Ç.O.Z.F. Dergisi, 2003, 18(3): 105-114 J.Agric. Fac. Ç.Ü., 2003, 18(3): 105-114

* Türkiye İçin 8 Yeni Kayıt ve Güney Batı Anadolu Bölgesinde Terellinae (TephritidaeıDiptera) Faunası ve Sistematiği Üzerine Araştırmalar ( )

Murat KÜ TÜ K (1) A. Faruk ÖZGÜR (l)

Özet Bu çalışmada, Mayıs 1999 ile Haziran 2001 tarihleri arasında Güney Batı Anadolu Bölgesinden Terellinae örnekleri toplanmıştır. Toplanan örneklerden 4 cins (Chaetorellia, Chaetostomella, Orellia ve ) içerisinde 16 tür tespit edilmiştir. Tespit edilen türlerden Chcıtorellia carthami Stackelberg, 1929, Chaetostomella cylindrica (Robineau-Desvoidy), Orellia punctata (Schrank), O. quadratula Loew, Terellia ceratocera (Hendel), T. lappae (Cederhjelm), T. ruficauda (Fabricius), T. winthemi (Mcigen) Türkiye için yeni kayıttır.

Anahtar Kelimeler: Terellinae, Güney Batı Anadolu, Sistematik, Fauna, Türkiye

Eight New Records for and Researchs on Systematic and Faunistic of Terellinae (TephritidaeıDiptera) in the South West Anatolian Region of Turkey

Abstract In this study, Terellinae specimens collected in South West Anatolian Region of Turkey between May 1999 and June 2002. In collected specimens 16 species belonging to 4 genus (Chaetorellia , Chaetostomella, Orellia, and Terellia) were determined. Among the collected species Chatorellia carthami Stackelberg, Chaetostomella * cylindrica (Robineau-Desvoidy), Orellia punctata (Schrank), O. quadratula Loew, Terellia ceratocera (Hendel), T. lappae (Cederhjel), T. ruficauda (Fabricius), T. winthemi (Meigen) are found to be new records lor Turkey.

Key Words: Terellinae, South West Anatolian, Systematic, Fauna, Turkey

Giriş Araştırma bölgesi olarak Güney Batı Terellinae alt familyasının 71’i palearktik Anadolu illerinden Antalya, Aydın, Burdur, bölgede olmak üzere Dünyada toplam 107 türü Denizli, İsparta ve Muğla seçilmiştir. Bu bölgenin vardır (Thompson, 1998). Türkiye’de 11 Terllinae güney sınırları deniz seviyesinde bulunur. Kuzeyde türü bulunmuştur (Giray, 1979; Foote, 1984; torasları içine alan bu bölgede farklı bir flora ve Kütük, 1998). buna bağlı olarak ta farklı böcek faunasına sahiptir. Terellinae alt familyası 3 çift frontal, 2 çift Örnekler atrap ile toplanmıştır. Atrap orbital seta ya sahiptir; arista genellikle kısa kıllı; konukçu bitkiler üzerine rasgele sallanmış ya da loraks genellikle koyu desenlere sahip; scutellum gözle tespit edilen örnekler atrap ile alınmıştır, iki çift seta' 11; kanatlar bantlı desenli, karışık parça Örnekler eti! asetatlı ya da potasyum siyanürlü desenli yada hiyalin; dişide 6. abdomen tergiti öldürme şişelerinde öldürülerek laboratuvarda beşinciden daha uzun (Freidberg & Kugler, 1989). uygun müze materyali haline getirilmiştir Tür Bu çalışmada tespit edilen türlerin teşhis teşhislerinde kullanılan kanat desenlerinin anahtarları hazırlanarak Türkiye Terellinae resimleri çekilmiş ve dişi genital organ ucundaki faunasının belirlenmesinde önemli katkılar aceleus çıkarılarak preparasyonu yapılmıştır, sağlanması amaçlanmıştır. Türlerin teşhisleri Hendel (1927), White (1988), Freidberg & Kugler (1989), White & Materyal ve Yöntem Korneyev (1989), Merz (1994), Korneyev (1999 )' Arazi çalışmaları Mayıs 1999 ile Haziran den faydalanılarak yapılmıştır. 2001 tarihleri arasında yapılmıştır. Bir ay Cins ve türlerin bölgesel teşhis anahtarları içerisinde 10-13 gün arazi çalışması yapılmıştır. hazırlanmıştır. Türlerin coğrafık yayılışları,

Yayın Kuruluna Geliş Tarihi: 28.04.2003 10 Çukuruva Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, 01330 - Balcalı / Adana ( ‘ Doktora Tezi Türkiye İçin 8 Yeni Kayıt ve Güney Batı Anadolu Bölgesinde Terellinae (.Diptera) Faunası ve Sistematiği Üzerine Araştırmalar

