BAŞKAN’DAN
Değerli okurlar,
Dile kolay, dergimizin 40. sayısı…Türkiye Kurumsal Yatırımcı Yöneticileri Derneği’nin (TKYD) sektörümüze kazandırdığı bu önemli ürünün ilk sayısının çıktığı Nisan 2008’den bu yana, hem Derneğimiz faaliyetlerinin anlatılması hem de sektörümüzün tanıtımı anlamında üzerine düşen görevi en iyi şekilde yerine getirdiğini düşünüyorum. Yeni düzenlemelerle çeşitlenerek, sermaye piyasamızın hızlı büyümeye en açık alanı olan kolektif yatırım araçlarını en uzman ağızdan ve en güncel haliyle dergimizde anlatma, tanıtma gayretimizi sürdüreceğiz. Her Ocak-Mart sayısında olduğu gibi ilk sayfalarımızı yine Portföy Yönetimi Çalışan Anketi ve 10 Ekonomistin yeni yılda Türkiye Ekonomisi tahmin ve beklentilerini içeren çalışmalara ayırdık. Anketlerimize katılan kurumlara bir kez daha teşekkür ederim. Değerli bir sektör profesyonelimiz, Portföy Yönetimi sektörümüze ilişkin değerlendirmelerini akademik kimliği ile dergimiz için kaleme aldı. Otomatik Katılım sayfamız için son durum ve değerlendirmeler Anadolu Hayat Emeklilik’ten geldi. Fon yönetimi sayfamızda İstanbul Portföy ve Azimut Portföy farklı stratejilere sahip fonları tanıttılar. Takas İstanbul’un Altın saklama ve takasına yönelik yeni projesinin detaylarını bulacağınız makale, Borçlanma Araçları konusunda TEB Portföy’ün kaleme aldığı detaylı bir analiz, Risk Yönetimi sayfasında ise RiskActive’in mevcut mevzuatı irdeleyen çalışması dergimizin zengin içeriğinden öne çıkan bazı başlıkları oluşturuyor. Yabancı Konuk sayfamızda Lipper’ın 2018 Avrupa Yatırım Fonları sektöründe beklenen gelişmeleri ele aldığı bir analiz yer alıyor. Halka arzlar konusunda umutla bakılan 2018 yılını değerlendiren makaleyi Ünlü Yatırım kaleme aldı. Davranışsal Finans sayfamızda önemli bir akademik çalışmaya yer verdik: Türkiye’de Bireysel Tasarruf ve Harcama Davranışları… Sektörün belki de en güncel konularından biri Fintech ile ilgili olarak Fintech Istanbul ve ZEKAI tarafından kaleme alınan yazılar ilginizi çekecek. Yatırım dünyasında popüler trendleri geçen sayımızdan itibaren yeni bir Yeni düzenlemelerle sayfa başlığı olarak başlatmıştık. Bu sayımızdaki yazının konusu Smart Beta. Sanat sayfamızda 2017 yılının ilgi çeken sanat etkinliklerinden bazılarını çeşitlenerek, sermaye bulacaksınız. Eğitim sayfamız için yine Finansal Planlama Derneği katkıda bulundu. piyasamızın hızlı büyümeye Sürekli sayfalarımız Türkiye Yatırım Fonları Piyasası, Portföy Yöneticisi en açık alanı olan kolektif Gözüyle, Fon Dünyasından Haberler, EFAMA Avrupa ve Dünya İstatistikleri gündemi yakınınıza getiriyor. yatırım araçlarını en Tüm okurlarımızın yeni yılını kutlarım. uzman ağızdan ve en güncel
Saygılarımla, haliyle dergimizde anlatma, tanıtma gayretimizi Dr. Alp Keler, CFA TKYD Başkanı sürdüreceğiz.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 1 Sayfa 7 Sorularımızı Cevaplayın SCALA Kitapcı içindekiler ’dan kitap Kazanın! SEKTÖRDEN HABERLER 4 16 6 TKYD ANKET FON YÖNETİCİLERİ BEKLENTİ ANKETİ 4. Çeyrek/2017
8 TKYD’DEN
10 PYŞ ÇALIŞAN ANKETİ PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİ ÇALIŞAN PROFİLİ ANKETİ 2017
12 2018’de TÜRKİYE EKONOMİSİ 10 EKONOMİSTTEN 2018 YILI İÇİN TÜRKİYE TAHMİNİ
16 SEKTÖR ANALİZİ 22 Portföy Yönetiminin Yükselişi Doç. Dr. Engin KURUN / Piri Reis Üniversitesi 22 OTOMATİK KATILIM Otomatik Katılımda dijital çözümlere odaklandık M. Uğur Erkan / Genel Müdür / Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. 24 TAKAS İSTANBUL Taşı Toprağı Altın İstanbul’dan Altın Saklama Merkezi İstanbul’a Mahmut Kayacık / Genel Müdür, Yönetim Kurulu Üyesi / Takas İstanbul A.Ş. 26 TÜRKİYE YATIRIM FONLARI PİYASASI YATIRIM FONLARI PAZARINDA 2017 YILI GÖRÜNÜMÜ Ceren Angılı / Yönetici, Dağıtım Kanalları Satış Koordinasyon / Yapı Kredi Portföy Yönetimi A.Ş. 29
29 PORTFÖY YÖNETİCİSİ GÖZÜYLE Kredi kaynaklı hızlı büyüme, sağlıklı bir platformda dengelenmeli Alper Özge / Fon Yöneticisi / Deniz Portföy Yönetimi A.Ş. 32 YABANCI KONUK Önümüzdeki Yol – yatırım fonları sektöründeki trendlere bir Avrupa bakışı Detlef Glow / Head of Lipper EMEA Research / Thomson Reuters
36 BORÇLANMA ARAÇLARI Özel sektör tahvilleri: Alternatif fonlamadan ötesi 40 Alen Bebiroğlu, CFA / Çoklu Varlık Yönetimi Direktörü / TEB Portföy Yönetimi A.Ş.
40 RİSK YÖNETİMİ Para ve Sermaye Piyasalarının Gelişiminde Risk Yönetiminin Artan Önemi Dr. Özge Yürükoğlu / Projeler Koordinatörü / RiskActive Yrd. Doç. Dr. Barış Akçay / Partner / RiskActive 43 FON YÖNETİMİ İstanbul Portföy Yönetimi Bosphorist Girişim Sermayesi Yatırım Fonu Burak Üstay / Genel Müdür / İstanbul Portföy Yönetimi A.Ş.
44 Azimut Portföy Kira Sertifikaları (Sukuk) Katılım Fonu Dr. Abdullah Selim Kunt / Yönetim Kurulu Üyesi / Azimut Portföy Yönetimi A.Ş.
2 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 www.tkyd.org.tr
TÜRKİYE KURUMSAL YATIRIMCI YÖNETİCİLERİ DERNEĞİ TARAFINDAN ÜÇ AYDA BİR YAYINLANIR
Türkiye Kurumsal Yatırımcı Yöneticileri Derneği adına İmtiyaz Sahibi H. Halim Çun OCAK - ŞUBAT - MART 2018 Sorumlu Müdür Dr. Cüneyt Demirkaya 46 HALKA ARZLAR Editör 2018 yılı için halka arzlar ve satın almaların görünümü Güzin Övünç [email protected] Simge Ündüz / Kurumsal Finansman Bölümü Yönetici Direktör / ÜNLÜ & Co Yayın Kurulu 48 DAVRANIŞSAL FİNANS Halim Çun Aytaç Aydoğan, CFA Türkiye’de Bireysel Tasarruf ve Harcama Davranışları Didem Çankaya Ural Doç. Dr. Belma Öztürkkal / [email protected] Mehmet Ali Ersarı Murat İnce 51 KONFERANS Sadettin Yalman WBAF Dünya Melek Yatırım Forumu İstanbul’da yapılacak Selçuk Seren Baybars Altuntaş / Dünya Melek Yatırım Forumu Başkanı (WBAF) & Danışma Kurulu Avrupa Melek Yatırım Ticaret Örgütü Başkan Yardımcısı (EBAN) & Dr. Alp Keler, CFA Türkiye Melek Yatırımcılar Derneği Başkanı (TBAA) Namık Aksel Emir Alpay Fatih Arabacıoğlu 54 FINTECH Gür Çağdaş Değişen teknoloji ile portföy yönetimi endüstrisi için değişim kaçınılmaz Tankut Taner Çelik Tevfik Eraslan Aylin Alkan / Fintech İstanbul / Londra Temsilcisi Bengi Subaşı Gerçek Osman Göktan 56 Robot Danışmanlar finansal ürünlerin iş modellerini değiştirmek için geldiler Murat Gülkan Hakan Elmas, CFA / Kurucu ortak, CFE / ZEKAI Özgür Güneri Mahmut Kaya Avşar Sungurlu Alim Telci 58 YATIRIM TRENDLERİ Dr. Gürman Tevfik Factor Investing: Smart Beta ve Ötesi Selim Yazıcı Gökhan Kula, CFA, FRM / Yönetici Ortak ve CIO, Fon Yöneticisi / MYRA Capital Reklam Müdürü Selin Sözer Kayar [email protected] 62 FON DÜNYASI Derleyen: Halim Çun / Genel Müdür, Gedik Portföy Yönetimi A.Ş. Yayın Türü Yaygın, süreli. Kurumsal Yatırımcı TKYD’nin 65 KONFERANS AJANDASI üç ayda bir yayınlanan sektörel yayın organıdır. Yönetim Adresi 66 SANAT KYD Bilgi Yönetimi ve İletişim A.Ş. Sonsuzluğa 30 Saniye ve 2017 Yılının En İyi Sergileri İş Kuleler Kule:2 Kat:8, 34330 4.Levent - İstanbul - Türkiye Tel: +90 212 279 03 99 Fax: +90 212 279 07 44 Doç. Dr. Evren Bolgün / Ekonomist/Stratejist www.kyd.com.tr
İTALİK Ajans Yayıncılık Reklam ve Matbaa 68 EĞİTİM Grafik Tasarım ve Baskıya hazırlık Finansal Planlama Gerçek Hayatta Nasıl Uygulanır? Derya Bozkurt Tel: 0212 321 2171 Alparslan Budak / Başkan Yardımcısı Finansal Planlama Derneği / Yönetim Kurulu Üyesi, Uluslararası Yatırımcı Eğitimi Forumu Baskı Şekil Ofset A.Ş. 71 Ülkemizde yeni bir girişim: Trader Koçluğu Tel: 0212 565 77 01 Deniz Başkaynak / Kurucu ve Trader Koçu / Perfomind Zihin Odaklı Performans ve TKYD Kurumsal Yatırımcı dergisi, TKYD tarafından yatırımcıları bilgilendirme Trader Koçluğu / www.perfomind.com amacıyla hazırlanmıştır. Bu dergide yer alan her türlü haber, bilgi ve yorumlar; güvenilir olduğuna inanılan Kaynaklar tarafından hazırlanmış araştırma rapor- ları, değerlendirmeler, atıflar, çeviriler ve istatistikî verilerden derlenmiştir. Der- Derleyen: Levent Gürses gide yer alan tüm yazılar ve içeriklerinden yazarları sorumludur. Bilgilerin hata 72 YATIRIMCI KİTAPLIĞI ve eksikliğinden ve ticari amaçla kullanılmasından doğabilecek zararlardan TKYD Kurumsal Yatırımcı dergisi sorumlu değildir. Dergide yer alan yazılar izin 74 EFAMA alınmadan ve kaynak gösterilmeden hiçbir şekilde kullanılamaz. Avrupa Yatırım Fonları Sektörü 2017 3.Çeyrek Görünümü Dünya Yatırım Fonları Varlıkları ve Satış Verileri
76 TÜRKİYE SEKTÖR VERİLERİ SEKTÖRDEN HABERLER
FON KURULUŞLARI, 4. İş Portföy Yönetimi A.Ş. maye tavanı içerisinde 5.000.000 PYŞ FAALİYET İZNİ, Altyapı Girişim Sermayesi Yatırım TL olan çıkarılmış sermayesinin SERMAYE ARTIŞI* Fonu’nun katılma paylarının ihracı- 6.000.000 TL’ye artırılmasına izin na ilişkin verildi. ihraç belgesinin onaylanması tale- binin olumlu karşılanmasına karar 8. Ata Portföy Yönetimi A.Ş. De- 1. Kare Portföy Yönetimi A.Ş. De- verildi. ğişken Şemsiye Fon kuruluşuna izin ğişken Şemsiye Fon kuruluşuna izin verildi. verilmesi talebinin olumlu karşılan- 5. 5.000.000 TL kayıtlı sermaye ta- masına karar verildi. vanı içerisinde 1.000.000 TL başlan- 9. RE-PIE Gayrimenkul ve Girişim gıç sermayeli Oragon Gayrimenkul Sermayesi Portföy Yönetimi A.Ş. 2. KT Portföy Yönetimi A.Ş. Miraj Portföy Yönetimi A.Ş. kuruluşuna Maslak 1453 Gayrimenkul Yatırım Enerji Girişim Sermayesi Yatırım izin verildi. Fonu’nun katılma paylarının ihracına Fonu’nun kuruluşuna izin verilmesi ilişkin ihraç belgesi onaylandı. talebinin olumlu karşılanmasına 6. Albaraka Gayrimenkul Port- karar verildi. föy Yönetimi A.Ş.’nin III-55.1 sayılı 10. Troya Portföy Yönetimi Portföy Yönetim Şirketleri ve Bu A.Ş.’nin kayıtlı sermaye tavanının 3. Mükafat Portföy Yönetimi A.Ş. Şirketlerin Faaliyetlerine İlişkin 4.000.000 TL’den 10.000.000 TL’ye Birinci KOBİ Girişim Sermayesi Yatırım Esaslar Tebliği’nin 4. maddesinin artırılması ve eşanlı olarak 4.000.000 Fonu ve Mükafat Portföy Yönetimi birinci fıkrası çerçevesinde faaliyet TL olan çıkarılmış sermayesinin A.Ş. Buket Girişim Sermayesi Yatırım gösterebilmesini teminen ve un- 4.750.000 TL’ye artırılması amacıyla Fonu’nun kuruluşuna izin verilmesi vanının Albaraka Portföy Yönetimi esas sözleşmesinde yapılacak deği- ve katılma paylarının ihracına ilişkin A.Ş. olarak değiştirilmesi amacıyla şiklik olumlu karşılandı. ihraç belgelerinin onaylanması talebi esas sözleşmesinin tadil edilmesi ile olumlu karşılandı. Mükafat Portföy yatırım danışmanlığı yetki belgesi 11. Oyak Portföy Yönetimi A.Ş.’nin, Yönetimi A.Ş. Birinci Akaryakıt Sek- verilmesi talepleri olumlu karşılandı. 10.000.000 TL kayıtlı sermaye tavanı törü Gayrimenkul Yatırım Fonu’nun içerisinde 4.250.000 TL olan çıkarıl- katılma payları ihracına ilişkin ihraç 7. Actus Portföy Yönetimi mış sermayesinin 6.750.000 TL’ye belgesi onaylandı. A.Ş.’nin, 25.000.000 TL kayıtlı ser- artırılmasına izin verildi.
4 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 * Sermaye Piyasası Kurulu duyurularından derlenmiştir. 12. 24 Gayrimenkul Portföy Yöne- A.Ş. OKS Standart Emeklilik Yatırım timi A.Ş.’nin, 5.000.000 TL kayıtlı ser- Fonu, BNP Paribas Cardif Emeklilik Fonun Ünvanı maye tavanı içerisinde 3.500.000 TL A.Ş. OKS Katılım Standart Emeklilik Ak Portföy %100 Anapara Koruma Amaçlı olan çıkarılmış sermayesinin 3.750.000 Yatırım Fonu, Cigna Finans Emeklilik Yirminci Fon TL’ye artırılmasına izin verildi. ve Hayat A.Ş. OKS Standart Emekli- Halk Portföy Kısa Vadeli Kira Sertifikaları lik Yatırım Fonu, Fiba Emeklilik ve Katılım Fonu 13. RE-PIE Gayrimenkul ve Girişim Hayat A.Ş. OKS Standart Emeklilik Deniz Portföy Frs Serbest Özel Fon Sermayesi Portföy Yönetimi A.Ş. Yatırım Fonu, Fiba Emeklilik ve Ha- Ak Portföy ING Bank Özel Bankacılık ve Platinum Avrasya Stratejik Gayrimenkul Yatırım yat A.Ş. OKS Katılım Standart Emek- Fon Sepeti Özel Fonu Fonu ve REPIE Gayrimenkul ve Girişim lilik Yatırım Fonu, Garanti Emeklilik Sermayesi Portföy Yönetimi A.Ş. ve Hayat A.Ş. OKS Standart Emekli- Garanti Portföy ING Bank Özel Bankacılık ve Avrupa Stratejik Gayrimenkul Yatırım lik Yatırım Fonu, Garanti Emeklilik Platinum Değişken Özel Fon Fonu’nun kuruluşuna izin verilmesi ve ve Hayat A.Ş. OKS Katılım Standart Fokus Portföy Forest Serbest Fon katılma paylarının ihracına ilişkin ihraç Emeklilik Yatırım Fonu, Groupa- Actus Portföy Lidya Serbest Fon belgeleri onaylandı. ma Emeklilik A.Ş. OKS Standart Gedik Portföy Ege Serbest Özel Fon Emeklilik Yatırım Fonu, Groupama Hedef Portföy Kuzey Serbest Fon 14. İstanbul Portföy Yönetimi A.Ş. Emeklilik A.Ş. OKS Katılım Stan- İstanbul Portföy Dördüncü Serbest Fon Bosphorist Girişim Sermayesi Yatırım dart Emeklilik Yatırım Fonu, Halk Deniz Portföy Esmer Serbest Özel Fon Fonu’nun katılma paylarının ihracına Hayat ve Emeklilik A.Ş. OKS Stan- Garanti Portföy Mutlak Getiri Hedefli Değişken Fon ilişkin ihraç belgesinin onaylanması dart Emeklilik Yatırım Fonu, Halk Garanti Portföy İkinci Fon Sepeti Fonu talebi olumlu karşılandı. Hayat ve Emeklilik A.Ş. OKS Katılım Qinvest Portföy İkinci Serbest Fon Standart Emeklilik Yatırım Fonu, 15. Aşağıda unvanları yer alan emek- Katılım Emeklilik ve Hayat A.Ş. OKS lilik yatırım fonlarının kuruluşlarına Katılım Standart Emeklilik Yatırım 17. Vera TYT Gayrimenkul Portföy izin verilmesi ve söz konusu fonların Fonu, Metlife Emeklilik ve Hayat Yönetimi A.Ş.’nin faaliyet izni ile portföy paylarının Kurul kaydına alınması A.Ş. OKS Standart Emeklilik Yatırım yöneticiliği yetki belgesi verilmesi talebi talepleri olumlu karşılandı: Fonu, Metlife Emeklilik ve Hayat olumlu karşılandı. A.Ş. OKS Katılım Standart Emeklilik Allianz Yaşam ve Emeklilik A.Ş. OKS Yatırım Fonu, NN Hayat ve Emeklilik 18. KT Portföy Yönetimi A.Ş. KOBİ Girişim Standart Emeklilik Yatırım Fonu, A.Ş. OKS Standart Emeklilik Yatırım Sermayesi Yatırım Fonu’nun kuruluşuna Allianz Yaşam ve Emeklilik A.Ş. OKS Fonu, NN Hayat ve Emeklilik A.Ş. izin verildi. Katılım Standart Emeklilik Yatırım OKS Katılım Standart Emeklilik Yatı- Fonu, Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. rım Fonu, Vakıf Emeklilik ve Hayat 19. Global MD Portföy Yönetimi A.Ş. OKS Standart Emeklilik Yatırım Fonu, A.Ş. OKS Standart Emeklilik Yatırım Birinci Gayrimenkul Yatırım Fonu katılma Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. OKS Fonu, Vakıf Emeklilik ve Hayat A.Ş. paylarının ihracına ilişkin ihraç belgesinin Katılım Standart Emeklilik Yatırım OKS Katılım Standart Emeklilik Yatı- onaylanması talebi olumlu karşılandı. Fonu, Axa Hayat ve Emeklilik A.Ş. OKS rım Fonu, Ziraat Hayat ve Emeklilik Standart Emeklilik Yatırım Fonu, Axa A.Ş. OKS Standart Emeklilik Yatırım 20. RE-PIE Gayrimenkul ve Girişim Serma- Hayat ve Emeklilik A.Ş. OKS Katılım Fonu, Ziraat Hayat ve Emeklilik yesi Portföy Yönetimi A.Ş.’nin, 5.000.000 TL Standart Emeklilik Yatırım Fonu, A.Ş. OKS Katılım Standart Emeklilik kayıtlı sermaye tavanı içerisinde 3.750.000 AvivaSA Emeklilik ve Hayat A.Ş. OKS Yatırım Fonu. TL olan çıkarılmış sermayesinin 4.000.000 Standart Emeklilik Yatırım Fonu, TL’ye çıkarılması talebi olumlu karşılandı. AvivaSA Emeklilik ve Hayat A.Ş. OKS 16. Aşağıda unvanına yer verilen Katılım Standart Emeklilik Yatırım fonların katılma paylarının ihracına 21. ICBC Turkey Portföy Yönetimi Fonu, Bereket Emeklilik ve Hayat A.Ş. ilişkin izahnamenin onaylanması ta- A.Ş.’nin yatırım danışmanlığı faaliyet izni OKS Katılım Standart Emeklilik Yatı- lebinin olumlu karşılanmasına karar ile yetki belgesi verilmesi talebi olumlu rım Fonu, BNP Paribas Cardif Emeklilik verildi. karşılandı.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 5 TKYD ANKET
FON YÖNETİCİLERİ BEKLENTİ ANKETİ 1.Çeyrek/2018 Yeni yıla girerken favori yatırım aracı hisse senedi
Kurumsal Yatırımcı dergisinin düzenlediği “Fon Yöneticileri Üç Aylık Beklenti Anketi”ne göre, yeni yılın ilk çeyreğinde öne çıkan yatırım aracı hisse senedi olacak. Fon yöneticilerinin borsada sektör tercihleri bankacılık, perakende ve petrokimya olarak sıralandı. Hisse senedi yoğun yatırım fonları yine favori. En fazla takip edilecek ekonomik veri ise enflasyon… Fon Yöneticileri Üç Aylık Beklenti 2018 1. Çeyrek Anketi, Türkiye Kurumsal Yatırımcı Yöneticileri Derneği (TKYD) üyelerinden oluşan 19 fon yöneticisinin katılımıyla 20-27 Aralık 2017 tarihleri arasında gerçekleştirildi.
Yeni yıla girerken ABD Merkez Bankası kararları yine belirleyici% Hisse senedi yeni yılın ilk çeyreğinde öne çıkıyor % Piyasalarda belirleyici olacak etken % Yatırım aracı hangisi olur? % FED para politikası kararları 36% Kısa vadeli hazine bonosu/repo 5 İç siyasi gelişmeler 11 Hisse senedi 48 Avrupa’da ekonomik ve siyasi gelişmeler 5 Altın 5 Dış siyasi gelişmeler ve Orta Doğu 11 Özel sektör tahvili 21 TCMB para politikası kararları 16 Euro/Dolar 5 Çin ve Uzakdoğu ekonomik verileri - Emtia - Diğer 21 Uzun vadeli tahvil - Eurobond 16 ABD Merkez Bankası’nın (FED) para politikasına ilişkin kararlar yeni yıla girerken de fon yöneticileri tarafından piyasalarda en önemli belirleyi- Fon Yöneticileri Üç Aylık Beklenti Anketi’ne katılanların %48’i yeni ci faktör olarak belirtildi. Beklenti anketine katılan fon yöneticilerinin yılın ilk çeyreğinde yatırım aracı tercihlerinin hisse senedi olacağını %36’sı bu yönde görüş belirtti. Anketin diğer faktörler seçeneğine ge- belirtti. En yakın takip eden yatırım aracı ise %21 ile özel sektör len dört cevabın ikisi şirketlerin kar beklentileri, biri ABD’de ekonomik tahvili oldu. gelişmeler ve bir diğeri de enflasyon olarak yer aldı.
6 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Enflasyon yine en önemli gösterge Avrupa piyasalarından yüksek performans beklentisi sürüyor
En çok hangi ekonomik gösterge takip % edilecek? Hangi ülke/bölge borsalarından iyi % Enflasyon 58 performans bekliyorsunuz? Büyüme 11 ABD 26 Cari açık - Avrupa 42 Döviz kuru 26 Gelişmekte olan piyasalar 32 Bütçe açığı 5 Diğer - Petrol fiyatları - Diğer - Fon yöneticileri, küresel hisse senedi piyasalarında beklenen en iyi performansa yönelik olarak Avrupa piyasalarını tercih etmeye Fon yöneticilerinin takip edeceği en önemli ekonomik göstergeyi sorgulayan devam edecek. Anket katılımcılarının %42’si ilk çeyrekte en iyi anket sorusuna verilen cevaplar, 2017 yılının son iki çeyreğindeki sonucun performansı Avrupa’dan beklediklerini belirtirken, gelişmekte değişmediğini ortaya koydu. Katılımcıların %58’inin belirttiği Enflasyon yeni olan piyasalar %32, ABD %26 oy aldı. yılın ilk çeyreği için de en önemli gösterge oldu. Döviz kuru %26 ile izledi. YATIRIM ARAÇLARI 2018 1. ÇEYREK VE YIL SONU TAHMİNLERİ
Gösterge bono faizi (%) TCMB politika faiz oranı (%)
Medyan En Yüksek En Düşük Medyan En Yüksek En Düşük 1.Çeyrek 13 13,75 11,5 1.Çeyrek 12,62 13,5 8 Yılsonu 12,9 15 10,5 Yılsonu 11 14 8 BIST 100 endeksi ABD Doları/TL
Medyan En Yüksek En Düşük Medyan En Yüksek En Düşük 1.Çeyrek 115,000 120,000 106,000 1.Çeyrek 3,89 4 3,72 Yılsonu 124,500 140,000 100,000 Yılsonu 4,1 4,4 3,5 Euro/TL Döviz Sepeti
Medyan En Yüksek En Düşük Medyan En Yüksek En Düşük 1.Çeyrek 4,6 4,75 4,43 1.Çeyrek 4,24 4,37 4,07 Yılsonu 4,8 5,15 4,15 Yılsonu 4,45 4,77 3,82
12 AYLIK ENFLASYON BEKLENTİSİ Yeni yıla girerken hisse senedi nında yer alırken, Fon Sepeti fonları fonları favori %42 ile dikkat çekti. Medyan En Yüksek En Düşük Katılımcıların en fazla üç fon türü 12 aylık enflasyon 10 12 8 belirttiği ankette, Borçlanma Araçları Fon Türü Katılımcı sayısı % Fonları da %37 oy aldı. Diğer seçe- neğini işaretleyen katılımcıların ter- Altın ve Petrolde yatay seyir Borçlanma Araçları 7 37 cihleri ise Özel Sektör Tahvili Fonu beklentisi devam ediyor Hisse Senedi 13 68 ve Eurobond Fonu olarak belirtildi. Kıymetli Madenler 4 21 Yön Altın Brent Petrol Fon Sepeti 8 42 Banka, perakende ve YUKARI %32 %32 Para Piyasaları 6 32 petrokimya sektörü AŞAĞI %21 %16 Katılım - - hisseleri favori YATAY %47 %52 Değişken 9 47 İlk çeyrekte fon yöneticilerinin Serbest 5 26 borsada sektör tercihlerinin başında Diğer 2 11 2017 son çeyreğinde olduğu gibi Altın ve Petrol için bankacılık sektörü hisseleri yer aldı. yeni yılda da yatay seyir tahminleri yapıldı. Anket 2017 yılında listenin gerisinde kalan katılımcılarının %52’si Petrol için, %47’si de Altın için ilk banka hisselerinin tekrar cazip çeyrekte yatay seyir beklediklerini belirttiler. Yılın ilk çeyreğinde yatırım fonu türü görülmeye başladığını ortaya koyan tavsiyelerinin başında Hisse Senedi anket sonuçlarına göre, perakende Her iki emtiada da yukarı hareket bekleyenlerin oranı Fonları yer alacak. Anket katılımcıla- ve petrokimya hisseleri de en fazla %32 oldu. Altın için aşağı yönde hareket bekleyenler rının %68’i tavsiye listesinde bu türe tercih edilen diğer iki sektör olarak %21 olurken, petrolde %16’da kaldı. yer verdi. Değişken fonlar %47 ora- takip etti.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 7 TKYD’den
14 – 15 Kasım 2017‘de Wyndham Grand Hotel ‘de gerçekleşen Türkiye Sermaye Piyasaları Kongresi 2017 Geleceğimiz İçin Büyüme konferansında TKYD Başkanı Dr. Alp Keler, “Birikimlerimiz Portföy Yönetimi ile Değer Kazanıyor” başlıklı oturumda Moderatör olarak yer aldı.
TKYD geleneksel Yeni Yıl Kokteyli 26 Aralık 2017 akşamı Levent Şans Restaurant’ta yapıldı
8 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Sorularımızı cevaplayın, kitap kazanın! Kurumsal Yatırımcı’nın 39. sayısında (Ekim-Aralık 2017) Fon Dünyası sayfalarında yayınlanmış bilgilerden oluşan soruların doğru cevaplarını 13 Nisan 2018 tarihine kadar [email protected] adresine gönderen 10 okuyucumuza Scala Yayıncılık’tan kitap hediye ediyoruz.
1- İspanyol fon yöneticisi Cobas'ın finans kültürünün yaygınlaşması için başlattığı projesinin adı nedir?
2- The Food for Generations fonunu kim kurdu? PYŞ ÇALIŞAN ANKETİ
PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİ ÇALIŞAN PROFİLİ ANKETİ 2017
Portföy Yönetimi Sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin çalışan profilini ortaya koyup, sektörün büyüme trendine ilişkin verileri oluşturmayı amaçlayan ve ilki 2009 yılında gerçekleştirilen Portföy Yönetim Şirketleri Çalışan Profili Anketi’ne 2017 yılı için toplam 15 portföy yönetim şirketi ve üç gayrimenkul portföy yönetim şirketi katıldı.
ŞİRKETLERİN FAALİYET ALANLARI: Ankete katılan kurumların 14’ü yatırım fonu, 11’i de emeklilik yatırım fonu faaliyetinde bulunduğunu bil- dirdi. Borsa Yatırım Fonu sadece iki kurum tarafın- dan belirtilen faaliyet alanı olarak dikkat çekti. Özel portföy yönetimi yapan kurumların sayısı 13 olurken, Yatırım Danışmanlığı faaliyeti ise yedi kurum tarafın- dan belirtildi. Ankette yer alan tüm alanlarda faaliyet gösteren şirket sayısı ise iki oldu. (Tablo 1) ÇALIŞANLARA VE DEPARTMANLARA Tablo 1: Faaliyet Alanları Şirket sayısı İLİŞKİN BİLGİLER: Yatırım Fonu 14 Emeklilik Yatırım Fonu 11 Tablo 2: Personelin pozisyonlarına göre dağılımı Kişi sayısı Borsa Yatırım Fonu 2 Alternatif ve Yapılandırılmış Fonlar 5 Üst düzey yönetici (Müdür ve üstü) 88 Özel Portföy Yönetimi 13 Portföy Yöneticisi 115 Yatırım Danışmanlığı 7 Yatırım Danışmanı 15 Diğer 1 Kurumsal İletişim/İş Geliştirme/Pazarlama/Satış 43 Araştırma 22 Operasyon/Bilgi İşlem 44 Mali ve İdari İşler 53 Risk Yönetimi/Denetim/Teftiş 49 Diğer 12
10 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Tablo 3: Cinsiyet dağılımı Kişi sayısı Kadın 158 Erkek 272 Toplam 430
Tablo 4: Yaş dağılımı Kişi sayısı 18-29 58 30-39 194 40-49 157 50 ve üzeri 21
Tablo 7: Dışarıdan alınan hizmet Şirket sayısı Bilgi İşlem/IT 11 Fon Hizmeti 9 Risk Yönetimi 7 Araştırma 4 İç Kontrol 3 İnsan Kaynakları 2 Hukuk 2 Gayrimenkul değerleme 2
Tablo 5: Eğitim durumu Kişi sayısı Lise ve altı 27 DIŞARIDAN ALINAN HİZMETLER: Lisans 221 Dışarıdan alınan hizmetlerin başında Bilgi Lisansüstü 172 İşlem/IT hizmetleri yer alarak ilk kez Fon Doktora 10 Hizmeti’nin önüne geçti. Üçüncü sırayı yine Risk Yönetimi aldı. Denetim, vergi mevzuat/ danışmanlık, finansal danışmanlık, eğitim birer kurum tarafından belirtilen alanlar oldu.
Tablo 6: 2017 yılında personel sayısında değişim Personel sayısında artış 22 Personel sayısında azalış 7 Personel sayısı değişmeyen kurum sayısı 6
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 11 2018’de TÜRKİYE EKONOMİSİ
10 EKONOMİSTTEN 2018 YILI İÇİN TÜRKİYE TAHMİNİ Gözde İlter Çağıl Ak Portföy Yönetimi A.Ş. Ekonomistlere göre, 2018 yılında küresel ölçekte yüksek risk iştahı ve büyümenin Ekonomik aktivitenin olağan koşullarına girmesi, yüksek süreceği beklentileri Türkiye gibi gelişmekte enflasyon temasını bir miktar törpüleyecektir. Bu ortamda olan piyasalara olumlu yansıyabilecek. yegâne risk faktörünün gelişmiş Merkez Bankalarının politikaları yine ülkeler tarafında arz kaynaklı sınırlı enflasyon artışı ve merkez yakından takip edilirken, jeopolitik bankalarının bu duruma vereceği gelişmeler de önemli bir faktör olmayı muhtemel politika tepkisinin olduğu söylenebilir. sürdürecek. Geçen yıl kamunun ekonomiyi destekleyen politikalarının seyri de Küresel büyüme teması ile ılımlı enflasyon görünümü, gelişen ülke belirleyici olarak değerlendiriliyor. ekonomilerine yeni yılda elverişli bir ortam yaratacak nitelikte... Küre- sel likidite bolluğunun hız kesse $/TL $/TL €/$ €/$ Büyü- $/TL CARİ de 2018 yılında da devam edeceği me% Yılsonu Yıl içi Yıl içi €/$ Yıl içi Yıl içi TÜFE AÇIK 2018 tahminleri En En Yılsonu En En Düşük Yüksek Düşük Yüksek MLYR$ algısı güçlü risk iştahını destekliyor. Dolayısıyla, küresel şartların bizim Gözde İlter Çağıl/ Ak Portföy 5 4,16 1,18 9,3 46 piyasalarımız açısından olumlu oldu- ğunu söyleyebiliriz. Ancak, 2017’nin Ahmet Levent Alkan/ 4 9,80 48 Deniz Portföy kamu tarafının sıra dışı önlemleri ile Burak Kanlı/ büyüme açısından çok parlak bir yıl 4,7 4,18 3,70 4,25 1,17 1,13 1,21 9,5 39 Finans Yatırım olması, 2018’de bu durumun aynı Nihan Ziya Erdem/ ölçekte tekrarını güç kılıyor. Ekono- Garanti Yatırım 4-4,5 9 50 mik aktivitenin olağan koşullarına Erol Gürcan/ Gedik Yatırım 4 4,02 3,55 4,10 1,22 1,10 1,30 8,5 45 girmesi, yüksek enflasyon temasını Banu Kıvcı Tokalı/ bir miktar törpüleyecektir. Bu ortam- Halk Yatırım 4 3,98 3,65 4,05 1,20 1,15 1,25 8,7 46 da yegâne risk faktörünün gelişmiş İbrahim Aksoy/ ülkeler tarafında arz kaynaklı sınırlı 5 4,17 9,9 49 HSBC Portföy enflasyon artışı ve merkez bankala- Nilüfer Sezgin/ rının bu duruma vereceği muhtemel İş Portföy 4 4,20 1,20 9,7 45,4 politika tepkisinin olduğu söylene- Serkan Gönençler/ Şeker Yatırım 3,5 4,05 3,70 4,15 1,13 1,13 1,20 9,5 47,5 bilir. Pınar Uğuroğlu/ TEB Portföy 4 4,04 1,23 9 43,7
Kurumlar alfabetik olarak sıralanmıştır.
