapinę” działałem w Nowej, zarówno w okre- ny, gdzie drukował m.in. ulotki przed wyborami sie przed stanem wojennym (byłem kolporterem w 1989. Zmarł 26 stycznia 1999. dysponującym samochodem i współpracującym FOTO: eRAZM CIOŁeK z grupą Grzesia Boguty), dostarczałem różną bibu- łę szeregu osobom, w tym do punktu przekazują- cego ją np. Adamowi Michnikowi) jak i w okresie Wojciech stanu wojennego (jeszcze w grudniu opróżniłem z książek szereg punktów kontaktowych, a już Hempel w styczniu zorganizowałem drukarnie, składa- 1949 czy i kolporterów, nie udało mi się zorganizować redakcji). Udało się nam dać głos o tym, iż istnie- Plastyk, współpracownik KOR w Łodzi w la- jemy mimo terroru stanu wojennego, ale wię- tach 1977–81. Działania opozycyjne rozpoczął od cej było wpadek niż sukcesów. w maju 1982 roku powielania skarg robotników radomskich w 1977. wpadły niestety aż 44 osoby, SB skonfiskowała ok. Wprowadzony wkrótce potem do domu ewy i Jac- 1000 egzemplarzy pamiętników Wata, oraz zabra- ka Bierezinów przez Krzysztofa Woźniaka, praco- ła parę przygotowanych tekstów do druku. Minę- wał przez kilka lat głównie z członkiem KOR Józe- ło już sporo czasu i niewiele pamiętam imion czy fem Śreniowskim. nazwisk ludzi wtedy ze mną współpracujących (ni- Kontakt z Nową zaczął od składania PULSU gdy ich nie zapisywałem), oprócz nazwisk moich i małego kolportażu w 1977. Współpracował wte- przyjaciół i kolegów. w 1982 udało mi się też na- dy z Kingą Dunin i Tomkiem Filipczakiem. wiązać kontakty z zagranicą, dzięki czemu otrzy- eksperymentował druk: z cynfolią, powielaczem maliśmy trochę sprzętu (kamery filmowe, powie- alkoholowym własnego pomysłu, powielaczem lacz, itp). białkowym ramkowym i wreszcie sitodrukiem. Si- Obecnie jestem pracownikiem nauki, zatrud- todruku uczył się od Witolda Łuczywo z Nowej, nionym w Instytucie Chemii Fizycznej Polskiej Aka- a następnie szkolił swoich drukarzy. w sprawach demii Nauk (od 1971 roku) na etacie docenta i z-cy wydawniczych Nowej współpracował z Mirkiem dyrektora oraz na Wydziale Matematyczno-Przy- Chojeckim i Józefem Śreniowskim. rodniczym UKSW (na etacie profesora). Dla Nowej w Łodzi projektował okładki broszur i książek oraz powielał je sitodrukiem z Janem Ka- mińskim i Zbigniewem Bartczakiem w ramach ini- cjatyw wydawniczych Józefa Śreniowskiego. Latem 1980 pomagał w organizacji kolportażu Wacław i wrzucania pisma „Robotnik” do łódzkich fabryk. Złapany z ulotkami na ulicy był zatrzymany na 48 Holewiński h. w domu rewizja. 1956 Po powstaniu Solidarności przeniósł sprzęt sito- drukarski i doświadczenia z podziemia do siedziby Prawnik, studia na UW, pisarz. Związku. Organizowali tzw. wojnę plakatową na Związany z Nową od1977, mój kolega ze stu- murach Łodzi. z nowo wyszkolonymi drukarzami diów Janusz Iskra miał kumpla: Paweł Bąkowski, powielali afisze propagandowe w dużych ilościach z Żoliborza, znana postać z Nowej i KOR. przez pół roku aż do przejścia na offset. Przygoto- Początkowo składanie książek Nowej i Biulety- wanie fototechniczne sitodruku zapewniali wciąż nu Informacyjnego, Niezależna Biblioteka na UW jeszcze zakonspirowani korowcy Janusz Hetman z Jackiem Czaputowiczem i Wojtkiem Borowikiem, i Jerzy Friedrich. potem w ramach Nowej Niezależna Spółdzielnia Od 13 grudnia ’81 internowany przez 7 miesięcy Wydawnicza 1, a w niej wszystko – program, druk, w Łęczycy i Łowiczu. składanie, kolportaż. NSW1 działała do 13 grudnia W 1983 emigruje do USA, w 1995 powraca. 1981. Od grudnia 1982 współzałożyciel Przedświtu Obecnie jest projektantem plastycznym. (wraz z Jarkiem Markiewiczem). Odznaczony Krzyżem Komandorskim Polonia Represje: wielokrotnie zatrzymywany na 48 Restituta godzi, w latach 1979–1989 zakaz wyjazdu z kraju [email protected] (nie otrzymywałem paszportu, w 1981 roku zarzut 67 i g n ludzie nowej 1979–2007 prokuratorski (wraz z braćmi Sielewiczami „godze- Wierzbickiego, a po 1984 roku był także współpra- nia w sojusze” PRL. Internowany 13 stycznia 1982 cownikiem Przedświtu i wydawnictwa In Plus. (wcześniej do zatrzymania ukrywał się), areszto- wany w maju 1984 (zwolniony na mocy amnestii w sierpniu tegoż roku). Aldona Odznaczenia i wyróżnienia Zasłużony działacz kultury Jabłońska- Obecnie: pisarz (prozaik, dramaturg, scenarzy- Klimczak sta), wiceprezes Warszawskiego Oddziału Stowa- rzyszenia Pisarzy Polskich. 1948 [email protected] FOTO : G. DĄBROWSKA Z wykształcenia filozof (studiowała na ATK), z zawodu artystka. Z Nową związana od 1977. Uczestniczyła razem z mężem w drukowaniu w ich własnym domu pu- blikacji Nowej („Robotnik”, „Zapis”, „Czarna księga jerzy cenzury” i inne). Udostępniała dom na spotkania kierownictwa Nowej. w 1980 jeździła z mężem do Ignatowski strajkującej Stoczni Gdańskiej, zawożąc tam listę 1938–1995 aresztowanych działaczy opozycyjnych. 16 grud- nia 1981 zatrzymana w kotle u ewy Milewicz, mi- Urodzony na warszawskiej Szmulowiźnie mo wielogodzinnych przesłuchań i szantażu ode- w rodzinie b. podoficera WP, jako nastola­ braniem dziecka odmówiła podpisania deklaracji tek w wypadku stracił nogi, ukończył szkołę lojalności. Wraz z ewą Milewicz organizowała siat- podstawową. w zakładzie dla ociemniałych przy- kę mieszkaniową i informacyjną dla TKK. Potem uczony do zawodu szczotkarza, pracował jako cha- woziła prasę podziemną do Gdańska. łupnik. W latach 1985–89 członek redakcji pisma Kos Był niezwykle dzielnym współpracowni- (Grażyna Narocz). z mężem prowadziła punkt kol- kiem wielu organizacji niezależnych w latach portażu podziemnych pism i książek. Członek za- 1977–1989. Mimo że miał amputowane obie nogi łożyciel STO, po 1989 organizatorka szkół społecz- tuż poniżej bioder, jego działalność miała ogrom- nych. w latach 1994–1998 radna Warszawy. ną wartość dla organizacji, z którymi współpraco- Wyróżniona odznaką Zasłużony działacz kultu- wał. ry i Zasłużona dla oświaty. w 2007 odmówiła zgło- W latach 1979–80 ściśle współpracował z Toma- szenia do odznaczenia przez Prezydenta RP Lecha szem Chlebowskim przy okazji druku „Placówki” Kaczyńskiego za działalność w Nowej . przez Nową. Pan Jerzy udostępniał swoją altankę [email protected] na Wilanowie na druk „Placówki”, ale jednocześnie jego mieszkanie przy ul. Bartoszewicza służyło ja- ko jeden wielki magazyn wszystkiego, co wiązało się z drukiem, od papieru, przez farby, półprodukty itp. Regularnie – co dwa tygodnie do jego miesz- Bolesław Andrzej kania zwożono materiały, które później pakowano do jego trabanta i szurając „brzuchem samocho- Jabłoński du po ziemi” następował transport do altanki przy 1937 ul. Kosiarzy. Tam przyjeżdżali drukarze z maszyną i rozpoczynał się druk, który trwał około doby. Wykształcenie wyższe – ornitolog (UW– Wy­ Po 1980 p. Jerzy był równie aktywnym działa- dzial Biologii i Nauki o Ziemi). Używane pseu­ czem podziemia. w jego altance od pierwszych donimy: BrokII, Omega, Profesor. dni stanu wojennego Tomasz Jurkowski i Krzysz- Z wydawnictwami niezależnymi związany tof Siemieński drukowali ulotki wzywające do opo- od początku 1982 do wyborów czerwcowych ru społecznego oraz od marca 1982 „Tygodnik 1989. Prowadzenie drukarni wydawnictwa Rytm Mazowsze”. Jerzy Ignatowski był także kierowcą, w miejscu zamieszkania od lata 1982. Kolpor- składaczem książek i broszur Nowej drukowanych taż wydawnictw Nowej i Kosa od Teresy Zabłoc- w innych drukarniach przez Konrada Głowika, Pio- kiej z Instytutu im. Nenckiego przez żonę Joan- tra Ziembińskiego, Tomasza Jurkowskiego, Krzysz- nę pracownika Instytutu Parazytologii PAN oraz tofa Siemieńskiego, Adama Grzesiaka i Mateusza koleżanki z Instytutu Zoologii Barbary Bierzyśkiej 68 NOTy BIOGRAFICZNe j a n z domu Wyrzykowskiej. Wydawnictwa wraz z „Ty- powiedziana” .Członek Komitet Obywatelskie- godnikiem Mazowsze” były przekazywane do Ka- go, uczestniczyła w obradach Okrągłego Stołu towic, Krakowa i Szczecina, odbierane przez P.IX w podstoliku prasowym. w 1989 wicedyrektor Pr. oraz do środowiska bliskiego KPN oraz byłego Ke- i Polskiego Radia, w 1991 zdegradowana, robi- dywu (odbierali Lopek – Leopold Kumant lub Ja- ła reportaże dla TVP, współpracowała z telewizją dwiga Strzemżalska). Na rejon Otrębus odbierała austriacką ORF. Po roku wróciła do radia, w 1998 Jadwiga Stokowska oraz Witold Zieliński na teren założyła Studio Reportażu i Dokumentu Polskiego Podkowy Leśnej. Przy okazji badań ornitologicz- Radia. w 2004 wydała zbiór rozmów z działaczami nych w Świętokrzyskim Parku Narodowym wy- Solidarności pt. „Portrety nie dokończone” i w 2005 dawnictwa były dostarczane w latach 1983–1986 wspólnie z Markiem Millerem dokument o dzien- do Zakładu Geologii w Kielcach (Zbigniew Rubi- nikarzach w czasie strajku w Stoczni Gdańskiej „Kto nowski – środowisko związane z Wujaszkiem – tu wpuścił dziennikarzy – 20 lat później.” płk. Teligą z Solidarności Rolników Indywidual- W 2005 laureatka GRAND PReSS (wspólnie nych) i rozkładane przy kapliczkach na trasie ze z Magdą Skawińską) za reportaż radiowy „Wojna Św. Krzyża i w Kakominie, gdzie dostęp mieli tu- legend, czyli chwila zadumy nad życiem Anny Wa- ryści z różnych rejonów Polski. Drukarnię i zma- lentynowicz”. Obecnie jest przewodniczącą Rady gazynowane wydawnictwa udało się dwukrotnie Programowej TVP, wykłada dziennikarstwo (Szko- ewakuować w odpowiednim momencie. Dwu- ła im. M. Wańkowicza i w Laboratorium Reportażu krotnie zatrzymany na 48 godz. UW) i jest szefową Zespołu ds. opiniowania wnio- sków do odznaczeń za działalność opozycyjną w latach 1956–1989 przy prezydencie RP. Po 1989 – otrzymała odznakę Zasłużonego Działacza Kultury, w 2002 nie przyjęła Srebrnego janina Krzyża Zasługi z kancelarii prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. w 1998 międzynarodowe nagro- Jankowska dy w konkursach dziennikarskich: Premios Ondas 1939 i wyróżnienie w PRIX eUROPA. [email protected] ; Janina.Jankowska@ Reporterka radiowa (po polonistyce na UW). prezydent.pl Używane pseudonimy: Agata, (publikowa- ła w podziemiu jako ewa Audycka, Wanda Sza- ad i Jan Gall – wspólnie z Markiem Mądrzejew- skim). w 1969 pierwsze przesłuchania związane z pomocą dla studentów i wysyłaniem informa- Wiesław cji o marcu ‘68 do Paryża. Od 1976 przez Jerzego Zieleńskiego współpraca z „Biuletynem Informa- Janowski cyjnym” (przepisywała pierwsze numery komuni- 1956 katów KOR i BI, później organizowała i dawała lo- kal na druk, sporadycznie pisała do BI i „Zapisu”), Mgr zarządzania (studiował na PW, UMK najbliższa współpraca z Joasią Szczęsną i Sewery- i WSPiZ im. L. Koźmińskiego). nem Blumsztajnem, Wujcami, Heleną Łuczywo, Z działalnością opozycyjną związany od jesieni Jackiem Kuroniem, Adamem Michnikiem. Utrwa- 1976, gdy jako student Wydziału Fizyki Technicz- liła strajk gdański 1980 w dokumencie radiowym nej i Matematyki Stosowanej PW, wspólnie z kole- Polski Sierpień, w 1981 współtworzyła radio związ- gami z roku: Teodorem Klincewiczem, Krzysztofem kowe poza cenzurą zwane Radio Solidarność Re- Lachowskim i Wiktorem Karpińskim m.in. zbierał gion Mazowsze. pieniądze dla poszkodowanych robotników Rado- Po stanie wojennym do 1987 pracowała dla wy- mia i Ursusa, kolportował wydawnictwa drugiego dawnictw podziemnych CDN (ze Sławkiem Bielec- obiegu (w tym Nowej od chwili jej powstania je- kim) i w Oficynie Fonograficznej Nowa, produkcja sienią 1977). w latach 1979–1983 studiował ma- kaset z Markiem Mądrzejewskim w zespole z G. Bo- tematykę na UMK. Do sierpnia 1980 kolportował gutą, M. Chimiakiem, M. Borowikiem i autorami. wydawnictwa w środowiskach opozycyjnych i aka- W 1983 współzałożycielka Archiwum Solidarno- demickich Torunia, przywoził je z Warszawy m.in. ści z G. Bogutą, A. Paczkowskim, W. Adamieckim ze skrzynki Nowej i z innych ośrodków we współ- i M. Owsińskim. Internowana i w 1984 aresztowa- pracy ze Stanisławem Śmiglem, Konradem Turzyń- na. Wydała w Nowej dwie książki: „Bez mikrofo- skim i Krystyną Kutą. Organizator i członek Zarzą- nu” i monografię Zbigniewa Bujaka „Prawda raz du NZS UMK. Wiosną 1981 współzałożyciel (ze St. 69 j a s ludzie nowej 1979–2007

Śmiglem i Józefem Domianem) Spółdzielni Wy- redaktor podziemnego miesięcznika „Wezwanie”, dawniczej TON – wydawca pierwszego pełnego, współpracownik Oficyny Wydawniczej Nowa, autor 3-tomowego, krajowego wydaniu „Archipelagu książek i tomików poetyckich wydanych przez pod- Gułag” A. Sołżenicyna oraz we współpracy z Nową ziemne wydawnictwa. 1986–90 i 1994–99 publicy- m.in. „Małej Apokalipsy” T. Konwickiego i „Nierze- sta paryskiej „Kultury” – cykle „Dziennik zewnętrz- czywistości” K. Brandysa, a także w Wydawnictwie ny” oraz „Z ukosa”. Od 2000 roku w „Rzeczpospolitej” NZS UMK – „Zniewolonego umysłu” Cz. Miłosza. dodatek „Plus- Minus” pod pseud. Smecz do czerwca Współorganizator marszów, w maju 1981, w obro- 2007. i od czerwca 2009 tygodnik „Newsweek”, felie- nie uwięzionych działaczy KPN. Do jesieni 1982 ton „Z ukosa”… już pod nazwiskiem ukrywał się poszukiwany dwoma listami gończymi Dyrektor Instytutu Polskiego w Sztokholmie przez SB i Prokuraturę POW. Organizował struktu- i attache kulturalny w Szwecji (1990–94). ry konspiracyjne Torunia. Zatrzymanemu w listo- Publikacje: zbiory poetyckie, m.in.: „Promienie padzie 1982 areszt zamieniono na dozór milicyjny błędnego koła”, 1980; „Biała łąka”, poetycki dzien- do stycznia 1983. Od lutego pracował w odziedzi- nik z więzienia, 1983, „Kropla, kropla”, 1985, „Czas czonym gospodarstwie rolnym w obecnym pow. pamięci i zapomnienia”, 1985, „Węzeł polski”, „Fast mławskim. Organizował kolportaż i kolportował zweihundret Jahre schon” Veto Verlag Berlin 1988, wydawnictwa niezależne w środowiskach wiej- „21 dikter”, Brombergs Sztokholm 1992; „Tylko skich i małomiasteczkowych, współuczestnik two- czułość idzie do nieba”, Iskry 2004. Autor książek rzenia Solidarności Wiejskiej i reaktywowania NSZZ reportażowych o Solidarności i stanie wojennym, RI „S”. Od lata 1988 wydawca niezależnego pisma m.in.: „Zapiski z błędnego koła”, „Życie Anny Wa- rolników „Ugór” (druk: Grupy Oporu „Solidarni” lentynowicz”, 1985; felietonista, wybor wierszy, Teosia Klincewicza), działacz NSZZ RI „S” i Komite- „On the crossroads of Asia and europe „Salmon tu Obywatelskiego „S” woj. ciechanowskiego. Run Press Alaska” 1999, wybór felietonów „Gra Po 1989 działacz samorządu lokalnego, radny wstępna”, Santorski 2003. Opowiadania „Gorący gminy Stupsk w obecnym pow. mławskim i wice- lód” Santorski 2004, powieść „Rzeka podziemna”, przewodniczący wojewódzkiego sejmiku samorzą- Santorski 2005; dowego woj. ciechanowskiego w latach 1990–1992, Laureat nagród, m.in.: Fundacji Roberta Gra- delegat Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Samorzą- vesa, Fundacji Kościelskich; nagrody Kulturalnej du Terytorialnego w woj. ciechanowskim w latach NSZZ Solidarności za twórczość z okresu stanu 1990–1991, poseł na Sejm RP i kadencji w latach wojennego; nagrody Dziennikarzy Niezależnych 1991–1993 (m.in. przewodniczący sejmowej Komi- im. A. Słonimskiego; nagrody literackiej paryskiej sji Samorządu Terytorialnego). Obecnie pracownik „Kultury”. Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz NIK Delegatura w Bydgoszczy. kultury”. Wyróżniony m.in. odznaką Zasłużony działacz [email protected] kultury, odznaką Zasłużony dla Rolnictwa, odzna- ką Zasłużony dla Woj. Ciechanowskiego. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. [email protected] jerzy Jedlicki Tomasz 1930

Jastrun Profesor w Instytucie Historii PAN. 1950 W listopadzie 1977 należał do grona pierwszych wykładowców „uniwersytetu latającego”, w stycz- Pseudonimy: Witold Charłamp, TE.JOT, Smecz niu 1978 przystąpił do Towarzystwa Kursów Na- – pisarz, dziennikarz, krytyk literacki; w l. 70. ukowych i był z wyboru członkiem jego komisji i 80. zaangażowany w życie polityczne. programowej. Prowadził wykłady w prywatnych W l. 1980–81 redaktor „IKS” – Informatora Kultu- mieszkaniach. Redagował niektóre wykłady TKN ralnego Solidarności, autor reportaży, m.in. o strajku oraz Zeszyty z serii Idee, wydawane przez Nową sierpniowym w Stoczni Gdańskiej „Las Birnam ru- bądź Nową 2, 1979–1981. szył”. Po wprowadzeniu stanu wojennego ukrywał Internowany 13 grudnia 1981, przebywał się przez rok, w 1982 internowany; działacz podziem- w ośrodku odosobnienia w Jaworzu, potem w Dar- nych struktur opozycyjnych, od roku 1982 do 1988 łówku do 10 lipca 1982. 70 NOTy BIOGRAFICZNe j e ś

Współpracował z „Krytyką” i „Tygodnikiem Ma- w 1971 przechowuje archiwum RUCHU. zowsze” 1983–1988 (pseud: Baltazar, AB) W 1974 wyjeżdża do Paryża w celu nawiązania FOTO: eLŻBIeTA LeMPP kontaktów z emigracją. Od 1974 nawiązuje kon- takt z RWe, do której przesyła materiały o prześla- dowaniach w PRL. w latach 1974–1990 na emigra- cji. W 1978 zakłada wydawnictwo editions Spotka- Tadeusz nia. w tym czasie organizuje wysyłkę pierwszych powielaczy do Polski (trafiają one do środowiska Jedynak lubelskiego – Janusz Krupski), jest pomysłodawcą 1949 stworzenia pierwszej oficyny wydawniczej o na- zwie Nieocenzurowana Oficyna Wydawnicza, któ- Polityk, działacz związkowy, były poseł na ra w Lublinie wydała pierwsze dwa numery kwar- Sejm. talnika „Zapis”. w tym okresie wysyła do Polski Ukończył w 1970 Technikum Budowlane dziesiątki tysięcy książek. w Płocku. w latach 1972–1981 pracował w Kopalni Po stanie wojennym jest współzałożycielem Węgla Kamiennego „Manifest Lipcowy” w Jastrzę- w Paryżu Komitetu pomocy Solidarności. Organi- biu-Zdroju. w 1980 był wiceprzewodniczącym Mię- zuje wiele akcji pomocy dla Solidarności oraz in- dzyzakładowego Komitetu Strajkowego i jednym nych organizacji niepodległościowych. z liderów śląskiej Solidarności. w stanie wojennym W latach 1987–1980 kieruje Księgarnią Polską został internowany na okres od 13 grudnia 1981 w Paryżu. do 23 grudnia 1982. Po zwolnieniu działał w pod- Do Polski wraca w 1990 i kieruje wydawnic- ziemiu, pełnił funkcję przewodniczącego Regionu twem editions Spotkania. Śląsko-Dąbrowskiego i członka Tymczasowej Ko- Odznaczenia: Złoty Krzyż Zasługi RP Londyn misji Koordynacyjnej NSZZ Solidarność. w czerwcu 1983, Zasłużony Dzialacz Kultury 2001. 1985 został aresztowany, zwolniono go we wrze- śniu 1986 na mocy amnestii. Podjął pracę w przed- siębiorstwie budowlanym w Żorach. Sprawował mandat posła i kadencji z listy NSZZ „ Solidarność „ i II kadencji z listy Unii Pracy (za- edward siadał w Komisji Administracji i Spraw Wewnętrz- nych). Od 1998 pracował w różnych spółkach, od Jeśmian 2003 prowadzi wraz z żoną działalność gospodar- 1956 czą. W 1980 nawiązał kontakt z Wojciechem Borowi- Współpracownik KOR od roku 1976. kiem i rozpoczął współpracę z Nową jako kolpor- Organizował i prowadził działalność opozycyj- ter. w 1987 założył jako pierwszy w Polsce legal- ną w Łodzi: wyszukiwał współpracowników, dru- ną księgarnię wydawnictw bezdebitowych, gdzie kował, składał, przechowywał i kolportował książki można było nabywać książki Nowej i Myśli. Nowej i inne niezależne wydawnictwa. Był współ- W 1988 został odznaczony przez Prezydenta RP założycielem Niezależnego Klubu Dyskusyjnego na Uchodźstwie Kazimierza Sabbata Krzyżem Ka- w Łodzi (NKD). w jego mieszkaniu odbywały się walerskim Orderu Odrodzenia Polski. spotkania, dyskusje i prelekcje. Od 2007 działa w Ruchu na rzecz Demokracji. W 1977 anulowano mu pieczątkę w dowodzie osobistym i odebrano prawo opuszczania kra- ju. Ówczesną żonę, Bożenę Słowińską wyrzucono z pracy w teatrze lalek w Łodzi. w 1978 aresztowa- ny wraz z elżbietą Lewińską przed zakładami Wi- Piotr Antoni fama w Łodzi za rozdawanie „Robotnika”. Skaza- ny na 30 dni więzienia, w którym przeprowadził Jegliński 7-dniową głodówkę protestacyjną. 1952 Władze utrudniały mu życie wielokrotnym wy- rzucaniem z wynajmowanych mieszkań, zatrzy- W latach 1970–1974 na KUL-u razem z Janu­ maniami w areszcie i rewizjami, pierwsze odbyły szem Krupskim i Bogdanem Borusewiczem się w 1977 roku. w domu miał zainstalowany pod- działa w ramach koła historyków, wydając me- słuch. w 1978 roku został dwukrotnie zatrzymany todą fotograficzną książki otrzymane z zachodu. na 48 godzin w Łodzi i w Białymstoku gdzie pobito 71 j u r ludzie nowej 1979–2007 go w komendzie milicji. w lipcu i sierpniu 1980 Ignatowskim przede wszystkim „Tygodnika Ma- brał udział w intensywnym kolportażu „Robotni- zowsze”, również wydawnictw książkowych. Przez ka” i ulotek w Łodzi. Dotarł do strajkującej Stoczni kilka lat składał książki dla niezależnych wydaw- Gdańskiej. Organizował druk pisemka Solidarność nictw (Nowej, Przedświtu, In Plus), cały czas we z Gdańskiem. współpracy z Krzysztofem Siemieńskim. Korzystając z doświadczeń zdobytych w latach W kwietniu 1983 – rewizja i zatrzymanie przez 1977–78 kiedy to okazjonalnie drukował m.in. SB na 48 godzin (odmowa zeznań). z Anną Bazel, w 1980 wraz z Januszem Hetmanem W 1988 – wyjazd do Francji, doktorat na Uni- założył własną oficynę wydawniczo-drukarską (bez wersytecie w Nantes. Obecnie pracuje na Uniwer- oficjalnej nazwy). Oficyna wydała przedruki ksią- sytecie w Nantes. żek Władysława Bartoszewskiego, Czesława Miło- [email protected] sza i Andrzeja Micewskiego jak również regularnie przedrukowywała „Biuletyn Informacyjny” Solidar- ności Regionu Mazowsze. 13 grudnia 1981 został internowany. Przebywał w więzieniach w Łęczycy i Łowiczu. w listopadzie Zbigniew 1982 wraz z żona ewą Dobrowolską wyemigrował do USA. Jurzysta Mieszka w Los Angeles, gdzie jest właścicielem 1955 firmy zajmującej się sprzedażą nieruchomości i fi- nansowaniem hipotecznym. Wykształcenie średnie techniczne, trener rugby. Osoba wspierająca KOR przez aktywne uczestnictwo we wszystkich przedsięwzięciach szwagra, Tomasza Filipczaka i żony Haliny: kolpor- terskich, ulotkowych, a także – okazjonalnie – po- Tomasz ligraficznych. Brał udział w sesjach samokształce- niowych. Jurkowski W stanie wojennym uczestniczył w manifesta- 1958 cjach, pomagał rodzinom internowanych i więzio- nych, a także Tomaszowi Filipczakowi w realizacji W latach 1977–1985 student Politechniki inicjatyw kultury niezależnej w ośrodku Duszpa- Warszawskiej (Wydzial Samochodów i Ma­ sterstwa Środowisk Twórczych. szyn Roboczych), obronił dyplom w 1985 na Inwigilowany, zatrzymywany, rewizje w domu, Wydziale Transportu. podsłuch. W 1993 doktorat z fizyki na Uniwersytecie W 1979–80 odmowa wkładki paszportowej na w Nantes (Francja). wyjazd do NRD. w latach 1982–84 przesłuchiwany, We wrześniu 1980 – współzałożyciel Niezależ- zwolniony z pracy w elektromontażu w 1984. nego Zrzeszenia Studentów na Wydziale SiMR Po- Obecnie trener rugby. litechniki Warszawskiej, przewodniczący NZS na [email protected] tym wydziale, a od kwietnia 1981 wiceprezes NZS Politechniki Warszawskiej. Współorganizator straj- ku NZS na Politechnice Warszawskiej w grudniu 1981. Bliższe kontakty z Nową rozpoczął wiosną 1981 Jacek współpracą z Krzysztofem Siemieńskim i Roma- nem Wojciechowskim, za pośrednictwem Teodo- Juzwa ra Klincewicza. Od pierwszych dni stanu wojen- 1956 nego – druk i rozprowadzanie ulotek oraz pism antykomunistycznych z Romanem Wojciechow- Pseudonimy Grzegorz, Karol Win. skim, Krzysztofem Siemieńskim i Olgierdem Smo- W latach 1977–89 uczestniczył w pracach re- leńskim. z tym ostatnim oraz innymi kolegami ze dakcyjnych, drukarskich, introligatorskich, kol- środowiska NZS PW i NZS ATK – druk wielu pism porterskich, filmowych /organizacja seansów kina i ulotek, głównie na zlecenie Teodora Klincewicza domowego/, oświatowych, teatralnych /organiza- należącego do podziemnego kierownictwa Re- cja spektakli teatru domowego/ współpracował gionu Mazowsze. w następnych miesiącach druk z podziemnym radiem, dla Nowej zorganizował głównie z Krzysztofem Siemieńskim oraz z Jerzym sieć kolporterską. Od 1978 prowadził kolportaż 72 NOTy BIOGRAFICZNe k a l wydawnictw bezdebitowych we współpracy z Teodorem Klincewiczem. W latach 1980–81 założyciel i członek Komi- Jacek sji Zakładowej NSZZ Solidarność przy Sądzie Naj- wyższym. Po 1981 ukrywał się, poszukiwany listem Kaczmarski gończym, ujawnił się w ramach amnestii 13 grud- 1957–2004 nia 1984. w sierpniu 1982 wchodzi w skład kierow- nictwa Grup Oporu „Solidarni” RKW Mazowsze, Od połowy lat 70. występował w prywatnych które zajmowały się akcjami miejskimi np. ulotki, mieszkaniach, a także m.in. podczas uroczy­ demonstracje, karanie kolaborantów itp. Współza- stości odsłonięcia pomników Ofiar Grudnia ’70 łożyciel w połowie 1982 Komitetu Porozumienia w Gdańsku i Gdyni. W 1981 otrzymał drugą na- Międzyzakładowego Solidarność (KPMS) zrzesza- grodę (Srebrny Knebel) na Festiwalu Piosenki Praw- jącego szereg zakładów pracy z terenu Warsza- dziwej w Gdańsku. Po wprowadzeniu stanu wojen- wy i okolic, a po aresztowaniach w szeregach tej nego pozostał we Francji, aktywnie włączając się struktury, w połowie 1983 współzałożyciel Ma- w emigracyjne życie kulturalne. Jego piosenki sta- zowieckiej Konfederacji Solidarności (MKS). w ra- ły się muzyką polskiego podziemia. Świadczy o tym mach tych struktur oprócz prowadzenia działalno- liczba wydanych w wydawnictwach niezależnych ści kolportersko-wydawniczej zorganizował grupy – m.in. Nowa, CDN – kaset, śpiewników i tomików zajmujące się czynnym oporem m.in. akcje ulotko- wierszy. w 1984 został pracownikiem RWe. Znany we oraz inne, jak np. zasmrodzenie teatru Syrena, głównie dzięki piosenkom o tematyce historycznej wmurowanie tablicy pamiątkowej na Starym Mie- („Rejtan, czyli raport ambasadora”, „Sen Katarzyny ście, organizowanie obchodów rocznic. Areszto- II”) i społeczno-politycznej („Mury”, „Nasza klasa”). wany w 1986. Postać powszechnie kojarzona z etosem pierwszej W latach 1989–1996 działacz Unii Polityki Real- Solidarności oraz stanem wojennym – okresem, kie- nej (UPR). Po 1989 własna działalność gospodar- dy jego liryka, rozpowszechniana w nieoficjalnych cza – wydawnictwo, hurtownia książek. wydawnictwach, identyfikowana była jako głos an- Wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultu- tykomunistycznej opozycji. ry. Członek zarządu oddziału warszawskiego Sto- W opinii społecznej utrwalił się wizerunek Kacz- warzyszenia Wolnego Słowa (SWS). marskiego jako barda z gitarą śpiewającego pro- test-songi, choć jego twórczość wykraczała daleko poza ten stereotyp.

Paweł Juzwa Marian 1960 Kaleta Od 1978 prowadził kolportaż prasy bezdebi­ 1945 towej i wydawnictw Nowej. 1980–81 pracował w Wyd. Signum. w 1983 był Wykształcenie: technik chemik uzyskane redaktorem pisma „Kierunki”. Twórca wydaw- w Polsce, optyk uzyskane w Szwecji. nictw: errata (1982) i In Corpore (1983–1984). Jako Od 1971 na emigracji w Szwecji. współtwórca (1983) Mazowieckiej Konfederacji „S” Pierwsze kontakty z opozycją nawiązałem przez brał udział w kolportażu prasy i książek w ramach A. Koraszewskiego w Lund w 1978. jej struktur, a także uczestniczył w redagowaniu Zajmowałem się organizowaniem kanałów i wydawaniu pism: „Nasz Związek” (Skierniewice), przerzutowych sprzętu poligraficznego do Polski. „My” (Warszawa), „Węzełek” (Warszawa), „Podla- w 1979 przy pomocy żeglarzy udało mi się przesłać siak” (Biała Podlaska) i innych. pierwsze trzy powielacze, w roku 1980 – 10 sztuk, Był redaktorem i wydawcą pisma „Verbum”, au- w lecie 1981–8 powielaczy, w lecie 1982 popłynę- torem tekstów, w tym notek w „Niezależnej ency- ły 3 offsety dla Nowej oraz jeden do Gdańska dla klopedii Powszechnej”. Okresowo zajmował się B. Borusewicza. Razem około 20 powielaczy i 4 of- drukiem. w 1986 założył Warszawską Oficynę Wy- fsety. 3 offsety dla Nowej to było to, czym Z. Bujak dawniczą Gryf. dysponował po 13 grudnia. Był wtedy taki niepisa- ny układ, że Nowa rozdzielała to co ja szmuglowa- łem, ponieważ najlepiej znała potrzeby rynku. 73 k a l ludzie nowej 1979–2007

Osoby, które organizowały szmugiel po stronie otwartym kolportażem książek na Uniwersytecie polskiej, to kapitan jachtowy edward Waszkiewicz Warszawskim, np. od 1988 jawny sklepik Nowej oraz sternik jachtowy Stanisław Reszka. przed główną bramą Uniwersytetu Warszawskie- Po 13 grudnia 1981 zostałem pracownikiem go. Publikował także okazjonalnie w prasie nie- Biura Zagranicznego Solidarności w Brukseli. zależnej pod pseudonimami: Kecay; JK11, Hipo- Wspólnie z M. Chojeckim organizowałem szmu- lit, Hiacyntus m.in. w „Tyg. Mazowsze”, „PWA”, giel wszystkiego, co było potrzebne dla podzie- „Kulturze Niezależnej”, „Tu Teraz”, „CIA”, „Kurie- mia. Przez 8 lat udało mi się zorganizować przemyt rze Akademickim”, „Przeglądzie Politycznym”. Od ponad 300 maszyn oraz kilkadziesięciu ton innych jesieni 1987 aktywny działacz Niezależnego Zrze- potrzebnych rzeczy, które szczęśliwie dotarły do szenia Studentów UW; kilkakrotnie zatrzymywa- podziemia. ny. Po 1989 związany z Biurem Zagranicznym Po 1989 zostałem w Szwecji, ponieważ nie mia- NZS, organizacją Pomost i fundacją Wschodnio- łem do czego wracać – w Polsce nie miałem ani europejskie Centrum Demokratyczne. Następnie mieszkania, ani pracy. od 1992 zajmuje się zawodowo public relations Przechodzenie do cywila było trudniejsze niż i komunikacją w ramach pracy w biurze praso- myślałem, praktycznie rzecz biorąc zaczynałem od wym rządu H. Suchockiej (1992–93), agencji PR nowa, tak jakbym dopiero co tu przyjechał. – Sigma (1993–6) oraz PTK Centertel, operatora Lata 1989–1992 to okres bezrobocia i bardzo Idea/Orange (1996–2006). Od maja 2006 rzecznik trudnej sytuacji finansowej. Jedynie Redaktor prasowy Grupy Telekomunikacji Polskiej SA. Giedroyc w jakiś sposób interesował się losami [email protected] takich jak ja. W 1992 zostałem zatrudniony jako ekspert od spraw Polski na Folkuniversitetet w Malmö. w tym czasie byłem tłumaczem w projektach Ue z fundu- szy PHARe. Pracę na Folkuniversitet zakończyłem jan w 1997. w latach 1997–2002 pracowałem w biu- rze podróży jako pilot wycieczek do Polski. Od 2003 Kamiński jestem bezrobotny. Jestem chory na cukrzycę i w 1956 chwili obecnej staram się o uzyskanie renty inwa- lidzkiej. Informatyk, współpracownik KOR. W 1982 zostałem odznaczony Złotym Krzy- Kolportaż w niewielkich ilościach. w 1979 po- żem Zasługi przez Rząd emigracyjny w Londynie. wielał metodą sitodruku z Wojciechem Hemplem w 2007 Prezydent RP odznaczył mnie Krzyżem Ko- i Janem Kamińskim dla Nowej: mandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 1. okładkę broszury Marka Tarniewskiego „Po- [email protected] chodzenie systemu”, ok. 2000 egz. 2. okładkę „Dokumenty Bezprawia” ok 1000 egz. 3. okładkę „Niech żyje! Antologia współczesnej sa- tyry polskiej”, ok 1000 egz. Odbywało się to w miesz- kaniu Wojciecha Szendzikowskiego w Łodzi Jacek 4. dwie okładki dla periodyku lubelskiego „Spo- tkania” nr 4 i 7 po ok. 1000 egz . Kalinowski Obecnie jest szefem systemu komputerowego 1969 Akademii Medycznej w Łodzi.

Z zawodu historyk i specjalista ds. public re­ lations (studia na UW oraz Leyden Universi­ ty; Holandia). Z działalnością niezależną związany od począt- Henryk ku lat 80. w ramach kolportażu i lektury wydaw- nictw niezależnych oraz akcji samokształcenia Kania (szkoła podstawowa i liceum). Następnie od 1983 zmarł w 1999 szkolny koordynator FMW; prowadzone akcje ulotkowe w szkole (zwłaszcza przed „wyborami”) W 1980 pracował w Przędzalni Czesankowej oraz kolportaż wydawnictw niezależnych. Zwią- Anilany „POLANIL” w Łodzi. Działacz Komite­ zany z Nową od 1987 m.in. poprzez M. Mellera tu Zakładowego „S”. Współpracował z M. Cze- i W. Bielińskiego oraz P. Szwajcera. Zajmował się kalskim, A. Niedbałą, J. Śreniowskim, e. Frątczak, 74 NOTy BIOGRAFICZNe k e r

W. Gwaderą, W. Grzelakiem i in. Wspierał działal- Bieleckim i U. Sikorską broszurę „Mały konspira- ność KOR i wydawnictw niezależnych, przewożąc tor”. Współpracował także z „Tygodnikiem Ma- sprzęt, prasę, książki i osoby. Jesienią 1981 przy- zowsze”. wiózł na spotkanie z załogą do POLANIL i zakładów Stefan Brzoza nazwał go w swym ’protest son- eLTA członka KOR – Jacka Kuronia. Wraz z żoną Te- gu pt. „Zwolnić Kelusa” polskim Woodym Guthrie. resą kolportował wydawnictwa Nowej, „Biuletyn Inspirowana jego twórczością i napisana do melo- Informacyjny” KOR, Polskę Walczącą, AS, Biuletyn dii Kelusa jest piosenka Jacka Kaczmarskiego „Po- Łódzki i inne. Współpracował m.in. ze Zdzisławą wrót sentymentalnej panny S” Dziennikarz „Ga- Piąstką, Honoratą i Dariuszem Kaczmarskimi (ma- zety Wyborczej” Wojciech Staszewski opublikował gazynowanie), Ireneuszem Wenske, Jerzym Nie- książkę o J. K. Kelusie w formie wywiadu rzeki, pt. dzielą, Czesławem Stępniem. „Był raz dobry świat”, Prószyński i S-ka, Warszawa Organizował strajk robotniczy po wprowadze- 1999, a filolog Krzysztof Gajda poświecił mu książ- niu stanu wojennego. Brał udział w pochodach kę „Poza państwowym monopolem – Jan Krzysz- i manifestacjach. w kwietniu ‘82 wyrzucony z pra- tof Kelus”, WiS, Poznań 1998. cy. Kolejne zatrudnienie (w Kombinacie Budowla- Obecnie wraz z żoną mieszka w okolicach Biało- nym) znalazł dopiero po 9 miesiącach. Od ‘80 sta- wieży, pracuje jako tłumacz i prowadzi pasiekę. le inwigilowany. Kilkakrotnie przesłuchiwany (KW Odznaczony w 2006 przez Prezydenta RP Lecha MO), straszony odebraniem paszportu i zwolnie- Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odro- niem z pracy (straszono również żonę); karanie dzenia Polski. mandatami, zatrzymywanie samochodu (w tym samochodowy pościg i przestrzelenie opon).

olga Kersten-Matwin Jan Krzysztof 1952

Kelus Absolwentka Wydz. Psychologii UW. Pracowała jako wykładowca UW i jako psycho- log w szpitalu Drewnica w Ząbkach pod Warsza- W latach 70. pracował jako socjolog w In­ wą. Współpracowała z Nową pod koniec lat 70. stytucie Wenerologii Akademii Medycznej przy składaniu i kolportażu „Biuletynu Informacyj- w Warszawie. Równocześnie działał w ówcze- nego”. Figuruje na liście osób represjonowanych snej opozycji demokratycznej. Współpracownik w latach 1976–1980, których nazwiska zamieściły Biura Interwencji KSS KOR. Komunikaty KOR i KSS KOR. Często nękany przez SB. Od 1979 w Kanadzie, pracuje jako psycholog W 1979 usunięty z powodów politycznych z AM. kliniczny (prywatna praktyka) oraz jako konsultant W 1968 autor i kolporter ulotki „Faszyzm nie przej- w ministerstwie Human Resources and Skills Deve- dzie”. Aresztowany w 1969 w „sprawie taterników”. lopment Canada. Wraz z żoną U. Sikorską prowadził sklepik z wydaw- olga @matwin.com nictwami Nowej. Od 1977 nagrywał i kolportował własne piosenki krytykujące rzeczywistość PRL, opa- trując nagrania własnym nazwiskiem, adresem oraz formułą: „jako niezależny artysta działający poza pań- stwowym monopolem rozrywkowym zgadzam się Adam na kopiowanie kasety pod warunkiem wpłacenia tantiem na nazwisko i adres...”. Występował prawie Kersten wyłącznie w mieszkaniach prywatnych osób. 1930–1983 W stanie wojennym internowany po nagraniu piosenki „Ostatnia szychta na KWK Piast wy- Pseudonimy: „Lord Komfort”, „Mister Komfort”. emitowanej w czasie pierwszej audycji Radia „S”. Historyk z wielkim dorobkiem naukowym, Po zwolnieniu z internowania, wraz z J. Bartysiem głównie o wieku XVII. Profesor w UMCS w Lublinie. i B. Bobulą, założył Of. Fon. CDN, która, wydawa- Współscenarzysta i główny rzeczoznawca nauko- ła piosenki niezależnych twórców, a także kazania wy filmu Jerzego Hoffmana „Potop”, także kon- ks. J. Popiełuszki. w stanie wojennym wydał z Cz. sultant przy „Panu Wołodyjowskim”. w styczniu 75 k e r ludzie nowej 1979–2007

1978, będąc członkiem PZPR, przystąpił do Towa- w 1993. w latach 2002–2004 Katedra im. P. Dsma- rzystwa Kursów Naukowych, za co został usunięty rais na Uniwersytecie Ottawa, od 2006 katedra na z partii. Organizował (wraz z żoną Krystyną) kolo- Uniwersytecie Concordia w Montrealu, jest dyrek- kwia TKN. w 1979 Komisja Programowa TKN po- torem Naukowego Centrum InterNeg. Zajmuje się wierzyła mu odpowiedzialność za publikację Ze- zagadnieniami podejmowania decyzji, negocjacji, szytów TKN i wykładów TKN. Współdziałał w tym systemami informatycznymi oraz mechanizmami zakresie z Nową, w szczególności z Grzegorzem rynkowymi. Bogutą. Wkrótce z pomocą Nowej stworzył Nową 2, którą prowadził w konspiracji do chwili ogłosze- nia stanu wojennego, zajmując się osobiście zdo- bywaniem papieru i farby, transportem, drukiem i częściowo kolportażem. Drukowane przez niego Krystyna broszury charakteryzowały się specyficznym zapa- chem farby rozrzedzonej pastą „Komfort”, normal- Kersten nie służącą jako środek do prania, czemu zawdzię- 1931 czał swój pseudonim. Był pierwszym, który pastę „Komfort” zastosował w druku i jest to niewątpli- Profesor historii, pracowała w Instytucie Hi­ wie jego wielki wkład w rozwój podziemnego ru- storii PAN, obecnie na emeryturze. chu wydawniczego. 1977–1979 uczestniczyła w zebraniach Uniwer- Od października 1980, na życzenie NZS, prowa- sytetu Latającego, potem TKN. Współpracowa- dził w Lublinie cykl publicznych wykładów z hi- ła z wydawnictwem Nowa 2 prowadzonym przez storii Polski, które cieszyły się ogromnym powo- jej męża Adama. Publikowała w „Tygodniku So- dzeniem. Uczestniczył w strajku studentów UMCS lidarność”. Autorka książek, m.in. „Historia Poli- jesienią 1981. Dzięki skutecznemu utajnieniu jego tyczna Polski 1944–1956” (kilkadziesiąt wydań działalności wydawniczej udało mu się uniknąć in- w II obiegu), „Narodziny systemu władzy Polska ternowania. w 1982 współpracował z „Tygodni- 1943–1948” (Krąg 1985), „Jałta w polskiej perspek- kiem Wojennym”, pisząc do niego i przekazując tywie” (Nowa 1989). Publikowała m.in. w Almana- teksty, a przede wszystkim udostępniając zgroma- chu Humanistycznym, Aneksie, Krytyce, Kulturze dzony przez Nową 2 papier na druk „TW”. To dzięki Niezależnej, Moście i Vacacie. niemu przez prawie rok mógł być bez kłopotu dru- kowany „Tygodnik”. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski w 2006. Małgorzata Kersten 1949 Grzegorz Ukończyła Wydział Filologii Angielskiej UW. Kersten 1972–1975 pracowała w Szkole PAX, następnie 1949 w Szkole Głównej Planowania i Statystyki. w 1979 została zatrudniona przez teścia, Adama Kerstena, Ukończył Szkołę Główną Planowania i Staty­ w wydawnictwie Nowa 2, w którym zajmowała się styki, (kierunek ekonometria) gdzie w 1981 magazynem, dostawą materiałów, a także koń- roku uzyskał tytuł doktora. cowym przygotowywaniem (zwłaszcza przycina- Pracownik naukowy Instytutu Doskonalenia niem) zeszytów i książek oraz ich kolportowaniem. Kadr Kierowniczych do 1984. roku. w 1979 został Od 1989 jest lektorem angielskiego na Uniwersy- zatrudniony przez ojca, Adama Kerstena, w wy- tecie Carleton w Ottawie (Kanada), gdzie w 2001 dawnictwie Nowa 2, w którym był akwizytorem, uzyskała stopień starszego wykładowcy. Zajmuje magazynierem, dostawcą materiałów oraz intro- się wykorzystaniem technologii informatycznych ligatorem, zajmował się także kolportowaniem w nauce angielskiego oraz komunikacją między- gotowych zeszytów i książek. Wykonywał te funk- kulturową. cje, a także zajmował się kolportażem „Tygodnika Wojennego” do wyjazdu z kraju w połowie 1984. Od 1985 wykładowca na Uniwersytecie Carleton w Ottawie (Kanada), gdzie uzyskał tytuł profesora 76 NOTy BIOGRAFICZNe kij

Obecnie na emeryturze. Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kultury. Danuta Maria [email protected] Kijewska 1943