konukçu bitkileri ve incelenen materyalleri üçüncü bant costal kenarda uzayarak ikinci belirtilmiştir. Materyalin erkek ve dişi sayısı, banda iyice yaklaşmış (Şekil 1.1). toplandığı il, ilçe köy veya yöre adı, coğrafik ...... C. carthami Stackelberg koordinatlar (N: Kuzey, E: Doğu), yükseklik ve toplama tarihleri incelenen materyalde verilmiştir. Chaetorellia carthami Stackelberg, 1929 Türlerin Dünyada ve Ülkemizde ki yayılışları ayrı İncelenen Materyal: 1 S, 1 $, Burdur, olarak belirtilmiştir. Gölhisar, 37.05 N, 29.31 E, 910 m, 20.V.1999; 3 İsparta, Yalvaç, Bağkonak, 38.12 N, 31.13 E, Araştırma Bulgulan 1200 m, 15.VI.1999; 2 Centaurea scabiosa, C. Mesonotumda 8 tane seta’lann dipleri yuvarlak alpestris, C. tenuifolia (White, 1988; Merz, 1994). siyah lekeli (supra-alar seta dipleri lekesiz). Bu çalışmada konukçu bitki olarak Centaurea ...... C. succinea (Costa) scabiosa ve Onopordum tauricum tespit edilmiştir. 2. İkinci ve üçüncü kanat bantları arasında kalan Yayılışı: İsviçre, Rusya, Estonya, hiyalin alan costal kenarda hafifçe daralmış Litvanya, Letonya, Ukrayna, Kazakistan, İsrail, (Şekil 1.2)...... C. loricata (Rondani) İngiltere ve Batı Sibirya (Foote, 1984; White, İkinci ve üçüncü kanat bantlan arasında kalan 1988; Merz, 1994).. hiyalin alan costal kenarda aşın daralmış ve Bu tür Türkiye için yeni kayıttır.

106 Ç.U.Z.F. Dergisi, 2003, 18 (3): 105-114 J.Agric. Fac. Ç.Ü., 2003, 18(3): 105-114

ChaetoreUia succinea (Costa, 1844) 1 3 ,2 99» Denizli, Çal, İsabey, 37.57 N , 29.26 E, Sinonimleri: TereUia hexachaeta Becker, 900 m, 17.VI.1999; 4 ŞŞ, Denizli, Pamukkale, 1907; TereUia conjuncta Becker, 1913; TereUia 37.55 N , 29.07 E, 305 m, 17.V1.1999; 2 33, jaceae Eflatoun, 1924 Muğla, Fethiye, Zorlar, 36.49 N , 29.42 E, 1500 m, İncelenen Materyal: 4 33, 2 99» Antalya, 19.VI.1999; 7 33, 4 99» Antalya, Gündoğmuş, Manavgat, 36.53 N , 31.13 E, 100 m,17.V.1999; 6 36.49 N, 31.59 E, 780 m, 23.VI.1999; 2 33, 3 3 , 2 Ş Ş , Antalya, Kemer, Tekirova, 36.22 N, Antalya, İbradı, 37.06 N, 31.34 E, 1190 m, 30.29 E , 630 m, 18.V.1999; 2 33, Antalya, Finike, 23.VI.1999; 1 3, 1 9, Burdur, Yeşilova, Hacılar, Yazır, 36.24 N , 29.59 E, 290 m, 19.V.1999; 4 S 3 , 37.34 N, 30.04 E, 825 m, 25.VI.1999; 3 3 3 , 7 2 99» 7 9?» Antalya, Finike, Alakır, 36.23 N, 99» IsParta» Senirkent, Gençali, 38.13 N, 30.45 E, 30.24 E, 100 m, 20.VI.1999; 9 33, 6 9 9 , 940 m, 09.VII.1999 3 3 3, 2 99, Antalya, Antalya, Kaş, Uğrar, 36.16 K , 29.43 E, 210 m, Korkuteli, Yeşiloba, 37.02 N , 29.52 E, 1350 m, 20.V .2000; 8 33, 3 9 ?, Antalya, Kaş, Kalkan, 11.VII. 1999; 4 33, 7 9, Muğla, Fethiye, Kızılbel, 36.17 K , 29.24 E, 23 m, 21 .V.2000; 2 99, Denizli, 36.50 N, 29.11 E ,1125 m, 22.V.2000; 1 3, 2 99, Beyağaç, Pmarözü, 37.17 N , 28.51 E, 1020 m , Denizli, Beyağaç, 37.17 N, 28.51 E, 1020 m, 22.V.2000; 1 3, İsparta, Uluborlu, İleydağ, 38.03 22.V.2000; 4 33, 3 99» Aydın, Karacasu, Yolaltı, N, 