12 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Ahmet Levent Alkan Burak Kanlı Nihan Ziya Erdem Deniz Portföy Finans Yatırım Garanti Yatırım
Hükümetin teşvikleriyle 2018 yılının makro anlamda 2018 yılında hem tüketim tamamlanan 2017’nin ardından normalleşme yılı olmasını bekliyorum. hem de yatırım harcamalarındaki 2018 yılında Euro bölgesinin Yani, büyümenin daha ılımlı hale geldiği, artışın büyümeyi destekleyeceğini ılımlı toparlanması, FED’in faiz kredi büyüme hızının normal seviyelere düşünüyoruz. Öte yandan kamunun artışlarını sürdürmesi ve jeopolitik döndüğü, enflasyonun bununla ilintili ekonomiyi destekleyen politikalarının gelişmelerin şekillenmesi gibi biçimde bir miktar düştüğü, cari dengenin 2018 yılında da devam etmesini parametreler önemli olacak. altın ithalatındaki normalleşmeyle bekliyoruz. düzeldiği bir yıl… Türkiye ekonomisi, beklentilerin üzerinde 2017 yılının ilk üç çeyre- IMF tahminine göre, dünya 2017 yılı tüm makro göstergelerin bek- ğinde yıllık %7.4 büyüdü. Bu bü- ticaret hacmi 2018’de %4,0 ve lentilerin ve geçmiş ortalamaların çok yümede vergi indirimleri, KGF’den DTÖ tahminlerine göre de %3,2 üstüne çıktığı bir yıl oldu. Büyüme, sağlanan kredi imkanı, AB’ye ihracat oranında artacak. Bu kümülatifte enflasyon, faizler, cari denge… 2018 yı- ve turizm sektöründeki toparlanma Türkiye ekonomisini dış ticarette lının makro anlamda normalleşme yılı etkili oldu. Bu etkilerle 2017 yılında monoton bir yıl bekliyor. Toplam olmasını bekliyorum. Yani, büyümenin büyümenin %7’ye yakın olduğunu dış ticaret hacmimizin milli gelire daha ılımlı hale geldiği, kredi büyüme tahmin ediyoruz. 2018 yılında ise normalleşen ekonomik aktivite oranı %45’ler düzeyinde seyre- hızının normal seviyelere döndüğü, ile büyümenin %4-4.5 civarında diyor. 2015 yılında $12.07 Milyar enflasyonun bununla ilintili biçimde gerçekleşmesini bekliyoruz. 2018 olan “doğrudan yabancı yatırımlar” bir miktar düştüğü, cari dengenin altın yılında hem tüketim hem de yatırım 2016 yılında $7.36 Milyar’a geriledi. ithalatındaki normalleşmeyle düzeldiği harcamalarındaki artışın büyümeyi 2017’nin Ocak-Eylül kapanışında bir yıl… Bu yıl, jeopolitik gelişmeler destekleyeceğini düşünüyoruz. Öte ise $5.09 Milyar’da kaldı. Sektörel ve diğer ülkeler ile ilişkiler finansal yandan kamunun ekonomiyi des- bazda doğrudan yatırımlarda “Hiz- piyasalar ve ekonomi için hem riskleri tekleyen politikalarının 2018 yılında met/Sinai” oranındaki artış sanayi hem de fırsatları barındıran hususlar da devam etmesini bekliyoruz. 2017 yatırımlarındaki duraksamayı işaret olmaya devam edecek. 2018 yılı için yılında enflasyon son yılların en yüksek seviyesine çıktı. Manşet enf- ediyor. 2015/ 1.1, 2016/ 1.4 ve bence en kritik alan ise kamu dengesi lasyonun 2018 yılsonunda %9 sevi- 2017 Eyl/ 1.77 şeklinde seyre- olacak. Kamu, gerek yarattığı yatırım yesine düşmesini bekliyoruz. TL’nin derken, enerji yatırımları dışında talebi gerekse özel sektöre verdiği des- reel bazda değer kaybetmeyeceğini doğrudan yabancı yatırımlarda tekler ile oyunun içinde olmaya devam düşündüğümüz 2018 yılında, gıda artış da bulunmuyor. Hükümetin edecek. Ancak özel sektör talebindeki ve çekirdek enflasyonun aşağı yönlü teşvikleriyle tamamlanan 2017’nin bir yavaşlama veya küresel sermaye bir eğilimle manşet enflasyona yakın ardından 2018 yılında Euro bölge- hareketlerindeki zayıflama, bütçe açığı seyredeceğini tahmin ediyoruz. Yıl sinin ılımlı toparlanması, FED’in ve faizler üzerinde yüksek oranda genelinde Brent petrol fiyatlarının faiz artışlarını sürdürmesi ve jeopo- olumsuz etkide bulunabilir. varil başına ortalama 65 ABD Doları olacağı varsayımı ile cari işlemler litik gelişmelerin şekillenmesi gibi açığının 2018 yılında genişlemeye parametreler önemli olacak. devam ederek $50 milyar’a yaklaş- masını bekliyoruz.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 13 2018’de TÜRKİYE EKONOMİSİ
Erol Gürcan Banu Kıvcı Tokalı İbrahim Aksoy Gedik Yatırım Halk Yatırım HSBC Portföy
2018 yılında bir miktar yumuşak iniş Gelişmiş ekonomilerde enflasyonun TCMB’nin para politikası duruşu öngörmekle birlikte büyümenin güçlü ılımlı seyri ve merkez bankalarının likidite ve piyasanın yurtiçi risk algısı 2018’de olarak nitelenebilecek seviyelerde devam desteğini çekmede gösterdiği tedirginlik, de ekonomik aktivite ve finansal etmesini bekliyoruz. 2017 sonu itibariyle küresel risk iştahı açısından gelişen varlık fiyatları açısından birinci baz etkisinin olumluya dönmesinin piyasaları ön planda tutmaya devam edecek derece önemde olacak görünüyor. Bu beklendiği enflasyonda, yılın ilk yarısında önemli bir unsur. konulardaki gelişmelerin tahminlerde yeniden tek hanelere dönüleceğini değişikliğe neden olabileceğini öngörmekteyiz. Bu yıl kadar güçlü olmamakla ve daha fazla şimdiden belirtelim. dalgalanma içermesi muhtemel görünmekle Son yıllarda yaşanan iç ve dış negatif birlikte, 2018 yılında da destekleyici küresel Ekonomi yönetimi, son çeyrekte TL’de şokların ardından, ekonomi ve finansal düşük faiz ortamının devam edebileceğini yaşanan oynaklığın ekonomi üzerindeki piyasaları destekleme yönünde atılan düşünüyoruz. Gelişmiş ekonomilerde enf- olumsuz etkisinin minimuma indirilmesi adımların katkısıyla 2017 yılında oldukça lasyonun ılımlı seyri ve merkez bankalarının için Kredi Garanti Fonu’nun 2018’de aynı güçlü bir büyüme performansı yakalandı. likidite desteğini çekmede gösterdiği tedir- büyüklükte devam edeceğini ve yeni is- Bu durumun yüksek bir baz oluşturma- ginlik, küresel risk iştahı açısından gelişen tihdam teşviklerini açıkladı. Atılan adımlar sı ve 2017 yılındaki ekstra destekleyici piyasaları ön planda tutmaya devam edecek 2018’de de ekonomik aktiviteye olumlu adımların 2018 yılında önemli ölçüde önemli bir unsur. yansıyacak görünüyor. Fakat 2018’de KGF normale dönecek olması nedeniyle, 2018 Böyle bir küresel ortamda da, enflasyonda etkisinin azalmasıyla kredi büyümesi ya- yılında bir miktar yumuşak iniş öngör- en kötünün geride kaldığını düşündüğü- vaşlayabileceği için büyümede yavaşlama mekle birlikte büyümenin güçlü olarak müz, büyüme hızı yavaş dünya ekonomi- görülebilir. HSBC Portföy olarak büyü- nitelenebilecek seviyelerde devam etme- sinde dikkat çekmeye devam eden, petrol menin 2017’deki %6.8’den 2018’de 5.0’e sini bekliyoruz. 2017 sonu itibariyle baz fiyatlarının ılımlı görünümü altında enerji yavaşlayabilecek olsa da görece yüksek etkisinin olumluya dönmesinin beklendiği ithalatçısı olmanın avantajıyla cari açığını seyretmesini öngörüyoruz. enflasyonda, yılın ilk yarısında yeniden sürdürülebilir seviyelerde tutabilecek, bu yıl Fiyatlama davranışında bozulma ve tek hanelere dönüleceğini öngörmekte- yaşanan artışa karşın bütçe açığı uluslararası TL’de değer kaybının gecikmeli etkisiy- yiz. Özellikle, büyüme performansı ile karşılaştırmalarda oldukça düşük seviye- le enflasyonun 2018’de görece yüksek gıda fiyatları ve kur kaynaklı gelişmelerin, lerde bulunan Türkiye ekonomisi, yabancı seyredeceğini ve yılı %9.9’da bitireceğini enflasyon tarafında tek haneli seviyelerin yatırımlar için cazip görünmeye devam tahmin ediyoruz. Cari açığın ise petrol kalıcı olup olmayacağını belirleyeceğini edebilecektir. fiyatındaki artışın da etkisiyle 44 milyar düşünüyoruz. Yıllar itibariyle büyümenin Nitekim, üçüncü çeyrek sonundan itiba- dolardan (%5.2) 49 milyar dolara (%5.4) hızlı seyrettiği dönemlerde artış gösteren ren diğer gelişen ekonomilerden olumsuz yükseleceğini öngörüyoruz. HSBC Portföy cari açık ile 2018 – 2020 OVP ile birlikte ayrışan piyasa dengelerinin son dönemde olarak Dolar/TL ve Euro/TL için 2018 yukarı yönlü önemli revizenin yapıldığı gösterdiği dikkat çekici toparlanma hare- sonu tahminlerimiz sırasıyla 4.17 ve 5.00 bütçe açığının seyri de 2018’de yakından keti, bahsettiğimiz bu olumlu dinamiklerin seviyesinde bulunuyor. TCMB’nin para takip edilecek başlıklar arasında olacak. bir yansıması olarak görülebilir. Ancak, iyi- politikası duruşu ve piyasanın yurtiçi risk Cari açık/GSYH ve bütçe açığı/GSYH leşme hareketinin korunmasında, iç ve dış algısı 2018’de de ekonomik aktivite ve oranları tarafında önemli bir bozulma ekonomik ve finansal dengelerin gelişimine finansal varlık fiyatları açısından birinci öngörmemekle birlikte; özellikle mali çı- uyumlu para ve maliye politikalarının uygu- derece önemde olacak görünüyor. Bu panın korunduğu algısının korunmasının lanmaya devam edilmesinin kritik öneminin konulardaki gelişmelerin tahminlerde son derece kritik olduğunu düşünüyoruz. de göz ardı edilmemesi gerekiyor. değişikliğe neden olabileceğini şimdiden belirtelim.
14 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Nilüfer Sezgin Serkan Gönençler Pınar Uğuroğlu İş Portföy Şeker Yatırım TEB Portföy
Küresel görünümün yurt içinde Türkiye’de KGF ve hükümetin Türk Lirasının döviz sepetine büyümeye ve dış finansman koşullarına mali teşviklerinin yardımıyla güçlü karşı geldiği değeri “pahalı” olarak olumlu yansıması beklenmektedir. büyüme eğilimi, buna karşın kurdaki algılamak mümkün olmadığından Kredilerdeki normalleşme ve yüksek baz volatilitenin etkisiyle çok yüksek 2018 yılı içinde kur üzerinde önemli etkisi ile Türkiye ekonomisinin büyüme seyreden enflasyon ve devam eden dış bir atak riski nispeten daha az hızında bir yavaşlama öngörülürken, kırılganlıklar öne çıkıyor. olabilir. Diğer taraftan, Türkiye’nin kamunun destekleyici rolünün süreceği enflasyonu kontrol altında tutması, Finansal piyasalarda, bir yıl önceki ve ihracat kanalının lehte işleyeceği tedirgin ruh halinin aksine, küresel dünyada reel faizlerin artabileceği tahmin edilmektedir. ölçekte senkronize büyüme süreci- bir ortamda her zamankinden daha nin desteği ve gelişmiş ülke merkez büyük önem taşıyor. 2018 yılında küresel büyüme hızının arta- bankalarının para politikalarında cağı öngörülmektedir. Gelişmiş ülkelerde normalleşme eğilimine karşın, des- 2018’e girerken küresel fon yönetici- gevşek para politikalarından çıkış sürecinin tekleyici duruşlarını sürdüreceğine leri hem gelişmiş hem de gelişmek- tarihsel kıyaslamalarda oldukça yavaş bir yönelik beklentilerle risk iştahı yüksek te olan hisse senedi piyasaları için şekilde ilerleyecek olması ve merkez ban- seyrediyor. Jeopolitik risklerin azala- olumlu bakıyor. BNP ekonomistleri- kalarının etkin beklenti yönetimi sayesinde cağı ve Çin’in bir miktar yavaşlasa da ne göre, dünyada Phillips eğrisi yatay uzun vadeli tahvil faizlerindeki yükselişin güçlü büyüme eğilimini koruyacağı kalmaya devam edecek. Yani küresel sınırlı kalması beklenmektedir. Bu durum düşüncesi de risk iştahını destekliyor. olarak ekonomilerin büyüdüğü, getiri arayışları ile gelişmekte olan ülkelere Türkiye’de ise KGF ve hükümetin mali enflasyonun tehdit olarak algılanma- yönelen yatırımları destekleyebilecektir. teşviklerinin yardımıyla güçlü büyüme dığı bir başka “Goldilocks” senaryosu Küresel görünümün yurt içinde büyümeye eğilimi, buna karşın kurdaki volatili- ile başbaşayız. Gerçekten de ABD ve dış finansman koşullarına olumlu yansı- tenin etkisiyle çok yüksek seyreden uzun vadeli tahvil faizleri artmayacak, ması beklenmektedir. Kredilerdeki nor- enflasyon ve devam eden dış kırıl- FED’in bilanço sıkılaştırmasına rağ- malleşme ve yüksek baz etkisi ile Türkiye ganlıklar öne çıkıyor. ABD ve AB ile men ABD doları güçlenmeyecek ve ekonomisinin büyüme hızında bir yavaş- ilişkilerin durumu da önemli bir risk Merkez Bankaları ekonomik büyüme- lama öngörülürken, kamunun destekleyici faktörü. 2018’de KGF desteğinin azal- yi riske atacak herhangi bir adımda rolünün süreceği ve ihracat kanalının lehte ması, kredi/mevduat oranının %125’in bulunmayacak ise, 2018 Gelişmekte işleyeceği tahmin edilmektedir. Jeopolitik üzerinde seyretmesi ve yurtdışından olan Ülke Ekonomileri için olumlu bir ve siyasi belirsizliklerin derinleşmediği borçlanmanın da birkaç yıl önceye yıl daha olabilir. Ama, 2017’nin Eylül durumda, döviz kurunda kalıcı oynaklıklar göre kısıtlı kalması nedeniyle büyü- ayında karşılaştığımız gibi FED’in beklenmezken, 4,20 dolar/TL seviyesine me %3,5 civarına gerileyebilir. Politik şahin algılanarak doların aniden doğru değer kaybının sürebileceği değer- ve jeopolitik riskler, TCMB’nin para güçlendiği ortamda, Türk Lirası başta lendirilmektedir. Bu varsayımlar altında enf- politikası duruşuna ilişkin belirsizlikler olmak üzere tüm Gelişmekte olan lasyondaki düşüşün sınırlı kalarak seneyi ve dış finansman ihtiyacımız, kurlarda Ülkeler kurları baskılanabilir. Bununla %9,7 ile bitirmesi mümkün görünmektedir yıl boyu volatilite yaratma potansiyeli birlikte, Türk Lirasının döviz sepetine ve bu katılık bir faiz artırımı daha gerektire- taşısa da, TL’nin reel anlamda tarihi karşı geldiği değeri “pahalı” olarak bilecektir. Küresel konjonktüre bağlı olarak dip seviyelerine yakın seyretmesi algılamak mümkün olmadığından reel faizde yükseliş yaşanabileceği değer- nedeniyle, 2016 ve 2017’deki kadar 2018 yılı içinde kur üzerinde önemli lendirilmekte ve iki yıllık tahvillerde %12,8 aşırı değer kaybı süreci beklemiyoruz. bir atak riski nispeten daha az olabilir. seviyesi öngörülmektedir. 2017 yılında hızla Enflasyonun ise baz etkisi ile önü- Diğer taraftan, Türkiye’nin enflasyo- artan altın ithalatının normalleşmesi saye- müzdeki birkaç ayda gerilese de, yıl nu kontrol altında tutması, dünyada sinde cari dengede 45 milyara doğru sınırlı boyu çift hane ya da çift haneye yakın reel faizlerin artabileceği bir ortamda bir genişleme öngörülmektedir. seviyelerde seyretmesini ve yılı %9,5 her zamankinden daha büyük önem civarında bitirmesini bekliyoruz. taşıyor.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 15 SEKTÖR ANALİZİ
Portföy Yönetiminin Yükselişi
iriş önemli aşamalar kaydetmiştir. Bu 2011-2014 yılları arasında görev Sermaye gelişmeleri değerlendireceğim yaptığım TKYD Yönetim Kurulu ve piyasalarının ve önümüzdeki döneme ilişkin Kurumsal Yatırımcı dergisi yayın gelişiminde öngörülerimi paylaşacağım bu kurulundaki çalışmalarımız ve o önemli bir rolü makalede öncelikle kuruluşundan dönemde proje halindeki pek çok olan port- itibaren kurumsal yatırımcıların hususun bugün hayata geçirilmiş föy yönetim sektörü ülkemizde gelişimi ve etkinliğinin artması olması benim için önemli bir dene- TKYD’ninG çok değerli çalışmaları, için değerli katkılarından dolayı yimdir. kamunun ve SPK başta olmak TKYD yönetimine ve özellikle 10 üzere düzenleyici kurumların yıldır adeta bir arşiv niteliğinde Portföy Yönetimine bakış kurumsal yatırımcıları önemseyen birikime kavuşan Kurumsal Ya- Portföy yönetimi sektörü konum vizyonu, Bireysel Emeklilik Siste- tırımcı dergisinin yayın kuruluna itibariyle yatırım kararlarını alan, minin de katkısı ile son 10 yılda ve editörüne teşekkür ediyorum. paraya yön veren, bu görevi
16 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 profesyonel ve etik ilkeler çer- Mevcut PYŞ’lerin de koşulları çevesinde yerine getiren, lisans sağlaması halinde kurabileceği sahibi, alanında yetkin uzmanların bu yeni fon türleri için uknvan- çalıştığı bir sektördür. Sermaye larında yer vermek suretiyle piyasalarında yatırım yapan (buy- yeni PYŞ’lerin kurulduğu görül- side), yatırımlara aracılık eden müştür. Hatta hem gayrimenkul (sell-side), bir de yatırım araçla- hem de girişim sermayesi fonu rını ihraç eden (issuer) kurumlar yönetmek üzere unvan değişik- vardır. Bunların herhangi bir liğine giden PYŞ’ler de mev- tanesinde yetersizlik var ise bu cuttur. Bu yeni türde kurulan piyasaların etkinliğinden bahsedi- fonlar tanımı itibariyle alternatif lemez. Eğer yatırım yapmak için yatırım fonları sınıfına girmek- yeterli fon mevcut değilse, yatırım tedir ve bu ürünlerin yakın bir araçlarını ihraç edenler için de Doç. Dr. Engin KURUN zaman içinde Borsa İstanbul yeterli kaynak oluşmayacaktır. Bir Piri Reis Üniversitesi Kurumsal Ürünler Pazarı’nda diğer açıdan da yeterli fon olma- işlem görmesi beklenmektedir. dığından yatırımlara aracılık eden 26 Aralık 2017 tarihi itibariyle 10 kurumların başarılı ihraç gerçek- PYŞ tarafından kurulan 28 adet leştirmesi söz konusu olamaz. PYŞ niteliğindeki kurumların gayrimenkul yatırım fonu ile 6 Bu durumu kişisel kariyerimde fon satış/dağıtım imkanlarının PYŞ tarafından kurulan 7 adet hem düzenleyici kuruluşlar, hem kısıtlı olduğu, yatırım ve emeklilik girişim sermayesi yatırım fonu yatırım yapan, hem de yatırımla- fonlarının tür ve sınıfının benzer ihraç belgesi SPK tarafından ra aracılık eden kurumlarda üst olduğu, %80 ağırlıklı olarak para onaylanmıştır. Bu PYŞ’lerden düzey yönetici olarak yakından piyasası fonundan oluşan, az sa- 3’ü her iki türde de fonun ku- gözlemledim. yıda alternatif (serbest, korumalı) ruluşunu gerçekleştirmiştir. Bu fonun olduğu, yabancı PYŞ’lerin fonların kuruluşunun, 1 Ocak Bana göre portföy yönetimi ve bireysel portföy yönetiminin 2018 tarihinde uygulamaya sektörünü güçlü yönde ayrıştıran sınırlı sayıda olduğu bir ortamdı. alınacak olan BES standart oto- en önemli düzenleme, 6362 sayılı Bir diğer önemli gelişme de Ocak matik katılım fonu portföyünün Sermaye Piyasası Kanunu’nda yu- 2015’de TEFAS’ın uygulamaya asgari %10’unun GMYF, GSYF karıda açıkladığım şekilde piyasa alınmasıdır. veya Türkiye Varlık Fonu’na aktörlerinin rollerinin yeniden (TVF) aktarımı kararlarına hazır- tanımlanmasıdır. Bu Kanunda Gelinen durum itibariyle henüz lık olarak da yapıldığı düşünül- PYŞ’lerin bağımsızlığı esas alına- yeterli olmayan bazı değerlendir- mektedir. rak uluslararası rekabet koşulla- me kriterlerine (AUM/GDP) rağ- rına uygun hale getirilmiştir. Bu men PYŞ’lerin SPKanunu’na uyum Gözden geçirme düzenleme öncesinde sektördeki sürecini hızla tamamlamalarının Bu bölümde PYŞ’lerin gelişimin- genel görünüm fon kurucularının ardından PYŞ sektöründe hem de önemli gördüğüm basa- ağırlıklı olarak bankaların oldu- konsolidasyon, hem yabancı ilgisi, makları gerek mesleki deneyi- ğu, PYŞ’lerin iştirak konumu ile hem de yeni girişler gözlemlen- mim ve 2004 yılından itibaren yer aldığı, fon yönetim komis- miştir. Ayrıca 2014 yılında düzen- yaptığım akademik araştırmalar, yonlarının ağırlıklı bölümünün lemesi yapılan gayrimenkul (real gerekse de PYŞ sektörüne iliş- kurucu bankalara aktarıldığı ve estate) yatırım fonları (GMYF) kin katıldığım toplantı, konfe- bu nedenle PYŞ sektörüne kısıtlı ve girişim sermayesi (private rans ve seminerlerdeki tespit ve yatırım yapıldığı, kurucu banka- equity) yatırım fonları (GSYF) ile öngörülerimin gözden geçir- ların mevduat/kredi ürün önce- PYŞ’lerin arasına gayrimenkul yö- mesini (performance checklist) liğinin fon satış/dağıtım önceliği netimi ve girişim sermayesi yöne- yapacağım. ile çatıştığı, sektörde bağımsız timi odaklı yeni PYŞ’ler katılmıştır. (Tablo:1)
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 17 SEKTÖR ANALİZİ
Tablo 1: PYŞ’lerin gelişimine yönelik öneri/öngörüler ve mevcut durum analizi
Yıl Tespit Öneri/Öngörü Mevcut Durum Sonuç 20041 Türkiye’de faiz riski yönetimi için faiz VOB 91 ve 365 gün vadeli işlem BIST VIOP gecelik repo vadeli - türevleri kullanılmalı sözleşmeleri kullanılabilir sözleşmeleri var ancak likidite yok Faiz fiyat endeksleri ve verim eğrisi IMKB verim eğrisi modelleri yayınlamalı BIST BAP ve KYD endeksleri + modelleri yetersiz yayınlanıyor Faiz türev sözleşmeleri risk yöneti- Faiz türev araçları geliştirilmeli, kullanılmalı Faiz riski yönetilemiyor minde kullanılmalı -
20062 Fon performans ölçümleri ve sunumu Fon derecelendirmesi yapılmalı Fon derecelendirmesi yapılıyor + şeffaf değil + Fon sınıflandırmaları yetersiz Fonlar sınıflandırılmalı Fonlar sınıflandırıldı + Karşılaştırma ölçütleri çok Yeniden belirlenmeli Ölçütler netleşti + Fon yönetim ücreti yüksek Performansa olumsuz etki Yönetim ücreti azaldı
3 2007 Türkiye’de finansal olmayan firmalarda Finansal istikrar için risk yönetiminde türev 2017’de reel sektör firmalarının kur + risk yönetimi zayıf ürünler kullanılmalı riskine sınırlama getirildi Türev ürün kullanımı yetersiz - Reel sektör kur riskleri ölçülemiyor ve Reel sektör riskleri izleyen bir birim 2017’de TCMB’ye yetki verildi + izlenemiyor oluşturulmalı
4 - 2008 Fon performans analizinde kullanılan Türkiye’ye uygun risk bazlı rasyolar - rasyolar yetersiz belirlenmeli Portföy yöneticisinin varlık seçimi ve Fon seçiminde risk bazlı getiri - zamanlama performansı ölçülmeli değerlendirilmiyor.
20115 BES’de Kamu teşviki yetersiz BES’de Kamu teşviki artırılmalı %25 devlet katkısı + Kamu fonları etkin yönetilmiyor Kamu fonları PYŞ’ler tarafından yönetilmeli - - Tasarruflar yetersiz BES yaygınlaştırılmalı Otomatik BES + Stratejik sektörlerin desteklenmesi Türkiye Varlık Fonu kurulmalı ve fonun TVF kuruldu. + ve uzun vadeli yatırımlar için kaynak yönetiminde PYŞ’lere de tahsis yapılmalı PYŞ’lere henüz fon tahsis edilmedi. - gerekli
6 2011 Opsiyon sözleşmeleri ile birlikte özel Yönetilen bireysel portföy varlıklarında Bireysel portföy sayısı ve tutarında - portföy yönetimi gelişecektir artış olacak artış var ancak yetersiz Tarihsel volatilite yanında zımni volati- Portföy yöneticileri için fiyatlamada ve risk Opsiyon sözleşmelerinde likidite - lite hesaplanabilecektir yönetiminde önemli bir gösterge olacak yetersiz Opsiyonlar ile sentetik pozisyon SPAN metodolojisi ile etkin pozisyon - - yaratılabilir yönetimi
20137 Yatırım fonlarında yıllardır büyüme BES fonlarında ivmelenme hızlanarak BES fonlarının ağırlığı artmıştır. + gerçekleşmiyor, ivme BES fonları devam edecek (%60) kaynaklı Sektör büyüklüğü 30 milyar dolar OECD ülkeleri ortalaması %30-40’larda, Sektör büyüklüğü 40 milyar - (GSMH’nin %3-4’ü) büyüme potansiyeli yüksek dolardır. GSMH’nin %5’i Sektörün gelişimi için çevresel faktör- Yapılması gereken, piyasalarda likiditenin SPK, TSPB ve sivil toplum kuruluşları + ler olumlu sağlanması, yatırımcı eğitimi, finansal ve derneklerin (TKYD, FPD, FODER okuryazarlık kampanyası vb) çalışmaları olumlu Borsa Yatırım Fonları (BYF) yeterli dere- Alternatif fonlar kurumsal yatırımcıların Alternatif fonlar kurulmaya + cede ilgi görmüyor ilgisini çekecek başlandı Bireysel fon yöneticileri fon kurup arz Böyle bir imkan yatırımcının ilgisini - edemiyor çekebilir Sektörün büyümesi ile tasarruf açığı Alternatif yatırım araçlarının gelişmesi Kaynaklar halen yetersiz - daralabilir ile halen devlet tarafından üstlenilen alt yapı, enerji vb. yatırımlar bu kaynaklarla fonlanabilir
18 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Tablo 1: PYŞ’lerin gelişimine yönelik öneri/öngörüler ve mevcut durum analizi
Yıl Tespit Öneri/Öngörü Mevcut Durum Sonuç Bağımsız PYŞ’lerin satış ağlarına eklem- Satış ağında tüm şirketlerin eşit şartlarda TEFAS ile kısmen rekabet koşulları + lenmesi konusunda problemler var. rekabet edebilmesi, sektörün büyümesine sağlandı, ancak yetersiz olumlu katkı yapar. + Sektöre yabancı ilgisi var Özellikle PYŞ’lerin kurucu olması ile birlikte Yabancı ilgisi artıyor ilgi artabilir. +/- PYŞ’ler açısından rekabet artacak Bu da şirketleri yeni ürün arayışlarına, Özellikle BES’lerde bir PYŞ’ye farklı alternatiflere, geçmişe oranla daha %40’dan fazla portföy yönetimi aktif ve getiri odaklı yönetime itecek kısıtı kuralı rekabeti körükleyecek Fon satış ve dağıtım kanalındaki Lisanslı yatırım danışmanı ve bağımsız Hazine’nin son düzenlemesi ile +/- görevlilerin bilgi düzeyi ve deneyimi finansal danışmanlar bu rolü üstlenecek PYŞ’lere danışmanlık rolü verildi yetersiz
20138 Yeni Kanun ile sektöre ilgi artacak, PYŞ sektörüne yeni katılımlar olacak Yeni PYŞ’ler kuruldu. + sektör büyüyecek PYŞ sektörünün desteklenmesi ile Yeni enstrümanlar ile portföyler GMYF ve GSYF gibi yeni ürünler + toplam varlıklar uzmanlar tarafından çeşitlendirilecek, kurumsal yatırımlar ihraç edildi. yönetilecek artacak Bu sayede kurumsal yatırım bilinci ve Fon yatırımcı sayısı yeterince - kültürü oluşacak artmadı. Kanuna uyum kapsamında PYŞ’lerde Risk yönetimi, araştırma, pazarlama, Yeni birimler kuruldu, bazı faaliy- + yapısal değişiklikler olacak operasyon maliyetlerinde artış etler outsource edildi PYŞ’lerde konsolidasyon ve yabancı PYŞ Konsolidasyon gerçekleşti + ilgisi
20159 Yatırım kuruluşları ve PYŞ’ler Kanunda Geleceğin mesleği lisanslı finansal plan- PYŞ’ler Aralık 2017’de BES + yan hizmetlerden sayılan finansal lama uzmanlığı olacak katılımcılarına finansal planlama planlama hizmeti verebilirler hizmeti vermek üzere yetkilendiril- di BES’de emeklilik planları etkin Eğitimli, lisanslı ve yetkin uzmanlar bu işi Henüz lisans koşulu yok ancak - yönetilmiyor yapacak tercih sebebi olacaktır
201710 Bireysel finans alanındaki çalışmalar Bu alanda sektör standartları oluşturulması 100’e yakın sayıda kişi bu konuda + yetersiz gerekmektedir eğitim aldı Bireysel mali tabloların oluşturulması Bu alanda çalışmalar ve yazılım çözümleri - - ve analizi finansal plan için önemlidir olacak Lisans ve yüksek lisans dersleri açılacak Finansal okuryazarlık için bireysel Yeditepe, Boğaziçi ve İstanbul + finans dersleri olmalı Lisanslı finansal planlama uzmanları Ticaret Üniversitelerinde sertifika finansal okuryazarlığa katkı sağlayacak programları, Piri Reis Üniversitesi İİBF’de (2017) “Bireysel Finans” dersi açıldı
- 201711 Finansal planlama alanı kurumlara Türkiye’de CFP lisansı sahiplerine ilgi Henüz lisanslama sınavı yapılmadı yeni bir iş geliştirme fırsatı sunar artacak Şirket performansı ve karlılığa olumlu Yurtdışına paralel benzer bir büyüme - katkı sağlar olacak - Otomatik danışmanlık varlık yöneti- Fintech alanında bu konuda fırsatlar var - minde önemlidir -
1 Kurun, Engin, “Faiz Riskinin Riske Maruz Değer Yöntemi ile Ölçümü ve Faiz Riski Yönetiminde Türev Araçların Rolü, Bireysel Emeklilik Fonu Portföyü Uygulaması”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 24 Haziran 2004 2 Kurun, Engin, Akçay, B., “Performance Evaluation of Turkish Mutual Funds” EMFE International Conference, Bilgi Üniversitesi, 8 Eylül 2006 3 Kurun, Engin, Yılmaz, M.K., “The Impact of Derivatives on Financial Stability Evidence from the Istanbul Stock Exchange and TurkDEX”, International Research Journal of Finance and Economics, No.9, 180-200, Mayıs 2007 4 Kurun, Engin, Akçay, B., Dayıoğlu A., Yücel, S., “Yatırım Fonlarının Performans Analizinde Kullanılan Risk Bazlı Ölçüm Teknikleri ve Türk Yatırım Fonları Üzerine Bir Uygulama, Uluslararası Finans Sempozyumu, Marmara Üniversitesi, 19 Aralık 2008. 5 Kurun, Engin, “Turkey’s Saving Deficit Issue From an Institutional Perspective”, CFA Istanbul Konferansı, 25 Ekim 2011 6 Kurun, Engin, “Organize Borsa Opsiyon İşlemleri Başlarken”, Kurumsal Yatırımcı Dergisi, ss. 16-19, Nisan-Haziran 2011, 7 Kurun, Engin, “Fon Büyüklüğü’nde ilk 3’ü Hedefliyoruz”, Capital Dergisi, 1 Mayıs 2013 8 Kurun, Engin, “Yeni Sermaye Piyasası Kanunu Tebliğler ve Uygulamalar Paneli”, TKYD Kolektif Yatırım Araçları 7. Sektör Toplantısı, Antalya, 30 Eylül 2013 9 Kurun, Engin, “Türkiye’de Lisanslı Finansal Planlama Uzmanı Olmak”, Lisanslı Finansal Planlama Uzmanlığı Semineri, Sermaye Piyasası Lisanslama A.Ş., 19 Mart 2015 10 Kurun, Engin, “Preparation of Personal Financial Statements and Financial Situation Analysis During Financial Planning Process: Evidence From Turkey”, International Symposium on Economics, Finance and Econometrics, Istanbul, 22 Eylül 2017 11 Kurun, Engin, “Bireysel Finans ve Geleceğin Mesleği: Finansal Planlama”, Türkiye Sermaye Piyasaları Kongresi, 15 Kasım 2017
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 19 SEKTÖR ANALİZİ
2018 ve gelecek yıllarda PYŞ’ler 12’si banka iştiraki konumundaki ile birebir aynı çıkması, ülkemizdeki için fırsatlar ve tehditler PYŞ’ler iken bunların pazar payı %95, varlıkların yurtdışına benzer oranda 2018 yılının PYŞ’ler açısından ben- kalan 23 bağımsız PYŞ’nin Pazar büyüdüğünü de ispatlamaktadır. Tür- ce en önemli gelişmesi, Hazine payı %5’di. Kasım 2017 itibariyle 49 kiye’deki varlıklar dünyada yönetilen Müsteşarlığı’nın performans ve rekabeti PYŞ’nin 18’i banka iştiraki konumun- fon varlıklarının yaklaşık %1’idir. Bu teşvik amaçlı almış olduğu emeklilik dadır ve toplam Pazar payı %93, kalan dönemde devlet katkısı ile otomatik şirketlerinin kurucusu olduğu fonların 31 bağımsız PYŞ’nin Pazar payı %7’ye katılımın BES’de devreye alınması, en fazla %40’ını bir portföy yönetim yükselmiştir. Burada dikkat çeken TEFAS’ın YF büyüklüklerine olumlu şirketine yönettirme kuralı ile sektörde husus 6 banka son 4 yılda iştirak etkisi, yeniden yapılandırılan PYŞ sek- kartların yeniden dağıtılması ile pazar olarak yeni PYŞ’ler kurmuştur. Bu 6 törünün ürün ve hizmet çeşitliliğinin paylarının yeniden belirlenmesi süreci PYŞ’nin 2’si katılım bankaları tarafın- artması pozitif faktörler olurken tüm olacaktır. Bu duruma ilişkin tespitimi dan kurulan PYŞ’lerdir. Bu gelişmeler dünyada varlık fiyatlarının artması da 2013 yılında yaptığımda rekabetin sek- PYŞ sektörünün banka iştiraki ağırlıklı olumlu katkı sağlamıştır. töre olumlu yansıması beklentim vardı. yapısının değişmeyeceğini, bağımsızla- 2018 yılında BEF tutarının 100 milyar Ancak mevcut durum itibariyle emekli- rın pazar payını artırmasının uzun bir TL sınırını aştığını göreceğiz. Bununla lik şirketleri ile PYŞ’ler arasında yaşa- süre alabileceğini işaret etmektedir. birlikte yönetilen toplam varlıkların da nan portföy yönetim ücreti payı esaslı Yönetilen varlık büyüklüğü PYŞ’ler 200 milyar TL tutarına erişmesini ön- pazarlıklar, niteliğin niceliğe kayabilece- açısından önemli bir göstergedir. Sek- görmekteyim. 2013 yılında BES’in 10. ği endişesi uyandırmaktadır. Benzer bir törde son 7 yıldaki gelişimi özetlemek Yılında yaptığım bir konuşmada, 2023 durum Sermaye Piyasası Kanunu alt dü- açısından Tablo-2’de yönetilen yatırım hedefleri kapsamında o tarihte 22.5 zenlemeleri aşamasında da yaşanmış, o fonu (YF) ve bireysel emeklilik fonu milyar TL olan BEF tutarının 2023’de zaman %30 olan öneri bankaların başını (BEF) ile bireysel portföyler dahil 400 milyar TL’ye, 3,5 milyon kişi olan çektiği bir grup tarafından reddedilmişti. toplam TL ve USD cinsinden tutarlar katılımcı sayısının ise 10 milyon kişiye 2013 yılında TBB’de yapılan toplantıya sunulmuştur. 2013 yılsonunda YF bü- ulaşacağını tahmin etmişim. YBBO Ziraat Portföy’ü temsilen katılmış ve yüklüğünü yakalayan BEF önce devlet üzerinden bir tahmin yürüttüğümde %30 uygulamasının lehinde oy kullan- katkısının, ardından otomatik katılımın 400 milyar TL hedefi ulaşılabilir olmak- mıştım. Rekabetin yıkıcı değil yapıcı desteği ile ivmelenmiştir. Yıllık bileşik la birlikte, BES’e sağlanan teşvikler ve olması şartıyla sektörün gelişimine katkı büyüme oranı (YBBO veya CAGR) otomatik katılım uygulaması ile 2017 sağlayacağını düşünüyorum. Bireysel 2011-2017 yılları arasında YF, BEF, yıl sonu itibariyle katılımcı sayısı 7 mil- portföy yönetiminde uzun yıllar mev- toplam varlıklar için sırasıyla %12.2, yon kişiye ulaşmış durumdadır. duat karşılaştırma ölçütü ile mücadele %33.7, %21.6 olarak gerçekleşmiştir. Küresel finans krizi sonrasında oluşan eden sektör, halen hak ettiği yönetim Dolar bazında büyüme oranı ise aynı düşük faiz ortamı ve bol likidite döne- ücretini değil de başarı primine dayalı dönem için %7.7 olarak hesaplanmış- mi 2017 yılında FED’in beklenen çıkış ücretlendirme ile rekabet etmekte, bu tır. Bu oranın Investment Company politikasını uygulamaya başlaması ile da aracı kurum sektörünün komisyonla- Institute tarafından yayınlanan son sona erecektir. FED parasal sıkılaştır- rın serbest bırakıldığı zaman müşterileri raporunda 2016 yılında 40.4 trilyon maya geçmeden önce bilanço büyü- kazanabilmek adına sıfır komisyona dolar ile en yüksek tarihi seviyesine mesini durdurmuş ve varlık alımlarına yakın yıkıcı rekabetini hatırlatmaktadır. ulaşmış olan dünyadaki fon varlıkları- son vermiştir. TCMB’de uzun süredir Nitelikli yatırımcının, uzun vadeli kalıcı nın son 5 yıllık dolar bazında YBBO uyguladığı parasal sıkılaştırma politi- yatırımcının çok kısıtlı olduğu ülkemiz- de bu tür rekabet koşulları genel olarak Tablo 2: Yönetilen varlık büyüklüğünün gelişimi (tutarlar milyar TL ve USD’dir) rekabet eden kurumların tümünde kalıcı hasarlar yaratmıştır. Tablo-1’de yer alan artı ve eksileri toplu olarak değerlendirdiğimizde sektörün bugünkü durumuna gelmesi için ön- görülen veya önerilen hususların uzun zamanda gerçekleştiği, kazanımların bir düzenleme ile kolayca değişebildiği, fırsatların tehdide dönüşebilme riskini de taşıdığı görülmektedir. PYŞ sektörünün yeniden yapılandırıldığı Kanun düzenlemesi öncesi 35 PYŞ’nin Kaynak: TSPB, SPK
20 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 kaları ile tüm para piyasası fonlamasını sınıflarının olmaması halinde fon ğının %39 Türkiye’de ise %0.3 olması (yaklaşık 120-130 milyar TL) geç likidite fiyatlamasını olumsuz etkilemesidir. bu görüşümü desteklemektedir. Bir penceresi faiz oranı (%12.75) üzerinden Küresel ekonomideki toparlanma, diğer önemli değişim de portföylerde yapmaktadır. Bu durum piyasalarda ABD’de başlayan büyüme ve AB yer alan ÖST oranının %44’e ulaşması- faizin serbestçe belirlenmesi üzerinde ve Japonya’da gözlenen büyüme- dır. ÖST ihraçlarının en önemli alıcısı belirgin bir baskı yaratmaktadır. 2018 ye geçiş süreci, 2018 için küresel YF ve BEF’lerdir. ÖST’lerde kupon veya yılı başında TL DİBS verim eğrisinin portföylerde olumlu beklentileri anapara ödenmemesi halinde oluşabile- şekli parasal sıkılaştırma uygulandığın- desteklemektedir. Jeopolitik risk- cek riskler maalesef 2017’de yaşanmış, dan 7 yıl vadeye kadar % 13.75-11.75 ler ve para politikalarına ek olarak yeniden yapılandırılan borçlarda PYŞ’ler aralığında ters verim eğrisi şeklinde en 2018’de dünyanın önde gelen üç taraf olmuşlardır. Reel sektör risklerinin uzak vade olan 10 yıllık DİBS oranı ise merkez bankası (ABD, Japonya, yoğun olarak tartışıldığı günümüzde, %11.75 seviyelerindedir. USD ve Euro Çin) başkanının değişimi, ABD vergi PYŞ’lerin seçici davranması önemli bir cinsi verim eğrileri ise vadeye göre artan reformu ve altyapı yatırımlarının et- husustur. eğimlidir. YF ve BEF portföy dağılım- kileri, Çin’de 22 trilyon dolar olduğu 19 Aralık 2017 tarihinde Hazine Müs- larının ağırlıklı bölümünün borçlan- tahmin edilen şirket borçları sarmalı, teşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü ma araçlarına dayalı olduğu dikkate İtalya’daki seçimler, Brexit süreci tarafından yayınlanan “Fon Tercihi, Fon alındığında, faizlerde olası bir yükselişin portföy yöneticileri tarafından takip Dağılımı Değişikliği ile Bu Hakların birikmiş tasarruflara olumsuz etki ede- edilecek önemli gelişmeler olacaktır. Devrine İlişkin Genelge 2017/21” ile ceği açıktır. Faiz riski ve yeniden yatırım PYŞ’lerin fon kurucusu olması ile PYŞ’lere BES katılımcıları, sponsor veya riski olarak ifade edilebilen piyasa riski yaratıcı ve yenilikçi ürünlerin de işveren tarafından kullanılan fon seçim faktöründen son yıllarda ÖST ihraçla- geliştiği gözlemlenmiştir. 2017 yılı hakkının devrine imkan tanınmıştır. rıyla fon kaynaklarını çeşitlendiren reel sonunda serbest fonların toplam 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe giren sektör şirketleri, borçlanma ihtiyacı artan yatırım fonları içindeki payı %11’e Genelge ile PYŞ’ler Kanunda yan hiz- kamu kesimi, kredi yükümlülükleri artan ulaşmıştır. Önümüzdeki yıllarda metler kapsamında tanımlanan finansal hanehalkı ile emeklilik birikimlerinin pasif yönetilen fonlar olan BYF’ler planlama hizmeti sunma konusunda korunması gerekmektedir. Aksi takdirde ile alternatif varlık sınıfında büyüme yetkilendirilmişlerdir. Tasarrufların etkin yıllar boyunca elde edilen kazanımlar bekliyorum. BYF’lere olan ilginin yönetilmesinde önemli bir rolü olacağı- kaybedilecek, piyasadaki dalgalanma- kaynağı düşük yönetim ücretleri- na inandığım finansal planlama hizme- lar, portföy akımlarının tersine dönmesi dir. GMYF ve GSYF’lere nitelikli tinin yurtdışında lisanslı danışmanlar riski, döviz kurlarında ani yükselişler ve yatırımcıların iştahının artması, tarafından verildiği dikkate alınarak, risk algısındaki değişimler portföylerde emeklilik fonlarında uzun vadeli PYŞ’lerin bu hizmeti verecek persone- kırılganlık yaratabilecektir. 2004 yılında yaklaşım açısı ile portföylerin yeni- line bu konuda lisans ve eğitim almış doktora tezimde ele aldığım bu eksiklik den yapılandırılmaya başlanması, kişileri görevlendirmesini gelecek plan- için maalesef halen yeterince önlem altyapı sektöründe getiri fırsatlarının laması açısından önemli buluyorum. Bu alınabilmiş değildir. Buradaki diğer risk artması, birleşme ve satınalmala- kapsamda Türkiye’de finansal planlama faktörü ise kartopu etkisi ile fonlardan rın hacimlerinde gözlenen artış, konusunda çalışmalar yürüten Finansal hızlı çıkışın, likidite ve alternatif varlık Avrupa’da alternatif fonların ağırlı- Planlama Derneği’nin eğitim ve uygula- ma konusunda TKYD ile birlikte çalışa- rak finansal planlamacıların yetişmesin- de işbirliği yapılmasını öneriyorum.