Ekonomistka. z działalnością niezależną Andrzej związana od 1980, wraz z powstaniem Soli­ darności. Kijowski Organizowała NSZZ Solidarność w fabryce den- 1928–1985 tystycznej Mifam w Milanówku. Następnie ak- tywnie pracowała w NSZZ Solidarność w fabryce W 1968 na nadzwyczajnym zebraniu Oddzia­ Jedwabiu Naturalnego w Milanówku. w stanie wo- łu Warszawskiego ZLP występował przeciw­ jennym, często wzywana na przesłuchania, szcze- ko cenzurze. w 1977 r. należał do zespołu gólnie przed różnego rodzaju rocznicami. Szyka- kierowniczego PPN. Był autorem kilku tekstów nowana rewizjami. opublikowanych w l. 1977–80 przez Zespół Pro- Współpraca z Nową od początku 1981 (w domu blemowy PPN. Publikował m.in. w „Zapisie”, „No- Danuty-Marii i Zbigniewa Kijewskich była przez wym Zapisie”, „Krytyce”. w l. 1978–79 był człon- prawie pół roku drukarnia, w której wydrukowano kiem Rady Programowej i wykładowcą TKN. dwie książki o dużych nakładach). Drukarnia nie Opublikował w Nowej zbiór opowiadań i szkiców miała wpadki. Bliska współpraca z Andrzejem Gór- literackich „Niedrukowane” (1977). w latach 1982–83 skim i Adamem Grzesiakiem. Zajmowała się praca- współredagował pismo „Nowy Zapis”. Internowany. mi introligatorskimi. Po 1989 założyła fundację Człowiek-Człowieko- wi Homo-Homini, która ma duże osiągnięcia w po- Andrzej Tadeusz mocy osobom potrzebującym oraz aktywizacji osób odrzuconych. Kijowski Inicjatorka i organizatorka pierwszych wigilii dla 1954 samotnych w Milanówku, które na dzień dzisiejszy, przy współpracy z Miastem Milanówek gromadzą Filolog, dr nauk humanistycznych, publicy­ po 400 osób. sta, menadżer kultury. Pseudonimy: „Tadeusz Wyróżniona odznaką Zasłużony działacz kultury. Żeglikowski” w paryskim „Kontakcie” (1984–1987); [email protected] „Kat” w „Tygodniku Solidarność” i „Nowym Świe- cie” (1990–1992). Pierwszy kontakt z działalnością opozycyjną we wrześniu 1976 za pośrednictwem elżbiety Grun- berg-Bąkowskiej – kolportaż „Biuletynu Informa- Zbigniew Ludwik cyjnego” i Komunikatów KOR. Związany z Nową od 1977 – za pośrednictwem Kijewski Adama Michnika kontakt z Mirosławem Chojeckim. 1946 W 1976 przepisywał na maszynie „Komunikat” Komitetu Obrony Robotników i „Biuletyn Informa- Żołnierz zawodowy nawigator lotnictwa. cyjny”, a w 1977 tomik Stanisława Barańczaka „Ja Z działalnością niezależną związany od 1981. wiem, że to niesłuszne”. w 1977 udostępnił Nowej w Nowej od połowy 1981 przez żonę Danutę-Ma- mieszkanie na magazyn bibuły. Współpracował rię, aktywną działaczkę Solidarności na terenie Mi- przy wydaniu „Czarnej Księgi Cenzury” i kolporto- lanówka (w domu Danuty-Marii i Zbigniewa Ki- wał ją wśród ludzi kultury. w 1982 prowadził wy- jewskich przez prawie pół roku była drukarnia, kłady w kościele św. Rocha w Białymstoku. w latach w której wydrukowano dwie książki w dużych na- 1982–83 prowadził wykłady dla licealistów. Kolpor- kładach). Drukarnia nigdy nie wpadła. Zajmował tował „Tygodnik Mazowsze” i „Wolę”. w 1984 prze- się pracami introligatorskimi. wiózł z Paryża do Polski pierwsze zdjęcia zamor- Bliska współpraca z Andrzejem Górskim i Ada- dowanego ks. Jerzego Popiełuszki. w 1984 i 1987 mem Grzesiakiem. przewoził pieniądze, tonery, urządzenia elektronicz- Po 1989 działacz samorządu lokalnego, radny ne, wydawnictwa emigracyjne. w latach 1985–86 miasta Milanówka w latach 1992–1996. współpracował z Teatrem Domowym (organizował 77 k l a ludzie nowej 1979–2007 spektakle m.in. w mieszkaniu Hanny Kirchner oraz swojej matki na Jaworzyńskiej). Po stanie wojennym, współtworzył samorząd: Jacek był wicemarszałkiem Sejmiku Warszawskiego, pra- cował w prasie, współtworzył niezależną telewizję Kleyff (Nowa Telewizja Warszawa i sieć Polonia 1), zaj- 1947 mował się też organizacją i zarządzaniem kultury. Stworzył Konkurs Teatrów Ogródkowych i Festiwal Bard, poeta, kompozytor, aktor i malarz. Ogrody Frascati. Mgr inż. architekt po Politechnice Warszawskiej. Obecnie: (wrzesień 2007) – znowu w podziemiu. Był jednym z twórców (razem z Januszem Weis- [email protected] sem i Michałem Tarkowskim) słynnego kabaretu www.kijowski.pl Salon Niezależnych. W latach 1981–85 mieszkał na wsi pod Lubli- nem, gdzie powstał zalążek Orkiestry Na Zdrowie Władysław (ONZ). Większość tekstów i kompozycji tego ze- społu jest jego autorstwa. w 1995 roku Orkiestra Klamerus Na Zdrowie zdobyła „Złoty Bączek”, główną nagro- 1956–1992 dę publiczności, na festiwalu Przystanek Wood- stock w Czymanowie nad Jeziorem Żarnowieckim. W latach 1978–80 organizował i uczestniczył Najbardziej znane piosenki w wykonaniu Jacka w składaniu wydawnictw bezdebitowych, Kleyffa to: „Telewizja” (1972), „Huśtawki” (1973) głównie Nowej. w stanie wojennym kolpor­ oraz „Nie męcz mnie” (1974), wykonywane później ter m.in „Tygodnika Mazowsze”, „Vacatu” przez Kubę Sienkiewicza i elektryczne Gitary. i książek Nowej. Był organizatorem niezależ­ A o sobie napisał tak : nych przedsięwzięć artystycznych, wystaw. „Po raz pierwszy w życiu mam napisać o sobie Rzeźbiarz, twórca m.in pomnika Umschlagplatz samym notkę do wydawnictwa i to na dodatek ja- wg projektu Hanny Szmalenberg przedstawiające- ko o człowieku Nowej. No więc nie zostałbym nim go otwarty wagon towarowy. gdyby nie wrodzona skłonność do przekory pod- sycona znajomością w latach wcześniejszych niż narodziny Nowej z takimi ludźmi jak Jacek Tar- kowski i inni zaprzyjaźnieni z nim dysydenci od Jakuba Karpińskiego począwszy na Jacku Kuroniu Janusz kończąc. Drugim filarem równoważnym była zna- jomość z Jankiem Kelusem i jego ożywczym dzia- Klekowski łaniem na moje pomysły piosenek. 1930–2007 Gdy powstawała Nowa – większość ważnych dla niej moich piosenek już istniała i wyśpiewywa- Syn ziemi wileńskiej, muzyk, gorący patrio­ łem je u Walendowskich. Tam właśnie na jednym ta, działacz antykomunistycznej opozycji, z kolejnych wieczorów pojawił się Mirek Chojecki człowiek wielu talentów. z walizką książek i to był ten trzeci filar, po którym Wieloletni wiolonczelista orkiestry Teatru Wiel- moje piosenki przedarły się pod strzechy niektó- kiego w Warszawie, współpracownik KOR, obser- rych domów. wator procesów radomskich po 1976 roku. Wszystkim serdecznie za to dziękuję”. Ofiarny współpracownik Biura Interwencyjne- go KOR, redaktor jego „Biuletynu Informacyjne- go”, współpracownik Nowej i innych wydawnictw podziemnych, utalentowany publicysta konspira- cyjnej prasy, niestrudzony kolporter nielegalnych Tadeusz książek krajowych i emigracyjnych, współzałoży- ciel i pierwszy spiker podziemnego Radia Solidar- Klimczak ność, wykonawca jego słynnego sygnału. 1950 Przez prawie 3 lata poszukiwany listem goń- czym przez PRL-owską bezpiekę. Odznaczony Z wykształcenia filozof (studiował na ATK), przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego z okazji z zawodu artysta, potem przedsiębiorca. 30-lecia KOR Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodze- W 1968 jako student SGGW współorganizo- nia Polski. wał tamże strajk okupacyjny. Potem zawieszony 78 NOTy BIOGRAFICZNe k n a w prawach studenta i przesłuchiwany przez SB od- Zmarł 1.03.1991 w szpitalu w Mławie na skutek mówił współpracy. wypadku samochodowego w drodze na II Krajowy Z Nową związany od 1977 przez Mirka Chojec- Zjazd Delegatów NSZZ „S” w Gdańsku. kiego. Uczestniczył razem z żoną Aldoną w druko- Wyróżniony pośmiertnie odznaką Zasłużony waniu we własnym domu publikacji Nowej („Ro- działacz kultury w 2001 oraz Krzyżem Kawalerskim botnik”, „Zapis”, „Czarna księga cenzury” i inne). Orderu Odrodzenia Polski w 2006. Udostępniał dom na spotkania kierownictwa No- wej. w 1978 zatrzymany na 48 godzin. w 1980 jeździł z żoną do strajkującej Stoczni Gdańskiej, zawożąc tam listę aresztowanych działaczy opo- zycyjnych. 16 grudnia 1981 zatrzymany w kotle eugeniusz u ewy Milewicz i internowany przebywał w Biało- łęce do połowy lipca. Potem na zmianę z żoną wo- Kloc ził prasę podziemną do Gdańska. w latach 1985–89 1947–1994 członek redakcji pisma Kos (Jan Ćwiek). z żoną pro- wadzili punkt kolportażu podziemnych pism i ksią- Polonista, absolwent UW, pracownik Biblio­ żek. Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kul- teki Narodowej w Instytucie Ksiązki i Czytel­ tury. w 2007 odmówił zgłoszenia do odznaczenia nictwa. przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego za dzia- Uczestnik marca ‘68, współpracownik KOR od łalność w Nowej . samego początku. Od 1977 redaktor „Biuletynu In- [email protected] formacyjnego” KOR, podpisujący się własnym na- zwiskiem od 1978. Współpracownik „Robotnika”, „Głosu” i Nowej. w 1980 założyciel „S” w Bibliote- ce Narodowej. W stanie wojennym internowany do 22 lipca Teodor 1982. w 1983 z powodu choroby syna wyjechał do Francji. Współpracował cały czas z paryskim Kon- Klincewicz taktem i biurem „S” oraz krajem, m.in. pomagał 1954–1991 w kontaktach PWA, 2 Program Radia „S”.

Absolwent PW Wydziału Fizyki Technicz­ nej i Matematyki Stosowanej. Pseudonimy: Teoś, Borys, Rafał. W 1975 wraz z bratem Walerianem Klincewi- Ryszard czem produkuje ulotki przeciwko zmianom w Kon- stytucji PRL, w 1976 przy współpracy z Janem Li- Knauff tyńskim i Witkiem Łuczywo organizuje drukarnię w domu akademickim „Mikrus” (obecnie noszą- cym imię „Teosia” Teodora Klincewicza). z Nową Z zawodu inżynier (zarządzanie i organiza­ związany od 1977. Od 1976 współpracownik Ko- cja), bankowiec, menadzer i przedsiębiorca. mitetu Obrony Robotników; drukował i kolporto- Czlonek opozycji demokratycznej w Polsce od wał pismo „Robotnik”, współtwórca i wiceprze- roku 1976. Jeden z założycieli Niezależnej Oficyny wodniczący Krajowej Komisji Koordynacyjnej NZS, Wydawniczej „Nowa”, związany ze środowiskiem pierwszy przewodniczący NZS na PW. Ukrywał się KOR. w latach rozwijania Nowej członek ścisłego od początku stanu wojennego do aresztowania komitetu wydawniczego wydawnictwa, kierował w marcu 1983 Zwolniony po amnestii w lipcu 1983 ponadto na co dzień wieloma funkcjami i opera- natychmiast wrócił do działalności podziemnej. cjami Nowej w różnych momentach czasu, takimi Założyciel i szef Grup Oporu Solidarni, twór- jak organizacja kolejnych miejsc do drukowania, ca wydawnictwa „Rytm” (działającego do dzisiaj). przerzucanie sprzętu i zaopatrzenia, zaopatrzenie Działał czynnie w opozycji do 1989, pełniąc wiele w papier i materiały drukarskie, przerzucanie go- funkcji i będąc twórcą i organizatorem licznych ini- towych nakładow do pośrednich punktów dys- cjatyw. Paweł Smoleński w artykule opublikowa- trybucji, koordynowanie wielu zespołów współ- nym w „Gazecie Wyborczej” nazwał Teosia „Kmi- pracowników Nowej, itd. w latach 1977–1979 cicem opozycji demokratycznej”. inwigilowany przez służby bezpieczeństwa prawie Po 1989 roku członek Zarządu Regionu NSZZ „S” non stop, zatrzymywany wiele razy „prewencyj- Mazowsze. nie” czy w ramach nacisku przez milicję i aparat SB 79 k o c ludzie nowej 1979–2007 przesłuchiwany, nacisk zwiększył się znacznie po konspiracyjnych. w latach 1982–1985 kilkakrot- odmowie zaproponowanej współracy i publikacji nie zatrzymywany na 48 godzin, a w domu prze- tej rozmowy ze służbami bezpieczeństwa w jed- prowadzane były rewizje. w marcu 1985 skazany nym z „podziemnych” magazynów. Bliski współ- za obrazę rządu gen. Jaruzelskiego na 10 miesię- pracownik Mirosława Chojeckiego i Grzegorza Bo- cy z zawieszeniem na 5 lat oraz grzywnę. w działa- guty. niach wspiera go żona Anna elżbieta Kochlewska Od listopada1981 zamieszkały gółwnie w USA. oraz synowie. Pracuje w firmie prywatnej. w roku W latach 1982–1992 – praca na Wall Street 2006 przechodzi na emeryturę. Czynny bibliofil. (Irving Trust Company & Bank of New york) Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kultury. W latach 1992–2003 – Managing Director hol- Od 1998 żonaty z Aliną (Dorotą) Lipińską, obec- dingu LCHG, jednocześnie prezes PWN. nie Lipińską-Kochlewską, działaczką Soldarności, Obecnie właściciel firmy konsultingowo-inwe- towarzyszką wspólnych jazd po Polsce w latach stycyjnej RMK General, Inc. Członek rady dyrekto- 1982–1985. rów Chief executives Organization w Bethesda, MD. [email protected] Posiada troje dzieci, dwie córki i syna, którzy mieszkają w USA. Zamiłowania humanistyczne, poprzez wieloletni wątek wydawniczy na drodze życiowej. jan Kofman 1941 Wojciech Publikował pod pseudonimami (m.in. Wło­ Kochlewski dzimierz Mart, Jan Kamar) i pod nazwiskiem 1941 w kraju (zwłaszcza w „Krytyce”) i za granicą. Historyk, politolog, publicysta, wydawca. Stu- Studiował prawo na UW, pracownik umysło­ dia na UW. wy, handlowiec. Pseudonimy: Medalik, Roc­ Pierwszy raz zatrzymany na 48 godz. w marcu kefeler, Księgolub. 1965 w związku rozpowszechnianiem „Listu do W 1968 aresztowany za rozpowszechnianie członków PZPR” autorstwa J. Kuronia i K. Modze- odezw studentów uczelni warszawskich. w 1972 lewskiego. Po Marcu ’68 usunięty z Państwowego przesłuchiwany i nieskutecznie szantażowany Wydawnictwa Naukowego. przez oficerów z MSW. w 1977 sygnatariusz jedne- Od 1974 pracownik naukowy filii UW w Białym- go z apeli KOR. Kolportaż bibuły. Obsługuje grupę stoku (od 1997 Uniwersytetu w Białymstoku) i (od czytelników w latającej bibliotece. Jego samochód 1990) Instytutu Studiów Politycznych PAN; od – syrenkę wykorzystuje, głównie nocami, Konrad 1997 tytuł profesora. Bieliński do produkcji Nowej. Pomoc w Biurze In- Współpracownik KOR. Od 1978 – członek redak- terwencji KOR. w 1979 rewizja i konfiskata kilku- cji Kwartalnika Politycznego „Krytyka” (m.in. z Kon- dziesięciu publikacji. w lutym 1980 zwolniony radem Bielińskim, Markiem Beylinem, Jackiem z pracy. w sierpniu 1980 zbiera podpisy pod żą- Kuroniem, Piotrem Łukasiewiczem, Adamem Mich- daniem zwolnienia aresztowanych członków KOR. nikiem Stefanem Starczewskim, Janem Walcem, Ra- Podczas trwania Solidarności jeździ, jako wolon- fałem Zakrzewskim); od 1982 (do 1995) jej redak- tariusz, swoim samochodem, z ramienia Biura In- tor naczelny (czł. red. m.in. – Mirosława Grabowska, terwencji Regionu Mazowsze. Zaproszony jako Beylin, Łukasiewicz, Michnik, Robert Mroziewicz, obserwator na Zjazd Solidarności w Oliwii. Zbie- Zakrzewski). Redaktor serii Biblioteki Kwartalnika ra podpisy pod jednym z pierwszych apeli prote- Politycznego „Krytyka” (ok. 40 książek z zakresu hi- stujących przeciwko wprowadzeniu stanu wojen- storii najnowszej, nauk społecznych, publicystyki nego. Pomaga przy emisji pierwszej audycji Radia politycznej). Współpracował bardzo ściśle z Nową, Solidarność, nadanej z dachu budynku, w którym która była głównym wydawcą kwartalnika i książek mieszkał. w 1982 kupił dom w Komorowie przy Biblioteki „Krytyki”, a także z Kręgiem (z Andrzejem ul. Zacisznej 14a. Buduje tam drukarnię. Współ- Chojnowskim i Andrzejem Rosnerem), wydawcą uczestniczy w inicjatywach wydawniczych. w la- niektórych numerów kwartalnika i części publika- tach 1982–1983 współdziałał ukrywaniu dezertera cji serii wydawniczej sygnowanej przez „Krytykę”. z Armii Radzieckiej. Wozi adwokatów na proce- Po wpadce redakcji, od czerwca do listopada 1985 sy polityczne. Dom był miejscem różnych spotkań aresztowany (wraz z Grabowską i Mroziewiczem). 80 NOTy BIOGRAFICZNe k o r

1985–91 w ścisłym kierownictwie Nowej (obok Grzegorza Boguty, Mirosława Kowalskiego, Mich- Aleksandra (Dolly) nika, Piotra Szwajcera, Jana Walca, Andrzeja Wer- nera). 1989–90 członek Komitetu Obywatelskiego Korewa przy przewodniczącym NSZZ Solidarność; uczestnik 1926 rozmów Okrągłego Stołu w podzespole ds. środków masowego przekazu. Reżyser teatralny, filmowy, radiowy i telewi­ 1990–99 redaktor naczelny Wydawnictwa Na- zyjny. Pisała m.in. scenariusze filmowe, adaptacje ukowego PWN, czł. zarządu i wiceprezes. Od 1990 teatralne sztuk i powieści i liczne artykuły. we władzach ROAD i Unii Demokratycznej, członek Brała udział w Powstaniu Warszawskim w kom- Unii Wolności (do 1997). panii „Bradla”, w stopniu strzelca, pseudonim Zasłużony działacz kultury (1999); Złoty Krzyż „Strzelec – Filip”. 21 września została ciężko ran- Zasługi (2000); Medal Komisji edukacji Narodowej na. w 1952 aresztowana i oskarżona o szpiego- (2006). stwo. Po wyjściu z więzienia kontynuowała studia [email protected] w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej na wy- AUTOR ZDJęCIA – MARCeL ŁOZIŃSKI dziale reżyserii i dramaturgii i jednocześnie praco- wała w Teatrze Narodowym i w Teatrze Polskim. Nie zezwolono jej zrobić dyplomu ze sztuki Mar- ka Hłaski. Miała trudności z dostaniem etatu, pra- cowała dorywczo. Po 1956 roku współpracowała Anna m.in. z czasopismem „Współczesność”. Związana była ze środowiskiem opozycyjnym m.in. z Klubem Kołyszko Krzywego Koła. Od 1960 pracowała w Filmie Pol- 1953 skim. Po marcu 1968 usunięta z pracy. w 1973 roku została zaangażowana jako reżyser do Teatru Pol- Tłumaczka literatury anglosaskiej. skiego Radia. Od 1976 współpracowała z KOR i w Z działalnością niezależną związana dorywczo konsekwencji ponownie utraciła pracę. od roku 1982. Byłam partnerką edwarda Wasi- Była w zarządzie Nowej od 1977. Zajmowała się lewskiego, kilkakrotnie pomagałam mu przy re- m.in. rozprowadzaniem wydawnictw Nowej na te- dakcji tekstów do pisma „Vacat” i publikacji se- ren całej Polski. Współpracowała z „Biuletynem In- rii Aletheia. formacyjnym”. Przechowywałam blachy do pierwszego nu- W czasie Solidarności wyjechala na Biennalle do meru „Tygodnika Mazowsze”. Na początku sta- Wenecji z wystawą o „S”. Od końca 1980 do 1983 nu wojennego użyczyłam mieszkania brata, Pio- organizowała dystrybucję darów dla najbiedniej- tra Kołyszki, ukrywającej się ewie Kulik. w latach szych, wielodzietnych rodzin na terenie całej Pol- 1985–1989 użyczyłam swojego mieszkania na ski. podziemną drukarnię, w której drukowali publi- 13 grudnia 1981 roku, kiedy policja przyszła ją kacje niezależne edward Wasilewski, Krzysztof Sie- internować, nie zastała jej w domu. Po powrocie mieński i Jan Gogacz. była wielokrotnie przesłuchiwana. W 1985 załatwiłam w Nowym Jorku (nieformal- W styczniu 1982 roku wywiozła z Polski listę in- ne) prawa autorskie do wydania przez Nową filmu ternowanych i pierwsza poinformowała media na „Wybór Zofii” u reżysera Alana Pakuli. Film stał się Zachodzie o tym co się stało w Polsce po wprowa- pierwszą pozycją wideoteki Nowej – Wideonowa dzeniu stanu wojennego. w lutym wróciła do Pol- 01. Dokonałam przekładu i opracowania filmu dla ski i dalej działała w strukturach opozycyjnych. potrzeb tegoż wydawnictwa. Przez Rząd Londyński odznaczona została Krzy- W 1985 zajmowałam się z ramienia Solidarno- żem Walecznych, Krzyżem Armii Krajowej i Meda- ści bawiącymi w Warszawie pisarzami amerykań- lem Wojska za udział w Powstaniu Warszawskim skimi – Kurtem Vonnegutem, Williamem Styro- i za działalność podziemną w AK w czasie II wojny nem i Rose Styron, którzy udając prywatną wizytę, światowej. w 1997 została odznaczona Warszaw- przyjechali wydelegowani przez amerykański PeN- skim Krzyżem Powstańczym. club i Amnesty International, żeby zorientować się Mieszka w Szwecji. Kontakt z córką: w sytuacji intelektualistów polskich. Spotkali się tu [email protected] m.in. z członkami zawieszonego PeN-clubu i dzia- łaczami Solidarności ukrywającymi się w podzie- miu Bujakiem i Kulerskim. [email protected] 81 k o r ludzie nowej 1979–2007

„TM” „Wola”, „PWA”, „Solidarni Konin” oraz książki wydawnictw Nowa, Krąg, Wola, Aneks, Głos, CDN, janina na terenie Kłodawy. Korzeniowska 1926–1991

Bogdan Józef Kowalik Korzeniowski 1916–1993 Podziemny introligator. W latach 1979–1981 wiele nocy przesiedział u małżeństwa Bosakow- Małżeństwo: księgowa w przedsiębiorstwach skich, składając, zszywając i wykonując wszelkie handlu zagranicznego i dziennikarz. inne prace introligatorskie, razem z Romanem i Ja- Od grudnia 1981 roku prowadzili, w Warszawie niną, a także Bogdanem Lisikiem i innymi. Tyczyło przy ul. Stołecznej, skrzynkę kontaktową i maga- to wyd. Nowej, MOWy, Pulsu, Biuletynu Informa- zyn prasy (m.in.”Tygodnik Mazowsze”) i książek – cyjnego, AS-a i innych publikacji. wydawnictw Nowej i CDN. Zajmowali się również Autor filmów biograficznych o Marku edelma- zbiórką pieniędzy dla podziemnych struktur. nie, Szymonie Wiesenthalu, Włodzimierzu Maksy- Przez kilka lat, w tym samym lokalu odbywały się miuku, Mikloszu Jansco i niezrealizowanego de- spotkania redakcyjne CDN pod kierownictwem Ma- biutu fabularnego „Miłość w Budapeszcie”. cieja Poleskiego. Działalność zakończyli w lipcu 1989.

Tadeusz Robert Kowalik Korzeniowski 1926 1957 Jeden z inicjatorów i współautor Listu 64. Od końca lat 60. czynnie zaangażowany w le- Przedsiębiorca. wicowy nurt opozycji demokratycznej, współpra- Z wolny słowem związany od 1977. Za sprawą cownik Komitetu Obrony Robotników. Krzysztofa Siemieńskiego rozprowadzał bibułę Był stałym członkiem Rady Programowej i wy- Nowej między innymi do KUL w Lublinie. kładowcą TKN. Jego cykl wykładów wydany zo- Od 1981 w lokalu przy al. Wojska Polskiego pro- stał w Nowej. Zredagował kilka innych publika- wadził skrzynkę Nowej, sito-drukarnię i naświetlar- cji TKN. nię diapozytywów do sita. Zamieszczał publikacje w prasie II obiegu, Tam drukowano między innymi pierwszy tomik m.in. jest autorem broszury wydanej w serii Bi- poezji Leszka Szarugi dla wydawnictwa Przedświt. blioteki „TW”. w sierpniu 1980 doradca Między- Po 1989 prowadził działalność gospodarczą, obec- zakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni nie jest pracownikiem Mostostal Warszawa SA. Gdańskiej, następnie Krajowej Komisji Porozu- miewawczej NSZZ Solidarność. 1980–1992 czło- nek NSZZ Solidarność. W 1992 członek założyciel Unii Pracy. Obecnie bezpartyjny. Od 1997 jest wykładowcą w Wyższej Marian Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego w Warszawie. Kowalczyk Jeden z najbardziej znanych krytyków polskie- go modelu transformacji i reform Balcerowicza. 31 sierpnia 2006 odznaczony przez Prezyden- W latach 1983–1986 kolportował prasę ta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim i ksiązki lokalne (konińskie i centralne), m.in. Orderu Odrodzenia Polski. 82 NOTy BIOGRAFICZNe k o w

iwonna Jacek Antoni Kowalska Kowalski 1954 1950

Magister ekonomii. Działacz polityczny, niepodległościowy i spo­ Do działalności podziemnej została wciągnięta łeczny. W1968 roku rozpoczyna studia handlu za- przez brata ciotecznego Marka Sokolnickiego na granicznego na WSe w Sopocie. Za udział w prote- początku 1982. Ukrywała drukarza Nowej Andrze- stach robotniczych na Wybrzeżu w grudniu 1970 ja Górskiego. Zajmowała się przygotowaniem do roku zostaje aresztowany w Gdyni i przewieziony druku makiet publikacji, jak również prowadze- do obozu w Wejherowie. niem i przechowywaniem dokumentacji Nowej – W roku 1971 zostaje zmuszony do przerwania korespondencji, dokumentów. w tym czasie ści- studiów i podejmuje pracę jako kasjer w Spółdziel- śle współpracowała z szefem Nowej Grzegorzem ni Ogrodniczej w Ostrowie Wlkp. Zwolniony z pra- Bogutą. cy wyjeżdża do NRD, gdzie pracuje jako palacz Od 1983 roku organizowała i zarządzała przy- i operator maszyn w kotłowni. gotowaniem do druku publikacji Stowarzysze- W 1972 roku podejmuje studia germanistyki nia Archiwum Solidarności, współpracując mię- na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Po- dzy innymi z Andrzejem Paczkowskim, Markiem znaniu. Inwigilowany przez SB wyjeżdża jeszcze Owsińskim, Tomaszem Boczyńskim i Janiną przed obroną pracy magisterskiej w lipcu 1976 r. Jankowską. do Francji a potem do Niemiec. Po otrzymaniu azy- Zorganizowała grupę współpracowników, któ- lu politycznego zamieszkuje w Augsburgu, gdzie rzy na komputerach Commodore przepisywali w latach 1977–1984 pracuje jako nauczyciel języ- teksty. Do grupy tej należeli m.in. Maria Bielska, ka niemieckiego i historii. Członek Polskiej Partii Ania Szastałło, Stefania Grabska, Maciej Włostow- Socjalistycznej na Obczyźnie od 1976 roku. w la- ski i Tomasz Tabako. Jedną ze spektakularnych ak- tach 1982–1989 był odpowiedzialny za organiza- cji Archiwum było wydobycie z Wytwórni Filmów cję siatki przerzutu antykomunistycznej literatury Dokumentalnych (umożliwiła to Małgorzata Ja- do Polski i innych państw bloku sowieckiego. worska z koleżanką) taśm magnetofonowych z za- W latach 1977–1994 współpracuje z Rozgłośnią pisem dźwiękowym z procesu zabójców ks. Jerze- Polską Radia Wolna europa w Monachium. Jest go Popiełuszki. Na podstawie spisanych wówczas członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich kaset wraz z Marią Bielską opracowała stenogram i Światowej Federacji Dziennikarzy. 27.04.2004 z procesu ks. Jerzego Popiełuszki, który ukazał się uznany przez IPN w rozumieniu art. 6 ustawy nakładem Nowej. o Ściganiu Zbrodni przeciwko Narodowi Polskie- W ramach Nowej założyła wraz z Michałem Da- mu z dnia 14 czerwca 1990 r. za pokrzywdzonego dlezem, Mirosławem Florkiem, Władysławem Kró- i prześladowanego przez reżim PRL. lem oraz Mirosławem Kowalskim jawną i legalną firmę zajmującą się składem komputerowym pu- blikacji. Celem założenia firmy była ochrona przed zarekwirowaniem przez służby bezpieczeństwa dostarczonego z Francji drogiego i niedostępne- Mirosław go w Polsce sprzętu komputerowego. Do upad- ku komunizmu w firmie LogoScript były przygo- Kowalski towywane do druku publikacje Nowej. Po upadku 1954 komunizmu współwłaściciele powrócili do swo- ich poprzednich zawodów, natomiast firma Logo- Absolwent Politechniki Warszawskiej. Script prowadzona przez Iwonnę Kowalską istnie- Wydawca i dziennikarz. je do dzisiaj. Współpracę z opozycją podjął jesienią 1977 po [email protected] nawiązaniu kontaktu z Sergiuszem Kowalskim. w 1981 został redaktorem działu kultury „Tygodni- ka Solidarność”, w którym opublikował kilkanaście reportaży i wywiadów, w tym obszerną rozmo- wę z Grzegorzem Bogutą i pełną listę wydanych przez Nową książek. w latach 1982–83 prowadził 83 k o z ludzie nowej 1979–2007 warszawskie biuro redakcji „Financial Times” Łochwicki, Marian Terlecki). Uczestniczył w reali- i współpracował z wydawnictwem KRĄG. zacji 3 dokumentów eksportowych: „Pallotyńskie Publikował pod pseudonimami (Marek Korab, parantele”, „Nie-do-słuch”, „Teatr Kici-Koci”, jako Piotr Przegorzan) w miesięcznikach emigracyjnych drugi operator (wraz z Krzysztofem Pakulskim), (Kultura, Kontakt) i prasie podziemnej („Kultu- kierownik produkcji. ra Niezależna”, „Vacat”) i pod nazwiskiem w „Jazz W 1988 zbierał relacje od kolegów Grześka Prze- Forum”. w czasie swoich wyjazdów do Londynu myka i nie zmontował tych materiałów do filmu nawiązał kontakty ze środowiskami emigracyjny- o śp. Basi Sadowskiej (1940–1987). Nie uczestni- mi, przeprowadził dziesiątki wywiadów z najbar- czył w obradach przy okrągłym stole, ale współpra- dziej prominentnymi politykami i ludźmi kultury. cował z Wojtkiem Szumowskim przy filmowaniu Współpracował z Sekcją Polską Radia BBC. tego geremium. Wcześniej (grudzień ’80–listopad W 1986 wszedł w skład kolegium redakcyjne- ’81) był korespondentem Ośrodka Badań Społecz- go Nowej i koordynował jej pracę, będąc odpo- nych NSZZ „S” w zespole mgr praw Andrzeja Wie- wiedzialnym za kontakty z autorami, tłumaczami, lowieyskiego. redaktorami, korektorkami, maszynistkami i pla- Represji zaliczył niewiele – 2 zatrzymania na stykami. w latach 1984–1989 pracował w pań- Śląsku w hali Baildon (1981), przesłuchanie w p. stwowym wydawnictwie ISKRy. Mostowskich we wrześniu 1983. Obecnie bezro- Od 1988 wiceprezes spółki komputerowego botny… składu LogoScript, która, działając legalnie, była w istocie filią Nowej. Od 1989 redaktor naczelny Nowej. w latach 1989–93 wiceprezes Fundacji No- wej, od 1993 członek zarządu Nowa sp. z o.o. Po- Matylda mysłodawca i redaktor serii superNowa. [email protected] Kretkowska z d. Gutkowska 1917–1988

Rita Barbara Ppor. «Madzia». Była członkiem PPS, współpra- cownikiem „Biuletynu Informacyjnego” SZP, ZWZ, Kozłowska AK, redaktorem „Robotnika” 1939–44 oraz wyda- wanego przez PPS „Robotnika Mazowieckiego” 1946–47. W latach 80. prowadziła skrzynkę i maga­ W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych zyn wydawnictw podziemnych, kolportowa­ była współpracownikiem KOR, KSS KOR, Nowej, ła prasę (m.in.: „Skrót”, „AIS”, „KAT”, „TM”, „Wola”, „Biuletynu Informacyjnego” i „Robotnika”. „KOS”), książki Nowej oraz znaczki, pocztówki, ka- Pierwsze Komunikaty KOR oraz Biuletyny In- lendarzyki. formacyjne „rozmnażała”, przepisując je wie- lokrotnie na maszynie. Przepisywała pierwsze matryce pism i książek, m.in. „Kompleks polski” Konwickiego, „Pochodzenie systemu” Tarniew- skiego, „Niedrukowane” Kijowskiego. Przygoto- Bogdan wywała także matryce białkowe wszystkich dru- kowanych tą techniką numerów „Zapisu”. Na Krawczyk jej maszynie przepisanych zostało w okresie do 1947 sierpnia 1980 roku co najmniej 30 z około 100 po- zycji Nowej. Wynikało to po pierwsze z faktu, że Socjolog, dokumentalista Pseudonim: b.j.k jej matryce praktycznie nie zawierały błędów lite- Do Nowej trafił za pośrednictwem redaktora Janu- rowych, a po drugie, że mieszkała w tym samym sza Weissa w 1984, prowadził dystrybucję kaset Vide- bloku co Mirosław Chojecki i kontakt z nią był ła- oNowej na Śląsku i w Trójmieście, od 1986 montował twy i bezpieczny. audycje Romy Bratkowskiej „Niedzielny dzwonek” fil- Po 13 grudnia 1981 roku przez kilka lat praco- mowane przez Marka Mądrzejewskiego w kościele wała na rzecz „Tygodnika Mazowsze”, „Prawo- św. Marcina przy ul. Żytniej w Warszawie. rządności” i wielu innych pism podziemia, prze- Od 1987 współpracował z Diecezjalnym Studio pisując na maszynie rękopisy i maszynopisy na Video Gdańsk 3M (Maciej Grzywaczewski, Marek matryce. 84 NOTy BIOGRAFICZNe k r ó

Przez całe życie była człowiekiem czynu i walki Od 1989 roku jest członkiem Stowarzyszenia o ideały niepodległościowe, służąc swoją pracą, Dziennikarzy Polskich. Pracuje w Grupie Filmowej radą i doświadczeniem walczącym o społeczeń- Kontakt i Media Kontakt. stwo obywatelskie i demokratyczne, o niepodle- Wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury. głość Polski. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odro- Odznaczona Krzyżem Partyzanckim i Krzyżem dzenia Polski 21 września 2006. Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 1973. Zmarła 11 marca 1988 roku. Władysław Król 1953 Sławomir Hanusz Dr inż. elektronik, MBA, absolwent liceum Reytana. Pseudonimy: Sztruks, Krzysztof. Kretkowski W Nowej od początku 1982 do1989. Wykonywał 1947 i odpowiadał za zadania organizacyjno-techniczne (druk, składanie, transport, zaopatrzenie, udostęp- Pseudonim: Kret. Studiował na wydziale Hi­ nianie lokali, koordynacja pracy zespołów). Przy- storii na UW 1965–68. czynił się do publikacji wielu książek i periodyków, Pierwszy kontakt z działalnością opozycyjną bez zawinionych strat w ludziach i sprzęcie. Pracy nawiazał w latach 1965–66 poprzez wspołpracę podziemnej towarzyszyła oficjalna praca naukowa z Wojciechem Ziembińskim. w Instytucie Gazownictwa, pozwalająca utrzymać Po wydarzeniach marcowych 1968 relegowa- rodzinę. Pogodzenie pracy zawodowej z podziem- ny z UW. Aresztowany 8 marca 1968. Następnie ną umożliwiało wsparcie przełożonego – Andrze- wraz z innymi studentami odesłany do specjal- ja Osiadacza, późniejszego profesora Politechniki nych jednostek wojskowych w Hrubieszowie i Ża- Warszawskiej. ganiu, gdzie był indoktrynowany i przesłuchiwany. Włączył się aktywnie w działalność opozycyj- Po zwolnieniu z wojska w czerwcu 1968 ponownie ną z chwilą wybuchu stanu wojennego. Zgodnie aresztowany i osadzony na Rakowieckiej w War- z informacjami od internowanego Grzegorza Bo- szawie. 9 listopada 1968 roku w pierwszym poka- guty, odzyskiwał poukrywany sprzęt i materia- zowym procesie komandosów skazany na półtora ły poligraficzne, później przejmował także sprzęt roku więzienia. w lipcu 1969 wyszedł na wolność przemycany z zagranicy. Zorganizował i logistycz- na mocy amnestii. Studia kontynuował w latach nie obsługiwał zespół drukarzy (Ryszard Latecki, 1973–79 na Wydziale Historii na Uniwersytecie Henryk Skiba, Grzegorz Michalik, Cyprian Kulicki) Łódzkim. oraz liczne zespoły składające i wspierające dzia- Od 1976 roku współpracuje z Komitetem Obro- łalność (przygotowanie matryc, skrzynki kontakto- ny Robotników. w Nowej, od początku jej po- we, punkty przerzutowe, przechowywanie maszyn wstania, zajmuje się organizowaniem transpor- i materiałów). Składali również: późniejsza żona tu, dostawą papieru i farby, a także drukowaniem, Zośka Rybka, siostra Halina oraz grono przyjaciół. składaniem bibuły i innymi pracami. Grupa ta, unikając represji, z powodzeniem dzia- Od 1980 członek NSZZ Solidarność, w 1981 pra- łała do roku 1989, drukując oprócz książek rów- cuje w Komitecie Wydawniczym Regionu Mazow- nież periodyki jak np. „Spectator” czy „Vacat”. Czę- sze NSZZ S. sto realizował akcje transportowe dla innych grup Internowany 13 grudnia 1981. Zwolniony w lip- Nowej (np. Andrzej Górski, Maciej Radziwiłł, Marek cu 1982 roku po interwencji Miedzynarodowego Kubin, Maciej Orłoś i inni). Czerwonego Krzyża. Po roku 1989 zajął się wyłącznie pracą zawodo- Od 1984 roku współpracował z pismem „Pra- wą w obszarze zarządzania informatyką i teleko- worządność” i „Praworządność – Dokumenty”. munikacją w firmach zachodnich. w 1988 roku współredagował „Robotnika Mazo- W 1999 wyróżniony odznaką Zasłużony Dzia- wieckiego” oraz współpracował z Serwisem Infor- łacz Kultury. macyjnym Solidarności. [email protected] Przez wszystkie lata działalności opozycyjnej wielokrotnie zatrzymywany na 48 godz. SB wie- lokrotnie przeprowadzała rewizje w jego miesz- kaniu. 85 k r y ludzie nowej 1979–2007

także udział w drukowaniu tego pisma oraz „Bez Debitu” (1983–85). Publikował m.in. w paryskiej Ryszard „Kulturze” (od 1979), ale już w 1978 w Bibliotece „Kultury” ukazał się jego tom wierszy „Nasze ży- Krynicki cie rośnie”, w „Zeszytach Literackich” (od 1984) 1943 i „Pulsie” (od 1985). Opublikował 3 książki w Nowej: przekła- Studiował polonistykę na UAM w Poznaniu. dy z Bertolta Brechta („elegie bukowskie” i in- Debiutował w 1966 w prasie literackiej jako po- ne wiersze, 1980) i Reinera Kunze („Nokturn”, eta i krytyk, w latach późniejszych zajął się także 1987) oraz wybór swoich wierszy i przekładów tłumaczeniem poezji. „Niepodlegli nicości” (1988). w latach 1982–86 W 1968 cenzura zdjęła jego wiersz „Nasz spe- w mieszkaniu pp. Krynickich odbywały się wy- cjalny wysłannik”, który miał się ukazać w mie- stawy niezależnej sztuki (galeria bez miejsca), sięczniku „Nurt”, od tego czasu zaczęły się je- w której wystawiali m.in. Jerzy Piotrowicz, Hen- go problemy z cenzurą urzędową i redakcyjną. ryk Waniek i Leszek Sobocki. Jego wiersze i prze- 1968–1978 publikował w emigracyjnym kwar- kłady przedrukowywały liczne czasopisma pod- talniku „Oficyna Poetów” (Londyn). w listopadzie ziemne, a tomiki wierszy wydawane przez ABC 1972 ogłosił tam wiersz „Podróż pośmiertna” (III), i Nową inne wydawnictwa drugiego obiegu. zdjęty wcześniej przez cenzurę w kraju, co spo- 1988 współzałożył Wydawnictwo A5, później wodowało, że zaczął być inwigilowany przez SB. znane jako a5, które prowadzi z żoną Krystyną. Od 15 września 1975 do 29 listopada 1989 objęty w kwietniu 1998 przeprowadził się z rodziną był tzw. kontrolą operacyjną. i wydawnictwem do Krakowa. 1972–1973 pracował w redakcji „Studenta”; Laureat m.in. niezależnej Nagrody Poetów (luty w maju 1973 represyjnie zwolniony „za zajmo- 1975), z inicjatywy Antoniego Słonimskiego i Zbi- wanie szkodliwej postawy politycznej i nie- gniewa Herberta, Nagrody im. Alfreda Jurzykow- odpowiedzialne wystąpienia na wieczorach skiego, Nagrody Friedricha Gundolfa (2000) oraz autorskich”. Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodo- Jeden z prekursorów niezależnego ruchu wy- wego (2006). dawniczego. w styczniu 1971 opublikował (w 1 FOTO: JOANNA HeLANDeR egz). kolaż poetycki G, a w październiku 1973, ja- ko samizdat, wybór wierszy z zatrzymanego przez cenzurę tomu „Organizm zbiorowy”, pt. „Wszyst- ko jest możliwe”. 1976–1988 wydawał swoje książ- ki wyłącznie w samizdacie i drugim obiegu oraz Maria w wydawnictwach emigracyjnych. Związany z opozycją demokratyczną, sympa- Krzeczkowska- tyk i współpracownik KOR. Sygnatariusz wielu Neufeld listów protestacyjnych, m.in. „Listu 59” (1975) 1952 oraz „Listu 13” (1976) przeciwko represjonowa- niu robotników Radomia i Ursusa. 1976–1980 Inżynier mechanik precyzyjny – studia na Po­ objęty zakazem druku. Uczestniczył w spotka- litechnice Warszawskiej. niach Niezależnego Klubu Dyskusyjnego w Łodzi Współpracę ze strukturami podziemnymi roz- (1977), TKN w Poznaniu (1978), SKS w Krakowie. poczęła w styczniu 1982 z Czesławem Bieleckim. w latach 1977–81 współpracował z „Zapisem” Wraz z mężem, Jerzym Neufeldem, składała i kol- (od 1978) członek redakcji. w maju 1980 brał portowała wydawnictwa CDN oraz „Tygodnik Ma- udział w głodówce protestacyjnej w kościele zowsze”, aż do końca jego działalności. pod wezwaniem św. Krzysztofa w Podkowie Le- W 1985 rozpoczęła pracę dla Niezależnej Oficy- śnej. w sierpniu 1980 podpisał „List intelektuali- ny Wydawniczej, współpracując z Grzegorzem Bo- stów poznańskich” solidaryzujących się z wyda- gutą, Józefem Chajnem i Markiem Kubinem. rzeniami na Wybrzeżu, w 1981 wszedł w skład We własnym mieszkaniu prowadziła powielar- Społecznego Komitetu Obchodów 25 Roczni- nię kaset Videonowej, począwszy od nr 001 – fil- cy Poznańskiego Czerwca ’56. w 1981 współre- mu „Przesłuchanie” Ryszarda Bugajskiego. w su- dagował „Solidarność Wielkopolski”, w latach mie wyprodukowała około 22 tytułów o łącznym 1982–1988 podziemnego „Obserwatora Wielko- nakładzie ok. 2 tys. szt. polskiego” (używał m.in. kryptonimów N.S.W., Otrzymała odznakę Zasłużonego Działacza Kultury. NN, nn, N.N., n.n., ZL); w razie potrzeby brał [email protected] 86 NOTy BIOGRAFICZNe k u c

Tomka udało nam się zmylić tajniaków, otwierając piwnicę sąsiadów zamiast własnej, zapchanej po Wiktoria sufit nakładem „Mojego Wieku” Aleksandra Wata. Później, gdy Tomek siedział, odmówiłam wydania Krzemień książek nieznanym mi chłopakom z Nowej przy- słanym, jak twierdzili, przez Bogutę. Naskarżyli na mnie oczywiście, kiedy odprawiłam ich z kwitkiem, W drugiej połowie lat 70. współpracowała ale Grzegorz pochwalił mnie za czujność… z „Robotnikiem” i „BI” KOR. W jej piwnicy znaj- Dla Biblioteki Krytyki przetłumaczyłam „Krwawe dowała się skrzynka magazyn „Robotnika”. Skrzyżowanie” Normana Podhoretza. Na początku stanu wojennego uczestniczyła Wspólnie z Tomkiem, jako „nowadesign” wypro- w przygotowaniu (składanie, przycinanie, zszywanie) dukowaliśmy kalendarz „orwellowski” jego projek- wydrukowanej tuż przed stanem wojennym przez tu, z ilustracjami Zygmunta Januszewskiego. Nową powieści „Nierzeczywistość” K. Brandysa. [email protected]

Mieczysław Tomasz Książczak Kuczborski 1955 1947

Studiował polonistykę na UW, z zawodu bi­ Artysta plastyk, designer. Kontakt z Nową od bliotekarz. chwili poczęcia. Uczestnik SKS, w 1978 kolportował w Domu Na prośbę Mirka Chojeckiego zaprojektowałem Studenckim UW na ul. Kickiego książki Nowej, za znak graficzny firmy – charakterystyczną, kropko- co władze uczelni pozbawiły go prawa do zamiesz- waną „enkę”. Kropki miały znaczenie technolo- kania w akademiku i wszczęły postępowanie dys- giczne – druk z matryc białkowych nie dopuszczał cyplinarne, wkrótce umorzone. Od jesieni 1978 większych elementów graficznych… nawiązał współpracę z redakcją „Robotnika” (re- W latach 1977–1989 zaprojektowałem dla No- dagowanie i rozwożenie gazetki po kraju). w 1980 wej około 200 okładek do książek, periodyków, ka- krótko współpracował z Nową 2 jako drukarz. set audio i wideo. Pełniłem też rolę dyrektora arty- w 1981 nawiązał współpracę z wydawnictwem stycznego wydawnictwa. Krąg. w styczniu 1982 zatrzymany i internowany W mojej pracowni funkcjonował „ośrodek ba- w Białołęce na sześć miesięcy. w latach 1983–1989 dawczo-rozwojowy” nowych technologii poligra- związany kolejno z wydawnictwami Krąg, Przed- ficznych, wykorzystywanych następnie w produk- świt i In Plus (prace introligatorskie). Obecnie ad- cji Nowej i innych wydawnictw. ministrator kartoteki w Centum Nukat Biblioteki Współpracowałem z kolejnymi szefami Nowej, re- Uniwersyteckiej w Warszawie. Wyróżniony odzna- daktorami „Zapisu”, „Krytyki” i „Pulsu”, drukarzami, ką Zasłużony działacz kultury. a także z zespołem „Tygodnika Mazowsze”. Ciepło [email protected] wspominam współpracę z autorami Nowej – Jarosła- wem M. Rymkiewiczem i Markiem Nowakowskim. W styczniu 1982 roku trafiłem do aresztu na Ra- kowieckiej na ponad 3 miesiące. Byłem sądzony w trybie doraźnym przez Sąd Wojskowy, a następ- Blanka nie przez Sąd Powszechny, gdzie uniewinniono mnie z zarzutu próby obalenia sojuszu z sojuzem i wa- Kuczborska runkowo umorzono pozostałe. Po krótkim urlopie 1947 „regeneracyjnym” wróciłem do roboty w Nowej. W 1989 zakładałem i wraz z Markiem Zalejskim Tłumaczka literatury anglosaskiej. zaprojektowałem pierwszą „Gazetę Wyborczą”. Współpracowałam z Nową od początku, m.in. Od 1991 wspólnie prowadzimy Studio Q, firmę udostępniając mieszkanie i piwnicę na druk i skła- graficzną specjalizującą się w projektowaniu gazet danie oraz na magazyn papieru i gotowych książek. i czasopism Pamiętam, jak przy rewizji podczas aresztowania [email protected] 87 k u c ludzie nowej 1979–2007