30.23 E, 1180 m, 22.V1.2000; 2 33, 1 9, 37.14 N, 28.37 E, 784 m, 23.V.2000; 3 3 3 , 1 9, İsparta, Sütçüler, İncidere, 37.33 N, 31.08 E, 1300 Aydın, Karacasu, Ataeymir, 37.41 N, 28.47 E, 640 m, 26.VI.2000; 7 99» 4 33, İsparta, m, 23.V.2000; 3 33, Burdur, Yeşilova, Eşeler Yenişarbademli, 37.42 N, 31.19 E, 1560 m, dağı, 37.30 N, 29.33 E, 1340 m, 23.VI.2000; 2 23.VI.2000; 6 33, 2 99» Antalya, Alanya, 33, 1 9» 3 99» Burdur, Gölhisar, Karapınar, Mahmutlar, 36.29 N, 32.09 E, 485 m, 11.VII.2000; 37.00 N, 29.32 E, 1020 m, 23.VI.2000; 3 33, 3 2 33, 2 99» İsparta, Sütçüler, Ayvalıpınar, 37.40 99» Muğla, Kemer, Zorlar, 36.49 N , 29.42 E, N, 31.01 E, 1070 m, 14.VII.2000; 4 S3, 6 99, 1490 m, 24.VI.2000; 1 3, 1 9, Antalya, Kaş, Burdur Ağlasun, Yeşilbaşköy, 37.39 N, 30.27 E, Sinekçibeli, 36.27 N, 29.39 E , 1455 m, 1400 m, 15 VII.2000. 24.VI.2000; 3 33, İsparta, Şarkikaraağaç, Konukçu bitkiler: Centaıırea iberica, C. Belceğiz, 37.59 N, 31.18 E, 1150 m, 27.VI.2000; 2 solstitialis, C. calpitropa, C. hyalolepis, C. 33, Antalya, Alanya, Gevne vadisi, 36.51 N, lanulata, C. pallescens (Giray, 1979; Freidberg ve 32.21 E, 1585 m, 10.VII.2000; 6 33, 3 99» Kugler, 1989). Bu çalışmada konukçu bitki olarak Antalya, Akseki, Geylan yaylası, 36.55 N, 31.50 E, Centaurea iberica, C. soîstitiaîis ve Circium 1265 m, 12.VII.2000; 2 33, 4 99» Burdur, arvense tespit edilmiştir. Yeşilova, Salda, 37.29 N, 29.36 E, 1175 m, Yayılışı: Güney Avrupa, Kafkaslar, Rusya, 16.VII.2000; 7 33, 12 99» İsparta, Gönen, İran, Suriye, İsrail, Kuzey Afrika, M ısır, Ukrayna, Gölbaşı, 37.50 N, 30.24 E, 930 m, 13.VI.2001; 2 Moldovya, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan ve 99» Burdur, Tefenni, Hasanpaşa, 37.16 N, 29.50 Kazakistan (Foote, 1984; Freidberg ve Kugİer, E, 1145 m, 14.VI.2001. 1989). Konukçu bitkiler: Onopordum Bu tür Türkiye’den Giray (1979) cynarocephalum, O. accmthhım, O. floccosum, tarafından İzmir Muğla, Burdur ve Balıkesir’de Cousinia hermonis, Circium gaillardotii, Echinops bulunmuştur. viscosus, Arctium tomentosum, Cardnus crispus, C. nutans, Centaurea bracteata, C. cyanus, C. ClıaetostomeUa cylindrica (Robineau- nigrescens, C. maculusa, C. nervosa, C. nigra, C. Desvoidy, 1830) scabiosa, C. jacea, C. montana, C. triumfetti, Sinonim: Tephritis cylindrica Robineau- Circium arvense, C. oleraceum, C. palustre, C Desvoidy, 1830. rivulare, C. aculae, C. eriophorum, C. er ist hal es, İncelenen Materyal: 1 3, 2 99» Denizli, C. tuberosum, C. vulgare, Crupina vulgaris, Serinhisar, 37.37 N, 29. î 7 E, 1250 m, 21.V.1999; Jurinea mollis, Serratula, tinctoria, Centaurea 2 33, 3 99» Denizli, Çavdır, Acıgöl, 37.48 N, nigra (White, 1988; Freidberg ve Kugler, 1989; 29.42 E, 900 m, 22.V.1999; 4 33, 2 99» Denizli, Merz, 1994). Bu çalışmada konukçu bitki olarak Çal, Süİler, 38.08 N, 29.30 E, 900 m, 16.VI.1999; Centaurea iberica, C. solstitialis, Circium arvense,