Sonuç PYŞ’lerin yükselişi devam ediyor ve de- vam edecek. Bu kazanımların korunma- sı ve sektördeki kalitenin sürdürülebilir- liği için risk yönetimine önem verilmeli, yapıcı rekabet olmalı, ürün çeşitliliği ve müşteri memnuniyetine öncelik veril- melidir. Etik ilkelere bağlı, uluslararası varlık yönetim prensiplerini uygulayan PYŞ’ler ile yatırım yapan tarafın (buy- side) hakimiyeti yurtdışına benzer bir çizgide yakın zaman içinde oluşacaktır.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 21 OTOMATİK KATILIM
Otomatik Katılımda dijital çözümlere odaklandık Operasyonel süreçlerde işverenlere ya da kurumlara düşen sorumlulukları hafifleterek manuel işlemlerden kaynaklanabilecek hataları en aza indirgemek için otomatik katılımda da dijital çözümlere odaklandık.
tomatik Katılım, 45 ya- milyon 430 bin çalışanın sisteme dahil olması bekleniyor. Temmuz şını doldurmamış Sos- dâhil olduğunu görüyoruz. Yine 2018’de ise çalışan sayısı 10 ile 49 yal Sigortalar Kurumu aynı tarihli verilere göre çalışanların arası olan özel sektör şirketlerinde ile Emekli Sandığı’na toplam fon büyüklüğünün 1 milyar çalışan 3 milyon 100 bin kişinin Obağlı mevcut çalışanların ve yeni 700 milyon TL’ye yaklaştığını söyle- sisteme gireceği öngörülüyor. işe başlayanların, çalıştıkları şirket- yebiliriz. Beş adet ve üzeri çalışanı ler aracılığıyla otomatik olarak siste- olan tüm işyerlerinin 2019 yılına 2017 yılına kadar ağırlıklı olarak me katılmasına olanak veren işyeri kadar kademeli olarak dâhil olacağı ferdi katılımlarla büyüyen bireysel bazlı emeklilik sistemidir. Kademeli bu sistemde; 2018 yılının Ocak emeklilik sektöründe, otomatik ka- geçiş takvimi kapsamında belirlen- ayından itibaren 50 ila 99 arasında tılım sonrası işyeri bazlı katılımların diği üzere, 2017 yılının Ocak, Nisan çalışanı olan özel sektör şirketleri yoğunlaşmasıyla birlikte sistemde ve Temmuz aylarında sisteme toplu ve çalışan sayısı göz önünde bulun- yaygın ve sağlam bir katılımcı katılımların gerçekleştiği üç geçiş durulmaksızın, tüm Mahalli İdareler tabanı oluştu. Daha önce tasarruf fazı tamamlandı. 15 Aralık 2017 ve Kamu İktisadi Teşebbüsleri de yapamayan milyonlarca çalışan, tarihli en güncel Emeklilik Gözetim sisteme katılacak. Bu fazda yaklaşık bireysel emeklilik ile tanışarak Merkezi (EGM) verilerine göre; 3 1 milyon 400 bin çalışanın sisteme otomatik katılım vasıtasıyla tasarruf
22 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 indirgemek için otomatik katılımda bireysel emeklilik hesaplarına ilişkin da dijital çözümlere odaklandık. pek çok işlemi anlık olarak gerçek- leştirebiliyor. Otomatik katılım kapsamında, işverenlerin mevzuatla belirlenen Bordro entegrasyonu çözümümüze sorumlulukları bulunuyor. Otoma- ek olarak otomatik katılıma giriş tik katılıma dâhil olma şartlarını işlemlerinin birkaç dakika içinde ta- sağlayan çalışanların otomatik mamlanabileceği yeni dijital kanalı- katılıma özel emeklilik planına dâhil mız olan “Online Otomatik Katılım”ı edilmesi, sisteme giriş aşamasında Aralık ayında hizmete sunduk. Bu çalışandan fon tercihinin alınması, sayfadan; kurumlar, serbest muhase- çalışanın prime esas kazancının beciler ve mali müşavirler diledikleri veya emeklilik keseneğine esas anda teklif alarak kurumlarının oto- M. Uğur Erkan aylığının %3’ünün aylık katkı payı matik katılım sözleşmelerini dijital Genel Müdür Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. olarak hesaplanması ve bu tuta- kanal aracılığıyla oluşturabiliyorlar. rın emeklilik şirketine aktarılması Önümüzdeki dönem için, otomatik gibi işlemlerin işverenler tarafın- katılımda manuel süreçleri mümkün etmeye başladı. Bu durumu sistemin dan yapılması gerekiyor. Otomatik olduğunca dijitalleştirerek, bordro gelişimi ve yurt içi tasarruf oranının ifadesinin tam olarak karşılığını entegrasyonunun ve self-servis ka- artması yönünde olumlu bir adım verebilmek için hesap açma, katkı nallarımızın kurumsal müşterilerimiz olarak değerlendiriyoruz. payı ödemeleri, işten ayrılma gibi tarafından yaygın şekilde kullanıl- tüm operasyonel işlemlerin gerek masını sağlamayı hedefliyoruz. Şirketimiz özelinde 2017 yılına şirketlerin muhasebe ya da insan baktığımızda, gerek çalışan sayısı kaynakları birimleri gerekse de mali Açıklanan 2018-2020 Orta Vadeli gerekse fon büyüklüğü anlamın- müşavirler tarafından kolay ve yalın Programı’nda otomatik katılım tara- daki üretim rakamlarının hedefle- süreçlerle yönetilmesi gerekiyor. fında katılımcı sayısını ivmelendire- rimiz doğrultusunda gerçekleşti- cek öneriler mevcut. Bu doğrultuda, ğini görüyoruz. Bireysel Emeklilik Kurum yetkililerinin otomatik önümüzdeki yılın hem toplu katılım Sistemi’nde hâlihazırda gruba bağlı katılım kapsamındaki operasyonel fazları hem de olası mevzuat deği- sözleşme kategorisinde pazar lideri iş yükünü asgari düzeye indirmek şikliklerinin de etkisiyle hareketli şirket olarak, Otomatik Katılım için ürettiğimiz pratik çözümlerden geçeceğini düşünüyoruz. Program- sonrası oluşan kurumsal pazarda da biri, yaygın olarak kullanılan bordro da yer alan; otomatik katılıma 45 sunduğumuz rekabetçi ürünler ve yazılım programlarıyla yürüttüğü- yaş üstünün dahil edilmesi, dünya- hizmet seviyesi ile sektördeki ko- müz online entegrasyon çalışmaları daki diğer başarılı örneklerde oldu- numumuzu güçlendirmeye devam oldu. İnsan kaynakları ve bordro ğu gibi işveren katkısının getiril- ediyoruz. Bu sene yürüttüğümüz uygulamaları ile sağladığımız online mesi, cayma koşullarında revizyon yoğun satış ve pazarlama faaliyetle- entegrasyon sayesinde işlemler yapılması, sistemden ayrılanların rimize ilaveten, hem bordro yazılım- pratik şekilde ve kolaylıkla yürütü- haklarını kaybetmeden dilediği an ları ile entegrasyon hem de online lüyor. Bordro entegrasyonu kap- sisteme tekrar dahil olabilmesi gibi hizmetlerimiz ile en uygun çözüm- samında bireysel emeklilik hesabı değişikliklerin sistemin gelişimine leri sunarak, otomatik katılımın tüm açma, hesapların güncel statüsünü ve katılımcı tabanının genişlemesine süreçlerini kolaylaştırmak ve müşte- sorgulama, katkı payı aktarımı ve katkı sağlayacağı görüşündeyiz. Biz rilerin daha hızlı hizmet alabileceği tahsilat mutabakatı gibi pek çok de Anadolu Hayat Emeklilik olarak, bir yapıya ulaşmayı hedefledik. işlemin otomatik olarak yapılma- faaliyet gösterdiğimiz sektörlerdeki Operasyonel süreçlerde işverenlere sını mümkün kılıyoruz. Online lider ve öncü duruşumuzu pekiş- ya da kurumlara düşen sorumluluk- entegrasyon sayesinde işverenler, tirecek, pazar payımızın artırılması ları hafifleterek manuel işlemlerden mali müşavirler ve muhasebeciler amacıyla satış ve pazarlama faaliyet- kaynaklanabilecek hataları en aza otomatik katılım kapsamında açılan lerimizi sürdüreceğiz.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 23 TAKAS İSTANBUL
Taşı Toprağı Altın İstanbul’dan Altın Saklama Merkezi İstanbul’a “Loco İstanbul” olarak adlandırılan ve halihazırda Takasbank tarafından altyapı çalışmaları yürütülen proje, en genel tanımıyla, finansal sistem içerisinde işleme konu olacak belli standarttaki fiziki ve kaydi altın varlığının saklanması, takası, transferi ve altına dayalı türev ürünler ile likiditasyonu konularını içeren bütüncül bir altın eko-sisteminin Türkiye sınırları içerisinde kurulması ve işletilmesi şeklinde ifade edilebilir.
nsanoğlunun ilkçağlardan beri sılan finansal bir ürün... Adını latince olduğu gibi altın konusunda da dün- ilgisini çekmiş ve en kıymetli ışıldayan, parıldayan anlamındaki yadaki önemli merkezlerden biridir. metaller arasında zirvedeki yeri- AURUM kelimesinden alan, doğada Halihazırda Zürih, Londra, New York, ni hiç kaybetmemiş nadir bulu- serbest halde bulunabilen, yüksek İstanbul, Hong Kong gibi şehirler nanİ bir maden...İlk defa M.Ö 5000’li bir yoğunluğa sahip, yumuşak ve altının dünyadaki merkezleri olarak yıllarda kadim Anadolu topraklarında sarı renkli bir element...ALTIN. anılmaktadır. süs eşyası olarak kullanılmaya başla- İstanbul tarih boyunca gerek çeşitli Ülkemizde ekonomik bir değer olarak nan, yine ilk defa M.Ö 550 yıllarında medeniyet ve kültürlere ev sahipliği altın, ya finansal sistem içerisinde fiziki Salihli-Sart Yöresinde hüküm süren yapmış olması, gerekse yüzyıllar ve/veya kaydi olarak yer almakta ya Lidya Kralı Krezüs (Karun) dönemin- boyunca önemli bir ticaret merkezi yastıkaltı diye tabir edilen daha çok de dünyada ilk defa para olarak ba- olması sebebiyle birçok konuda hanehalkının az da olsa tüzel kişilerin
24 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 çalışmalar neticesinde BDDK verileri- saklanmakta ve/veya bu pozisyonlardan ne göre bugüne kadar açılan kıymetli kaynaklanan riskler yurtdışı ile yapılan maden depo hesapları yaklaşık 125 türev işlemler ile hedge edilmektedir. Bu tona ulaşmıştır. Özellikle Bankaların durum ise önemli bir altın potansiyeline Merkez Bankası’nda (TCMB) tutmak sahip olan ülkemizin altın merkezi olması zorunda oldukları TL yükümlülükleri- noktasında bir engel olarak karşımıza nin bir bölümünü çeşitli katsayılarda çıkmaktadır. Bu kapsamda, yurt dışında altın zorunlu karşılık olarak tutma saklanan altının yurt içi piyasalara çekil- imkanının tanındığı 2011 yılı Kasım mesinde ilgili paydaşlar tarafından teşvik ayından bu yana ülkemizde altın ban- edici kararlar alınması önem arz etmekte- kacılığı önemli bir mesafe kat etmiştir. dir. Diğer taraftan altının yurt içi piyasala- ra çekilmesi sonrasında, piyasanın etkin Altın Saklama Merkezi bir şekilde işleyebilmesi için altın ödünç olarak İSTANBUL sisteminin geliştirilmesi, altın pozisyonun- Mahmut Kayacık “Loco İstanbul” olarak adlandırılan dan kaynaklanan risklerin yönetilmesi Genel Müdür, Yönetim Kurulu Üyesi Takas İstanbul A.Ş. ve halihazırda Takasbank tarafından noktasında gerekli adımların atılması gibi altyapı çalışmaları yürütülen proje, hususlar da sistemin tamamlayıcı unsurla- en genel tanımıyla, finansal sistem rı olarak karşımıza çıkmaktadır. mülkiyetinde tasarruf amaçlı fiziken içerisinde işleme konu olacak belli İstanbul Uluslararası Finans Merkezi tutulmakta ya da kuyumculuk sektörü standarttaki fiziki ve kaydi altın varlı- vizyonu kapsamında, gerek ülkemiz- (toptancı, atölyeci ve perakendeci/ ğının saklanması, takası, transferi ve de ekonomik sisteme dahil edilmeyi sarraf) tarafından alım satıma konu altına dayalı türev ürünler ile likiditas- bekleyen yüksek altın miktarı gerekse edilmektedir. yonu konularını içeren bütüncül bir İstanbul’un komşu coğrafya için önemli Fiziki altın denildiğinde; madenden altın eko-sisteminin Türkiye sınırları bir altın merkezi olabilecek bir ko- altın cevherinin çıkarılması, has altının içerisinde kurulması ve işletilmesi numda olması hususları da göz önüne altın rafinerilerinde işlenerek belli şeklinde ifade edilebilir. alınarak; Sahip olduğumuz organize standartlarda külçelere dönüştürül- Loco İstanbul Projesinin hayata geç- bir piyasa, bu piyasanın işlem hacmini mesi, ithal/ihraç edilmesi, toptancı- mesiyle birlikte hayatımıza girecek en artıracak kaydi hesap açma imkanı, lar tarafından yerine göre darphane önemli yeniliklerden biri altının, TL uygun saklama maliyetleri, sahip olu- yerine göre de kuyumcu atölyelerinde ve döviz gibi, bir hesaptan diğer bir nan yüksek kapasiteli saklama kasaları, ürüne dönüştürülmesi ve nihayetinde hesaba veya bir bankadaki hesaptan altın ödünç sistemini besleyecek altın sarraf denilen perakendecilerde satışa diğer bankadaki bir hesaba transfer yatırım fonlarının varlığı, Takasbank’ın sunulması ve çeşitli saiklerle yatırım- edilebilecek olmasıdır. Bu yeniliğin üzerinde çalıştığı altın transfer sistemi cıların satın alması süreçlerine konu altına mobilite kazandırılmasının ya- ile sağlanacak mobilite gibi hususlar olan elle tutulur gözle görülür altın nında, hanehalkı kesiminde atıl halde dikkate alındığında Loco İstanbul kastedilmektedir. bulunan altının sisteme çekilmesinde Projesi özgün, yerli ve milli bir sistem Kaydi altın ise; karşılığı fiziken Ban- de pozitif etki yaratacağı açıktır. olarak karşımıza çıkmaktadır. kaya teslim edilmiş veya TL / konver- Loco İstanbul Projesinin en önemli Projeden beklenen faydaya ulaşılabil- tibl döviz karşılığı bankalardan satın özelliklerinden bir diğeri ise, küre- mesi noktasında, düzenleyici ve denet- alınan altın için Bankalar tarafından sel standartlarda ve rekabetçi işlem leyici kurumlarımız tarafından özellikle gerçek / tüzel kişi adına vadeli/va- maliyetlerinde altının saklanmasına altın bankacılığının gelişimine vesile desiz kıymetli maden depo hesapları imkan vermesidir. Bu kapsamda, olan adımların Loco İstanbul için de açılması ve Bankanın USD karşılığı Borsa İstanbul bünyesinde organize atılacağı düşüncesiyle Bankalarımızın altın swap işlemi ile Yurtdışı piyasalar- bir piyasa olan Kıymetli Madenler sistemi desteklemesi ve geliştirilmesine dan edindiği altından oluşmaktadır. ve Taşlar Piyasası bünyesinde 1.600 katkı sunması, en önemli paydaşlardan Yastıkaltı diye tabir edilen, hanehal- ton kapasiteli altın saklama kasaları olan Borsa İstanbul’un da işlem mali- kının tasarruf amaçlı elinde bulun- hizmete sokulmuştur. Hâlihazırda yetleri konusunda yurt dışı piyasalara durduğu tahminen 2.200 ton altının gerek ülkemiz bankacılık sektöründe göre rekabetçi şartların oluşturulma- ekonomiye kazandırılması için TCMB, altın depo hesabında bulunan altınlar sına katkı sağlaması beklenmekte ve Hazine Müsteşarlığı, SPK ve BDDK gerekse bankaların zorunlu karşılık sistemin arzu edilen noktalara erişmesi gibi düzenleyici kurumlar tarafından olarak TCMB nezdinde tuttukları için çok önemli olduğu düşünülmek- alınan önemli kararlar ve yapılan altınların önemli bir kısmı yurt dışında tedir.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 25 TÜRKİYE YATIRIM FONLARI PİYASASI
YATIRIM FONLARI PAZARINDA 2017 YILI GÖRÜNÜMÜ w Yatırım fonları pazarı 2017 yılında geçtiğimiz seneye göre 7,3 milyar TL ile daha fazla büyüyerek 50,5 milyar TL büyüklüğe ulaştı. 2017’nin her çeyreğinde %3 civarında büyüyen Pazar son çeyrekte ivmeyi artırarak %6 büyüdü ve yılı %16,9 büyüme ile kapattı. w Yılbaşından beri en çok büyüme kaydeden fon türü olan Karma&Değişken fonlar, 4. çeyrekte de fon türleri arasında en yüksek büyümeyi kaydederek 788 milyon TL büyüdü ve yılı toplam 2 milyar TL’nin üzerinde büyüyerek kapattı. w 2017 yılının en çok büyüyen 2. Fon türü özellikle serbest fonların da etkisi ile Alternatif fonlar oldu. Yıl sonu itibariyle alternatif fon türleri toplam 3,3 milyar TL, serbest fonlar 2,8 milyar TL ve gayrimenkul fonları toplam 350 milyon TL büyüklüğe ulaşmıştır. w Hisse senedi fonları ise %60 büyüdü ve 2,2 milyar TL‘ye ulaştı. w En dikkat çekici durum para piyasası fonlarının 2016 yılı sonunda toplam sektörün %70’ini oluştururken 2017 sonunda %62’ye gerilemesi oldu.
eçen yıldaki en önem- koridorunun üst bandına, ardından ayında kredi notunu “BB+” seviyesine li gelişmeler; ABD’de indirmesiyle, Türkiye son “yatırım Trump’ın Başkanlığı yapılabilir” kredi notunu kaybetmiş devralması ve Kuzey oldu. Moody’s ve S&P ise ülkenin Kore ile artan siyasi kredi görünümünü “durağan”dan gerilim,G Avrupa’da Brexit ile Birleşik “negatif”e çekti. Krallığın AB’den ayrılma süreci ve USD/TL 2017 yılında %7,4 yüksel- Türkiye’de ise ekonomi üzerinde en di ve 3,5267 seviyesinden 3,7890 büyük etki yaratan gelişme, Nisan seviyesine geldi, yıl içerisinde ise en ayında gerçekleşen referandum oldu. yüksek seviyesini 22 Kasım tarihinde Amerikan Merkez Bankası beklendiği 3,9815 ile gördü. EUR/USD paritesi şekilde 2017 yılında üç kez faiz artışı yılbaşından beri %14,1 artışla 1,0513 gerçekleştirerek Aralık itibariyle seviyesinden 1,1996’ya yükselir- borçlanma faiz oranını %1,25-1,50 ken, EUR’nun küresel piyasalardaki seviyesine çekerken, Avrupa Merkez Ceren Angılı değerlenmesi TRY’ye de yansıdı ve Yönetici, Dağıtım Kanalları Satış Koordinasyon Bankası (ECB) varlık alım programını Yapı Kredi Portföy Yönetimi A.Ş. yılbaşında 3,7116 seviyesinden işlem aylık 80 milyar avrodan 60 milyar görürken yılı %22,5 yükselerek, avroya indirdi ve yılsonuna kadar bu 4,5478 seviyesinde kapattı. TRY şekilde devam edeceğini açıkladı. da Geç Likidite Penceresi’ne (GLP) sepeti ise %15 yükseldi. Reuters TCMB ise yıl boyunca politika faizini çekerek fonlama maliyetini 12,75’e jenerik endeksine göre, yılbaşında değiştirmeyerek %8 seviyesinde yükseltti. Uluslararası kredi dere- %11,09 seviyelerinde olan 10 yıllık bıraktı, ağırlıklı fonlamayı önce faiz celendirme kuruluşu Fitch’in Ocak tahvil faizi %11,43’e, 2 yıllık tahvil
26 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 faizi ise %10,70 seviyelerinden %13,01’e 3,3 milyar TL, serbest fonlar 2,8 mil- dikkat çekici durum para piyasası fonla- yükseldi. Amerikan 10 yıllık tahvilleri yar TL ve gayrimenkul fonları toplam rının 2016 yılı sonunda toplam sektörün ise %2,43 seviyesinde yıla başlamışken 350 milyon TL büyüklüğe ulaşmıştır. %70’ini oluştururken 2017 sonunda %62’ye düşerek %2,41 seviyesine, 2 yıllık tah- Yılbaşından beri en yüksek 3. Bü- gerilemesi oldu. Pazar’da Para piyasası vil faizi ise %2,4770’den %2,4110 sevi- yüme ile 1,5 milyar TL’ye ulaşan fon fonlarının azalan payı, Karma ve Değişken yesine geriledi. Hisse senedi piyasala- sepetlerinde oldu. Bu fon türü 2017 ile Alternatif fon türlerine yansıdı ve pazar rında ise BİST 100 endeksi son yılların yılında yaklaşık üç katı büyüklüğe payları sırasıyla %8’den %11’e ve %5’den en yüksek performansını göstererek, ulaştı. Para piyasaları fonu geçtiği- %7’ye yükseldi. %47,6 yükseldi ve tarihi rekor seviye- miz seneye göre oldukça düşük bir sini yılın son işlem gününde 115,840 büyüme göstererek 996 milyon TL ile 30.12.2016 ile gördü ve yılı 115,333 seviyesinden %3 büyüdü. Yıllık yaklaşık getirileri kapattı. S&P endeksi USD bazında %11 civarında olan bu fon türünde %19,4 kazanç sağlarken, teknoloji aslında net para çıkışı olduğunu şirketlerinin işlem gördüğü Nasdaq söylemek yanlış olmayacaktır. Hisse 100 endeksi seneyi USD bazında %31,5 senedi fonları ise %60 büyüdü ve 2,2 getiri ile sonlandırdı. milyar TL‘ye ulaştı. Son yıllarda git- Yatırım fonları pazarı 2017 yılında gide popülaritesini yitiren tahvil ve geçtiğimiz seneye göre 7,3 milyar TL bono fonları bu sene de benzer şe- ile daha fazla büyüyerek 50,5 milyar TL kilde geri planda kalarak 452 milyon büyüklüğe ulaştı. 2017’nin her çeyre- TL büyüdü ve toplam 5,7 milyar TL‘ye ğinde %3 civarında büyüyen Pazar, son ulaştı. Tahvil ve bono fon türünün çeyrekte ivmeyi artırarak %6 büyüdü aksine son yıllarda yeni kurularak ve yılı %16,9 büyüme ile kapattı. popülaritesi artan katılım fon türü Yılbaşından beri en çok büyüme kay- ise 419 milyon büyüdü ve 585 milyon 2017 deden fon türü olan Karma&Değişken TL oldu. Kıymetli madenler ve Borsa fonlar, 4. çeyrekte de fon türleri arasın- yatırım fonları, sırasıyla 89 ve 14 mil- da en yüksek büyümeyi kaydederek yon TL büyüyerek toplam 410 milyon 788 milyon TL büyüdü ve yılı toplam TL ile 153 milyon TL büyüklüğe ulaş- 2 milyar TL’nin üzerinde büyüyerek tı. Yılbaşından beri küçülen hiçbir fon kapattı. Bu fon türündeki büyümenin türü olmaz iken 4. Çeyrekte bir tek %98’inin sadece iki kurumun dört borsa yatırım fonlarında 7 milyon TL fonunda olması ve sektör geneline küçülme gözlemlendi. yayılmış bir büyüme olmadığı dikkat çekicidir. 2017 yılının en çok büyüyen Geçtiğimiz seneye göre fon türlerinin 2. Fon türü özellikle serbest fonların değişimini inceleyecek olursak; en da etkisi ile Alternatif fonlar oldu. Bu fon türü içerisinde başlıca serbest ve gayrimenkul fonlarını sonrasında ise girişim sermayesi ve anapara korumalı fonları barındırmakta. Yılbaşından beri serbest fonlar 1 milyar TL büyü- müşken, gayrimenkul fonları toplam 263 milyon TL büyüdü diğer iki alt türde ise toplam 25 milyon TL büyüme gerçekleşti. Alternatif fonlar içerisinde özellikle yüksek büyüme sergileyen fonların tamamının bilgileri halka açık- lanmamakla birlikte, sektörde satışları devam eden serbest ve gayrimenkul fonlarının büyüklüğü yukarıda belirti- len rakamdan daha fazladır. 2017 sonu itibariyle alternatif fon türleri toplam
Bu analizde kullanılan finansal veriler Reuters, yatırım ve emeklilik pazarı ile ilgili veriler ise 2018 KURUMSAL YATIRIMCI 27 Rasyonet data sağlayıcıları tarafından sağlanmıştır. TÜRKİYE YATIRIM FONLARI PİYASASI
BİREYSEL EMEKLİLİK FONLARI PAZARI w Başlangıç fonlarındaki yatırımcılar sistemde kaldığı takdirde, fon pazarı %31 büyüyerek 79,5 milyar TL’ye ulaşıyor. w Emeklilik fonları pazarında yılbaşından beri ilk üç çeyrekte en yüksek büyümeyi kaydeden Dengeli (Esnek&Karma) fonlar, bu fon türündeki bazı fonlarda yaşanan tür değişikliğine bağlı olarak son çeyrekte yerini Katkı ve Kamu Dış Borçlanma fonlarına bıraktı. Katkı fonları yılbaşından beri toplam 2,7 milyar TL ile 10,1 milyar TL büyüklüğe, Kamu Dış Borçlanma fonları da yine 2,7 milyar TL artarak 7,3 milyar TL’ye ulaştı.
Emeklilik fon pazarı 2017 yılında bazı fonlarda yaşanan tür değişikliği milyar TL büyüdü. Likit fonlar 850 %28 ile toplam 17,1 milyar TL büyü- oldu. Katkı fonları yılbaşından beri milyon TL büyüdü. dü ve 78 milyar TL büyüklüğe ulaştı. toplam 2,7 milyar TL ile 10,1 milyar Yıllardır yüksek büyümesi ile Bu sene başından beri kademeli TL büyüklüğe, Kamu Dış Borçlanma ayrışan Dengeli (Esnek & Karma) olarak devreye giren otomatik katı- fonları da yine 2,7 milyar TL artarak fonların bir kısmı Değişken fon türü lım sistemi ile başlangıç fonlarında 7,3 milyar TL’ye ulaştı. Döviz varlıkla- olarak yeniden düzenlendiği için bu 1,8 milyar TL büyüklüğe ulaşıldı. ra yatırım yapan kamu dış borçlan- türde küçülme görmekteyiz, fakat Başlangıç fonlarındaki yatırımcılar ma fonlarındaki büyümenin bir diğer iki türün toplamı olarak Pazar deği- sistemde kaldığı takdirde, fon pazarı nedeni de 4. çeyrekte USD/TL’deki şimlerine bakılırsa burada toplam %31 büyüyerek 79,5 milyar TL’ye yükseliş oldu. 5,6 milyar TL büyüme dikkat çekici. ulaşmakta. Altın fonu özellikle 1. ve 4. çeyrek- Diğer yandan bu iki fon türü top- Emeklilik fonları pazarında yılbaşın- lerde yüksek büyümesi ile dikkat lamı emeklilik fonlarının %29’unu dan beri ilk üç çeyrekte en yük- çekiyor iken, toplam 1,8 milyar TL ile oluşturuyor. Bu fon türlerinden son- sek büyümeyi kaydeden Dengeli 2007 yılının en fazla büyüyen 3. fon ra en yüksek pay ise halen %18 ile (Esnek&Karma) fonlar son çeyrekte türü olarak 3,3 milyar TL büyüklü- yılbaşından beri sadece 172 milyon yerini Katkı ve Kamu Dış Borçlanma ğe ulaştı. Standart fonlar 1,6 milyar TL büyüyerek 4. Çeyrekte ise net fonlarına bıraktı. Bu trend değişimi- TL büyürken, hisse fonları toplam küçülme yaşayan kamu iç borçlan- nin esas nedeni, bu fon türündeki büyümenin %7’sini oluşturdu ve 1,2 ma (TL) fonları oldu.