Genowefa Marian Waldemar Kuczkowska Kuczyński zmarła w 1998 1939 Ekonomista, dziennikarz, publicysta, polityk Od lutego do czerwca 1982 w jej mieszka­ o poglądach liberalno-lewicowych. niu pracowała drukarnia Syrenki i Montera, W polu obserwacji SB od roku 1963, jako figu- a przedtem drukarnia kierowana przez Romana rant Sprawy Operacyjnego Rozpracowania „Roso- Wojciechowskiego pracująca na rzecz Kręgu i No- mak”. w 1966 wyrzucony z PZPR (członek od roku wej. m.in. wydrukowano u niej 1500 egz. wspo- 1959) i stracił pracę. Aresztowany w marcu 1968 mnień Oli Watowej. Wykonywała czynności po- roku, spędził w areszcie pół roku. Aktywny w opo- mocnicze. Jej mieszkanie do 1989 r. bywało często zycji lat 70. Jeden z założycieli Towarzystwa Kur- wykorzystywane jako magazyn materiałów poli- sów Naukowych (TKN) i wykładowca Latającego graficznych. Uniwersytetu, publikował w „Biuletynie Informa- cyjnym” i „Robotniku”. Autor wydanej w Nowej książki „Po wielkim skoku”. Składał z żoną książkę Kopascyego o po- wstaniu na Węgrzech, woził też papier i raz ewaku- ował swoim małym fiatem jakiś magazyn. w sierp- Lucyna niu 1980 roku członek Komisji ekspertów przy MKS w Gdańsku. ekspert Komisji Krajowej NSZZ „S” Kuczkowska i Komisji Programowej i Zjazdu Krajowego „S”. Za- zmarła w 1992 stępca redaktora naczelnego „Tygodnika Solidar- ność” (1981–1982). Wdowa po poległym w kampanii wrześnio­ W stanie wojennym internowany, po zwolnie- wej i matka poległego w Powstaniu War­ niu wyjechał do Francji z powodów rodzinnych. szawskim. Od lutego do czerwca 1982 w jej Pracownik naukowy Szkoły Zaawansowanych mieszkaniu pracowała drukarnia Syrenki i Mon- Studiów Społecznych w Paryżu, komentator Ra- tera, a wcześniej drukarnia kierowana przez Ro- dia Wolna europa, publicysta „Aneksu”, „Kultury” mana Wojciechowskiego pracująca na rzecz Krę- i nowojorskiego „Nowego Dziennika”. Powrócił gu i Nowej. m.in. wydrukowano u niej 1500 egz. do Polski w lipcu 1989. Uczestniczył w tworzeniu wspomnień Oli Watowej. Wykonywała czynności rządu Tadeusza Mazowieckiego i jego programu. pomocnicze. Jej mieszkanie do 1989 bywało czę- Odszedł wraz z dymisją całego rządu w grudniu sto wykorzystywane jako magazyn materiałów 1990. poligraficznych. W kolejnych latach działał w Unii Demokra- tycznej (członek Prezydium i Rady Krajowej UD, następnie w Unii Wolności i do czerwca 2005 w Partii Demokratycznej. Obecnie niezwiązany z żadną partią. w latach 1999–2001 główny do- radca ekonomiczny premiera Jerzego Buzka. w la- Paweł tach 2002–2006 docent w Wyższej Szkole Banko- wej w Poznaniu i wykładowca w Wyższej Szkole Kuczkowski Humanistycznej w Pułtusku. w latach 2002–2005 zmarł w 1984 członek Rady Strategii Społeczno-Gospodarczej przy Prezesie Rady Ministrów. W pierwszych latach stanu wojennego w na­ Odznaczony przez prezydenta Aleksandra Kwa- leżącym do jego rodziny lokalu odbywał się śniewskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodze- druk pisma „Syrenka” oraz innych wydawnictw nia Polski (2001). (drukarnią kierował J. Narożniak do chwili areszto- wania w 1982 r.), m.in. na zlecenie szkoły teatralnej. Aresztowany (1982) i skazany na 7 lat, zwolnio- ny w wyniku amnestii. Zginął w niejasnych okolicz- nościach w styczniu 1984 r. Drukarnia w jego loka- lu nadal pracowała dla Nowej. 88 NOTy BIOGRAFICZNe k u t

książek Nowej (500 egz. „Społeczeństwa Otwar- Dariusz tego” Poppera, 1000 egz. „Korzeni totalitary- zmu” Hannah Arendt). Członek redakcji „Tu Te- Kupiecki raz”, miesięcznika oświaty niezależnej, członek 1954 grupy organizacyjnej Społecznego Komitetu Na- uki (kontakt Barbara Malak, Zygmunt Łuczyński, Informatyk. Działalność opozycyjną rozpo­ łącznik Janusza Pałubickiego (członka TKK, kon- czął w 1975 roku, współorganizując zbioro­ takt Krystyna Laskowicz (Poznań), współpracow- wy list protestacyjny przeciwko zmianom nik wydawnictwa In Plus (SKN (kontakt: Zygmunt w Konstytucji PRL. Łuczyński, Krzysztof Siemieński, Wiesław Bieliń- Po wydarzeniach czerwcowych w 1976 koordy- ski. Współpraca z „Obozem”, przerwana areszto- nator akcji pomocy dla robotników z Ursusa i ich waniem Jana Malickiego. rodzin. Od 1977 współzałożyciel i członek redak- Po 1989: dzienikarz, redaktor „Gazety Wybor- cji pisma „Robotnik”. w 1981 wraz z Krzysztofem czej” (1989–95, redaktor tygodnika „Newsweek” Felickim i Zbigniewem Zawadzkim prowadził Bi- (2001. Redaktor i współtwórca wielu programów blioteki Wydawnictw Niezależnych w Regionie telewizyjnych (m.in. Magazynu Literackiego, TOK Mazowsze NSZZ Solidarność. w stanie wojennym SZOK-u w TVP II, Summy zdarzeń Jacka Żakow- internowany, do 1980 wielokrotnie zatrzymywany skiego w TVP I, twórca cyklicznego magazyny po- na 48godz. licyjnego „Drogówka” (TV 4; współautor progra- Z Nową związany od początku jako współpra- mów o książkach w TVP I, Radiu PiN, TVP Kultura. cownik, wymiana kolportażowa wydawnictw No- Obecnie: autor programu radiowego o książkach wej dla czytelników „Robotnika” i dostarczanie i czytaniu „Pod tytułem” w Radiu TOK FM, fele- „Robotnika” w sieć kolportażową Nowej. Zorgani- tonista „Przekroju”, wykładowca dziennikarstwa zowany w Regionie Mazowsze punkt kolportażo- w Collegium Civitas w Warszawie. Wcześniej wy dla bibliotek prowadzonych w zakładach pracy m.in. redaktor naczelny tygodnika „Przekrój” przez Solidarność był największym w tamtych cza- (2002, z-ca red. naczelnego „Życia Warszawy” sach źródłem dostępu do wydawnictw niezależ- (2003–2004, szef publicystyki Programu II TVP nych, w tym Nowej. (1995–96, redaktor programowy TV4. Po 1989 roku brał udział w budowaniu admi- [email protected] nistracji wyborczej, później dyrektor Rządowego Centrum Informatycznego PeSeL, twórca Ustawy o Ochronie Danych Osobowych. Obecnie dyrektor Maciej do spraw operacyjnych w Towarzystwach Ubez- pieczeniowych Allianz Polska. Kutrowski Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu 1959 Odrodzenia Polski. Kontakt: [email protected] Prawnik (studia na UW. Pierwszy kontakt z opozycją 1977, kilka spo- tkań w ramach Latającego Uniwersytetu, natu- ralny kontakt z bibułą, ale bardzo incydentalny. w 1980 zakładał NZS na UW. Red. naczelny Mię- Roman dzyuczelnianego Pisma Prawo-Mel, w którym arty- kuły umieszczali m.in. Leszek Kazana, Leszek Kula Kurkiewicz i Krzysztof Leski. Stan wojenny – najpierw druko- 1962 wanie ulotek, ewakuacja maszyn z Regionu na Mokotowskiej, materiałów ze Szpitalnej, współ- Nieukończone studia wyższe (filozofia na praca z ukrywającymi się Teosiem Klincewiczem Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, i Andrzejem Górskim z Nowej. Organizuje miesz- Uniwersytecie Warszawskim. kania, lokale dla ukrywających się, m.in. Iwony Publikował jako Oskar D. Pierwszy kontakt Kowalskiej, emila Broniarka. Dla Nowej organizuje z opozycją: jesień 1979, Poznań, kościół Domi- również magazyny i lokale do składania. Pomagają nikanów, Włodzimierz Fenrych z poznańskiego mu w tym koledzy z NZS zarówno z UW jak i z PW SKS, wtedy (uczeń liceum został kolporterem II – Krzysztof Leski, Długi, z ASP – Maciek Dowgiałło, obiegu (publikacje Nowej, „Biuletyn Informacyj- Gośka Grabowska. ny” KSS KOR, „Robotnik”, „Bratniak”, inne. w koń- Z kolegami z NZS i z Grup Oporu „S” organi- cówce lat 80. rozprowadzał już hurtowe ilości zuje lokale, ich ewakuację, dostawy materiałów 89 k w i ludzie nowej 1979–2007 poligraficznych i dystrybucję bibuły Nowej, Krę- gu oraz TM dla Krakowa, Radomia i do Gdańska. z Andrzejem Górskim kradnie komunistom dużą ti- Krzysztof rowską partię papieru w rolach z magazynów WSS „Społem” na Woli dla Grup Oporu Teosia. We Lachowski wszystkich tych przedsięwzięciach uczestniczy ol- 1957 brzymia liczba osób z różnych środowisk i w róż- nym wieku: koledzy z Melu, od Wydawnictwa Pra- Wykształcenie: Politechnika Warszawska wo-Mel, studenci Akademii Medycznej – tacy jak Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Sto­ np. Robert Stefański, który przewożąc bibułę o ma- sowanej, zawód: informatyk. ło nie zabił funkcjonariusza MO, jak również za- Pierwszy kontakt z działalnością opozycyjną przyjaźnieni pijaczkowie, babcie klozetowe z SDP w 1976 za pośrednictwem Waldemara Maja, zwią- na Foksal i z SARP-u oraz przypadkowo poznane zany z Nową od 1978. osoby na demonstracjach ulicznych. Sporadycznie składałem wydawnictwa Nowej Od 1985 nieaktywny politycznie. w 1988 za- m.in. w pracowni artysty Dziędziory (nie jestem kłada spółkę DIM5, w ramach tej spółki realizuje pewien tej pisowni. Tam też poznałem Mirosła- m.in. film dokumentalny z udziałem Jana Nowa- wa Chojeckiego. Systematycznie składałem Biule- ka-Jeziorańskiego o „Kciuku” – kurierze z Londy- tyn KOR, współpracowałem z Witkiem Łuczywo, nu i o wycofaniu Armii Sowieckiej z Polski –”Żoł- z Gienkiem Klocem, Teosiem Klincewiczem, Wal- nierze bez imperium” reżyserowane przez Marka demarem Majem. Widarskiego. Oprócz wymienionych współpracowali ze mną: [email protected] Ryszard Samecki, Wiktor Karpiński, Krzysztof Ga- jewski, Andrzej Miącz – wszyscy studenci FTiMS oraz Grzegorz Banecki, Marek Ciborowski z Wy- działu elektrycznego Prowadziłem w akademiku MIKRUS sklepik Andrzej z wydawnictwami Nowej. Brałem udział w akcji ulotowej w obronie Miro- Kwiatkowski sława Chojeckiego w 1980. Komisja dyscyplinarna na uczelni, pobicie w trakcie przesłuchania, 3 zatrzymania (nigdy nie W latach 1982–89 kolportował ulotki i nieza­ więcej niż 8 godzin leżną prasę (m.in. „Tygodnik Mazowsze”, „Kos”, Obecnie pracuję w Urzędzie Miejskim w Białym- „Tu teraz”, „Wiadomości Podlaskie”, „Gazeta Pod- stoku – w dalszym ciągu jestem informatykiem laska”, „Metrum” i książki (m.in. publikacje wydaw- [email protected] nictw Nowa, Przedświt, Metrum w Terespolu.

Sławomir Ryszard Kwiatkowski Latecki 1960 1956 Współpracował z „Robotnikiem” i Nową w la- tach 1979–1981. Był drukarzem sitodrukowym. Pseudonim Jacek. Po skończeniu studiów w jego piwnicy była stała drukarnia „Robotnika”. (poligrafia na Politechnice Warszawskiej Drukował broszurki Biblioteki Robotniczej i okład- podjął pracę drukarza w Regionie Mazowsze ki dla Nowej. NSZZ Solidarność. Na początku stanu wojenne- Obecnie mieszka w Szwajcarii go kolportował książki Nowej (wydrukowane jesz- cze przed stanem wojennym oraz przygotowywał do druku pierwsze „wojenne” sitodrukowe książki Nowej („Antologia Wierszy Wojennych”, „Na Skrzy- żowaniu Azji i europy”). Począwszy od drugiej po- łowy 1982, po zdobyciu pierwszego powielacza, zajmował się przede wszystkim drukowaniem, ale też organizacją struktur podziemnych. 90 NOTy BIOGRAFICZNe ł a k

W latach 1982–1989 wydrukował co najmniej Publikował sporo tekstów w „Rzeczpospolitej”. kilkadziesiąt książek Nowej oraz liczne czasopisma w związku ze swoją funkcją i wiedzą nabytą w NIK („Vacat”, „Spectator”, „Krytyka”, „Praworządność”, stał się w latach 2003–2006 jednym z głównych krajowe edycje Pulsu). świadków w procesach politycznych, w tym w proce- Ze względu na swoje wykształcenie oraz kon- sach związanych z aferą FOZZ. w związku z tym był takty z Instytutem Poligrafii Politechniki War- wielokrotnie szykanowany i kilkakrotnie pobity przez szawskiej, którego pracowników zaangażował „nieznanych sprawców”. w styczniu 2005 w wyniku do współpracy z Nową, przygotowywał do druku pobicia doznał ciężkich obrażeń i trwałych okaleczeń. i drukował pozycje wymagające wysokiej jakości Nigdy już nie powrócił do zdrowia. Zmarł po kolejnej (np. ilustrowana seria poetycka. operacji, z powodu złego stanu zdrowia jak również Zajmował się również szkoleniem (szczególnie w wyniku ciężkich powikłań po pobiciu. drukarzy, uruchamianiem drukarni i introligatorni (oraz ich obsługą, organizacją magazynów itp. Często wspierał też różne, poza Nową, podziem- ne środowiska, które nie miały swojej poligrafii. Np. wielokrotnie zajmował się drukowaniem „Ty- Bogdan godnika Mazowsza” oraz innych pism (np. „Głos Medyka”, „Hutnik”, pismo plastyków, studentów Lubera z NSZ, Solidarności PW, pisma „eksportowe” – do 1951 Czech, Węgier). Drukował też podziemne ulotki, znaczki i inne akcydensy. Wykształcenie średnie, z zamiłowania historyk. Obecnie zajmuje się muzyką. W latach 1978–80 pomagał w pracy wydawni- [email protected] czej, współpracował z R. Szorem, J. Śreniowskim, W. Hemplem, W. Maciejewskim. Będąc pracownikiem państwowej drukarni na ul. Płockiej w Łodzi, wydrukował dla Nowej okład- kę „Śpiewnika warchoła”, 4000 szt. (nakład śpiew- Anatol nika 2000. W połowie ‘82 wznowił działalność drukarską Lawina („zaległe” materiały np. „Praska Wiosna”, ulotki, 1940–2006 współpraca z „Biuletynem Łódzkim”. Pisał artyku- ły o aktualnej sytuacji w latach 86–87 (współpraca Działacz opozycji demokratycznej od cza­ z J. Koziełem, W. Maciejewskim, Stanisławem Szy- sów studenckich w latach 60. z wykształcenia mańskim. Współzałożyciel łódzkiego oddziału PPS ekonomista. w latach 1977–1980 należał do (Rutowicz, Kozieł, Szymański; współredaktor „Ro- kierownictwa Nowej. Drukował, kolportował, botnika Łódzkiego PPS”,z Koziełem, M. Truszkow- organizował drukarnie i zaopatrzenie. Pisał jako skim i K. Markuszewskim z Warszawy. Zygmunt Karliński do „Głosu” i „Krytyki”. w marcu Od ‘81 wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchi- 1980 aresztowany w trakcie rozrzucania ulotek. Po wany (zwłaszcza w stanie wojennym, w 1980 od- wyjściu z więzienia zorganizował Stowarzyszenie mowa paszportu, po 1982 nagany i utrata pracy. Pomocy Osobom Uwięzionym i ich Rodzinom „Pa- [email protected] tronat”. Działał w Solidarności. 13 grudnia 1981 in- ternowany na rok w Białołęce. Po wyjściu z interny działał w podziemnych struk- turach związku, był m.in. autorem metody weryfika- cji frekwencji wyborczej, co podważało propagan- ewa dę władz PRL na temat licznego udziału obywateli. w 1988 wszedł w skład jawnego kierownictwa RKW Łakomy Regionu Mazowsze. w 1989 organizował kampanię wyborczą Solidarności i był jej delegatem do Pań- stwowej Komisji Wyborczej. w latach 1989–1994 W latach 1978–1981 w mieszkaniu Ewy i Zbi­ delegowany przez Solidarność do kierownictwa gniewa Łakomych mieściła się tajna drukar­ Najwyższej Izby Kontroli. Od czerwca 1994 pracow- nia wydawnictw korowskich i literatury bez­ nik Kancelarii Sejmu. w 2001 radca generalny w Sej- debitowej. Zorganizowali w piwnicy tego samego mowym Ośrodku Informatyki. w 2003 współzałoży- budynku magazyn papieru i wydawnictw nieza- ciel Stowarzyszenia Wolnego Słowa. leżnych. Drukowała, wraz z mężem, „Robotnika”, 91 ł a k ludzie nowej 1979–2007

Biuletyny KOR, Kronikę Łódzką, ulotki oraz liczne WFD i F) o życiu podziemia i nadziemia. Część artykuły (np. z „Kultury” paryskiej i zakazane książ- tych materiałów została wykorzystana przez na- ki (łącznie tysiące stron druku, techniką białkową szego przyjaciela Jean yves Potel w filmie, który na ramce i serigraficzną; rocznie co najmniej 400 on zmontował w porozumieniu z nami we Francji ryz formatu A3 i A4 np. cały nakład „Solidarnosci (myśmy nie mieli wtedy możliwości zmontowania z Gdańskiem”. Od 1978 współpracownik Komitetu go tutaj, a paszportów nie dostawaliśmy): „Polo- Obrony Robotników. gne 85. Vivre dans la verte”. Film istnieje u Doroty Roszkowskiej: Arkana Studio, Chełmska 21 bud. 4, pokój 59, 02-042 Warszawa, tel.: 022 840 27 45 Zrobiliśmy w 1987 za namową Janka Kofmana film „Świadkowie”– też Videonową z Jackiem Pe- Zbigniew tryckim i Stanisławą Domagalską. (Dostępny na wydanej ostatnio przez PWA moim DVD. Łakomy Videonowa ma duży moralny udział w moim filmie „Polska 45–89” (Głównie podtrzymanie na duchu. Współpracowaliśmy z Nową ok. 5 lat. W latach 1978–1981 w mieszkaniu Ewy i Zbi­ Kontakt do Jean yves Potel, który jest teraz we gniewa Łakomych mieściła się tajna drukar­ Francji: nia wydawnictw korowskich i literatury bez­ [email protected] debitowej, opatrzona kryptonimem „44”. Drukował, wraz z żoną, „Robotnika”, Biuletyny KOR, „Kronikę Łódzką”, ulotki, artykuły (np. z „Kul- tury” paryskiej i zakazane książki; od 1980 tak- że prasę związkową; (techniką białkową na ram- Zygmunt ce i serigraficzną, rocznie średnio co najmniej 400 ryz formatu A3 i A4 – np. cały nakład „Solidarno- Łuczyński ści z Gdańskiem”. Przewoził papier i materiały dru- 1949 karskie. Gdy moce istniejących tajnych drukarni ( „44”,”Warstat”, „Dzieci”, „Pan X” przestały wystar- Z zawodu chemik (studia na Uniwersyte­ czać, znajdował kolejne osoby, które podejmowa- cie Warszawskim. w latach siedemdziesiątych ły się druku. Rozwoził wydawnictwa niezależne współpracował z Nową bardziej na zasadach to- z drukarni do hurtowników. Internowany 15 grud- warzyskich niż zawodowych – pomoc w kolporta- nia 1981. Zwolniony z ZK w Łęczycy 22 grudnia żu, przewożeniu papieru itd. w stanie wojennym 1981 . w stanie wojennym nakłaniany szantażem internowany przez rok. Od wiosny 1983 do 1994 i groźbą do współpracy. Brutalnie pobity przed do- jako członek Społecznego Komitetu Nauki współ- mem przez „nieznanych sprawców”. Wyrzucony pracował z Nową, uczestnicząc w kwalifikacji wy- z pracy w 1982. Współpracownik Komitetu Obrony dawnictw do dofinansowania i organizując kol- Robotników. Od 1981 członek KPN. portaż wydawnictw o charakterze naukowym. Kontakty: Józef Śreniowski, Irena i Anna Bazel, Obecnie dyrektor Instytutu Technologii Materia- Wojciech Hempel, Romuald Bosakowski, Jerzy łów elektronicznych w Warszawie. Sztorc (TW „Boss”.

Stanisław Marcel Łukaszczyk Łoziński 1950 1940 Pseudonim Żaba. Od 1978 roku był jednym Reżyser filmów dokumentalnych. z drukarzy Nowej, wciągnięty do tej pracy Tuż po nastaniu stanu wojennego zorganizowa- przez Mirosława Chojeckiego. liśmy z Bohdanem Kosińskim i Jackiem Petryckim Pierwszą poważną pracą w Nowej był druk 2. (za namową Grzesia Boguty) – filmową komórkę numeru „Pulsu” pod kierownictwem Romana Nowej. Nazywała się Videonowa. Nakręciliśmy b. Wojciechowskiego „Romaszki”. Wciągnął do No- dużą ilość materiału (dziś wszystko w archiwum wej kilku najbliższych przyjaciół: Staszka Muskata, 92 NOTy BIOGRAFICZNe m a r

Marka Głogowca, Marka Grzesiaka i innych, two- rząc tzw. „Brygadę drukarzy górali”. Przyjeżdżali oni do drukarni bezpośrednio z Zakopanego, nie Wojciech kontaktując się praktycznie z nikim w Warszawie. „Brygada” nie rozpoznana przez SB drukowała Malicki nieprzerwanie do sierpnia 1980. Ma na koncie ok. 20 książek i kwartalników „Puls”, „Zapis”, „Spo- tkania”, „Krytyka”. W latach 1976–89 na potrzeby Nowej przede W 1980, kiedy zaczęły się strajki i tworzenie wszystkim przewoził materiały i urządzenia niezależnego związku zawodowego dostał pole- poligraficzne, a także organizował lokale. cenie od kierownictwa Nowej (M. Chojecki pomo- Składał i organizował skład książek. Remonto- cy Zbyszkowi Bujakowi w wydawaniu biuletynu wał i naprawiał urządzenia drukarskie. dla Ursusa. Po zwycięstwie strajkujących i po- W latach 1977–78 uczestniczył w spotkaniach wstaniu Solidarności otrzymał propozycję pracy przygotowawczych i redakcyjnych „Robotnika”. w Solidarności Mazowsze jako drukarz. Była to je- Przed stanem wojennym prowadził bibliotekę go pierwsza stała praca od 4 lat. Po dwóch latach w IBJ. Po 1983 prowadził kolportaż prasy i wydaw- pracy jako nauczyciel historii (studia na Uniwer- nictw w Instytucie Technologii Nafty. Internowany. sytecie Jagiellońskim zakończył pracę w oświa- cie na skutek potwornego zakłamania progra- mu. Utrzymywał się z prac sezonowych (ratownik Janusz GOPR; instruktor narciarski; pracownik wysoko- ściowy itp.. w 1981 otrzymał (po raz pierwszy od Marcinek 12 lat) paszport. Pojechał do Francji, gdzie zasko- 1961 czył go stan wojenny. w Paryżu współpracował ze spotkanymi tam przyjaciółmi z opozycji (m.in. Od 1982 współpracownik Nowej, drukarz i skła- M. Chojeckim, B. Wildsteinem, S. Blumsztajnem, dacz, kolporter książek oraz periodyków niezależ- W. Sikorą), pisując m.in. felietony do magazynu nych, od 13 grudnia 1981 kolportował bezdebito- „Kontakt”. we pisma informacyjne (IS, TM, PWA, „Tygodnik Z żoną Katarzyną mieszkają we francuskich Al- Wojenny”, WOLA) wśród korespondentów zagra- pach, mają cztery (adoptowane w Polsce córki, nicznych (AP, BBC), więzień polityczny (1986) syna i troje wnucząt. Utrzymują bliskie kontakty z przyjaciółmi z Polski, a ich dom jest dla nich za- wsze otwarty. Zbigniew Marian Markiewicz elżbieta 1959

Malicka Poligraf – przygotowalnia offsetowa (dyplom robotnika wykwalifikowanego). 1980–82 pracownik ZG DSP, 1983–86 Instytutu W latach 1976–80 dla Nowej przede wszyst­ Radioelektrotechniki PW – operator kamery repro- kim przewoziła materiały poligraficzne i re­ dukcyjnej. Fotograf niezależny – fotografia doku- dakcyjne, a także organizowała lokale. mentarna, socjologiczna i techniczna. Fotografuje od Składała książki. Uczestniczyła w opracowa- połowy lat 70. Pseudonimy: Marchewa, jako fotograf niu koncepcji i redagowaniu „Robotnika” przed Mark Carrot*. Autor fotografii w albumach wydanych 1981. Po 1982 prowadziła bibliotekę i kolportaż pzez IPA (Lund) przy współpracy Nowej, Kręgu i CDN. prasy w Szpitalu Bielańskim. w latach 1984–87 Wpółautor fotografii, wraz z Andrzejem Andrychow- w redakcji „KOS”, organizowała kolportaż „KOS” skim, wykorzystanej na okładce „Raportu o stanie i innych wydawnictw do Lublina, Krakowa i Wro- wojennym” Marka Nowakowskiego (Nowa). cławia, sporadycznie także do innych miejsco- 1982–86 współpracował m.in. z Wiesławem wości. Bielińskim, Jarosławem Markiewiczem i Jerzym (Uczestniczka Akcji Wiernych „Chrystus w środ- Brukwickim – przygotowywał diapozytywy i bla- kach masowego przekazu” zbierająca podpisy pod chy, organizował dostawy materiałów poligraficz- apelem o mszę św. w radio i telewizji 1979–80). nych. Internowany. 93 m a t ludzie nowej 1979–2007

Od 1987 pracuje i mieszka poza Polską. Od kil- Kowalski). Współpraca z Nową skończyła się po kunastu lat zatrudniony jako pre-press technician wyborach 1989. Od 1984 do dziś pracuje w małej w RR Donnelley w Vancouver. prywatnej firmie. [email protected] [email protected]

Stanisław Krzysztof Matwin Mazur 1949 1958

Absolwent XIV Lic. Ogólnokształcącego im. Wykształcenie średnie. z działalnością nie­ Gottwalda w Warszawie, absolwent Wydz. zależną związany od 1980. Współorganizował Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW, struktury NSZZ Solidarność w warszawskim Mo- dr nauk matematycznych UW. Współpracował stostalu. w stanie wojennym internowany (maj z Nową pod koniec lat 70., głównie przy składaniu czerwiec 1982) w Białołęce. w Nowej od 1985 do i kolportażu Biuletynu Informacyjnego w grupie 1988 przy druku „Tyg. Mazowsze” i książek oficy- Krzysztofa Wagnera. Kilkakrotnie zatrzymywany ny. Współpracował blisko z Wojtkiem Podgórza- przez SB. Od 1979 w Kanadzie, profesor informa- kiem i Stanisławem Niteckim. w 1988 nieudana tyki w Uniwersytecie Ottawskim, a także profe- próba wraz z ww. rozpoczęcia działalności wy- sor zagraniczny w Inst. Podstaw Informatyki PAN dawniczej niezależnie od Nowej, zakończona w Warszawie. wpadką w Raszynie. w 1989 brał aktywny udział [email protected] (wiceprzew. komisji wyborczej na warszawskim Ursynowie) w tzw. wyborach kontraktowych. Do 1997 prowadził działalność gospodarczą . Obec- nie pracuje w Wodnym Parku w Warszawie. [email protected] elżbieta Matysiak 1949 Marek Po maturze (1968), LO handlowiec w CHZ Me­ talexport. Zaraz po wprowadzeniu stanu wojen- Mazur nego, dopóki słyszalność RWe na to pozwalała, 1954 przepisywała na maszynie publikowane tam listy internowanych i komunikaty, zostawiane na klat- Ekonomista, dr nauk ekonomicznych. Członek kach schodowych okolicznych domów i w środ- NSZZ Solidarność od 1981. Założyciel wydziało- kach komunikacji miejskiej. wej komórki Solidarności na Wydziale Handlu Za- Współpracę z Nową, polegającą na przepisywa- granicznego SGPiS. Od 1982 r. związany z działalno- niu tekstów do druku (miesięcznik „Vacat”, książ- ścią opozycyjną. Doradca Regionu Śląskiego NSZZ ki), rozpoczęła w 1983 (pierwszy kontakt w końcu Solidarność; kolporter wydawnictwa „Górnik Pol- 1982 z Andrzejem Zozulą za pośrednictwem jego ski”(współzałożyciel) „Tygodnika Mazowsze” w re- żony, Maryli Górnickiej, w latach następnych z Mi- gionie śląskim. Od 1981 dystrybutor wydawnictw rosławem Kowalskim, kilka spotkań z Grzegorzem (książek oraz filmów) Nowej. Tłumacz wywiadów Bogutą). Od 1984 również dla kwartalnika „Kryty- działaczy podziemnej „S”. Zajmował się również ka”, wydawanego w stanie wojennym początkowo przekazywaniem materiałów i wywiadów za grani- przez Krąg. Kontakty bezpośrednie: Jan Kofman, cę za pośrednictwem ambasad. w 1985 roku aresz- Robert Mroziewicz. towany z G. Bogutą. w latach 1987–1988 brał udział W 1984, po kolejnej politycznej weryfikacji, zo- w pracach zespołu ekspertów NSZZ „S” opracowu- stała zmuszona do odejścia z Metalexportu z tzw. jących program polityczny i gospodarczy. wilczym biletem na pracę w handlu zagranicznym. Doradca wicepremiera i ministra finansów w la- Sporadycznie przepisywała też teksty dla innych tach 1991–1997; 2003–2005 zastępca prezesa wydawnictw (np. Wolność, kontakt: Włodzimierz NFZ ds. finansowych; w 2007 r. wygrał konkurs na 94 NOTy BIOGRAFICZNe mic stanowisko prezesa LOT. Adiunkt w SGH w latach pracujący jako korespondent wojenny m.in. na Za- 1990–2006. Przewodniczący rad banków PBK i BDK: kaukaziu, w b. Jugosławii i w Afryce. 1982–1987. Od 2003 redaktor naczelny „Playboya”. Od 2000 Obecnie prowadzi własną firmę doradczą „Do- związany z TVN, prowadził pierwszy w Polsce re- fem” (poprzednio w latach 1997–2003), doradzając ality show Agent. Od 2005 gospodarz programu instytucjom finansowym i przemysłowym (Commer- Dzień Dobry TVN. cial Union, Compensa, PKO BP, PSe, Polsat, TP S.A.. [email protected] Wykłada oraz prowadzi szkolenia w europejskiej Akademii Planowania Finansowego.

ewa Renata Michałowska Mazur zmarła w 1999 1957 W latach 1981–89 kolportowała na terenie całego Podlasia (m.in. stały kontakt z Łuko­ Reżyser, producent filmowy. z działalnością wem i Sokołowem Podl.) niezależną prasę (m. niezależną związana od 1979 roku. in. „Tygodnik Mazowsze”, „Kos”, „Goniec Wojen- Od początku 1982 roku współpraca z Nową: ny”, „Osa”, „Wiadomości Podlaskie”, „Gazeta „Pod- kolportaż, korekta, przygotowanie matryc oraz laska”, „Metrum”), ulotki, plakaty, znaczki i książki współpraca przy produkcji filmów niezależnych, (m.in. publikacje wydawnictw Nowa, KOS, WsKos, utrzymywanie łączności z ośrodkami Solidarności Myśl, Krąg, Metrum, przywoziła także do Siedlec podziemnej w Paryżu i Brukseli. gazety wydawane w innych regionach kraju. Obecnie producent TVN. Aktywnie uczestniczyła w manifestacjach, ak- cjach ulotkowych i plakatowych. w jej mieszkaniu odbywały się pokazy tzw. kina domowego.

Marcin Meller Adam 1968 Michnik Absolwent historii na Uniwersytecie War­ 1946 szawskim. Działalność opozycyjną rozpoczął w warszawskim LO im. Mikołaja Reja (1983–87 od Historyk, eseista, publicysta polityczny. rozprowadzania „Tygodnika Mazowsze”. Od 1965 autor artykułów dla: „Życia Gospodar- Z Nową związany od 1987 za pośrednictwem czego”, „Więzi”, „Literatury”. w l. 1970–71 sekre- Piotra Szwajcera. Kolportował wydawnictwa No- tarz Antoniego Słonimskiego; w l. 1977–89 pu- wej na UW, na dziedzińcu którego wiosną 1988 blicysta i redaktor pism niezależnych: „Biuletyn uruchomił pierwsze jawne stoisko Nowej. Za ma- Informacyjny”, „Zapis”, „Krytyka”; czł. kierownic- gazyny służyły mieszkania Maćka Grabowskiego twa Niezależnej Oficyny Wydawniczej Nowa. Au- (dzisiaj wicedyrektor firmy United PR) i babci Tom- tor artykułów i komentarzy w: „Der Spiegel”, „Le ka Drągowskiego (dzisiaj radcy prawnego w kan- Monde”, „Liberation”, „Lettre Internationale”, celarii Gessel). w latach1987–90 działacz Nieza- „New york Review of Books”, „The Washington leżnego Zrzeszenia Studentów i Pomarańczowej Post”. w 1989 założyciel, redaktor naczelny, ko- Alternatywy. mentator „Gazety Wyborczej”. Organizował od 1987 pierwsze po 1981 spo- 1957 czł. tzw. drużyn walterowskich ZHP pro- tkania z opozycjonistami na UW (m.in. z Adamem wadzonych przez Jacka Kuronia, uczestnik spo- Michnikiem, Janem Lityńskim, Tadeuszem Konwic- tkań Klubu Krzywego Koła (1961–62; współ- kim, Markiem Nowakowskim). Brał udział w słyn- organizator Klubu Poszukiwaczy Sprzeczności nym spotkaniu w stołówce KC z Leszkiem Millerem. (1963–64; jako student UW dwukrotnie zawie- Kilkakrotnie zatrzymywany na 48 godzin. w la- szany w nauce za akcje polityczne, w marcu tach 1991–2003 reporter „Polityki”, wielkokrotnie 1968 relegowany z UW za organizację protestu 95 mie ludzie nowej 1979–2007 studenckiego. w 1965 aresztowany na 2 mies. za narodu ukraińskiego (2002), miejscem na liście 50 rozpowszechnianie Listu Otwartego do PZPR J. „Bohaterów wolności prasy” Międzynarodowego Kuronia i K. Modzelewskiego; w 1968 aresztowa- Instytutu Prasy (2002). w czerwcu 2006 otrzymał ny i skazany na 3 lata więzienia; we wrześniu 1969 tytuł Honorowego Senatora Uniwersytetu w Lu- zwolniony na mocy amnestii. 1969–71 pracował blanie, we wrześniu zaś tytuł Honorowego Profe- jako spawacz w Zakładach im. Róży Luksemburg, sora Akademii Kijowsko-Mohylańskiej. w 1976 w trakcie podróży po europie Zachodniej Doctor honoris causa: New School for Social Re- zdobył polityczne wsparcie dla polskiej opozycji; search, University of Minnesota, Connecticut Col- w 1977 stworzył koncepcję utworzenia antytota- lege, University of Michigan litarnego sojuszu przez ludzi niekomunistycznej Odznaczenia: Medal im. Imrego Nagya (1995, lewicy oraz Kościoła. Czł. KOR; współorganiza- Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Republiki Węgier- tor Tow. Kursów Naukowych (1977–80. Doradca skiej (1998), order komandorski Bernardo O’Hig- NSZZ Solidarność Regionu Mazowsze i Komisji ginsa, Chile (1999); Order Wielkiego Księcia Li- Robotniczej „S” Huty im. Lenina (1980–81; inter- tewskiego Giedymina (2001); Wielki Krzyż Zasługi nowany po ogłoszeniu stanu wojennego. w 1982 Orderu Zasługi Niemiec (2001); Order Tomasza G. aresztowany pod zarzutem próby obalenia ustro- Masaryka III klasy (2003); Krzyż Kawalerski Legii ju; w więzieniu domagał się statusu więźnia po- Honorowej (2003); Medal św. Jerzego (2003); Me- litycznego, amnestionowany w 1984; ponownie dal „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”, przyznany aresztowany i skazany na trzy lata w 1985, w 1986 przez Ministra Kultury Waldemara Dąbrowskiego zwolniony na mocy amnestii. Od 1988 czł. Komi- (2005); Order Jarosława Mądrego, najwyższe od- tetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie; w 1989 znaczenie nad Dnieprem przyznane przez prezy- współorganizator i uczestnik obrad Okrągłego denta Wiktora Juszczenkę (2006). Stołu. 1989–90 poseł na Sejm z listy KO, autor koncepcji powołania rządu z solidarnościowym premierem na czele. Po rozpadzie KO i porażce T. Mazowieckiego wycofał się z czynnej polityki, skupił się na publicystyce i rozwijaniu GW Autor artykułów prasowych i książek, m.in. Adam „Kościół, lewica, dialog” (1977), rozszerzone wznowienie w 1998; „Szanse polskiej demokra- Mielczarek cji” (1984); „Z dziejów honoru w Polsce” (1985); 1963 „Takie czasy… Rzecz o kompromisie” (1985); „Polskie pytania” (1987); „Między Panem a Pleba- Absolwent Instytutu Socjologii Uniwersy­ nem” (1995); „Diabeł naszego czasu” (1995) „Wy- tetu Warszawskiego. Od 1982 do 1987 kolpor- znania nawróconego dysydenta” (2003), „Wście- ter i pracownik techniczny warszawskiego KOS-a. kłość i wstyd” (2005). z Nową współpracowałem sporadycznie. Moim Czł. Narodowej Rady Integracji europejskiej (od kontaktem na Nową był Maciej Radziwiłł. Latem 2002), Honorowy Senator Uniwersytetu w Lubla- 1987 składałem w swoim mieszkaniu książkę „Ru- nie (2006). bikon” – wraz z Aleksandrą Domańską i Dariuszem Laureat nagród: Praw Człowieka im. Roberta F. Chełmińskim. Towar dowoził i odbierał Adam Wid- Kennedy’ego (1986), Prix de la Liberte francuskie- mański. w roku 1988 wydałem w Nowej (pod swo- go PeN-Clubu (1982, Fundacji im. A. Jurzykowskie- im nazwiskiem) tłumaczenie książki Milana Kun- go (1986), Nagrody Kościelskich (1986, Stow. Dzien- dery „Kubuś i jego Pan”. Redaktorem książki był nikarzy europejskich (1995), Pomost (Bruecke-Preis Jan Walc. w latach 1987–1990 pracowałem w mie- (1995), miasta Goerlitz za szczególne zasługi w zbli- sięczniku „Res Publica”. żeniu między europą Środkową a Zachodem, Dzien- Obecnie pracuję jako socjolog we własnej fir- nikarstwa i Demokracji OBWe (1996), Uniwersytetu mie pod nazwą Ośrodek Badań Lokalnych. Je- Viadrina za wkład w polsko-niemieckie pojedna- stem autorem wydanej przez Stowarzyszenie nie (2001), Nagrody Bertelsmanna (2001), holen- Wolnego Słowa książki „Śpiący rycerze. Szerego- derskiej Nagrody erazma (2001), nagrody Fundacji wi działacze warszawskiego podziemia wydawni- im. Salvadora de Madariagi (2001), rumuńskiego ty- czego lat osiemdziesiątych” (Warszawa 2006) bę- godnika „Adevarul” (2002), Nagrody Dana Davida dącej pierwszą empiryczną książką socjologiczną w kategorii „Teraźniejszość” (2006), Interdependen- o solidarnościowym podziemiu. Jestem człon- ce Award (2007). kiem SWS. Uhonorowany: tytułem europejczyka Roku cza- [email protected] sopisma „La Vie” (1989), „Gramotą” za zasługi dla FOTO: DAWID SKOBLeWSKI / DOM SPOTKAŃ Z HISTORIĄ 96 NOTy BIOGRAFICZNe m u s

dziennikarka Agencji Filmowej „S” przy regionie Mazowsze. jerzy Po 13 grudnia 1981 do maja 1982 zajmowa- ła się znajdowaniem mieszkań dla ukrywających Mikołajczak się działaczy „S” i dla zespołu redakcyjnego „TM”. 1946 w 1987–89 redagowała „Dokumenty i Informacje” – biuletyn o represjach i protestach przeznaczony Chemik. Przechowywał u siebie w domu ca­ dla pism lokalnych. ły sprzęt drukarni sitodrukowej Wojciecha Od chwili powstania w 1989 „Gazety Wybor- Hempla. czej” – dziennikarka tej gazety. Drukował i składał pismo „Poglądy” w siedzibie Odznaczona w 2006 w Stoczni Gdańskiej przez NSSZ „S” Ziemi Łódzkiej. prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Koman- W 1979 rewizja w domu (nic nie znaleźli), prze- dorskim Orderu Odrodzenia Polski. słuchania, do 1984 – odmowa paszportu. Obecnie pracuje jako chemik. [email protected] Tomasz Mirkowicz ewa 1953–2003

Milewicz Tłumacz, pisarz, krytyk. w 1984 opublikował w Nowej krótką powieść polityczną „Tunel” pod pseudonimem Tomasz Minona. Z wykształcenia prawnik. Dziennikarka. Powieść jest zabawną metaforą podkopywania Jako dziecko – w walterowcach. Pierwsze ze- komunizmu. Po zakończeniu strajku grupka górni- tknięcie z działalnością publiczną – marzec ‘68. ków nie wyjeżdża na powierzchnię, tylko przebi- Jako studentka prawa UW rozlepiała ulotki do- ja się pod ziemią w kierunku Warszawy, zamierza- starczane przez S. Kretkowskiego. Po wydarze- jąc dotrzeć do budynku KC. Stopniowo przyłączają niach radomskich 1976 związana z żoliborskim się do nich koledzy, potem górnicy z innych kopal- środowiskiem KOR. ni, aż wreszcie pod ziemią rozrasta się sieć tuneli Od 1977 dla Nowej przewoziła papier, wydru- i tworzy się wolna Polska podziemna. ki, farbę itp. Prowadziła w swoim mieszkaniu jaw- Wraz z żoną, Julitą Wroniak-Mirkowicz uczest- ny sklepik z publikacjami Nowej i innych pod- niczył w kolportażu wydawnictw podziemnych ziemnych wydawnictw. Była to próba zmuszenia (książek, kalendarzy, gazet). w 1986 roku, wyjeż- SB do tolerowania kolportażu podziemnych wy- dżając na stypendium do USA, Mirkowiczowie dawnictw. Punkt działał do stanu wojennego. użyczyli swojego mieszkania Zbigniewowi Bujako- Wraz z K. Bielińskim, M. Chojeckim i A. Michni- wi. Po powrocie do kraju zostali aresztowani; zwol- kiem tworzyła tzw. jawne kierownictwo Nowej niono ich z aresztu na mocy amnestii z września (1978–1980), które podpisywało oświadczenia 1986 roku. wydawnictwa. Od 1979 jej telefon – obok tel. J. Kuronia i A. Ko- walskiej, służył całą dobę represjonowanym w Pol- sce do zgłaszania rewizji, aresztowań, pobić. In- Stanisław formowała o tym zachodnie media. w 1979–80 pomagała A. Kowalskiej redagować „Komunikat” Muskat KSS KOR. Od jesieni 1979 w KSS KOR. Jako członek komisji redakcyjnej w imieniu KSS KOR wydawa- ła oświadczenia broniące osób represjonowanych. Od 1978 drukował „Robotnika”. w sierpniu 1980 uczestnik strajku w Stoczni Gdań- Przez cały 1982 r. drukował „TW”, potem skiej. Pisała do „Biuletynu Strajkowego” wydawa- „PWA”. Współpracował z Nową, drukując okładki nego przez Bielińskiego, Chojeckiego (do momentu książkowe, broszury, obwoluty do kaset magne- aresztowania), K. Wyszkowskiego i M. Wilka. tofonowych. O strajku napisała tekst do „Biuletynu Infor- macyjnego”. Pracowała w „Niezależności”, potem 97 n a g ludzie nowej 1979–2007

Wiktor ewa Nagórski Nawój 1956

Uczestnik demonstracji w 1968 r. pod pomni­ Scenarzystka, dziennikarka, autorka słu­ kiem A. Mickiewicza po ostatnim przedsta­ chowisk radiowych, pisarka, krytyk literacki wieniu „Dziadów”. – ukończyła polonistykę na UW i PWSFTviT W latach 1976–80 w Nowej organizator kolpor- w Łodzi. z działalnością niezależną związana od tażu. Wspomagał środowisko ZZ FMO w uzyska- wiosny 1977. Współpracowała z KOR i KSS KOR, niu dostępu do zaplecza drukarskiego podziemia. „Biuletynem Informacyjnym” (kontakt przez euge- Współpracował z tygodnikiem „Praworządność” niusza Kloca.) Składała, kolportowała, uczestniczy- – koordynował stronę techniczną prac wydawni- ła w wyjazdach na Śląsk do Władysława Suleckiego czych i uczestniczył w analizie materiałów doty- (WZZ), podpisywała listy protestacyjne. Od 1980 czących zabójstw, w których istniało podejrzenia, do grudnia 1981 współpraca z Nową 2 (druk bro- iż sprawcami mogli być milicjanci. Związany z „TM” szur). w grudniu 1981 współzakładała „Tygodnik – zdobywanie informacji, drukował z H. Wujcem. Wojenny” i współpracowała z jego red. do 1985. Od wczesnych lat 60. związany z działalnością mło- w 1982 z ramienia „Tygodnika Wojennego” tak- dzieżowych i studenckich środowisk opozycyjnych że współpraca z Radiem Solidarność (Romaszew- („komandosi”). Współpracownik KOR. Internowa- skich). Od 1985 do 1989 zajmowała się organizacją ny. Dwukrotnie aresztowany. przedstawicielstw zagranicznych PWA i 2 Progra- mu Radia „S”, organizowała kanały przerzutowe pieniędzy i sprzętu na Zachód i z Zachodu, także dla innych pism (m.in. „Woli”, „Biuletynu Łódzkie- go”), wydawnictw i struktur. Publikowała w emi- gracyjnym „Kontakcie” i pismach podziemnych. jan w 1987 wydała w podziemnym wyd. „Droga” to- mik wierszy „Wiersze i sny”. Narożniak Po 1989 m.in. publikacje w pismach literackich, 1950 kulturalnych, II programie Polskiego Radia, Nowych Książkach, „Rzeczpospolitej” – Plus Minus i innych. Z zawodu matematyk (studia na UW). Współ­ Współpraca z TVP (programy poświęcone kulturze). pracownik KOR od 1976. Od jesieni 1977 r. Autorka scenariuszy filmów dokumentalnych -zre w redakcji Nowej, potem członek kolegium. alizowanych dla TVP oraz współscenarzystka serialu Woził papier do magazynów i drukarni; wydruki „Złotopolscy”. Autorka wyd. w 1996 tomiku wierszy i powielacze; zaopatrywał w materiały drukarskie. „Druga strona”. Autorka słuchowisk radiowych, Ka- w sierpniu 1980 wydawał w Stoczni Gdańskiej pi- lendarium kulturalnego w 2 PR (od 2000 do 2007), smo strajkowe Solidarność. Pomagał w organizo- autorka sylwetek reżyserów filmowych (Instytut waniu poligrafii w Regionie Mazowsze. Areszto- A.Mickiewicza, portal internetowy). wany za powielenie listu prokuratora generalnego (1980). Na początku 1981 w czasie strajku w Ustrzy- kach Górnych organizował druk i pisał dla gazety „Trwamy”. Po 13 grudnia 1981 był redaktorem pi- sma „Syrenka”. w czasie próby aresztowania w ma- elżbieta i Michał ju 1982 został postrzelony, pod strażą przebywał w szpitalu, skąd został uwolniony przez działaczy Nekanda-Trepka MRK „S”. 1948 i 1947 Ukrywał się do września 1983. w l. 1988–89 zaj- mował się składem komputerowym w Wyd. CDN. Elżbieta – z zawodu matematyk (UW), Michał Po 1989 działacz samorządu lokalnego, radny – reżyser filmowy (PWSFTviT w Łodzi). gminy Ursynów w latach 1994–2002. Obecnie pra- Z działalnością niezależną związani od 1978 cuje jako informatyk. Wyróżniony odznaką Zasłu- jako stali współpracownicy „Biuletynu Informa- żony Działacz Kultury. cyjnego” KSS KOR, aż do ostatniego numeru we [email protected] wrześniu 1980. w Nowej od połowy 1980 roku 98 NOTy BIOGRAFICZNe nie zajmowali się składaniem w swoim mieszkaniu Współpracowała ze środowiskiem KOR jeszcze książek, korektą i robili indeksy. Po 13 grudnia przed jego powstaniem (uczestnictwo w akcji po- 1981 kontynuowali pracę dla Nowej, składając mocy w Radomiu), latem 1976 i w okresie później- cały nakład „Nierzeczywistości” Mariana Brandy- szym. sa. w tym czasie rozpoczęli współpracę z Infor- macją Solidarności, która poprzedzała „Tygodnik Mazowsze”. z zaufanego sklepu papierniczego przewozili papier swoim samochodem dla dru- karni TM. Byli skrzynką kontaktową. Przekazywa- jerzy li pieniądze z zagranicy dla podziemia, przesyłki i informacje. Kontaktowali się m.in. z Grzegorzem Neufeld Bogutą. w ich mieszkaniu przekazywano matryce 1952 książek. Odbyły się tam również kilka razy zebra- nia redakcji TM. w latach 1984–1989 Michał stale Inżynier mechanik precyzyjny, studia na Po­ współpracował jako dziennikarz z Obozem oraz litechnice Warszawskiej. „Biuletynem Informacyjnym” Obozu, podpisując Współpracę ze strukturami podziemnymi rozpo- się m.in. jako Akpert. czął w styczniu 1982, współpracując z Czesławem Po 1989 elżbieta współorganizowała pierwszą Bieleckim, Tomaszem Kowalewskim i Tomaszem w Polsce państwową integracyjną Szkołę Podsta- Krawczykiem. Wraz z żoną, Marią Krzeczkowską-Neu- wową im. Raoula Wallenberga na Stegnach w War- feld, składał i kolportował wydawnictwa CDN oraz szawie. Zrealizowała dla Telewizji Polskiej szereg „Tygodnik Mazowsze”, aż do końca jego działalności. filmów pt. „Inna szkoła?” o integracji dzieci róż- Zaopatrywał w papier i inne materiały, przewoził wy- nych wyznań i narodowości w tej szkole i o nowych dawnictwa i części maszyn przez granicę. metodach edukacji. Dwa z nich: „Tolerancja” i „My W 1985 rozpoczął działalność w Nowej, współ- i Oni” reprezentowały TVP na festiwalach filmowych pracując z Grzegorzem Bogutą, Józefem Chajnem, w Krakowie, w Lipsku i w Monachium. Cały cykl Markiem Kubinem, Antonim Łączkowskim i Mał- otrzymał Nagrodę MeN i Nagrodę Prezesa TVP. gorzatą Pleban. Wyróżniona odznaką Zasłużony Działacz Kultury. Skopiował na wideo wykradziony przez reżyse- Po 1989 Michał podjął pracę dziennikarza-ko- ra Ryszarda Bugajskiego egzemplarz filmu „Prze- mentatora w Telewizji Polskiej, realizując różne słuchanie” tworząc matkę do produkcji pierwszej formy, głównie filmy dokumentalne. Np. cykl 34 kasety Videonowa 001. Pracował przy tworzeniu programów studyjno-filmowych o współczesnym czołówek, tłumaczeń i matek kaset, zaopatrywał Izraelu pt. „Szalom”, za co otrzymał Nagrodę Pre- Nową w materiały potrzebne do produkcji kaset zesa TVP od Andrzeja Drawicza. w uzasadnieniu: wideo. ...pokazał ten kraj po wielu latach milczenia. We własnym mieszkaniu wraz z żoną powielał W 1991 po tragicznej śmierci swego przyjacie- kasety Videonowej, począwszy od nr 001 aż do la Teodora Klincewicza zrobił krótki film pt. „Teoś” końca tej działalności w 1988. w sumie wyprodu- dla TVP. Opowieść o pogrzebie Teosia Klincewicza kowano około 22 tytułów o łącznym nakładzie ok. i o śmierci pierwszej Solidarności. 2 tys. szt. Wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury. Prowadzili też pokazy filmów niezależnych. Po 1989 r. własna działalność gospodarcza. Otrzymał odznakę Zasłużonego Działacza Kultury. Maria [email protected] Nelken Współpracowała z wydawcami podziemnego Biuletynu Informacyjnego (redakcja tekstów, Piotr składanie) oraz z innymi bezdebitowymi wydaw- nictwami. Niemczyk Wraz z Mirosławem Chojeckim i Grzegorzem Bo- 1962 gutą współzałożycielka Nowej (wchodziła w skład pierwszego „zarządu” Nowej, w jej mieszkaniu od- Studiował na Wydziale Prawa i Administracji bywały się w latach 1977–78 spotkania redakcyj- w Warszawie (nie skończył). ne). Prowadziła rozmowy z autorami wyszukiwała Z Nową zetknął się w 1977 przez łóżko. Za spra- lokale na drukarnie i punkty introligatorskie. wą jego wuja Kazimierza Orłosia (członka redakcji 99 niż ludzie nowej 1979–2007