107 Türkiye İçin 8 Yeni Kayıt ve Güney Batı Anadolu Bölgesinde Terellinae (TephritidaeıDiptera) Faunası ve Sistematiği Üzerine Araştırmalar

C. vulgare, Onopordum cynarocephalum, O. 22.V.2000; 1 S, İsparta, Senirkent, Güreme, 38.07 acanthium, Carduus nutans, Picnomun acarna ve N, 30.39 E, 965 m, 21.VI.2000; 1 (5, 2 Ş Ş , Carthamus tenuis tespit edilmiştir. Burdur, Merkez, Soğanlı, 37.34 N, 30.15 E , 1515 Yayılışı: İsviçre, Kafkaslar, Kazakistan, m, 15.VII.2000; 2 <$<$, İsparta Yalvaç, Sultan Rusya, Afganistan, İsrail, Cezayir ve İngiltere dağları, 38.15 N, 31.22 E , 1560 m, 20.VII.2000. (White, 1988; Freidberg ve Kugler, 1989; Merz, Konukçu bitkiler Tragopogon orieııtale 1994). (Merz, 1994). Bu çalışmada konukçu bitki olarak Bu tür Türkiye için yeni kayıttır. Onopordum tauricum ve Circium arvense tespit edilmiştir. Oreilia Türlerinin Teşhis Anahtarı Yayalışı: Fransa, Almanya, Çekoslovakya, 1. Enine kanat bantları düzgün (Şekil 1.6)...... 2 Macaristan, Bulgaristan, Ukrayna, İsveç ve İsviçre Kanat desenleri bazı hücrede kırılmış, bantlar (Hendel, 1927; Foote, 1984; Merz, 1994). zigzaglı (Şekil 1.7)...... O. quadratula Loew Bu tür Türkiye için yeni kayıttır. 2. Kanat desenlerinden 2. ve 3. bantlar birbiri ile bağlantılı (Şekil 1.6).... O. punctata (Schrank) Oreilia quadratula Loew, 1869 Kanat desenlerinden 2. ve 3. bantlar birbiri ile İncelenen materyal: 7 SS, 3 ŞŞ, İsparta, bağlantısız (Şekil 1.5)..... O.falcata (Scopoli) Yalvaç, Bağkonak, 38.12 N, 31.13 E, 1210 m, 15.VI.1999; 7 <$<$, 9 Ş Ş , İsparta Yalvaç, Sücüllü, Oreilia falcata (Scopoli, 1763) 38.22 N, 31.08 E, 1200 m, 21.V I. 2000; 5 <$<$, 3 Sinonimleri: Trypeta lappae Meigen, 9 $ , İsparta, Yalvaç, Eleği, 38.19 N, 31.06 E, 1190 1826; Tephrytis abdominalis Robineau-Desvoidy, m,21 . V I 2000. 1830; Tephritis octopunctata Macquart, 1835 Konukçu bitkiler: Echinops viscosus İncelenen materyal: 2 SS, 1 Ş, Burdur, (Freidberg ve Kugler, 1989). Bu çalışmada Gölhisar, 37.05 N, 29.31 E, 910 m, 20.V.1999; 3 konukçu bitki olarak Echinops viscosus tespit SS, Burdur Yeşilova, Eşeler dağı, 37.30 N , 29.39 edilmiştir. E, 1390 m, 21.V.1999. 2 3 $?, İsparta, Yayılışı: Kafkaslar, İran, İsrail, Lübnan, Keçiborlu, 37.55 N, 30.16 E, 1020 m, 22.V.1999. Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan ve Almanya Konukçu bitkiler: Tragopogon longirostre, (Foote, 1984; Freidberg ve Kugler, 1989). T. orientale, T. pratensis (White, 1988; Freidberg Bu tür Türkiye için yeni kayıttır ve Kugler, 1989; Merz, 1994). Bu çalışmada konukçu bitki olarak Onopordum tauricum tespit Terellia Türlerinin Teşhis Anahtarı edilmiştir. 1. Kanat tamamen hiyalin olup sadece sitigma Yayılışı: Estonya, Litvanya, Letonya, sarı (Şekil 2.2)...... 2 Rusya, Ukrayna, Moldovya, Azerbaycan, Kanat deseni düzenli ya da düzensiz 3-4 bantlı Gürcistan, Ermenistan, Kazakistan, Batı, Sibirya, (Şekil 1.12)...... 4 Grit Adası, Avrupa, Batı ve Orta Asya, İsrail, 2. Mesonotum uzunluğu ancak genişliği kadar; Almanya, İskoçya, Fransa ve İngiltere (Hendel, palpus genellikle kısa ve epistome önüne 1927; Foote, 1984; White, 1988; Freidberg ve uzamamış; büyüklükleri 3-5 mm arasında olan Kugler, 1989; Merz, 1994). küçük türler...... T. virens (Loew ) Bu tür Türkiye’den İzm ir’de Giray (1979), Mesonotum uzunluğu genişliğinden belirgin Malatya’da Kütük (1998) tarafından tespit şekilde uzun; palpus genellikle epistome önüne edilmiştir. uzamış; genellikle 5 mm den daha büyük türler...... 3 Oreilia punctata (Schrank, 1781) 3. Antenin üçüncü segmenti siyah; oviscape Sinonimleri: Oreilia flavivans Robineau- preabdomenden daha uzun; erkeklerde 5. Desvoidy, 1830; Trypeta intermedia Fraunfeld, abdomen tergiti kendinden önceki 4 tergit 1857 uzunluğu kadar...... T. fuscicornis (Loew ) İncelene Materyal: 2 S â , İsparta, Eğirdir, Antenin üçüncü segmenti sarı; oviscape 37.54 N, 30.54 E, 1025 m, 22.V.1999; 2 SS, abdomenin son üç tergit uzunluğu kadar; Muğla, Fethiye, Kızılbel, 36.50 N, 29.15 E, 737 m, erkeklerde 5. abdomen tergiti kendinden

108 Ç.U.Z.F. Dergisi, 2003, 18 (3): 105-114 J.Agric. Fac. Ç.O., 2003, 18(3): 105-114