28 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 PORTFÖY YÖNETİCİSİ GÖZÜYLE
Kredi kaynaklı hızlı büyüme, sağlıklı bir platformda dengelenmeli Küresel ve bölgesel riskler yine rahatsız edici. Bu sefer FED’in kararlılığı sayesinde, küresel finansman maliyetinde yükseliş de devrede. Türkiye’nin yeni yılda bu durumu enflasyonist baskı olarak hissetmemesi için yatırımcı güvenine ihtiyacı olacak
018 yılında piyasalarda dir. ABD dolarına karşı, yaklaşık nıklı tüketim ürünleri talebi üzerin- hangi dinamiklerin olarak, ilk dalgada yüzde 21 ikinci den talep bacağı da gelişti. Böylece etkili olacağını analiz dalgada ise yüzde 14 değer kaybe- yükselen enflasyon beklentilerine ederken, hiç kuşkusuz den TL yüzünden başta enerji ol- paralel olarak gösterge tahvil faizi- Türkiye’den bakışımızı mak üzere ithal girdileri üzerinden nin Ekim 2016’dan Kasım 2017’ye etkileyen en önemli enflasyon da ithal etmiş olduk. geçen bir yıldan biraz fazla sürede olgu2 2016 yılının son çeyreğinde ve Bu maliyet itişli enflasyonun KGF yüzde 8’den yüzde 14’e vurmasına 2017 yılının Ekim-Kasım aylarında kredileriyle birlikte genişlemeye tanık olduk. yaşadığımız sert kur hareketleri- geçen ekonomide ek olarak, daya- Belki bundan da daha ağırı, mev-
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 29 PORTFÖY YÖNETİCİSİ GÖZÜYLE
daha düşük de olsa, 2017 büyü- şüphesiz ekonomimiz için kısa mesindeki başka etkenlerden de vadede kurtarıcı ve büyümeyi söz etmemek olmaz. hızlandırıcı bir faktör oldu. Dü- Belli başlı dört tanesini KGF’ye ek zenleme, bankacılık sisteminde olarak sıralayabiliriz: kredi maliyetini düşürerek ve ser- Milli gelir serilerinde yapılan dü- maye yeterliliğini yukarı çekerek zenlemelerle özellikle son yıllarda kredi/mevduat oranını yükseltti. lokomotif işlevi gören inşaat ve En büyük ifadesini 2016 ile 2017 savunma sektörlerinin milli gelir üçüncü çeyrekleri arasındaki bir içindeki ağırlığının artırılması, yılda yüzde 11,1 büyüme sıçra- 2016 yılında 15 Temmuz darbe masıyla bulan bu kaynak girişi, girişimi sonrası sekteye uğrayan istihdam ve yatırım göstergelerin- ekonominin, düşük baz etkisi de beklenen etkiyi gösteremese Alper Özge oluşturarak 2017 yıllık büyüme de ekonomik aktivitede büyük Fon Yöneticisi Deniz Portföy Yönetimi A.Ş. oranını normalden biraz daha canlılık yarattı. fazla yükseltmesi, Suriye’den gelen büyük göçmen Yılın hemen başında, üç yıl daha nüfusunun, artık bir harcama açık kalmasına imkân sağlanacağı duat artışının sınırlı kalması, kalemi olmaktan çıkıp büyük ilan edilen kredi garanti meka- enflasyon ve risk beklentilerinde ölçüde ekonomimize entegrasyon nizması, başından itibaren eleştiri yükseliş ve bankalar arası reka- sağlamaya başlamaları, konusu da yapıldı. Bu eleştirilerin betle birlikte mevduat faizlerinin Son olarak Avrupa ve Rusya ile en ciddiye alınanı, başarısızlığı yüzde 12 seviyesinin üzerine kalıcı olan ihracatımızın yine bir yıl ön- sonucu ekonomik sıkıntıya giren olarak yerleşip zaman zaman 15’e ceki zayıflıkla karşılaştırıldığında, şirketlerin, aslında yeni yatırıma dokunması oldu. önemli miktarda artış kaydetmiş, gitmesi gereken kaynaklarla ha- Türkiye’nin ekonomik büyümesi- yeni ihraç pazarlarının açılmış yatta tutulması. Bu tür örneklerin nin yakın geleceğini en fazla et- olması… varlığı bilinmekle birlikte top- kileyen faktörlerden biri mevduat. lam KGF portföyü içinde düşük Diğer tasarruf araçlarıyla karşılaş- Bunlardan ilk ikisi kaydi, son iki- ağırlıkta olduğunu varsayıyor ve tırıldığında ciddi bir ağırlığa sahip. siyse reel faktörler olarak dikkat umut ediyoruz. Diğer taraftan bu Bu yüzden enflasyon beklentileri çekiyor. Özellikle Avrupa’nın ro- kaygıların en önemli kaynağı, bir an önce yüzde 8 seviyesinin lünü hiç azımsamamamız gereki- istihdam ve yatırım göstergelerin- altına, mevduat faizleri de yüzde yor. Türkiye’nin en iddialı ihracat de, büyüme göstergelerine benzer 12 seviyesinin altına düşürülme- sektörlerinden otomotiv, makine, hızlı bir toparlanma yaşanmamış dikçe ülkenin kalıcı ve tatminkâr kimya ve dayanıklı tüketimde olması. Nitekim hizmet sektörü bir büyüme seviyesine ulaşması Avrupa pazarının beklenenden ilk kez 2017 yılında, artan işgü- zor olacak. daha kuvvetli olması, 2017 topar- cünü artık soğuramaz hale geldi Enflasyon ve faizdeki olumsuz lanmasında ihmal edilemeyecek ve bunun üzerine tarımsal üretim şartlara rağmen ne oldu da 2017 bir rol oynadı. Avrupa’da koşulla- sorunları, işsizlik rakamlarının yılında tatminkâr bir büyüme rın beklenenden daha iyi olması, şaşırtıcı düzeyde yüksek seyret- seviyesine ulaşabildik? BIST hisse 2018 için de çok önemli bir faktör mesine neden oldu. endekslerinin yüksek getirisinde olarak rol oynayacaktır. TL’deki zayıflamanın, reel değer de ifade bulan bu duruma herhal- KGF, şirketlerin hızla artan kur ve endeksini tarihteki en düşük de sadece tek bir yanıt vermemiz pazar riskleri nedeniyle daha fazla noktalardan birine getirmiş olma- istense, Kredi Garanti Fonu (KGF) takipteki kredi karşılığı ayırma sı, yatırımcının algıladığı riskin deriz. Fon sayesinde ulaşılan güzel ihtiyacı olduğu bir dönemde dev- yüksek olduğunu, ama en ufak sonuçların orta ve uzun vade bazı reye girdi. Yeni yatırımları finanse olumlu gelişmenin yukarı yönlü maliyetlerine dikkat çekmek isti- etmesi beklenen bir kısım krediye bir momentuma çevrilebileceğini yorum. Ama bundan önce, ağırlığı kamu garantisi verilmesi, hiç gösteriyor.
30 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Risk algısının bileşenlerini kısaca etkisini doğrudan hissedeceğimiz özetlememiz gerekirse: kanısındayım. KGF, şirketlerin Herhalde en başta enflasyon ABD ekonomik not kuruluşları geliyor. Tüketici enflasyonunda, tarafından verilen notların yatırım hızla artan kur ve pazar daha Kasım 2017’de revize edil- yapılabilir seviyenin altında ve miş olan yıllık yüzde 10,3 olan pozitif olmayan görünümlerde tu- riskleri nedeniyle daha merkez bankası hedef aralığının tulması, batı ülkeleriyle ilişkilerde fazla takipteki kredi üst bandını ciddi miktarda aşarak sürtüşmeler 2017 boyunca kurum- 11,92’de kapattık. sal yatırımcı erozyonuna yol açtı. karşılığı ayırma ihtiyacı Bu trendin geri çevrilmesi, önemli Enflasyonun temelinde, dayanık- yukarı hareketler yaratabilir. olduğu bir dönemde lı tüketim malları başta olmak Hem Suudi Arabistan - Katar dip- üzere tüketim malları talebin- lomatik çatışması, hem de hemen devreye girdi. Yeni deki artış, tarımsal üretimdeki tüm Arap ülkelerinin daha fazla yatırımları finanse sorunlar nedeniyle meyve sebze içe dönmeye ve ödemeler dengesi fiyatlarının yüzde 21,5 artması sıkıntısı yaşamaya başlamaları ne- etmesi beklenen bir ve bahsettiğimiz kur artışlarının deniyle Ortadoğu’dan Türkiye’ye yarattığı maliyet itişi var. TL’de sermaye girişinde aksamalar kısım krediye kamu 2016 sonundaki yüzde 21 değer yaratması kaygısı henüz devam garantisi verilmesi, hiç düşüşünden sonra, Ekim ve ediyor. Kasım 2017’deki yüzde 14’lük dü- Bankaların takipteki krediler şüphesiz ekonomimiz şüşün etkileri Mart 2018’e kadar kaleminin, KGF kredilerinin ya- sürebilir. Ancak bu tarihten son- vaşlamaya başlamasından sonra, için kısa vadede kurtarıcı ra, 2018 boyunca kurların istikrar ekstra maliyet yaratacak bir hızda ve büyümeyi hızlandırıcı kazandığı görülürse enflasyon yükselmesinden duyulan kaygı da beklentilerinde hızlı bir düzelme bankacılık hisselerinde, dünya- bir faktör oldu. olacağı kanaatindeyiz. Bu beklen- nın kalanıyla karşılaştırıldığında, timizi 2019 seçimlerinden birinin bilançolara oranla ucuz fiyatlama- veya tümünün erkene alınması lara yol açmakta. 5-10 yıllık bir stratejiyle yapısal sarsabilir. Ve en son, emlak piyasasında sa- sorunlara hitap edilebileceğine tışların ve fiyatların durgunlaşma inanılması. Çünkü yapısal deği- FED’in 2018 yılı için üç tane eğilimi göstermesi ve satılmayan şiklik olmadığı sürece ekonomi- çeyrek puanlık sıkılaştırma yap- konut stokundaki büyümenin de yaşadığımız dalgalanmalar, ma niyeti var. Gelişen piyasa- müteahhitlik sektörünü olumsuz nihayetinde gelişmiş ülkelerle lar, yılbaşından sonraki birkaç etkileme kaygısı devam ediyor. aramızdaki farkın kapanama- haftada başta Çin, Brezilya ve Tüm bu faktörlere rağmen, 2019 masına, yani orta gelir tuzağına Rusya sayesinde bir canlanma seçimlerinin yaratacağı atmosfere hapis kalmamıza neden oluyor. yaşasa da bu yıl, paranın ABD’ye bir yıldan biraz daha uzun bir Sonuç olarak dünyadaki fon dönme niyetinde olabileceğinden zaman kala piyasalarda iyimserlik yöneticileri gözünde ucuz, aşağı korkuluyor. Bu durum en çok daha fazla hâkim olmaya başladı. riski sınırlı fakat bu iskonto için cari açık veren gelişen piyasaları Bunun en önemli nedeni, 2017 ciddi nedenleri olan bir ülke etkileyecektir. sonunda KGF kredilerinde iki yıl olarak kalmaya devam ediyoruz. Güney komşularımız Suriye, Irak boyunca yenilenme imkânının Volatiliteyi kısa vadeli pozis- ve İran’ın üçünde birden ortaya tanınması ve konut sektöründe yonlar için kullanan yatırımcılar çıkan ve devam eden karma- satışları kolaylaştırmak için yeni ağırlık kazanmaya devam ediyor. şık sorunlar tüm diplomatik ve metotların önerileceği beklentisi. Ama para ve sermaye piyasaların- ekonomik ilişkilerimizi etkiler Bizce daha da artabilecek olan da, istikrar yönündeki her küçük hale gelmiş durumda. Her üç iyimserlik için bir ayağa daha ihti- adımı fazlasıyla ödüllendirebile- ülkedeki istikrar arayışlarının yaç var: O da ülkenin en azından cek bir fiyatlama var.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 31 YABANCI KONUK
Detlef Glow Head of Lipper EMEA Research Thomson Reuters
Önümüzdeki Yol – yatırım fonları sektöründeki trendlere bir Avrupa bakışı Avrupa yatırım fonları sektörü için 2017, yatırım fonlarına para girişinin tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştığı, genel olarak olumlu piyasa ortamı ile bağlantılı olarak yönetim altındaki portföy büyüklüğünün de tarihi en yüksek seviyelerine çıktığı, bir rekor yılı oldu.
32 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Avrupa yatırım fonları sektörü için Grafik 1: Avrupa Yatırım Fonları Yönetimi Sektöründe Yönetim 2017, yatırım fonlarına para girişinin Altındaki Portföy Büyüklüğü tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştığı, genel olarak olumlu piyasa ortamı ile bağlantılı olarak yönetim altındaki portföy büyüklüğünün de tarihi en yüksek seviyelerine çıktığı, bir rekor yılı oldu. Arkasına aldığı bu rüzgarla Avrupa yatırım fonları sektörü 2018 yılında da menkul kıymet piyasaları için genel ortam olumlu kalmaya devam ederse, büyümesini sürdürebilecek durumda olmalıdır. Buna karşılık 2018 yılı, da- ğıtım platformları için MiFID II şartları olan gerekli belgeler ve veriyi teslim edemeyen bir kaç Avrupalı portföy yöneticisi için sarsıntılı başladı. Bu durum platformlardaki bazı fonların işlemlerinin durdurulmasına yol açtı. Bu demektir ki, geçmişte yatırımcıların sevgilisi olan bazı fonlar için bile 2018 Kaynak: Thomson Reuters Lipper yılı düşük satış rakamları ile başladı. Grafik 2: Avrupa Fon Yönetimi Sektörü için Tahmin Edilen Net Satışlar Düzenlemeler fon dünyasında değişim getiriyor Bugünlerde portföy yöneticileri tüm dünyada düzenlemelerdeki değişik- liklerle başa çıkmaya çalışıyor. Piyasa otoriteleri yeni bir finansal krizi ön- lemek istiyorlar, ve portföy yöneti- cileri de yeni düzenlemelere uyum sağlamak için çabalarını artırmak zorunda kalıyor. Bazı Avrupalı olma- yan portföy yöneticilerinin gereken çabayı hafife almış olabileceklerin- den dolayı MiFID II hükümlerini ye- rine getirmede zorlanacakları tahmin edilse de, ihtiyaç duyulan kaynaklara sahip olması gereken bazı büyük Avrupalı portföy yöneticilerinin de MiFID II hükümlerini yerine getir- mede zorlandığını görmek oldukça Kaynak: Thomson Reuters Lipper sürpriz oldu.
MiFID II düzenlemesinin Avrupa fon yöneticileri için düzenlemelerin getir- lerin, hepsi müşterilere yansıtılama- sektörü üzerinde büyük bir baskı diği ek maliyetler, karlarının büyük yacağından, kazançlarını olumsuz oluşturduğu net bir şekilde ortaya kısmını alıp götürüyor olabilir. etkilediğinden şikayet ediyorlar. çıktı. Özellikle yönetiminde nispeten Halihazırda oldukça etkin operas- düşük portföy büyüklüğüne sahip az Büyük fonların yöneticileri bile yeni yon modelleri olan küçük şirketler sayıda fonu olan bazı butik portföy düzenlemeden kaynaklanan maliyet- için daha da etkinleşerek karlılığı
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 33 YABANCI KONUK
artırmak zor olduğundan, bazı gamını sadeleştirmek yatırımcıların şirketlerinin birleşmesine tanık ol- ölçek ekonomilerini kullanmala- ihtiyaçlarına uygun fonu bulmaları- duk. Satınalmalar, portföy tabanını rı gerekebilir. Portföy yöneticisi nı daha kolaylaştırmış olacak. büyütmek ve/veya portföy yöneti- butiklerin tersine, Avrupa’daki cilerinin geçmişte aktif olmadıkları büyük portföy yöneticileri yükse- ABD fon piyasası bu süreç piyasalardaki ayakizlerini genişlet- len maliyetlerden etkilenecek olsa için iyi bir örnek teşkil ediyor. mek için hızlı bir yol olduğundan, bile, genel olarak zarara dönüş- ABD’de portföy yönetimi sektörü 2018 yılı içinde bu tür birleşmelerin meyecek yeterli bir marja sahip Avrupa’dan oldukça büyük olsa da, daha çok olacağını bekliyoruz. görünüyorlar. Daralan marjlar ve/ satışta olan fonların sayısı Avru- veya düzenleyicilerden fazlalaşan pa’daki fon sayısının kabaca üçte Değişimin itici gücü olarak talebin küresel fon sektöründe biri. Her bir fon için yönetimdeki Yatırımcılar bir konsolidasyona yol açması da ortalama portföy büyüklüğü ise ka- Avrupa ve küresel fon sektöründe- mümkündür çünkü her gün daha baca altı kat daha fazla. Dolayısıyla ki değişimi sadece düzenlemeler ve fazla portföy yöneticisi karlılığını Avrupa fon sektörü gelişimi için portföy yöneticileri üzerindeki ka- koruyabilmek için iş modelini oldukça alan bulabilecektir. zanç baskısı getirmiyor. Nihayetin- yeniden değerlendirmek zorunda de yatırımcılar hangi fona yatırım kalmaktadır. Ölçek ekonomisi için bir diğer yol yapacaklarına karar verdiklerinden, da portföy yöneticilerinin birleşme- yatırımcı talebi de değişime itiyor. Karlılığı korumanın bir yolu ölçek si olabilir. 2017’de şahit olduğumuz Yatırımcıların bu gücü, başlıcası ekonomilerini kullanmaktır. Kü- başka bir trend de buydu. Büyük Borsa Yatırım Fonları olan maliyet çük portföy yöneticileri için ölçek portföy yönetim şirketlerinin küçük etkin pasif yatırım araçlarına yöne- ekonomilerini yürürlüğe koymak veya orta ölçekli portföy yöne- lik trendde kendini göstermekte. sadece bir düşünce egzersizi ola- tim şirketlerini alacakları yaygın bilir, çünkü – yukarıda bahsedil- beklentisine karşın, Aberdeen ve MiFID II düzenlemesinin anahtar diği gibi – normalde oldukça etkin Standard Life ile Janus ve Hender- konularından biri olan araştır- bir çalışan tabanı ile sınırlı sayıda son gibi büyük portföy yönetim fon yönetmektedirler. Bu durumun tersine büyük port- Grafik 3: Avrupa BYF Sektöründe Tahmini Net Para Girişi föy yöneticileri (özellikle yüzlerce fon yönetirlerken) ölçek ekonomi- lerini kolaylıkla kullanabilirler. En belli başlı çözüm benzer yatırım hedeflerine sahip fonların birleş- tirilmesi olurdu. Büyük portföy yöneticilerinin ürün gamında her zaman aynı bölgeye yatırım yapan ve/veya aynı yatırım hedefine sahip, konservatif veya dengeli/ karma fonlar gibi bir kaç fon bulunmaktadır. Eğer bu fonlar birleştirilirse, portföy yöneticisi daha az satış materyali yaratmak zorunda kalacak ve gözetim ve düzenleme taleplerinin yerine getirilmesi için daha az çalışana ihtiyaç duyacak. İlaveten, daha az fon ürün gamında karışıklığın azalmasını sağlayacağından, ürün Kaynak: Thomson Reuters Lipper
34 KURUMSAL YATIRIMCI 2018
Avrupa ve küresel fon sektöründeki değişimi sadece düzenlemeler ve portföy yöneticileri üzerindeki kazanç baskısı getirmiyor. Nihayetinde yatırımcılar hangi fona yatırım yapacaklarına karar verdiklerinden, yatırımcı talebi de değişime itiyor. Yatırımcıların bu gücü, başlıcası Borsa Yatırım ma maliyetlerinin ayrılması ile için, onlara daha zengin olmaları Avrupa’da bazı portföy yöneticileri- için ve bazı durumlarda ek bir Fonları olan maliyet etkin nin açıkça araştırma maliyetini ek değer almadan paralarını verecek, ücret olarak yatırımcıya yansıtmaya “cash cows” olmak istemedikle- pasif yatırım araçlarına karar verdiğini fark ettim. Kanımca, rini ortaya koymaktadır. Diğer yatırımcı halihazırda fon yönetimine bir ifadeyle, yatırımcılar yüksek yönelik trendde kendini yönelik tüm maliyetleri kapsayan getirisi olsa da olmasa da bir fonun göstermekte.. yönetim ücreti ödemekte olduğu yönetimi için zaten yüksek bir için, bu tamamıyla kabul edilmez ücretin üzerinde ek ücretler isteyen bir şeydir. Ancak gerçekte, yönetim bir fona yatırım yapmayı isteyip cak fikrime göre, yeni düzenlemeler- ücreti iki kısma ayrılır; bir kısım fon istemediklerini iki kez düşünmek le veya olası zor piyasa koşulları ile yönetimi maliyetlerini ve portföy zorundadır ve düşüneceklerdir. gelebilecek tüm zorluklar fırsatları da yöneticisinin kar marjını kapsar. Aktif portföy yöneticilerinin daha getirir. Portföy yöneticileri iş model- Normalde oldukça büyük olan yatırımcı odaklı ücret yapısına doğ- lerini sadece şirketlerini daha büyük ikinci kısım ise, fon dağıtımcısına ru gelişen bir trend var. Fidelity, ve daha karlı hale getirmek için değil hizmet ücretini ödemekte kullanılır. Allianz Global Investors, ve AB de yatırımcılarının ihtiyaçlarına göre düşük bazlı ücret ile performansla oluşturarak, “geleceğe dayanıklı” Fon dağıtımcılarına süregelen alakalı ücreti birleştiren yeni ücret hale getirebilirler. Buna ilaveten, hizmet ücreti ödemesi, MiFID II dü- modelleri açıkladılar. Son iki şirket portföy yöneticileri hayalgüçlerini zenlemesinin yürürlüğe girmesi ile yeni ücret yapılarını ilk olarak kullanabilir ve işlerini yatırımcıların inceleme altına alınmıştır. Bununla ABD’de deneyeceklerken, Fidelity taleplerine cevap verir konumda birlikte, portföy yöneticileri bilan- de Avrupa’da müşterilerine suna- tutabilmek için dijitalleşme gibi çolarında büyük bir etki yaratma- cak. potansiyel yeni iş alanlarına olduğu dan ihtiyaç duydukları araştırma kadar, daha iyi eğitimli ve kendini için, yatırımcı tarafından ödenen Özet işine vermis çalışan tabanına yatırım yönetim ücretinden ödeme yapabil- Sonuç olarak, önümüzdeki üç ila yapabilirler. melidirler. beş yıl içinde küresel portföy yöne- Pasif ürünlere yönelik küresel trend, timi sektöründe bir çok değişiklik Görüşler yazara aittir, Thomson yatırımcıların portföy yöneticileri göreceğimiz tahmin edilebilir. An- Reuters görüşlerini yansıtmamaktadır.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 35 BORÇLANMA ARAÇLARI
Özel sektör tahvilleri: Alternatif fonlamadan ötesi
TEB Portföy olarak biz, ÖST’lerin fon yöneticileri için en önemli varlık sınıflarından biri haline geldiğini düşünmekteyiz. Portföy yönetimi şirketlerinde çoklu varlık (multi-asset) birimlerinin gelişmesine de en büyük katkıyı sağlayan varlık sınıflarından biri olmaya devam edecektir.
36 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 eçtiğimiz dönem- nin yanında bilançolara fonlama deki gelişmeler çeşitliliği getirmesi, diğer fonlama özel sektör kanallarına karşı pazarlık gücü tahvili (ÖST) ya- sağlaması ve finansal piyasalarda tırımlarında risk/ şirketin tanıtımı gibi yararları da getiri dengesinin bilinmekte. Bu açıdan bakılınca, öneminiG göstermiş oldu. Geldiğimiz ÖST’lerin hak ettiği yeri bulma- noktada sistemin artık daha sağlıklı masının, yüksek maliyet veya olduğunu söylemek yanlış olmaz, beraberinde getirdiği zorunlu şef- fakat Türk özel şirketlerinin ÖST faflık ile açıklamak zorlama ola- piyasasını daha tam olarak keşfet- caktır. Şeffaflık olmaz ise olmaz memiş olması sektörün potansiyelini bir şarttır, yatırımcıların ihraççıları sınırlamaktadır. tanıması ve risk fiyatlamasını Hızlı büyümesine rağmen, Türk Alen Bebiroğlu, CFA buna göre yapması gereklidir. banka-dışı yerel para cinsinden Çoklu Varlık Yönetimi Direktörü Yalnızca derecelendirme raporla- TEB Portföy Yönetimi A.Ş. ÖST’lerin şirket borcu bilançola- rını baz alan tahvil seçimi süreci, rına oranının %1 ve GSMH (Gayri portföy yönetiminin derecelen- Safi Millî Hasıla) oranının ise %0.8 Pazarın gelişmesinin önündeki en dirme kuruluşlarına yaptırılma- ile diğer gelişmekte olan ülkelerin önemli engel nedir? Niye Türkiye sından çok farklı değildir. Maliyet çok altında olması, gidilecek yolun ÖST piyasası diğer ülkelerin geri- tarafında ise yukarıda belirtilen grafikte görüldüğü gibi çok uzun sinde? avantajlar göz önüne alınmasa olduğu anlamına gelmektedir. Bura- ÖST’lerin banka kredilerine karşı dahi kredi faizi/bono faizi ara- da yatırımcılara ve ihraççılara daha üç ana avantajının a) teminatsız sındaki fark çok farklı değildir. dostane bir ortam sağlanması, bütün olması, b) ana şirkete rücu edilemez 2007 başından beri banka kredi paydaşların çıkarına olacaktır. Aşa- olması, ve c) geri çağırılamaz olması faizi ve 2 yıllık Türkiye bonosu ğıda bu konuda yardımcı olacağını (putable olarak dizayn edilmedi- düşündüğüm önerileri özetlemeye ği takdirde) ihraççılar tarafından çalıştım. takdir edilmektedir. Bu özellikleri- ÖST’lerin hak ettiği yeri bulmamasının, yüksek maliyet veya beraberinde getirdiği zorunlu şeffaflık ile açıklamak zorlama olacaktır. Şeffaflık olmaz ise olmaz bir şarttır, yatırımcıların ihraççıları tanıması ve risk fiyatlamasını buna göre Kaynak: Bloomberg, TEB Portföy yapması gereklidir.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 37 BORÇLANMA ARAÇLARI
sekiz yıl boyunca reel olarak değer kazandı ve REER endeksi (Real effective exchange rate, Baz yılı 2003) Ekim 2010’a kadar güçlü kal- maya devam etti (her yıl ortalama %3 artış). Güzel günler 2008 yılının Eylül ayında Lehman Brothers’ın iflasında kısa bir ara vererek 2010 yılına kadar sürdü.
Türk şirketleri geçtiğimiz 15 yıl boyunca bilançolarındaki toplam yabancı para pozisyonunu aşağı çektiyseler de, 2011 yılından itiba- ren Türk Lirasının değer kaybet- Kaynak: BDDK, TEB Portföy mesine bağlı olarak durağanlaşan bu oran, şu anda %40 civarında artı 350bps arasındaki fark ortalama 2002 ve 2010 yılları arasında seyretmeye devam etmektedir ve 60bps olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’de başarılı mali işler Türk şirket bilançolarında bulunan İleri doğru yukarıda belirtiğim müdürlerini (CFO) diğerlerinden en büyük risk kaynağıdır. avantajların öneminin daha iyi ayıran en büyük özellik, döviz cinsi anlaşılacağını düşünüyorum. Ama borçlanmanın şirket bilançolarının 2002-2010 arasında TL ve USD kre- bunun yanında ÖST piyasasının içindeki ağırlığı oldu. Başarının di faizleri arasındaki yıllık ortalama kısa vadede daha öne çıkmasını formülü yüksek yabancı para fark %16 seviyesinde oldu, bu fark sağlayacak ana etmenler şunlar cinsi borç ve kaldıraçlı bilanço idi. en düşük seviyesini 2011 yılının ilk olacaktır: Kasım 2002 genel seçimleri sonrası çeyreğinde %4.3 ile gördü. 2011- başlayan süreçte Türk lirası sepeti 2017 arasında ise bu ortalama %8.9 w Kur riskinin şirket bilançoları üzerindeki etkisinin daha iyi anla- şılmasına bağlı olarak şirket bilan- çolarındaki TL fonlamanın payının artışı, w Banka kredi/mevduat oranla- rının yüksek seviyesi ile yükselen kredi faizi oranları.
Yabancı para cinsinden fonlama, Türk lirasının volatilitesinin düşük seviyelerde ya da kurun değerlen- me trendinde olduğu dönemlerde Türk şirketlerinin bilançolarını önemli ölçüde desteklemiştir. Türkiye’nin son 16 yılda yaşadığı iki dönem, TL cinsi özel sektör tah- villerinin aslında her zaman şirketin borç yapısında olması gerektiğinin en güzel örneği olmuştur. Kaynak: Bloomberg, BBDK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, BGC Yatırım
38 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 oldu ( 2Ç17: %11.5). REER 2010 c) Temerrüt durumunda tahvil sa- dışında, KMV-Merton modelini yılında 125 seviyesinde iken şu anda hiplerinin hakları açıkça belirtilmeli, uygulayarak distance-to-default 85 seviyesine gerilemiş durumda, burada hukuksal belirsizlik yok hesaplamaları yapıyoruz ve bu bu yıllık %5 değer düşüşünü işaret edilmelidir. analizin faydalı olduğunu görü- etmektedir. yoruz. Veri seti kısıtları sebebiyle, d) Mütekabil temerrüt şartı (Cross bir sonraki adım olan “probability Buradan özel sektörde alınan kur default provision) konulmalıdır. of default” (temerrüde düşme riskinin aslında yanlış fiyatlandığı olasılığı) hesaplaması yapmamız görünüyor. Tabi bu analizin detay- e) Portföy yönetim ve aracı kurum- şu aşamada sağlıklı görünmüyor. larında birçok şirketin kendinde larda kredi analizi bölümlerinin ku- Bununla beraber, hâlihazırda olduğunu sandığı doğal kur koruma- rulması özendirilmeli, burada sektör kaliteli bir insan kaynağına sahip sının (natural hedge) aslında olma- ile yakın çalışılarak bunu destekleyi- sektörün, doğru teşviklerle öğren- dığının anlaşılmasının da büyük payı ci düzenlemeler yapılmalıdır. me eğrisinde hızlı bir şekilde iler- var (enerji sektörü bunun en güzel lemesini beklemek yanlış olmaz. örneği olmaya devam ediyor). Ama f) İhraççı şirketler üzerindeki mali- bu süreçten çıkarılması gereken asıl yet azaltılmalıdır. dersin, TL cinsi bonoların aslında Türk ekonomisi ve şirket bilançoları g) Halka açık olan şirketler için için ne kadar önemli ve güçlü bir hisse senedine dönüştürülebilir araç olabileceğidir. bonolar bir alternatif olarak düşünü- Türk şirketleri lebilir. geçtiğimiz 15 yıl boyunca Arkasında TL’leşen bilançoların rüz- garını alan ÖST piyasasının, büyüyen Çok genç bir piyasa olan Özel bilançolarındaki fon sektörü ile beraber önümüzdeki Sektör Tahvilleri piyasası geçtiğimiz dönemde finansal piyasalarda daha yıllarda yaşanan temerrüt olayları toplam yabancı para çok öne çıkacağını söylemek yanlış sonrası hızlı bir şekilde olgunlaş- olmaz. Fakat bu konu oluruna bıra- mak durumunda kaldı. Bu noktada pozisyonunu aşağı kılacak bir konu değildir. Düzenleyi- hem piyasa düzenleyicinin hem de çektiyseler de, 2011 ci, piyasa oyuncularının risk fiyatla- piyasa oyuncularının öğrenme eğri- masını daha iyi yapması ve piyasanın sinin başında olmaları, yatırımcının yılından itibaren daha sağlıklı bir şekilde büyümesini bu ürünlere karşı olan risk iştahını teşvik edebilir. azalttı. Ama bunu doğru dersleri Türk Lirasının değer çıkarıp, daha sağlıklı bir piyasa kur- kaybetmesine bağlı Bu konudaki önerilerimiz aşağıdaki mak için bir fırsat olarak görmek en gibidir: doğru yaklaşım olacaktır. olarak durağanlaşan a) Tahvil ihracı için yatırım yapıla- bilir notun altında derecelendirmeye TEB Portföy olarak biz, ÖST’lerin bu oran, şu anda %40 sahip ihraççıların da piyasaya girme- fon yöneticileri için en önemli varlık civarında seyretmeye sinin önü açılmalı ve burada yüksek sınıflarından biri haline geldiğini getirili ve yatırım yapılabilir not altı düşünmekteyiz. Portföy yönetimi devam etmektedir piyasası (sub-IG) oluşması desteklen- şirketlerinde çoklu varlık (multi-as- melidir. set) birimlerinin gelişmesine de en ve Türk şirket büyük katkıyı sağlayan varlık sınıfla- bilançolarında b) İhraççı şirketlerin şeffaflığı art- rından biri olmaya devam edecektir. tırılmalı, bilanço açıklama ve KAP Biz ÖST değerlemesini birkaç farklı bulunan en büyük risk bildirim zorunlulukları, hisse senedi yönden bakarak yapmaya çalışı- piyasası ile aynı seviyeye çekilmeli- yoruz. Örnek olarak temel analiz kaynağıdır. dir.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 39 RİSK YÖNETİMİ
Para ve Sermaye Piyasalarının Gelişiminde Risk Yönetiminin Artan Önemi Kurumların karar mekanizmaları içerisine giren risk yönetimi kavramı, gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Türkiye’de yapılan düzenlemeler ile kuruluş ve faaliyet izinlerinin bir parçası haline gelmiştir.
on on yılda para ve rumların karar mekanizmaları içe- maye büyüklüklerine ve pozisyon sermaye piyasalarında risine giren risk yönetimi kavramı, yapılarına göre, Sermaye Piyasası yaşanan baş döndü- gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Kurulu (SPK) düzenlemeleri doğ- rücü değişimler; risk, Türkiye’de yapılan düzenlemeler rultusunda, risk yönetimi sistemle- getiri ve performans ile kuruluş ve faaliyet izinlerinin bir rini dış hizmet alımı yaparak ya da kriterlerinin yeniden ta- parçası haline gelmiştir. Kurumlar, kurum bünyesinde ilgili bölümün Snımlanmasına neden olmuştur. Ku- sahip oldukları lisans türlerine, ser- kurulması ile yürütmektedir.