„Zapisu”) część nakładu trafiła pod łóżko Niemczy- doradcą Sejmowej Komisji ds. Służb Specjalnych, ka (wówczas jeszcze ucznia podstawówki). doradcą Ministra Spraw Wewnętrznych (m.in. Od 1979 roku wraz z Markiem Krzyśkowem, współautorem ustawy i organizatorem Krajowego Jarkiem Nakielskim i Krzysztofem Millerem orga- Centrum Informacji Kryminalnych) i podsekreta- nizator licealnego kółka samokształceniowego, rzem stanu w Ministerstwie Gospodarki odpowie- w ramach którego zajmował się kolportażem wy- dzialnym za telekomunikację. w latach 2001–2004 dawnictw. Książki odbierał wówczas od ewy Mile- sekretarz generalny Unii Wolności. Obecnie wspól- wicz. nik spółki Niemczyk i Wspólnicy Sp. z o.o. zajmu- W 1981 w Agencji Prasowej Solidarności Region jącej się szkoleniem, doradztwem i zarządzaniem Mazowsze AS organizował składania biuletynu kryzysowym. ASa. Przy okazji organizował składanie książek No- Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, odzna- wej. Współzałożyciel „Gazety Strajkowej” ukazują- ką Zasłużony Działacz Kultury i w 1989 r. wyróżnio- cej się w czasie studenckiego strajku w listopadzie ny nagrodą SDP im. Jerzego Zieleńskiego. i grudniu 1981. [email protected] Po wprowadzeniu stanu wojennego zajmował się kolportażem książek (odbieranych m.in. od Maćka Orłosia) i wyszukiwaniem piwnic (również dla Maćka Orłosia). W 1982 związał się z wydawnictwem Szansa, Paweł drukował razem z Jarkiem Nakielskim „Tygodnik Mazowsze”, a także wydawany przez Nową mie- Niżnik sięcznik „Vacat”. 1953 Aresztowany w lipcu 1983, w drukarni „Vaca- tu”. Wyszedł na mocy amnestii. w 1984 związał się Architekt. Od 1977 miał kontakt ze środowi­ z Międzywydziałowym Kołem Naukowym Wiedza skiem KOR przez Wojciecha Hempla. na Uniwersytecie Warszawskim. Razem ze środo- Prowadził mały kolportaż wśród znajomych, wiskiem Wiedzy, głównie Jackiem Czaputowiczem, przewoził swoim samochodem dostawy papie- współorganizował protesty związane z aresztowa- ru i bibuły. w 1978 przywiózł z Hemplem powie- niem Marka Adamkiewicza skazanego za odmowę lacz bębnowy białkowy przekazany przez oficy- złożenia przysięgi wojskowej. nę Nowa dla Łodzi. Przekazał go Tomasz Trepka W 1985 współzałożyciel Ruchu Wolność i Po- – późniejszy organizator drukarni na Sadybie kój. Równolegle pracownik techniczny „Tygodnika w Warszawie. z materiałów IPN wynika, że w la- Mazowsze” (robił skład komputerowy), do którego tach 1979–81 był inwigilowany i podejrzewany też pisał teksty pod własnym nazwiskiem. o pomaganie Hemplowi w transporcie i druku, W połowie 1985 jeden z pierwszych trzech a w końcu SB stwierdziła bezpodstawność tych (obok Jacka Czaputowicza i Jaremy Dubiela) podejrzeń. uczestników WiP, którzy odesłali książeczki woj- Wyemigrował do Kanady w 1984, mieszka i pra- skowe. w 1986 aresztowany razem z Czaputowi- cuje jako architekt w Toronto. czem za działalność w WiP. Zwolniony po 7 miesią- [email protected] cach na mocy amnestii. W Ruchu WiP redagował m.in. Serwis Informa- cyjny WiP, razem z Gwido Zlatkesem założyciel biuletynu WiP pt. „Dezerter”. Odpowiadał także za druk „Dezertera”, który organizowany był przez Marek Wiesława Bielińskiego i Krzysztofa Siemieńskiego. W 1988 współzałożyciel SIS. z Jerzym Zimow- Nowakowski skim organizował w Szczecinie biuro prasowe Re- 1935 gionu Solidarności. Wydawca i redaktor (razem z m.in. Zbigniewem Jasiną tygodnika „Korespon- Prozaik i publicysta (ps. Seweryn Kwarc). dent”). w tym czasie pisywał także do miesięcznika Absolwent prawa na Uniwersytecie War­ „Powściągliwość i Praca”. szawskim (1953–58). W 1989 współzałożyciel oddziału „Gazety Wy- Debiutował w 1957 opowiadaniem „Kwadra- borczej” w Szczecinie. w latach 1990–1994 kolejno towy” w tyg. „Nowa Kultura”. Obok Marka Hłaski dyrektor Biura Analiz i Informacji i zastępca dyrek- [1934–1969] należał do najbardziej poczytnych tora Zarządu Wywiadu w UOP. Po odejściu z UOP prozaików lat 50. i 60. Pozostając na zewnątrz prowadził własną działalność gospodarczą, był też środowiska pisarskiego, potrafił rozszerzyć pole 100 NOTy BIOGRAFICZNe o l k obserwacji literackiej o tematy związane z charak- ternym światem ludzi zmarginalizowanych w pe- erelowskiej codzienności. Od 1969 czł. ZLP, w la- Piotr tach 1979–83 w ZG ZLP (do dnia rozwiązania przez władze PRL). Oleksiak W latach 70. był sygnatariuszem protestu prze- 1964 ciwko wprowadzeniu sowietyzujących poprawek do peerelowskiej Konstytucji (1975); sygnował Czynny udział w działalności niezależnej od apel w obronie robotników represjonowanych po 1984 roku, kiedy to poznał na Politechnice zajściach w Radomiu i Ursusie (1976), a od 1977 Warszawskiej Ryszarda Nachiło, działającego współredagował „Zapis”, w którym publikował w NZS, współtwórcy Międzyuczelnianego Infor- również i swoje utwory. matora Środowiskowego MIŚ. Wcześniej w Liceum W stanie wojennym jako pierwszy z pisarzy pu- w Nowym Dworze Mazowieckim współorganizator blikował w „Tygodniku Mazowsze” pod pełnym protestu uczniów w rocznicę wprowadzenia stanu imieniem i nazwiskiem. w miniopowiadankach dał wojennego 13 maja 2002 roku, za co był zawie- celny zapis nastrojów państwa policyjnego. Utwo- szony w prawach ucznia. Jako student Politechni- ry te wydała Nowa w 1982 jako Raport o stanie wo- ki Warszawskiej współtworzył struktury Niezależ- jennym I, a w 1983 – Raport o stanie wojennym II; nego Zrzeszenia Studentów na uczelni, tworząc obydwa zbiory były przetłumaczone na 8 języków. i uczestnicząc w pracach Konwentu Uczelnianego W marcu ‘84 aresztowany za działalność lite- NZS PW oraz na macierzystym wydziale: Inżynierii racką, która przez władze PRL opatrzona została Lądowej. Przez długi czas szef kolportażu MIŚ oraz etykietą „szkalowanie ustroju socjalistycznego”. współredaktor pisma. Członek Grup Oporu „Soli- Po uwolnieniu (latem 1984) nadal współpracuje darni” – ps. „Bołdyn”, w grupie „Witka” („Waldka”) z emigracyjnymi oraz krajowymi niezależnymi wy- – najmocniejszej grupy prowadzącej działalność dawnictwami. uliczną w Warszawie w latach 1982–89. Przez wie- Laureat nagród literackich: Fundacji Kościel- le lat kolporter licznych pism i wydawnictw, mając skich (1968), francuskiego PeN-Clubu (Nagroda pod sobą siatkę kilku kolporterów. z Nową zwią- Wolności w 1983) i również w 1983 – Nagroda Kul- zany głównie jako kolporter. Publikował w podzie- tury Solidarności oraz emigracyjnego kwartalnika miu pod pseudonimami „Jacek i Placek” oraz „LC”. „Puls”. w 1984: Fundacji Jurzykowskich oraz Zw. Lata 1988–1993 spędził w UK, Australii i USA. Polskich Pisarzy na Uchodźstwie. Po powrocie do kraju założył firmę MONOGRAM W 2006 odznaczony przez prez. Lecha Ka- – jedną z najważniejszych firm Corporate Identity czyńskiego Krzyżem Komandorskim Odrodze- w Polsce. Obecnie współwłaściciel i prezes MONO- nia Polski. BRAND. FOT. PAWeŁ NOWAK/DZIeNNIK ŁÓDZKI [email protected]

jerzy Tomasz Nowicki Olko 1952

Jako pracownik Kopalni Soli „Kłodawa” kol­ Używane pseudonimy Łukasz, Paweł, Piotr portował w latach 1985–89 prasę niezależną Wykształcenie średnie techniczne. lokalną („Solidarni Konin”) i centralną, m.in. Kontakty z Nową od 1984 (skrzynki kolportażo- „TM”, „Wola”, „PWA” oraz książki wydawnictw No- we Nowej), ponadto miałem bezpośrednie kon- wa, Krąg, Aneks, Głos, CDN, Wola. takty z Grześkiem Bogutą (z racji prowadzenia W styczniu 1989 zakładał „S” w przedsiębior- działalności wydawniczej i kierowania drukarnia- stwie „Hydroskop” w Kłodawie. mi siedleckimi i Piotrem Szwajcerem. Załatwiałem dla Nowej papier i materiały poligraficzne. Byłem współzałożycielem Siedleckiego Komitetu Opo- ru Społecznego, pisma „Metrum” i „Gazety Podla- skiej”. Przez wiele lat kierowałem w Siedlcach kol- portażem, obsługując między innymi Łódź, Białą 101 o r ł ludzie nowej 1979–2007

Podlaską, Łuków, Terespol, Stalową Wolę i inne Książki rozprowadzał również w macierzystej miasta. Przez wiele lat kierowałem siedleckimi uczelni – PWST. Kolportował również „Tygodnik drukarniami. z ciekawostek wymyśliłem i produ- Mazowsze”. kowałem prasowanki na koszulki (pisane solidary- Inne działania: wiceprzewodniczący NZS cą „Zaraz wracam” „Warchoł 83,4,5”, ocenzurowa- w PWST; przewodniczący komitetu strajkowego ne słowo Solidarność itp). w PWST podczas strajków studenckich jesienią Internowany i więziony. Wielokrotne zatrzyma- 1981. w latach 1985–86 współpracował – podczas nia i rewizje. pobytu na stypendium w Londynie – z wyd. Puls Aktualnie na rencie inwalidzkiej. Społecznie peł- Jana Chodakowskiego. nię funkcję prezesa Fundacji Gazety Podlaskiej im. Uczestnik spotkań piłkarskich FC Nowa w latach prof. Tadeusza Kłopotowskiego. w ramach Funda- 1983–1989. cji udało mi się wydać książkę „Dlaczego wyszło to [email protected] nam inaczej? Czyli Polska i Solidarność widziana po latach”.

Tomasz Kazimierz Ostromęcki Orłoś 1952 1935 Polonista. Z działalnością opozycyjną związany od 1976 Pisarz, publicysta, autor sztuk teatralnych – udział w pomocy dla robotników z Radomia. i słuchowisk radiowych. Następnie współpracował z Grzegorzem Bogutą W 1973 wydał w paryskiej Kulturze, pod wła- w kolportażu wydawnictw Nowej, zajmował się snym nazwiskiem powieść „Cudowna melina”. Aż również drukowaniem i oprawianiem pierwszych do 1989 w Polsce był zakaz druku jego tekstów. pozycji Nowej oraz komunikatów KOR, jeszcze na w Niezależnej Oficynie Wydawniczej Nowa wydał prymitywnych powielaczach. dwie książki: „Pustynia Gobi” – zbiór opowiadań, Po 1989 pracował w zalegalizowanym wydaw- rok wyd. 1983 i „Cudowna melina i Historia Cu- nictwie Nowa (do 1999). Obecnie jest kierowni- downej meliny” – w jednym tomie, rok wyd. 1988 kiem działu wydawniczego IBL PAN (Nagroda Komitetu Kultury Niezależnej Solidar- [email protected] ności). Był jednym z redaktorów „Zapisu”, które- go wydawcą była Nowa – pierwszego pisma lite- rackiego ukazującego się od 1977 poza cenzurą. Wiktor Ostrowski Maciej 1958

Orłoś Z zawodu górnik (technikum górnicze w Za­ 1960 brzu). z działalnością niezależną związany od 1980. Członek Komitetu Obrony Więzionych Z wykształcenia aktor, obecnie dziennikarz za Przekonania sympatyzującego z KPN w latach i prezenter telewizyjny, od 1991 roku zwią­ ‘80–81. z wydawnictwami niezależnymi związany zany z TVP. Syn pisarza Kaziemierza Orłosia. Od w latach ‘80–89. 1980 współpracował z Nową. Pierwszy kontakt Kolporter, może w najmniejszym stopniu No- – Adam Michnik, który skierował go do Grze- wej, ponieważ książki Nowej na Śląsk docierały gorza Boguty. Pracował jako kolporter książek, słabo aż do roku 1988, kiedy to zapanowała w wy- a potem – w 2 połowie lat 80. – również kaset dawnictwach podziemnych zupełna anarchia audio i wideo wydawanych przez Nową, na te- i wszystko zaczęło docierać wszędzie. Do dziś pa- renie Warszawy i okolic. Najbliżsi współpracow- miętam niektóre adresy w Warszawie i innych mia- nicy, oprócz Grzegorza Boguty, to Piotr Szwajcer stach w tym także wizytę w Instytucie chyba biolo- i Adam Widmański. gii u Grzegorza Boguty. 102 NOTy BIOGRAFICZNe p a k

W ruchu wydawnictw podziemnych na Śląsku za 1986 – Zespół Archiwum Solidarności. współpracownik wydawnictwa Wokół Nas i pisma 1989 – praca w sekretariacie tzw. strony soli- „Wybór” wychodzącego na terenie Zabrza i Gliwic. darnościowo-opozycyjnej Okrągłego Stołu, praca Wydawnictwo Wokół Nas wydało m.in. KOR Jana w zespole telewizyjno-radiowym Komitetu Oby- Józefa Lipskiego i powielało „Tygodnik Mazowsze” watelskiego podczas wyborów 1989 r. z blach dostarczanych z Warszawy . Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kultu- Internowany ‘80–81, współorganizator kolpor- ry, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim tażu prasy podziemnej na Śląsku oraz struktur sie- Orderu Odrodzenia Polski. ci informacji podziemnej Solidarności. w latach ‘85–89 uczestnik Ruchu Wolność i Pokój. Współ- pracownik tzw. sieci K podziemnej Solidarności. w latach ‘88–89 w strukturach Regionalnej Komisji Wykonawczej Solidarności. w legalnej Solidarno- ści oraz w Komitecie Obywatelskim do roku 1990. Paweł w ‘90 w Komitecie Wyborczym Tadeusza Mazo- wieckiego, a następnie w Unii Demokratycznej Pakulski i Unii Wolności. 1952 Obecnie pracownik sieci księgarni spółki Matras S.A. a także publicysta prasy lokalnej. Pierwszy kontakt z działalnością opozycyj­ Wyróżniony medalem Za Zasługi dla Obronno- ną – jesień 1977, TKN, kontakt przez (za­ ści Kraju. mordowanego wkrótce potem) Piotra Zabo­ [email protected] rowskiego. Związany z Nową od wiosny / jesieni 1980, wprowadzony przez – również już nieżyjącego, jan a serdecznego kolegę – Witka Nagórskiego. Umó- wiony w kwietniu na robotę z Mirkiem Chojeckim, Owsiński zacząłem faktycznie, zgodnie z tą umową, z koń- 1944 cem września. Przygotowywałem książki do druku. Współpra- Brał udział w wydarzeniach marcowych cowałem z połową firmy, ale przede wszystkim 1968. Miedzy innymi: w próbach utworzenia z Mirkiem Chojeckim, potem z Markiem Chimia- Warszawskiego Komitetu Studenckiego (Miedzy- kiem i od pewnego momentu do końca „sprzę- uczelnianego) oraz w próbie utworzenia Ogólno- gnięty w parę” z Tomkiem Boczyńskim. To na co krajowego Komitetu Studenckiego – Wrocław, 25 dzień, ponadto najbliżej z Markiem Borowikiem marca 1968. Aresztowany 27 marca 1968 – dwie i Witkiem Sielewiczem. tzw. sankcje prokuratorskie. Zwolniony z aresztu Ponadto i wcześniej, i potem, drobno coś kol- w sierpniu 1968 – skazany przez kolegium. portowałem – chyba wszyscy żeśmy to robili. 1980–1981 – współorganizator i redaktor Radia w 1981 roku inicjator i współzałożyciel Niezależne- Solidarność Regionu Mazowsze – Redakcja Pro- go Związku Młodzieży KRAJ (wraz z Wojtkiem Bo- gramów dla Radiowęzłów Zakładowych – cotygo- rowikiem). dniowe wydania kaset dla radiowęzłów, codzien- Od ‘82 roku „w stanie spoczynku”, tylko drob- ne relacje kasetowe z i KZD NSZZ Solidarność. no coś dłubiąc – z Tomkiem Boczyńskim i tak aż Internowany 16 grudnia 1981 – zwolniony z in- do „samoistnego wygaśnięcia”, wraz z komuną… ternowania w lipcu 1981. Chyba tylko tak to mogę określić… Wspólnie z Grzegorzem Bogutą i Andrzejem Przed Nową „dalszorzędny” współpracownik Paczkowskim powołuje Archiwum Solidarności. KOR, a więc sporadyczny ulotkarz, bywalec salo- Archiwum gromadzi i wydaje źródła do histo- nów u Walendowskich i Bąkowskich i tym podob- rii NSZZ Solidarność. w Archiwum jest odpowie- ne głupstwa. dzialny za gromadzenie i scalanie nagrań związa- Represje: dajcie spokój… Mniejsze niż inni. nych z działalnością Związku oraz prace edytorskie Coś tam aresztowany, drobno spałowany, trochę związane z publikacją transkrypcji tych nagrań. przed Sierpniem z czegoś tam wyrzucony… Same Współautor (scenariusz) komiksu Jacka Fedoro- głupstwa. wicza „Solidarność – pierwszych 500 dni”. Po 1989 – dżentelmen i rzemieślnik – gram Nagrody Kulturalne Solidarności (w zespołach): w tenisa i naprawiam cudze komputery (brak lep- za 1984 : Zespół 4R za komiks „Solidarność – szych propozycji). w międzyczasie – czego to ja nie pierwszych 500 dni”, robiłem, i doły kopałem, i scenariusze pisałem… 103 p a ł ludzie nowej 1979–2007

Odznaczenia i wyróżnienia: poklepany po ple- „Tygodnik Mazowsze”, „Vacat”), książki. Rozwoził je cach przez Sławka Kretkowskiego z orderem na po skrzynkach w Warszawie, na ogół z Krzysztofem szyi, z racji dawnego koleżeństwa. Siemieńskim lub Adamem Grzesiakiem. Od 1984 Członek SWS od początku. współpracował także z wydawnictwem Przedświt, [email protected] a od 1986 z wydawnictwem In Plus, zajmował się w nich transportem wydruków dla Wiesława „Sło- nia” Bielińskiego i Krzysztofa Siemieńskiego. Jacek Po 1989 właściciel firmy poligraficznej Wolu- men Journal i naświetlarni Max. Pałasiński [email protected] 1952 Teatrolog, dziennikarz telewizyjny i radio­ zenon wy, korespondent, członek Zarządu Stowa­ rzyszenia Prasy Zagranicznej we Włoszech. Pałka Absolwent Wydziału Wiedzy o Teatrze war- 1952 szawskiej PWST. Z opozycją związany od 1977. Od 1978 działał Jako członek założyciel Towarzystwa Przyjaź­ w Nowej, zajmując się kontaktami zagranicznymi, ni Polsko-Indyjskiej wykorzystuje na począt­ składaniem, drukowaniem, przewożeniem i prze- ku lat 70. siedzibę tegoż stowarzyszenia do chowywaniem materiałów i publikacji. różnych wywrotowych spotkań choćby przez W 1981 wyjechał do Włoch, gdzie mieszka do kontakty z Towarzystwem Teozoficznym (ściga- dziś. Założyciel i pierwszy przewodniczący rzym- nym przez komunę w całym obozie wschodnim), skiego komitetu „S”. Był dziennikarzem Radia czy przez ściągnięcie do Polski Hary-Krishna i innych Zet, „Rzeczpospolitej”, „Wprost”, publikował m.in. religijnych czy wolnomyślicielskich grup do Polski. w „Polityce” i „Kulturze”, „Il Messaggero”, „l’euro- Wyrzucony z wojska za to m.in., że był wegetariani- peo”, „l’Umanita”, „Messaggero di Sant’Antonio”, nem i dodatkowo stale uciekał na tzw. lewizny. Tu „l’Umanizzazione”, „l’Avanti”. się oberwało jego „staremu”, w tym czasie niestety Obecnie pracuje w TVN 24. Członek m.in. Sto- oficerowi tegoż WP, którego „poproszono” o przej- warzyszenia Wolnego Słowa, Stowarzyszenia Pra- ście na przedwczesną rentę za posiadanie „niepra- sy Zagranicznej we Włoszech (kilkakrotnie w za- womyślnego” syna. Pracując zawzięcie na 3 zmiany rządzie SPZ). w pierwszych polskich ośrodkach informatycznych Publikacje książkowe: „express Mediterranee, we Wrocławiu, zaczął jako pierwszy w Polsce wy- czyli podróż po Morzu Śródziemnym i okolicach”, korzystywać PAŃSTWOWe (!) maszyny do przedru- „Wprost z oblężonej świątyni”, „Papież już nie ku komunikatów KOR . Dotarły one do niego przez umrze”, „Kaczor po pekińsku”, „Kaczor w Sieci”. krakowskie kanały hipisowskie już przy nr 3. i tak go to wciągnęło, że wpadł którejś nocy i został natych- miast wstawiony na „czarną listę” w tym czasie za- częła się tworzyć Nowa, gdzie znalazł ujście dążeniu do wolności. w międzyczasie brał udział w pierw- Ludwik szej głodówce „politycznej” w kościele św. Marci- na w Warszawie w obronie więzionych robotników Pałczyński i współpracowników KOR. 1954 Dosyć często zamykany na 48 godzin lub ska- zywany na na 3-miesięczne areszty przez kolegia. Pseudonim Lolek. w tamtych czasach kierow­ Kiedyś też mocno pobity na rozkaz SB, leżał dwa ca, dziś poligraf. tygodnie, bo nie mógł się ruszać. Problemy z obi- Z Nową związany od pierwszych dni stanu wo- tymi nerkami zostały do dziś. jennego. Swoim samochodem oficjalnie zarejestro- Solidarność tworzył z przyjaciółmi już od czasu wanym jako pomoc drogowa woził papier i ma- strajku Stoczni Gdańskiej. Wyjechał na Zachód po szyny do drukarni, w których drukowali Tomasz tym jak dostał „one way” paszport. Na Zachodzie Jurkowski, Krzysztof Siemieński, Konrad Głowik, próbował też oczywiście natychmiast działać. a to Piotr Ziembiński, Adam Grzesiak, Mateusz Wierzbic- kanał Kontaktu, a to Związek Inżynierów i Techni- ki. Były to na ogół altanki na działkach (Jelonki, Wila- ków w Niemczech, a to spotkania zjednoczeniowe nów) lub strychy (Ursynów, leśniczówka w Ostrowi- polonii niemieckiej, a to Komitet Obrony Parafii ku). z drukarni odbierał gotowe ulotki, pisma (m.in. (polskiej). Mieszka w Niemczech. 104 NOTy BIOGRAFICZNe pie

Z działalnością opozycyjną związany od 1976. Brał udział w akcji radomskiej KOR, razem z żoną Joan- Hanna ną Piechowską z domu Jankiewicz przepisywał i po- wielał Komunikaty KOR i „Biuletyn Informacyjny”, Pawłowska udostępniał mieszkanie na spotkania z robotnika- zmarła w 1983 mi (recital J. Kleyffa, wykłady). Współpracował m.in. z Mirkiem Chojeckim, Grzegorzem Bogutą, Piotrem W latach 1981–83 prowadziła kolportaż wy­ Naimskim, Zbigniewem i Zofią Romaszewskimi, Ste- dawnictw niezależnych (m.in. publikacje wy- fanem Starczewskim. Od samego początku związa- dawnictw Nowa, KOS, CDN). ny z Nową, m.in. przechowywał i przewoził materia- Zorganizowała pierwszą bibliotekę podziemną ły poligraficzne i publikacje, składał książki, prowadził w Siedlcach. kolportaż, uczestniczył w pracach redakcyjnych oraz kontaktach międzynarodowych Nowej. Prowadził archiwum druków opozycyjnych oraz współpraco- wał z biblioteką wydawnictw niezależnych i emigra- cyjnych. Dwukrotnie rewizje w mieszkaniu. w 1981 Jacek współzałożyciel Solidarności w Spółdzielczym Insty- tucie Badawczym, gdzie pracował. Petrycki W stanie wojennym kontynuował współpracę 1948 z Nową. w marcu 1982 aresztowany i skazany za rozpowszechnianie „Tygodnika Mazowsze”. Współ- Operator filmowy, współautor zdjęć do „Ro­ zakładał i prowadził Fundusz Ubezpieczeniowy Wy- botników ‘80” wraz z Michałem Bukojem­ dawnictw Niezależnych działający w 1986– 1989. skim, potem „Przesłuchanie” Bugajskiego. w 1978–1986 kilkakrotnie publikował w prasie nie- Przez grotołazów dotarli do nas (żona Grażyna – zależnej (m.in. jako Krzysztof Wagacki, kw). ważny element!) już wcześniej dystrybutorzy Biule- Po 1989 pracownik naukowy Spółdzielczego tynu. w stanie wojennym wbrew zasadom konspi- Instytutu Badawczego, współpracował również racji rejestrował warszawskie podziemie. Wywiady jako dziennikarz z „Tygodnikiem Solidarność”, z Bujakiem, Kulerskim, spotkanie CFGT z Bujakiem w 1990–2001 współzałożyciel i prezes Agencji Fo- i Jedynakiem, konferencje prasowe (Bujak, Bieliń- tograficznej Delta. Obecnie pracownik Krajowej ski) w spr. wyborów, drukarnie, akcje specjalne Rady Spółdzielczej, wykładowca wyższych uczel- (plakatowanie, ulotki itp.). Wraz z B. Kosińskim i M. ni. Autor szeregu artykułów i prac naukowych oraz Łozińskim pierwsze „podziemniackie” filmy, część książek m.in. „Grań Tatr”, „Lud Syriusza. w poszu- z nich publikowana w Nowej, część na sprzedaż kiwaniu tajemnic Dogonów”, „Bedeker tatrzański” (najlepszy wynik – wywiad z Frasyniukiem sprze- (współautor). dany amerykańskiej sieci za $10.000). Autor zdjęć [email protected] do „Ćwiczeń warsztatowych” Łozińskiego, „Para- dy wspomnień” Kosińskiego i „A może o tym nie wolno mówić” (również reżyseria). „Ćwiczenia” i „A może o tym…” dostały nagrodę Komitetu Kultury Niezależnej. Po wojnie pracował przy dużych an- Bartosz gielskich dokumentach o wojnach (Jugosławia, Czeczenia, Afryka, Bliski Wschód). Obecnie nor- Pietrzak malka: fabuły, dokument, wnuki. Nie lubi polityki. 1950 [email protected] Absolwent Politechniki Łódzkiej. Współpra­ cownik KOR i KSS KOR, redaktor „Pulsu”, dru­ karz Nowej (książki, czasopisma, ulotki). Autor zdjęć do serii bibliofilskiej „Pulsu”, zdjęć Adam niektórych członków KOR, serii z akcji plakatowej „Linda Winsh aresztowana”, zdjęć na użytek No- Piechowski wej. Udział w niesieniu pomocy ofiarom represji 1950 SB, w kolportażu, w spotkaniach samokształcenio- wych i dyskusyjnych, m.in. TKN, „Salonu Walen- Z wykształcenia chemik (studia na UW), póź­ dowskich” w Warszawie i Niezależnego Klubu Dys- niej historyk (doktorat na UW. kusyjnego w Łodzi. 105 pie ludzie nowej 1979–2007

delegat na wzd (walne zgromadzenie delega- Prowadził również szkolenia drukarskie w różnych tów) NSZZ Solidarność. regionach Polski. Jednocześnie rozwijał swe am- Kilkakrotne rewizje w domu i konfiskata ksią- bicje literackie, publicystyczne. Debiutował w ro- żek i publikacji, inwigilacja, zatrzymania, przesłu- ku 1980 opowiadaniem zamieszczonym w piśmie chania, próba pozbawienia mieszkania spółdziel- studenckim „Merkuriusz”. Także po 13 grudnia czego – adres: Łódź, Przełajowa 4 m. 73 podawany 1981 roku drukował swe teksty, m.in. w 100 nu- w numerach „Pulsu” (przypadek opisany w pra- merze „Tygodnika Wojennego” (nowela-reportaż sie i omówiony w RWe), pozbawienie członko- „Zielony nosek”). stwa Łódzkiego Tow. Fotograficznego i przeciw- Zmarł tragicznie 3 października 1985 r. Przyja- działanie w przyjęciu do ZPAF-u, wstrzymanie ciele wydali w roku 1987 jego większy esej p.t. „Po- kontraktu na P.Ł., odmowa paszportu, wezwanie licje tajne i ich rosyjski rodowód” (LOS). na przeszkolenie w 1981, internowanie 13 XII 81 (zwolnienie po 8 mies. – po decyzji o emigracji). W Polsce zetknął się z niemal całą opozycją „ko- rowską”; drukował w Warszawie z R. Wojciechow- Bogdan skim, S. Blumsztajnem i S. Łukaszczykiem „Żabą” (goprowcem z Zakopanego). Pigłowski W USA brał udział w akcjach na rzecz opozycji 1949 w Polsce, uprawiał fotografię artystyczną (liczne wystawy w USA i w Polsce). Pracuje jako inżynier Od jesieni 1976 w mieszkaniu Bogdana i jego elektryk w biurze projektów w Indianapolis. żony Zofii na ul. Wałbrzyskiej w Warszawie [email protected] oraz jego matki na ul. Grójeckiej drukowa­ ne były różne teksty przy użyciu wyżymaczki i kalki hektograficznej. Wiosną 1977 już na po- wielaczu spirytusowym wydane zostały broszury (w nakładach po ok. 500 egz.) „Wypadki czerwco- Norbert Maria we i działalność KOR”, „W Imieniu Polskiej Rzeczy- pospolitej Ludowej…”. Drukowali te teksty Miro- Pietrzak sław Chojecki i Bogusława Blajfer. Później w latach 1957–1985 1977–78 jeszcze kilkakrotnie mieszkanie to było wykorzystywane na drukarnię techniką hektogra- Pseudonimy: „Majster”, „Maniek”. ficzną i sitodrukową. Studiował polonistykę na KUL. Kontakt z No- Mieszkanie to było pierwszą drukarnią Nowej. wą nawiązał dzięki Stanisławie Domagalskiej i Ja- W późniejszym okresie małżeństwo Pigłowskich nowi Doktórowi w 1979. Drukował m.in. „Robot- wielokrotnie udostępniało swój samochód na po- nika”. Pracował m.in. ze Stanisławem Muskatem, trzeby Nowej. Bogdan Pigłowski natomiast współ- Markiem Głogowcem, Markiem Chimiakiem, Ro- pracował przy zdobywaniu papieru. manem Loncem. Wtedy też zawarł związek mał- W mieszkaniu składane były wydawnictwa No- żeński, urodziła mu się córka, Maria. Związek nie wej, „Komunikat” KOR i „Biuletyn Informacyjny”. przetrwał stanu wojennego. ekipy „składaczy” to najczęściej (poza małżeń- Po 13.12.1981 musiał się ukrywać. Jak wykazuje stwem Pigłowskich): Magdalena Bocheńska, Mag- kwerenda w archiwach IPN, SB dysponowała infor- da Boguta, Maria Fedecka, Joanna Marczewska, macjami, iż „od wprowadzenia stanu wojennego Aleksandra Keller. zaangażował się w organizowanie nielegalnego druku w ramach oficyny NOWA II.” Od pierwszych dni stycznia 1982 związał się z „Tygodnikiem Wo- jennym”, stał się jego pierwszym drukarzem, a tak- że nauczycielem zawodu dla innych. Jego ucznia- Wojciech mi byli, m.in., Ninel Kameraz Kos, Bohdan Kos, Jan Bryłowski, Andrzej J. Dąbrowski, Wojciech Brojer, Płotek a także Grzegorz eberhardt. Drukował także pozy- 1967 cje wydawane w cyklu „biblioteki Tygodnika Wo- jennego”, potem wydawnictwa zmieniającego co Studiował Nauki Polityczne na Uniwersytecie kilka pozycji tytuł (np. „BPM – Biblioteka Przyjaciół Warszawskim, absolutorium. Moskali”, „Księgarnia Nasza”, „Pershing”), aż po Zajmował się kolportażem wydawnictw „Przed- ostatecznie ustaloną w roku 1984 nazwę – „LOS”. świt” w latach 1984–1985 – kontakt z Iwoną 106 NOTy BIOGRAFICZNe p o d Bodych, „Głos” – Piotr Strzałkowski, „CDN” – Remi- Krystyna giusz Mazur. W latach 1985–1986 kolportował publikacje Pniakowska wydawnictw „Most” i „Pomost” – kontakt z Mar- 1936 kiem Krawczykiem i Pawłem Przecławskim. Z Nową związany od 1986 – kontakt z Adamem Artysta plastyk (szkło i ceramika artystycz­ Dziewięckim, Mirosławem Kowalskim, Adamem na), pseudonim „Xantypa”. Widmańskim, Piotrem Szwajcerem. Do Nowej trafiłam przez Salon Walendow- [email protected] skich, gdzie wprowadził mnie Jur Wańkowicz. Jako pierwsze „zadanie bojowe” udostępniłam Tadzio- wi Walendowskiemu moją pracownię ceramiczną na druk Pulsu w 1978 (chyba) roku. Oprócz składania, magazynowania papieru, kol- Janusz portażu gotowych tytułów robiłam też coś, z czego jestem szczególnie dumna: realizowałam unikatowe Płóciennik projekty szkła i ceramiki artystycznej, przeznaczone 1955 na nagrody Nowej i Pulsu, m.in. dla Jana Nowaka-Je- ziorańskiego, Mariana Brandysa i Jacka Fedorowicza. Absolwent Uniwersytetu Łódzkiego, anty­ Moja działalność stale przeplatała się z knuciem kwariusz. Blanki i Tomka Kuczborskich, moich najbliższych są- W początkowym okresie we współpracy z Tom- siadów i przyjaciół. kiem Filipczakiem prowadził magazyn i kolportaż W stanie wojennym byłam zaangażowana w dzia- wydawnictw Nowej w Łodzi. Skontaktował wie- łalność zawieszonego Związku Polskich Artystów Pla- lu późniejszych łódzkich opozycjonistów. Sygna- styków. tariusz listów protestacyjnych, współpracownik Komitetu Obrony Robotników, współorganizator obozu szkoleniowego dla aktywistów KOR. Po śmierci Stanisława Pyjasa, wspólnie z Kingą Dunin i Pawłem Spodenkiewiczem, zorganizował Wojciech Studencki Komitet Samoobrony. Jeden z założy- cieli (jesienią ‘77) Niezależnego Klubu Dyskusyj- Podgórzak nego. Brał udział w wykładach TKN, współorga- 1952 nizował spotkania w środowisku „korowskim”. Odwiedzał ludzi szykanowanych. Przekazywał Pseudonim „Kuzyn”. z zawodu technik eko­ datki na rzecz rodzin osób represjonowanych, nomista. udostępniał mieszkanie na nielegalne spotkania. Z działalnością niezależną związany od 13 grud- w latach ‘80–81 był współzałożycielem, współre- nia 1981. w chwili wprowadzenia stanu wojenne- daktorem i autorem tekstów, półlegalnego pisma go Sekretarz Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność związkowego w Domu Książki – „Azet”. w stanie przy Warszawskim „Mostostalu”. Brał udział w bu- wojennym prowadził przy kościele ojców je- dowaniu struktur podziemnych na szczeblu zakła- zuitów punkt sprzedaży książek wydawnictwa dowym (Tajna KZ „Mostostal-Warszawa”, pismo „Znak” i wydawnictw bezdebitowych. Kolporto- UFO”) oraz struktur międzyzakładowych (CDN- wał wszelkiego rodzaju wydawnictwa KOR, w tym MRKS – Adam Borowski, Andrzej Kondraciuk), Nowej i inne. Przekazywał datki na rzecz rodzin a także w organizowaniu ponadzakładowej siatki osób represjonowanych, udostępniał mieszkanie kolportażu wydawnictw niezależnych (Sławomir na nielegalne spotkania. i Zofia Kwiatkowscy, Krzysztof Mazur, Stanisław Ni- W 1978 wyrzucony z pracy w Dziale Wydaw- tecki, Włodzimierz Truskolarski, Hanna Wojtulew- nictw UŁ, przeniesiony ze Szkoły Oficerów Rezer- ska). Internowany w Białołęce od 9 maja 1981 do wy do zasadniczej służby wojskowej w jednostce 22 lipca 1981. Ponownie zamknięty w tzw. wojsko- w Braniewie (jesień 1978 – kwiecień 1979. Wielo- wym obozie specjalnym dla członków Solidarności krotnie wzywany na rozmowy i przesłuchania; pró- w Czerwonym Borze od 16 listopada 1981 do 12 bowano wywrzeć nacisk na ojca. marca 1982. Od marca 1982 związany z Nową. Naj- W stanie wojennym internowany od 12.12.1981 pierw na sicie (nauczyciel – Witold Sielewicz); dru- – 11.06.1982 w Łęczycy i w Łowiczu. kował okładki do książek oraz kaset (Nowa Kaseta) Od 1990 prowadzi antykwariat. wspólnie z żoną Wandą. w grudniu 1984 zatrzy- [email protected] many na 48 godzin po wpadce drukarni w Zalesiu 107 p o s ludzie nowej 1979–2007

(aresztowani Stanisław Nitecki i inni). Od 1985 dru- Joanna Posmyk przywoziła je z Warszawy na zmia- kował (wspólnie z Krzysztofem Mazurem) dla No- nę lub wspólnie z Mirosławem Kowalewskim z Gdyni. wej na offsecie; nauczyciele – emil Broniarek i An- Wraz z nią kolportowali te wydawnictwa Romana Za- drzej Górski. witkowska, Aleksandra Mietlicka, Mirosław Kowalew- Na początku 1987 wspólnie ze Stanisławem Ni- ski, Piotr Milewski, Leszek Pawluczyk, Tomasz Tański teckim brał udział w uzyskaniu tzw. dojścia w Za- i inni. w Warszawie, dokąd przewoziło się nasze re- kładach Papierniczych we Włocławku, umoż- gionalne pismo „Solidarność Gdańsk”, kontaktowała liwiającego zakupy dużych ilości papieru dla się m.in. z Aleksandrą Gielewską i Marią Romanow- podziemnych wydawnictw (pierwszy transport ską, z Jackiem Domańskim i wielu innymi, których wiosną 1987 roku: ok. 7 – 8 ton, w paletach). 29 nazwisk nie znała lub nie pamięta. w wyniku wpadki kwietnia 1987 wpadka w podziemnej drukarni w Warszawie i ostrzeżeniu (wpadły nr telefonów), in- w Raszynie, w trakcie druku „Wołania na puszczy” wigilowana, ze względów bezpieczeństwa nie podej- Stefana Kisielewskiego – w domu Katarzyny Fisz- mowała działalności przez pewien czas. don. Zatrzymanie na 48 godz. + kolegium. Straco- Od 1989 zatrudniona w Komisji Krajowej NSZZ ną wówczas maszynę offsetową marki Roneo Vi- Solidarność pracuje tam do dnia dzisiejszego, dzia- cers Nr 75028274, a odzyskaną z magazynów SB ła społecznie, związana z ruchem prawicowym, 31 po 1989 roku, przekazał 5 grudnia 2002 Fundacji sierpnia 2006 odznaczona przez Prezydenta RP, Ośrodka Karta w Warszawie. Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu W okresie pracy dla Nowej współpraca z: Grze- Odrodzenia Polski. gorzem Bogutą, Markiem Borowikiem, Markiem [email protected] Chimiakiem, Januszem Gajewskim, Krzysztofem Mazurem, Stanisławem Niteckim, Witoldem Sie- lewiczem. Od lata 1987 do lutego 1989 pracował jako drukarz dla Adama Borowskiego – wydaw- nictwa Wers, Prawy Margines, także „Tygodnik Wiesław Mazowsze”, „Praworządność” i inne. Współpraca w tym okresie ze Zbigniewem Jusisem, rodziną Potoczny Kochlewskich z Komorowa, Tomaszem Pogorzel- skim, Markiem Rasińskim. w lutym 1989 wyjechał do USA. Działał w opozycji od sierpnia 1980. Tworzył NZS Po powrocie do kraju w grudniu 1992 praca na Uniwersytecie Łódzkim, później NZS na Wydziale w prywatnych firmach. Obecnie w Randstad Sp. Prawa, uczestnik strajku na Wydziale Filologicznym z o.o. na stanowisku specjalisty ds. kadr i płac. (styczeń–luty 81 i sygnatariusz Porozumienia Łódz- 23 marca 2004 decyzją IPN Nr 571/04 uznany ja- kiego. Uczestnik strajku na Wydziale Prawa w sta- ko osoba pokrzywdzona. nie wojennym. Kolportował systematycznie książki Wyróżniony Medalem 25-lecia Solidarności. (wyd. Nowa, Krąg) i gazety do końca stanu wojenne- [email protected]. go, a następnie rozprowadzał je na Wydziale Prawa UŁ i w „S” na ul. Piotrkowskiej. w Warszawie odbierał bibułę od Grzegorza Boguty i Piotra Szwajcera. joanna Po stanie wojennym wydawał razem z Wład- kiem Omiecińskim „Biuletyn Łódzki”. Autor napisu Posmyk na murze „pomścimy wujka” – po tym zatrzymany 1952 (‘82), przetrzymywany w areszcie, ukarany grzyw- ną. w 1986 wyjechał do Niemiec. Współpracował Ekonomistka (studia na Uniwersytecie Gdań­ blisko z Waldkiem Gorzakiem. skim). Początki działalności niezależnej to 1982, gdy za pośrednictwem znajomych skontaktowała się z ukrywającym się Bogdanem Lisem i działała jako łączniczka, pseudonim Agata. Po zawieszeniu dzia- Leszek łalności spowodowanej wpadką w grupie (ukrywa- ła się profilaktycznie ponad miesiąc) w 1984 skon- Prorok taktowała się z nią Jagoda Greger z Sopotu, która 1919–1984 organizowała siatkę kolporterów „Tygodnika Ma- zowsze”, a z czasem i wydawnictw Nowej na teren Absolwent wydziału prawno-ekonomiczne­ Trójmiasta. go na Uniwersytecie Poznańskim. Debiutował 108 NOTy BIOGRAFICZNe p s o utworem „Dzień nad Motławą” w roku 1939. Pod- stanu wojennego. Na początku 1983 Grzegorz Bo- czas okupacji niemieckiej studiował na tajnym Uni- guta zaproponował mu, by zajął się sprzętem i urzą- wersytecie Warszawskim. Należał do Armii Krajowej, dzeniami dla Nowej. Poza produkcją farby drukar- walczył w powstaniu warszawskim. Po zakończeniu skiej, w pierwszej kolejności zajął się produkcją wojny przebywał w Poznaniu; współpracował tam gilotyn (wykonano ich ponad 300) i części gumo- z pismem „Ziemia i Morze”, był dyrektorem Teatru wych do powielaczy i offsetów (wałki, prowadni- Lalki i Aktora „Marcinek”, uczył na UAM. ce papieru itp.) Rozpoczął też montaż odbiorników Więzień polityczny w l. 40. Od 1964 mieszkał radiowych, dla internowanych, które mieściły się w Warszawie. w 1974 otrzymał Nagrodę maryni- w dwóch pudełkach zapałek, w jednym zasilające styczną im. M. Zaruskiego. bateryjki, w drugim odbiornik radiowy. Inicjatorem Po rozwiązaniu ZLP (był wiceprezesem Zarządu i projektodawcą tej akcji był Piotr Rotkiewicz, któ- Głównego) działał w Duszpasterstwie Środowisk ry był też wykonawcą obwodów strojonych. Nato- Twórczych. Zmarł, rozwożąc dary dla potrzebują- miast Tomek Turski montował część zasilającą. Roz- cych. Jego wspomnienia „Smutne pół rycerzy ży- prowadzaniem zajął się sam szef – Grzegorz Boguta. wych” ukazały się w Nowej (1989). Odbiorników tych wykonano około 40 sztuk. Pod- stawową działalnością jaką się zajmował były po- wielacze, które były produkowane według doku- mentacji Roneo-Wickers. Części do tych powielaczy, bardzo starannie, wykonywał Heryk Skiba. Mon- Janusz tażem i justacją zajmował się śp. Krzysztof Cielec- ki. Udało się uzyskać wysoki poziom wykonawstwa Przewłocki i produkt końcowy niczym nie różnił się od orygi- 1927–2007 nału Roneo-Vickers. Ambicją kierownictwa Nowej (Grześ Boguta) było, by każdy region Solidarności Zbierał informacje do „Komunikatu” KOR, otrzymał co najmniej dwa powielacze. Wykonano uczestniczył w komisjach redakcyjnych Komitetu ich ok. 70. Pod koniec stanu wojennego zajął się wy- Obrony Robotników, redagował. twarzaniem ultradźwiękowych wytrząsarek do pa- Do 1981 organizował grupy składające „Biuletyn pieru, a także przymierzał się do produkcji offsetu Informacyjny” KOR i sam brał udział w składaniu, po- wraz z Ryszardem Puszem. Niezależnie od opisanej tem pracował jako redaktor. Był autorem artykułów działalności, w roku 1983, 1984 i 1985 jeździł do Pa- i sprawozdań zamieszczanych w BI (rubryka „Kościół ryża i był łącznikiem pomiędzy Grzegorzem Bogutą i wierni”), a także w „Przeglądzie”. Współpracował a Mirkiem Chojeckim. z każdej takiej podróży przy- z paryską „Kulturą”. Od początku istnienia Niezależ- woził niezbędny sprzęt i materiały, korespondencję. nej Oficyny Wydawniczej Nowa opracowywał pro- Nagrywał u Mirka Chojeckiego w Kontakcie zwia- jekty wydawnicze (z dziedziny historii), pisał recen- stuny filmów jakie miały się ukazać w Nowa-Wideo zje i opinie wewnątrzwydawnicze. w latach 1982–89 i przywoził, wraz ze swoją żoną, kasety-matki, mię- zajmował się organizowaniem kolportażu Nowej. Był dzy innymi „Wybór Zofii”, „Przesłuchanie”, „Kroniki współtwórcą Archiwum Wschodniego i przewod- Kontaktu” i inne. Obecnie na emeryturze. Wyróżnio- niczącym Komisji Historycznej Związku Sybiraków. ny odznaką Zasłużony działacz kultury. Współpracownik KOR od 1976 r. Internowany. . elko-ep @ wp.pl

edward Anna Przybysz Psoda 1945 Doktor nauk technicznych (studia na PW). Biofizyk (studia, praca i doktorat Zakład Bio­ Z działalnością niezależną związany od końca fizyki, Wydział Fizyki, UW). 1977, drukował oświadczenie KSS KOR i Z Księgi Pierwszy kontakt z działalnością opozycyjną zapisów GUKPPiW Tomasza Strzyżewskiego. w 1967, wracając z Paryża, na prośbę Maćka Gel- W działalność tę wprowadził go Marcin Przyby- lera, przywiozła książki i wydawnictwa niezależne, łowicz, który w tym czasie pracował w UNIPAN. Sys- m.in. List otwarty Kuronia i Modzelewskiego. Stan tematycznie z Nową współpracował od ogłoszenia wojenny zastał ją w domu na długim zwolnieniu 109 p u c ludzie nowej 1979–2007 lekarskim po złamaniu kręgosłupa. Gips a potem Prowadził punkt przerzutowy BI i książek No- gorset bardzo pomagały w przewożeniu malu- wej do Lublina. Po 13 grudnia 1981 ukrył sprzęt chem bibuły, kaleki nikt się nie czepiał. Wszystkie poligraficzny „S”. Od marca 1982 do końca 1988 kontakty z okresu stanu wojennego nawiązywa- r. organizował składanie książek Nowej. w latach ne poprzez Ninel Kameraz-Kos i Bogdana Kosa, są- 1985–87 drukował „Tygodnik Mazowsze”, „Vacat” siadów z domu Jagiellońska 28, którzy od momen- i książki Nowej. tu ogłoszenia stanu wojennego zaangażowali się w pomoc ukrywającym się działaczom Solidarności i w druk i kolportaż wydawnictw niezależnych („Ty- Maria Anna godnik Wojenny”, „Przegląd Wiadomości Agencyj- nych” i inne). w mieszkaniu Anny i Marka Psodów Radziwiłł zostawiane i odbierane były pieniądze dla opozycji, sprawa była nadana przez eryka Piaseckiego z ów- W latach 1983–88 składała i kolportowała czesnego IBJ. w latach 1983–1986, podczas urlo- książki Nowej. pu wychowawczego, przepisywała na powierzonej maszynie publikacje Nowej, kontakt przez dziew- czynę (nie pamięta nazwiska, która z maleńkim Grzegorz synkiem przyjeżdżała na Jagiellońską i do Urli. Po powrocie do pracy w 1986 zastaje w Zakładzie Bio- Rabanowski fizyki Grzegorza Bogutę i wspiera jego działalność. 1949 Po 1989 otwiera ze znajomymi fizykami księgarnię Sofia, w kamienicy przy Marszałkowskiej 14, z am- Z Nową łączyły mnie głównie kontakty to­ bitną literaturą. Fascynująca przygoda księgarniana warzyskie. Natomiast od 1978 (a może 1977 – nie przetrwała próby czasu, w 1995 Sofia zostaje za- nie pamiętam) byłem dyspozycyjnym składaczem mknięta, kamienica zburzona. Obecnie pracuje na „Biuletynu Informacyjnego”. Użyłem określenia UW. Troje dzieci, pięcioro wnucząt. „dyspozycyjny” ponieważ składałem w różnych [email protected] zespołach i różnych mieszkaniach. Za sprawą Tomka Kuczborskiego, składałem również dwa lub trzy numery PULSu. i o ile dobrze pamiętam w moim mieszkaniu był składzik książek z biblioteki. Kiedyś nawet zszyłem i oprawiłem na użytek biblioteki 4(!) egzemplarze „Zbrodni Katyń- Mirosława skiej w ŚwietleDokumentów”. Tylko nie pamiętam Puchalska czy wydała to Nowa…