önceki üç abdomen tergit uzunluğu kadar. Terellia colon (Meigen, 1826) ...... 71 serratulae (Linnaeus) Sinonimleri: Trypeta luteola Wiedemann, 4. Kanat deseni düzensiz üç enine kahverengi 1830; Sciomyza picta Meigen, 1830; Tephritis bantlı (Şekil 2.4)...... 7 alciphron Newman, 1833; Tephritis dispar Kanat deseni düzenli dört enine sarı bantlı Zettersedt, 1847. (Şekil 1.8)...... 5 İncelenen Materyal: 1 S, 1 Antalya, 5. Antenin ikinci segmenti üzerinde pedicellus İbradı, 37.06 N, 31.34 E, 1190 m, 23.VI.1999; 2 uzun ve siyah k ıllı 71 ceratocera (Hendel) â â , 4 $ Ş , İsparta, Yalvaç, Yankkaya, 38.27 N, Antenin ikinci segmenti üzerinde herhangi bir 31.02 E, 1450 m, 08.VII.1999;2 <$<$, Denizli, uzantı yok...... 6 Beyağaç, Pmarönü, 37.17 N, 28.51 E, 1020 m, 6. Toraksta dorso central seta’lar sarı alanda. 22.V.2000...... T\ tappae (Cederhjelm) Konukçu bitkiler: Centaurea scabiosa, Toraksta dorso central seta’lar siyah alanda. Carthamus, t ine tor i us, C. tenuis, C. glaucus, C...... 71 rhapontici Merz lanatus (White, 1988; Freidberg ve Kugler, 1989; 7. Dorso central seta’lar siyah alanda ve anterior Merz, 1994). Bu çalışmada konukçu bitki olarak supra-alar kılın az ya da çok ilerisinde; m Centaurea iberica ve Circium arvense tespit damarının kanat ucuna yakın olan kısmı edilmiştir. kendinden evvelki kısmın 2.3-2.6 katı 8 Yayılışı: İsviçre, İngiltere, Almanya, İsrail, Dorso central seta’lar sarı alan ile siyah alan Batı Sibirya, Kuzey Afrika, Kazakisatan, sınırında ve anterior supra-alar kılın az yada Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Türkmenistan, çok gerisinde; m damarı kanat ucuna yakın Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, Rusya, olan kısmı kendinden evvelki kısmın 1.4-1.6 Ukrayna, Moldovya, Estonya, Litvanya ve Letonya katı...... 71 colon (Meigen) (Hendel, 1927; Foote, 1984; White, 1988; 8. Gözler parlak koyu siyah; antenin üçüncü Freidberg ve Kugler, 1989; Merz, 1994). segmenti genellikle bir kaç siyah kıllı; apikal Bu türün Türkiye’den varlığı Hendel scutellar seta’lar basal scutellar seta’larm 0.8 (1927) tarafından bildirilmektedir. katı; arista’mn basal yarısı kahverengi...... 71 ruficauda (Fabricius) Terellia fuscicornis (Loew, 1844) Gözler mat siyah; Antenin üçüncü segmenti Sinonim: Trypeta pallens Wiedeman, 1844 kılsız; apikal scutellar seta’ lar basal scutellar İncelenen materyal: 2 9$> Denizli, seta’larla aynı uzunlukta; arista’nın basal yarısı Çameli, Akpmar, 37.01 N, 29.10 E, 848 m, beyazımsı...... 71 winthemi (Meigen) 22.V.2000; 1 S , 2 Ş Ş , İsparta, Aksu, Yakaköy, 37.47 N, 31.14 E, 1925 m, 13.VII.2000. Terellia ceratocera (Hendel, 1913) Konukçu bitkiler: Cynara scolymus, C. Sinonim: Musca cornuta Fabricus, 1913 syriaca (Giray, 1979; Freidberg ve Kugler, 1989). İncelenen Materyal: 2 SS, Antalya, Kaş, Bu çalışmada konukçu bitki olarak Onopordunı Çamlıova, 36.22 N, 29.29 E, 950 m, 21.V.2000; 3 tauricum ve Cynara syriaca tespit edilmiştir. SS, 1 9 , İsparta, Yenişarbademli, 37.44 N, 31.14 Yayılışı: Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve E, 1414 m, 12.VI.2001. İsrail (Foote, 1984; Freidberg ve Kugler, 1989). Konukçu bitkiler: Centaurecı scabiosa, C. Bu tür Türkiye’den Giray (1979) alpestris (W hite, 1988; Merz, 1994). Bu çalışmada tarafından İzmir ve Manisa’da tespit edilmiştir. konukçu bitki olarak Centaurea scabios ve Echinops viscosus tespit edilmiştir. Terellia lappae (Cederhjelm, 1798) Yayılışı: İngiltere, İsviçre, Rusya, Estonya, İncelenen Materyal: 2 <$$, 4 Ş Ş , İsparta, Litvanya, Letonya, Ukrayna, Kazakistan ve Batı Yalvaç, Yankkaya, 38.27 N, 31.02 E, 1450 m, Sibirya, (White, 1988; Foote, 1984; Freidberg ve 08.VI1.1999; 1 S â , 2 ÇŞ, Denizli, Acıpayam, Kugler, 1989; Merz, 1994). Yumrutaş, 37.22 N, 29.26 E, 770 m, 10.VII.1999; Bu türün Türkiye’den varlığı Foote (1984) 1 & 1 Ş, Antalya, Kaş, Kalkan, 36.17 N, 29.24 E, tarfından bildirilmektedir. 23 m, 21.V.2000; 1 & 2 ŞŞ, Antalya, Kaş, Sinekçibeli, 36.27 N, 29.39 E, 1455 m,

109 Türkiye İçin 8 Yeni Kayıt ve Güney Batı Anadolu Bölgesinde Terellinae (Tephritidae:Diptera) Faunası ve Sistematiği Üzerine Araştırmalar