40 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 hükümlerine göre, kurumların ku- racağı veya dışarıdan hizmet alarak oluşturacağı risk yönetim sistemleri; maruz kalınan temel risklerin tanım- lanmasından, düzenli olarak gözden geçirilmelerinden ve önemli geliş- melere paralel olarak güncellenme- lerinden, risklerin tutarlı bir şekilde değerlendirilmesinden, ölçümünden ve gerekli kontrollerin oluşturul- masından sorumludur. Gerekli olan prosedür ve süreçler hazırlanmalı- dır. Bu aşamada en önemli nokta, Dr. Özge Yürükoğlu Yrd. Doç. Dr. Barış Akçay maruz kalınan risklerin doğru tespit Projeler Koordinatörü Partner edilmesi ve mümkün olan en etkin RiskActive RiskActive risk yönetim sistemlerinin kurulma- sıdır. Aksi durumda yapılan ölçüm- bağlı olarak dışarıdan hizmet almak lemeler şirket kültürünün bir parçası Türkiye’de konu ile ilgili yasal durumunda kalmışlardır. Ancak, olmayacağından, başta amaçlanan düzenlemeler ve etkileri yayınlanan hükümlere bakıldığın- hedeflere ulaşılması mümkün olma- 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanu- da SPK’nın aracı kurum ve portföy yacaktır. nu 30.12.2012 tarihinde yürürlüğe yönetim şirketlerinin insan kaynağı girerek, ülkemiz sermaye piyasala- ve genel yapısını göz önüne alarak Yasal düzenlemelerin rına bir çok yenilikler getirilmiştir. bankacılık sektörüne göre daha dar etkinliğinin arttırılması Bu yenilikler kapsamında ülke- kapsamlı olduğu; temel risklere ve Risk kavramının sermaye piyasa- mizde ilk defa girişim sermayesi bunların ölçümüne odaklanıldığı larının ayrılmaz bir parçası olduğu yatırım fonlarına ve gayrimenkul görülmektedir. Düzenlemelerde ku- düşünüldüğünde, tebliğ ve hüküm- portföy yönetim şirketlerine ilişkin rumların halihazırda hesapladığı ser- lerin ne kadar gerekli olduğu anla- yasal altyapı oluşturulmuştur. SPK, maye yeterlilik rasyolarının bir adım şılmaktadır. Ancak, sektörde faaliyet farklı tarihlerde yayınladığı tebliğ önüne geçilmesinin, risk yönetimi gösteren kurumların insan kaynak- ve rehber hükümleri ile şirketlerin açısından önemli olduğu düşüncesi ları, mali şartları ve değişen piyasa ihtiyaç duyduğu mevzuat altyapısını temel alınmış ve kurumların maruz koşulları göz önüne alındığında, ge- sağlama yönünde adımlar atmış- kaldıkları riskleri değerlendirmele- lişime açık alanlar olduğu da ortaya tır. Yayınlanan başlıca tebliğler; rine, ölçümlemelerine ve yönetme- çıkmaktadır. Tebliğler kapsamında Aracı Kurumların Sermayelerine ve lerine yönelik temel noktalar ortaya hesaplanması ve düzenli olarak ta- Sermaye Yeterliliğine İlişkin Esaslar konmuştur. kibinin yapılması gereken çok fazla Tebliği’nin (Seri:V, No:34), III.55.1 Yatırım Fonlarına İlişkin Rehber limit olmasına karşın, şirketler bun- Portföy Yönetim Şirketleri ve Bu Şir- ketlerin Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Tebliği, III.52.1 Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği, Yatırım Fonla- Kredi riskine tebliğ hükümlerinde piyasa riski rına İlişkin Rehber hükümleri’dir. SPK tarafından yayınlanan Yatırım kadar detaylı değinilmemiş durumdadır. Bu da aracı Fonlarına İlişkin Rehber hükümleri, sektöre risk yönetimi anlamında kurum ve fonların kredi riskini zaman zaman, sadece yeni bir açılım getirmiştir. Söz konu- hisse senedi müşterilerine kullandırılan krediler su Rehber ile kurumlar risk yönetim birimleri kurmak veya belli şartlara özeline indirgemelerine neden olmaktadır.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 41 RİSK YÖNETİMİ
ların hepsini tam ve doğru olarak gerekse yasal limitlerin konmasının hesaplayamamaktadır. Kurumların ve düzenli olarak takip edilmesinin Risk yönetiminde risk yönetim sistemlerine ayıracak- ana nedenlerinden biri de budur. ları mali kaynakları az olduğundan, SPK ilgili Rehber hükümleri ile esas olan riski sektördeki genel eğilim minimum fonların kullanacağı risk yönetim tanımlamak ve kaynak ayrılarak hesaplamaların modellerini, taşıdıkları pozisyon- yapılması yönünde gelişmiştir. Bu ların yapısına ve kompleksitesine ölçümlemek olduğu da kurulan sistemlerin nitelik ve göre belli asgari şartları sağlamaları nicelik olarak kalitesinin sorgulan- koşulu ile kendilerinin belirleme- kadar elde edilen masını kısıtlayan bir faktör olarak lerine izin vermiştir. Piyasa riskinin sonuçların karar alma ortaya çıkmaktadır. ölçümü için parametrik yöntem, Kredi riskine tebliğ hükümlerinde tarihsel simülasyon yöntemi veya süreçlerinde etkin olarak piyasa riski kadar detaylı değinil- monte carlo simülasyon modeli memiş durumdadır. Bu da aracı kullanılabilmektedir. Kritik nokta, kullanılmasıdır. kurum ve fonların kredi riskini kullanılan modellerin pozisyon zaman zaman, sadece hisse senedi yapılarına uygun olması, valide müşterilerine kullandırılan kredi- edilebilir olması ve şirketlerin gele- yapı hizmeti veren fintek şirketle- ler özeline indirgemelerine neden cekteki ihtiyaçlarını da karşılayabi- rinin de rolü büyüktür. Daha iyi olmaktadır. Sektördeki genel eğilim lecek bir alt yapıya sahip olmasıdır. hizmet verebilmek için piyasanın maruz kalınan kredi riskini müş- SPK mevcut durumda kurumlar- bugünkü ve gelecekteki ihtiyaçla- terilerden alınan teminatlara göre dan model validasyonunu henüz rını sürekli olarak analiz etmeleri ölçmektedir. Ancak, bankacılık istememektedir. Bununla birlikte zorunludur. Bu analizler hangi sektöründe olduğu gibi müşteri bankacılık sektöründe olduğu gibi alanlarda geliştirme yapılacağının bazında temerrüt olasılıklarını baz validasyon sürecinin risk yönetim planlanması açısından önemlidir. alan yöntemler daha etkin ölçüm- sistemlerinin önemli bir parçası Ancak, bu sayede sektör yenilik- lemelere olanak tanıyabilir. Bu tip olduğu gerçeğinden hareketle, lere adapte olabilir ve sektörün modellerin ve alt yapıların kurul- şirketler kullandıkları modelleri büyümesi için gerekli yeni yatırım ması ise sermaye piyasalarında yer valide edebilecek yapıya sahip araçlarını kullanma konusundaki alan kurumların mali yapılarının olmalılar. SPK kurumlardan düzenli isteksizliği aşılabilir. Kurumlar sü- güçlü olması ile de bağlantılıdır. olarak geriye dönük test yapma- rekli düşen karlılık ortamında, yeni Yayınlanan tebliğ hükümleri forex larını ve stres testi senaryo analiz- gelirler elde etme hedefi ile bazı piyasalarının dinamik yapısına leri uygulamalarını istemektedir. ek maliyetler üstlenmeye istekli uygun olmadıklarından, şirketlerin Kullanılacak olan stres testleri ve hale gelecektir. Sadece emeklilik ve müşterilerin maruz kaldığı riskle- senaryo analizleri portföy yapısına sektöründeki düzenli tasarruflar ile rin ölçülmesi ve yönetilmesinde uygun olmalıdır. SPK hesaplamala- büyüyen fon piyasasının, yeni fon yetersiz kalınmıştır. Forex piyasala- rın etkinliği açısından riske maruz türlerinin önünü açan düzenleme- rında maruz kalınan riskler mevcut değer modelleri ile hesaplanan lerle hızla büyümesi beklenmekte- yapıda gün sonları ile yapılama- risk tutarı ile birlikte bankaların dir. Yeni alanlarda risklerin ölçül- yacak kadar hızlı ve değişkendir. hesaplamalarının etkinliğini arttır- mesi ve modellenmesi de önemli Dolayısıyla, gün sonlarında yapılan mak amacıyla kullandığı “expected bir konudur. Ayrıca, türev ürünlerin ölçümlemelerin şirketlerin ve müş- shortfall” hesaplamalarını da talep aracılığının artması ve portföylerde terilerinin karar alma süreçlerindeki ederek, bir ölçüde ekstrem piyasa türev kullanarak hedge ve yatırım etkileri yok denecek kadar azdır. hareketlerinin de dahil edilmesini fırsatlarının çeşitlenmesi de önemli Halbuki risk yönetiminde esas olan talep edebilir. konulardır. Düzenlemelerin bu riski tanımlamak ve ölçümlemek ol- Değişen ve gelişen dünya piyasa- perspektif ile sürekli geliştirilmesi duğu kadar elde edilen sonuçların larında ürün ve hizmet çeşitliliği ve esnek bir düşünce ile yönetilme- karar alma süreçlerinde etkin olarak giderek artmaktadır. Kurumlara risk si, düzenleyici otoriteye düşen en kullanılmasıdır. Gerek yönetimsel yönetimi gibi finansal sistem alt önemli görevdir.
42 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 FON YÖNETİMİ
İstanbul Portföy Yönetimi Bosphorist Girişim Sermayesi Yatırım Fonu
stanbul Portföy Yönetimi A.Ş. öncelikle, büyüme potansiyellerinin olarak, vizyoner bir bakış açısı yüksek olması nedeniyle, hızla artan ile yeni bir varlık grubunda, bir şirket değeri gelmektedir. Düzenli yatırımcılarımıza yüksek çarpan- olarak tebliğ gereği yılda en az bir İlarda bir kazanç, girişimcilerimize ise kere bağımsız değerleme kuruluşla- uluslararası sulara açılabilme imkanı rınca yapılan değerlemeler ve alınan sunma hedefimizi hayata geçirmeye temettüler fon fiyatını yükseltecektir. karar verdik. Bu segmentte, eko- Bu tür yatırımlarda kar, yatırım yapı- sistem içinde girişimler yetiştirme lan girişim şirketlerinin, çeşitli aşama- konusunda uzmanlaşmış, hızlandırma larda pay satışları, bir özel sermaye programları ile girişimcileri yatırım- şirketine satışı ve/veya en sonunda cılarla buluşturan, girişimlere vizyon da bir halka arz ile piyasaya sunulma- kazandıran 70 kadar kurumsal ve sı aşamasında oluşmaktadır. bireysel yatırımcısı ile etkileyici bir Burak Üstay üniversite merkezli melek yatırımcı Genel Müdür Girişim Sermayesi Yatırım Fonları, ağı olan BUBA (Boğaziçi Universitesi İstanbul Portföy Yönetimi A.Ş. bilindiği üzere, gelişmiş ekonomiler- Business Angels) ile ortak bir girişi- de ve gelişmiş sermaye piyasalarında, me imza atmış durumdayız. Agri-Tech, Fin-Tech, Yapay Zeka likiditesi düşük bir alternatif yatırım alanlarında, start-up girişimlerine aracı olarak uzun bir süredir işlem Yatırımcılarımıza sunulacak fon se- pay sahipliği üzerinden fon sağla- görmektedir. Yüksek çarpanlarla çenekleri arasına, mevzuatın oluşma- yarak yatırım yapmayı hedefliyoruz. yatırımcılarına getiri sunabilen bu ması nedeniyle sunulamayan bir fon Çeşitlendirilmiş bir risk yapısı ile, fonlar, henüz borsalara kote olmamış türünü, Sermaye Piyasası Kurulu’nun bu girişimlere mentörlük yaparak, şirketlere, start-up aşamasında veya (SPK) getirdiği yeni düzenlemeler onlarla birlikte büyümeyi, yatırım- daha ileri aşamalarda yatırım yapan çerçevesinde, Girişim Sermayesi cılarımıza da oldukça tatmin edici yatırım araçlarıdır. Tanımı gereği, Yatırım Fonu’nu da eklemiş olmaktan çarpanlarla getiri sunmayı amaçlıyo- borsada işlem görmeyen şirketlere dolayı gururluyuz ve heyecanlıyız. ruz. Çok güçlü bir danışma komitesi yatırım yapan bu fonlar, uzun vadeli ile çalışan yatırım komitemiz, port- nitelikli yatırımcıların yatırım yapabil- SPK’dan katılım payı ihraç onayını föylere aldığı şirketleri, BUBA’nın dikleri araçlardır. almış olan, İstanbul Portföy Yöne- bünyesindeki uzmanların katkıları timi Bosphorist Girişim Sermayesi ile büyütmeyi hedeflemektedir. Bireysel Emeklilik Fonlarının ve kamu Yatırım Fonu’nun, BUBA’nın girişim fonlarının da, asgari şartları karşılayan sermayesi alanındaki tecrübeleri ve Tam anlamıyla bir girişim serma- Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına kurumumuzun gücünün birleşmesi yesi yatırım fonu karakterine sahip destek olmasının, bu segmente ilgiyi ile, genç beyinlerin kurduğu gelecek olan bu fon, yukarıda sayılan belli arttıracağına, ve yatırımcılarımızın hayallerinin gerçekleşmesine katkı başlı altı segmentte eleyip filtreden da bir Türk Google, Türk Facebo- sağlayacağına inanıyoruz. Bu ve ben- geçirip yatırım yaptığı girişimleri, ok, Türk Apple hikayelerine ortak zeri fonlar, hem start-upları, hem de çok sayıda yatırımcının uzun vadeli olacaklarına inanıyoruz. Bu yatırım start-uplara yatırım yapma kültürünü beklentileri ile eşleştirmektedir. Risk segmentinin gelişmesinin, Türkiye’nin geliştirecektir. yönetimi, finansal yönetim, pazarla- büyümesine ve katma değerli ürün ma ve satış konularında desteklenen ve hizmet yaratmasına, beyin göçü- Belirlemiş olduğumuz, IOT (Nesne- bu yatırımların, fon yatırımcılarına nü tersine çevirmesine büyük katkı lerin İnterneti), E-ticaret, Bio-Tech, sağlayacakları kazançların başında, sağlayacağını düşünüyoruz.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 43 FON YÖNETİMİ
Azimut Portföy Kira Sertifikaları (Sukuk) Katılım Fonu
ira sertifikaları genel hatla- olarak anılan kira sertifikaları, nor- gelmiştir. Söz konusu kuvvetli ta- rı itibariyle klasik tahviller mal koşullar altında (işlem maliyet- lep, bugün Müslüman olmayan bazı ile büyük bir benzerlik lerinin gözardı edilebileceği veya ülkelerin dahi (İngiltere, Amerika göstermekle birlikte, kla- katlanılabilir boyutta olduğu) gerek Birleşik Devletleri, Güney Afrika, Ksik tahvilden ayrıştığı en temel nokta borçlanıcılar gerekse de yatırımcılar Hong Kong, Singapur) birbiri peşi herhangi bir faiz ödemesi yapmama- açısından ciddi avantajlara sahip sıra sukuk ihraçlarına yönelmesine sıdır. Buna mukabil, kira sertifikaları bir finansman aracıdır. Kira sertifi- sebep olmaktadır. Bugün dünya vade sonuna kadar bir yandan ihraca kaları gerek İslami kurallarla tam üzerinde Euro cinsinden mevcut temel teşkil eden varlığın (teminat) bir uyum içinde olmaları gerekse yegane sukuk ihracı Lüksemburg mülkiyetini yatırmcısına transfer İslam inancına gösterilen büyük tarafından gerçekleştirilmiştir. ederken, diğer yandan da temina- saygıdan ötürü, finans çevrelerince Son beş yılda her sene yüzde tı oluşturan maddi duran varlığın İslami Tahvil olarak da isimlendiril- 15’in üzerinde büyüme gösteren ürettiği nakit akışlarından hareketle mektedir. Sukuk günümüzde İslami sukuk piyasası, bugün $500 Milyar dönemsel kârpayı ödemelerinde coğrafyalarda (özellikle Malezya üzerinde bir büyüklüğe ulaşırken, bulunur. ve Arap yarımadası) yoğun rağbet Müslümanların finansal planlama Yurt dışında yaygın şekilde Sukuk gören bir finansman kaynağı haline ihtiyaçlarına inançlarıyla uyumlu
44 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 bu rakam İslami Bankacılık var- sıyla birlikte hayat bulan Katılım lıklarının %1’ine bile denk gelme- Fonları, devlet katkısı sebebiyle mektedir. Oysa gelişmiş ülkelerde bir anda hızla büyümeye başlayan sabit getirili fonlar, konvansiyonel Katılım Emeklilik Fonları ve son fonların yaklaşık %50’sini oluştur- olarak OKS (Otomatik Katılım maktadır. Bu rakamların açık ve net Sistemi) sebebiyle kurulan yeni bir şekilde ortaya koyduğu gerçek fonlar bir araya geldiğinde kira İslami Varlık Yönetimi sektörünün sertifikası ihraçları için ne denli yeni ürünlere ihtiyaç duyduğudur. büyük bir potansiyel olduğu bir Daha da önemlisi, İslami kurallara anda gözler önüne serilmiş oldu. göre yönetilen varlıklar göz önünde Gerek ihraçcılar, gerekse ihra- bulundurulduğunda portföy yöneti- ca aracılık etmek isteyenler için cilerine ciddi bir çeşitlendirme im- oldukça iştah açıcı gözüken bu Dr. Abdullah Selim Kunt kanı sunan kira sertifikalarının uzun menkul kıymet pazarı ne yazık ki Yönetim Kurulu Üyesi yıllar boyunca göz ardı edildiğidir. son dört yılda kendisinden bekle- Azimut Portföy Yönetimi A.Ş. İslami fonlar yakın zamana kadar nen büyümeyi gerçekleştiremedi. temelde iki varlık sınıfı arasında Ne Türk Hazinesi’nin yapmış çözümler sunan yegane araç ha- sıkışıp kalmıştır. Bir tarafta pay hisse olduğu ihraçlar, ne de katılım line gelmiştir. Türkiye, ihraç ettiği senedi ve emtia fonları yer alırken, bankalarından gelen kira sertifi- sukukların çekici karpayı oranları diğer kutupta ise para piyasası kası ihraçları tahminlerden hızlı ve yüksek likiditesinden ötürü kısa araçları bulunmaktadır. Gayrimen- büyüyen “katılım Fonu” pazarının sürede sukuk piyasasının en önemli kul yatırım fonu-proje finansmanı ihtiyaçlarına tam anlamıyla cevap oyuncularından biri haline gelmiştir. odaklı kar/zarar ortaklığı gibi özel veremiyor. Pek çok reel sektör Yurt dışında hal böyle iken ne yazık ihtisaşlaşmış fonlar getiri anlamında temsilcisinden kira sertifikası ki yurt içinde kira sertifikası ihraçları yatırımcılarına güzel fırsatlar sunar- ihracı yapmayı planladıklarına istenilen seviyeye yükselememiştir. ken, mevcut haliyle bu fon sepeti- dair açıklamalar olsa da, bunu Yurt dışındaki gelişmelere paralel nin risk yönetimi açısından yeterli gerçekleştirebilen kurum sayısı olarak ülkemizde de İslami bankacı- çeşitlendirmeyi sağladığını söylemek ne yazık ki bir elin parmaklarını lık alanında bir takım ciddi adımlar ne yazık ki mümkün değildir. geçemiyor. Faaliyet gösterdikleri atıldı. Öncelikle mevzuattaki eksik- Geçmişte konvansiyonel fon yöneti- sektörler ve iş modelleri itiba- liklerin giderilmesi için çalışmalar cilerince göz ardı edilen ve özellikle riyle kira sertifikası ihraç etmeye yapılarak kira sertifikası ihraçlarının Körfez Bölgesinde ve Güney Doğu müsait pek çok kurum olmakla önünü açan yasal düzenlemeler kısa Asya piyasalarına yönelik özel bir birlikte, gerek kurulması gereken bir sürede tamamlanarak hayata ürün gibi algılanan kira sertifikaları finansal modelin oluşturulmasının geçirildi. Gerek Hazine Müsteşarlığı, benzer risk kategorisindeki kon- oldukça zor ve meşakkatli olması, gerekse katılım bankaları çok kısa vansiyonel ihraçlara kıyasla daha gerekse başta vergi olmak üzere bir sürede hem Türk Lirası hem de yüksek getiri sunarken, sahip olduk- beraberinde oluşan pek çok diğer yabancı para birimleri cinsinden ları düşük volatilite, sağlam teminat maliyet kalemi sebebiyle maalesef birbirinden başarılı kira sertifikası ih- yapısı, İslam Hukuku’nun temel kurumların çoğu kira sertifikala- raçları yaptılar ve de yapmaya devam prensiplerine olan tam bağlılık ve rından uzak durmaktadırlar. Son ediyorlar. Ancak tüm iç ve dış geliş- şeffaf finansal yapıları sebebiyle, dönemde kira sertifikası ihraç melere rağmen yapılan araştırmalar, günümüzde dini ve inanışı ne olur- etmeyi başaran TMO, Derindere reel sektör oyuncuları tarafından sa olsun, etik ve sosyal sorumluluk Filo Kiralama ve Zorlu Enerji bu yapılan kira sertifikası ihraçlarının açısından bakıldığında sahip olduğu anlamda sektörün göz bebeği henüz istenilen düzeye gelemediğini temel özellikler itibariyle pek çok olmayı başaran birkaç kurumun- işaret etmektedir. yatırımcı için oldukça çekici bir dan sadece üçü. Umarız sermaye Sabit getirili ürünlere yatırım yapan yatırım alternatifi olarak karşımıza piyasalarında kısa sürede daha İslami fonlar bugün İslami fon paza- çıkmaktadır. fazla kira sertifikası ihracı görmek rının yaklaşık %8-10’nu oluştururken, Katılım Şemsiye Fon’ların kurulma- mümkün olur.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 45 HALKA ARZLAR
2018 yılı için halka arzlar ve satın almaların görünümü Beklentimiz; 2017 yılının tamamında 2.5 milyar doları bulan halka arzların büyüklüğünün, 2018 yılının ilk yarısında 3.5 milyar dolara ulaşması.
ünya genelinde Kuzey Kore’nin nükleer tehditleri ve nin ekonomilerindeki toparlanma siyasi belirsizlik- ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti ve Aralık 2017 tarihinde merkez ler ve jeopolitik ilan etmesi piyasalarda zaman za- bankaları toplantılarından gelen risklerin gölgesin- man tansiyonu yükselten en önemli küresel risk iştahını destekleyen de bir yılı daha gelişmelerdi. mesajlar da olumlu beklentileri geride bırakırken, Türkiye ekonomisi ise geçen yıl artırıyor. Öncelikle küresel risk küreselD ekonomilere ise adeta siyasi yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen iştahının artacak olması, küresel söylemler ve gelişmeler damga- yüksek büyüme hızı ile başarılı bir sermaye akımlarını cesaretlendire- sını vurdu. ABD Başkanı Donald performans sergiledi. 2018 yılında cek. Bu da Türkiye gibi cari açığın Trump’ın radikal dış politikaları, da yurt içi ve yurt dışında önemli finansmanında yurt dışı kaynakla- Fransa, Almanya ve İran’da yaşanan ekonomik ve siyasi şoklar olmadığı ra ihtiyacı olan ülkeler açısından seçim süreçleri, Katar krizi, Irak’ta müddetçe pozitif havanın devam finansman olanaklarının artması ve Suriye’de DEAŞ operasyonları, edeceği tahmin ediliyor. AB ülkeleri- demek. Kuşkusuz; kısa ve uzun
46 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 vadeli yabancı sermaye girişindeki dolarlık doğrudan yabancı sermaye canlılık hem halka arzlar, hem de yatırımı geleceğini öngörüyoruz. birleşme ve satın almalar yoluyla Türkiye’ye gelecek yabancı sermaye Çünkü Türkiye’ye yatırım yapan girişi açısından önemli bir gelişme insanlar her şeyden önce ülkenin olacaktır. uzun vadeli potansiyeline bakıyor. Yabancı yatırımcı açısından ilk etapta Hatırlarsanız; halka arz piyasalarında siyasi ve ekonomik istikrar önemli- son dört yıldır çok verimli olmayan dir. Türkiye ise bütün yaşananlara bir dönem yaşadık. 2013 yılında rağmen bölgesinin en istikrarlı ülkesi ABD Merkez Bankası FED’in parasal konumunda. Genç ve dinamik nü- sıkılaştırmaya gideceğini açıkla- fusumuz son yıllarda gelir dağılımın- masıyla dolar giderek güçlenirken, daki düzelmeyle birlikte artık daha gelişmekte olan piyasalardan büyük Simge Ündüz fazla tüketme eğiliminde. Son 15 ölçüde sıcak para çıkışı yaşanmıştı. Kurumsal Finansman Bölümü Yönetici yıllık ortalamalara bakarsak; yüzde Gelişmekte olan ülke borsalarına Direktör / ÜNLÜ & Co 4-5 civarında büyüyoruz. Coğrafi ilginin azalması sonucu halka arz pi- olarak ticaret ve enerji koridorlarının yasası ise durma noktasına gelmişti. girişi açısından da 2018 yılında kesiştiği bölgedeki konumumuz ve 2017 ise ibrenin yeniden gelişmekte Türkiye’yi hareketli bir dönem gelişmiş endüstriyel altyapımız ile olan ülkelere çevrilmesiyle halka arz bekliyor. Biliyorsunuz; geçmişte yatırımcıların ilgisini çekecek iyi bir piyasasında havanın kısmen olumlu- ülke olarak çok badireler atlattık. hikayemiz var. Hikayemizi aktarmak, ya döndüğü bir yıl oldu. Gelişmekte 2013’ten bu yana bakıldığında Gezi Türkiye’deki yatırım imkanlarına olan ülkelere sermaye akışına Nisan olayları, yerel ve genel seçimler, 17- ilişkin potansiyel yatırımcılar ile bir ayında referandumun tamamlan- 25 Aralık süreci, Rus uçağının dü- araya gelerek kendimizi tanıtmaya masıyla politik belirsizliğin ortadan şürülmesi, koalisyon görüşmeleri, ihtiyacımız var. kalkması da eklenince, Türkiye 15 Temmuz darbe girişimi, referan- piyasasına portföy girişleri artmaya dum, terör olayları gibi çok sayıda ÜNLÜ & Co olarak geçmişte işlerin başladı. Girişlerin artması pay senedi olay yaşadık. Ancak o tarihlerde bıçak gibi kesildiği dönemlerde dahi piyasalarının performansını olumlu bile zaman zaman kesintiye uğrasa yurtdışına giderek çanta elimizde, yönde etkiledi, BİST 100 endeksi 110 da, yabancının Türkiye’ye ilgisi hep şirket şirket dolaşıp hem ülke ekono- binleri aştı ve değerlemeler cazip devam etti. mimizin ne kadar güçlü olduğunu, hale geldi. Bu da kaynak arayışında hem de yatırım açısından cazibesini olan kuruluşlar açısından halka arza 2013-2015 yılları arasında 16-17 anlattık. Hiçbir zaman umutsuzluğa ilgiyi artırdı. Beklentimiz; 2017 yılının milyar dolar civarında olan şirket kapılmadık ve yılmadık. Halen de tamamında 2.5 milyar doları bulan alım-satım işlemi, 2015 yılında 17.8 yurt içi ve yurt dışında katıldığımız halka arzların büyüklüğünün, 2018 milyar dolara ulaşarak Cumhuriyet her toplantı ve davette, Türkiye’deki yılının ilk yarısında 3.5 milyar dolara tarihinin dördüncü büyük yaban- yatırım fırsatlarını anlatmaya devam ulaşması. Daha önce kamuoyuna cı sermaye girişi yaşandı. Darbe ediyoruz. Türkiye’nin lider yatı- duyurulan EnerjiSA, Medical Park, girişimine rağmen 2016 yılında 12,3 rım bankacılığı hizmetleri ve varlık Şok, Memorial, Defacto ve Beymen milyar dolarlık yabancı sermaye yönetimi grubu ÜNLÜ & Co olarak Mağazacılık’ın halka arzı gündemde. geldi. 2017 yılsonu itibariyle ise ülkemizin geleceğine olan inancımız Yılın ilk yarısında bunların gerçekleş- bu rakamın 10 milyar dolar olarak tam. Özetle; yeter ki, ülkemizin ge- mesi halinde toplamda bugüne kadar gerçekleşeceği tahmin ediliyor. leceğine ve ekonomimizin büyüme yapılmış en yüksek tutarda halka Dolayısıyla; resmin büyük kısmı- potansiyeline inanarak el ele verelim. arza imza atabiliriz. na bakacak olursak, Türkiye’de Kamu kuruluşlarından özel sektöre, yabancı sermaye yatırımları 13-15 bireylerden kurumlara kadar her biri- Yılda $20-25 milyar yabancı milyar dolarlar seviyesine oturmuş miz, Türkiye’nin tanıtımına ne kadar yatırım çekebiliriz durumda. Yurt içi veya yurt dışında katkıda bulunabilirse ekonomimizin Kısa vadeli portföy girişlerinin yanı önemli ekonomik ve siyasi çalkan- sürdürülebilir büyüme hedefine o sıra uzun vadeli yabancı sermaye tılar olmazsa, 2018 yılında 15 milyar kadar yaklaşmış oluruz.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 47 DAVRANIŞSAL FİNANS
Türkiye’de Bireysel Tasarruf ve Harcama Davranışları Çalışmada probit regresyon yöntemi ile tasarruf kararları, tasarruf yapanların hangi varlıkları tercih ettikleri, bankadan kredi alanların özellikleri, diğer yöntemler ile borçlananların özellikleri modellenmiştir.
ürkiye’de bireysel bilgileri kapsamında bu incelemeyi yapısının borçlanma ve tasarruf tasarruf ve harcama- yapmış olmaktır. Çalışmanın dün- tercihlerine göre ne şekilde fark- lar ile ilgili az sayıda yada yapılmış çalışmalara katkısı, lılaştığı yönünde Prof. Dr. Nurhan çalışma bulunmak- dindarlık konusunda incelemenin Davutyan ile yaptığımız, Emerging tadır. Bu çalışma- detaylandırılmış olmasıdır. KON- Markets Finance and Trade isimli nın önemli katkısı, DA şirketinden alınan veri seti ile dergide yayınlanan akademik çalış- kişilerinT Türkiye için demografik Türkiye’deki halkın demografik ma ile ilgili bilgilerin kısa bir özeti
48 KURUMSAL YATIRIMCI 2018
Bu çalışmada aşağıdaki gibidir. Yaptığımız çalışmada probit regres- eğitimin tasarruf ile yon yöntemi ile tasarruf kararları, tasarruf yapanların hangi varlıkları pozitif ilişkisi anlamlı tercih ettikleri, bankadan kredi olarak tespit edilmiş, alanların özellikleri, diğer yöntem- ler ile borçlananların özellikleri şehirlerde yaşayan modellenmiştir. Dünya Bankası 2014 çalışma rapo- kişilerin daha az runa göre Türkiye ülke olarak Bre- zilya, Bulgaristan, Meksika Malezya tasarruf etmeleri; ve Polonya ile benzer özellikler şehirleşmenin gösterir ve üst-orta sınıf gelir Doç. Dr. Belma Öztürkkal [email protected] grubundadır. Raporun hazırlan- tasarruf ile negatif dığı tarihte kişi başına gelir tutarı 10,970 Amerikan Doları’dır. Nüfus, ilişkisi anlamlı olarak kırsal kesimden kentlere göç ile tespit edilmiştir. şehirleşmektedir ve bu süreçte ta- bir deyişle büyük farklar içermediği sarruf tutarının düşüklüğü önemli gösterilmiştir. bir konudur. Bu çalışmada eğitimin tasarruf miştir. Eurostat ve TÜİK tarafın- Yapılan inceleme ve model ile ile pozitif ilişkisi anlamlı olarak dan belirlenen NUTS istatistiksel tasarruf etme ve borç alma ko- tespit edilmiş, şehirlerde yaşayan Türkiye bölgeleri analizine göre, nusunda dindar olan ve olmayan kişilerin daha az tasarruf etmeleri; özellikle İstanbul bölgesindeki kişilerin farklılıklarının istatistiksel şehirleşmenin tasarruf ile negatif kişilerde kentleşmenin tasarruf olarak anlamlı olmadığı yani diğer ilişkisi anlamlı olarak tespit edil- üzerinde negatif etkisi görülmek- tedir. Türkiye’de Batı ve Doğu Karadeniz, İstanbul, Batı Marmara Tablo I. Tasarruf tercihleri dışındaki diğer bölgelerdeki kişiler oransal olarak daha fazla tasarruf olasılığı taşımaktadır. Ayrıca şehi- re göç etmiş ikinci jenerasyondan kişilerin daha fazla olan tasarruf oranı, diğer kişilere göre daha yüksek olasılık taşımaktadır. Tablo I’de gösterildiği gibi bu çalışmada yatırımcıların tasarruf Tablo II. %20’lik bantta gelir dilimleri yaptıkları durumda neyi tercih et- tikleri sorulmuştur ve 708 tasarruf eden kişi incelendiğinde; eğitim seviyesi arttıkça döviz, hisse yatırımlarının arttığı bulunmuş- tur. Kırsal kesimde yaşayanların diğer gruba göre daha fazla altın yatırımı yaptığı istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.
Tablo II’de gösterildiği gibi bu çalışmada gelir seviyesi yüksek ve
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 49 DAVRANIŞSAL FİNANS
yan kişilerdir. Ankete katılanların gelir durumlarının erkeklerden daha Özellikle İstanbul yaş ortalaması 40 olup en az 18, en düşük olduğunu belirtmektedir. fazla 83 yaşındaki kişilerdir. Hane- Eğitimi daha fazla olanlar daha fazla bölgesindeki kişilerde halkı sayısı ortalaması bir evde dört tasarruf etmektedir ve daha az ar- kişidir. Ankete katılanların %71’i kadaş veya aileden borç almaktadır. kentleşmenin tasarruf evli olup, %22’si bekardır. Ankete Ayrıca, eğitimi daha fazla olanlar üzerinde negatif katılanların %65’inin evi, %42’sinin daha az geçinme zorluğu çektikleri- kendi otomobili vardır. ni belirtmektedir. Eğitimi daha fazla etkisi görülmektedir. Ankete katılanların %54’ü para olanlar ekonomik gelir durumlarının biriktirmediğini belirtmiştir. Para daha yüksek olduğunu da belirt- Türkiye’de Batı ve biriktirenlerin %12’si ev almak, mektedir. %12’si çocuklarını okutmak için Doğu Karadeniz, para biriktirdiğini belirtmiştir. Kendilerini dindar veya sofu olarak İstanbul, Batı Marmara Ankete katılanların %12’si ev borcu, tanımlayan kişilerin yatırım karar- %10’u araba borcu, %19’u ev eşyası larını diğerlerine göre daha az tek dışındaki diğer borcu, %8’i eğitim borcu, %45’i başına aldıkları görülmüştür. taksit ödediklerini belirtmiştir. bölgelerdeki kişiler Şimdiye kadar herhangi bir zaman- oransal olarak daha da kredi kullanmış olanların oranı Kaynak: Nurhan Davutyan ve Belma %35’tir. Ankete katılanların %27’si Öztürkkal (2016) Determinants of fazla tasarruf olasılığı aldıkları krediyi geri ödemekte Saving-Borrowing Decisions and zorluk yaşadıklarını belirtmiştir. Financial Inclusion in a High Midd- taşımaktadır. Şu anda sadece %50’sinin borcu le Income Country: The Turkish yoktur. Case, Emerging Markets Finance and Trade, 52:11, 2512-2529, DOI: düşük olan gruplar farklılık gös- Ankete katılanların %27’si yatırım 10.1080/1540496X.2016.1187596 termektedir. Bu gruplar içerisinde yapıyor olup bu kişilerin hisse yüksek gelir grubuna sahip olanla- senedi yatırım oranı %0.7’dir. rın daha az kırsal kesimde yaşadığı %65’lik grubun evine düzenli maaş görülmektedir. Yine yüksek gelir girmektedir. grubuna sahip kişilerde diğerlerine göre eğitim seviyesi daha yüksek Yatırım tercihlerinde güvenilirlik, ve dindarlık seviyesi daha düşük- kazancın yüksek ve riskin düşük Eğitim seviyesi tür. olması en önemli seçim kriterleri- arttıkça döviz, hisse dir. Anket yapılan kişilerin %50’si Anket yapılan kişilerin yatırımlarda kendi bilgi ve analizle- yatırımlarının arttığı özellikleri rine güvenmektedir. Türkiye nüfusunu yansıtan bir bulunmuştur. Kırsal gruplama üzerinden 2,608 kişi Yapılan t-testi sonuçlarına göre kesimde yaşayanların ile Mayıs 2014 tarihinde yapılan anlamlı bulunan sonuçlar: anket sonuçlarına göre, grubun Kadınlar erkeklerden daha az diğer gruba göre daha Türkiye’nin demografik yapısı şöyle durumda parasının nasıl değer- özetlenebilir: Nüfusun %49’u kadın, lendirileceği kararını kendisi fazla altın yatırımı %59’u lise ve üzeri eğitime sahip, almaktadır. Kadınlar erkeklerden yaptığı istatistiksel %74’ü muhafazakar, %26’sı modern daha az arkadaş veya aileden borç hayat tarzını benimseyen kişiler- almaktadır ve erkeklerden daha olarak anlamlı dir. Anket katılımcılarının %70’i fazla geçinme zorluğu çektiklerini kendilerini dindar olarak tanımla- belirtmektedir. Kadınlar ekonomik bulunmuştur.
50 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 KONFERANS
WBAF Dünya Melek Yatırım Forumu İstanbul’da yapılacak Dünyanın en büyük erken aşama sermaye ve yatırım piyasaları topluluğu olan WBAF Dünya Melek Yatırım Forumu, World Congress 2018’de eş zamanlı yapacağı 5 önemli zirve ile dünyanın dört bir yanından gelen 1000'den fazla delege ile İstanbul’da bir ilke daha imza atacak.