W latach 1984–89 redagowała „Almanach Hu­ manistyczny”. Od 1983 r. publikowała w pra­ Magdalena sie niezależnej. Opracowywała literacko książki m.in. Nowej. w jej mieszkaniu odbywały się zebra- Rakowska-Boguta nia redakcji różnych pism i wydawnictw, magazy- 1953 nowano archiwa tych redakcji, przechowywano materiały publicystyczne przed ich wysłaniem do Biochemik (studia na UW). „Kultury” i RWe. Z działalnością niezależną byłam związana od 1976, jako żona Grzegorza Boguty, współpracow- nika KOR. Od początku, raczej w sposób bierny, uczestniczy- łam w spotkaniach i zebraniach, które doprowadzi- Maciej ły do założenia Nowej, a często odbywały się u nas w domu lub na ławce koło domu. w okresie począt- Radziwiłł kowym istnienia Nowej zajmowałam się prostymi czynnościami, jak zakupy pojedynczych ryz papie- ru w ramach spacerów z wózkiem dziecinnym lub W latach 1978–80 pomagał przy druku „Biu­ składanie książek, z kolei jako odpoczynek od ma- letynu Informacyjnego” KOR. łych dzieci i namiastka życia towarzyskiego. Przez 110 NOTy BIOGRAFICZNe r o s cały czas funkcjonowania Nowej byłam w kontakcie „czystej” piwnicy ubek natrafił na worek zawiera- z osobami kierującymi. Zajmowałam się kolportażem jący zabawki, nakręcane pingwiny, pozostawione książek, roznosząc je wieczorami po różnych „skrzyn- tam przez dawną właścicielkę pomieszczenia. Na kach” na Mokotowie. Często czytałam maszynopisy pytanie skąd to mam odpowiedziałem że to wła- złożone do Nowej jako propozycje wydawnicze. sność poprzedniej właścicielki piwnicy. Ubek wy- Od 1980 pracuję w Zakładzie Genetyki Instytutu sypał zawartość worka i przeliczył wszystko, a na- Biochemii i Biofizyki PAN. Tam obroniłam doktorat stępnie sporządził protokół. Bezpieczna bibuła w 1987. w latach 1988–1990 przebywałam wraz spoczywała w piwnicy obok. z rewizyjnych wspo- z dwójką dzieci, Wojtkiem i Hanią, na stypendium mnień, przytoczę jeszcze dwa; o 7 rano dzwonek podoktorskim w USA. Po powrocie z USA szczę- do drzwi, spodziewaliśmy się wysłannika Nowej śliwie urodziłam nasze trzecie dziecko, Andrzeja. w sprawie rozliczenia, tymczasem przez wizjer Obecnie jestem profesorem w Instytucie Bioche- żona, która zajmowała się stroną finansową kol- mii i Biofizyki, gdzie kieruję zespołem młodych portażu, ujrzała trzech panów, których wygląd ludzi; zajmujemy się regulacją funkcjonowania wskazywał na zatrudnienie w wiadomym resor- genów. Równocześnie jestem zatrudniona w Po- cie. Krzyknęła, że jest nieubrana i rzuciła się ukryć litechnice Warszawskiej, gdzie prowadzę wykłady kasę za sprzedane wydawnictwa. Udało się, bu- podstawowe z genetyki i biologii molekularnej dla dżet Nowej został nienaruszony… w następnej studentów biotechnologii oraz wykłady specjali- rewizyjnej przygodzie z wydawnictwami wzięła styczne dla doktorantów. udział moja 10-letnia córka Agnieszka, w której tapczanie spoczywała spora część nakładu ’’Ka- tynia’’. Kiedy ubek w wędrówce po mieszkaniu trafił do jej pokoju, siedziała niewinnie na tap- czanie, udając zatopioną w lekturze, oczywiście Janusz nie „Katynia”. Rozejrzawszy się po pokoju, ubek wycofał się do innych pomieszczeń. Nie zawsze Ramotowski jednak było tak wesoło. Z bólem patrzyliśmy na 1950 stos zarekwirowanych wydawnictw i nagrań, prowadziłem studio Wolna Taśma, które dokład- Pseudonimy: Karol, Przem. nie przetrzebili rewidenci. w czasie tych kilku lat Od początku stanu wojennego do kwietnia (punkt działał do mojego internowania w 1981), 1982 drukował biuletyn „SW”. Do 1985 był w ze- przewinęło się przez nasze mieszkanie kilka tys. spole osób zajmujących się przejmowaniem ma- książek, czasopism i druków ulotnych. w naszym szyn poligraficznych przemycanych z Zachodu. domowym archiwum przechowujemy resztki Współpracownik Nowej, kontakty z Konradem Bie- z tak wówczas oczekiwanych i rozchwytywanych, lińskim, ewą Kulik, Teodorem Klincewiczem. a tak ściganych przez władze tekstów WOLNeGO Zorganizował kanał przerzutu pism podziem- SŁOWA. nych za granicę.

Andrzej Maciej Rosner Rayzacher 1949 1940 Pseudonim: Feliks Szczęsny. Historyk; na­ W 1977 lub 1978, będąc już współpracowni­ uczyciel akademicki 1973–78 i 1980–85. Mu­ kiem KOR, poznałem Mirka Chojeckiego, który zealnik 1978–80. zaproponował mi utworzenie w moim mieszkaniu Od września 1976 wyjazdy do Radomia i Płoc- punktu kolportażu wydawnictw podziemnych. ka, wciągnięty przez Mirka Chojeckiego. z Nową I tak rozpoczęla się (wraz z moją żoną Jolan- (znów przez Mirka) związany od jesieni 1977. tą) współpraca z Nową i innymi wydawnictwa- W mieszkaniu rodziców przy ul. Narbutta 15/1 mi opozycyjnymi. Mieliśmy magazyn w postaci składa czasopisma i książki, m.in. „Puls nr 1”, „Ma- dwóch piwnic, jednej naszej, a drugiej, w której łą Apokalipsę” Konwickiego, „Rozważania o woj- ukrywaliśmy bibułę, udostępnionej nam przez są- nie domowej” Pawła Jasienicy, „Blaszany bębenek” siada śp. A Zagrojskiego. Podczas rewizji w naszej Guntera Grassa. 111 r y b ludzie nowej 1979–2007

Jednocześnie – od zimy 1977/78 – współpraca druku a także w postaci matryc i farby drukarskiej do z miesięcznikiem „Głos” (wciągnięty przez Wojciecha powielaczy białkowych. w następnych latach współ- Fałkowskiego), najpierw przy składaniu miesięcznika, praca z Nową polegała na dostarczaniu i kolportażu potem przy publikowaniu książek w Bibliotece „Gło- wydawnictw i publikacji Nowej na terenie Gdańska. su” i w Wydawnictwie „Głos” – do zimy 1980/81. Uczestnik strajku sierpniowego w Stoczni Gdańskiej Od stycznia 1981 do 1990 w Wydawnictwie w 1980, jeden z organizatorów pierwszej stocznio- „Krąg” (m.in. książki – w pierwodrukach – Andrze- wej drukarni wałkowej. Wielokrotnie zatrzymywany ja Alberta [Wojciecha Roszkowskiego], Jerzego na 48 godzin przez SB. Współpracownik solidarno- Holzera, Timothy Garton Asha, Władysława Bar- ściowej agencji prasowej BIPS przy Komisji Krajowej toszewskiego, Krystyny Kerstenowej, Zbigniewa S. Nadzorujący druk Głosu Wolnego podczas i Zjaz- Herberta, Tadeusza Konwickiego). du NSZZ S. w stanie wojennym ukrywa się do grud- Wielokrotne rewizje (pierwsza w marcu ’78), za- nia 1982, uczestnik podziemia solidarnościowego, trzymania, przesłuchania – standardowe działania zaangażowany w przygotowanie, druk i kolportaż bezpieki. Internowany 13 grudnia ’81 – Białołęka, gdańskiego biuletynu RKK Solidarności z Lwami. Wy- od 22 stycznia ’82 – Jaworze. Zwolniony z interno- dawnictwo Młoda Polska, którym kierował w latach wania 1 kwietnia 1982 (urodziny córki). 1977 – 1989, wydało między innymi pisma „Brat- Przez cały okres podziemia – kolportaż wydaw- niak” (30), „Polityka Polska” (14), „Uczeń”, „Akwilon”, nictw niezależnych. „Węzeł” oraz kilkadziesiąt książek, publikacji i druków 1990–92 Wydawnictwo Krąg sp. z o.o. Dzienni- zwartych. Wieloletni (1983–90) szef Rady Nadzorczej karz „Po prostu” 1990–91. Założyciel (ze Stefanem Spółdzielni Pracy Świetlik w Gdańsku zatrudniającej Mellerem) spółki z o.o. „Mówią Wieki” i członek re- wielu działaczy opozycji i podziemia solidarnościo- dakcji tego miesięcznika 1990–92. Urzędnik (dy- wego. 1995 – 2002 Prezes Zarządu Wydawnictwa rektor departamentu książki w MKiS) 1992–96, od Forum w Koszalinie, wydawca regionalnego dzien- 1996 – ponownie wydawca (Wydawnictwo Książ- nika „Głos Pomorza”. Obecnie pracownik w prywat- kowe Twój Styl – dyrektor, do 2002, od 2002 Ro- nej spółce w Gdańsku. w 1981wyróżniony tytułem sner i Wspólnicy – dyrektor). Honorowy Drukarz przez NSZZ S poligrafów. w 2002 Wiceprezes Polskiej Izby Książki 2000–2003 i wi- wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kultury oraz ceprezes Polskiego Towarzystwa Wydawców Ksią- w 2005 Medalem 25-lecia Solidarności. żek 2000–2004; członek m.in. Stowarzyszenia Wol- [email protected] nego Słowa, Towarzystwa Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu. Odznaczenia: Zasłużony działacz kultury (1999), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2006). [email protected] Barbara Sadowska 1940–1986

Mirosław Ukończyła Państwowe Liceum Sztuk Pla­ stycznych w Warszawie. Zadebiutowała Rybicki w 1957 w prasie (wiersz „Mama” w tygodni­ 1955 ku „Nowa Kultura”). Była związana z Orientacją Poetycką Hy- Wykształcenie średnie. Od połowy 1976 dzia­ brydy, należała do Związku Literatów Polskich łacz opozycji demokratycznej w Gdańsku, (1964–1983) i Polskiego PeN-Clubu (od 1981). współpracownik KOR i KSS KOR, ROPCiO, Od lat 80. działała w opozycji antykomunistycz- gdańskiego SKS, współzałożyciel Ruchu Mło­ nej, za co była prześladowana przez Służbę Bezpie- dej Polski. czeństwa (m.in. kilkakrotnie aresztowana). Organizator i szef zaplecza wydawniczo-poli- Jej syn Grzegorz Przemyk (ur. 1964) został za- graficznego Wydawnictwa Młoda Polska w Gdań- mordowany w maju 1983 przez funkcjonariuszy sku. Kontakt z Nową nawiązał na początku 1978 po Milicji Obywatelskiej. przeprowadzonej w grudniu 1977 dużej akcji rewizji W 1977 opublikowała wiersze w „Zapisie”. w la- gdańskiej SB, która spowodowała utratę powielacza tach 1980–86 publikowała wiersze m.in. w „Zapi- hektograficznego i innego sprzętu oraz całego nakła- sie”, „Wezwaniu”, „Biuletynie Wojennym”, „TW”, du trzeciego numeru „Bratniaka”. Od Mirosława Cho- „KN”. Wydała tomiki wierszy w Nowej (1981) i w jeckiego otrzymał pomoc w zakresie innych technik Przedświcie (1984 i 1986). Od 1979 brała udział 112 NOTy BIOGRAFICZNe sie w TKCh. Zbierała i przekazywała informacje dla niezależnych wydawnictw. w kwietniu 1980 zwol- prasy podziemnej (np. z procesów 1982–83 dla niony z pracy w Polskiej Agencji Prasowej. Zatrzy- pruszkowskiego pisma „Sektor”). Współpracow- mywany w Gdańsku, Tranobrzegu i Stalowej Woli. niczka KOR. Działała w Kom. Prymasowskim. Współpracownik Biura Interwencji KSS KOR pro- wadzonego przez Zofię i Zbigniewa Romaszew- skich, po powstaniu NSZZ Solidarność członek Ko- misji Interwencji Regionu Mazowsze. Internowany, przebywał w Białołęce i Załężu. Czas zabijał produ- Ryszard kując obozowe znaczki. w 1984 ujawniony przez SB jako konstruktor nadajników na częstotliwości Samecki fonii pierwszego programu TV. Od 1990 do 1995 1954 był działaczem Unii Polityki Realnej, gdzie pełnił między innymi funkcję skarbnika. Związany z działalnością niezależną od roz­ Obecnie prowadzi jednoosobową firmę zajmu- poczęcia studiów (fizyka na Politechnice jącą się tworzeniem oprogramowania. Warszawskiej w 1977). Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kultury. Najbliżej współpracował z Teodorem Klince- [email protected] wiczem, drukując wraz z nim „Robotnika” w zaj- mowanym pokoju akademika Mikrus w okresie 1978–1980. Od 1978 współpracował także z No- wą, organizując kolportaż jej publikacji, głównie w środowisku studenckim. Uczestniczył w skła- jan daniu „Biuletynu Informacyjnego” KSS KOR oraz pism „Głos” i „Zapis”. Od chwili powstania NZS Sękowski prowadził co tydzień w siedzibie KKK NZS regu- larny kolportaż niemal wszystkich ukazujących się wówczas niezależnych wydawnictw, które- W latach 1977–80 kolportował wydawnictwa go głównym celem było zaopatrywanie bibliotek Nowej i prasę związaną z KSS KOR i ROPCiO studenckich na terenie całego kraju. W 1980 wraz m.in. wśród lektorów Międzywydziałowego Stu- z Teodorem Klincewiczem i Sylwestrem Wojtkow- dium Języków Obcych UW. skim założył wydawnictwo Studencka Oficyna Wy- dawnicza (Sowa). w stanie wojennym ukrywał się do lutego, po czym wycofał się z działalności opo- zycyjnej i zajął zaniedbanymi studiami. Obecnie nauczyciel matematyki. Bogumił [email protected] Sielewicz 1959 Zbigniew Inżynier Ochrony Środowiska. z opozycją de­ Sarata mokratyczną jestem związany od 1978. 1951 W poprzednich latach razem z bratem Witoldem i Markiem Blochem, prowadziłem na Okęciu środo- Z zawodu elektronik (studia na PW). wiskową podziemną bibliotekę. w 1979 razem z Jac- Z działalnością niezależną związany od 1978, kiem Czaputowiczem i Wojtkiem Borowikiem zało- początkowo współpracując z Anatolem Lawiną w żyliśmy Niezależną Bibliotekę Studencką. Od 1979 transporcie sprzętu poligraficznego dla Nowej. związany byłem także z „Robotnikiem”, zajmowa- Od 1979 wraz z żoną Aleksandrą z domu Cie- łem się drukiem i kolportażem. w 1979 współtwo- chanowicz współpracował z Joanną i Andrzejem rzyłem wraz z moim bratem i Markiem Borowikiem Gwiazdami z Wolnych Związków Zawodowych. Był grupę samokształceniowo-dyskusyjną przy kościele w redakcji pisma „Robotnik”, gdzie we współpracy św. Franciszka z Asyżu na Okęciu. Na prelekcjach by- z Witoldem Łuczywo, Dariuszem Kupieckim i Hen- wały takie osoby jak Stefan Kisielewski, Antonii Ma- rykiem Wujcem zajmował się głównie kolporta- cierewicz, Adam Michnik, Jacek Kuroń, Waldemar żem i zaopatrzeniem w papier. Na wybrzeże gdań- Kuczyński. w latach 1979 – 1986 współpracowa- skie woził pismo „Robotnik” oraz książki Nowej, łem z Nową, zajmowałem się kolportażem, druko- organizując tam również punkty przechowania waniem oraz składaniem książek. w latach 1984–86 113 sie ludzie nowej 1979–2007 brałem udział w meczach piłkarskich FC Nowa. Na brałem udział w próbach reaktywacji niezależnego przełomie 1979/80 brałem udział w licznych akcjach ruchu studenckiego na uczelniach warszawskich. ulotkowych (między innymi w obronie aresztowa- Między innymi z J. Czaputowiczem T. Klincewi- nych Mirka Chojeckiego i Bogdana Grzesiaka) oraz czem i W. Borowikiem prowadziliśmy akcję zbiera- zbierałem podpisy, wśród studentów, pod petycją nia podpisów wśród studentów pod petycją doma- domagającą się rozwiązania SZSP. Na przełomie gającą się rozwiązania SZSP. w latach 80–81 byłem 1980/81 stworzyłem wraz z Wojtkiem Borowikiem przez kilka miesięcy etatowym pracownikiem Biura wydawnictwo,,ODNOWA’’. Zajmowaliśmy się rów- Regionu Mazowsze „S” (pomagałem tworzyć bazę nież drukowaniem pierwszych numerów,, ZWRO- poligraficzną regionu), a następnie pracownikiem TU’’. w latach 80–81 byłem pracownikiem Biura Biura Krajowej Komisji Koordynacyjnej NZS, gdzie Krajowej Komisji Koordynacyjnej Krajowego NZS, miałem przygotować wydawnictwo studenckie ja- zajmowałem się kolportażem niezależnych wydaw- ko wspólne przedsięwzięcie Nowej i NZS. w latach nictw. Wielokrotnie zatrzymywany przez SB, w 1981 ‘80–81 zarządzałem kilkoma drukarniami Nowej. wraz z Wacławem Holewińskim i Witoldem Sielewi- w tym jedną oficjalną, którą stworzyłem w -Zakła czem dostałem zarzuty prokuratorskie za niezależ- dach Mechanicznych Ursus, gdzie jej szefem został ną działalność wydawniczą. emil Broniarek. w podległej mi tajnej drukarni w Fa- 13 grudnia 1981 internowany najpierw w Białołę- lenicy, prowadzonej prze A. Grzesiaka i A. Górskiego ce, a następnie w Strzebielinku. Po internowaniu po- zostały wydane pierwsze numery „Tygodnika Ma- magałem bratu w wydawaniu kaset Nowej. Od 1983 zowsze” w stanie wojennym. prowadzę własną działalność gospodarczą. w 1987 Od 13 grudnia do końca listopada ‘82 byłem in- wraz z Czesławem Bieleckim, R. Szeremietiewem, An- ternowany w Białołęce, Załężu i Piaskach. Po inter- drzejem Toborowiczem, Dariuszem Kowalskim i Wi- nowaniu współtworzyłem „Nowa Kasety”, gdzie toldem Sielewiczem, organizowaliśmy Towarzystwo zajmowałem się sprawami technicznymi, a przy- Gospodarcze. w 1989 razem z Jackiem Smalcerzem gotowywaniem słuchowisk, audycji, koncertów J. pomagaliśmy w organizacji Krajowego Zjazdu Rolni- Jankowska, M. Mądrzejewski. Po ‘86 próbowałem ków „SOLIDARNOŚĆ” w Warszawie. Obecnie jestem tworzyć lokalny ruch samorządowy. w 1987 wraz członkiem Stowarzyszenia Wolnego Słowa i dyrek- z Cz. Bieleckim, R. Szeremietiewem, A. Toborowi- torem Fundacji edukacji i Przedsiębiorczości. w 1999 czem, D. Kowalskim, B. Sielewiczem organizowali- zostałem uhonorowany odznaką Zasłużony Działacz śmy Towarzystwo Gospodarcze . Kultury, za działalność opozycyjną. W wyborach z 1989 pełniłem funkcję Komisarza Wyborczego „S” w jednym z okręgów wyborczych. w latach 1990–94 byłem radnym i członkiem za- rządu gminy Raszyn oraz delegatem do Sejmi- ku Samorządowego woj. warszawskiego. Jestem witold współpomysłodawcą stworzenia centrum handlo- wego w Jankach oraz strategii rozwoju gminy Ra- Sielewicz szyn. w 1994 przeniosłem się na stałe do Nadarzy- 1955 na gdzie byłem radnym w latach 94–98. Przez cały okres kadencji pełniłem funkcję przewodniczą- Z opozycją demokratyczną związany od cego komisji budżetowej, a pod jej koniec także 1978, a w poprzednich latach (od połowy li­ przewodniczącego komisji planu przestrzennego. ceum) ok. 1972 prowadziłem środowiskową W grudniu 1998 powołany zostałem z ramie- podziemną bibliotekę na Okęciu. nia Unii Wolności na zastępcę Dyrektora Zarządu Z początkiem 1979 związałem się z „Robotni- Dzielnicy Ochota, a w 2007 na Zastępcę Burmi- kiem”, zajmowałem się drukiem, kolportażem, strza Dzielnicy Żoliborz. w Partii Demokratycznej a później także pracami redakcyjnymi. w 1979 od 90 poprzez ROAD, Unię Demokratyczną i Unię współtworzyłem wraz z bratem Bogdanem i Mar- Wolności. w strukturach partyjnych pełniłem funk- kiem Borowikiem powstanie grupy samokształce- cję Pełnomocnika do tworzenia struktur ROADU, niowej przy kościele na Okęciu. Na prelekcjach by- skarbnika regionu Warszawskiego UW, wiceprze- wały takie osoby jak S. Kisielewski, A. Macierewicz, wodniczącego Koła Zastępcy Sekretarza UW, A. Michnik, J. Kuroń, w Kuczyński. w latach 80–81 członka Rady Krajowej. stworzyłem i prowadziłem wraz z Wojtkiem Borowi- Za działalność opozycyjną zostałem uhonoro- kiem „Bibliotekę Robotnika” (jako wspólne przed- wany nagrodą POLCUL w 1983 oraz w 1999 przez sięwzięcie Nowej i redakcji „Robotnika”). ministra Zakrzewskiego odznaką Zasłużony dzia- W 1981 za wydanie broszury „Dzieje sprawy Ka- łacz kultury. tynia” zostałem aresztowany. Od przełomu 1979/80 [email protected] 114 NOTy BIOGRAFICZNe s ł o

W 1989 szef sekcji kontaktów z zagranicą Sekre- tariatu Komitetu Obywatelskiego przy Przewod- lidia niczącym NSZZ „S”, członek prezydium ROAD. Od 1990 dziennikarz „expressu Wieczornego”, szef Siemieńska magazynu „Kulisy”. 1989–1993 jako kierowca cię- 1935–2004 żarówek jeździł w transportach z pomocą humani- tarną do Rumunii, Bośni i Albanii. 1995–1997 red. Absolwentka Wydziału Bibliotekoznawstwa naczelny „expressu Wieczornego”, 1998–2004 red. Uniwersytetu Warszawskiego. naczelny miesięczników „Żagle” i „Rejs”. W latach 1962 – 1999 pracownik biblioteki, Obecnie prowadzi własną działalność gospo- a następnie jej kustosz w Państwowej Wyższej darczą i żegluje. w 1999 wyróżniony odznaką Za- Szkole Teatralnej w Warszawie. służony działacz kultury. Uczestnik spotkań FC No- W latach 1980 – 1989 kolportowała książki No- wa w latach 1983–89. wej, Przedświtu, wydawnictwa In Plus. w stanie [email protected] wojennym w magazynach biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie przecho- wywała sprzęt poligraficzny Nowej oraz archiwum miesięcznika „Vacat”. Kolportowała także „Tygo- dnik Mazowsze” i miesięcznik „Vacat”. Andrzej W latach 1981–1988 kilka rewizji w mieszkaniu. W latach 1984–1989 składała razem z Urszulą Ma- Słomiński gnuską książki Przedświtu i wydawnictwa In Plus. 1954 Zmarła 26.08.2004. Ukończył Akademię Medyczną w 1979, obec­ nie profesor patologii w Uniwersytecie Stanu Tennessee, Centrum Naukowo-Medycznego w Memphis, USA. Członek Nurtu Niepodległo- Krzysztof ściowego (1975–1978; po rozwiązaniu członek Gdańskiego Środowiska NN); współpracownik Siemieński KOR (1976–1977). Aktywny członek Ruchu Obrony 1958 Praw Czlowieka i Obywatela (1977–1978). Założy- ciel Gdańskiego SKS (1977–1979) i Ruchu Młodej Studiował filozofię na UW, absolutorium Polski (1979–1982 – do rozwiązania); w ramach w 1985. Do Nowej wprowadzony przez Ro­ RMP współpracuje z Komitetem Strajkowym (Sier- mana Wojciechowskiego, z którym drukował pień 1980), aresztowany i wypuszczony na żądanie od 1980. Komitetu Strajkowego w trakcie finalnych pertrak- W stanie wojennym drukarz m.in. „Tygodnika tacji z komisją rządową. Wspomagał strajk studen- Mazowsze”, „Vacatu” oraz książek Nowej. w maju tów AMG, który zaowocował powstaniem NZS. 1983 aresztowany w drukarni Nowej w Ostrowiku Od 13 grudnia 1981 poszukiwany listem gończym (razem z Adamem Grzesiakiem i Mateuszem Wierz- ukrywa się do maja 1982. Wychodzi z podzie- bickim), w śledztwie odmówił składania zeznań. mia w ramach drugiej amnestii obejmującej RMP, W 1982 założyciel (z Wojciechem Borowikiem, w 1984 otrzymuje „one way passport” i w styczniu Janem Gogaczem i Markiem Kossakowskim) mie- 1985 emigruje do USA gdzie w 1991 otrzymuje sięcznika „Vacat”, w redakcji „Vacatu” do 1989. obywatelstwo amerykańskie. 1982 – 1987 współorganizator (z Teodorem Za działalność w organizacjach opozycyjnych Klincewiczem i Andrzejem Solskim) tzw. Sekcji le- podlegal szykanom: zatrzymywanie na 48 godzin, galizacji wytwarzającej dokumenty dla ukrywają- rewizje, była tez próba wyrzucenia go (a także Da- cych się działaczy podziemia. Od sierpnia 1983 do riusza Kobzdeja i Piotra Dyka) z AMG (1977), której sierpnia 1985 w wydawnictwie „Przedświt” (wraz przeciwstawiło się grono profesorskie i studenci. Po z Wacławem Holewińskim, Jarosławem Markiewi- ukończeniu studiów objęty zakazem pracy na tere- czem, Wiesławem Bielińskim). nie Gdańska, zabroniono przyjęcia go na studium W 1985 z Wiesławem Bielińskim założył wydaw- doktoranckie w Zakladzie Biologii AMG, zabronio- nictwo „In Plus”, które od 1986 podjęło współpra- no przyjęcia do pracy i dalszej specjalizacji zawodo- cę z Zygmuntem Łuczyńskim i Barbarą Stanosz, wej w Szpitalu Wojewódzkim. Medyczny staż odby- stając się wydawnictwem Społecznego Komitetu wał w Tczewie, propagując działalność opozycyjną Nauki. w POLMO – Tczew. Zezwolenie na powrót do pracy 115 s o s ludzie nowej 1979–2007 do Gdańska (studium doktoranckie w Zakladzie Bio- gdzie drukowaliśmy „Obywatela a SB” dla wydaw- logii AMG) uzyskał w wyniku akcji strajkowej „S” nictwa założonego przez Wacka . Na Wydziale Psy- Pracowników Służby Zdrowia, we wrześniu 1980. chologii współzakładaliśmy Niezależne Zrzeszenie [email protected] Studentów. w sierpniu 1980 założyliśmy z Janu- szem Wydawnictwo eNKLAWA. Dołączył do nas miesiąc później Wojtek Warecki, a w 1982 brat Wojtka – Marek Warecki. Przez kilka lat działalności wydawnictwa eNKLAWA (od końca 1982 OFICyNA Jerzy Wojciech We) wydaliśmy prawie trzydzieści pozycji m.in. G. Herlinga Grudzińskiego: „Skrzydła ołtarza”, „Dru- Sosin gie przyjście”, „Upiory rewolucji”, G. Orwella „Trzy 1957 opowiadania”, O. Mandelsztama „Wiersze późne”, A. Ciołkosza „Koniec monolitu”, „Od Marksa do Mgr inż. mechanik (studia na Politechnice Chruszczowa”, F. Dűrenmatta „Upadek”, M. Dżi- Warszawskiej). Współpracował z Nową w la- lasa „Rozmowy ze Stalinem”, M. Brandysa „Twar- tach 1978 – 1985. dy człowiek”, „Z dwóch stron drzwi”, J.J. Lipskie- W Liceum im. Tadeusza Reytana poznał Jacka go „etos KOR-u”, H.Bienka „Cela”, a także wspólnie Bogutę, który skontaktował go ze swoim bratem z Nową V. Havla „Spiskowcy” i M.Kundery „Walc Grzegorzem Bogutą. Na początku wykonywał pra- pożegnalny”. Wydrukowaliśmy także kilka nakła- ce introligatorskie oraz rozwoził gotowe publika- dów pocztówek okolicznościowych, kalendarzy cje do punktów kolportażu z narzeczoną, a wkrót- oraz kilkanaście nakładów znaczków poczty pod- ce żoną Ireną. w 1980 zatrzymany na 48 godzin po ziemnej. Drukowaliśmy też usługowo książki i cza- rewizji, w wyniku której SB skonfiskowała giloty- sopisma innych wydawnictw. Od jesieni 1982 za- nę i nakład publikacji będącej w przygotowaniu. częliśmy na naszych „dojściach” oraz offsetach Przez kolejne lata odmawiano mu wydana pasz- drukować także dla Niezależnej Oficyny Wydawni- portu. Później współpracował również z Markiem czej. Wydrukowaliśmy kilkanaście nakładów ksią- Chimiakiem i Markiem Fijałkowskim. Tworzył je- żek. Dla Nowej załatwialiśmy także papier i matry- den z licznych zespołów sitodrukarzy, wraz z anga- ce. Od 1982 byłem kilka razy zatrzymywany przez żowanymi przez siebie pomocnikami. Wykonywał SB na 48 godzin, a w 1984 zostałem wraz ze wspól- formy do druku sitowego oraz druku offsetowego. nikami Wojtkiem i Markiem Wareckimi aresztowa- Opracował technologię produkcji znaczków pocz- ny i osadzony przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. towych poczty Solidarność w warunkach konspira- Tam, po ogłoszeniu amnestii udało nam się w celi cyjnych. Skonstruował urządzenia do nakładania – ku zdziwieniu strażników – wydrukować exlibri- kleju i wykonywania perforacji. Obecnie prowadzi sy i pocztówki. Po wyjściu z aresztu wróciliśmy do własną działalność gospodarczą. działalności wydawniczej i od lata 1984 zaczęliśmy [email protected] grać zaproszeni przez Grzesia Bogutę w piłkę noż- ną na słynnych „meczach obserwowanych” na bło- niach przy Anielewicza aż do końca tej piłkarskiej zabawy w 1989. Po 1989 przez kilka lat zajmowałem się działal- Leszek nością gospodarczą na własny rachunek, od 1994 (z przerwą) do 2003 pracowałem w Polskiej Agen- Stall cji Informacyjnej S. A. jako m.in. z-ca dyrektora Mar- 1958 ketingu, dyrektor Wydawnictwa PAI SA. Dwukrot- nie byłem zwalniany przez lewicowe zarządy spółki. Psycholog, menadżer. Pierwszy kontakt Przez rok w Radzie Nadzorczej POLMOS Józefów – z działalnością opozycyjną w1977, gdy po­ dla równowagi zwolniony przez prawicę m.in. za znałem Wacka Holewińskiego. podpisanie jednej z petycji Stowarzyszenia Wolne- Wraz z grupą przyjaciół zaczęliśmy dystrybu- go Słowa. Obecniej jestem Naczelnikiem Sekretaria- ować na Wydziale Psychologii UW podziemne tu Zarządu w Urzędzie Dzielnicy Żoliborz m. st. War- wydawnictwa, prowadzić biblioteczkę publikacji szawy. Odznaczenia: Zasłużony Działacz Kultury. bezdebitowych, a w końcu wydawać niezależne [email protected] pismo studentów Wydziału Psychologii UW „Sto- pień Swobody”. Na wiosnę 1980 zainicjowaliśmy niezależną organizację studencką. Strajki 1980 za- stały mnie i Janusza Iskrę w podziemnej drukarni, 116 NOTy BIOGRAFICZNe s t ę

za Nową 2, do grudnia 1981 powielał także książ- ki tego wydawnictwa. Od kwietnia 1981 podjął Robert pracę w „Tygodniku Solidarność”; najpierw jako adiustator, następnie jako dziennikarz działu spo- Stefański łecznego. Na początku stanu wojennego razem 1960 z Jankiem Strękowskim redagował ulotki n.t. sy- tuacji w kraju i powielał je na kserografie wynie- Dr nauk medycznych, lekarz. sionym z redakcji tygodnika. W styczniu 1982 W III klasie LO im. Dąbrowskiego od Maryli Zo- współzakładał „Tygodnik Wojenny”. Z początku zula Górnickiej, nauczycielki języka rosyjskiego, był redaktorem pisma, następnie do 1985 druka- dostałem adres ewy Milewicz, która mieszkała przy rzem, odpowiedzialnym za poligrafię i wydawcą ul. Stołecznej. z działającego tam sklepiku otrzy- Biblioteki T.W. Przetłumaczył książkę Wiktora Kar- mywałem książki, które rozprowadzałem wspólnie sina „Sąd” opublikowaną przez Krąg w 1984. Zor- z W. Bielińskim. Po Sierpniu ‘80 kolportaż zakoń- ganizował i prowadził z Barbarą Miastowską wy- czyłem. w 1981 jako członek NZS AM brałem udział dawnictwo Adsum. Do 1988, z Henrykiem Skibą, w dwóch strajkach studenckich. drukował na offsecie książki i czasopisma Nowej. Po 13 grudnia współpracowałem z Prymasow- Obecnie doradca w Ośrodku Pomocy Psycho- skim Komitetem Pomocy Internowanym dostar- logicznej Stowarzyszenia Psychologów Chrześci- czając środków transportu, czyli kempingowego jańskich. VW busa. Przez Maćka Kutrowskiego poznałem Wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury. Teosia Klincewicza, który znalazł wiele nowych za- Po 1989 byłem radnym Dzielnicy Śródmieście stosowań dla wspomnianego pojazdu. Jeździłem, w 2 kolejnych kadencjach z ramienia Komitetu gdzie Kuter kazał, woziliśmy bibułę, makulaturę Obywatelskiego, następnie z listy UW. Potem za- z drukarni (do wykopanych przez kogoś specjal- przestałem działalności publicznej. nych dołów, gdzieś na odludziu – tam ją palono). [email protected] w 1982 ewakuowaliśmy drukarnię Nowej, ale ad- resu ani nazwiska drukarza nie pamiętam – byłem szoferem. Andrzej Od V roku studiów nie uczestniczyłem w działal- ności opozycyjnej. Stępniewski [email protected] 1942 Ekonomista (SGPiS, informatyk. W latach 1976 – 1978, współpracując z rodziną mojego stryja Zdzisława Stępniewskiego, wspie- Piotr rałem KOR, zbierając pieniądze na represjonowa- nych oraz rozprowadzając w moim środowisku Stańczyk wydawnictwa nielegalne. w sierpniu 1978 włą- 1955 czyłem się w działalność Towarzystwa Kursów Naukowych. Tworzyłem koła, które obsługiwa- Polonista (studia na UW, w ostatnich latach li m.in. Anka Kowalska, Wiktor Woroszylski, Mar- doradca psychologiczny. cin Król, Halszka Hagemejer, Waldemar Kuczyński W 1977 Marek Bem skontaktował go z szefem i Krystyna Kersten. Od wiosny 1978 współpraco- Nowej – Grzegorzem Bogutą. Od tego czasu pro- wałem z Nową i innymi niezależnymi wydaw- wadził sklepik z wydawnictwami podziemnymi, nictwami. u mnie w domu składane były książki a zaopatrującym był Tomasz Jastrun. Książki roz- i różnego rodzaju pisma. Kontakt z Nową utrzy- prowadzał w Sekcji Młodzieżowej KIK-u i na uni- mywałem przez rodzinę stryja Stępniewskiego, wersytecie. Zaproszony przez Janka Strękowskiego, a najbliżej współpracowałem z Marcinem Stęp- kilka razy uczestniczył w składaniu Biuletynu Infor- niewskim. Pamiętam, że u mnie w domu przez macyjnego. w 1979 razem z żoną Bożeną, z domu dwa tygodnie składaliśmy z żoną Krystyną cały Stasiak, podjął się składania książek Nowej; z cza- nakład KRyTyKI Nr. 4 (ponad 60 ryz papieru po sem także Kręgu. Współpracował w tym zakresie 500 kartek w każdej ryzie). z Władkiem Ordęgą. Na początku 1980 ukończył kurs sitodruku prowadzony przez Witolda Łuczy- wo. Wraz z żoną drukował „Robotnika” i broszu- ry Nowej. Dla Adama Kerstena, odpowiedzialnego 117 s t r ludzie nowej 1979–2007

jan jan Strękowski Strzelecki 1954 1919–1988

Dziennikarz, pisarz, scenarzysta, dokumen­ Od 1977 był jednym z pierwszych wykła­ talista filmowy. dowców Uniwersytetu Latającego, a potem, Ukończona polonistyka, nieukończone stu- od 1978, TKN. Współorganizował Konwersato- dia w łódzkiej szkole filmowej (do grudnia 1981). rium „DiP”. w 1977 opublikował w Nowej „Zapiski Współpracownik KOR i BI od początku 1977. Wcze- 1950–1953”. w 1982 reaktywował Wszechnicę Re- śniej w latach 1973–75 uczestnik spotkań niezależ- gionu Mazowsze (we Wszechnicy do 1987) . Wygła- nej grupy dyskusyjnej (m.in. z Krzysztofem Marku- szał odczyty, brał udział w spotkaniach, dyskusjach szewskim, Katarzyną Boruń, Piotrem Bratkowskim, i konwersatoriach. Był autorem i współautorem ba- Ryszardem Holzerem). w 1976 przed Czerwcem, na- dań i raportów socjologicznych, np. „Polska w 5 lat mawiany do współpracy z SB – opisał te rozmowy po Sierpniu”. w stanie wojennym internowany. (pod nazwiskiem) w tekście Choróbka, opublikowa- nym w 3 numerze „Pulsu” i na antenie RWe (tekst był też prezentowany wielokrotnie na spotkaniach autorskich, w tym w Salonie Walendowskich). Skła- dacz, kolporter, współpracownik, a od 1979 czło- witold nek red. BI. Od 1979 drukarz broszur TKN w Nowej 2. w 1981 redaktor AS-a. w 1982 ukrywał się. Zało- Sułkowski życiel w grudniu 1981 „Tygodnika Wojennego” i je- 1943–2003 go red.nacz. do 1985. Współpracownik Radia Soli- darność (Romaszewskich). Współzałożyciel w 1984 Pisarz, dziennikarz radiowy (studia poloni­ z Andrzejem Fedorowiczem 2 Programu Radia So- styczne na UŁ). lidarność, od 1986 szef redakcji rozgłośni. Współ- Działalność opozycyjną rozpoczął od straj- organizator z ewą Nawój przedstawicielstw PWA, 2 ków studenckich 1968, później udziału w or- Programu Radia „S”. Koordynator kontaktów zagra- ganizacji Ruch (półroczny areszt i przesłucha- nicznych PWA, radia, Biuletynu Łódzkiego, organi- nia). Współpracował z KOR, był sygnatariuszem zator przerzutu sprzętu i pieniędzy do kraju, audy- uchwalonej we wrześniu 1977 Deklaracji Ruchu cji radiowych dla RWe. Współpracownik PWA, przez Demokratycznego. w 1976 wydał pod własnym pewien czas członek red. Od 1988 w red. „Vacatu”. nazwiskiem w Instytucie Literackim w Paryżu Współpracownik, potem współredaktor „Wyboru”. tom „Szkoła Zdobywców”. Jesienią 1977 w Łodzi Publikacje w prasie podziemnej i emigracyjnej pod założył wraz z Jackiem Bierezinem i Tomaszem nazwiskiem tekstów lit. od 1978, publicystycznych Filipczakiem „Puls nieregularny kwartalnik lite- pod pseudonimami. w 1985 tom opowiadań „Na- racki”, gdzie opublikował szereg artykułów pro- uka jazdy” w podziemnym wyd. „Droga”. Zwycięzca gramowych, polemicznych i tekstów literackich. wraz z Ryszardem Holzerem konkursu na słuchowi- Był również jednym z założycieli (jesień 1977) sko radiowe ogłoszonym przez RWe w 1985. łódzkiego Niezależnego Klubu Dyskusyjnego. Od Autor scenariuszy lub realizator kilkunastu fil- września 1980 aktywnie uczestniczył w tworze- mów dokumentalnych, współscenarzysta seria- niu struktur Solidarności (członek Zarządu Regio- lu „Złotopolscy”, współpracownik PR, TVP, wie- nu Ziemi Łódzkiej), współredagował niezależną lu pism, portali internetowych (m.in. Instytutu (także od władz NSZZ Solidarność) gazetę „Soli- A.Mickiewicza). Autor kilku książek literackich, kil- darność z Gdańskiem”. ku publicystycznych, utworów dla dzieci, słucho- Mieszkanie Anny i Witolda Sułkowskich było wisk radiowych, sztuki telewizyjnej. Organizator punktem kontaktowym łódzkiej opozycji. Latem i współautor bazy Niezależni dla kultury 1976–89, 1976 skierowany na karne przeszkolenie wojsko- dostępnej na stronach SWS. Redaktor Bibuły. we (przed podwyżkami). Wielokrotnie zatrzymy- wany, kilka rewizji w domu, podsłuch telefoniczny, internowanie od 13 grudnia 1981. Jesienią 1982 wyemigrował w raz z rodziną do USA, gdzie został zatrudniony w radiu Głos Amery- ki. Współredagował dwujęzyczne czasopismo „2B” 118 NOTy BIOGRAFICZNe s z a wychodzące w Chicago w latach 1993–2000 (re- Obecnie jestem na wcześniejszej emeryturze. daktor naczelny Tomasz Tabako). 27 maja 1999 r. zostałam wyróżniona odznaką Do końca życia pracował w Głosie Ameryki (póź- „Zasłużony działacz kultury”. niej w sekcji rosyjskiej). Zmarł nagle w Łodzi pod- czas urlopu w Polsce wiosną 2003. Wdowa Anna z Wąsowskich i dwaj synowie Mikołaj i Tomasz mieszkają w USA. Z okazji 30 rocznicy KOR w 2006 odznaczony Stefan pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta. Szaciłowski 1954 Mieczysława Reżyser (studia na KUL 1974–1981 i PWST w Krakowie 1983–1988). Sygnatowicz Publikował m.in. jako Jan Grabiecki, J.G. z dzia- Błażejewska łalnością niezależną związany od września 1977 jako drukarz Nieocenzurowanej Oficyny Wydaw- 1949 niczej (poprzedniczki Nowej) wydawcy Nieza- leżnego Pisma Młodych Katolików SPOTKANIA. W Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wod­ w jego mieszkaniu mieściła się drukarnia. Współ- nej poznałam Pawła Bąkowskiego (współ­ pracował m.in. z Januszem Krupskim, Januszem pracownika KOR i Nowej, który wprowadził Bazydło, Zdzisławem Bradlem, Janem Stepkiem, mnie w działalność niezależną. Zygmuntem Kozickim, Wojciechem Samolińskim, Od 1977 współpracowałam z Nową, zajmowa- Andrzejem Nastulą, Pawłem Nowackim, Wojcie- łam się kolportażem publikacji tego wydawnictwa chem Butkiewiczem, Maciejem Sobierajem. i „Biuletynu Informacyjnego” KOR, a także składa- W listopadzie 1981 przygotował z prowadzo- łam i oprawiałam książki. Jednocześnie prowadzi- nym przez siebie zespołem Sceny Słowa Teatru łam w IMiGW utajnioną biblioteczkę wydawnictw Akademickiego KUL program poetycki prezento- Nowej i innych wydawnictw niezależnych. wany w czasie strajków szkolno-studenckich m.in. Byłam wśród założycieli NSZZ „S” w IMiGW w Lublinie, Wrocławiu i Świdnicy. Zatrzymywa- w Warszawie, a następnie członkiem Komisji Za- ny w styczniu 1978, listopadzie 1978, listopadzie kładowej. Po 13 grudnia 1981 weszłam w skład 1979. Internowany 13 grudnia 1981 (do 22 wrze- TKZ NSZZ „S” i organizowałam akcje ulotkowe na śnia 1982). terenie IMiGW. Od końca grudnia 1981 współpra- Po 1989 wycofał się z działalności politycznej, cowałam z Pawłem Bąkowskiem, Andrzejem Gór- zajmując się reżyserią w polskich teatrach (m.in. skim, a później również z Martą Chmielak i Renatą Poznań, Szczecin, Częstochowa, Olsztyn, Kalisz, (rehabilitantką w szpitalu przy ul. Leszno) przy dru- Białystok, Toruń, Bielsko-Biała). Sporadycznie zaj- ku „Tygodnika Mazowsze” i wydawnictw Nowej muje się publicystyką. w 1990 opublikował dzien- w drukarni w Falenicy, a także Tadeuszem Markie- nik z internowania „Ocalone z kipiszu”. wiczem, zajmującym się transportem gotowych Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kultury. druków i książek. 4 maja 1982 zostałam zwolnio- [email protected] na z pracy w IMiGW za działalność w Solidarności. w tym okresie składałam książki: „Raport wojenny” cz. 1 Marka Nowakowskiego i „Przesłuchanie” Ry- witold szarda Bugajskiego. Po fali aresztowań 5 sierpnia 1982 w kręgu współpracowników Nowej związa- Szałankiewicz nych z drukarnią w Falenicy (Tadeusz Markiewicz 1955 został zatrzymany 4, a Marta Chmielak 5 sierpnia 1982 r.), zaczęłam się ukrywać i nadal współpra- Pseudonimy: Szałan, Szaman. cowałam z Pawłem Bąkowskim i Andrzejem Gór- elektromechanik, obecnie terapeuta shiatsu. skim. Taternik, w górach zaprzyjaźnił się z Jackiem W związku z amnestią ujawniłam się wraz Bierezinem. Jesienią 1975 pojechał do Szwecji, z Pawłem Bąkowskim 8 sierpnia 1983. Po wielkich tam współpracował z Aneksem. Po powrocie do trudnościach i tylko dzięki znajomym, uzyskałam Polski aresztowany we wrześniu 1976 przez kontr- pracę dopiero w marcu 1984 roku. Do 1989 byłam wywiad, oskarżony o szpiegostwo, wyszedł z wię- inwigilowana i nękana przez SB. zienia w styczniu 1978 (na mocy amnestii z 22 lipca 119 s z c ludzie nowej 1979–2007