24.VI.2000; 1 3, 2 99» İsparta, Yenişarbademli, 99» Burdur, Merkez, Soğanlı, 37.34 N, 30.15 E, 37.43 N, 31.16 E, 1760 m, 12.VI.2001; 2 33, 3 1515 m, 15.VII.2000; 4 9 9 , Denizli, Serinhisar, 99» İsparta, Senirkent, Gençali, 38.13 N, 30.45 E, Yatağan, 37.37 N, 29.22 E, 1365 m, 18.VII.2000; 2 950 m, 12.VI.2001; 5 33, 6 9 9 , İsparta, Gönen, 33, 2 99, İsparta, Yenişarbademli, 37.42 N, Gölbaşı, 37.50 N, 30.24 E, 930 m, 13.VI.2001; 2 31.20 E, 1560 m, 12.VI.2001; 12 33, 13 99, 99, Burdur, Yeşilova, Karaatlı, 37.33 N, 29.48 E, İsparta, Gönen, Gölbaşı, 37.50 N, 30.24 E, 930 m, 1160 m, 13.VI.2001; 1 3, 2 99» Burdur, Yeşilova 13.VI.2001; 5 33, 7 99» Burdur, Yeşilova, Çaltepe, 37.26 N, 29.49 E, 1210 m, 14.VI.2001; 1 Çaltepe, 37.26 N, 29.49 E, 1210 m, 14.VI.2001; 7 Ş, Burdur, Tefenni, Hasanpaşa, 37.16 N, 29.50 E, 33, 6 99» Burdur, Tefenni, Hasanpaşa, 37.16 N, 1145 m, 14.VI.2001; 4 33, 1 Ş, Antalya, 29.50 E, 1145 m, 14.VI.2001; 3 33, A 99, Korkuteli, Ulucak, 36.56 N, 30.07 E, 1470 m, Antalya, Korkuteli, Ulucak, 36.56 N, 30.07 E, 14.VI.2001. 1350 m, 14.VI.2001. Konukçu bitkiler: Onopordum acanthium, Konukçu bitkiler: Rhaponticum scariosum Carduus acanthoides (Freidberg ve Kugler, 1989; (Merz, 1994). Bu çalışmada konukçu bitki olarak Merz, 1994). Bu çalışmada konukçu bitki olarak Onopordum tauricum, Carduus nutans, Centaurea Onopordum acanthium, O. tauricum, Centaurea iberica ve C. pichleri tespit edilmiştir. ibrica ve C. pichleri tespit edilmiştir. Yayılışı: İsviçre ve Yunanistan (Merz, Yayılışı: İsviçre, İspanya, İsrail, 1994). Avustuıya, Macaristan, Çekoslovakya, Romanya, Bu tür Türkiye için yeni kayıttır. İran, Rusya, Estonya, Litvanya, Letonya, Ukrayna, Moldovya, Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan TereUia ruficauda (Fabricius, 1794) (Foote, 1984; Freidberg ve Kugler, 1989; Merz, Sinonim: Tephritis punctata Fallen, 1814 1994). İncelenen Materyal: 1 3, İsparta, Bu tür Türkiye için yeni kayıttır. Yenişarbademli, 37.42 N, 31.19 E, 1560 m, 27.VI.2000; 1 3, 1 9» İsparta, Aksu, Çayır yaylası, TereUia rhapontici Merz, 1991 37.47 N, 31.14 E, 1925 m, 13.VII.2000; 2 33, 2 İncelenen Materyal: 3 33, 3 99» Denizli, 99» Burdur Yeşilova, Karaatlı köyü, 37.33 N, Çavdır, Acıgöl, 37.48 N, 29.42 E, 900 m, 29.48 E, 1160 m, 13.VI.2001. 22.V.1999; 2 33, 4 9 9 , İsparta, Yalvaç, Konukçu bitkiler: Circium palustre, C. Yarıkkaya, 38.27 N, 31.02 E, 1450 m, arvense, C. eriophorum, C. palustre, C. dissectum, 08.VII.1999; 3 33, 1 9, Burdur, Yeşilova, (White, 1988; Merz, 1994). Bu çalışmada konukçu Karaatlı, 37.33 N, 29.49 E, 1230 m, 09.VII.1999; 1 bitki olarak Circium arvense tespit edilmiştir. 3, 3 99» Antalya, Kumluca, Olimpus dağı, 36.23 Yayılışı: Ukrayna, İsviçre, İngiltere, N, 30.23 E, 600 m, 12.VII.1999; 1 3, 3 99, Rusya, Almanya, Moldovya, Azerbaycan, Burdur, Bucak, Kayadibi, 37.13 N, 30.48 E, 100 Gürcistan, Ermenistan, Kazakistan, Özbekistan, m, 19.V.2000; 2 99» Muğla, Fethiye, Uğurlu, Tacikistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Doğu, 36.37 N, 29.20 E, 140 m, 22.V.2000; 1 $, İsparta, Sibirya, Batı Sibirya ve Uzak Doğu (Hendel, 1927; Yalvaç, Kuyucak, 38.14 N, 31.12 E, 1170 m, Foote, 1984; White, 1988; Merz., 1994). 21.VI.2000; 2 33, 1 9, İsparta, Keçiborlu, Bu tür Türkiye’den Kütük (1998) Ardıçlı, 37.47 N, 30.11 E, 888 m, 22.VI.2000; 2 tarafından Malatya’da tespit edilmiştir. 99, Muğla, Kemer, Zorlar, 36.49 N, 29.42 E, 1490 m, 24.VI.2000; 3 3 3 ,\ 9, Antalya, Kaş, TereUia serratulae (Linnaeus, 1758) Sinekçibeli, 36.27 N, 29.39 E, 1455 m, Sinonimleri: Tephritis pollens Wiedemann, 24.VI.2000; 2 33, İsparta, Sütçüler, Sipahiler, 1824; TereUia palpata Robineau-Desvoidy, 1830; 37.39 N, 30.59 E, 1250 m, 26.VI.2000; 1 3, 1 9, TereUia luteola Robineau-Desvoidy, 1830; Antalya, Alanya, Gevne vadisi, 36.51. N, 32.21 E, TereUia dent at a Loew, 1844. 1585 m, 10.VII.2000; 4 33, 1 9, İsparta, Aksu, İncelenen materyal: 1 3, 4 99» Burdur, Çayır yaylası, 37.47 N, 31.14 E, 1925 m, Tefenni, 37.09 N, 29.42 E, 1100 m, 20.V.1999; 3 13.VII.2000; 2 33, Burdur, Ağlasun, Yeşilbaşköy, 33, İsparta, Yalvaç, Sultan dağları, 38.15 N, 31.22 37.39 N, 30.27 E, 1400 m, 15.VII.2000; 2 33, 5 E, 1570 m, 15.VI.1999; 3 3, 1 9» Muğla, Fethiye, Ç.Ö.Z.F. Dergisi, 2003, 18 (3): 105-114 J.Agric. Fac. Ç.O., 2003, 18(3): 105-114