OECD raporları- melek yatırımcılara odaklanacak. na göre, dünya Start-up, scale-up ve melek yatırım- ekonomisinin cılar WBAF Yatırım Alma Zivesi’nde %96’dan fazla- bağlantı kurabilecekler. FINTECH sını KOBİ’ler, ZİRVESİ finansal yayılma ve finansa Girişimciler ve erişimi yaygınlaştırma konuları ile Gstart-up’lar oluşturuyor. Birçok dev- ilgilenirken, CEO-PRENEURSHIP let, yeni iş alanlarının ve toplumsal ZİRVESİ, CEO’ları melek yatırımcıya adaletin tesisinde erken dönem yatı- dönüştürmenin yollarını tartışacak. rım piyasasının önemini kavramış ve IMPACT YATIRIMCILIK ZİRVESİ’nde dolayısı ile yeni kurallar ve düzen- özel ve kamu sermayesini toplum Baybars Altuntaş lemeler yoluyla Melek Yatırımcılar, Dünya Melek Yatırım Forumu Başkanı iyiliği için harekete geçirmek için Kurumsal Risk Sermayesi Şirketleri (WBAF) & ortaya çıkacak yenilikçi fikirleri Avrupa Melek Yatırım Ticaret Örgütü ve Start-up’lara vergi kolaylıkları Başkan Yardımcısı (EBAN) & kaçırmamalarını öneriyorum. getirmeye başlamış bulunuyorlar. Türkiye Melek Yatırımcılar Derneği Ayrıca bu kongrede birbirleriyle iş Avrupa’da erken önem yatırımları- Başkanı (TBAA) yapmak için iş dünyasının önde nın %90’dan fazlası Melek Yatırım- gelen yüzlerce lideri bir araya geli- cıların sermayeleri ile karşılanıyor. zamanda daha fazla iş imkanı ve yor.WBAF küresel bir organizasyon Melek Yatırım piyasasının büyüklü- toplumsal adalet anlamına gelecek- olarak, sermaye piyasalarının kilit ğü Avrupa’da 9.8 Milyar Euro, ABD tir. Bu nedenle, WBAF 2018 süresin- oyuncularını, melek yatırımcılar ve Kanada’da ise 26 Milyar doları ce, Aile Ofisleri ve Varlık Yönetimi topluluğunun işletmelerinde başarılı aşmış durumda. 2020 yılında dünya- Kurumlarının nasıl yenilikleri teşvik bir büyümeye ulaşmanın önündeki daki erken dönem yatırım piyasası ederek, melek yatırımcılar, start-up, zorluklar ve fırsatları tartışmak ve büyüklüğünün 50 milyar doları scale-up, high-growth şirketler ve erken aşamadaki piyasa ekosistemi- aşacağı bekleniyor. KOBİ’ler ile iş birliği yaparak işleri- nin melek yatırımcılar ile bağlantı ne nasıl daha fazla değer katabile- kurabilmesini araştırmak üzere bir WBAF World Congress 2018 ceklerini araştırmaya odaklanacağız. araya getiriyor. Küresel ekonomik neden bu kadar önemli? Dünyadaki erken dönem ve erken krizlerin ardından herhangi bir fi- Sebep basit: Sadece Melek Yatı- dönem sonrası sermaye piyasaları- nansmana ulaşmak kolay olmaktan rımcılar, start-up ve scale-up’ları nın 2018 gündemini dünyanın önde çok uzaktır. WBAF, küresel günde- sermaye piyasaları ile tanıştıracak gelen iş liderleri ile birlikte oluşturu- minin bir parçası olarak, girişimciler bilgi birikimi ve ağa sahip. Erken yoruz. WBAF Dünya Kongresi 2018, ve KOBİ’ler için yenilikçi finansal çıkış için yenilikçi finansal planlar aile şirketleri ve varlık yönetimi ku- araçlar geliştirmeye odaklanmak- hazırlayabilirsek, bu çok daha kısa ruluşları ile işbirliği yapmak isteyen tadır.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 51
FINTECH
Değişen teknoloji ile portföy yönetimi endüstrisi için değişim kaçınılmaz
Dijitalleşme zaman içinde hem müşteri ihtiyaçlarını, hem de beklentilerini değiştirmeye başlıyor, bu da portföy yönetimi şirketlerini zorunlu bir değişime sokacak gibi görünüyor.
ricewaterhouseCo- mına girecek varlık tutarında hızlı vam ettiğini ancak birtakım rakam- opers, üç yıl önce bir büyüme beklediğini ifade eden sal öngörülerinde ciddi revizyona yayınladığı “Asset PwC, oyunu değiştirecek birta- gittiklerini görüyoruz. Management 2020: kım gelişmelerle birlikte sektörün Rapordaki rakamlara baktığımızda, A Brave New World” dramatik bir değişime uğrayacağını dünyada portföy yönetimi kapsamı- çalışmasını 2017 yı- öngörüyordu. 2017 yılında yayın- na girecek varlık tutarında artışın Plında yeniden yayınladığı rapor ile ladıkları yeni “Asset Management tüm hızıyla devam ettiği ve 2020 revize etti. 2014 yılında yayınladığı 2020: Taking Stock” adlı raporların- yılında bu rakamın günümüze göre raporda, portföy yönetimi kapsa- da daha önceki öngörülerinin de- çok daha fazla artacağını görebili-
54 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 yoruz. Portföy yönetimi kapsamına sorumluluk öğeleri taşıyan fonlara giren varlıklar arasında emeklilik yatırım yapmak isteyecekler. Sadece fonları, sigorta şirketleri, ulusal fon getiri ve içerdiği risk türüne göre varlık fonları, üst ve yüksek gelir değil, daha farklı ve duygusal kriter- grubuna ait gerçek kişilerin varlık- lere göre seçilmiş kişisel fon portföy- ları dikkate alınıyor. 2020 yılında lerine yatırım yapmak isteyecekler. bu başlıklar altında toplam tutarın Dolayısıyla şu anda ideal yapı gibi $284 trilyon olacağı tahmin ediliyor. görünen, insan makine birleşimi bir Bu rakam 2015’e göre % 41’lik bir hibrid yapıdan çıkan yatırım kararları, artışı işaret ediyor ki bu kalemler onların yatırım yapmalarını olumlu et- içinde en hızlı yükselen “yüksek kileyeceğe benziyor. Hız, maliyet gibi gelir grubundaki gerçek kişile- konuları önemsediklerinden, düşük rin” varlığındaki artış olacak. Son maliyetli kişiselleştirilmiş portföy öneri dönemde, küresel anlamda yatırım Aylin Alkan ve platformları onlar için kullanışlı ve Fintech İstanbul fonu pazarına baktığımızda, portföy Londra Temsilcisi cazip yatırım alternatifleri olacak. Bu yönetim şirketleri ve bankaların bu tür kişiselleştirilmiş otomatize öneriler tutardan daha fazla pay alabilmek için emeklilik fonları çok önemli bir adına teknolojiden destek aldıkla- fırsat ve hem yatırımcısına hem de rını ve bu konuya ciddi yatırımlar “insan” fon yöneticileri ne yapa- emeklilik şirketlerine oldukça katma yaptıklarını görüyoruz. cak? Eski usul analizler ve çalışma değer sağlamaya başladı bile. tarzıyla makinelerle yarışmaları çok Sonuç olarak, görülüyor ki değişen Teknoloji kullanımı portföy mümkün olmadığından, yarattık- teknoloji ile portföy yönetimi endüstri- yönetimi için neden kritik? ları katma değeri gösterecek yeni si için değişim kaçınılmaz. Bu deği- Portföy yönetim şirketlerinin yollar bulmak zorunda kalacaklar. şimleri vaktinde görüp teknolojiden teknolojiyi hangi alanlarda kullan- Böylelikle yapay zekayı yani akıllı maksimum faydalanacak portföy yöne- dığına bakarsak, ağırlıklı olarak teknolojiyi kendi yatırım kararla- tim şirketleri, pazarın büyümesinden yatırım aşamasında ve sonrasında rını destekleyecek şekilde hibrid ve yukarıda saydığımız diğer gelişme- data ve risk yönetimi, portföylerin olarak kullanma yoluna gidecekler. lerden çok önemli fırsatlar çıkarabilir. optimizasyonu, servis modelleri ve Buradaki bir diğer risk ise portföy raporlaması alanlarında kullandığını yöneticilerinin teknolojiyi gerektiği görüyoruz. Bu alanlarda teknoloji, kadar takip edip etmemeleri. Sek- riskleri minimize ederken, şirket törde konuşulan, portföy yöneti- içinde zaman tasarrufu sağlıyor, cilerinin teknolojik gelişmelerden analiz ve raporlamayı daha detaylı geri kaldığı ve birçoğunun henüz Portföy yönetim ve verimli kılıyor. Burada portföy blockchain’in dahi nasıl çalıştığını yönetim şirketleri ve portföy yöne- ve avantajlarını bilmediği yönünde. şirketlerinin teknolojiyi ticileri teknolojinin avantajlarından Dijitalleşme ise zaman içinde hem hangi alanlarda kullandığına faydalanırken, iki ana noktaya daha müşteri ihtiyaçlarını, hem de bek- fazla önem göstermeli. Bunlardan lentilerini değiştirmeye başlıyor, bakarsak, ağırlıklı olarak biri yapay zeka (Aİ) diğeri ise diji- bu da portföy yönetimi şirketlerini talleşme. zorunlu bir değişime sokacak gibi yatırım aşamasında ve Yapay zekanın gün geçtikte sektö- görünüyor. En çok varlığının arta- sonrasında data ve risk rün dinamikleri arasına girdiğini ve cağı beklenen “yüksek gelir grubu sektörün geleceğini şekillendirece- müşteriler”, şu anki “millennial” yönetimi, portföylerin ğini gözlemliyoruz. Rutin analizlerin yani Y kuşağı müşterilerdir. 1980 ve raporlamaların dışında, özellikle ve 2000li yıllarda doğan bu nesil, optimizasyonu, servis yatırım kararlarını alan makineler gelecekte ciddi varlıkların sahibi modelleri ve raporlaması maliyetleri hızla aşağı çekerek, olacak. Onlara geleneksel portföy daralan kar marjları sorunu yaşayan dağılımları ve fon çeşitleri yetmeye- alanlarında kullandığını portföy şirketlerini rahatlatacak. Bu- cek, daha çeşitlendirilmiş, tekno- nun sonucunda aktif yönetim yapan lojiye yatırım yapan ya da sosyal görüyoruz.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 55 FINTECH
Robot Danışmanlar finansal ürünlerin iş modellerini değiştirmek için geldiler Günümüzde sektörün müşteriyi merkeze koyduğunu ve iş modellerinin hedef bazlı varlık yönetimi modeline doğru evirildiğini görüyoruz. Bu modelde halihazırda olan ürünleri satmak yerine, yatırımcıların hedefleri için uygun portföyler belirleniyor ve bu portföyler ürünleştirilerek müşteriye sunuluyor: pasif araçlar ile yarı aktif yarı pasif yönetim disiplini.
erkes için Ya- kitlelere yayılmasını sağlamaktı. lan her değişiklik kurumlara daha tırım Danış- Çünkü mevcut durumda bu hizmet çok kazandırıyordu. manlığı için talep edilen yönetim ücretleri Günümüzde ise sektörün müşteriyi Nobel ödül- ve minimum yönetilecek tutarlar, merkeze koyduğunu ve iş model- lü ekonomist hizmeti almak isteyen her hanenin lerinin hedef bazlı varlık yönetimi Robert Shiller, bütçesine hitap etmiyordu. Robot modeline doğru evirildiğini görü- 2008 yılında yaşanılan finansal danışmanlar ise her bütçe sahibinin yoruz. Bu modelde halihazırda olan krizin,H bireylerin yatırım danış- ihtiyacını karşılayabilmek için öl- ürünleri satmak yerine, yatırımcıla- manlığı hizmeti alamamasından çeklenebilir dijital çözümler ile yola rın hedefleri için uygun portföyler kaynaklandığını açıkladı. Yatırım çıktılar. Bu çözümleri, kurumlar belirleniyor ve bu portföyler ürün- danışmanlığı hizmeti alan bireyler aracılığıyla (B2B) veya direkt olarak leştirilerek müşteriye sunuluyor: ABD’deki konut yatırım risklerini (B2C) son kullanıcıya açıldıkları pasif araçlar ile yarı aktif yarı pasif daha iyi tahlil edip, sektöre daha modeller ile 2008 yılında ABD’de yönetim disiplini. temkinli yaklaşmışlardı. Oysa ki, sunmaya başladılar ve kısa sürede Böylece, hedef bazlı, her bütçeye danışmanlık hizmeti almayan birey- tüm gelişmiş ve gelişmekte olan özellikle de yeni jenerasyon müşteri ler, yükselen konut fiyatlarının daha ülkelerdeki finansal sektörü etkile- kitlesine hitap eden, dijitalleşmiş da yükseleceğini düşünüp, yatırım- meyi başardılar. yeni bir hizmet oluşmaya başladı: larını buna göre yapmış ve kriz ile Bu durum finansal ürünlerin mer- robot danışmanlık. birlikte ciddi yaralar almıştı. kezde yer aldığı bakış açısına da Farklı bir pencereden bakacak yeni bir yön verdi. Önceden aktif Robot Danışmanlar nasıl olursak, ülkemizdeki bireylerin fon yapılarının müşteriye sunulması çalışır? sağlık danışmanları, beslenme gibi, finansal ürünlerden oluşturu- Robot Danışmanlık 1.0: Robot danışmanları, spor danışmanları lan portföyler müşteriye sunuluyor- Danışmanlık teknolojilerinin çıkış varken; büyük bir çoğunluğun du. Finansal ürünlerde yapılan her noktasının hedef bazlı varlık yö- yatırım danışmanları veya tasarruf bir değişiklik, yeni bir işlem olarak netimi olduğundan bahsettik. Bu koçları yok. değerlendiriliyor ve portföyün amaçla, yatırımcı profili ve hedefleri getirisinden bağımsız olarak işlem anketler aracılığıyla belirlenir. Varlık Peki, neden? ücretlendirmesine tabi tutuluyordu. dağılım modelleri ile yatırımcıların Robot danışmanlığın çıkış noktası, Kurumların iş modeli, işlem bazlı hedefleri baz alınarak, kişiye özel yatırım danışmanlığı hizmetinin fiyatlamaya dayandığı için de yapı- portföyler oluşturulur.
56 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Robot Danışmanlık 2.0: Kişiye özel köşesine yerleştiriyorsak, riskli piya- sunulan portföyler, yatırım araçların- sa dönemlerinde portföyümüzde az dan oluşturulan fonlara da yer verir riskli ve güvenilir enstrümanlara yer (Fund of Funds). vermeliyiz. Ya da yaz ayları yakla- Robot Danışmanlık 3.0: Varlık dağı- şırken serin tutan giysilerimizi ön lımı modellemelerine ek olarak yatı- plana çıkardığımız ve tedbir olarak rım kararları da algoritmalar aracılığı ince hırkalar bıraktığımız gibi, piya- ile oluşturulur. sanın iyi gideceğini düşündüğümüz Gelecekte göreceğimiz Robot Da- dönemlerde de risk algımıza göre nışmanlık teknolojilerinde tüm bu taşıyabileceğimiz riskli enstrüman- hizmetlere ek olarak kendi kendine lara portföyümüzde daha çok yer öğrenen algoritmaları da göreceğiz. verip, risksiz varlıkların oranını dü- Hakan Elmas, CFA şürmeliyiz. Portföy mantığı da böyle Robot Danışmanlar ve Kurucu ortak, CFE çalışmaktadır. Yatırımcıların Davranışsal ZEKAI Hataları Fakat bu tarz fon dağılım değişik- Birçok akademik çalışmada belir- liğini senede en az bir kere yapan- tildiği üzere, insanlar yatırım kararı ların tüm bireylere oranı sektör alırken duygularını da kullanır. Örnek Vaka: Bireysel Emekli- ortalamasına göre %2’nin altında Özellikle korku ve hırs bu yatırım lik Sistemi kalmaktadır. Fon dağılımını hiç kararlarında belirleyici olmaktadır. Türkiye’de bireysel emeklilik sis- bilmeyen bireylerin sayısı ise hiç de Piyasalarda oluşan fiyat balonları temi faaliyete 2003 yılında geç- öyle azımsanmayacak bir büyük- ve piyasa davranışları da bu yolla miştir. 14 yıl gibi kısa bir sürede 7 lüktedir. Statik portföylerin, değişen açıklanabilmektedir. Günümüzde, milyonu aşkın tasarruf sahibine ve piyasa koşullarına göre değiştirilme- insanların karar aldığı noktada 75 milyar TL’nin üzerinde bir fon mesi, risk alabilecek yatırım süresi- mental muhasebe, çerçeveleme, aşırı büyüklüğüne ulaşmıştır. Bu kadar ne sahip bireylerin risk profillerine güven gibi davranışsal hataları gör- hızlı büyümenin bazı dezavantajları uygun olmayan düşük riskli port- memiz çok olası. Fakat yatırımcılar, da oldu tabi. Özellikle ülkemizdeki föyler taşıması bireysel emeklilik robot danışmanların olduğu noktada finansal okuryazarlık seviyesinin sisteminin çözmesi gereken başlıca birçok davranışsal hatadan korun- oldukça düşük olması; sistemin problemler olarak öne çıkmaktadır. muş oluyorlar. neler sunabildiği ve tasarruf sahip- Bireysel emeklilik sistemine giren 7 Robert Shiller, bu konu hakkında, lerinin sistemden neleri beklemeleri milyon katılımcının tasarrufları ve iyi bir finans danışmanlığı almanın gerektiği konusunda farklar oluştur- memnuniyetleri, kişilerin hedeflerini neredeyse doktorun yazacağı bir maktadır. Örneğin bireyler, sistem merkez kabul eden ve piyasa koşul- ilaç reçetesi kadar önemli olduğunu içindeki fon dağılımlarının önemi larına göre değişen fon dağılımları öne sürüyor. Hatta bu danışman- konusunda henüz bilinçli değiller. ile artırılabilir. Bu da ölçeklenebilir lıktan faydalanamayan bireyler için Stratejik fon dağılımlarının risk ve iş modelleri sayesinde Robot Danış- devletlerin sosyal bir yardımlaşma yaş profiline uygun olup olmadığını manlık Teknolojileri ile mümkündür. mekanizmasının ipleri ele alması dahi merak etmiyor. Halbuki stra- gerektiğini de düşünüyor. Bunlardan tejik varlık dağılımı getiriyi yüzde yola çıkarak, borsa deyince hemen 80’in üzerinde açıklıyor. İkinci bir tüyo soran yatırımcı tablosundan, konu ise, taktiksel yönetim eksikli- Yatırımcılar, riske göre optimize edilmiş, ihti- ği. Katılımcılar, dağılımlarını yılda yaçları ve hedefleri doğrultusunda 6 kez değiştirilebileceğini bilmiyor. robot danışmanların oluşturulmuş, piyasa beklentilerine Bu noktaya hava durumu man- göre sürekli analiz edilen, gerekli tığıyla yaklaşmamız mümkün. olduğu noktada birçok görülen yerlerde değişikliklerin ya- Nasıl ki kış ayları yaklaşırken hafif davranışsal hatadan pıldığı portföy yatırımcısı mantığına giysileri bir kenara kaldırıp, kazak geçmenin vakti sizce de gelmedi mi? ve montlarımızı dolabımızın baş korunmuş oluyorlar.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 57 YATIRIM TRENDLERİ
Factor Investing: Smart Beta ve Ötesi
Gökhan Kula, “Beyond Smart Beta” isimli yeni kitabından alıntı yaparak, Borsa Yatırım Fonları’nın ve Factor Investing’in özellikleri ile güncel BYF piyasasındaki trendleri Kurumsal Yatırımcı için kaleme aldı.
on yılların küresel yatırımcılar da keşfetmiş durumda. yor. Günlük S&P 500 performansını yatırım piyasalarındaki BYF’ler klasik aktif fonlara nazaran takip eden bir yatırımcı, kendi port- en belirgin trendi, En- önemli avantajlara sahip: Şeffaflık, föyündeki BYF’nin aynı değişimini deks Fonlarına (Borsa anlaşılabilirlik ve en önemlisi, tabii görebiliyor. Aktif yönetilen fonlar ile Yatırım Fonlarına) ki cazip yıllık giderleri ve alım BYF’ler arasındaki en büyük fark, -yani Exchange Traded satımda düşük komisyon oranları. fon yöneticilerinin vaat ettiği bir SFunds (BYF)- gösterilen ilgi oldu ve BYF yatırımcıları örnek olarak bir endeksten veya kıstasından daha bu trend 2017 yılında da hızlanarak S&P 500 BYF’e yatırım yapınca, yüksek performans olasılığının arttı. Öncelikle kurumsal yatırımcı- ABD’nin en büyük 500 şirketine ya- (outperformance) BYF’lerde olma- lardan başlayan bu yatırım seçene- tırım yapıp S&P 500 endeks perfor- ması. Ancak uzun vadeli analizler ğine yönelişi, son yıllarda bireysel mansına bire bir (Beta 1) katılabili- ve yatırım fonlarının performansları
58 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 net bir şekilde gösteriyor ki, özel- listelerindeki veriler bunun en çarpı- likle orta ve uzun vadede çok sınırlı cı göstergesi. sayıda aktif yönetilen fon yatırımcı- larına katma değer sağlayabiliyor. Factor Investing ve Smart Beta: Yeni Nesil Akıllı Bunda en önemli etken, tabii ki BYF’lerin Yükselişi BYF’lere nazaran yüksek yıllık BYF’lerin yükselişi ile birlikte finans giderleri ve komisyon tutarları aktörleri, pasif yatırım seçenekle- olarak karşımıza çıkıyor. Bunu bir rini çoğaltıp endeks oluşturma ve örnekle de ifade edebilirim: Yuka- geliştirmeye yöneldi. Aslında gör- rıda bahsettiğim S&P BYF fonunun müş olduğumuz endeks fonlarının yıllık gideri sadece yüzde 0,07 iken başarısı şaşırtıcı. Zira çoğu bilimsel (iShares S&P 500 UCITS BYF, ISIN analiz, klasik endekslerin sistematik IE0031442068) aktif yönetilen S&P Gökhan Kula, CFA, FRM zayıflıklarını sergiliyor. Yatırımcı- Yönetici Ortak ve CIO, Fon Yöneticisi 500’e odaklı bir yatırım fonunun MYRA Capital lar ve kıstas belirleme için büyük yıllık ortalama gideri yüzde 1,5 önem taşıyan standart endekslerin civarında olup, çok daha yüksek (örnek olarak BİST-30, MSCI World, seviyededir. Buna ilaveten aktif S&P 500 vs.) zamanla zayıf nokta- fonların alım ve satımında ödenen eden küresel düşük faiz rejimi ları belirince, zaaflarından dolayı komisyonları ve bazı aktif fonların yatırım araçlarının komple yatırım endeksleri değişik şekillendirme- ek performans giderlerini de (Per- maliyetlerini daha da önemli hale nin (Optimized Indexing) daha da formance Fee) göz önünde bulun- getirdi. Tüm bu etkenleri göz önün- avantajlı olacağı yönünde uzmanlar durursak, BYF’lerin cazibesi ve bu de bulundurduğumuzda BYF’lerin tarafından görüş birliğine varıldı. kadar rağbet görmesini anlamak zafer yürüyüşü hiç de sürpriz sa- Bu yüzden ikinci nesil BYF’lerin asıl kolaylaşıyor. Zira fon yöneticileri ilk yılmaz. Kısa vadede taktik, portföy amacı, akıllı endeksler ve varyas- etapta fonun giderlerini piyasada dağılımlarıyla başlayıp uzun vadeli yonlarıyla yatırımcılara daha verimli kazanmak zorunda, yani kıstasına yatırımlar için BYF’ler kullanılabilir alternatifler sunmak. ‘Factor Inves- göre zaten eksi değerden başlıyor ve bu ilk tercih olarak öne çıkıyor. ting’ ve ‘Smart Beta’ ifadeleri, BYF yarışa. Çoğu yatırımcı son yıllarda aktif ve endeksler bazındaki araştırma- fonların zafiyetine yeter deyip, larda ve yeni ürün oluşturmalarda Özellikle 2008 büyük finansal krizi- BYF’lere yöneldi -ki birinci grafikte son yılların en önemli deyimi. Smart nin başlamasından itibaren devam görüldüğü gibi küresel BYF satış Beta endekslerinin amacı, yatırım- cılarına düşük maliyetli bilimsel iyi test ve teyit edilmiş risk faktörleri ve Grafik 1: Küresel ETP (Exchange Traded Products) varlıkları ve alternatif risk primleri sağlamak. ETP ürün sayısı ‘Factor Investing’in amacı, farklı tespit edilmiş piyasa risk primlerinin yatırımcılara doğrudan erişim olası- lığını sunmak. Faktör modellemesi ve ‘Factor Investing’ 1960’lı yılların ortalarından başlayarak Sharpe’ın ‘Sermaye Varlıkları Fiyatlama Mo- deli’ (CAPM), 1970’lerden Roll’un ‘Arbitraj Fiyatlandırması Teorisi’ ve özellikle 1990’lı yıllardan Fama ve French’in üç faktörlü modelini baz almaktadır. Genel olarak “faktör” terimi, bir varlık grubunun (mesela hisse senedi grubu) içinde risk-getiri ilişkilerini tanımlayan değerlerdir.
Kaynak: ETFGI
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 59 YATIRIM TRENDLERİ
‘Factor Investing’ yatırım fikri, basit, uygun maliyetli ve şeffaf bir yapıldığında, şirket ve piyasa değeri mevcut risk faktörlerinden ve risk fırsat sunmaktadır. İkinci grafikte yükseldikçe yatırımcı portföyün- primlerinden uzun vadede yarar- temel risk primleri ve uzun vadeli de de sürekli daha yüksek ağırlık lanma ve alfa getirisini kazanmayı analizlerde bilimsel olarak tespit kazanıyor, yani pahalı hale gelen amaçlamaktadır. ve teyit edilmiş en önemli risk hisselere sürekli daha yüksek önem Birçok bilimsel araştırmada çok sa- faktörleri ve risk primleri gösteril- verilmesi negatif bir etken olarak yıda çeşitli risk primleri ve risk fak- mektedir. göze çarpıyor. törleri tespit edilse bile, bunlardan Bu yeni geliştirilen endekslerde his- Özellikle ABD piyasasında yapılan ancak birkaç tanesi uzun vadede se senetleri farklı bir endeks ağırlığı analizler doğrultusunda, piyasa de- sistematik bir şekilde yatırımcılar sayesinde, çeşitli risk faktörleri ğeri ağırlıklı endeksler eşit ağırlıklı için ekonomik önem taşımaktadır optimize endeks olarak hesaplana- endeksler ile karşılaştırıldı. Sonuç ve uzun vadede riske göre düzeltil- bilir ve yatırımcılarına farklı avantaj olarak bu hesaplamayla S&P 500 miş yüksek getiri sağlamaktadır. Şu sağlayabilir. -o da klasik olarak piyasa değeri ana kadar bu kriteri karşılayan altı Örnek olarak stratejilerde uyguladı- ağırlıklı olarak hesaplanıyor- eşit faktör tespit edilmiştir: Value (değe- ğım ‘Equal-Weighting’ (eşit ağırlıklı ağırlıklı yatırım stratejisiyle önemli rinin altında hisselere yatırım), Size/ endeks payı) yatırım stratejisini bir pozitif etki gösterdi. Üçüncü Small Cap (düşük boyutlu şirketlere gösterebilirim. Eşit ağırlık stratejisi Grafik’te görüldüğü gibi son 15 yıllık yatırım), Low Volatility (düşük oy- piyasanın genel bir göstergesi olan analiz süresinde eşit ağırlıklı endeks, naklık gösteren hisselere yatırım), hisse senedi endeksleri, endeks klasik S&P 500 endeksine göre çok Dividend Yield (yüksek temettü kapsamındaki hisse senetlerinin daha yüksek performans gösterdi. verimi sağlayan şirketlere yatırım), fiyatları baz alınarak piyasa per- Bu kolay ama efektif endeksleme Quality (yüksek bilanço kalite- formansı hakkında genel bir bilgi seçeneğiyle birlikte, BYF ve akıllı si gösteren şirketlere yatırım) ve verir ve genellikle piyasanın anlık stratejiler kombinasyonu kurum- Momentum (son zamanda yüksek durumunu yansıtır. Standart kıstas sal yatırımcılara sürdürülebilir alfa getiri sağlayan hisselere yatırım). endeksleri genellikle piyasa değeri (outperformance) vaat ediyor. Bu Bu faktörler yıllar süren akademik ağırlıklı (capitalization - weighted) avantajın ana nedeni olarak bilimsel araştırmalara dayanarak ampirik olarak güncel hesaplanır. Piyasada açıdan analiz edilmiş çeşitli piyasa olarak test edilmiştir. Smart Beta işlem gören halka açık şirket ne ka- anomaliliğini göstermek mümkün. ETF’leri yatırımcılarına varlık dağı- dar değerliyse, endeksteki ağırlığı Bu endeksleme stratejisinin alfasına, lım stratejisinde (asset allocation) (endeks payı) o kadar çok art- özellikle ‘Size/Small Cap’ ve ‘Value’ ‘Factor Investing’ uygulamak için maktadır. Endeks bazında yatırım risk faktörleri ve primleri nedeniyle yatırımcılar uzun vadede erişebiliyor. Eşit ağırlıklı strateji olarak yatırım Grafik 2: Factor Investing: En önemli Risk Prim ve Faktörler yapılınca, doğal olarak küçük şir- ketlere daha yüksek pay ve büyük şirketlere daha az ağırlık veriliyor. Böylece küçük şirketlerin uzun vadeli performanslarında daha çok pay alınabiliyor (Size / Small - Cap - Premium). Aynı zamanda ve o anda piyasada fazla rağbet görme- yen ve bunun neticesinde düşük değerlendirme gösteren şirketlere daha yüksek ağırlık veriliyor (Value - Premium). Düzenli olarak endeks rebalans edilip iyi performans göste- ren ve dolayısıyla endeks ağırlıkları yükselen şirketleri azaltıp, düşük performans gösteren şirketlere ağır- lığını yükseltip ilave katma değer Kaynak: Beyond Smart Beta 2017, Kula, Raab, Stahn kazandırabiliyor. Ek olarak önemli
60 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 bir avantajı bu yöntemle otomatik pasif yatırım seçenekleri ve daha rımcılarına katma değer katmakta olarak sağlayabiliyorsunuz: Endeks- geliştirilmiş yeni nesil BYF strate- zorlanmakta olduğundan Smart lerdeki sektör dağılımı daha geniş bir jileri portföylerdeki yerini artarak Beta ve Factor Investing stratejileri şekilde çeşitlendirilmiş olarak yatırım bulacaktır. Dördüncü grafikte, BYF sürdürülebilir alfa (outperformance) yapabiliyor ve aynı zamanda endeks- nesillerinin geçmişteki gelişimini ve potansiyeli ile yatırımcılara daha te ağırlığı bulunan branşları azal- gelecek yıllardaki potansiyel geli- da cazip hale gelip, portföy ve risk tabiliyorsunuz. Mesela Türkiye’nin şim yönlerini görebilirsiniz. yönetim stratejilerinde gelecekte çok BİST-30 endeksi sektörel bazda hala Klasik aktif fon yönetimi, yatı- daha büyük ağırlık alacaktır. finans/bankacılık sektörü çok yük- sek ağırlık gösteriyor (Aralık 2017: Grafik 4: BYF nesillerin gelişimi Yüzde 32). Burada eşit ağırlıklı olarak BİST-30 şirketlere yatırım yapıp Türk ‘large - cap’ şirketleri ile daha geniş sektörel katılım sağlanabilir.
Factor Investing ve Ötesi: Yeni Nesil Getiri Tabii ki Factor Investing’de, ‘Smart - Beta’ ve optimize endekslenmede eşit ağırlıktan daha sofistike endeks stratejileri kullanılabilir. Mesela son yıllarda ‘Low Volatility’ stratejisi dü- şük risk (volatilite) gösteren şirketlere veya ‘Quality/Fundamental Indexing’ Kaynak: Beyond Smart Beta 2017, Kula, Raab, Stahn olarak sağlam ve sağlıklı veriler olan şirketlere daha yüksek ağırlık veren stratejiler yatırımcıların ilgisini çekip, yüksek miktarlarda Factor Investing MYRA Capital’ın BYF’lere yönelindi. kurucu ortağı Mutlaka gelecek yıllarda BYF gibi ve FORBES Tür- kiye yazarlarından Gökhan Kula’nın Grafik 3: Eşit ağırlıklı S&P 500 BYF klasik S&P 500 endekse “Beyond Smart uzun vadeli performans analizi Beta” isimli kitabı yayınlandı. Kula’ya bu projede Avrupa’nın önde gelen ETF (Borsa Yatırım Fonları) ve finansal analis- tlerinden Martin Raab ve Sebastian Stahn eşlik etti. BYF yatırımcılarına bir kılavuz olması amacıyla yazılan kitapta endeks yatırımı, Factor Investing ve portföy yönetimi hakkında birçok ipucu veriliyor. Detaylı analizlerin ve açıklayıcı örneklerin bulunduğu kitapta, farklı endeksleme metotlarının riskleri ve avantajları ayrıntılı bir şekilde incele- niyor. Ayrıca yeni gelişen Smart Beta stratejilerinin piyasayı nasıl etkilediği de tartışılıyor. Kitabı incelemek isteyenler www.beyondsmartbeta.com adresine göz atabilirler.
Kaynak: Bonner and Partners
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 61 FON DÜNYASI FON DÜNYASINDAN HABERLER FON FON DÜNYASINDANDÜNYASINDAN Halim Çun Genel Müdür, Gedik Portföy Yönetimi A.Ş. HABERLERHABERLER Gelişmekte olan piyasalar gurusu Mark Mobius emekliye ayrılıyor
elişmekte olan piyasalar Franklin Templeton’a 1987 yılında, uzmanı, yatırım gurusu gelişmekte olan piyasalara ilişkin Mark Mobius 30 yıldan fazla ilk yatırım fonlarından olan Temple- bir süredir çalıştığı Franklin ton Emerging Markets Fund başkanı Templeton’dakiG görevlerini 31 Ocak olarak katılan Mobius, Mart 2017’de 12 2018 itibariyle bırakarak emekli oluyor. fonun yönetimini bırakarak, aşamalı Halen UK Templeton Emerging Markets olarak Templeton Emerging Markets Investment Trust portföy yöneticisi ve Group yönetimini de CIO Stephen Templeton Emerging Markets Group Dover devretti. Mobius, gelişmekte başkanı olan Mobius, gelişmekte olan olan piyasaların makro görünüşüne “Bu alandaki en yetenekli ve hırslı piyasalarda 40 yıldan fazla deneyime ilişkin görüşlerini paylaşmaya devam uzmanların bazılarının da yer aldığı ve sahip. Templeton Başkanı ve CEO’su ediyor. Gelişmekte olan piyasalar ekibi birçoğu benimle yıllardır burada bir- Greg Johnson, gelişmekte olan piya- 30 Eylül 2017 itibariyle 20 ofiste 50 likte olan bir gelişmekte olan piyasa- salarda yatırım ile Mark Mobius kadar yatırım profesyoneli ile $28 milyar’lık lar ekibinde çalışma ayrıcalığına sahip eşleşmiş bir kişinin olmadığını belir- varlığı yönetiyor. Kariyerinin büyük oldum,” dedi ve ekledi. “Templeton terek, “Meslekdaşlarım ile birlikte “bir bölümünü Franklin Templeton ile gelişmekte olan piyasalar grubu ve efsane” ile yan yana çalışmış olmaktan geçirmiş olmaktan dolayı kendini Franklin Templeton liderliğini büyük dolayı minnettarız,” dedi. şanslı hissettiğini belirten Mobius, bir güvenle bırakıyorum.”
Avrupa’da BYF portföyleri yeni rekora ulaştı
vrupa borsalarında işlem gö- göre, bu oranda büyüme piyasaların dan fazla bir miktarı ifade ediyor. ren Borsa Yatırım Fonları’nın 2008 yılındaki finansal krizden sonra Aralık 2017 aynı zamanda, Avrupa portföy büyüklüğü 2017 iyileşmeye başladığı 2009 yılından borsalarında kayıtlı BRY/BYÜlere ardarda yılında yüzde 40 artarak yeni beri ilk kez gerçekleşiyor. Geçen yıl net giriş yaşanan 38. ay olarak da kay- Abir rekora imza attı. Veri sağlayıcı ve BYF ve BYÜlere net $108.28 milyar’lık dedildi. Aylık net para girişi $1.63 milyar danışmanlık şirketi ETFGI verilerine rekor para girişi yaşandı. Bu 2016 oldu. Para girişinin önemli bir kısmı net göre, Aralık 2017 sonu itibariyle BYF yılına göre yüzde 94.4 oranında artışı varlık büyüklüğü bazında ilk 20 BYF’ye portföyü $802 milyar (€671 milyar) ve aynı zamanda önceki beş yıldaki yaşandı ve 2017 yılında bu BYF’lere top- düzeyindeydi. Firmanın istatistiklerine net giriş ortalamasının da iki katın- lam $33.6 milyar’lık giriş oldu.