1977). z Nową związany od początku 1978, na po- Inwigilowana, poddawana próbom przesłuchań lecenie G. Boguty (znają się od dziecka) jeździł po i rewizji osobistych (nie godziła się). Na konto cór- kraju i wykupował papier ze sklepów. Drukowania ki przeprowadzano w jej domu rewizje, konfisko- nauczył się od „Żaby” Łukaszczyka – szefa bardzo wano (także jej własne) książki, notesy, zdjęcia etc. wymagającego. Drukował m.in. „Biuletyn Informa- oraz założono podsłuch (jak wynika z materiałów cyjny”, zajmował się też kolportażem. Sierpień ‘80 dot. „figurantki” o kryptonimie „Trybun”). zastał go w Zakopanem, więc z nieżyjącym już An- tonim Byrką wymalował pół miasta informacjami o strajku w Gdańsku. Jesienią 1980 pomagał orga- nizować poligrafię NZS na UW, pracował jako dru- karz w Regionie Mazowsze. Po 13 grudnia ukrywał Piotr się do maja 1982 w Krakowie. Nie zaprzestał dzia- łalności konspiracyjnej do wyjazdu z Polski w 1986. Szwajcer Mieszka w Ottawie. 1959 [email protected]. Ukończył psychologię na UW. Nie ukończył studiów doktoranckich w IFiS PAN. Z Nową związany od zimy 1977. Zajmował się kolportażem, organizacją prac introligatorskich, jadwiga zaopatrzeniem, finansami, później również w ko- legium redakcyjnym. Uczestniczył z ramienia No- Szczęsna wej w pracach Konsorcjum Wydawnictw Niezależ- 1920 – 2006 nych. Kilkakrotnie zatrzymany w latach 1978–1980 oraz 1982–1988. Członek Ogólnopolskiego Komi- Administrator nieruchomości STOMILU aż do tetu Założycielskiego NZS w 1980. emerytury. w czasie okupacji konduktorka Internowany od 13 grudnia 1981 do 12 lipca tramwajowa w Dąbrowie Górniczej. 1982. w latach 1983–1988 publikował (między in- Córka – Joanna Szczęsna (1949) i syn – Hubert nymi w „Krytyce” pod pseudonimem Jakub Sanin. Chlebowski (1953) – oboje uczestnicy opozycji de- w 1989 po legalizacji wydawnictwa odszedł z No- mokratycznej. wej, w 1989 współzakładał Fundację Nowej, z której Należała do PPS, następnie PZPR – wyrzucona rok później wystąpił. w latach 1988–1989 współza- w 1953. Od pocz.1977 pisała matryce i maszynopi- łożyciel i pierwszy przewodniczący Stowarzyszenia sy tekstów KOR, przygotowywała matryce reprin- Wolnego Słowa oraz współzałożyciel i prezes Sto- tów Nowej drukowanych w Łodzi, pisała matryce warzyszenia Wydawców Prywatnych i Niezależ- „Kroniki Łódzkiej” i reprintów łódzkich „Robotnika” nych. Członek władz Polskiej Izby Książki pierwszych drukowanych dla Łodzi, Śląska, Gdańska czy Rado- trzech kadencji. Współzałożyciel i członek władz mia (1977–1980). pierwszych trzech kadencji Towarzystwa Opieki nad Sygnatariuszka Karty Praw Robotniczych (inicja- Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu. tywa pisma „Robotnik” – 1979), od początku po- Od 1992 właściciel Wydawnictwa CiS, również magała córce w jej działaniach opozycyjnych, kol- tłumacz. Wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz portowała wszelką bibułę m.in. korowski „Biuletyn Kultury. Informacyjny”, „Robotnika”, książki Nowej, „Tygo- Żonaty od lat niemal trzydziestu, żadnych dzie- dnik Mazowsze” w stanie wojennym. ci. Od trzech do siedmiu kotów. Szeregowy członek Solidarności; zawsze poma- [email protected]. gała represjonowanym i potrzebującym. Potrafi- ła wywalczyć rzeczy niemożliwe do załatwienia: mieszkania, renty, leczenie, opiekę etc. Paweł Po zwolnieniu z internowania (od 13 XII 81 do lipca ‘82 w Olszynce Grochowskiej i Gołdapi) włą- Szwed czyła się w działalność ośrodka Duszpasterstwa Akademickiego Ojca Stefana Miecznikowskiego. Obecnie redaktor naczelny wydawnictwa Przyczyniła się do zorganizowania tajnego spo- Świat Książki. tkania Władysława Frasyniuka ze Zbigniewem Z przyjemnością informuję, że byłem szerego- Bujakiem. Jednocześnie opiekowała się wnukiem wym kolporterem w latach 1987–89, w czasie stu- Błażejem, któremu groziło umieszczenie w domu diów (polonistyka) na UW. Jeździliśmy po Warsza- dziecka, gdy Joanna ukrywała się od 13 XII 81. wie z paczkami w parze z Rafałem Dzięciołowskim. 120 NOTy BIOGRAFICZNe ś r e

Anna Stanisław Szyc Szymański 1952 1962

Nauczycielka nauczania początkowego. Fizykoterapeuta. Z działalnością niezależną związana byłam od Działalność opozycyjną rozpocząłem w 1976, 1978–79 roku. Początkowo przepisywałam teksty przepisując pod okiem swojego wychowawcy Sta- i ulotki związane z działalnością KOR. Później by- nisława Kusińskiego odezwy i apele KOR. Te maszy- łam maszynistką Nowej. Przepisywałam książki, nopisy przekazywał mój ojciec do Petrochemii i Fa- wywiady, pomagałam w drukowaniu czasopism. bryki Maszyn Żniwnych w Płocku. Bywałem wtedy Przywoziłam z RFN książki, czasopisma i kasety często w kościele św. Marcina na Piwnej. Po dotarciu wideo związane z niezależną działalnością (m.in. do Stanisława Kusińskiego SB zagroziło likwidacją numery „Pulsu”). Współpracowałam bardzo dłu- szkoły. Musieliśmy przerwać działalność. Od 1980 go z Andrzejem Zozulą, później z Mirosławem Ko- na terenie KUL w Lublinie, gdzie studiowałem na walskim. Wydziale Nauk Społecznych kolportowałem prasę W listopadzie 1981 wyjechałam do Niemiec, wydawaną przez NSZZ „S”. w 1982 przeniosłem się gdzie obawiając się internowania, przebywałam do Warszawy, gdzie uruchomiłem dwa punkty kol- przez rok. Nigdy nie zostało potwierdzone, czy by- portażu prasy książek i kaset na Żoliborzu. Współ- łam w tym czasie na liście do internowania. pracowałem wtedy z Iwoną Różewicz, Akoszem en- Po powrocie ponownie nawiązałam współpra- gelmayerem, środowiskiem aktorów pracujących cę z Nową. Nie byłam aresztowana ani represjo- w Studiu Nagrań przy Konwiktorskiej. Od 1982 zaj- nowana. mowałem się kolportażem wydawnictw Nowej. Po Po 1989 roku zaczęłam prowadzić (jedyne licznych rewizjach i przesłuchaniach w 1985 do- w Polsce żydowskie Prywatne Przedszkole Laude- stałem paszport. w roku 1986 nawiązałem kontakt r-Morasha, co czynię do dnia dzisiejszego. z pracownikami RWe w Wiedniu i Klubem „Sierpień [email protected] ‘80”. Od 1986 roku przewoziłem do Polski jako kurier z Warszawy wydawnictwa paryskiej Kultury, powie- lacze i materiały poligraficzne. Specjalnie przygo- towane opakowania zawierały każdorazowo setki Paweł miniaturowych publikacji wydawanych za granicą, a przeznaczonych do dystrybucji w kraju. Do 1989 Śliwiński jako przedstawiciel Klubu „Sierpień ‘80” i Austriac- 1964 kiej Agencji Fotograficznej przewoziłem liczne ma- teriały opozycyjne między Warszawą, a Wiedniem. Od 1982 kolporter wydawnictw podziem­ Obecnie pracuję w Wydawnictwie Słowo Nie- nych Nowej, Kręgu, „Tyg. Mazowsze” i „Tyg. zależne Sp. z o.o. – wydawcy Niezależnej Gazety Wola” oraz wydawnictw Solidarności Walczą­ Polskiej. cej w Warszawie i na Podlasiu. [email protected]. Do prac podziemnych wciągnięty przez Gabrie- lę Zglinicką zaraz po wprowadzeniu stanu wojen- nego jako uczeń szkoły średniej. Podczas studiów na Wydziale Historii UW działacz NZS. Zatrzyma- ny za próbę organizacji manifestacji w 1988. Czło- Józef nek założyciel ROAD. Mąż zaufania Tadeusza Ma- zowieckiego w kampanii prezydenckiej 1990. Po Śreniowski 1990 niezaangażowany politycznie. w latach 90. 1947 pracownik „Gazety Wyborczej”, „Rzeczpospolitej” i „Życia Warszawy”. Od 1995 dyrektor generalny Socjolog i etnograf. Usunięty ze studiów za Agencji Informacji ekonomicznych BOSS. Po 2000 organizowanie strajku studenckiego na Uni­ właściciel firmy PR. Twórca filmów dokumental- wersytecie Łódzkim w marcu 1968. nych, m.in. serialu Wrzesień ‘39 oraz Ostatni lot Wszedł do Komitetu Obrony Robotników w li- Halifaxa JP276A. stopadzie 1976 razem z Bogdanem Borusewiczem [email protected] i był jednym z trzydziestu ośmiu członków KOR. 121 ś w i ludzie nowej 1979–2007

Członek założyciel Komitetu Samoobrony Społecz- z Kornelem Morawieckim i Romualdem Lazarowi- nej KOR . Członek redakcji wychodzącego w latach czem, był też autorem wielu artykułów. 1978–81 poza cenzurą „Robotnika”, współautor W sierpniu 1980 włączył się w nurt zakładania (z Janem Lityńskim) opublikowanej w lipcu 1979 Komisji Strajkowych MKS na Dolnym Śląsku. Po r. Karty Praw Robotniczych. w 1979 doprowadził podpisaniu Porozumień Sierpniowych był działa- w Łodzi do porozumienia działaczy różnych odła- czem NSZZ Solidarność, delegatem Regionu Dol- mów opozycji, m.in. KPN i pisma „Puls” – wspól- ny Śląsk. nie podejmowali akcje w obronie ludzi represjo- Po wprowadzeniu stanu wojennego współzało- nowanych. życiel Regionalnego Komitetu Strajkowego NSZZ W stanie wojennym internowany, ucieka z wię- „S”. w swoim domu już 13.12.1981 zmontował zienia w Łowiczu i ukrywa się przez ponad dwa wraz z Kornelem Morawieckim i zespołem redak- lata. Schronił się w Krakowie, gdzie założył jedną cyjnym „Z Dnia Na Dzień” drukarnię. Przyjął pseu- z największych podziemnych drukarni prasowych donimy „Rustejko”, „Orsza”, „Or.”, „Brat”, „Jordan”. w kraju. Aresztowany 22 października 1984. Ska- 14.12.1981 w „Pafawagu” otrzymał od RKS ZA- zany na dwa lata i cztery miesiące więzienia, z cze- ŚWIADCZeNIe NR 1, że jest upoważniony do kon- go odsiedział dwa lata (w więzieniach w Branie- taktów z Zakładami Pracy Dolnego Śląska. wie i Łęczycy), prowadził głodówki protestacyjne Był głównym organizatorem podziemnych m.in. w obronie księdza Sylwestra Zycha (Branie- struktur Komisji Zakładowych we Wrocławiu i na wo) i Czesława Bieleckiego (Łęczyca), dostarczał Dolnym Śl., wraz z Kornelem Morawieckim, który informacje z więzień prasie podziemnej m.in. „Biu- się ukrywał. Organizował grupę radiowców, prze- letynowi Łódzkiemu”. Po wyjściu pracuje jako cie- kazując Jacentemu Lipińskiemu 14.12.1981 radio- śla i rolnik, w latach 90. – prywatny przedsiębiorca, stację skradzioną z Akademii Medycznej, przez krótko bezrobotny, obecnie analityk danych. dr Ryszarda Maja. Dzięki temu od pierwszych dni Członek Stowarzyszenia Wolnego Słowa, czło- prowadzony był nasłuch nadajników SB i MO. Już nek założyciel Towarzystwa Gospodarczego Pol- w styczniu była nadana pierwsza audycja, emito- ska-Ukraina i przewodniczący sądu koleżeńskie- wana w języku polskim i angielskim, tekst napisał go Towarzystwa. 23 września 2006 r. odznaczony Kornel Morawiecki. przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Jeden z inicjatorów powołania „Solidarności Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Walczącej” w maju 1982. FOTO : JOANNA GÓRSKA-ŚReNIOWSKA Represjonowany w latach siedemdziesiątych i po aresztowaniu 5.10.1982 wraz z Władysławem Frasyniukiem i Barbarą Labudą. Prawie dwa lata przebywał w więzieniu bez wyroku. Zmuszano go do wyjazdu z Kraju. Mimo presji SB nie uzyskała je- Tadeusz go zeznań ani podpisu. Jeden z nielicznych działa- czy, który w 1984 nie przyjął „socjalistycznego aktu Świerczewski łaski” tzw. amnestii, mimo konfiskaty mienia. Unie- 1942 winniony i uznany za więźnia politycznego wyro- kiem Sądu Najwyższego, Izba Karna, Sygn. Akt. III W marcu 1968 drukował i kolportował na Po­ KRN 380/93 z 18.02.1994. litechnice Wrocławskiej „Apel do studentów” Współorganizator Partii Wolności w roku 1993, dr. Ryszarda Krasnodębskiego, wykładowcy wraz Kornelem Morawieckim, Romualdem Lazaro- w Katedrze Matematyki Pol. Wrocławskiej. wiczem, Andrzejem Kołodziejem. Kolportażem zajęli się pracownicy naukowi Po- Jeden z inicjatorów reaktywowania Akcji Ka- litechniki Wrocławskiej, z którymi utrzymywał ści- tolickiej w Polsce w 1996. w tym samym roku de- sły kontakt od początku lat sześćdziesiątych, gdy kretem J.e. Ks. Kardynała H. Gulbinowicza został jako studenci Wydziału Architektury, Budownic- powołany na zastępcę prezesa Akcji Katolickiej Ar- twa, zbierali się w jego domu, tworząc nieformal- chidiecezji Wrocławskiej oraz członka Rady Archi- ny klub dyskusyjny (m.in. Teresa Czarnecka, Moni- diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej – funkcje ka Zaleska-Ćwikowska, Jerzy Kiełek, Jerzy Bauer). te pełni do dnia dzisiejszego. Tu wiosną 1978 r. zrodził się pomysł, by nawiązać W 1997 Kapituła Krzyża „SeMPeR FIDeLIS” kontakt z Nową. Po nawiązaniu współpracy z Cho- w Gdańsku nadała mu Krzyż „Semper Fidelis”. jeckim, z jego domu na Żoliborzu zabierał wydaw- w 2000 w trakcie KONGReSU eUCHARySTyCZNeGO nictwa, które następnie były kolportowane we we Wrocławskiej Katedrze, w obecności Ojca Św. Ja- Wrocławiu. w marcu 1979 Świerczewski rozpoczął na Pawła II ks. Kardynał H. Gulbinowicz wręczył mu kolportaż „Biuletynu Dolnośląskiego” i współpracę w uznaniu zasług pamiątkowy sygnet oraz dyplom. 122 NOTy BIOGRAFICZNe t a b

W środowisko opozycyjne wprowadzony w 1978 przez Antoniego Pawlaka i Tomasza Bur- Marek skiego, kolegów ze studiów; odwiedzał z nimi „księgarenki” literatury drugoobiegowej, m.in. Świeżewski w mieszkaniu Walendowskich, uczestniczył w se- 1953 minariach Towarzystwa Kursów Naukowych i al- ternatywnych koncertach, m.in. Jacka Kaczmar- Historyk (UW skiego i Salonu Niezależnych. w 1981 dziennikarz Działalność opozycyjna od wyjazdów do po- w Agencji Prasowej Solidarności AS. szkodowanych w Radomiu w listopadzie 1976. W stanie wojennym współpracował z „Oporni- w działalność Nowej wprowadzony przez G. Bo- kiem” i „Informacją Solidarności” (kontakt: Magda gutę – składanie (Janek Pawlisz, Lidka) i kolportaż Ślosarska, Anna Dodziuk, Gwido Zlatkes) i z kwartal- wydawnictw, produkcja mikrofilmów. nikiem Wezwanie (kontakt: Leszek Szaruga), w któ- Od 1980 związany z działalnością Solidarności rym publikował pod własnym nazwiskiem. w swoim UW. Współzałożyciel FOTONOWA wraz z erazmem mieszkaniu drukował „Tygodnik Mazowsze” (kon- Ciołkiem, Tomkiem Wierzejskim. takt: Magda Ślosarska, Piotr Niemczyk), był kolpor- Prowadzone przez niego archiwum FOTONO- terem (kontakt: Irena Deperasińska, Maria Bielska, WA przekazane zostało w 2006 do Ośrodka KAR- Iwona Kowalska, Maciej Włostowski). Pracując na TA. Współzałożyciel Niezależnej Agencji Fotogra- pełnym „etacie” dla Nowej & Archiwum Solidarno- ficznej DeLTA. ści (comiesięczne stypendium) był „na powierzch- Po 1989 pracownik Muzeum UW i fotograf re- ni” kryty przez sekretarzowanie na rzecz Aleksandry klamowy. Obecnie archiwista w BUW. Niemczyk (matki Piotra). w redakcji Nowej & Arch. [email protected] najbliżej współpracował z prof. Andrzejem Pacz- kowskim. Opracował redakcyjnie dziewięć książek, w tym zapis historycznego posiedzenia Komisji Kra- Jakub jowej NSZZ Solidarność z 12 grudnia 1981. Uczest- niczył m.in. w wydaniu stenogramów z procesu Święcicki o zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki. Napisał (wy- 1949 daną przez Nową w 1992) książkę „Strajk ’88” bę- dącą kroniką i analizą strajków w Stoczni Gdańskiej Organizował zakup i przesyłki sprzętu po­ w maju i sierpniu 1988 oraz rozmów przygotowują- ligraficznego dla ruchu wolnego słowa, od cych negocjacje Okrągłego Stołu. Wysłany do Gdań- jego powstania w latach 1970 do upadku ko- ska przez Nową, wziął udział w obu strajkach, a pod munizmu. Inicjował na terenie Szwecji zbiórki koniec sierpnia sekretarzował Komitetowi Strajko- pieniężne. Szmuglowane powielacze, sprzęt do wemu podczas rozmów z dyrekcją zakładu i przed- sitodruku, farby i inne wysyłał do Nowej w War- stawicielami władz PRL. Był współtwórcą nieformal- szawie i do Gdańska. Tłumaczył niezależne wy- nego zespołu konsultantów redakcji Nowej & Arch. dawnictwa na szwedzki i rozpowszechniał wśród (przygotowując poszczególne tomy serii gromadził polityków, dziennikarzy i związkowców. Wyda- relacje m.in. Bronisława Geremka, Andrzeja Celiń- wał w języku szwedzkim kwartalnik poświęcony skiego, Bogdana Borusewicza, Andrzeja Stelma- sprawom polskim chowskiego, Jarosława Kaczyńskiego). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Od- Po 1989 przebywał głównie w USA. Stypendy- rodzenia Polski w 1991. sta m.in. Fundacji Kościuszkowskiej i National-Lo- uis University. Wykładał argumentację, teorię dys- kursu i filozofię języka m.in. na University of Puget Sound w Seattle, eastern Illinois University i Uni- versity of Iowa. Na Georgia State University ma ka- Tomasz tedrę retoryki, prowadzi zajęcia w programie dok- toranckim „Public Communication”. Tabako Wyróżniony odznaką Zasłużony działacz kultury. 1959 [email protected]

Pseudonim „Zielony”. Studiował filozofię na Akademii Teologii Katolickiej, doktorat z fi­ lozofii języka na Northwestern University, USA. 123 t a t ludzie nowej 1979–2007 Barbara poczerwcowych represji w Łodzi w 1976. Prowadził punkt konsultacyjny dla represjonowanych (w swo- Tatarowska im mieszkaniu w Łodzi). Od 1976 r. kolportował i rozpowszechniał (we współpracy z Tomaszem Fi- Wspierała KOR, pomagała przy druku „Robot­ lipczakiem) literaturę niezależną, w tym wszystkie nika”, w latach ‘76–81 kolportowała w kręgu publikacje Nowej. Założycieli NSZZ „S” na UŁ. Do- znajomych bezdebitowe książki i publikacje radca studentów w czasie ogólnopolskiego strajku, Nowej. który doprowadził do rejestracji NZS (styczeń – lu- W latach 78–81 przechowywała bibułę w domu. ty 1981). Pod koniec lat 70. uczestniczyła w akcjach kursów na- W okresie pracy w Rozgłośni Polskiej RWe w Mo- ukowych w ramach TKN oraz w niezależnych struk- nachium utrzymywał stały kontakt ze środowiska- turach opozycyjnych, związanych z oświatą Członek mi opozycyjnymi i solidarnościowymi w Polsce. NSZZ Solidarność od 80. w latach 80–81 składała Współpraca z prasą emigracyjną i „drugim obie- „Biuletyn Informacyjny AS”. w stanie wojennym brała giem” wydawniczym w kraju: udział w akcjach organizowanych w Duszpasterstwie 1977 – współpraca redakcyjna z „Kroniką Łódz- Środowisk Twórczych (przez ojca Stefana Mieczni- ką” – dodatkiem do podziemnego „Biuletynu Infor- kowskiego). Podczas rewizji miała skonfiskowaną macyjnego” (z Józefem Śreniowskim, Mirosławem maszynę do pisania, literaturę emigracyjną, literatu- Michalikiem, elżbietą Lewińską), 1981 – członek rę drugiego obiegu i bibułę. Inwigilowana (76–82), redakcji dwutygodnika „Poglądy” ukazującego w 77 zakaz pilotażu wycieczek zagranicznych. Po in- się przy Zarządzie Regionalnym NSZZ Solidarność ternowaniu męża przesłuchana przez SB. w ‘83 wraz w Łodzi;1983/84 (w okresie pobytu w Los Angeles, z mężem wyemigrowała (początkowo do USA, póź- Kalifornia) – współpraca z nowojorskim „Nowym niej do Monachium), gdzie mąż, Konrad pracował Dziennikiem” i paryskim „Kontaktem”; 1984–1994 w RWe. w Monachium organizowała szkółkę przyko- – w okresie pracy w RWe opublikował kilkadziesiąt ścielną przy polskiej parafii (nauczała historii). tekstów literackich, artykułów, felietonów, recenzji na łamach, między innymi: berlińskiego dwutygo- dnika „Pogląd”, paryskich miesięczników „Kultu- Konrad Witold ra”, „Kontakt” i „Zeszyty Literackie”, fryburskiego „Widnokręgu”, monachijskiego dwutygodnika Tatarowski „exodus” oraz pism ukazujących się poza zasię- 1948 giem cenzury w Polsce przed 1989 r. („Kurs”, „We- zwanie”, „Literatura Niezależna”, „Obecność”). Dr nauk humanistycznych, absolwent filolo­ Represje: zima 1971 rewizja i przesłuchanie gii polskiej na UŁ. (za przechowywanie materiałów ugrupowania Pracownik tej uczelni w latach 1972–1983, po- „Ruch”), „internowanie w mundurze” na poligo- nownie zatrudniony w 2004 r. jako adiunkt w Za- nie drawskim – od 19 VI 1976 do 31 VII 1976. Kil- kładzie Dziennikarstwa (obecnie Katedrze Dzienni- ka rewizji i przesłuchań w okresie 1977–1980. Sta- karstwa i Komunikacji Społecznej) UŁ. Od kwietnia ła inwigilacja. Zatrzymanie na 48 godz. w sierpniu 1983 na emigracji, w Los Angeles, później w Mo- 1980. Internowanie – od 13 XII 1981 do 16 X 1982 nachium, gdzie pracował jako redaktor w Rozgło- (więzienia w Łęczycy, Łowiczu i Kwidzynie). śni Polskiej Radia Wolna europa (w latach 1984 – Członek NSZZ „S” od 1980 i Stowarzyszenia Pi- 1994). Do Polski powrócił w 1995 . sarzy Polskich od 1990. Z działalnością opozycyjną związany od mar- Odznaczenia: Złoty Krzyż Zasługi (2006. Zasłu- ca 1968, kiedy uczestniczył w protestach i strajkach żony działacz kultury (2006. studenckich. Na przełomie 1975/1976 sygnatariusz protestów przeciwko zmianom w konstytucji PRL. Od czerwca 1976 uczestnik opozycji demokratycz- nej, współpracownik KOR, a potem KSS KOR. Sygna- tariusz petycji, między innymi przeciwko brutalnym Robert Stanisław represjom wobec robotników w Radomiu w czerw- cu 1976 (zbiorowy list do władz PRL z grudnia 1976; Terentiew przeciw represjom wobec opozycji demokratycznej 1942 w 1977, w sprawie ułaskawienia braci Kowalczyków. Uczestnik (wraz m.in. z Anną Burawską, Zbignie- Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego (1968, wem Dominiakiem), zorganizowanej przez Józefa dziennikarz. w prasie niezależnej i na emigracji Śreniowskiego akcji pomocy dla robotników – ofiar publikował m.in. jako Stanisław Rawa, Stach. 124 NOTy BIOGRAFICZNe t i t

Uczestnik wydarzeń marcowych 1968 na UW w prawach studenta, potem przywrócony. w 1969, (łącznik z Politechniką). Pierwszy kontakt z opo- gdy pracowałem jako asystent reżysera przy filmie zycją: Marzena i Wiesław Kęcikowie. Jesienią 1968 Andrzeja Wajdy „Krajobraz po bitwie”, zatrudniłem Andrzej Czuma przyjął go do konspiracyjnej orga- w charakterze statystów moich przyjaciół – Barba- nizacji niepodległościowej RUCH. rę Toruńczyk, Jana Lityńskiego i Adama Michnika, Pierwszy kontakt z Nową (Mirek Chojecki) za po- którzy właśnie wyszli z więzienia. z wielkim hukiem średnictwem Wiesława Kęcika w 1978. Współpraco- zostałem wywalony z tej pracy. Co gorsza, dosta- wał z Marzeną i Wiesławem Kęcikami w organizacji łem „wilczy bilet” i przez pewien czas nie mogłem opozycyjnego ruchu chłopskiego, (inicjatywa KOR), znaleźć żadnej pracy, a także zrobić dyplomu. Po który później przekształcił się w Solidarność Wiejską. „Przechodniu” dostałem kolejny „wilczy bilet” i mi- W Nowej, na polecenie Mirka Chojeckiego, re- nister Jerzy Bajdor osobiście odebrał mi stypen- dagował biuletyn w języku angielskim Nowa Press dium ufundowane przez rząd Norwegii. Service, dla korespondentów zagranicznych oraz Piszę to wszystko z pewnym zażenowaniem, Regionu Mazowsze. (Marysia Kruczkowska, Janek i tylko z tej racji, że jest rubryka, którą należy za- Narożniak, yosiho Umeda). Internowany 13 grud- pełnić. Nie byłem internowany, nigdy nie siedzia- nia w Białołęce. Po zwolnieniu, na polecenie Grze- łem w więzieniu, nie spotkały mnie żadne poważ- gorza Boguty, reaktywował działalność Nowej, do ne represje. czasu zwolnienia Boguty z internatu. Współreda- W mym długim życiu i niezwykle bogatej karie- gował Kartę, (Zbigniew Gluza) szkolił ludzi w dru- rze artystycznej nie otrzymywałem żadnych od- kowaniu na sicie. Represje: rewizje, zatrzymania. znaczeń ani wyróżnień państwowych. Wszystkie Po 1989 – dziennikarz „Tygodnika Solidarność”, kolejne władze wykazywały w tej sprawie żelazną dyrektor Telewizyjnej Agencji Informacyjnej, TV konsekwencję. i tak było zarówno w PRL, jak w III Polonia. Obecnie niezależny scenarzysta i reżyser RP i, rzecz prosta, także w IV RP. programów dla TVP. Jednak na koniec wleję tę łyżkę miodu do becz- Wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury. ki dziegciu. Otóż w roku 1984 dostałem Nagro- dę Kulturalną Solidarności za film dokumentalny „Przechodzień”, czym szczycę się do dziś. [email protected] Andrzej Titkow 1946 irena

Reżyser filmowy. Tittenbrun Publikowałem w prasie podziemnej pod wła- 1957 snym nazwiskiem i pod pseudonimem Tomasz Werny. Biolog; ukończyła Uniwersytet Warszawski. Wszystkie moje kontakty z opozycją zaczęły się W domu na Osiedlu Przyjaźń na prośbę Marka od Adama Michnika, Jacka Kuronia, Janka Lityń- Chimiaka, przyjaciela z czasów szkolnych, zagrożo- skiego. w marcu 1968 nieco się politycznie uaktyw- nego odwiedzinami SB prowadziła wraz z mężem niłem, była to jednak działalność zgoła śladowa. archiwum Nowej. Później, na dwóch magnetofo- w stanie wojennym pisywałem w prasie podziem- nach dwukasetowych powielali co najmniej kilka nej, sporadycznie składałem jakieś tomiki poetyckie. tytułów kaset firmowanych przez NOWĄ-KASeTę Filmowałem wydarzenia artystyczne w kościele na (Wieniedikt Jerofiejew „Moskwa-Pietuszki”, 1985, Żytniej w Warszawie, prezentacje gazety mówionej Jacek Fedorowicz o cenzurze 1985, Jan Kaczmarek Na Głos w Krakowie i coś tam jeszcze. Grzegorz Bo- „Chwile czekania”, 1985, „Początek wielkiego czu- guta zaproponował mi wydanie mego, skazanego wania” – relacja z pogrzebu ks. Jerzego Popiełuszki, na nieistnienie przez cenzurę, filmu dokumentalne- 1985 oraz prawdopodobnie: George Orwell 1984, go „Przechodzień”. Ochoczo na to przystałem i na Przemysław Gintrowski „Pamiątki” oraz kaseta Kare- drugiej kasecie Video Nowej ukazały się dwa filmy la Kryla. Nagrane kasety zaopatrzone w drukowane dokumentalne. Mój o Tadeuszu Konwickim i Krzysz- w podziemiu okładki były przekazywane partiami tofa Krauzego o pielgrzymce do Zbroszy Wielkiej. po kilkaset sztuk do lokalu przy ul. Sterniczej. W 1968, mimo że nic nie robiłem, niestety sta- Nagrywanie było organizowane przez Marka Chi- łem się ofiarą licznych napastliwych publika- miaka. Puste kasety i wydrukowane okładki (bez za- cji prasowych. w rezultacie zostałem zawieszony łamań, tzw. bigów, które były wykonywane przez 125 t i t ludzie nowej 1979–2007 nagrywających za pomocą tępego noża) dostarczał m.in. Syrenka, TM, TW, KOS, Wola, Monter niekiedy wraz z nim Marek Borowik. wśród pracowników bazy remontowej. W latach 1982–1994 pracowała w Instytucie Wspólnie ze Stanisławem Adamskim, Janem Gruźlicy i Chorób Płuc. Od 1994 prowadzi działal- Cyganem, Pawłem Kuczkowskim, Stanisławem ność wydawniczą. Renduchą i nieznanym z nazwiska kierowcą auto- [email protected] busowym Arturem w latach 1982–86 drukował na ramce Syrenkę i Montera, potem pod kierunkiem Romana Wojciechowskiego drukował wydawnic- twa Kręgu i Nowej. Pisał teksty do Syrenki. Zatrzy- many na kilka dni w czerwcu 1982. Krzysztof Tittenbrun 1955 Wojciech Topiński Filozof, ukończył Uniwersytet Warszawski. 1948 Luźno związany z działalnością niezależną od 1978, jeszcze jako kawaler przechowywał w swoim Uczestnik protestu na Uniwersytecie War­ pokoju w mieszkaniu rodziców przez kilka lat jed- szawskim w marcu 1968, relegowany z uczel­ no z archiwów Nowej – kilkaset pozycji literatury ni, więziony i skazany. bezdebitowej ściągniętej z zagranicy (m.in. kilka- Rehabilitowany w 1990. Współpracownik KSS naście roczników paryskiej „Kultury”) oraz egzem- KOR i Nowa od 1976. plarze archiwalne z bieżącej produkcji. Po ślubie Uczestnik zbiorowych manifestacji (zbieranie w 1981 z Ireną Tuszyńską archiwum zostało czę- podpisów), organizator miejsc ukrywania ludzi, ściowo przeniesione do ich mieszkania w domu drukarni, magazynów papieru i magazynów wy- na Osiedlu Przyjaźń. Archiwum było prowadzone dawnictw. na prośbę Marka Chimiaka, przyjaciela z czasów Organizator pomocy materialnej i organizacyj- szkolnych zagrożonego odwiedzinami SB. nej dla ówczesnej opozycji. Później na dwóch magnetofonach dwukase- Pracownik etatowy w Zarządzie Regionu Ma- towych powielali co najmniej kilka tytułów kaset zowsze NSZZ Solidarność jako Asystent Zarządu firmowanych przez Nową-Kasetę (Wieniedikt Je- Regionu Mazowsze w latach 1980–81. rofiejew „Moskwa-Pietuszki”, 1985, Jacek Fedo- W okresie Xll 81 do 1989 współpraca z podzie- rowicz „O cenzurze” 1985, Jan Kaczmarek „Chwi- miem politycznym, organizowanie łączności mię- le czekania”, 1985, „Początek wielkiego czuwania” dzy władzami regionalnymi na zlecenie Zarządu – relacja z pogrzebu ks. Jerzego Popiełuszki, 1985 Regionu Mazowsze NSZZ Solidarność. oraz prawdopodobnie: George Orwell 1984, Prze- mysław Gintrowski „Pamiątki” oraz kaseta Karela Kryla. Nagrane kasety zaopatrzone w drukowane w podziemiu okładki były przekazywane partiami po kilkaset sztuk do lokalu przy ul. Sterniczej. joanna Pracował w Bibliotece Narodowej, następnie w PWN i Wydawnictwie Polskiego Towarzystwa Trzeciak-Walc Wydawców Książek, by w końcu utworzyć własne 1948 Wydawnictwo KASTOR, działające do dzisiaj. [email protected] Polonistka (studia na UW. Wspólnie z mężem, Janem Walcem, zaangażo- wana w działalność niezależną od 1968. w Nowej od 1977 zajmowała się przepisywaniem i redago- waniem publikacji periodycznych i wydawnictw Zbigniew książkowych. w ich domu w Podkowie Leśnej wie- lokrotnie działała drukarnia Nowej. Tkaczyk Od 1985 do 1991 pracowała w Muzeum im. An- zmarł w 2003 ny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku. W 1989 założyła i prowadziła lokalny dwutygo- Pracownik MZK przy ul. Pożarowej. Od grud­ dnik „Gazetę Podkowiańską” nagrodzoną przez nia 1981 kolportował prasę i wydawnictwa, Pełnomocnika Rządu ds. Demokracji Lokalnej. 126 NOTy BIOGRAFICZNe u m e w 1991–1993 dziennikarz działu kultury „Gazety W 1963 za ostatnią wolą ojca, przyjeżdża do Pol- Wyborczej” – organizatorka i współpomysłodaw- ski. Zamieszkuje w Łodzi, u rodziny prof. Konrada czyni dodatku „Gazeta o książkach”, recenzentka. Jażdżewskiego, w domu spotkań opozycjonistów Od 1998 pracuje w urzędzie M. St. Warszawy, ostat- z „Ruchu”. Jesienią 1968 zostaje przyjęty na wydz. nio w Biurze Kultury. Filologii Polskiej UW, tam trafia do środowiska Od 2006 w samorządzie w Podkowie Leśnej. postmarcowców, organizuje pomoc dla relegowa- [email protected] nych studentów. W 1973 żeni się z Agnieszką Żuławską, córką Ju- liusza, literata, prezesa polskiego PeN Clubu w la- tach 1978–1991. W1976 rozpoczyna współpracę z KOR. Dostar- Tomasz cza duże ilości kalki stensylowej produkcji japoń- skiej, na której drukowane są m.in. „Czarna księga Turski cenzury” oraz literatura i periodyki „Biuletyn”, „Ro- 1938 botnik”. Od początku powstania NSZZ „S” aktywnie Dr nauk technicznych. w działalność Nowej uczestniczy w organizacji związku. Nawiązu- wprowadził go Edward Przybysz. je kontakt z centralami związków zawodowych Brał udział w przygotowaniu do druku Infor- w Japonii. w maju 1981 organizuje pierwszy matora Solidarności. Współpracował z Solidarno- związkowy wyjazd delegacji zagranicznej NSZZ ścią Huty Warszawa, gdzie drukowano „Hutnika” „S” do Japonii z Lechem Wałęsą na czele. w lipcu do wydawania, którego korzystał m.in. z pomocy 1981 obejmuje stanowisko zastępcy szefa biura edwarda Przybysza. w Instytucie Fizyki Politech- zagranicznego NSZZ „S” Reg. Mazowsze ds. finan- niki Warszawskiej przez pewien czas prowadził sowo organizacyjnych. Pracuje w Podkomisji Pro- punkt kolportażu i składnicę papieru i farb dru- gramowej ds. międzynarodowych i Zjazdu Związ- karskich. Brał udział w wytwarzaniu części do of- ku. Na zjeździe w Oliwie wchodzi w skład komisji fsetów, radioodbiorników. Organizował lokale dla organizacyjnej Zjazdu. w Mazowszu pełni m.in. ukrywających się. nadzór nad OKP NSZZ „S” RI, opracowuje strate- Obecnie adiunkt na Politechnice Warszawskiej. gię finansową Związku a także wewnętrzny sys- tem obiegu informacji. Po wprowadzeniu stanu wojennego wielokrot- nie aresztowany i przesłuchiwany, wydalony z Pol- ski w styczniu 1982 na podstawie wizy administra- Tadeusz cyjnej, rozdzielony z rodziną na lata. Przyjęty do Rady Komitetu koordynacyjnego „S” Tustanowski we Francji. Pierwszy działacz NSZZ „S” w stanie wojennym przyjęty przez Jana Pawła II na audiencji specjal- W latach 1981–87 wchodził w skład redak­ nej. Pierwszy przekazuje światu słowa papieża cji pisma podziemnego „Wytrwali”. Kolporto- o Związku: „Solidarność przechodzi teraz ogromną wał „Wytrwałych” oraz inne pisma. Dostarczał do próbę. Solidarność tę próbę musi przejść, Solidar- Pruszkowa książki Nowej. ność tę próbę przejdzie”. Współtwórca Centrum Informacji Polskiej w To- kio, wydającej od listopada 1981 do marca 1990 „Miesięcznik Polski” poświęcony sprawom Polski i polskiego podziemia. z matką Hisayo organizuje yoshiho pomoc charytatywną dla Polski (wartość przekaza- nych darów oceniana na 300.000 USD). Umeda Z ramienia TKK zostaje jednym z nadzorców 1949 Biura Koordynacyjnego NSZZ „S” za granicą z sie- dzibą w Brukseli. Gasi konflikty emigracji, godzi Syn prof. Ryochu Stanisława Umedy, wiel­ byłych członków „S”, którzy znaleźli się za grani- kiego przyjaciela Polski i Polaków, tłuma­ cą w Niemczech, w USA i w Kanadzie. Uczestniczy cza literatury polskiej, współtwórcy katedry w pracach międzynarodowych organizacji związ- japonistyki na Uniwersytecie Warszawskim kowych oraz nawiązuje i utrzymuje ścisły kontakt w okresie międzywojennym. z narodowymi centralami związkowymi Japonii, 127 u r n ludzie nowej 1979–2007

USA, Kanady, RFN, Indii, Korei, Tajwanu, oraz Chiń- Nowej również na kasetach magnetofonowych. skiej Rep. Ludowej. Jedyne co ocalało po licznych rewizjach to bogaty Staraniem arcybiskupa Dąbrowskiego prof. zbiór kilkudziesięciu kaset z nagraniami przecho- Stelmachowski podnosi sprawę Umedy podczas wywanych w starej kuchni węglowej. Współpraco- rozmów w Magdalence. Umeda wraca do kra- wałam wtedy z Iwoną Różewicz i ze środowiskiem ju i dostaje kartę stałego pobytu. Natychmiast po ze studia nagrań z ulicy Konwiktorskiej. w 1983–84 rozmowach przy Okrągłym Stole wyznaczony zo- po licznych rewizjach i przesłuchaniach SB skonfi- staje przez przewodniczącego Mazowsza do zor- skowała setki unikatowych wydawnictw. Najaktyw- ganizowania kampanii wyborczej. niejszym esbekiem był porucznik przedstawiający Po wyborach za namową J. Kuronia odchodzi się jako Tadeusz Kuchliński. Podczas jednej z rewizji od działalności społecznej, zakłada spółkę z o.o. celem zastraszenia przeszukujący łamali krzesła. Od i zajmuje się konsultingiem głównie w zakresie 1986 rozpoczęłam aktywną współpracę z organiza- przyciągania japońskich inwestycji do Polski. Pod cją „Sierpień ‘80” w Wiedniu. koniec lat 90. doradca prezesów PAIZ-u oraz Agen- [email protected] cji Rozwoju Przemysłu. W 2000 zaczyna działalność na rzecz wdrożenia Mechanizmów Protokołu z Kioto do Ramowej Kon- wencji Narodów Zjednoczonych w spr. Zmian Klima- tu w Polsce. Krzysztof Autor wielu opracowań i artykułów z dziedziny ekologii, zmian klimatu i handlu emisjami. Wagner Jest pokrzywdzonym w rozumieniu ustawy 1948 o IPN (zaświadczenie nr 1048/2004. Zasłużony Działacz Kultury – 2001, Krzyż Oficer- Wykształcenie wyższe, informatyk. ski Orderu Odrodzenia Polski – wrzesień 2006. Związany ze środowiskiem KOR od 1976, wraz ze Obecnie: yOHO Sp. z O.O. – Prezes, członek rady swoją żoną Wandą Wagner współpracował z „Biule- konsultacyjnej parlamentarnego zespołu ds. ener- tynem Informacyjnym”. Zajmował się powielaniem getyki, członek Rady Głównej Polskiej Izby Biomasy. BI przepisując pierwsze numery na maszynie, a na- [email protected] stępnie w miarę rozwoju poligrafii składaniem BI (do zakończenia jego wydawania w 1980). W stanie wojennym i późniejszych latach współ- ewa pracował z „Tygodnikiem Mazowsze” użyczając mieszkania na kolegia redakcyjne. Urniaż- Obecnie pracuje jako informatyk. Szymańska [email protected] 1957

Artysta plastyk – nauczycielka. Działalność opozycyjną rozpoczęłam w 1980 wanda drukując na UMCS w Lublinie plakaty i ulotki Soli- darności a później NZS dla Regionu Wschodniej Pol- Wagner ski. Pierwszy kontakt z Nową na Uniwersytecie Marii 1950 Curie-Skłodowskiej w Lublinie w 1980. Kolportowa- łam broszury i książki wśród studentów. Wykształcenie wyższe, fizyk. SB podjęła próbę zwerbowania mnie. Ze wzglę- Związana ze środowiskiem KOR od 1976, wraz du na kategoryczną odmowę zaczęto mnie za- z mężem Krzysztofem Wagnerem współpracowała straszać, aż do próby usunięcia z uczelni włącznie. z „Biuletynem Informacyjnym”. Zajmowała się po- w mojej sprawie esbecy składali wielokrotnie wizy- wielaniem BI przepisując pierwsze numery na ma- ty u Dziekana Instytutu Wychowania Artystyczne- szynie, a następnie składaniem BI (do zakończenia go na UMCS. w mojej obronie stanęła wtedy prof. jego wydawania w 1980. Danuta Kołwzan-Nowicka. Kolportowałam prasę W stanie wojennym i późniejszych latach współ- i książki na terenie Lublina. Współtworzyłam NZS. pracowała z „Tygodnikiem Mazowsze” użyczając Od 1982 wraz z mężem Stanisławem Szymańskim mieszkania na kolegia redakcyjne. kolportowałam książki i prasę niezależną na war- Pracuje jako nauczycielka fizyki w liceum. szawskim Żoliborzu. Zajmowałam się dystrybucją [email protected] 128 NOTy BIOGRAFICZNe w a s