Zorlar, 36.49 N, 29.42 E, 1500 m, 19.VI.1999: 2 Tereilia virens (Loew, 1846) 99» Antalya, İbradı, 37.06 N, 31.34 E, 1190 m, Sinonim: Trypeta virens Loevv, 1846 23.VI. 1999; 1 6 \ 3 ÇŞ, Antalya, Akseki, Göktepe İncelenen materyal: 2 9?> Burdur, yaylası, 37.40 N, 32.00 E, 2100 m, 13.VII.1999; 4 Yeşilova, Salda, 37.15 N, 29.41 E, 1000 m, S â , 2 Ş Ş , İsparta, Yenişarbademli, Senit yaylası, 21.V.1999; 2 SS, 3 9$> Denizli, Yassıhöyük, 37.43 N, 31.18 E, 1750 m, 14.VII.1999; 3 S â , 5 37.31 N, 29.18 E, 888 m, 21.V.1999; 1 S, İsparta, ŞŞ, İsparta, Aksu, Çayır yaylası, 37.47 N, 31.14 Senirkent, Gençali, 38.13 N, 30.45 E, 925 m, E, 1880 m, 14.VII.1999; 2 <$<$, Antalya, Kaş 16.VI.1999; 2 SS, 1 9, Denizli, Çivril, Sanlar, Kalkan, 36.17 N, 29.24 E, 23 m, 21.V.2000; 1 Ş, 38.11 N, 29.38 E, 805 m, 16.VI.1999; 3 99, Muğla, Fethiye, Kızılbel, 36.50 N, 29.11 E, 1225 Antalya, Akseki, 37.01 N, 31.44 E, 950 m, m, 22.V.2000; 2 SS, Aydın, Karacasu, Yolaltı, 23.VI.1999; 4 SS, 1 9, Antalya, İbradı, 37.06 N, 37.14 N, 28.37 E, 784 m, 23.V.2000; 1 İsparta, 31.34 E, 1190 m, 23.VI.1999; 3 SS, 1 9, İsparta, Senirkent, Aşağıkaşıkara, 38.15 N, 30.48 E, 940 m, Yalvaç, Yankkaya, 38.27 N, 31.02 E, 1450 m, 21.VI.2000; 2 Ş Ş , Burdur, Gölhisar, Karapınar, 08.VII.1999; 2 <$â, 2 99, Antalya, Akseki, 37.00 N, 29.32 E, 1020 m, 23.VI.2000; 3 99, Göktepe yaylası, 37.40 N, 32.00 E, 2100 m, Muğla, Kemer, Seki, 36.50 N, 29.39 E, 1190 m, 13.VII.1999; 4 99> İsparta, Aksu, Çayır yaylası, 23.VI.2000; 3 5 99, Antalya, Kaş, Gömbe, 37.49 N, 31.13 E, 1925 m, 14.VII.1999; 3 9 9 , 36.33 N, 29.37 E, 1850 m, 24.VI.2000; 4 5 Burdur, Gölhisar, Karapınar, 37.00 N, 29.32 E, ŞŞ, Antalya, Akseki, Geylan yaylası, 36.56 N, 1020 m, 23.VI.2000; 1 S 3 9 9 , Antalya, 31.49 E, 1190 m, 12.VII.2000; 4 S â , 5 99, Manavgat, Sağırini, 37.03 N, 31.13 E, 65 m, İsparta, Aksu, Dedegöl dağları, 37.42 N, 31.15 E, 25.VI.2000; 5 <$<$, 7 9 9 , İsparta, Sütçüler, 1650 m, 13.VII.2000; 2 99, İsparta, Sütçüler, İncidere, 37.34 N, 31.09 E, 1085 m, 26.VI.2000; 8 Yeniköy, 37.36 N, 30.59 E, 1125 m, 15.VII.2000; S â , 3 9 9 , İsparta, Aksu, Yılanlı, 37.47 N, 31.00 4 S â , 2 99» Burdur, Ağlasun, Yeşilbaşköy, 37.39 E, 1220 m, 27.VI.2000; 3 SS, İsparta, Aksu, 37.47 N, 30.27 E, 1400 m, 15.VII.2000; 1