62 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Rakiplerine fark atan fon yöneticisinin araştırma raporları umurunda değil
enzerlerinden yüzde etti. bulunan fonda bu yeterli bir çeşitlendir- 95 oranında daha Yönetiminde 5.5 milyar do- me yaratıyor. 2005 yılında kurulan fonda iyi getiriye sahip bir larlık varlık bulunan Kara ve şu sıralar en yüksek miktarlı hisse senedi hisse fonu yönetici- ekibindeki arkadaşları Ulrik olan şirketler MTU Aero Engines AG, Bsine göre, araştırma raporları Jensen ve Rasmus Quist Pe- Taiwan Semiconductor Manufacturing okumak ve CEO ile toplantı- dersen, yatırım süreçlerinde Co., ve fonun 3-4 ay önce aldığı General lar yapmak zaman kaybın- üç adım kullanıyor. İlki, Kara Motors Co. dan başka bir şey değil… tarafından programlanan “General Motors değerinin çok altında ve Kopenhag’da yerleşik Maj 20,000 satırlık koddan oluşan Tesla’nın antitezi,” diyen Kara, oldukça Invest Value Aktier fonu’nun yöne- bir skorlama sistemi. Küresel olarak nadir bir durum olarak, şirketin CEO’su- ticisi Kurt Kara, raporların da CEO ile 6,000-7,000 hisse senedine bakıp te- nun kadın olduğuna dikkat çekerek görüşmenin de piyasanın üzerinde mel veriler ve değerlemeye dayalı 150 ekliyor: “Eğer siz, bir kadın olarak, beyaz getirecek yararlı bir bilgi sağlamadı- civarında ölçüte göre skor veriyor. En erkekler CEO olarak ve yönetim kurul- ğını savunuyor. üstte çıkan, muhasebe hilesi olasılığı, larında gereğinden fazla yer alırken CEO “En iyi araştırma kendi içinizde orta- iç getiri oranı ve CEO’nun etkinliğine olabiliyorsanız, bu işinizi çok iyi yaptığı- ya çıkardığınız,” diyen Kara, “Kendi göre değerlendiriliyor. Son adım ise nızdandır.” düşünce şeklimizi, mantığımızı, aklı- yatırım yapma kararı almak. Para “bozucu” teknoloji şirketlerine mızı ortaya koymalıyız,” diye ekledi. “Bilgimizi makine’nin bilgisi ile birleşti- akarken, Kara şu sıralar “nefret edilen”, Görünüşe göre de bu felsefe Maj riyoruz,” diyen Kara, değer yatırımcısı demiryolları ve ticaret şirketleri gibi Invest Value Aktier fonda karşılığını olarak sadece ekranları kullanarak “tozdumanla kaplı” olarak algılanan buldu, çünkü Bloomberg verilerine hisse senetlerini filtrelemek ve ucuza hisselerde fırsat görüyor. Fonda, fazla göre, bu fon geçtiğimiz beş yılda almaktan daha iyi bir yaklaşım oldu- değerlendikleri için, Apple Inc., Alphabet ortalama yüzde 16 ile benzerlerine ğunu söylüyor. Inc., Facebook, Inc. or Amazon.com, Inc. göre yüzde 95 daha iyi getiri elde Kara’ya göre 25 ila 35 hisse senedi hisseleri yer almıyor.
Hindistan’da artık getiri endeksleri benchmark olacak
indistan’da fonlar için artık bilgileri verdi: Bu durum özellikle alfa yaratmanın getiri endeksleri benc- “Hindistan’daki tüm yatırım fonu zor olduğu büyük ölçekli şirket hmark olacak şirketleri 1 Şubat 2018’den itibaren hisselerinde belirginleşecek. Fon Hindistan Sermaye Piyasa- fonlarında benchmark olarak ilgili şirketi açısından bakılırsa, aktif Hsı Kurulu (Securities and Exchange endekslerin Toplam Getiri Endeksi’ni yönetim benchmark’a göre yüksek Board of India-Sebi) yayınladığı (TRI) kullanacaklar. TRI hisselerin te- getiriler elde etmeyi amaçladı- sirküler ile yatırım fonlarının benc- mettü ve diğer pay ödemelerini de ğından, fon yöneticilerinin daha hmark kullanımında değişiklik yaptı. içerdiğinden daha yüksek bir getiri yüksek standartlara karşı benc- Buna göre, yatırım fonları artık gösteriyor. Örneğin Nifty TRI, son hmark yapılırken, yüksek getirilerin benchmark olarak, seçilen endek- üç yıl içinde birer yıllık periyodlarla azalmamasını sağlayacak daha iyi sin fiyat getirisi yerine (PRI) toplam bakıldığında normal Nifty endeksin- stratejiler üretmeleri gerekiyor. getiri endeksi (TRI) olarak da bilinen, den 1.3 yüzde puanı daha yüksek Sonuç olarak, SEBI’nin bu değikşikli- toplam getiri değişkenini dikkate getiri sağladı. ği, tartışmalar bir yana, adil ve yatı- alacak. Bir yatırımcı için, fonun mutlak ge- rımcı dostudur. Bir endeksin toplam Kurumsal Yatırımcı için görüşle- tirisi değişmezken, TRI ile kıyaslan- getirisi ile kıyaslama yapmak fon rini aldığımız FundsIndia kurucu dığında yüksek getiri marjı özellikle şirketlerinin uymak zorunda olduğu ve COO’su Srikanth Meenakshi şu kısa vadede daha düşük görünecek. yasal benchmarktır.”
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 63 FON DÜNYASI
Warren Buffett hedge fonlara karşı girdiği $1 milyon bahsi kazandı
erkshire Hathaway’in Baş- kanı Warren Buffet bundan 10 yıl önce yani 2007’de fon yöneticisi Protégé Part- Bners ile $1 milyon’ına bahse girmiş- ti. Buffett, S&P 500’ün 10 yıl içinde hedge fonlardan oluşan bir sepetin getirisini aşacağını iddia ediyordu. Ve 2017’nin son bulmasıyla birlikte Buffett zaferini ilan etti… Wall Street Journal’da yer alan habere göre, Buffett’ın S&P 500 index fonu söz konusu dönemde yıllık yüzde 7.1 getiri elde etti. Protégé Partners tarafından seçilen hedge fonların değeri tahmin edilenden hızlı artın- cephede de haklı çıkmış oldu. oluşturduğu sepet ise yüzde 2.1 ca, bunu Berkshire Hathaway’in B Aktif yönetilen fonlardan çıkışlar getirdi. Buffett ödülü, Girls Inc. of sınıfı hisselerine koydular. 2012’de yaşanırken, pasif yönetilen fonlar Omaha, Nebraska isimli bir sivil alınan 11,200 hissenin değeri $2.22 finansal krizden bu yana kazanç toplum kurumuna verecek. Her biri milyon’a ulaştı. sağladı. Bu arada çok fazla Borsa önce, 2018’e kadar $1 milyon’a ula- Hedge fonların piyasayı geçme Yatırım Fonu, yatırımcılar için ne- şacağını tahmin ettikleri sıfır-kupon vaatleri ve müşterilerinin getirile- redeyse her grup hisse senedine bir hazine bonosuna $320,000 ya- rinden kestikleri yüksek ücretlerini yatırımı daha ucuz ve kolay hale tırdılar. Fakat daha sonra bononun kabullenmeyen Buffett, her iki getirdi. Meksika emeklilik fonlarının yatırım alanı genişledi
eksika emeklilik sektörü ülke listesini genişletmeye yönelik düzenleyicisi Consar, düzenleme değişiklikleri yer alıyor. emeklilik fonlarının Bu değişiklik olmadan önce Afores (Afores) yabancı yatırım yurtdışına yatırımı Borsa Yatırım Mfonlarına yatırım yapmasına izin Fonları, Endeksli Yatırım Fonları ve vererek Afores’in yurtdışına yatırım Yatırım Yetkilendirmeleri yoluyla yapabileceği yatırım aracı çeşitlerini olmak üzere üç şekilde yapabiliyor- artırmış oldu. du. Emeklilik fonları portföylerinin Meksika haber sitesi Milenio’ya yüzde 20’sine kadarını yabancı var- göre, Consar emeklilik sistemin- lıklara yatırma izni olsa da, fonların uluslararası yetkilendirmeler yapmış de başka reform çalışmaları da çoğunluğu bu opsiyondan tümüyle durumda. Consar verilerine göre, bu planlıyor. Bunların arasında başta yararlanmıyordu. 11 Afores fonun büyüklüğü Ekim Asya olmak üzere Meksika emek- Meksika piyasasındaki 11 Meksika 2017 itibariyle €134.29 milyar düze- lilik fonlarının yatırım yapabileceği emeklilik fonundan sadece dördü yindeydi.
64 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 KONFERANS AJANDASI
5 Şubat 2018 Pazartesi 6 Şubat 2018 Salı 7 Şubat 2018 Çarşamba 8 Şubat 2018 Perşembe
HFM European Hedge Digital Asset Investing Forum, 26th Annual European Pensi- Cayman Alternative Invest- Fund Technology Leaders’ New York http://www.iglobalfo- ons Symposium ment Summit (2 gün), Summit (2 gün), Hampshire rum.com/digitalasset.html (3 gün), Madrid Cayman Islands https://hfm.global/events/ https://www.iiconferences. www.caymansummit.com hfm-european-hedge- com/Institutional-Investor- fund-technology-leaders- Forums/26th-Annual- summit-2018/ 15 Şubat 2018 Perşembe European-Pensions- 27 Şubat 2018 Salı Investing for Impact, New York Symposium ITAS 2018, Lüksemburg (3 gün) https://events.economist.com/ www.finance.knect365.com/ events-conferences/americas/ itas impact-investing/
6 Mart 2018 Salı 8 Mart 2018 Perşembe 9 Mart 2018 Cuma 21 Mart 2018 Çarşamba
ALFI European Asset Absolute Return Symposium Fund Structuring, Frankfurt Investors’ Forum, Cenevre Management Conference 2018, New York https://hfm. https://www.investeurope.eu/ (2 gün) http://if.investeurope. (2 gün), Lüksemburg global/events/absolute-re- events-training/training/fund- eu/ https://events.alfi.lu/eam18/ turn-symposium-2018/ structuring/
22 Mart 2018 Perşembe 26 Mart 2018 Pazartesi
Sustainibility Summit, Londra Future Digital Finance (2 gün) https://events.economist. Amelia Island, Florida https:// com/ netfinance.wbresearch.com/ SANAT
Sonsuzluğa 30 Saniye ve 2017 Yılının En İyi Sergileri
eçtiğimiz günler- Avusturyalı yazar Thomas Bernhard’ın de bir gazetenin “Old Masters” adlı bir kitabı vardır. hafta sonundaki Bu kitapta, yaşlı bir adamın yaşamı sanat köşesinde boyunca Viyana’daki müzede her gün “Sonsuzluğa 30 bir resmi görmeye gittiği anlatılıyor. Saniye” başlığı ile Bu kişi Tintoretto’nun yaptığı resim Gyayınlanan keyifli yazıyı okuduktan dışında, hayatta herkesten nefret ediyor. sonra 2018 yılının ilk sanat yazısını İnsan sevmiyor. . Tintoretto’nun portresi bu konu üzerinden yola çıkarak, tanımsız üstelik, bilinen hiçbir hikayesi Türkiye’de 2017 yılında gerçekleşen yok, sadece bir yüz…Yaşlı adam gidip en iyi sergilere ayırmanın uygun ola- eserin önünde oturuyor ve saatlerce cağını düşündüm. Mutlaka içlerinden portreyi seyrediyor. Hayatta sevdiği tek hepimizin zaman ayırarak gezdiği bir yüz… Bir sanat eseri önünde bu kadar sergi çıkacaktır. Doç. Dr. Evren Bolgün zaman geçirebilmek elbette ki kendi Ekonomist/Stratejist iç dünyasında resimle arasında ruhsal Los Angeles’taki The Broad Müzesinde bir ilişki kurduğunun göstergesi olmayı Yayoi Kusama’nın eserlerini incelemek gerektirmektedir. Bak, konuş, soru sor, üzere ziyaretçilerin sanatçının başyapı- için bile yeterince zaman bırakılma- dinle, düşün ve tekrar bak. Daha sonra tı önünde geçirdiği süre, sadece “32.5” mış durumda! Akıllı telefonunuzun tekrar en başa dönerek devam et. Haya- saniye olarak hesaplanmış! Belki de şifresini girerek gerekli görsel ko- tımızda hangimiz sabit bir objeye değil dünyada her şeyin hızlı bir şekilde numlanmayı hazırlayarak birkaç tane günlerce, saatlerce acaba dakikalarca tüketildiği, insanların sosyal medya güzel çekim yapabilmek için bile en bakabilmeye tahammül edebilmekteyiz? yazılımları içerisinde her gün saatleri- azından birkaç dakikanın gerektiğini Museum of Art’a göre, bir ziyaretçinin ni tükettiği, yaşamın hızlı koşuşturma- düşünecek olursak, akıllı telefonlara esere harcadığı ortalama süre yaklaşık sı içerisinde arkadaşlıkların, dostluk- sahip olmayan ziyaretçilerin sergide 32.5 saniye! Bir başka anket, ortala- ların bile sanal ortamlarda giderilerek yapabileceği fazla bir imkan kalmı- ma bir izleyicinin bir tabloya önce 2 karşılandığı bir zamanda yaşamakta yor. Müzelerin çok popüler sergilerde saniyeden kısa bir süre baktığını, 10 olduğumuz için bu sonuca pek de eserlerin ziyaret edilme sürelerini saniye duvar metnini okuduğunu, metni fazla şaşırmamak gerekir. kısıtlamasının bir gün gerçekleşeceği- doğrulamak için de 4 saniye daha tab- Yayoi Kusama’nın meşhur Sonsuzluk ni beklemekle birlikte, bu derece katı loya zaman ayırdığını göstermektedir. Odaları çalışması Amerika’da bir- bir sınırlama ile karşılaşabileceğimizi Böylece oldu mu size toplam 15 saniye! çok şehri dolaşmaktadır. Sanatçının açıkçası beklemediğimi ifade etmek dünya çapındaki popülaritesi sebebiye isterim. Eserin ismi de ironik olmuş: serginin önünde metrelerce kuyruklar “Sonsuzluk Odaları”. Bitmeyen bir oluşmaktadır. Ancak ilk kez sergiye yanılsamayla sonsuzluğu anlatıyor, getirilen yeni bir kural karşımıza çıktı. ancak zamanın tükenmesinden duyu- Saatlerce kuyrukta geçirilen zamanın lan alabildiğince endişeyle…Bu yılın sonunda ziyaretçilerin sergi odasında başlarında Doug Wheeler’ın enstalas- baş başa geçirebilecekleri süre, sadece yonu PSAD: Synthetic Desert III (1971) “30 Saniye” şeklinde belirlenmiş du- gösterilmişti. Sergide 10-20 dakikalık rumdadır. Kusama’nın sergisi için geti- dönüşüm imkanları ziyaretçilere rilen bu kural sosyal medya takipçileri tanınmıştı. Guggenheim müzesi bu tarafından kızgınlıkla karşılanmış, durumda The Broad Müzesine kıyasla zira eserler ile birkaç özçekim (selfie) oldukça cömert davranmış oluyor. Yayoi Kusama, Sonsuzluk Odaları, 576 × 413
66 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Louvre’a göre de insanlar Mona Lisa’ya Jake ve Dinos Chapman, Anlam- Füreya Koral Retrospektifi | ortalama 15 saniye zaman ayırmakta- sızlık Aleminde | Arter Akaretler Sıraevleri dır. Koleksiyonun diğer 35 Bin eserine Çağdaş İngiliz sanatının en par- Çini kültüründen gelen bir ne kadar zaman ayrıldığını da artık siz lak isimlerinden Jake ve Dinos ulusun bu muhteşem mirası- düşünün! Kusama sergisine getirilen Chapman’ın Türkiye’deki ilk kişisel nı devam ettirmeliyiz diyen bu kurallar çerçevesinde ziyaretçi sayı- sergileri “Anlamsızlık Aleminde” Türkiye’nin ilk kadın seramik sı 160.000 kişi ile sergi rekorunu kırdı; ikilinin yeni ve az görülmüş işleriyle sanatçısı Füreya Koral’ın 1947’de The Broad Müzesi kişi başına $25’dan beraber “Cehenneme”, “Chapman İsviçre’de bir hastane odasında ilk yarım gün içerisinde sadece 50.000 Aile Koleksiyonu” ve “Gün Gelecek başlayan 40 yıllık sanat üretimi- adet bilet satarak bir başka rekora Sen de Sevilmeyeceksin” gibi ikonik nin geniş bir özeti sergide yer daha imza attı. Bu sayılar karşısında serilerinden başlıca yapıtları bir araya almaktadır. ülkemizde daha geniş zamanlarda on- getirmiştir. Vahşet dolu sahneleriyle binlerce yeni ziyaretçilerle uluslararası Chapmanların hayli kötümser sanat- ve ulusal sanat organizasyonlarının larına genel bir bakış imkanı sunan 2018 yılında gerçekleşmesini temenni sergi, sanatın yaşadığımız hayattaki ederim. kötümserliğin bir karşılığı gibiydi.
2017’nin En İyi Sergileri
Ai Weiwei Porselene Dair | Sabancı Müzesi Sanat dünyasının en güçlü 100 ismi lis- tesinde 10. Sırada yer alan Çin’li sanatçı Ai Weiwei’nin Sabancı Müzesi’nde açılan Türkiye’deki ilk sergisi “Ai Weiwei Porselene Dair”de sanatçının 1976-1977’de ürettiği ilk porselen işi Anlamsızlık Âleminde, Sergi Füreya Koral İstanbul Hilton “Kuş Motifli Tabak”’tan, İstanbul için Görüntüsü, Arter, 2017 Oteli için tasarladığı masalar- yeni ürettiği ve ilk kez sergilenen dan biriyle (1954) “Mavi-Beyaz Porselen Tabak” serisi Çiftdüşün Çiftgörü, ve “Sütun Gibi Üst Üste İstiflenmiş Küratör:Alistair Hicks | Pera Porselen Vazolar” gibi 100’ü aşkın Müzesi çalışması yer almaktadır. Tate Modern Adını Orwell’in dispotik romanı Turbine Hall’daki gösteriminden sonra 1984’teki çiftdüşün kavramından alan Ai Weiwei’yi Dünyanın en çok tanınan Alistair Hick’in küratörlüğündeki sanatçılarından birine dönüştüren “Çiftdüşün Çiftgörü” sergisi, araların- “Ayçekirdekleri’nin” Sabancı’da sergile- da Yuri Albert, Hera Büyüktaşçıyan, nen kısmı ise yaklaşık 5 ton porselen Aslı Çavuşoğlu, Tracey Emin, Ali ayçekirdeğinden oluşuyor. Kazma, William Kentridge, Anselm Kiefer, Bruce Nauman, Erdem Taşde- len ve Gavin Turk’un da olduğu 34 sanatçının işleri üzerinden dünyanın dört bir yanındaki düşünce biçim- lerinde yaşanan radikal değişime Füreya Koral, İstanbul Divan göndermelerde bulunuyordu. Oteli için yaptığı panodan bir detay, 1968
Ai Weiwei, Porselene Dair, Sabancı Müzesi
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 67 EĞİTİM
Finansal Planlama Gerçek Hayatta Nasıl Uygulanır? Finansal planlama uzmanı, bireyin bütün varlıklarına, yükümlülüklerine, gelir ve giderine bir bütün olarak bakar. Kararların birbirleriyle ve bireyin gelecekteki beklenen durumuyla etkileşimini değerlendirir. Sonuçta da, uzun vadeli, birebir ilişkiye dayalı, kişinin mutluluğunu esas alan, ona yaşamak istediği hayatı yakalamasına yardımcı olan bir meslektir.
inansal planlama, yürütürken de, öğrenciden öğretim daha derin alt detayları var. Ancak ülkemiz için yeni bir üyesine, üst düzey yöneticilerden bunu kısa bir “finansal planlamaya kavram. ABD, İngiltere, kariyerinin başlangıcındakilere ka- giriş” yazısı olarak görebilirsiniz. Güney Afrika, Avust- dar her kesimden pek çok ilgiliyle ralya gibi ülkelerde 40 görüşüyoruz. Gelen sorular genel- Finansal Planlama Nedir? yılı aşkın süredir var de mesleğin “gerçek hayatta” nasıl Finansal planlama, müşterilerin ha- olanF bu meslek, henüz ülkemizde uygulanacağıyla ilgili oluyor. Bu ya- yata ilişkin amaçlarına ulaşabilmeleri yok. Finansal Planlama Derneği zımda, finansal planlama sürecini, için finansal işlerinin yönetilmesine olarak, finansal planlama mesleğini daha doğrusu “finansal planlama yardımcı olma amacıyla strateji geliş- uluslararası standartlarda oluştur- döngüsünü” özetlemek istiyorum. tirme süreci olarak tanımlanmaktadır. mak için çalışıyoruz. Bu çalışmaları Tabii ki aşağıdaki her başlığın çok Diğer bir deyişle finansal planlama,
68 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 müşteriye sunulmasıdır. Bilgilerde eksiklikler, tutarsızlıklar 5) Uygulama: Oluşturulan finansal varsa müşteriyle birlikte çalışarak planlama tavsiyelerinin uygulanma- giderilir. Finansal planlama uzma- sıdır. nı, müşterinin şu anki finansal du- 6) Değerlendirme: Müşteri ile bera- rumunun güçlü ve zayıf yönlerini ber durumunun gözden geçirilme- değerlendirir; bunu müşterinin he- sidir. defleri, ihtiyaçları ve öncelikleriyle karşılaştırır. Ayrıca finansal planla- Altıncı adımdan sonra tekrar başa, ma uzmanı, analizinde müşterinin ya da duruma göre ikinci veya üçüncü adıma da geri dönülebilir. Dolayısıyla yukarıdaki aşamalar son Hazine Ne Dedi? Alparslan Budak adımda biten düz bir süreç değildir; Bu yazıyı okuyan pek çok kişinin Başkan Yardımcısı Finansal Planlama tam tersine, döngü şeklinde kişinin bildiği üzere Hazine Müsteşarlığı 19 Derneği / Yönetim Kurulu Üyesi, Uluslararası Yatırımcı Eğitimi Forumu hayatı boyunca sürecek bir ilişkiyi Aralık 2017 tarihinde Bireysel Emek- tanımlamaktadır. Şimdi süreci biraz lilik Sistemiyle ilgili üç ayrı genelge daha detaylandıralım. yayınladı. Bunlardan birincisi BES bireyi, ileride yaşamak istediği ha- genelgesinde değişiklik yapılmasına yata ilişkin hedeflerine, hayalleri- 1. Tanımlama ilişkin, ikincisi BES katılımcılarının ne adım adım yaklaştırma sistemi Bu aşamada finansal planlama uz- risk profil anketine ilişkin, üçüncü- ve sanatıdır. manı, müşterisine finansal planlama sü ise fon tercihi ve fon dağılımını Finansal planlama bir sistemdir, sürecini, kendisinin sunabileceği belirleme haklarının portföy yönetim çünkü çok net adımları, tanımları, hizmetleri, uzmanlık ve yetkinlik şirketlerine devredilmesine ilişkindi. yaklaşımları vardır. Birazdan açık- alanlarını anlatır. Kısacası, müşteri- Üçüncü değişiklik, özü itibarıyla layacağım üzere finansal planlama, nin finansal planlama hizmetinden finansal planlamanın emeklilik çok açık bir şekilde tanımlanmış, ne beklemesi gerektiği konusunda planlaması kısmının bundan sonra belirgin süreçler üzerine oturmak- mutabık kalınır. Bunun haricinde portföy yönetim şirketlerince yapıl- tadır. hizmetin maliyetleri, müşterinin masını tanımlıyor. Finansal planlama sanattır, çünkü üzerine düşen yükümlülükler ve Sermaye piyasası mevzuatı açısından bireyin finansal planının oluşturul- olası çıkar çatışmaları da kendisi- bakıldığında (Yatırım Hizmetleri ve ması esnasında, planın uygulanması ne açıklanır ve bir sözleşme ile bu Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin esnasında, finansal planlama uzma- koşullar yazılı hale getirilir. Esaslar Hakkında Tebliğ III.37.1. nının bilgisi, tecrübesi, oluşturulan Madde 76), yatırım kuruluşlarının plana katacağı yaratıcı çözümler 2. Toplama genel anlamdaki finansal planlama farklılaşabilmektedir. Bu aşamada müşteriyle ilgili sayısal hizmetini yan hizmet olarak vere- ve niteliksel bilgiler toplanır. Müş- bileceği halihazırda tanımlanmış Finansal Planlama Süreci terinin ileride yaşamak istediği ha- durumda. Hazine’nin genelgesi ise, Finansal planlama süreci aşağıdaki yata ilişkin hedeflerini belirlemeye “katılımcı isterse emeklilik planı yö- altı adımdan oluşmaktadır; dönük sorular sorulur. Bu hedefler netimini portföy yönetim şirketlerine 1) Tanımlama: Müşteriyle ilişkinin önceliklendirilir. Ayrıca kısa, orta, devredebilir” diyor. Diğer bir de- kurulması ve sunulacak hizmetin uzun vadeli hedefler tanımlanır. Bu- yişle, finansal planlama hizmetinin tanımlanmasıdır. nunla beraber müşterinin finansal emeklilik yönetimi tarafını portföy 2) Toplama: Müşteriye ait bilgilerin durumuyla ilgili veri ve bilgiler top- yönetim şirketlerinin yapabileceğini ve ilgili piyasalara ilişkin verilerin lanır. Ek olarak, müşterinin mevcut ifade ediyor. toplanmasıdır. durumu ve gelecekteki hedefleriyle Özetle, Hazine’nin bu genelgesiyle, 3) Analiz: Müşterinin finansal duru- ilgili piyasa verileri derlenir. finansal planlama hizmetinin bir munun incelenmesi ve değerlendi- kolu, mevzuatımıza biraz daha rilmesidir. 3. Analiz detaylı tanımlanmış bir şekilde 4) Plan Oluşturma: Finansal planla- Analiz aşamasında, toplanan sayısal girmiş oldu. ma tavsiyelerinin oluşturulması ve ve niteliksel bilgiler değerlendirilir.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 69 EĞİTİM
emekli olacağı yaş, beklenen yaşam Ayrıca müşterinin ileride finansal revize etme konusunda mutabık süresi, ihtiyaç duyulan gelir, risk durumunda, hedeflerinde değişiklik kalınır. Duruma göre, birinci, ikinci faktörleri, vade ve özel ihtiyaçlar ile olması halinde bunları finansal plan- veya üçüncü adıma geri dönülebilir. enflasyon oranları, vergi oranları ve lama uzmanıyla paylaşması gerektiği yatırım getirileri gibi konuları içeren belirtilir. Sonuç hedef ve varsayımları kullanır. Finansal planlama, müşteri odak- 5. Uygulama lı, sistematik bir bireysel finansal 4. Plan Oluşturma Hazırlanan finansal plan üzerinde danışmanlığı hizmetidir. Ana amaç, Sürecin en önemli aşamasıdır. Ön- müşteriyle mutabık kalındıktan kişinin yaşamak istediği hayata, ha- ceki adımlar finansal plan oluştura- sonra, sıra bu planın hayata geçi- yallerine kavuşmasını sağlamaktır. bilmek için gerekli olan adımlardır. rilmesine gelir. Müşteri ile finan- Finansal kararlar birbirinden ba- Sonraki adımlar da, oluşturulan sal planlama uzmanı, uygulama ğımsız değildir, bir bütündür. Her finansal plana ilişkin değerlendirme aşamasındaki sorumluluğun kimde bir finansal karar başka bir finansal adımlarıdır. Finansal planlama hiz- olduğuna dair de aralarında anlaşır. kararı etkiler. Örneğin çok hoşunuza metinde sunulan ürün, müşterinin Müşteri bu aşamada finansal planı giden son model bir araba aldığınız- almak için para ödediği hizmet, bu alıp kendisi uygulamak isteyebilir da, bu karar, 30 sene sonraki emek- finansal plandır. veya finansal planlama uzmanının liliğinizde elde edeceğiniz geliri kendisi için bu planı uygulamasını etkiler. Dolayısıyla finansal planlama Finansal planlama uzmanı, müşteri- isteyebilir. Bu anlaşma, ilişkinin tesis uzmanı, bireyin bütün varlıklarına, nin hedeflerine ulaşması için birden edildiği birinci aşamada da yapıla- yükümlülüklerine, gelir ve giderine fazla alternatif stratejiler belirler. bilir, finansal plan oluşturulduktan bir bütün olarak bakar. Kararların Her bir stratejinin müşterinin hedef- sonraki aşamada da yapılabilir. birbirleriyle ve bireyin gelecekteki lerine cevap verip vermeyeceğini Finansal planlama uzmanının so- beklenen durumuyla etkileşimini değerlendirir. Strateji oluştururken, rumlulukları, oluşturulan tavsiyeleri değerlendirir. Sonuçta da, uzun finansal planlama uzmanı, müşteri uygulamanın yanı sıra başka uzman- vadeli, birebir ilişkiye dayalı, kişinin ile hedef ve ihtiyaçlarının önemi, lara başvuru ve müşteri hakkındaki mutluluğunu esas alan, ona yaşamak önceliği ve zamanlaması konularını bazı bilgilerin paylaşılması konula- istediği hayatı yakalamasına yardım- yeniden tartışabilir; varsayımlarını rını da içerebilir. Bütün bu hususlar cı olan bir meslektir. Umarım diğer belirler, araştırma yapar ve gerekli müşteri ile mutabık kalınarak ve ülkelerde çok uzun süredir var olan hallerde başka uzmanlara danışır. müşterinin yazılı onayı alınarak ve hızla büyümeye devam eden bu yapılır. meslek ülkemizde de yakında hayata Bunların ardından finansal plan- geçme imkânı bulur. lama uzmanı, finansal planlama 6. Değerlendirme tavsiyeleri geliştirir. Tavsiye, mevcut Uygulama aşamasının ardından, duruma devam edilmesi veya mev- müşteri ile önceden belirlenen dü- cut durumun değiştirilmesi şeklinde zenli periyotlarda değerlendirme gö- Finansal planlama olabilir. Bir finansal planlama uz- rüşmeleri yapılır. Finansal planlama manı tarafından geliştirilen tavsiye- uzmanı, öncelikle üzerinde uzlaşılan sanattır, çünkü bireyin ler, diğer uzmanlar tarafından hazır- planı uyguladığını müşteriye ispat finansal planının lananlardan farklı olabilir. Fakat eder. Ardından, ikisi birlikte müşte- yine de bunların her biri müşterinin rinin durumunun finansal planlama oluşturulması esnasında, hedeflerine, ihtiyaçlarına ve önce- tavsiyelerinde belirtilen hedeflere liklerine cevap verebilir. yaklaşıp yaklaşmadığını değerlen- planın uygulanması dirir. Planın uygulama sürecinde, Finansal plan oluşturulduktan sonra çevresel koşullar değişmiş olabilir, esnasında, finansal müşteriye sunulur. Finansal planla- başlangıçta öngörülen varsayımla- planlama uzmanının bilgisi, ma uzmanı, tavsiyelerini ve dayan- rın değiştirilmesi gerekebilir veya dığı gerekçeleri müşteriye açıklar. müşterinin durumunda değişiklikler tecrübesi, oluşturulan plana Müşteriyle görüşmelerden sonra, olmuş olabilir. Bütün bu faktörler hazırlanan planda revizyon yapı- yeniden gözden geçirilir. Sonuç katacağı yaratıcı çözümler lıp yapılmayacağı da ortaya çıkar. olarak plana devam etme veya planı farklılaşabilmektedir.
70 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Ülkemizde yeni bir girişim: Trader Koçluğu
irmi yıldan uzun ve sektörde faaliyet gösteren firma- bir süredir finansal ların başarıya ulaşmaları için zihin piyasalarda aktif bir odaklı performans ve trader koçluğu şekilde yer alıyor hizmeti sunmaktadır. Perfomind’ın ve hisse senetleri, başlıca faaliyet konuları aşağıdaki vadeli işlemler, op- gibidir: siyonlar,Y CFD’ler, emtialar ve forex - Finansal piyasalarda faaliyet göste- piyasalarında işlemler yapıyorum. ren firmaların trader ve yöneticileri- Profesyonel iş yaşamım boyunca, nin performansını artırarak, şirketin ulusal ve uluslararası banka ve genel karlılığını ve başarısını artır- yatırım firmalarında fon yönetimi, maya yönelik kurumsal danışmanlık. sermaye yönetimi ve yatırım banka- - Finansal piyasaların dinamiklerini, Deniz Başkaynak cılığı alanlarında kariyer geçmişine Kurucu ve Trader Koçu işlem psikolojisini ve işlem yapmayı sahibim. Bütün bu deneyimlerim Perfomind Zihin Odaklı Performans ve etkileyen süreçleri anlamaya yönelik sonucunda öğrendim ve emin Trader Koçluğu yatırımcı grupları ve şirket içi perso- www.perfomind.com oldum ki, yeni başlayan bir amatör nel eğitimleri. ya da finansal piyasalarda işlem - Yatırımcıların, işlem yaparken yapmak için gereken bütün konu- Piyasalarda sürdürülebilir başarıyı karşılaştıkları zorlukları aşmaları ve ları çok iyi bilen bir profesyonel yakalamak ise karmaşık süreçleri karar alma mekanizmalarında rol olabilirsiniz, ancak her iki durum- olan ciddi bir iştir. Eğitim, bilgi oynayan zihinsel süreçlerini, doğru da da işlem yapmak çok yüksek birikimi ve zihinsel ve duygusal sü- bir şekilde yöneterek başarıya ulaş- oranda zihinsel bir süreçtir. Sağlam reçleri doğru yönetmeyi gerektirir. maları için, kişiye özel olarak hazır- bir psikolojiye sahip değilseniz ve Başarıya ulaşmada hangi sorunun lanan birebir koçluk çalışmaları. mental disiplininiz yoksa, finansal probleme neden olduğunu belir- Başarılı bir trader olmayı sağlayan piyasalarda başarıya ulaşamazsınız. lemek önemlidir. Birçok trader ve doğuştan gelen bir beceri veya hayat Son beş yıldır NLP, Hipnoterapi, yatırımcı hataya sebep olan sorunu deneyimi var mı? Davranışsal Finans, Trading Psiko- ve sorunun altında yatan sebep- Gerçek şu ki -çoğu psikolojik mesele- lojisi ve diğer birçok yöntemden leri anlamadan, yaptığı hataların de olduğu gibi- kolay bir cevap yok. oluşan yoğun bir kişisel eğitim üstesinden gelmeye çalışır. Ancak, Başarıyı elde etmek için eğitim kritik dönemi geçirdikten sonra, tüm kısmen herkesin içinde olduğu öneme sahiptir. Piyasada ne yaptığı- tecrübemi, bilgi birikimimi ve eğiti- zihinsel aldatmacalar ve önyargılar nızı bilmek zorundasınız. Finansal mimi hem bireysel yatırımcılar, hem yüzünden, bu gibi konular hakkın- piyasalarda işlem yapmak, bireysel de finansal sektörde profesyonel da tam bir öz-değerlendirme yap- ve yalnız yapılan bir iştir. Verdiği- olarak çalışan kişilere aktarmak için mak kolay değildir. Trader koçluğu niz kararların tüm sonuçları sizin Perfomind’ı kurdum. Trader koçluğu ile kazanacağınız mental disiplin, üzerinizdedir ve duygusal, zihinsel ve ülkemiz için henüz çok yeni olsa bütün süreçleri doğru yönetmenize hatta fiziksel olarak çok zorlayıcı olan da, finansal piyasaları gelişmiş dün- ve isteklerinizi gerçekleştirmenize bu dünyada, sizinle aynı tarafta olan, yanın bir çok ülkesinde on yıllardır yardım eder. Eğer, neyi neden yap- güvenebileceğiniz bir koçunuzun ol- aktif bir şekilde kullanılmakta ve tığınızı anlarsanız, daha iyi seçimler ması çok faydalıdır. Trader koçu size başarılı sonuçlar elde edilmektedir. yapabilme gücünü elde edersiniz ve piyasada hangi işlemleri yapacağınızı aklınıza gelen bir düşünce ile işlemi söylemez. Sizi başarılı bir trader ol- Kısaca Trader Koçluğu, İşlem gerçekleştireceğiniz zaman aralığın- maktan uzaklaştıran alışkanlıklarınızı Psikolojisi ve Perfomind da daha iyi kararlar verebilirsiniz. ve zihinsel süreçlerinizi tanımlar ve En basit şekliyle ifade etmek gere- Perfomind; finansal piyasalarda belki de aklınıza hiç gelmeyecek, ya kirse, piyasalarda işlem yapmak çok işlem yapan bireysel yatırımcıların, da üzerinde hiç durmadığınız konular stresli bir iştir. finansal sektör profesyonellerinin hakkında size koçluk yapar.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 71 YATIRIMCI KİTAPLIĞI
Yaşam, iş dünyası ve servet için bilge bir adamdan ipuçları
Warren Buffett’ın uzun yıllar Hathaway’in başkan yar- Örneğin şunun gibi: “Bilmedi- Tao of Charlie Munger: A Com- iş ortağı olan, Berkshire dımcısı olduğu gibi, bugün ğini bilmek dahi olmaktan daha pilation of Quotes Hathaway’in vizyoner Başkan ABD’nin en başarılı yatırımcı- fazla işe yarar.” Ya da: “Yaşamım from Berkshire Hathaway’s Vice Yardımcısı Charlie Munger’in larından biridir. boyunca sürekli okumayan hiçbir Chairman on Life, bilge sözlerini David Clark Buffett, “Berkshire, bilge insana rastlamadım.” Business, and the Pursuit of bir araya getirdi. Çok satan Charlie’nin ayrıntılı planlarıy- Röportajlardan, konuşmalar- Wealth Buffettology serisinin eş la kurulmuştur. Benim rolüm dan, Berkshire Hathaway ve David Clark yazarlarından biri olan David ana müteahhitlikten öteye Wesco’nun genel kurullarındaki Clark, aynı zamanda bu kita- gitmez” diye konuşmaktadır. Scribner soru ve cevaplardan oluşan bu Ocak 2017, ba da bir önsöz yazdı. Yetenekli, zeki ve kolay vaz- derleme, Munger’in hayret verici 256 sayfa 1924 yılında Omaha, geçmeyen bir işadamı olan finansal başarısı ve yaşam felsefe- Nebraska’da doğan Munger, Munger’in fikirleri profesyo- sinin içyüzünü kavrama imkanı Charlie Munger’in Yolu: Berkshire Michigan Üniversitesi’nde nellere ve finans sektöründe sunuyor. Hathaway’in Başkan Yardımcısının matematik okudu. Orduday- ve yaşamda başarılı olmak Kitabın yazarı David Clark, War- Yaşam, İş Dünyası ve Servet Arayı- ken Cal Tech Pasadena’da isteyen amatörlere çok şeyler ren Buffett’ın yatırım yöntemleri şında Vecizelerinden Bir Derleme meteorolojist olarak ye- öğretebilir. konusunda dünyanın önde gelen (Tao of Charlie Munger: A Com- tiştirildi. Harvard Hukuk Warren Buffett’ın Yolu (The otoritelerinden biri olarak kabul pilation of Quotes from Berkshire Fakültesi’nde lisans eğitimi Tao of Warren Buffett) ve Te ediliyor. Yatırım klasiği kabul edi- Hathaway’s Vice Chairman on almamasına rağmen, yüksek Ching’in Yolu’nda (The Tao len Buffett ile ilgili kitapları yir- Life, Business, and the Pursuit of lisansını yüksek akademik of Te Ching) yolunda olduğu miden fazla dile çevrildi. Halen Wealth) için analitik bir yeteneğin başarıyla tamamladı. Munger, gibi Charlie Munger’in Yolu “Berkshire Hathaway: Fortress ve ele avuca sığmaz zekanın bir yaklaşık 40 yıldır Warren da kısa ve özlü vecizelerden of Capital” adıyla kurumsal bir bilgelik manifestosu diyebiliriz. Buffett’in ortağı ve Berkshire oluşan bir özet. biyografi hazırlıyor.