Justyna Jan Zbigniew Wajnikonis Walc 1953 1948–1993

Prawnik administracyjny. Używał pseudonimów Jan Biuletyn, Jan Wo- W 1978 przepisywała na maszynie Jackowi Bie- reczko, Lew Laicki, Zbigniew Rożnowski. rezinowi teksty do wydawnictw niezaleznych. Póź- Literaturoznawca, dr nauk humanistycznych, na- niej przepisywała do makiety całą treść „Śpiewnika uczyciel, krytyk literacki, publicysta. z niezależną Warchoła – dla Wojciecha Hempla wydanego po- działalnością związany od marca 1968. Aresztowany tem w 1979 przez Nową. na 3 miesiące za udział w Komitecie Strajkowym na Obecnie pracuje w urzędzie celnym w Łodzi. UW. Debiutował w 1971 we „Współczesności”, dru- [email protected] kował w „Polityce”, „Kulturze”, „Literaturze na Świe- cie”. Działacz KOR, współpracownik „Biuletynu In- formacyjnego”. w Nowej od 1977 jako drukarz oraz redaktor, kierownik literacki, współzałożyciel „Zapi- su”, publicysta „Krytyki”, „Kultury Niezależnej”, „Pul- su”, PWA. Wielokrotnie zatrzymywany i aresztowany Tadeusz na 48 godz. W stanie wojennym internowany, początkowo Walendowski w więzieniu w Białołęce, później w Jaworzu, zwol- 1944–2004 niony ze względu na stan zdrowia w czerwcu 1982. W latach 1981–1986 pracował w Instytucie Badań Dziennikarz i filmowiec. Ukończył studia na Literackich Polskiej Akademii Nauk, skąd został usu- Uniwersytecie Łódzkim (socjologię) i w Wyż­ nięty z powodów politycznych. w latach 1990–1991 szej Szkole Filmowej w Łodzi. był wykładowcą Uniwersytetu Warszawskiego. Pu- Pracował jako reżyser i niezależny dziennikarz, blikował w „Wokandzie”, „Życiu Warszawy”. udzielając się w środowiskach opozycji demokra- Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandor- tycznej (m.in. redaktor ukazującego się w tzw. skim Orderu Odrodzenia Polski w 2006. drugim obiegu tygodnika „Puls” wydawanego przez Nową). Pracował również chętnie jako dru- karz i składacz. Wspólnie z żoną, Anną erdman (wnuczką Melchiora Wańkowicza, z zawodu lekarką) pro- edward wadził w Warszawie „salon dysydencki”. Wielu z nas właśnie im zawdzięcza dołączenie do grona Wasilewski „ludzi Nowej”… 1946–2003 W 1979 za działalność opozycyjną władze wy- daliły z Polski Annę erdman, która była obywa- Artysta plastyk, absolwent malarstwa ASP. telką USA; Tadeusz wyjechał razem z nią, osiedli- W latach 1980–1989 prowadził na Ursynowie li się w USA. Pracował od 1982 w sekcji polskiej (kolejno w dwóch lokalach drukarnię sitodrukową rozgłośni Głosu Ameryki, następnie w Smithso- Nowej wraz z Wojciechem Borowikiem, Krzyszto- nian Institution. Przedstawiciel KOR w USA, był fem Siemieńskim i Janem Gogaczem. Na począt- aktywnym działaczem polonijnym, współzało- ku stanu wojennego brał udział w produkcji „Ty- życielem i prezesem Biblioteki Polskiej w Wa- godnika Mazowsze”. Drukował i opracowywał szyngtonie. czasopisma, materiały naukowe, materiały okolicz- Zmarł po kilkuletniej walce z rakiem płuc. Niedłu- nościowe, w tym kalendarze Solidarności. w stanie go później, w marcu 2004 umarła Ania (ur. 1945). wojennym użyczał swojego mieszkania ukrywają- 23 września 2006 Tadeusz Walendowski zo- cym się działaczom opozycji. stał pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta Był współzałożycielem, a także twórcą logo wy- RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim dawanego przez Nową miesięcznika społeczno- Orderu Odrodzenia Polski. politycznego „Vacat”. W jego mieszkaniu działała w latach 1984–1988 introligatornia książek „Przedświtu”, a następnie 129 w a s ludzie nowej 1979–2007 wydawnictwa „In Plus”. Był współinicjatorem serii „Głos”, „Krytyka”. 22 stycznia 1978 podpisał dekla- filozoficznej „Biblioteka Aletheia” wydawanej przez rację założycielską TKN. Jego opracowania „Marzec wydawnictwo „In Plus” w latach 1986–1989, redak- 1968” oraz „Język propagandy” publikowała No- torem wielu publikacji książkowych, w 1985 autorem wa 2 w 1981 . Był zatrzymany przez SB w Poznaniu, plakatu „Mam 5 lat Solidarność”, przedstawiającego gdzie SKS zaprosił go z wykładem. Zeznawał w pro- Kasię Siemieńską w koszulce z takim napisem, (na- cesie wytoczonym prof. Andrzejowi Grzegorczyko- wiązującego do plakatu z synem Antoniego Pawla- wi za udzielenie mieszania na wykłady Towarzystwa ka ze zjazdu Solidarności w 1980 roku). Autor wielu Kursów Naukowych. Internowany w Białołęce, prze- okładek książek wydawnictwa „In Plus”. trzymywany w Jaworzu, zwolniony 23 grudnia wraz z Andrzejem Kijowskim. w 1983 usunięty ze stano- wiska kier. lit. Zespołu Filmowego „Silesia”. Od 1984 należał (wraz z Bogutą, Kofmanem, Michnikiem, Szwajcerem i Walcem) do kolegium Nowej. w 1985, Rudolf przebywając we Francji, nawiązał kontaky z Jerzym Giedroyciem i uzyskał wsparcie finansowe dla KKN Wasilewski i Nowej. w 1988 napisał „Białe plamy a zdrowie kul- 1959 tury”, Kultura Niezależna nr 42, skorzystał z zapro- szenia SFP i w Moskwie wywołał znaczący odzew Licencjonowany księgowy, mgr wf, kapitan referatem „Białe plamy w polsko-rosyjsko-radziec- jachtowy, instruktor żeglarstwa. kiej historii”. Nawiązał kontakt z moskiewskim Me- Z działalnością niezależną związany od 1977. Pro- moriałem. pagował kulturę niezależną. Zdobył i przekazał do Czlonek ZLP, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Nowej powielacz białkowy w 1978. w 1980 współ- Stowarzyszenia Filmowców Polskich oraz Polskie- założyciel NZS, szef Komisji ds Nauki i Reformy Stu- go PeN Clubu, od 1997 w jego zarządzie. Autor diów PW. Organizator akcji w Teatrze Powszechnym wielu prac naukowych z historii i teorii kultury. Wy- „Wszystkie seanse zarezerwowane”. Uruchomił po- kładowca Freie Uniwesitat w Berlinie oraz Akade- ligrafię na strajku AM, drukował Nowa Press, organi- mii Teatralnej w Warszawie. Profesor od 1998. zował koncerty bardów podziemia. W miejsce przymusowych przedmiotów Podstawy Nauk Politycznych wynegocjował obieralność przed- miotów humanistycznych i współtworzył szeroką ofertę światopoglądową i tematyczną alternatyw- Mateusz nych zajęć w ramach studiów na PW. Współzałożyciel wyd. Grot. Drukował na Szpitalnej, w podziemiach Wierzbicki PW i w innych lokalach. Po wprowadzeniu stanu wo- 1954 jennego prowadził jedną ze skrzynek kontaktowych Grup Oporu, składał i rozprowadzał bibułę. Współ- Filozof, studia na UW. z działalnością nieza­ pracował z Teodorem Klincewiczem, Krzysztofem leżną związany od 1976. Siemieńskim, Grzegorzem Jaczyńskim. Zbiórki funduszy na pomoc represjonowanych po Obecnie współwłaściciel rodzinnej firmy: Biuro czerwcu 1976 robotników Ursusa i Radomia, prze- Obsługi Księgowej Wasilewscy SC, w wolnych chwi- kazywane bezpośrednio Jackowi Kuroniowi, kol- lach przeprowadza próby jachtów i opracowuje ich portaż „Biuletynu Informacyjnego” KOR i KSS KOR. charakterystyki dla periodyków żeglarskich. Pierwsze zatrzymanie na 48 godzin w 1977, po mszy r.wasilewski @biurorachunkowe.waw.pl w kościele św. Marcina na Piwnej w Warszawie, w in- tencji zamordowanego przez SB Stanisława Pyjasa, zarzut rozlepiania przed mszą klepsydr informującej Andrzej o śmierci S. Pyjasa i prowadzenie zbiórki pieniężnej na fundusz pomocowy KOR. Współpraca z eugeniu- Werner szem Klocem i Kazimierzem Dobrowolskim. Krót- 1940 ka współpraca z warszawską redakcją „Robotnika”, kontakt z Wojciechem Onyszkiewiczem, kolportaż Krytyk literacki i filmowy. egzemplarzy „Robotnika” w ówczesnym miejscu Od 1980 w NSZZ „S”. 1983 członek Komitetu pracy, dostarczanie „Robotnika” na Wybrzeże bez- Kultury Niezależnej, od 1984 w Kolegium Nowej. pośrednio do Bogdana Borusewicza. Po rozpoczę- Współpracował z Komitetem Obrony Robotników. ciu w 1978 studiów w Instytucie Filozofii i Socjolo- Publikował w pismach: „Biuletyn Informacyjny”, gii na UW współpracownik Studenckiego Komitetu 130 NOTy BIOGRAFICZNe wie

Solidarności, udział w wykładach Towarzystwa Kur- sów Naukowych, kolportaż Biuletynu Informacyj- nego KSS KOR i innych podziemnych wydawnictw, Agnieszka relegowany z naciąganych przyczyn formalnych w 1978, powrót na studia w 1980. Współzałożyciel Wierzejska NZS, założyciel i przewodniczący Koła Wydziało- 1954 wego NZS, przewodniczący Komisji Programowej NZS UW. Po wybuchu stanu wojennego uruchamia Córka Jana Zarańskiego, dziennikarza i tłu­ w mieszkaniu internowanego Romana Zimanda si- macza, współtwórcy Polskiego Porozumienia todrukową produkcję ulotek informujących o sytu- Niepodległościowego. acji w kraju, aresztowany w styczniu 1982. w wię- Ukończyła psychologię na Akademii Teologii zieniu na Rakowieckiej organizuje miniaturową Katolickiej. Uczestniczyła w akcji pomocy represjo- drukarnię, produkcja ulotek sygnowanych Więzien- nowanym robotnikom po wydarzeniach radom- ny Komitet Solidarności, walka o status więźnia po- skich 1976 zorganizowanej przez KOR. Składała litycznego, udział w głodówkach protestacyjnych, i kolportowała „Biuletyn Informacyjny” KOR. Od jedną z ulotek przemycił do Londynu Jan Józef Lip- 1979 wspólnie z mężem Tomaszem Wierzejskim ski, umieszczając ją w londyńskim Muzeum Rewolu- kolportowali i przechowywali bibułę Nowej. w ich cji. Po wyjściu z więzienia w sierpniu 1982 kontynu- mieszkaniu na Mokotowie w tapczanie znajdował uje działalność opozycyjną, uczestniczy w pracach się podręczny skład wydawnictw Nowej, z którego nad reaktywacją Samorządu Studentów UW, czło- korzystali Grzegorz Boguta i Mirosław Chojecki. nek Zarządu Samorządu Studentów UW. Obecnie – psycholog w Poradni Zdrowia Psy- Z Nową związany poprzez kolportaż i druk chicznego dla Dzieci i Młodzieży w Warszawie. podziemnych wydawnictw, m.in. „Tygodnika Ma- [email protected] zowsze”, miesięcznika „Vacat”, książek. Współ- praca z Krzysztofem Siemieńskim, Adamem Grze- siakiem, aresztowany wraz z nimi 26 maja 1983 w drukarni Nowej w Ostrowiku pod Warszawą. Więzienie na Rakowieckiej opuszcza w wyniku Tomasz amnestii 31 lipca 1983. W 1985 podczas pobytu w USA członek kolegium Wierzejski redakcyjnego i autor (pseudonimy Mateusz i w wy- 1953 niku literowej pomyłki jako Andrzej Orsui miesięcz- nika społeczno-politycznego „Pomost”. Ukończył historię filozofii na ATK i Podyplo­ Po 1989 m.in. zatrudniony w Głównym Urzę- mowe Studium Fotografii Naukowej na UW. dzie Ceł jako radca prezesa i główny specjalista Publikował zdjęcia również pod pseudonimem PR, członek ścisłego sztabu wyborczego jednego „Tytus” i „Antoni Wiejski” m.in. w „Kontakcie”. z kandydatów na stanowisko prezydenta Warsza- Z działalnością opozycyjną związany od najmłod- wy w wyborach samorządowych 2002, członek szych lat – jego ojciec Witold Wierzejski – wykładow- Stowarzyszenia Wolnego Słowa, uzyskany od IPN ca na Wydziale elektroniki Politechniki Warszaw- status pokrzywdzonego, obecnie specjalista PR skiej – pomagał w strajku studentów Politechniki w Banku Gospodarstwa Krajowego. w 1968, sfotografował atak ZOMO na gmach elek- [email protected] troniki PW, reperował i konserwował opozycyjne powielacze, autor Małego Poradnika Drukarskiego, pomysłodawca i wykonawca Bolka i Lolka – urzą- dzenia, dzięki któremu na ekranie telewizorów po- jawiał się napis Solidarność Żyje. Marcin Wraz z żoną Agnieszką składał, kolportował i prze- chowywał (w tapczanie) wydawnictwa drugiego Wicha obiegu. Od 1979 prowadzili podręczny skład bibuły 1972 Nowej, z którego korzystali Grzegorz Boguta i Miro- sław Chojecki. Od początku 1982 Tomasz Wierzejski W 1986(?) Tomek Kuczborski zamówił u mnie ilu- kierował Niezależną Agencją Fotograficzną FotoNo- stracje do książki Marka Nowakowskiego „Grisza, wa, w skład której wchodzili rownież fotografowie ja tiebie skażu...” erazm Ciołek, Zbigniew Garwacki i archiwista Ma- Dziś jestem grafikiem, projektantem, współwła- rek Świeżawski. Działalność FotoNowa polegała na ścicielem firmy FRyCZ i WICHA fotografowaniu, zbieraniu zdjęć wydawaniu ich 131 wit ludzie nowej 1979–2007 w specjalnych tematycznych zestawach dotyczą- cych ważnych wydarzeń lub osób, np. życia i śmier- ci księdza Jerzego Popiełuszki, wydarzeń lubińskich jerzy z 1982, wydarzeń grudniowych 1970 czy śmier- ci Grzegorza Przemyka. Zbiory FotoNowa zostały Wocial przekazane Ośrodkowi Karta w 25. rocznicę powsta- 1946 nia Solidarności. W latach 1989–1993 był fotoreporterem „Gaze- Pseudonimy : „Piotr Niewiarowski”, „P.N” ty Wyborczej”. Obecnie jest redaktorem naczelnym Z wykształcenia ekonomista (SGPiS) i filozof i współwłaścicielem Agencji Prasowej FOTONOVA. (UW). Nauczyciel akademicki (UW). Odznaczony tytułem Zasłużony Działacz Kultury. Do działalności wydawniczej w 1977 wprowadził [email protected] go Mirosław Chojecki. Współpracował z Romanem Wojciechowskim („Romaszką”), ewą Gruszecką, To- maszem Jastrunem przy składaniu Brandysa „Nie- Paweł rzeczywistości”. Składał również Miłosza „Umysł znie- wolony”. w piwnicy rodziców przy ul. Krasińskiego Witkowski 16 w Warszawie przechowywał papier, pośredniczył 1956 w kontaktach między Mirosławem Chojeckim, a Jo- anną i Andrzejem Sikorskimi. Do 1979 jego mieszka- Pseudonim Pablo. Przerwane studia – etno­ nie służyło szefostwu Nowej za punkt kontaktowy. Po grafia UJ. Od jesieni 1977 był współpracownikiem rewizji w 1979 nie było już to możliwe. krakowskiego SKS, założonego po zabiciu Staszka Po Sierpniu 1980 jako członek władz Solidarno- Pyjasa, współpracownikiem KOR. z SKS związał się ści Uniwersytetu Warszawskiego, organizował in- dzięki znajomości z Wojtkiem Sikorą i Grzegorzem formację związkową na Uniwersytecie. Małkiewiczem. Koniec 1979 i 1980 dorywczo pra- Internowany 13 grudnia 1981 (Białołęka, Jawo- cował jako drukarz Nowej. Pracował z Romaszką – rze, Darłówko) zwolniony 23 lipca 1982. w 1983 za- Romanem Wojciechowskim i Żabą – Stanisławem trzymany, na 24 godziny, w Darłowie wraz z Wie- Łukaszczykiem z Zakopanego. Był drukarzem Kra- sławem Kęcikiem podczas próby nawiązania kowskiej Oficyny Studentów. kontaktu z oo. Franciszkanami. Po powstaniu „S” drukarz w Zarządzie Regionu W latach 80. publikował w „Głosie”, „Almanachu Małopolska. Jesienią 1980 założył i wraz z byłą żo- Humanistycznym”, „Tygodniku Mazowsze”, „Wia- ną współkierował niezależnym wydawnictwem „Al- domościach”. fa”. 13 grudnia 1981 internowano go na 7 miesięcy. Należał do Społecznego Komitetu Nauki. 1 ma- Po zwolnieniu przez kilka miesięcy współkierował ja 1987, za zorganizowanie i udział w demonstracji poligrafią podziemnego Zarządu Regionu Małopol- pod kościołem św. Stanisława Kostki, zatrzymany ska („Biuletyn Małopolski”, „Serwis Informacyjny”, na 24 godziny i ukarany grzywną przez kolegium „Aktualności”). Założył w 1982 i współkierował przez karno – administracyjne. 5 lat wydawnictwem „Biblioteka Wolnej Myśli” .Wrze- Po 1989 nie pełnił żadnych publicznych funkcji. sień ’82–wrzesień ’84 poszukiwany przez SB ukrywał Zajmuje się pracą na Uniwersytecie i publicystyką. się, nie zaprzestając w tym czasie podziemnej dzia- Publikuje w „Więzi”, „Znaku”, „Rzeczpospolitej”. łalności wydawniczej. 1985 prowadzono przeciwko niemu dochodzenie w sprawie o rozpowszechnianie nielegalnych wydawnictw (sygn. Akt 1Ds745/85). 1984–87 studiował etnografię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Roman 1987–91 pracował jako hydraulik w Paryżu. Po powrocie do Polski kierownik stacji benzynowej, Wojciechowski a od 1993 prowadził firmę hydrauliczną. 1934 W 2004 przez kilka miesięcy dziennikarz inter- netowego dziennika Super – Nowa. Odznaczenia: Pseudonim „Romaszko”. Zasłużony Działacz Kultury. Krzyż Kawalerski Orde- Działalność antykomunistyczną rozpoczął ru Odrodzenia Polski. w 1952 od poszukiwania w Górach Świętokrzy- Obecnie prezes Niezależnego Obywatelskiego skich partyzantów z AK i NSZ. Aresztowany wraz Centrum Badania i Monitoringu Stopnia Zdepra- z kilkoma kolegami z Tajnej Organizacji Po- wowania Demoralizacji i Patologii w Policji. wstańczej przesiedział wtedy w areszcie w Rado- [email protected] miu sześć tygodni. w grudniu 1956 aresztowany 132 NOTy BIOGRAFICZNe w y s w hotelu w Otwocku, skazany w maju 1957 na 12 pracowała w Radiu ZeT, następnie w „Gazecie Wy- lat pozbawienia wolności z tzw. małego kodeksu borczej” do 2001. Od 2001 r. działa w organiza- karnego, z więzienia wyszedł 20 grudnia 1968. cjach pozarządowych. Brał udział w akcji pomocy robotnikom Ursusa i Radomia w 1976. Związany z Komitetem Obro- ny Robotników od samego początku, drukował m.in. „Biuletyn Informacyjny” KOR. z Nową zwią- zany jako drukarz od początku od 1977. Był także Andrzej w redakcji kwartalnika politycznego „Krytyka” od pierwszego numeru do grudnia 1981. Autor po- Wrede radnika „Obywatel a Służba Bezpieczeństwa”. 1947 Wielokrotnie zatrzymywany na 48 godzin, kilka razy ciężko pobity przez „nieznanych sprawców”. Chemik, dr nauk przyrodniczych. W czasie strajku Politechniki Warszawskiej Z działalnością opozycyjną zetknął się w czasie w 1981 wspierał studentów, ucząc ich obsługi po- studiów doktoranckich w IBB PAN, gdzie studiował wielacza i drukując ulotki i biuletyny strajkowe. Po m.in. z Grzegorzem Bogutą i Piotrem Naimskim. wprowadzeniu stanu wojennego wraz z Toma- Do Nowej rekomendował go Paweł Bąkowski („Bą- szem Jurkowskim, Konradem Głowikiem, Krzysz- czek”), kolega z Żoliborza, a do struktur Nowej zo- tofem Siemieńskim, Piotrem Ziembińskim, Olgier- stał przyjęty przez Grzegorza Bogutę wiosną 1978. dem Smoleńskim i innymi studentami drukował Do stanu wojennego wraz z żoną Danutą Szczy- ulotki wzywające do oporu społecznego. Rozpo- piorską-Wrede prowadził punkt kolportażowy znany na ulicy przez funkcjonariusza SB aresz- w swoim mieszkaniu przy ul. Hawajskiej 21, a po towany 17 grudnia 1981, a następnie skazany 13 grudnia 1981 był tam punkt kontaktowy (hasła: w styczniu 1982 w trybie doraźnym przez sąd War- „puszka dla psa” i „galaretka”) i miejsce spotkań re- szawskiego Okręgu Wojskowego na 3 lata pozba- dakcyjnych „Tygodnika Mazowsze”. z tego miejsca wienia wolności. z więzienia na Rakowieckiej wy- nadawano również audycje Radia Solidarność. Do szedł w sierpniu 1983 na mocy amnestii. 1989 zajmował się kolportażem książek Nowej i in- Obecnie emeryt. nych wydawnictw na terenie Warszawy. Dostarczał 022 789 25 71 książki dla własnej grupy kolportażowej i indywidu- 05-410 Józefów, ul. Armii Krajowej 9 alnych odbiorców. Nie był represjonowany. Po 1989 działał w niezależnym ruchu oświato- wym: w Towarzystwie Przyjaciół i Społecznego Li- Agnieszka ceum w Warszawie oraz Społecznym Towarzystwie Oświatowym (sekretarz generalny przez dwie ka- Wolfram- dencje). Obecnie prowadzi Ośrodek Wsparcia edu- Zakrzewska kacyjnego Dr A. Wrede. [email protected] 1958

W 1976 rozpoczęła studia na wydziale socjo­ logii Uniwersytetu Warszawskiego. Współtworzyła opozycyjny ruch studenckiego, Krzysztof który potem przekształcił się w SKS. Kolportowała niezależne wydawnictwa prowa- Wyszkowski dząc tzw. stoliki na różnych wydziałach UW. Na jesieni 1947 1976 brała udział w akcji pomocy prawnej i material- nej represjonowanym robotnikom Radomia. Jeździła Z zawodu stolarz, od 1980 publicysta. tam wielokrotnie. Woziła im też biuletyny KOR. Aktywność antykomunistyczną podjął w 1975 Uczestniczyła w procesie wydawniczym książek podejmując się prowadzenia w swoim mieszkaniu i pism, robiąc korekty, składając pisma, zajmując „skrzynki”, na którą Instytut Literacki (Jerzy Giedroyc) się kolportażem. przysyłał książki wydawnictw polskich na Zachodzie. W latach 80. wspólnie z mężem Rafałem Za- W 1978 współzałożyciel Wolnych Związków Za- krzewskim prowadziła w ich mieszkaniu sklepik wodowych Wybrzeża. wydawnictw niezależnych. Współpracę z Nową rozpoczął jesienią 1978 od W 1990 współpracowała z Komitetem Oby- dostarczenia kilkuset egz. kserograficznych odbi- watelskim przy Lechu Wałęsie. Potem do 1993 tek książki Witolda Gombrowicza (wydanych przez 133 w y s ludzie nowej 1979–2007

Instytut Literacki), do których Nowa wydrukowa- w Gdańsku, 1994–97 radny w Gminie Warsza- ła okładki. Podobnie stało się z wydrukiem kilkuset wa Białołęka, 1994 wiceburmistrz w Gminie egz. wiersza Czesława Miłosza pt: „Gdzie wschodzi Warszawa Białołęka, od 1996 prezes Polskiego słońce, a kędy zapada”. Na zlecenie Nowej wydru- Towarzystwa Baseballowego i Członek zarzą- kował Jerzego Andrzejewskiego „Miazgę”. du Społecznego Instytutu ekologicznego (Sek- Prowadzone przez niego wydawnictwa: KLIN, cja Antyspalarniowa). 2000 Biuro ds. Współpra- Podziemne Warsztaty Wydawnicze, Oficyna Narodo- cy z Zagranicą Głównego Urzędu Ceł, aktualnie wa i inne wydały m.in. książki Witolda Gombrowicza, pszczelarz i żeglarz, milośnik przyrody, produ- Jerzego Łojka, Wojciecha Karpińskiego, Leszka Szaru- cent domowych nalewek, mąż Aleksandry Anto- gi, kilka numerów pisma „Republika”, druki w ramach niny i ojciec Marii Antoniny. „Biblioteki Robotnika Wybrzeża” oraz druki ulotne. [email protected] W okresie 1980–1981współpracował z wydaw- nictwem Nowa 2 Adama Kerstena. Internowany 13 grudnia 1981 w Strzebielinku, w sierpniu 1982 uciekł ze szpitala, aresztowany 22 lipca 1983, zwolniony na podstawie amnestii. Rafał Do 1989 współpracował z podziemnymi struk- turami i pismami Solidarności. Zakrzewski Krytyk „Okrągłego Stołu”, doradca premierów Ja- 1956 na Krzysztofa Bieleckiego, Jana Olszewskiego, swo- imi publikacjami doprowadził do uchwalenia przez W latach 1975–80 studiował socjologię na sejm 29 maja 1992 r. tzw. uchwały lustracyjnej. Uniwersytecie Warszawskim. Nie przyjął orderu proponowanego mu przez Założyciel i członek Studenckiego Komitetu So- prezydenta RP. lidarności w Warszawie. Współpracownik Towa- [email protected] rzystwa Kursów Naukowych. Na jesieni 1976 brał udział w akcji pomocy prawnej i materialnej repre- sjonowanym robotnikom Radomia. Od 1980 do 1991 w redakcji podziemnego kwar- talnika politycznego „Krytyka”. Współpracował z No- Ireneusz Tadeusz wą (składanie pism, kolportaż). w latach 80. wspól- nie z żoną Agnieszką Wolfram-Zakrzewską prowadził Wyszomirski w ich mieszkaniu sklepik wydawnictw niezależnych. 1954 Od 1989 dyrektor biura prasowego Obywatel- skiego Klubu Parlamentarnego. w 1990 współtwo- Pseudonim „Ken”. rzył w TVP program informacyjny „Obserwator”. Magister ekonomii (SGPiS). Pierwszy kontakt Następnie (w 1992) wydawał gazetę „Obserwator z opozycją i z Nową w 1978 za pośrednictwem żony Codzienny”. Od 1993 redaktor, potem szef działu Aleksandry, kolportaż wszystkich wydawnictw nie- krajowego „Gazety Wyborczej”. zależnych od 1978 do 1989, maj ‘81 zorganizowanie z Kopenhagi od Drukiera i Świątków pierwszego le- galnie przywiezionego z zagranicy powielacza oraz matryc, farby, kleju do główek matryc, korektora dla Nowej i ODNOWy oraz Komisji Zakladowej Solidar- Marek Krzysztof ności w IMGW, w 81 kolportaż książek i bibuły na te- renie uczelni warszawskich, a później członek Uczel- Zalejski nianego Komitetu Strajkowego SGPiS. 1953 Od ‘82 Fabryka Samochodow Osobowych – Duszpasterstwo Ludzi Pracy Praga Północ, RPP Pseudonim: Studio Z. Grafik, studia na Aka­ FSO, Grupy Oporu, w listopadzie ‘82 zatrzyma- demii Sztuk Pięknych w Warszawie. ny na 48 godzin w Pałacu Mostowskich. w latach Pod koniec lat 70. niewielki kolportaż. Od po- 84–87 organizator szkoleń pilotów wycieczek za- czątku 1982 współpraca z Celiną Nawrocką i Grze- granicznych dla studentów uczelni warszawskich gorzem Nawrockim – założycielami wydawnictwa i działaczy opozycji. Słowo. Makieta i skład wielu wydań pisma Słowo. Od ‘89 szef Biura Zagranicznego Regionu Współpraca z Nową via Tomek Kuczborski od Mazowsze NSZZ Solidarność, od ‘92 Biuro ds. 1986. Liczne okładki znakomitych autorów: Jero- Współpracy z Zagranicą KK NSZZ Solidarność fiejew, Nowakowski, Havel. 134 NOTy BIOGRAFICZNe zie

Przez krótki czas redaktor naczelny „Gazety Kra- kowskiej” (2005–2006) i dyrektor artystyczny Grupy Polskapresse. Od 1986 współpracownik, następnie Gabriela współwłaściciel Studia Q [wraz z Tomaszem Kucz- borskim]. Studio Q projektowało m.in. pierwszą Zglinicka „Gazetę Wyborczą”, „Rzeczpospolitą” (1989–2001, 1936–1993 „Życie z kropką” i wiele gazet regionalnych („Dzien- nik Łódzki”, „Dziennik Zachodni”, „Gazeta Krakow- Po ukończeniu szkoły średniej pracownik ad­ ska”, i in.). ministracyjny przychodni lekarskiej w War­ Odznaczenie: Zasłużony Działacz Kultury. szawie. Artystka-malarka współpracująca z Ko- ściołem. Od 1980 członek Solidarności, od początku sta- nu wojennego kolporter wydawnictw bezdebi- towych; wydawnictw papierowych i kasetowych Zbigniew Nowej, oraz „Tygodnika Wola”, „Tygodnika Ma- zowsze”, wydawnictwa Krąg oraz innych wydaw- Zawadzki nictw podziemnych. 1951 Po 1989 niezaangażowana w działalność poli- tyczną. Chemik (Uniwersytet Warszawski, doktorat z biochemii w Polskiej Akademii Nauk. W działalność niezależną zaangażował się na je- sieni 1976, włączając się w działania wspomagają- ce KOR. Od 1977 udział w drugim obiegu wydaw- niczym, głównie w pracach Nowej (przepisywanie, Maria przygotowanie matryc, powielanie, kolportaż). W okresie pierwszej Solidarności współorgani- Zielińska zator ruchu zakładowych bibliotek związkowych 1947 i systemu ich zaopatrzenia w wydawnictwa dru- giego obiegu. Ukończyła Wydział Nauk Ekonomicznych na W stanie wojennym i później współpracownik Uniwersytecie Warszawskim. Nowej i innych wydawnictw podziemnych (kol- Brała udział w strajku studentów UW w marcu portaż), prasy podziemnej (autor tekstów, kolpor- 1968. w Nowej od 1978, zajmowała się przepisy- taż), współzałożyciel i redaktor pisma „Baza”. waniem na maszynie, pisaniem matryc i składa- W 1986 wyjechał na stypendium naukowe do niem periodyków i książek Nowej, dostarczanych Kanady, skąd wrócił w 1991 . Od tego czasu zwią- głównie przez brata Andrzeja Zielińskiego, druka- zany z polskim rynkiem wydawniczym (książko- rza Nowej oraz kolportowaniem ich po zaprzyjaź- wym i elektronicznym), najpierw w Wydawnictwie nionych odbiorcach. Naukowym PWN, a od 2000 jako właściciel Agencji Od 1980 udzielała się społecznie jako konsul- Autorskiej „Zetzet”. tant Solidarności w Regionie Mazowsze na ul. [email protected] Szpitalnej. Od początku 1981 pracowała w Agen- cji Solidarności AS jako dziennikarz relacjonują- cy głównie zjazdy regionalne, obrady prezydium Solidarności i Komisji Krajowej. Zatrzymana na 48 godzin w momencie wprowadzenia stanu wojen- nego w drodze powrotnej z ostatnich obrad KK Andrzej w stoczni. w stanie wojennym i później kilkakrot- nie zatrzymywana, przesłuchiwana a mieszkanie Zbrożek wielokrotnie było przeszukiwane i wszystkie niele- galne druki i książki oraz maszyna do pisania skon- fiskowane przez SB. W latach 1982–85 wykonał wiele projektów W latach 1982-89 była nieoficjalnym tłumaczem okładek, ilustracji (m.in. do „Folwarku zwierzę- dziennikarzy zagranicznych (National Geographic, cego”), plakatów, ulotek, m.in. dla Nowej i PoMo- telewizja BBC, holenderska TV, expressen). stu. w latach 1982–89 kolportował wydawnictwa Obecnie pracuje w agencji nieruchomości. i prasę w środowiskach plastyków. [email protected] 135 zie ludzie nowej 1979–2007

Andrzej jan Zieliński Zieliński 1949 1952

W 1978 zaczął drukować „Robotnika” tech­ Historyk literatury (polonistyka na UW, doktorat niką sitodruku, współpracując z Witkiem w IBL PAN, habilitacja we Fryburgu). z działalnością Łuczywo. niezależną związany od końca lat siedemdziesią- W 1979 nawiązał współpracę z Nową, gdzie dru- tych. w Nowej wydał w swoim przekładzie i z posło- kował (razem z Markiem Głogowcem i Staszkiem wiem powieść Philipa Rotha „Praska orgia”. Opra- Muskatem) okładki do książek (głównie na sicie), cował też dla Nowej tom esejów Aleksandra Wata obwoluty do kaset magnetofonowych jak również pt. Szkice literackie (książka się nie ukazała).Napisał ulotki i mniejsze broszurki (m.in. „Obywatel a Służ- (z Alicją Skarbińską) polski i angielski tekst do kalen- ba Bezpieczeństwa”). darza „orwellowskiego” Nowej na rok 1984. Czasem Od 1980, kiedy powstał ruch Solidarność pra- redagował książki, a okazjonalnie także pomagał cował organizując poligrafię i drukując w siedzi- przy składzie. Współpracował z innymi wydawnic- bie NSZZ „S” na ul. Brackiej. Po przeniesieniu sie- twami niezależnymi jako autor, edytor i tłumacz, dziby na ul. Mokotowską był etatowym drukarzem m.in. w Wydawnictwie FIS opublikował (jako Jan Związku. Drukował „Niezależność”, „AS-a”, „Robot- Kowalski) Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. nika” i wiele innych tytułów, plakatów i ulotek. Członek zespołu redakcyjnego drugoobiegowego W grudniu 1981 ukrywał się i drukował na sicie pisma Res publica. 1980-82 wiceprzewodniczący „Tygodnik Wojenny”. 13 lutego 1982 wpadł w ko- NSZZ Solidarność w IBL PAN. cioł i został internowany w Białołęce, w połowie 1991-97 dyplomata w Ambasadzie RP w Bernie. sierpnia przeniesiony do obozu w Darłówku. Zwol- Obecnie profesor UKSW, wykładowca uniwersyte- niony 23 grudnia 1982. tu we Fryburgu. Od połowy 1983 oficjalnie pracował jako asy- [email protected] stent reżysera w Wytwórni Filmów Fabularnych w Warszawie, a nieoficjalnie powrócił do swojego zajęcia podziemnego, czyli głównie druku przy po- Stanisław mocy wszelkich dostępnych technik (sitodruk, po- wielacz, offset), ale również składania i kolportażu. Zieliński Współpracował z „Tygodnikiem Mazowsze”, ale również bardzo blisko z Oficyną Wydawniczą Moje kontakty z Nową były bierne i polegały RyTM prowadzoną przez Mariana Kotarskiego. na otrzymywaniu od kilku osób zaprzyjaźnio­ Jesienią 1984 wyjechał na pół roku do Paryża, nych w Warszawie jej wydawnictw (jeśli było gdzie drukował miesięcznik „Kontakt”. Do czerwca ich po kilka egzemplarzy to kolportowałem je 1989 zajmował się głównie drukarstwem i czasami dalej w Radomiu. Bywałem wówczas w Warsza- innymi pracami dla podziemia. wie 2–4 razy w miesiącu, przeważnie w bibliotekach Od połowy roku 1989 zaczął pracować w „Gazecie i archiwach oraz na zebraniach Towarzystwa Przyja- Wyborczej” najpierw w dziale małej poligrafii, a na- ciół Książki. Wydawnictwa otrzymywałem od Jerze- stępnie przy składzie komputerowym gazety. w 1994 go Błażejewskiego i Władysława Chajnackiego, pro- odszedł z „GW” i założył własne wydawnictwo pod fesora IH PAN. nazwą „WAZA” (głównie literatura młodzieżowa. Działalnością wydawniczą zajmuje się do dzisiaj. Odznaczenia: Zasłużony działacz kultury”, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. [email protected] Piotr Ziembiński 1960

Pseudonim „Pietrucha”. Poligraf (studia In­ stytut Poligrafii PW, przerwane w 1984 .

136 NOTy BIOGRAFICZNe z o z

Z działalnością niezależną związany od 1980 jako i zbierałem podpisy pod listem protestacyjnym współzałożyciel NZS Instytutu Poligrafii PW. Szef po- przeciwko zmianom w Konstytucji. wielarni w czasie strajku studentów na Politechnice, Po wydarzeniach w Radomiu i Ursusie uczestni- a od 12 grudnia do 13 grudnia 1981 szef ochrony czyłem (aczkolwiek incydentalnie) w organizowaniu GG PW. 13 i 14 grudnia 1981 wraz z Konradem Gło- pomocy dla robotników Ursusa. Po powstaniu KOR wikiem zabezpieczał i wywoził sprzęt poligraficzny byłem jego aktywnym współpracownikiem (spowo- z GG PW i z siedziby NZS na ul. Szpitalnej (wykorzy- dowało to zwolnienie mnie z pracy) – najpierw ze stywany od pierwszych dni stanu wojennego,m.in. Stefanem Starczewskim, potem z Zosią i Zbyszkiem do druku „Tygodnika Mazowsze”. w okresie stanu Romaszewskimi, a następnie w „Robotniku”, gdzie wojennego i do grudnia 1989 pracował dla różnych zajmowałem się zbieraniem materiałów, klejeniem inicjatyw wydawniczych i opozycyjnych. Organizo- makiet do robienia diapozytywów, jak również pi- wał drukarnie dla Nowej między innymi w Warsza- saniem tekstów i redagowaniem. Próbowałem rów- wie na Jelonkach, w Radziejowicach k. Mszczonowa nież druku na sicie, ale mi nie szło. Zajmowałem się i drukował tam wraz Krzysztofem Siemieńskim, Jur- również składaniem i kolportażem Biuletynu Infor- kiem Ignatowskim, Konradem Głowikiem. Brał bez- macyjnego – wraz z moją ówczesną żoną Marią. Or- pośredni udział w różnych inicjatywach drukarskich ganizowałem przepisywanie tekstów Komunikatów (kalendarze, znaczki, koszulki). Wykonywał przygo- KOR, „Zapisu”, a później również książek. Współpra- towalnie do druku w różnych technikach (sito, biał- cowałem z paniami Ireną i Anną Budzyńskimi – mat- ko, offset). Pracował jako drukarz, serwisant sprzę- ką i córką – zawodowymi maszynistkami. Pani Irena tu poligraficznego, szkolił właścicieli lokali i nowych w czasie Powstania Warszawskiego była łącznicz- drukarzy pod względem obsługi powielaczy, ma- ką. Obie były niezwykle ofiarne. Mąż p. Ireny był po szyn offsetowych, oraz innego sprzętu poligraficz- wojnie więziony i torturowany i nie chciał wdawać nego. Współpracował bezpośrednio z Konradem się w żadną aktywność opozycyjną. Dlatego też ca- Głowikiem, Teosiem (Teodorem Klincewiczem), ła praca obu pań odbywała się w konspiracji przed Krzysztofem Siemieńskim, „Słoniem” (Wiesławem nim. Niestety, obie panie już nie żyją. Bielińskim) i wieloma innymi osobami z opozycji Byłem sygnatariuszem „Deklaracji Ruchu De- i ruchu wydawniczego. mokratycznego” – chyba jesień 1977. Pracownik drukarni wydawnictwa Garmond. Z racji powiązań rodzinnych uczestniczyłem [email protected] w początkach organizacji niezależnego ruchu chłopskiego – współpracownikiem komitetów chłopskich pod Lublinem i w Zbroszy Dużej, a od 1978 redaktorem pisma Placówka. W sierpniu 1980 byłem aresztowany, dostałem Dariusz sankcję, ale mnie wypuścili 1 września w wyniku Po- rozumień Gdańskich. Założyłem Solidarność w swo- Zieniuk im miejscu pracy (Centralny Ośrodek B-R Opakowań), zmarł w 1985 a w kwietniu 1981 przeszedłem do pracy w Regionie Mazowsze w Agencji Solidarności „AS”. i tak aż do 13 W latach 1981–85 kolportował ulotki i niezależ­ grudnia roku pamiętnego. Potem mnie internowa- ną prasę (m.in. „Tygodnik Mazowsze”, „Kos”, „Wia- li i trzymali do października. Po wyjściu nawiązałem domości Podlaskie”, „Metrum”) oraz książki (m.in. pu- ściślejszą współpracę z Nową. Moimi kontaktami i re- blikacje wydawnictw Nowa, Przedświt, Krąg, KOS). komendującymi byli Marek Borowik i Marek Chimiak. Zajmowałem się przygotowywaniem zredagowa- nych tekstów do druku – przepisywanie na makiety Andrzej – tzw.biuro maszyn. Maszynistkami były m.in. Anna Szyc i elżbieta Matysiak. Współpracowałem wtedy Zozula z Mirkiem Kowalskim, Adamem Widmańskim, Grze- 1950 siem Bogutą. Nieco później zająłem się organizo- waniem druku „na dojściach”, tzn. w państwowych Pseudonim „Michalski”. Ekonomista (Uni­ drukarniach lub zakładowych poligrafiach. Szło mi wersytet Warszawski. nieźle, za cały okres, aż do 1989 zaliczyłem zaledwie Z działalnością niezależną związany od 1974, za- jedną wpadkę (na Wyczółkach). angażowałem się w akcje protestacyjne przeciwko Po 1989 wróciłem do zawodu, obecnie jestem zjednoczeniu organizacji młodzieżowych, byłem menadżerem – dyrektorem wykonawczym Związ- stałym bywalcem salonu dyskusyjnego u Ireny ku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP. i Kazimierza Wóycickich, byłem sygnatariuszem [email protected] 137 ludzie nowej 1979–2007

+BOVT[ "OEFSNBO 4UFGBO "NTUFSEBNTLJ +FS[Z #BSUPT[FXTLJ .BSFL #BUFSPXJD[ -FDI #ŕELPXTLJ #PHVDLJ 5FSFTB #PHVDLB "OOB $INJFMFXTLB "OOB # #SBOEZT .BSJBO#SBOEZT "OES[FK#SBVO +BSPT’BX#SP .JSPT’BX $IPKFDLJ 8BOEB $IZMJDLB "EBN $JP’LPT %ŕCSPXTLJ ,B[JNJFS[%FKNFL -VEXJL%PSO "OES[FK -FT[FL &MFLUPSPXJD[ )BOT .BHOVT &[FOTCFSHF (PSCBOJFXTLB (àOUFS (SBTT 8JFT’BXB (SPDIPMB . ;CJHOJFX)FSCFSU -PUIBS)FSCTU (VTUBX)FSMJOH( +BOJPO +BOJOB+BOLPXTLB )FOSZL +BTJD[FL "OOB ,B +BO ,S[ZT[UPG ,FMVT "OES[FK ,JKPXTLJ 4UFGBO ,JTJF ,POSÈE 5BEFVT[,POXJDLJ "OES[FK,PSBT[FXTLJ 5BE ,SBTVDLJ 1JPUS ,SPQPULJO +FS[Z ,SFD[NBS .BSDJO ,S ,VMNPXB +BEXJHB ,XJBULPXTLB +BO +Ø[FG -JQTLJ 8’BEJNJS .BLTJNPX 5BEFVT[ .B[PXJFDLJ "EBN . .JMFXJD[ $[FT’BX .J’PT[ ;EFOFL .MZOÈŻ 4UFGBO .P /PXBLPXTLJ 5BEFVT[/ZD[FL 8’PE[JNJFS[0EPKFX "OOB 1PHPOPXTLB +BO 1PMLPXTLJ 4FXFSZO 1PMMBL .BSFL 3ZNLJFXJD[ #BSCBSB 4BEPXTLB P +BDFL 4BM #BTIFWJT 4JOHFS "OESJFK 4JOJBXTLJ "OJFMB 4UFJOTCFS 4[D[ŢTOB +BO +Ø[FG 4[D[FQBŴTLJ "OES[FK 4[D[ZQJP #BSCBSB5PSVŴD[ZL -VEWJL7BDVMÓL 5PNBT7FODMPWB 8JUPME 8JSQT[B (FPSHJK 8’BEJNPX 8JLUPS 8PSP

138 "OES[FKFXTLJ 4UBOJT’BX #BSBŴD[BL 8’BEZT’BX 8’BEZT’BX #JFŴLPXTLJ +BDFL #PDIFŴTLJ +BOVT[ #PKBSTLB LT "EBN #POJFDLJ +JżJ #PSFÝ ,B[JNJFS[ SPEB +PTJG#SPETLJ -FT[FL#VESFXJD[ 5PNBT[#VSFL T[ +FS[Z ĖXJFSUOJB ,S[ZT[UPG %BXJEPXJD[ 8JUPME FK%SBXJD[ -FDI%ZNBSTLJ ,B[JNJFS[%[JFXBOPXTLJ HFS +FS[Z 'JDPXTLJ ,PSOFM 'JMJQPXJD[ /BUBMJB .BSJB (SPEFDLB 4UBOJT’BX )BSUNBO 7BDMBW )BWFM (SVE[JŴTLJ 8JFT’BX)P’EZT 8BD’BX*XBOJVL .BSJB ,BNJFŴTLB +BLVC ,BSQJŴTLJ 5ZNPUFVT[ ,BSQPXJD[ FMFXTLJ -FT[FL ,P’BLPXTLJ +BO ,PNPMLB (ZÚSHZ EFVT[,PS[FOJFXTLJ +BO,PUU "OLB,PXBMTLB 1JPUS ,SØM 3ZT[BSE ,SZOJDLJ )JMBSZ ,S[ZT[UPmBL +PBOOB -FP -JQTLJ "SUVS -VOELWJTU +FS[Z .BSLVT[FXTLJ .JDIOJL "OES[FK .JDFXTLJ )BMJOB .JLP’BKTLB &XB .PSBXTLJ ;ZHNVOU .ZDJFMTLJ +FS[Z /BSCVUU .BSFL XTLJ ,B[JNJFS[0S’Pž ;ZUB0SZT[ZO "OUPOJ1BXMBL L +BO 1SPLPQ .BSJBO 3VUI#VD[LPXTLJ +BSPT’BX BMJK (FTJOF 4DIXBO &VHFOJB 4JFNBT[LJFXJD[ *TBBL FSHPXB +VMJBO 4USZKLPXTLJ -FT[FL 4[BSVHB +PBOOB PSTLJ +BLVC ĽXJŢDJDLJ 8JFT’BX 1BXF’ 4[ZNBŴTLJ B +BO8BMD 5BEFVT[8BMFOEPXTLJ 1JPUS8JFS[CJDLJ PT[ZMTLJ 4UBOJT’BX 8ZHPE[LJ "EBN ;BHBKFXTLJ

139

Lista współpracowników Nowej 1976–1990 którzy nie nadesłali swojego biogramu

A Bąk Dariusz Brukwicki Jerzy Abgarowicz Katarzyna Bem Marek Bryll Ernest Abramowicz Tomasz Białecka Katarzyna Brzeziński Zbigniew Adamiecki Wojciech Biały Marek Aleksander Brzeziński Zdzisław Adamik Laco Biały Stanisław Brzostowski Edward Adamkiewicz Marek Bielecki Czesław Buchner Antoni Adamski Ireneusz Bielecki Jan Krzysztof Buczyłko Leszek Adamski Stanisław Bieliński Konrad Budrewicz Leszek Ajzner Jan Bieńkowski Andrzej Bugaj Ryszard Amsterdamski Piotr Bikont Piotr Bugajski Ryszard Amsterdamski Stefan Birmański Andrzej Bujak Zbigniew Ananicz Andrzej Blumsztajn Seweryn Bukowczyk Paweł Anderman Janusz Błaut Sławomir Bury Ewa i Roman Andrzejewski Leszek Błoński Waldemar Bury-Dutkiewicz Ewa Antos Jolanta Bobiński Krzysztof Bydlińska-Czernuszczyk Zofia Apiecionek Czesław Bocheński Jacek Apiecionek Zuzanna Bodnar Paweł C Arkuszewski Wojciech Bogucka Teresa Cato Funnemark Bjorn Arnold Agnieszka Bohdziewicz Anna Cegłowski Włodzimierz Boniecki Adam Celiński Andrzej B Boratyński Janusz Challot Jacky Bakuła Bogusław Bonus Rafał Chądzyński Andrzej Baniecka Zofia Borowiec Jan Chlecki Andrzej Baran Józef Borowska Małgorzata Chlebowski Longin Barańczak Stanisław Borowska Maria Chmiel Henryk Barański Marek Borowski Michał Chmiel Krzysztof Bareja Stanisław Borowski Włodzimierz Chmielewski Adam Bartczak Włodzimierz Borucka-Kuroniowa Grażyna Chmielewski Jakub Bartoszewicz Hanna Borusewicz Bogdan Chmielewski Olaf Bartoszewicz Witold Borzym Andrzej Chmura Halina Bartula Maria Bratkowski Stefan Chojecki Sławomir Bartyś Jan Braun Andrzej Chorągiewicz Sławomir Bazydło Janusz Broda jarosław Chruścicki Donat

141 LuDZiE noWEJ 1979–2007

Chruściński Edmund F Gromiec Włodzimierz Chwedeńczuk Bogdan Falkiewicz Bogusław Gromiec Zofia Cichoń Wiesław Falkowska Wanda Gross Jan T. Ciechomska Zofia Fałkowski Wojciech Grotowicz Wiktor Ciołek Erazm Fibak Wojciech Grudzińska Agnieszka Ciszewski Jacek Ficowska Elżbieta Gryczewski Zdzisław Ciupa Anna Ficowski Jerzy Grzebalski Jan Cywiński Bogdan Fijałkowski Marek Grzegrzółka Sławomir Czapski Józef Fik Marta Grzywaczewski Maciej Czaputowicz Jacek Flis-Kuczyńska Halina Gugulski Ireneusz Czech Mirosław Fortini-Morawska Jolanta Gugulski Marcin Friszke Andrzej Guzy Jarosław Ć Fronczewski Piotr ks. prof. Gwóźdź Wladysław Ćmielowska Eugenia Ćwiklik Wiktor G H Gajda Jan Hagemejer Krzysztof D Gajowniczek Ewa Hanuszkiewicz Adam Dabertowa Eugenia Gajowniczek Jerzy Hapon Tadeusz Dąbrowski Adam Galińska-Wildstein iwona Hartman Stanisław Dąbrowski Stanisław Gałązka Jacek Hen Józef Dąbrowski Witold Garda Konrad Janusz Herbut Andrzej Tadeusz Dembiński Ludwik Garewicz Jan Herbut Maria Deniszczuk Katarzyna Garwolińska Anna Herling-Grudziński Gustaw Dłuski Wiktor Gasparski Piotr Holland Agnieszka Dmochowska – Lipska Maria Geremek Bronisław Holzer Ryszard Dmochowski Mariusz Geresz Jerzy Holzer Jerzy Dobrowolski Jerzy Giedroyc Jerzy Horodyska Teresa Doncbach-Jankowska Elżbieta Gintrowski Przemysław Horosyski Aleksander Dorn Ludwik Gleichgewicht Aleksander Horoszaruk Elżbieta Doroszewska urszula Gluza Zbigniew Horoszaruk Krzysztof Dorsz Barbara Głowiński Michał Husarska Krystyna Dorsz Marek Głódź Kazimierz Huskowski Stanisław Dubiel Jarema Głuszczak Zbigniew Dymarski Lech Godlewski Piotr I Dziedzic Joanna Gołbiak Bogumiła Illg Jacek Dziewanowski Kazimierz Gołębiewskie Anna i Romana Iwaszkiewicz Krystyna Dziewięcki Adam Gomulińska Mirosława Dziewolska Mariola Gorbaniewska natalia J Dziędziora Jan Gorski Maciej Jabłoński Marcin Grabiński Andrzej Jachowicz Andrzej E Grabowska Mirosława Jadczak Eliza Englert Jan Grinberg Daniel Jagiełło Michał Erdman Jan Grodecki Jerzy Jagodziński Andrzej