111 Türkiye İçin 8 Yeni Kayıt ve Güney Batı Anadolu Bölgesinde Terellinae (Tephritidae.Diptera) Faunası ve Sistematiği Üzerine Araştırmalar

Terellia winthemi (Meigen, 1830) Giray, H., 1969. Ege Bölgesinde yabani Otlarda İncelenen Materyal: 1 <$, 1 Ş, Burdur, Bulunan Trypetidae (Diptera) Türleri ile Gölhisar, Karapınar, 37.00 N, 29.32 E, 1020 m, ilgili Faunistik Araştırmalar. Ege Üniv. 23.VI.2000. Ziraat Fak. Dergisi, İzmir, 6(1): 71-78, Ayrı Konukçu bitkiler: Cardıms crispıts, C. baskı. defloratus, C. accmthoides, Circium eriophorum Giray, H., 1979. Türkiye Trypetidae (Diptera) (White, 1988; Merz, 1994). Bu çalışmada konukçu Faunasına ait ilk Liste. Türkiye Bitki Koruma bitki olarak Circium depressa tespit edilmiştir. Dergisi. 3 (1): 35 - 46. Yayılışı: Arnavutluk, İsviçre, Almanya, Hendel, F., 1927. 49. Trypetidae. Die Fliegen Der İngiltere, Kazakistan, Estonya, Litvanya, Letonya, Palaerktischen Region. Amstedam, 5(1): pp. Rusya, Ukrayna, Moldovya ve Batı Sibirya 1 - 221. (Hendel, 1927; Foote, 1984; White, 1988; Merz, Kerville, H. G., 1939. Vayoge zoologique d’Henri 1994). Gaeau de Kerville en Assia Minor. Tom Bu tür Türkiye için yeni kayıttır. priemer parti. Paris. Korneyev, V. A., 1999. Phylogenetic Relationships Sonuç Among Higher Groups of Tephritidae. Fruit Çalışma sonunda Güney Batı Anadolu bölgesinden 4 cinse ait 16 tür tespit edilmiştir. (Tephritidae): Phylogeny and Tespit edilen türlerden 8 tanesi Türkiye için yeni Evolution of Behavior CRC Pres, Boc. Rat. kayıttır. pp: 73-113. Araştırma alanı içerisinde tespit edilen cins Kütük, M., 1998. Malatya İli Tephritidae ve türler için bölgesel teşhis anahtarları (Trypetidae) Türlerinin Faunası, Ekolojisi ve hazırlanmıştır. Bu sayede bu alt familyaya ait türler Sistematiği. Yüksek Lizans Tezi, Malatya, için Türkçe teşhis anahtarı ilk defa hazırlanmış No: 68844, 83 s, olup bu konuda ilerdeki yapılacak araştırmalar için Merz, B., 1994. insecta Helvetica Fauna 10. kaynak oluşturulmuştur. Diptera, Tephritidae. Geneve. 198 pp Türlerin bölgedeki konukçu bitkileri Thompson, F. C., 1998. Fruit Expert belirlenmiştir ve muhtemel yaşaması mümkün identification System and Systematic olabilecek bölgeler hakkında bazı ön bilgiler Information Database. The International oluşması sağlanmıştır. Bu sayede başka bölgelerde Journal of the Nort Amercan Dipterist’ yapılacak olan araştırmalara faydalı bir kaynak Society. Vol: 9, Bachuys Publishers, Leiden. oluşturulmuştur. 523 pp. White, I, M., 1988. Handbooks for the Kaynaklar Identification of British . Tephritidae Foote, R. H., 1984. Family Tephritidae. İn A. A. Flies. Diptera:Tephritidae. Vol. 10, Part 5a. Soos and L. Papp (Eds). Catalogue of White I. M., Korneyev, V., 1989. A Revision of Palaearctic Diptera. Vol. 9, Amsterdam, pp: the western Palaearctic Species of Urophora 66-149. Robineau-Desvoidy (Diptera : Tephritidae). Freidberg, A., Kugler, J., 1989. Fauna Palaestina Systematic Entomology. 14,.327-374. Insecta IV. Diptera : Tephritidae. Israel at Keterpress Enterprises, Jerusalem, 212 pp.

112 Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 2003, 18 (3): 105-114 J.Agric. Fac. Ç.O., 2003, 18(3): 105-114

Şekil. 1. Terellinae kanat resimleri: 1- ChaetoreUia carthami, 2- C. loricata, 3- C. succinea, 4- Chaetostomella cylmdrica, 5- Orellia fnlcata, 6- O. punctata, 7- O. guadratula, 8- Terettia ceratocera, 9- 71 coloıt, 10- T. fuscicomisy 11-7'. lappae, 12- 71 rhaponticl

113 Türkiye İçin 8 Yeni Kayıt ve Güney Batı Anadolu Bölgesinde Terellinae (Tephritidae:Diptera) Faunası ve Sistematiği Üzerine Araştırmalar

Şekil 2. Terellinae kanat ve toraks resimleri: 1- Terellia ruficımda, 2- Tserratulae, 3- T. virens, 4- T. mnthemi, 5- Chaetorellia carthami\ 6- Oreliia punctata, 7- Chaetostomella cylindrica, 8- Terellia Juscicornis.

114