142 LiStA WSPółPRACoWniKóW

Jakimiak Krystyna Kęsy Bibiana Kowalska Anka Janda Krystyna Kęsy Marek Kowalska Małgorzata Janiszewska Bożena Kęszycki Marcin Kowalski Sergiusz Janiszewski Andrzej Kijowski Janusz Kowalski Władysław Jankowski Wojciech Kipta Ewa Kracher Wiesław Jaraczewska-Onyszkiewicz Joanna Kisielewski Stefan Krajewska Anna Jaraczewski Krzysztof Kisielewski Wacek Krajewski Janusz Jasińska Elżbieta Klażyński Wojciech Krasa Leszek Jaskowski Andrzej Klepacki Stanisław Krasnowolski Stanisław Jaskuła Zdzisław Kłopotowski tadeusz Krasucki Piotr Jastrzębski Andrzej Knauff Ryszard Kretkowska Barbara Jastrzębski Wiesław Knittel Krzysztof Król Marcin Jeleńska teresa Kobyliński Zbigniew Kruczkowska Maria Jeleński Andrzej Kochańska Agata Kruczkowska-Bikont Anna Jelnicka-Chmielewska Krystyna Kolberger Krzysztof Kruk Roland Jeśman Wojciech Kolipiński Jacek Krukowski Wojciech Jęczmyk Lech Kołakowski Leszek Krupski Janusz Jędrzejewski Jerzy Komar-Morawska Agnieszka Kryszkiewicz Ireneusz Jędrzejuk Elżbieta Komorowska Helena Krzemińska Maria Jurek Wiesław Komorowska Maja Krzysztoń Antonina Konwicki Tadeusz Kubiak Jacek K Kopeć Lech Kucharuk Jerzy Kaczor Kazimierz Kopińska Grażyna Kuczkowski Józef Kałka Mirosław Kopówka Edward Kudo Yukio Kamińska Barbara Kopystyńska Rajpert iwona Kulmowa Joanna Kamiński Marek Koraszewski Andrzej Kur Kazimierz Karaszkiewicz Jerzy Korczak Jerzy Kurasiewicz Ligia Karpezo Stanisław Korczyc Tadeusz Kuroń Jacek Karpik Stanisław Komel janina Kusiński Stanisław Karpiński Marek Korycki Zdzisław Kuśmierek Józef Karpiński Wojciech Korzeniewski Bohdan Kwiatkowski Marian Karpiński Jakub Korzeniewski Józef Karsov nina Korzeniewski Tadeusz L Karwowski Adam Kosiarski Stanisław Lanota Małgorzata Karykowska Anna Kosiński Bogdan Lebenbaum Józef Kawalec Stefan Kossakowski Marek Lewandowska Irena Kaźmierczak Cezary Kostrzewa-Zorbas Grzegorz Libera Antoni Kądej Bogdan Kotkowska Zofia Liese Grażyna Kądziela łukasz Kotkowska-Bareja Hanna Liese Grzegorz Kelles Andrzej Kott Jan Liese Stefan Kepal Helena Kotula Andrzej Lipiński Edward Kessler Jolanta Kowalczyk Marian Lipska Maria (Maruta Kęcik wiesław Kowalik Tadeusz Lipska-Onyszkiewicz Agnieszka

143 LuDZiE noWEJ 1979–2007

Lipski Jan Józef Markowicz Elżbieta N Lis-Olszewski Witold Markuszewski Jerzy naimski Piotr Lityńska Regina Markuszewski Krzysztof najder Zdzisław Lityński Jan Marzec Piotr nakielski Jarosław Lubas Witold Materna Marek nassalski Paweł Matuszek Iwona nawrocki Grzegorz Ł Matuszkiewicz Aniela niedźwiedzki Wiktor łabędzki Andrzej Mazewski Alojzy nędzyński Stefan łabędź tomasz Maziejuk Jadwiga niedbała Andrzej Wojciech łapicki Andrzej Mazowiecki Tadeusz niedziółka Janusz łapiński Zdzisław Mądrzejewski Marek niesiołowski Stefan łatyński Marek Mąka teresa niewiarowski ireneusz łazarski Krzysztof Meissner Jakub nitecki Stanisław łączyński Krzysztof Mężydło Antoni nowak-Jeziorański Jan łopiński Andrzej Michalik Grzegorz nowicki Jerzy ks.łubik Mirosław Michalik Mirosław łuczywo Helena Michalski Andrzej O łuczywo Witold Michalik Stanisław Oczkowski Krzysztof łukasiewicz Maciej Michałowska Ewa okęcka ilona łukasiewicz Małgorzata Michałowski Marek okęcki Karol łukasiewicz Piotr Mickiewicz Marek Olszewski Jan łukasiewicz Szymon Mietkowski Andrzej ołdak Edward łypacewicz Krzysztof Miklaszewska Maryna Onyszkiewicz Wojciech łyszewska Maria Mikołajczyk Antoni Onyszkiewicz Janusz Mikołajska Halina ordyńska Stefania M Milewska Ewa orłowski Leon Maciejewska Joanna Miller marek Oryszyn Zyta Maciejowska Alicja Miłosz Czesław Orzechowska-Olko Anna Macierewicz Antoni Misiak Janina ostromęcki Bogdan Magnuska Alina Misiak Roman Ostrowski Krzysztof Maj Bronisław ks.Miszczuk Józef Ostrowski Wojciech Majcher Małgorzata Mitan Andrzej Otwinowska Hanna Majle Marek Mitrus Wacław owsiński Marek Makarewicz Anna Mitzner Piotr Maliszewski Grzegorz Henryk Modzelewski Karol P Maluch Barbara Morawski Marek Paczkowski Andrzej Małecka Anna Morgiewicz Emil Pakuła Jan Małecki Stefan Morka Ryszard Pałucha Leszek ks.Małkowski Stanisław Mroziewicz Robert Paskudzki Zbigniew Mandalian Andrzej Mróz Barbara Patoleta Adam Marchel Joanna Musiej Sławomir Pawlak Antoni Markiewicz Katarzyna Pawłowska Hanna Markiewicz Tadeusz Paziewski Michał

144 LiStA WSPółPRACoWniKóW

Peciak Andrzej o.Salij Jacek Sypniewski Jan Piechocka Joanna Samoliński Wojciech Szadkowski Ryszard Piechocka Teresa Sendecki Marcin Szapiro Tomasz Pietkiewicz Maria Sidorowicz Jan Szaruga Leszek Pietrzak Jan Siedlecka Joanna Szawiel Mariola Pigłowska Sonia Sielużycki Wojciech Szawiel Tadeusz Piwnicka Magdalena Siemieńska Ewa Szczaniecka Maria Pliszka Piotr Sikora Wojciech Szczepanik Piotr Płoch Maria Sikorska Urszula Szczepańska Danuta Płoch Zygmunt Siła-nowicki Władysław Szczepański Jarosław Alojzy Płoński Janusz Sinior Paweł Szczepański Zygmunt Pływacz Andrzej Sinior Wacław Szczepkowska Joanna Pochitonow Ziemowit Sinior Zbigniew Szczęsna Joanna Podgórczyk-Mietkowska Anna Skiba Henryk Szczuka Stanisław Podgórski Wojciech Skoczylas Romuald Szechter Szymon Podolska Edyta Skurosz Michał Szejnert Małgorzata Polkowski Jan Słodkowska Halina Szpakowski Zdzisław Potoczny Wiesław Słotwiński Maciej Szpilewicz Aleksandra Prószyński Mieczysław Słuszniak Janina Szpotański Janusz Prus Maciej Smolar Aleksander Szulczewski Adam Przybora Jeremi Smolar Eugeniusz Szumańska Ewa Przybylski Józef Sonik Bogusław Szwajcer Ewa Sonik Liliana Szwed-Śniadowska Anna R Spychalski Mirosław Szymańska (Asha Adrianna Raczak Lech Staniszewska Grażyna Radecka Barbara Katarzyna Starczewska Joanna Ś Radziwiłł Anna Starczewski Stefan Śmigiel Stanisław Rakowiecka Małgorzata Starzyński Wojciech Śpiewak Paweł Redliński Edward Stasiak Wiktor Śreniowska Maria Krystyna Reński Andrzej Stawikowski Antoni Roman Czesław Stefaniuk Wacław T Roszak Antoni Steinsbergowa Aniela Tabin Marek Roszkowski Wojciech Stepan Kazimierz Talarek Helena Różycka Barbara Stępień Grzegorz Temkin Eugeniusz Rudzińska Hanna Stołecka Danuta Teodorowicz-Molenda Anna Rudziński Antoni Strent Rafał terakowska Dorota Rymkiewicz Jarosław Marek Stryjkowski Julian Terlecki Tymon Rysiówna Zofia Strzałkowska Elżbieta Tkacz Ryszard Strzelecki Jan tomasiewicz Bogumił S Sudewicz Czesław Tomaszewska Ewa ks.Sadłowski Czesław Sułkowska Anna topiński Andrzej Sadowska Anna Sychut Jerzy topiński Piotr Sadurski Feliks Sylwestrzak Halina toruń Darosław

145 LuDZiE noWEJ 1979–2007

toruńczyk Barbara Winawer Zofia Zapasiewicz Zbigniew trebnio Elżbieta Winiarska Halina zawada Antoni Trzeciakowska Maja Winiarski Andrzej Zawadzka Magdalena Trznadel Jacek Wirpsza Witold Zbiniewicz Włodzimierz Turalski Krzysztof Wirska Maria Zbrożyna Barbara turek Stanisław Wiśniewski Rafał Zdunek Marek Turkowska Joanna Wiśniewski Ryszard Zelnik Jerzy Turkowski Krzysztof Witakowski Piotr Zgromadzenie Sióstr Sakramentek Turlejska Maria Witkowski Mirosław siostra Angela Turska Ewa Wodnik Stefan siostra Krystyna tymiński Wacław Wojciechowska Janina siostra Scholastyka Tyrmand Leopold Wojciechowski Adam F. Zieleński Jerzy Tyszka Andrzej Wojno Lesław Zieliński Euzebiusz Wolski Andrzej Ziemian Józef U Wołoczko Jerzy Zieniuk Dariusz ugniewska-Dobrzańska Joanna Wołowicz Stanislaw Zimand Roman Ulatowski Zygmunt Wołyński Wojciech Ziora Jerzy Urban Zbigniew Woroszylski Wiktor Zlatkes Gwido Wosiek Maria Zozula Maria V Woźniakowska thun Róża Voit Mieczysław Wójciak Stanisław Ż Wójcik Marek Żarska Krystyna Maria W Wójtowicz Leszek Żbikowski Marek Wajda Andrzej Wóycicka Irena Żórawski Kazimierz Walas Czesław Wóycicki Kazimierz Żuchowski Jan Walendowska Magda Wróbel Józef Żukowska Danuta Walendowski Eliasz Wróbel Krzysztof Żurawski Ryszard Walenkiewicz Wiesław Wróblewski Andrzej Wałęsa Lech Wujec Ludka Waszkiewicz Jan Wujec Henryk Lista osób, Weiss Janusz Wyszomirska Aleksandra które nie zgodziły się na zamieszczenie Weselik Wojciech noty biograficznej Wielgosz Marian Y Wielogórski Andrzej Yamazaki Pawlicka Małgorzata Abgarowicz Jan Wielowieyski Andrzej Boczyński tomasz Wierzbicki Stanisław Z Krawczyk Agnieszka Wierzbicki Piotr Zaborowski Piotr Krawczyk Marek Wieteska Czesław Zadrowski Witold Kubin Marek Wilczyński Grzegorz Zagajewski Adam Markiewicz Tadeusz Wilk Roman Zajączkowski Andrzej Michalak Tomasz Wilkoński Piotr Zajączkowski Wiesław Ostendorf Katarzyna Wilowski Andrzej Zalega Bogdan Skiba Henryk Wimmer Krystyna Zalewski Jerzy Widmański Adam

146 Lista wspóŁpracowników Marka ChiMiaka i Piotra Domańskiego:

BARtKiEWiCZ Anna, 1960, LEŚniAK Barbara, 1956, drukarz ZiółKoWSKi Paweł, 1956, fizyk, teatrolog, składaczka na przełomie i składaczka na przełomie lat dziennikarz, składacz i kolporter lat 70-tych i 80-dziesiątych 70-tych i 80-dziesiątych na przełomie lat 70-tych i 80-dziesiątych BuCZEK Anna, 1955(?),składaczka LiBuCHA iwona, 1955, teatrolog, na przełomie lat 70-tych składaczka na przełomie lat ZWoLiŃSKi Krzysztof, 1953, i 80-dziesiątych 70-tych i 80-dziesiątych teatrolog, składacz i kolporter na przełomie lat 70-tych CHiMiAK Henryk, 1918-1997, MACiAK Zbigniew, 1958, i 80-dziesiątych inż. mechanik, pułkownik LWP, teatrolog, kolporter właściciel Wartburga (duży SiEKiERDA Jerzy, 1955, teatrolog, bagażnik), prace transportowe MiCHAłoWSKA Anna, składaczka składacz i kolporter na przełomie i składanie 1979-81 na przełomie lat 70-tych lat 70-tych i 80-dziesiątych i 80-dziesiątych, CHiMiAK Zofia, 1924-1996, inż. ABRAMoWiCZ Monika, składaczka zootechnik, składaczka, 1979-81, i kolporterka na przełomie lat MiECiŃSKi Mikołaj, 1951-1992, 70-tych i 80-dziesiątych składacz na przełomie lat 70-tych PRZYBYLSKA-CHIMIAK Joanna, i 80-dziesiątych’ zatrzymywany ABRAMoWiCZ tomasz, składacz 1957, składaczka, autorka przez SB i kolporter na przełomie lat opracowań graficznych do 70-tych i 80-dziesiątych licznych książek nowej w latach PRZYBYLSKA Świetlana, 1979-81 1956, zootechnik, kolporterka AntoSiEWiCZ Zbigniew (?),składacz i kolporter FEJCHER Katarzyna, 1955, i składaczka na przełomie lat 70-tych i 80-dziesiątych na przełomie lat 70-tych teatrolog, składaczka na przełomie i 80-dziesiątych lat 70-tych i 80-dziesiątych RAJPERt iwona, 1956 (?), JABłoŃSKi Marcin, fotograf składaczka na przełomie lat FiJAłKoWSKi Marek, 1952(?), PAWLISZ Lidia inż. poligraf, wykonawca 70-tych i 80-dziesiątych ZinSERLinG Anna diapozytywów od 1979 roku SiWEK Marian, 1954-1981, student GAMSKA Larysa, 1935, historyk, teatrologii, składacz na przełomie JoDKo Małgorzata, drukarz sitowy kolporterka, zatrzymywana przez SB lat 70-tych i 80-dziesiątych KoS ninel GłoGoWiEC Elżbieta, 1955, WĘŻYK Elżbieta, 1957, teatrolog, KOS Bogdan drukarz i składaczka na przełomie składaczka na przełomie lat KotLAREK Jan, 1944, drukarz lat 70-tych i 80-dziesiątych 70-tych i 80-dziesiątych i składacz w latach 80-82 GłoGoWiEC Marek, 1951-2004, WYCECH Jacek, drukarz sitowy KotLAREK Elżbieta, 1945, drukarz drukarz od 1977, drukował okładki na przełomie lat 70-tych i składacz w latach 80-82 i broszury nowej, Robotnika i 80-dziesiątych StoBniCKi Marek i Tygodnik Wojenny SuFin Krzysztof Kuba, 1956, Tomasz LIESE iDCZAK Jan, 1954, technik składacz i kolporter na przełomie łączności, kierowca i kolporter lat 70-tych i 80-dziesiątych nASSALSKA Maria w latach 80-tych, zatrzymywany KoLoDZiEJCZYK Ewa przez SB WYPYCH tadeusz, 1952(?), drukarz sitowy, trzykrotnie aresztowany RiEGER (RYGiER) Marek KoPKA Krzysztof, 1958, teatrolog, w stanie wojennym JASinSKA Elzbieta składacz 1979-84 ZEMRZuSKi Jacek, 1951, teatrolog, CIEJKA Wladyslaw KuLESZA Magdalena, 1959, reżyser, składacz i kolporter teatrolog, składaczka 1979-84 BOROWIECKI Wlodzimierz na przełomie lat 70-tych KuLESZYnSKA Joanna KuŹMiŃSKi Ryszard, plastyk, i 80-dziesiątych projektant okładek od 1979 GADZALAnKA-BoJARoWA Anna ZiMon Piotr, 1956 (?), składacz DZiĘDZioRA Jan, 1926-1987, na przełomie lat 70-tych PELC Marzena malarz, kolporter i 80-dziesiątych GEYSMER Malgorzata

147

Spis publikacji Nowej 1976–1989

d „Aneks” – wybór artykułów z numerów 1-10 d Alain Besançon – Sołżenicyn i Zachód. (1981) Sowiecka teraźniejszość i rosyjska przeszłość (1980) d „Aneks” – wybór artykułów z numerów 11-20 (1980) d John Berman – Saga o Raoulu Wallenbergu (Biblioteka „Krytyki”) (1987) d Antysemityzm – wybór tekstów (1979) d Henryk Bidziński – Epidemia w Sopocie d Jerzy Andrzejewski – Miazga („Zapis”) (vol. I-III, 1979) (1988) d Stefan Amsterdamski – Życie naukowe d Horst Bienek – Cela (wspólnie z Oficyną WE) a monopol władzy (casus Łysenko) (TKN) (1984) (1980) d Władysław Bieńkowski – Socjalizm po 60 d Hannah Arendt – Korzenie totalitaryzmu latach (1978) (Biblioteka „Krytyki”) (vol. I-II, 1988) d Adina Blady-Szwajger – Szpital w getcie d Abdurachman Awtorchanow – Zagadka („Zeszyty Niezależnej Myśli Lekarskiej”) śmierci Stalina (Spisek Berii) (1981) (1986, wyd. II rozszerzone – 1989) d Kazimierz Bagiński – Cenzura w Polsce d Jacek Bocheński – Stan po zapaści (1987) (1981) d Kazimierz Brandys – Nierzeczywistość (1977, d Stanisław Barańczak – Knebel i słowo (TKN) wyd. II – 1978, wyd. III – 1981) (1980) d Kazimierz Brandys – Miesiące (1980) d Władysław Bartoszewski – Polskie Państwo d Kazimierz Brandys – Miesiące 1980-1981 Podziemne 1939-1945 (TKN) (1979) (1987) d Borys Bażanow – Byłem sekretarzem Stalina (Biblioteka „Krytyki”) (1985) d Kazimierz Brandys – Miesiące 1982-1984 (1989) d Ewa Berberyusz – Pierwsze wejście (1984) d Marian Brandys – Moje przygody z historią d Berlin 1953 (Biblioteka „Krytyki”) (1987) (1981) 149 LudZiE NOWEJ 1979–2007 d Marian Brandys – Z dwóch stron drzwi d igor Gołomsztok – Język artystyczny w (1982) warunkach totalitarnych (1980) d Josif Brodski – Cztery eseje (1987) d Witold Gombrowicz – Trans-Atlantyk (1981) d Zbigniew Brzeziński – Jedność czy konflikty d Witold Gombrowicz – Wspomnienia polskie (cz. I – 1980, cz. II – 1981) (1979) d Zbigniew Bujak – Prawda raz d Günter Grass – Blaszany bębenek (vol. I-II, powiedziana… (Archiwum Solidarności) 1979) (1987) d Jiři Gruša – Kwestionariusz (1987) d Tomasz Burek – Jaka historia literatury jest d Leon Grosfeld – Polskie aspekty stosunków nam dzisiaj potrzebna? (TKN) (1980) niemiecko-sowieckich w przededniu i w d Ryszard Bugajski – Przesłuchanie (1983, pierwszym okresie II wojny światowej (1980; wyd. II – 1989) wyd. II rozszerzone – Biblioteka „Krytyki”, 1988) d Ryszard Bugajski – Przyznaję się do winy (1984) d Jan T. Gross – W zaborze sowieckim (1980) d Iwan Bunin – Przeklęte dni (1989) d Vaclav Hável – Thriller i inne eseje (1988) d Co na dzisiaj? Programy Polski Walczącej d Gustaw Herling-Grudziński – Dziennik (1985) pisany nocą 1973-1979 (vol. I-II, 1983) d Cywilizacja więzienna (cz. I – Wypisy d Gustaw Herling-Grudziński – Inny świat rosyjskie) (1984) (1980) d Olga Chreptowicz-Butieniewa – Przełom d Marek Hłasko – Nawrócony w Jaffie. Sowa, (1988) córka piekarza (1988) d Bogdan Cywiński – Z dziejów kościoła d Marek Hłasko – Ósmy dzień tygodnia (1979) katolickiego w Polsce niepodległej (TKN) d Marek Hłasko – Piękni, dwudziestoletni (1979) (1988) d Wanda Czapska-Jordan – WRN (PPS pod d Ryszard Holzer – Twarze (1986) okupacją niemiecką 1939-1945) (1981) d Bohumil Hrabal – Przerwy w zabudowie d Józef Czapski – Wspomnienia starobielskie (1987) (1978) d Bohumil Hrabal – Wesela w domu (1989) d Józef Czapski – Tumult i widma (1989) d Bohumil Hrabal – Zbyt głośna samotność d Ludwik dembiński – Prawo i władza (1980) (1978) d De profundis. Zbiór rozpraw o rewolucji d Michał Jagiełło – „Tygodnik Powszechny” rosyjskiej (1989) i komunizm (1945-1953) (Biblioteka d Dokumenty bezprawia (opracowanie KSS „Krytyki”) (1989) KOR) (1978) d Janina Jankowska – Bez mikrofonu (1986) d Andrzej drawicz – Inna Rosja (TKN) (1981) d Paweł Jasienica – Rozważania o wojnie d Dwie rozmowy – Moskwa 1960 (Stenogram domowej (1978) rozmów polsko-chińskich) (1979) d Karl Jaspers – Problem winy (Biblioteka d Lech dymarski – Notatki z lektur (1983) „Krytyki”) (1982) d d Jan Erdman – Droga do Ostrej Bramy (1988) Tomasz Jastrun – Życie Anny Walentynowicz (1985) d Eurokomunizm – wybór tekstów (1978) d Jerzy Jedlicki – Forma i treść „umowy d Jürgen Fuchs – Protokoły przesłuchań (1985) społecznej” (TKN) (1981) 150 SPiS PuBLiKACJi d Wieniedikt Jerofiejew – Moskwa-Pietuszki d Jan Kott – Kamienny potok – szkice (1980) (1979) d Tadeusz Kowalik – Spory o ustrój społeczno- d Język propagandy (Kolokwium TKN) (1979) polityczny Polski 1944-1948 (TKN) (1980) d Andrzej Kelles – Węgry 1956 (1981) d Marcin Król – Style politycznego myślenia d Krystyna Kersten – Jałta w polskiej (1979) perspektywie (Biblioteka „Krytyki”) 1989 d Marcin Król – Józef Piłsudski (ewolucja myśli d Andrzej Kijowski – Niedrukowane (1977, politycznej) (TKN) (1980) wyd. II – 1979) d Marcin Król, Jacek Kurczewski – Po sierpniu d Stefan Kisielewski – Bezsilność publicystyki. 1980 (TKN) (1980) O nadwiślańskim poplątaniu (1983) d Waldemar Kuczyński – Po wielkim skoku d Stefan Kisielewski – Romans zimowy (1982) (TKN) (1979) d Stefan Kisielewski – Wołanie na puszczy d Marian Kukiel – Generał Sikorski (1981) (1987) d „Kultura” – wybór z rocznika 1978 (1980) d danilo Kiš – Grobowiec dla Borysa d „Kultura” – wybór z roczników 1979-1980 Dawidowicza (1989) (1981) d Kobieta polska lat osiemdziesiątych d „Kultura” – wybór z roczników 1981-1982 (Społeczna Komisja Zdrowia) (1988) (1984) d Kochany księże Jurku… Listy do księdza d Milan Kundera – Walc pożegnalny (wspólnie Jerzego Popiełuszki (1985) z Oficyną WE) (1984) d Leszek Kołakowski – Pochwała d Jacek Kuroń – Myśli o programie działania. niekonsekwencji (Biblioteka „Aletheia”) (1989) Zasady ideowe. Uwagi o strukturze ruchu demokratycznego (1977, wyd. II – 1979) d Artur Koestler – Ciemność w południe (1981) d Jacek Kuroń – Zło, które czynię (Biblioteka d Tadeusz Konwicki – Kompleks polski („Zapis” „Krytyki”) (1984) nr 3) (1978) d Józef Kuśmierek – Uwaga, Polska! (1980) d Tadeusz Konwicki – Mała apokalipsa („Zapis” nr 10) (1979) d Liberalizm dzisiaj (TKN) (1980) d Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”. d Antonin H. Liehm – Nowa umowa społeczna Posiedzenie w dniach 11-12 grudnia 1981 (1977) (Archiwum Solidarności) (1986) d Edward Lipiński – Odpowiedź na d Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”. przemówienie generała W. Jaruzelskiego Posiedzenie w dniach 23-24 marca 1981 (1983) (Archiwum Solidarności) (1987) d Jan Józef Lipski – Dwie ojczyzny – dwa d Komitet Helsiński w Polsce – Akty terroru i patriotyzmy (o ksenofobii i megalomanii przemocy. Grudzień 1984 (1985) narodowej Polaków) (1981) d Komitet Helsiński w Polsce – Prawa d Jan Józef Lipski – KOR (1984) człowieka i obywatela w PRL. Styczeń- d Artur London – Byłem członkiem bandy wrzesień 1984 (1985) Slanskiego (Biblioteka „Krytyki”) (1987) d Sandor Kopacsi – Trzynaście dni nadziei d Zdzisław Łapiński – Między polityką a (1980) metafizyką (o poezji Czesława Miłosza) (TKN) d Bohdan Korzeniewski – Książki i ludzie (1981) (1989) d Marek Łatyński – Wariacje na temat d Tadeusz Korzeniewski – W Polsce (1981) Jaruzelskiego (1987) 151 LudZiE NOWEJ 1979–2007 d Józef Mackiewicz – Droga donikąd (1987) d Nocne rozmowy z Jozefem Smrkowskim (1978, wyd. II – 1981) d Jacques Maritain – Drogami klęski (1983) d Jan Nowak – Kurier z Warszawy (1979, wyd. d Marzec 1968 (Kolokwium TKN) (1981) II – 1981) d Marzec 1968 (Zeszyty Edukacji Narodowej) d Marek Nowakowski – Grisza, ja tiebie (1983) skażu… (1986) d Marzec ’68 (Biblioteka „Krytyki”) (1989) d Marek Nowakowski – Kto to zrobił? (1981) d Tomasz Masaryk – Wybór pism (TKN) (1980) d Marek Nowakowski – Karnawał i post (1989) d Hans Mayer – NRD – odwilż, której nie było d Marek Nowakowski – Portret artysty z (1981) czasów dojrzałości (1987) d Adam Michnik – Cienie zapomnianych d Marek Nowakowski – Raport o stanie przodków (1977) wojennym (1982) d Adam Michnik – Kościół, lewica, dialog d Marek Nowakowski – Raport o stanie (Biblioteka „Krytyki”) (1983) wojennym. Ciąg dalszy (1983) d Adam Michnik – Niezłomny z Londynu i inne d Obywatel a Służba Bezpieczeństwa (4 eseje (Biblioteka „Krytyki”) (1987) wydania: 1978-1981) d Adam Michnik – Takie czasy… Rzecz o d O czym myśleć nie lubimy, czyli o niektórych kompromisie (Biblioteka „Krytyki”) (1985) dylematach zasady narodowej (Kolokwium d Adam Michnik – Ugoda, praca organiczna, TKN) (1981) myśl zaprzeczna (Biblioteka „Krytyki”) (1983) d Opracowania zespołów problemowych PPN d Adam Michnik – Z dziejów honoru w Polsce (1979) (wypisy więzienne) (Biblioteka „Krytyki”) d Leon Orłowski – O polityce (1984) (1985) d Kazimierz Orłoś – Historia „Cudownej d Veljko Mićunović – Dziennik moskiewski meliny”. Cudowna melina (1988) (Biblioteka „Krytyki”) (1988) d Kazimierz Orłoś – Pustynia Gobi (1983) d Stanisław Mikołajczyk – Zniewolenie Polski (1984) d Zyta Oryszyn – Czarna iluminacja (1981) d Czesław Miłosz – Zdobycie władzy (1980) d Maria Ossowska – O pewnych przemianach etyki walki (1977) d Czesław Miłosz – Zniewolony umysł (1979, wyd. II – 1981) d Ewa Ostrołęcka (Stefan Niesiołowski) – RUCH przeciw totalitaryzmowi (1985) d Czesław Miłosz, Tomas Venclova – Dialog o Wilnie (1981) d Wacław Pański (Jerzy Holzer) – Agonia PPS (Socjaliści polscy w sojuszu z PPR 1944-1948) d Władysław Minkiewicz – Mokotów-Wronki- (1980) Rawicz. Wspomnienia 1939-1954 (wspólnie z O.W. Pokolenie) (1987) d Pakty praw człowieka i obywatela (1978) d Tomasz Minona (Tomasz Mirkowicz) – Tunel d Jakub A. Perkal (Andrzej Paczkowski) – Życie (1983) polityczne w Polsce 1944-1948 (1983) d Zdenek Mlynaŕ – Mróz od wschodu (1980, d Borys Pilniak – Śmierć komandarma (1980) wyd. II – 1989) d Józef Piłsudski – Bibuła (1978) d Karol Modzelewski – Między ugodą a wojną d Plotka a monopol informacji (Kolokwium (Archiwum Solidarności) (1989) TKN) (1981) d Igor Newerly – Zostało z uczty bogów (1986, d Norman Podhoretz – Krwawe skrzyżowanie wyd. II – 1989) (1989) 152 SPiS PuBLiKACJi d Karl Popper – Społeczeństwo otwarte i jego d dominique de Roux – Rozmowy z wrogowie (Biblioteka „Krytyki”) (1987) Gombrowiczem (1979) d Posiedzenie KK NSZZ „Solidarność” w dniach d Rubikon ‘81 (1986) 11-12 XII 1981 (Archiwum Solidarności) d Bertrand Russell – Trzy eseje (TKN) (1980) (1986) d Jarosław Marek Rymkiewicz – Rozmowy d Posiedzenie KKP NSZZ „Solidarność” w dniach polskie latem 1983 (1984) 22-23 III 1981 (Archiwum Solidarności) (1986) d Jarosław Marek Rymkiewicz – Umschlagplatz (1988) d Pracownia reportażu Łódź – Kto tu wpuścił dziennikarzy (1985) d Jarosław Marek Rymkiewicz – Żmut (1987) d „Prawda” – wybór artykułów z września 1939 d Jean Paul Sartre – Egzystencjalizm jest roku (1979, wyd. II – 1981) humanizmem (Biblioteka „Krytyki”) (1982) d Proces Janusza Pałubickiego (Archiwum d Joanna Siedlecka – Jaworowe dzieci Solidarności) (1986) (Archiwum Solidarności) (1988) d Proces MRK „S” (Archiwum Solidarności) d Aleksander Smolar – Paradoksy liberalizacji i (1985) rewolucja (1981) d Proces Radia Solidarność (4 I 1983 – 17 II d Łukasz Socha (Maria Lis-Turlejska) – Te 1983) (stenogram) (1983) pokolenia żałobami czarne… Skazani na śmierć i ich sędziowie 1944-1956 (Biblioteka d Program PPS i zadania PPS na obczyźnie „Krytyki”) (1987) (1981) d Aleksander Sołżenicyn – Jeden dzień w życiu d Propozycje programowe kół Iwana Denisowicza (1980) samokształceniowych (Zeszyty Edukacji Narodowej) (1982) d Aleksander Sołżenicyn – Łbem o mur (1980) d Leszek Prorok – Smutne pół rycerzy żywych d Aleksander Sołżenicyn, Andriej Sacharow (1989) – Polemika wokół „Listu do przywódców Związku Radzieckiego” Sołżenicyna d Ksawery Pruszyński – W czerwonej Hiszpanii 1973-1974 (1981) (1985) d Stosunki sowiecko-niemieckie (październik d Przepychanka (Archiwum Solidarności) 1939 – czerwiec 1941). Dokumenty MSZ III (1989) Rzeszy (1979) d „Puls” – wybór z numerów 14-20 (1984) d Julian Stryjkowski – Wielki strach („Zapis” nr d „Puls” – wybór z numerów 21-26 (1987) 14) (1980) d „Puls” – wybór z numerów 27-34 (1988) d Jan Strzelecki – Zapiski 1953 (1978) d Edward Raczyński – W sojuszniczym d Wiktor Suworow – Żołnierze wolności (1985) Londynie (1989) d Warłam Szałamow – Opowiadania d Anna Radziwiłł – Ideologia wychowawcza w kołymskie (1987, wyd. II – 1989) Polsce w latach 1948-1956 (próba modelu) d Andrzej Szczypiorski – Z notatnika stanu (TKN) (1980) rzeczy (1987) d Raport o stanie Rzeczypospolitej d Peter Szegedi – Opozycja węgierska 1980 (opracowanie Konwersatorium (1981) „doświadczenie i Przyszłość”) (1979) d Małgorzata Szejnert, Tomasz Zalewski d Edward Redliński – Dolorado (1985) – Szczecin: Grudzień-Sierpień-Grudzień d Stanisław Rembek – W polu (1982) (Archiwum Solidarności) (1984) d Philip Roth – Praska orgia (1988) d dymitr Szostakowicz – Świadectwo (1987) 153 LudZiE NOWEJ 1979–2007 d Ewa Szumańska – Pięć lat (1989) d Stanisław Wójcik – Sfałszowane wybory (1981) d Józef Światło – Za kulisami bezpieki i partii (1979) d X-666 (Andrzej Mandalian) – Operacja: Kartagina! (1985) d Marek Tarniewski (Jakub Karpiński) – Działanie i przyszłość (1977) d Eugeniusz Zamiatin – My (1985) d Marek Tarniewski (Jakub Karpiński) – d Paweł Zaremba – U progu niepodległości (cz. Pochodzenie systemu (1977) I Historii dwudziestolecia) (1981) d Matylda Temkin – W sowieckim łagrze. d Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów Wspomnienia komunistki (1989) (1978) d dorota Terakowska – Guma do żucia (1986) d Zespół 3x5 – Sprawozdanie z akcji 3x5 w województwie stołecznym warszawskim d Barbara Toruńczyk – Narodowa Demokracja. (1984) Antologia myśli politycznej „Przeglądu Wszechpolskiego” 1895-1905 (1981) d Józef Zieman – Papierosiarze z Placu Trzech Krzyży (1989) d Vlastimil Třešňák – To, co najistotniejsze o panu Moritzu (1989) d Aleksander Zinowiew – Świetlana przyszłość (1986) d Jacek Trznadel – Hańba domowa (1986) d Z historii wydarzeń węgierskich (materiały i d Jacek Trznadel – Polski Hamlet (1989) dokumenty) (1981) d Leopold Tyrmand – Dziennik 1954 (1984) d Z księgi zapisów GUKPPiW (1978, wyd. II d Uwagi o sytuacji gospodarczej kraju (1978) rozszerzone: Czarna księga cenzury PRL – 1981) d Kurt Vonnegut jr. – Matka noc (1984) d Katarzyna Zuzanna – Czterech z „Andaluzji” d Aleksander Wat – Mój wiek (tom I) (1983) (Archiwum Solidarności) (1985) d Max Weber – Polityka jako zawód i d Stefan Żeromski – Na probostwie w powołanie (Biblioteka „Krytyki”) (1987) Wyszkowie (1979, wyd. II wspólnie z d Andrzej Werner – Polskie, arcypolskie… Regionem Mazowsze NSZZ „Solidarność”– (1987) 1981) d Zygmunt Żuławski – Wspomnienia (1980) d Piotr Wierzbicki – Cyrk (1979) d Józef Życiński – Pisma z kraju UB-u (1989) d Piotr Wierzbicki – Gnidzi Parnas (1980) d Witold Wirpsza – Polaku, kim jesteś? (1979) POEZJA I DRAMAT d Stanisław ignacy Witkiewicz – Pożegnanie jesieni (1981) d Antologia wierszy wojennych (1982) d Georgij Władimow – Wierny Rusłan (1984) d Anna Achmatowa – Requiem (1981) d Stanisław Barańczak – Ja wiem, że to d Włodzimierz Wojnowicz – Życie i niezwykłe przygody żołnierza Iwana Czonkina (1984) niesłuszne (1977) d Stanisław Barańczak – Wiersze prawie d Wokół rewolucji rosyjskiej (Zygmunt Bauman, Zbigniew Brzeziński, Krystian zebrane (1981) Rakowski) (1980) d Jacek Bierezin – W połowie życia (1979) d Witold Wolski (Andrzej Friszke) – KOR d Bertolt Brecht – Elegie bukowskie i inne (1983) wiersze (1980) d Wiktor Woroszylski – Dziennik węgierski d Josif Brodski – Wiersze i poematy (1979; (1981) wyd. II – 1988) 154 SPiS PuBLiKACJi d Ernest Bryll – List (1985) d Czesław Miłosz – Traktat poetycki. Traktat moralny (1978) d Leszek Budrewicz – Pierwsza i druga wojna światów (1983) d Jan Polkowski – To nie jest poezja (1980) d Maciej Cisło – Z domu normalnych (1985) d david Pownall – Kurs mistrzowski (1987) d Lech dymarski – Za zgodą autora (1980) d irena Ratuszyńska – Mój ty kraju znienawidzony (1987) d Jerzy Ficowski – Gryps (1978) d Barbara Sadowska – Stupor (1981) d Jerzy Ficowski – Odczytanie popiołów (1980) d Tom Stoppard – Lekcja muzyki. Faul d Władysław Gnomacki (Janusz Szpotański) – taktyczny (1989) Tow. Szmaciak (1977) d Janusz Szpotański – Utwory wybrane (1979) d Vaclav Hável – Largo desolato. Kuszenie (1987) d Janusz Szpotański – Wojna pcimska (1983) d Vaclav Hável – Spiskowcy i inne utwory d Śpiewnik domowy i uliczny (1978) dramatyczne (wspólnie z Oficyną WE) d Śpiewnik warchoła (1979) (1984) d Kazimierz Wierzyński – Krzyże i miecze (1980) d Zdzisław Jaskuła – Dwa poematy (1977) d Georgij Władimow – Niech się pan nie d Wieniedikt Jerofiejew – Noc Walpurgii albo przejmuje, Maestro (1985) kroki Komandarma (1986) d Wiktor Woroszylski – Jesteś i inne wiersze d Jacek Kaczmarski – Przejście Polaków przez (1978) Morze Czerwone (1987) d Te-jot (Tomasz Jastrun) – Na skrzyżowaniu d Tymoteusz Karpowicz – Rozwiązywanie Europy i Azji (1982) przestrzeni (1989) d Gwido Zlatkes – Piosenka o zdradzie i inne d Helena Komorowska – Żelazna pajęczyna wiersze (1987) (1987) d Gustaw Korund (Ernest Bryl) – Noc grudniowa (1984) WYDAWNICTWA CIĄGŁE d Karel Kryl – Piosenki (1986) d Kwartalnik polityczny „Krytyka” – numery 1-12, 19-21, 23-32 d Ryszard Krynicki – Niepodlegli nicości (1989) d „Nowa Koalicja” – numery 1, 2 d Milan Kundera – Kubuś i jego pan (1988) d „Nowy Zapis” – numer 2 d Reiner Kunze – Nokturn (1988) d Gdańskie zeszyty literackie „Podpunkt” – d Włodzimierz Maksimow – Tam, gdzie nic już numery 4, 5 się nie liczy (1984) d Pismo Komitetu Obrony Praworządności d Osip Mandelsztam – Późne wiersze (1979) „Praworządność” – numery 2, 4 d Czesław Miłosz – Gdzie słońce wschodzi i d „Przegląd” – numer 1/83 kędy zapada (1979) d Nieregularny kwartalnik literacki „Puls” – d Czesław Miłosz – Gucio zaczarowany (1980) numery 1-10 d Czesław Miłosz – Król Popiel i inne wiersze d „Spectator” – numery 1-10, 12 (1978) d Pismo społeczno-kulturalne „Szpargał” – d Czesław Miłosz – Miasto bez imienia (1979) numer 1 d Czesław Miłosz – Światło dzienne (1980) d „Tygodnik Mazowsze” 155 LudZiE NOWEJ 1979–2007 d Miesięcznik społeczno-polityczny „Vacat” – d nk 022 – Początek wielkiego czuwania, numery 1-5, 8-46 relacja dźwiękowa z pogrzebu ks. Jerzego Popiełuszki d Pismo o sprawach kultury „Wybór” – numery 1-15 d nk 023 – O cenzurze, Jacek Fedorowicz d Kwartalnik literacki „Zapis”– numery 1-18 d nk 024 – Nie mów nigdy oto jest ostatnia z (w tym numery specjalne 3, 4, 10) dróg. Pamięci powstańczego zrywu w getcie d „Zeszyty Niezależnej Myśli Lekarskiej”` – warszawskim numery 10-24 d nk 025 – Jan Tadeusz Stanisławski d nk 026 – Moskwa – Pietuszki, słuchowisko nowakaseta według powieści Wieniedikta Jerofiejewa d nk 001 – Zielona Wrona (Obozowe piosenki d nk 027 – Przesłuchanie, słuchowisko na z Łupkowa i Gołdapi) podstawie noweli i ścieżki dźwiękowej filmu Ryszarda Bugajskiego d nk 002 – Pompeja, Jacek Kaczmarski d nk 028 – Chwile czekania, Jan Kaczmarek d nk 003 – Raport o stanie wojennym, opowiadania Marka Nowakowskiego i d nk 029 – Wybory 1947 piosenki Jana Kelusa d nk 030 – Pójdźcie za naszą gwiazdą d nk 004 – Bojkot, Aktorzy przeciwko stanowi d nk 031 – Oszukani, słuchowisko wojennemu (audycja Jana Galla) dokumentalne Ewy Judyckiej d nk 005 – Idą pancry… czyli śpiewane zza krat d nk 032 – Chude lata, kabaret „Elita” d nk 006 – Polski Sierpień, Strajk w Stoczni d nk 033 – Piosenki Karela Kryla śpiewają Gdańskiej 14-31 Viii 1980 (reportaż Janiny Antonina Krzysztoń i Andrzej Michalski Jankowskiej; Prix italia’81) d nk 034 – Czerwony krąg d nk 007 – Ojców pienia, wybór tekstów, muzyka i wykonanie: Piotr Szczepanik d nk 035 – Dialog, przegląd wydarzeń z życia Polski oficjalnej i nieoficjalnej od 11 d nk 008 – Pamiątki, Przemysław Gintrowski września 1986 d nk 009-010 – Pielgrzym trudnych chwil, reportaż Jana Galla, cz. i Odzyskać godność, d nk 036 – Kazimierz Wierzyński – lutnista cz. II Odzyskać nadzieję ciemnego czasu d nk 011 – Cmentarze, fragmenty powieści d nk 037 – Polska droga, wybór wierszy Marka Hłaski czyta Mariusz dmochowski Kazimierza Wierzyńskiego d nk 012 – Piłsudski, nagrania archiwalne i d nk 038 – Modlitwa w chwili zwątpienia – pieśni legionowe recital poetycki Haliny Mikołajskiej d nk 013 – Wałęsa d nk 039 – Pieśń o powstaniu w samotnej Warszawie d nk 014-015 – Dwugłos o Polsce, Polakach i komunizmie, cz. I Witold Gombrowicz, cz. II videonowa Leopold Tyrmand d 001 – Przesłuchanie, reż. Ryszard Bugajski d nk 016 – Moja litania, Leszek Wójtowicz d 002 – Jest, reż. Krzysztof Krauze; d nk 017 – Dezerterzy?!, audycja Wandy Szaad Przechodzień, reż. Andrzej Titkow d nk 018-019 – 1984, George Orwell d 003 – Na etapie, reż. Krzysztof Magowski; d nk 020 – Róbmy swoje, Wojciech Młynarski d 004 – Ćwiczenia warsztatowe, reż. Marcel d nk 021 – Epidemie, szajby, dewiacje, Jan Łoziński; Kobieta samotna, reż. Agnieszka Pietrzak Holland 156 SPiS PuBLiKACJi d 005 – Wieczernik, reż. Andrzej Wajda; fotonowa Wzlot (według Osipa Mandelsztama), Teatr Ósmego dnia d 001 – Jan Paweł II w Polsce ‘83 d 006 – 1984, reż. Michael Radford d 002 – Lubin ‘82 d 003 – Grzegorz Przemyk. Pogrzeb d 007 – Wybór Zofii, reż. Alan Podkula d 004 – Ksiądz Jerzy d 008 – Wieczór z Jackiem Fedorowiczem; Mówi Frasyniuk d 009 – „Magazyn Publicystyczny nr 1”; Moskwa nad rzeką Hudson, reż. Paul Mazurski; Wywiad z ks. prof. Józefem Tischnerem d 010 – Mówi Leszek Moczulski; Wywiad ze Zbigniewem Brzezińskim; Folwark zwierzęcy, prod. Halas and Batchelor; Troszkę dobrze, reż. Krzysztof Lang d 011 – Tajemnica wędrowna – Autumn ’86; Piłat i inni, reż. Andrzej Wajda; Piękny dwudziestoletni, Takie miejsce, Mały wielki świat, Azyl, reż. Andrzej Titkow d 012 – Ksiądz Jerzy, realizacja Marian Terlecki; Umyślne zabójstwo polskiego księdza, reż. Kelvin Billington d 013 – Drugi wieczór z Jackiem Fedorowiczem Opracował Piotr J. Szwajcer na podstawie: d 014 – Białe noce, reż. Taylor Hackford d Katalogów NOWEJ z lat 1987-1989 d 015 – Obrońca, reż. Michał Bukojemski d Baz danych Biblioteki Narodowej d 016 – Jak żyć, Świadkowie i inne filmy i Ośrodka „Karta” Marcela Łozińskiego d archiwów dr. Marka Jastrzębskiego. d 017-018 – Walka o Polskę, prod. BBC, słowo W latach 1978-1989 (głównie w okresie 1980-1983) wstępne Krystyna Kersten ukazało się jeszcze co najmniej kilkanaście pozycji sygnowanych znaczkiem NOWEJ, które jednak, d 019 – Wiosna ’88: Strajk w Nowej Hucie, jako że opublikowane zostały „bez wiedzy i zgody” reż. Maciej Szumowski; Strajk w Stoczni kolegium redakcyjnego wydawnictwa, nie zostały Gdańskiej, reż. Marian Terlecki włączone do powyższego spisu. d 020 – Inny świat. Realia życia, prod. BBC, Przy opracowaniu powyższego spisu przyjąłem słowo wstępne Krystyna Kersten zasadę, iż Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA zakończyła działalność z chwilą zniesienia cenzury d 021 – Może tego nie wolno mówić?, reż. (9 czerwca 1990). Formalnie oznacza to, iż wykaz Jacek Petrycki; Zabić księdza, reż. Agnieszka obejmuje wyłącznie pozycje wydane „nielegalnie” Holland (na przykład bez numeru ISBN) nowadesign W przypadku autorów, którzy publikowali pod pseudonimem później rozszyfrowanym, prawdzi- d 1984 – ilustrowany kalendarz „orwellowski” we nazwisko podane jest w nawiasie. Części pseu- (1983) wersja polska i angielska donimów niestety nie udało mi się rozszyfrować. 157 LudZiE NOWEJ 1979–2007

OBTJ HSBmDZ

OPXB XTQؒQSBDPXB’B [ XJFMPNB HSBGJLBNJ +BOFN #PLJFXJD[FN +FS[ZN #SVLXJDLJN "OES[FKFN #VELJFN 8PKDJFDIFN )FNQMFN .B’HPS[BUƊ ,PXBMTLŕ BVUPS PL’BELJ OJF[OBOZ QSPK 8PKDJFDI )FNQFM QSPK +BO #PLJFXJD[ .BSLJFN ;BMFKTLJN J XJFMPNB JOOZNJ LUØSZDI OB[XJTLB XDJƊƭ DIDJFMJCZƣNZ QP[OBƋ ;OBD[FL XJOJFUƒ v;BQJTVw J TQPSP LTJƊƭFL [BQSPKFLUPXB’ OBT[ T[FG BSUZTUZD[OZ 5PNBT[ ,VD[CPSTLJ QSPK .B’HPS[BUB ,PXBMTLB QSPK 5PNBT[ ,VD[CPSTLJ QSPK .BSFL ;BMFKTLJ

QSPK +BO #PLJFXJD[ JMVTUS "OES[FK #JFŴLPXTLJ JMVTUS .BSDJO 8JDIB

158 TLMFQJF DJƊHOƒ’Z NBUSZD TJƒ CBSE[P E’VHP TJUPESVL "MF $[ƒƣƋ OBL’BEV UFK 1PMTLJFHPw DJ OJF QPUSBGMJƣNZ OBT[FK QJFSXT[FK +FTJFOJƊ  OVNFS ;BQJTV  EPCSBƋ GBSCZ EP UFK TJUPESVLPXFK PL’BELJ SPLV NJFMJƣNZ KVƭ #SBLPXB’P NFUPEZ 1SBDF OBE CSVE[J EP E[JTJBK XZESVLPXBOF UZMLP PL’BELJ PQSBDPXBOJFN TL’BEV 6EB’P OBN TJƒ J [’PƭPOF  0QSBDPXBMJƣNZ GBSCZ CP QS[FDJFƭ XZQSPEVLPXBƋ FH[FNQMBS[Z OPXƊ UFDIOPMPHJƒ OJF NPƭOB KFK CZ’P OJFXZTZDIBKƊDƊ v,PNQMFLTV QS[ZHPUPXZXBOJB EPTUBƋ X ƭBEOZN GBSCƒy

159 LUDZIE NOWEJ wydanie 1, będą następne…

© 2007 nowa iSBN 978-83-60660-26-3 Ludzie Nowej dziękują SWS za udostępnienie biogramów ze Słownika „Niezależni dla kultury” oraz za pomoc przy zbieraniu not.

Projekt okładki: Jan Bokiewicz (studio Be®) Opracowanie graficzne: Tomasz Kuczborski (nowadesign®) Skład, łamanie i personalizacja stron tytułowych: Studio Q www.q.pl Tel.: +48.22.56.54.701 Druk i oprawa: Sowa druk na Życzenie www.sowadruk.pl Tel.: +48.22.431.81.40

OD NAS SAMYCH ZALE"Y LOS WOLNEGO S#OWA W POLSCE! DZI" TE#.

© 2007 Niezale!na Oficyna Wydawnicza nowa ISBN 978-83-60660-26-3