Rahatsız edici büyük veri gerçeği
Beyaz seçmenlerin yüzde ve çoğu kez de komik yollarla ederek, insanların gerçekte ne Everybody kaçı siyah olduğu için Barack ikna ediyor. düşündüğünü, ne istediğini ve Lies: Big Data, Obama’ya oy vermedi? Gitti- Büyük veriye her gün hepimiz ne yaptığını öğrenmek mümkün New Data, and What the ğiniz okulun konumu yaşamı- bir şekilde temas ediyoruz olabiliyor. İşte bu yeni veri bizleri Internet Can nızdaki başarıyı etkileyebilir ve etki sürekli katlanıyor. Bu bazen güldürüyor, bazen şaşırtı- Tell Us About mi? Ebeveynler gerçekten anlamda, Herkes Yalan Söyler, yor ve bazen de rahatsız ediyor. Who We Re- ally Are erkek çocukları kızlara tercih bizlerin dünyayı nasıl gördüğü- Harvard Üniversitesi profesörle- Seth Stephens- eder mi? Borsanın üzerinde müz konusunda farklı düşün- rinden, ABD eski Hazine Bakanı Davidowitz bir performans yakalayabilir memizi sağlayacak bir meydan Lawrance Summers, “Bu parlak Dey Street misiniz? Cinsel yaşamımız okuma… kitap büyük verinin dünyayı Books hakkında ne sıklıkta konu- Harvard mezunu bir ekonomist, nasıl aydınlattığını ve ardından Mayıs 2017, şuruz? Cinsellik hakkında Google’un eski veri bilimcisi ve nasıl harekete geçirdiğini şimdiye 352 sayfa. daha çok bilinçli olan kimdir, New York Times yazarı olan dek anlatan en iyisi… Okuyun kadınlar mı, erkekler mi? kitabın yazarı Seth Stephens- ve yaşama farklı bir noktadan Herkes Yalan Söyler: Büyük Bu soruları ve daha birço- Davidowitz, insanlar hakkında bakacaksınız,” diyor. Veri, Yeni Veri ve Gerçekten Kim ğunu mercek altına alan düşündüğümüz çoğu şeyin yan- Stanford Üniversitesi profesör- Olduğumuz Hakkında İnternet Bize yazar Seth Stephens-Davi- lış olduğunu çünkü çoğumuzun lerinden Raj Chetty ise, Seth Neler Söyleyebilir (Everybody Lies: dowitz, kendimizi anlama- dostlara, sevgililere, doktorlara, Stephens-Davidowitz’in büyük Big Data, New Data, and What the mıza ve yaşamımızı daha iyi anketlere ve hatta kendimize verinin sosyal bilimleri nasıl Internet Can Tell Us About Who hale getirmemize yardımcı bile yalan söylediğimizi savu- şekillendirdiğine dair olağanüstü We Really Are) ekonomiden etiğe, oluyor. Nasıl yaşadığımız ve nuyor. Google, sosyal medya, bir giriş sunduğunu vurguluyor. spordan ırklara, seksten cinsiyetlere düşündüğümüz hakkındaki sevgili bulma ve hatta porno New York Times’ın çok satan kadar her konuda büyük veri dün- çalışmalar ve deneyimleri sitelerinden milyarlarca insanın listesinde yer alan kitap, The yasından alınmış etkileyici, şaşırtıcı inceleyerek, bizleri dünya- bıraktığı yeni veri ise, gerçeği Economist ve Amazon sitesi tara- ve bazen de yüksek sesle güldüren nın aslında bir laboratuvar gözler önüne seriyor. fından da yılın en iyi kitapların- bilgiler sunuyor. olduğu gerçeği ile etkileyici Bu dijital altın madenini analiz dan biri seçildi.
72 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Derleyen: Levent Gürses
Ekonomiyi yeniden tasarlamak için 7 yöntem
ki üniversitelerde öğretilmekte Refah için tatlı bir nokta ola- The Guardian’da köşe yazar- ve hala devletin ve iş dünya- rak düşünülen donut (ABD’de lığını sürdürmekte olan ünlü Doughnut Economics: sının kritik konularında çare çok yaygın hanımgöbeğine yazar George Monbiot, kitabı Seven Ways to olarak kullanılmaktadır. İşte benzer bir tatlı) ile eşleştirilen büyük bir heyecanla okudu- Think Like a bu nedenle, ekonomist Kate bu anlayış ile Raworth, yeni ğunu belirterek, “John May- 21st-Century Raworth, 21’inci yüzyıl için nesil ekonomi düşünürleri için nard Keynes’in Genel Teori’si Kate Raworth ekonomik düşünce tarzımızı oyun değiştiren analizler öne- yayımlandığında da insanlar o
Chelsea Green değiştirmenin tam zamanı riyor. Donut Ekonomisi, eko- dönemde benzer bir heyecanla Publishing olduğunu savunuyor. lojik, davranışsal, feminist ve okumuşlardır. Parlak, heyecanlı, March 2017, Kaleme aldığı Donut Ekono- kurumsal ekonomi için derhal meydan okuyucu ve devrim- 320 sayfa. misi: 21’inci Yüzyıl Ekonomisti harekete geçmeyi gerektiren ci… Aklın, öğrenmenin ve ince Gibi Düşünmek İçin Yedi Yol fikirler sunuyor ve ekonomik düşünmenin derin kuyusundan (Doughnut Economics: Seven başarı için yeni standartların su çeker gibi… Kate Raworth Ways to Think Like a 21st- neler olacağını belirliyor. geniş kapsamlı bir çalışma ile Ekonomi kamu politikasının ana Century) adlı kitabında, eko- Günümüzün milliyetçi ekono- ekonomiyi yeniden tasarlamış,” dilidir. Geleceğe ilişkin kararla- nominin ne olduğunu ve ne mi döneminde gerçekten bir diye konuşuyor. rımıza egemendir, milyarlarca yaptığını anlamamız için yedi ihtiyaç olan bu kitap, herkes Kitabın yazarı Kate Raworth, dolarlık yatırımlara rehberlik önemli yöntem tarif ediyor. için işleyen bir ekonomi, Oxford Üniversitesi’nde yüksek yapar, iklim değişikliği, eşit- Büyümeye bağımlılığımızı nasıl yaşamak istediğimiz, torunla- lisans dersleri veriyor ve son 20 sizlik ve çağımızı tanımlayan kıracağımızı, para, finans ve iş rımıza bırakabileceğimiz bir yılda Oxfam’da kıdemli araştır- diğer çevresel ve sosyal meydan dünyasını insanlara hizmet et- dünya arayışında olanlar için macı olarak çalıştı. Bir yandan okumalara karşı duruşumuzu mek üzere nasıl yeniden tasar- öneriliyor. da BM Kalkınma Programı’nın şekillendirir, layabileceğimizi, yenilenen ve Donut Ekonomisi, Financial hazırladığı İnsani Kalkınma Acınacak bir durum ki, yüzyıllık paylaşımcı ekonomileri nasıl Times tarafından ekonomi da- Raporları’nın eş yazarlığını temel fikirler hala tüm dünyada- yaratabileceğimizi anlatıyor. lında yılın en iyi kitabı seçildi. yaptı.
Küreselleşme bitti, olası gelecek için bir rehber
üzerine inşa edilmiş yaklaşım, ve çağımızın uçuruma doğru Son olarak Şehirdeki Tek Oyun Grave New World: The End artık kırılmaya başladı. Batı ilerlediği düşüncesini netleş- (The Only Game in Town) adlı of Globalization, dünyasında hayal kırıklığı tiriyor. kitabı yayımlanan, Allianz SE the Return of yaratan büyüme oranlarının The Economist dergisi kitap kıdemli ekonomi danışmanı History yaşandığı ortamda, ülkeler için, “güzel yazılmış, düşün- Muhammed El-Erian ise, yaza- Stephen artık ulusal çıkarlarını küresel celeri kışkırtan” tanımlaması rın küreselleşmenin, şimdiye D. King büyüme için feda etmek yaparken, Financial Times’tan dek birçoğunun bizlerin inan- Yale istemiyorlar. Martin Wolf ise, “argümanını mamızı istedikleri gibi güvenli University Press Tarihsel analiz ile güncel net ve güçlü biçimde ortaya bir sığınak olmadığını anlattığını Mayıs 2017, olayları kaynaştıran eko- koyan, nitelikli karamsar bir belirterek, “Eski ve yeni siyasi 304 sayfa. nomist Stephen D. King, kitap” diyor. Sunday Times’ta- güçlerin, yıkıcı teknolojilerin ve küreselleşmeyi reddederken, ki yazıda ise, “Küreselleşme ilişkileri yeniden şekillendirmek provokatif bir bakış açısı su- dönemi bitmiş olabilir. Bu ki- için saldırgan bir biçimde re- Küreselleşmenin sonuna tartış- nuyor. Kasvetli Yeni Dünya: tap olası gelecek konusunda kabetin yer aldığı dünyamızda malı bir bakış açısıyla yaklaşan, Küreselleşmenin Sonu, Tari- tartışmalar yaratacak bir reh- böyle bir kitap dünya ekonomi- küreselleşmenin refah, barış ve hin Geri Dönüşü (Grave New ber” ifadesine yer veriliyor. sinin gelecekteki işlevini merak küresel ekonomik düzen için ne World: The End of Globaliza- Los Angeles Review of Books edenler için kesinlikle okunma- anlama geldiğini inceleyen bir tion, the Return of History), ise, kitabın huzursuzluk lı,” diyor. kitap ile karşı karşıyayız. okuyuculara karışık fikirleri edebiyatına anlamlı ve ince- Kitabın yazarı Stephen D. Uzun bir dönem ekonomik refah son derece rahat bir şekilde likli yeni bir katkı olduğunu King, HSBC Bank’ın kıdemli için en iyi rota olarak tanımlanan hazmedebileceği bir bakış belirterek, Stephen D. King’in ekonomik danışmanı ve ayrıca küreselleşme artık kaçınılmaz de- açısı sunuyor. Yazar, güvenli Batı dünyasını ufukta görülen Britanya Avam Kamarası Hazine ğil. 1980’lerden bu yana serbest bir şekilde yolunu tarihten siyasi ve ekonomik buhran Komitesi’nin özel danışmanla- ticaret ve açık sermaye piyasaları bularak noktaları birleştiriyor için uyardığını vurguluyor. rından.
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 73 EFAMA Avrupa Yatırım Fonları Sektörü 2017 3.Çeyrek Görünümü
Avrupa Yatırım Fonları ve Portföy Yönetimi Birliği’nin (EFA- Hisse fonlara net para girişi €39 milyar ile önceki çeyrekteki €35 MA) açıkladığı 2017 yılı 3. Çeyrek dönem istatistiklerine göre, milyar düzeyinin üzerine çıktı. Çoklu-varlık fonları ise aynı dönem- Avrupa yatırım fonları sektörü net portföy büyüklüğü yılın de €43 milyar ile 2. çeyrekteki €54 milyar düzeyinin altında para üçüncü çeyrek dönemi sonunda önceki çeyreğe göre yüzde girişi çekti. Tahvil fonlarına para girişi de 2. çeyrekteki €93 milyar 2.2 artışla €15.26 trilyon oldu. Yatırım fonları ilk dokuz ay düzeyinden üçüncü çeyrekte €72 milyara indi. Para piyasası fon- itibariyle yüzde 7.8 büyümüş oldu. larında ise 2. çeyrekteki €13 milyar para çıkışına karşılık, üçüncü UCITS ve AIF fonlara toplam net para girişi, önceki çeyrekte çeyrekte €33 milyar net para girişi yaşandı. yaşanan €249 milyara karşılık üçüncü çeyrekte hafif azalışla Üçüncü çeyrekte 26 ülke UCITS fonlara net para girişi yaşarken, €246 milyar düzeyinde gerçekleşti. Yılın Ocak-Eylül döne- 10 ülkeye bir milyar euro düzeyinin üzerinde net giriş oldu. En minde yatırım fonlarına net para girişi €761 milyara ulaşarak, fazla net para girişi olan UCITS fon merkezlerinden Lüksemburg 2015 yılındaki €763 milyarlık rekorun üzerine çıkılacağını €75.3 milyar, İrlanda €51.3 milyar, Fransa €25.4 milyar, İngiltere gösterdi. €12.5 milyar ve Almanya €9.4 milyar net para girişi aldı. UCITS net portföyü yüzde 2.6 büyüme ile €9.42 trilyona UCITS Borsa Yatırım Fonları (BYF) 2017 üçüncü çeyrekte €12.1 ulaşırken, Alternatif yatırım fonları (AIFs) ise yüzde 1.7 artarak milyar net para girişi kaydetti, 2. çeyrekte ise €20 milyar giriş €5.85 trilyon oldu. olmuştu. Yılbaşından bu yana UCITS BYF’ler €55.7 milyar net para Avrupa yatırım fonları piyasasında 2017 3. çeyrek sonu girişi sağladı. itibariyle UCITS kategorisi 31,491 fonla piyasanın %52.5’ini AIF kategorisine üçüncü çeyrekte €56 milyar net para girişi oldu. oluştururken, AIF ise 28,447 adet (%47.5) fondan oluştu. Port- 2017’nin ilk üç çeyreği itibariyle AIF fonlar €193 milyar para çekti. föy büyüklüğü olarak UCITS toplam piyasanın %61.7’si, AIF Böylece net para girişi 2016 yılındaki €186 milyar ve 2015 yılındaki %38.3’üne karşılık geliyor. €161 milyar toplam para girişinin de üzerine çıkmış oldu. Toplam 17 ülkede üçüncü çeyrekte net para girişi sağlanırken, Net Satışlar yedi ülkeye bir milyar euro üzerinde para girişi gerçekleşti. Bu UCITS fonlara 3.çeyrekte €190 milyar ile 2. Çeyrekteki €175 milya- ülkeler ve net para girişi sırasıyla şöyleydi: Almanya €16.7 milyar, rın üzerinde net para girişi oldu. Yılın ilk üç çeyreği sonunda UCITS Hollanda €16.5 milyar, İrlanda €15.5 milyar, İngiltere €2.9 milyar, fonlar toplam €568 milyar net para çekti. 2016 yılının tamamında Danimarka €2.3 milyar, Avusturya €1.8 milyar ve Lüksemburg €271 milyar, 2015 yılında ise €602 milyar para girişi olmuştu. €1 milyar.
Kategorilerine göre UCITS Varlıklarının Dağılımı Kategorilerine göre AIF Varlıklarının Dağılımı
UCITS TÜRLERİ 3. Çeyrek 2017 2. Çeyrek değişim 2017 4. Çeyrek değişim 2016 FON TÜRÜ 3. Çeyrek 2017 2. Çeyrek değişim 2017 4. Çeyrek değişim 2016 EUR m Pay EUR m % (1) EUR m % (1) EUR m Pay EUR m % (1) EUR m % (1)
Hisse 3,576 38% 101 2.9% 392 12.3% Hisse 724 12% 25 3.6% 70 10.8% Çoklu Varlık 1,658 18% 47 2.9% 197 13.5% Çoklu Varlık 1,473 25% 20 1.3% 91 6.6%
Tahvil 2,558 27% 62 2.5% 233 10.0% Tahvil 1,044 18% 0 0.0% 27 2.6% 83 Para Piyasası 1,200 13% 21 1.8% 24 2.0% Para Piyasası 1% 1 1.6% -4 -4.4%
Garantili Fonlar 48 1% -1 -2.9% -1 -1.3% Garanti Fonlar 12 0.1% -0.4 -3.5% -2 -12.5% Gayrimenkul 609 10% 9 1.5% 29 5.1% Diğer 413 4 -90 -17.9% 4% 1.0% Diğer 1,866 32% 44 2.4% 132 7.6%
TOPLAM 9,416 100% 235 2.6% 755 8.7% TOPLAM 5,847 100% 98 1.7% 344 6.3%
Borsa Yatırım Fonları 581 6% 23 4.1% 83 16.6% Borsa Yatırım Fonları 9 0.2% 0.6 6.3% 1 9.4% Fon Sepeti Fonları 522 9% 11 2.1% 35 7.1% Fon Sepeti Fonları 382 4% 5 1.4% 46 13.7% Kurumsal 2,808 48% 57 2.1% 170 6.4% (1) 3Ç 2017 sonu 2Ç 2017 sonu karşılaştırması (1) 3Ç 2017 sonu 2Ç 2017 sonu karşılaştırması (2) 3Ç 2017 sonu 4Ç 2016 sonu karşılaştırması (2) 3Ç 2017 sonu 4Ç 2016 sonu karşılaştırması
74 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Dünya Yatırım Fonları Varlıkları ve Satış Verileri 3.Çeyrek/2017
Uluslararası Yatırım Fonları Birliği (IIFA) için Avrupa Ya- tırım Fonları ve Portföy Yönetimi Birliği (EFAMA) ve ABD Düzenlenmiş Açık Uçlu Fonlar Küresel Varlıkları (Trilyon Euro, çeyrek sonu) Investment Company Institute (ICI) tarafından derlenen ve 47 ülkeyi kapsayan 2017 yılı 3. çeyrek dönem istatis- tiklerine göre, dünyada düzenlenmiş açık uçlu yatırım fonu varlıkları (fon sepeti fonları, borsa yatırım fonları ve kurumsal fonlar dahil) yüzde 1.8 artarak €43.28 trilyona çıktı. Yatırım fonları toplam portföyü dolar bazında ise $51.1 trilyona ulaştı. Dolar bazında artış yüzde 5.3 oranında gerçekleşti. Euro bazında, hisse fonlar net varlıkları yüzde 1.7 artışla 1Ç 2Ç 3Ç 4Ç 1Ç 2Ç 3Ç 2016 2017 €17.2 trilyona yükseldi. Tahvil fonu varlıkları yüzde 1.2 Düzenlenmiş Fonlar varlık toplamı Fon sepeti fonları varlıkları arttı ve €9.1 trilyon oldu. Karma/dengeli fonlar yüzde 1.4 artışla €9.1 trilyon olurken, para piyasası fonları varlıkları da yüzde 3.7 artış kaydetti ve €4.8 trilyon düzeyine çıktı. Düzenlenmiş Açık Uçlu Fonlar Küresel Net Varlıkları Hisse fonların varlıkları 2017 yılı üçüncü çeyrek sonu iti- Tür Bazında 2017: 3Ç bariyle tüm yatırım fonlarının yüzde 41’ini, tahvil fonları ise yüzde 21’ini oluşturdu. Geri kalan varlıklarda para Hisse, 40,9% piyasası fonları yüzde 11 ve karma/dengeli fonlar ise yüzde 18 paya sahip oldu. Tahvil, 21.1%
Satış Verileri Dünyada düzenlenmiş açık uçlu fon satışları 2017 yılı üçüncü çeyreği itibariyle €694 milyar oldu. İkinci çeyrek sonunda €574 milyar düzeyindeydi. Dengeli/Karma, 17.7% Üçüncü çeyrekte küresel olarak tahvil fonları €193 milyar Diğer, 7.7% (€200 milyar/2Ç), dengeli/karma fonlar €65 milyar (€82 Garantili, 0.1% milyar/2Ç) para girişi yaşadı. Hisse fonlara €121 milyar Para Piyasası, 11.2% (€113 milyar/2Ç) ve para piyasası fonlarına ise €264 mil- Gayrimenkul, 1.4% yar (€114 milyar/2Ç) net para girişi oldu. TÜRKİYE SEKTÖR VERİLERİ
Yatırım ve Emeklilik Fonlarında 2017
Yatırım Fonlarında Büyüme
Aralık 16 Aralık 17 Değişim Aralık 16 Aralık 17 İlk Portföy Değer Son Portföy Değer % İlk Pazar Son Pazar Payı Payı Borçlanma Araçları 22.730.133.469,41 22.902.570.955,85 0,76 22,27 18,29 Fon Sepeti Fonları 376.755.883,42 1.527.795.191,72 305,51 0,37 1,22 Hisse Senedi 1.431.577.159,16 2.245.374.534,80 56,85 1,40 1,79 Yatırım Karma & Değişken Fonlar 3.672.675.264,77 5.773.833.153,93 57,21 3,60 4,61 Fonları Katılım Fonları 163.118.645,33 581.199.986,46 256,31 0,16 0,46 Kıymetli Madenler 394.339.218,27 485.683.202,20 23,16 0,39 0,39 Para Piyasası 12.592.865.125,07 13.827.973.437,68 9,81 12,34 11,05 41.361.464.765,43 47.344.430.462,64 14,47 40,53 37,82 Borçlanma Araçları Fonları 20.686.998.347,26 24.495.637.557,73 18,41 20,27 19,57 Fon Sepeti Fonları 9.988.022,83 18.386.595,54 84,09 0,01 0,01 Hisse Senedi Fonları 3.727.818.409,83 5.174.889.694,73 38,82 3,65 4,13 Emeklilik Karma ve Esnek Fon 27.169.426.818,04 36.144.792.109,32 33,03 26,62 28,87 Fonları Katılım Fonları 1.082.474.269,25 1.343.375.801,05 24,10 1,06 1,07 Kıymetli Madenler Fonları 1.436.205.926,85 3.245.845.760,23 126,00 1,41 2,59 Para Piyasası Fonları 6.577.062.394,34 7.426.324.908,84 12,91 6,44 5,93 60.689.974.188,40 77.849.252.427,44 28,27 59,47 62,18 Piyasa 102.051.438.953,83 125.193.682.890,08 22,68
Yatırım Fonlarında Genel Değişim
İlk Tarih Son Tarih Değişim 30/12/2016 29/12/2017 (%)
Emeklilik Fonları (BES) 60.689.974.188,40 77.849.252.427,44 28,27 Yatırım Fonları 41.361.464.765,43 47.344.430.462,64 14,47
Yatırım Fonlarında Büyüklük
Aralık 16 Aralık 17 Büyüklük Fon Büyüklük Fon (Milyon TL) Sayısı (Milyon TL) Sayısı Borçlanma Araçları Fonları 22.730,13 88 22.902,57 90 Fon Sepeti Fonları 376,76 12 1.527,80 14 Hisse Senedi Fonları 1.431,58 69 2.245,37 70 Karma ve Değişken Fon 3.672,68 77 5.773,83 78 Katılım Fonları 163,12 30 581,20 36 Kıymetli Madenler Fonları 394,34 14 485,68 14 Para Piyasası Fonları 12.592,87 24 13.827,97 24 TOPLAM 41.361,46 314 47.344,43 326
76 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Tür Bazında Büyüklük
30.12. 29.12. İlk Son Değişim İlk Son 2016 2017 Portföy Portföy (%) Pazar Pazar İlk Fon Son Fon Değer Değer Payı Payı Sayı Sayı
Diğer Borçlanma Araçları 8 8 163.643.776,97 156.812.312,09 -4,17 0,16 0,13 Dış Borçlanma (Eurobond) Araçları 11 11 1.084.077.583,79 1.824.255.703,74 68,28 1,06 1,46 Borçlanma Kamu Borçlanma Araçları Fonları 2 2 60.896.136,58 12.747.265,27 -79,07 0,06 0,01 Araçları Fonları Kısa Vadeli Borçlanma Araçları Fonları 24 25 17.592.516.509,71 17.614.562.212,44 0,13 17,24 14,07 Orta Vadeli Borçlanma Araçları Fonları 14 14 600.665.548,18 594.514.641,75 -1,02 0,59 0,47 Uzun Vadeli Borçlanma Araçları Fonları 9 9 208.697.937,07 161.385.245,78 -22,67 0,20 0,13 Yabancı Borçlanma Araçları Fonları 4 4 57.782.865,51 49.499.599,41 -14,34 0,06 0,04 Özel Sektör Borçlanma Araçları Fonları 16 17 2.961.853.111,60 2.488.793.975,37 -15,97 2,90 1,99 88 90 22.730.133.469,41 22.902.570.955,85 0,76 22,27 18,29 Borçlanma Araçları Fon Sepeti 0 0 0,00 0,00 0,00 0,00 Diğer Fon Sepeti Fonlar 5 7 257.553.369,61 1.309.122.981,66 408,29 0,25 1,05 Fon Sepeti Emtia Yabancı Fon Sepeti Fonları 2 2 19.143.655,37 17.017.762,52 -11,10 0,02 0,01 Fonları Hisse Senedi Fon Sepeti Fonları 0 0 0,00 0,00 0,00 0,00 Yabancı Fon Sepeti 5 5 100.058.858,44 201.654.447,54 101,54 0,10 0,16 12 14 376.755.883,42 1.527.795.191,72 305,51 0,37 1,22 Endeks Hisse Senedi Fonları 19 20 369.910.326,90 495.674.712,76 34,00 0,36 0,40 Hisse Senedi Hisse Senedi Fonları 42 42 928.544.764,97 1.261.607.786,37 35,87 0,91 1,01
Yatırım Fonları Yatırım Fonları Yabancı Hisse Senedi Fonları 8 8 133.122.067,29 488.092.035,67 266,65 0,13 0,39 69 70 1.431.577.159,16 2.245.374.534,80 56,85 1,40 1,79 Karma & Değişken Fonlar 71 72 3.216.645.505,26 5.219.958.519,89 62,28 3,15 4,17 Değişken Fonlar Karma Fonlar 6 6 456.029.759,51 553.874.634,04 21,46 0,45 0,44 77 78 3.672.675.264,77 5.773.833.153,93 57,21 3,60 4,61 Altın Katılım Fonları 3 3 19.992.697,87 38.641.312,98 93,28 0,02 0,03 Katılım Fonları Diğer Katılım Fonları 7 7 46.290.106,51 29.129.830,18 -37,07 0,05 0,02 Hisse Katılım Fonları 6 7 7.504.596,91 11.541.212,73 53,79 0,01 0,01 Kira Sertifikası Fonları 14 19 89.331.244,04 501.887.630,57 461,83 0,09 0,40 30 36 163.118.645,33 581.199.986,46 256,31 0,16 0,46 Kıymetli Altın Fonları 13 13 384.486.031,71 473.315.161,27 23,10 0,38 0,38 Madenler Fonları Kıymetli Madenler Fonları 1 1 9.853.186,56 12.368.040,93 25,52 0,01 0,01 14 14 394.339.218,27 485.683.202,20 23,16 0,39 0,39 Para Piy. Fonları 24 24 12.592.865.125,07 13.827.973.437,68 9,81 12,34 11,05 Borçlanma Araçları 58 58 20.686.998.347,26 24.495.637.557,73 18,41 20,27 19,57 Fon Sepeti Fonları 1 2 9.988.022,83 18.386.595,54 84,09 0,01 0,01 Hisse Senedi 28 28 3.727.818.409,83 5.174.889.694,73 38,82 3,65 4,13 Karma & Esnek Fonlar 112 122 27.169.426.818,04 36.144.792.109,32 33,03 26,62 28,87 Kıymetli Madenler 12 14 1.436.205.926,85 3.245.845.760,23 126,00 1,41 2,59 Para Piyasası 22 22 6.577.062.394,34 7.426.324.908,84 12,91 6,44 5,93
Emeklilik Fonları Katılım Fonları 15 16 1.082.474.269,25 1.343.375.801,05 24,10 1,06 1,07 PİYASA 562 588 102.051.438.954 125.193.682.890 22,68 100,00 100,00
2018 KURUMSAL YATIRIMCI 77 TÜRKİYE SEKTÖR VERİLERİ
Yatırım Fonlarında 2017 Dördüncü Çeyrek
Yatırım Fonlarında Büyüme
Eylül 17 Aralık 17 Değişim Eylül 17 Aralık 17 İlk Portföy Değer Son Portföy Değer % İlk Pazar Son Pazar Payı Payı Borçlanma Araçları 22.608.659.285,19 22.902.570.955,85 1,30 19,17 18,29 Fon Sepeti Fonları 1.157.333.236,47 1.527.795.191,72 32,01 0,98 1,22 Hisse Senedi 2.014.964.169,21 2.245.374.534,80 11,43 1,71 1,79 Yatırım Karma & Değişken Fonlar 5.007.689.980,98 5.773.833.153,93 15,30 4,25 4,61 Fonları Katılım Fonları 381.496.805,63 581.199.986,46 52,35 0,32 0,46 Kıymetli Madenler 462.130.800,03 485.683.202,20 5,10 0,39 0,39 Para Piyasası 13.360.211.038,81 13.827.973.437,68 3,50 11,33 11,05 44.992.485.316,32 47.344.430.462,64 5,23 38,14 37,82
Yatırım Fonlarında Varlık Dağılımı
Varlık Dağılımları 29.12.2017
Borsa Para Piyasası 18,84 Devlet Tahvili 5,16 Ters Repo 3,73 Diğer 12,13 Kamu Dış Borçlanma Araçları 5,18 Özel Sektör Borçlanma Araçları 44,98 Hazine Bonosu 0,13 Yabancı Menkul Kıymetler 1,98 Hisse 5,41 Kıymetli Maden 1,10 Özel Kira Sertifikaları 0,86 Kamu Kira Sertifikaları 0,45
Yatırım Fonlarında Büyüklük
Mart 17 Haziran 17 Eylül 17 Aralık 17 Büyüklük Fon Büyüklük Fon Büyüklük Fon Büyüklük Fon (Milyon TL) Sayısı (Milyon TL) Sayısı (Milyon TL) Sayısı (Milyon TL) Sayısı Borçlanma Araçları Fonları 22.801,35 89 22.779,36 89 22.608,66 90 22.902,57 90 Fon Sepeti Fonları 830,95 13 1.029,88 13 1.157,33 13 1.527,80 14 Hisse Senedi Fonları 1.660,52 69 1.996,11 70 2.014,96 70 2.245,37 70 Karma ve Değişken Fon 4.117,61 77 4.787,61 78 5.007,69 78 5.773,83 78 Katılım Fonları 168,77 30 228,97 34 381,50 35 581,20 36 Kıymetli Madenler Fonları 475,31 14 478,05 14 462,13 14 485,68 14 Para Piyasası Fonları 12.493,36 24 12.538,53 24 13.360,21 24 13.827,97 24 TOPLAM 42.547,88 316 43.838,50 322 44.992,49 324 47.344,43 326
Tablolar Finnet ve fonbul.com katkıları ile hazırlanmıştır. 78 KURUMSAL YATIRIMCI 2018 Yatırım Fonlarında Genel Değişim
İlk Tarih Son Tarih Değişim 29/09/2017 29/12/2017 (%)
Yatırım Fonları 44.992.485.316,32 47.344.430.462,64 5,23
Tür Bazında Büyüklük
29.09. 29.12. İlk Son Değişim İlk Son 2017 2017 Portföy Portföy (%) Pazar Pazar İlk Fon Son Fon Değer Değer Payı Payı Sayı Sayı
Diğer Borçlanma Araçları 8 8 207.970.640,99 156.812.312,09 -24,60 0,18 0,13 Dış Borçlanma (Eurobond) Araçları 11 11 1.622.868.761,55 1.824.255.703,74 12,41 1,38 1,46 Borçlanma Kamu Borçlanma Araçları Fonları 2 2 14.506.783,41 12.747.265,27 -12,13 0,01 0,01 Araçları Fonları Kısa Vadeli Borçlanma Araçları Fonları 25 25 17.390.682.387,87 17.614.562.212,44 1,29 14,74 14,07 Orta Vadeli Borçlanma Araçları Fonları 14 14 605.322.356,86 594.514.641,75 -1,79 0,51 0,47 Uzun Vadeli Borçlanma Araçları Fonları 9 9 154.411.758,35 161.385.245,78 4,52 0,13 0,13 Yabancı Borçlanma Araçları Fonları 4 4 51.583.906,73 49.499.599,41 -4,04 0,04 0,04 Özel Sektör Borçlanma Araçları Fonları 17 17 2.561.312.689,43 2.488.793.975,37 -2,83 2,17 1,99 90 90 22.608.659.285,19 22.902.570.955,85 1,30 19,17 18,29 Borçlanma Araçları Fon Sepeti 0 0 0,00 0,00 0,00 0,00 Diğer Fon Sepeti Fonlar 6 7 979.705.722,81 1.309.122.981,66 33,62 0,83 1,05 Fon Sepeti Emtia Yabancı Fon Sepeti Fonları 2 2 16.998.775,41 17.017.762,52 0,11 0,01 0,01 Fonları Hisse Senedi Fon Sepeti Fonları 0 0 0,00 0,00 0,00 0,00 Yabancı Fon Sepeti 5 5 160.628.738,25 201.654.447,54 25,54 0,14 0,16 13 14 1.157.333.236,47 1.527.795.191,72 32,01 0,98 1,22 Endeks Hisse Senedi Fonları 20 20 488.029.724,60 495.674.712,76 1,57 0,41 0,40 Hisse Senedi Hisse Senedi Fonları 42 42 1.172.883.647,80 1.261.607.786,37 7,56 0,99 1,01
Yatırım Fonları Yatırım Fonları Yabancı Hisse Senedi Fonları 8 8 354.050.796,81 488.092.035,67 37,86 0,30 0,39 70 70 2.014.964.169,21 2.245.374.534,80 11,43 1,71 1,79 Karma & Değişken Fonlar 72 72 4.475.666.596,34 5.219.958.519,89 16,63 3,79 4,17 Değişken Fonlar Karma Fonlar 6 6 532.023.384,64 553.874.634,04 4,11 0,45 0,44 78 78 5.007.689.980,98 5.773.833.153,93 15,30 4,25 4,61 Altın Katılım Fonları 3 3 24.819.179,01 38.641.312,98 55,69 0,02 0,03 Katılım Fonları Diğer Katılım Fonları 7 7 35.634.955,71 29.129.830,18 -18,25 0,03 0,02 Hisse Katılım Fonları 7 7 11.059.537,43 11.541.212,73 4,36 0,01 0,01 Kira Sertifikası Fonları 18 19 309.983.133,48 501.887.630,57 61,91 0,26 0,40 35 36 381.496.805,63 581.199.986,46 52,35 0,32 0,46 Kıymetli Altın Fonları 13 13 450.610.802,91 473.315.161,27 5,04 0,38 0,38 Madenler Fonları Kıymetli Madenler Fonları 1 1 11.519.997,12 12.368.040,93 7,36 0,01 0,01 14 14 462.130.800,03 485.683.202,20 5,10 0,39 0,39 Para Piy. Fonları 24 24 13.360.211.038,81 13.827.973.437,68 3,50 11,33 11,05
Yatırım fonları piyasası portföy büyüklükleri hesaplanırken Tarih: 29/12/2017 ve kaydırılmamış (değerleme tarihine göre) veri kullanılmıştır. Ana para korumalı garantili fonlar rapora dahil değildir. 2018 KURUMSAL YATIRIMCI 79 TÜRKİYE SEKTÖR VERİLERİ
Emeklilik Fonlarında 2017 Dördüncü Çeyrek Emeklilik Fonlarında Büyüme
Eylül 17 Aralık 17 Değişim Eylül 17 Aralık 17 İlk Portföy Değer Son Portföy Değer (%) İlk Pazar Son Pazar Payı Payı Borçlanma Araçları Fonları 23.702.214.650,08 24.495.637.557,73 3,35 20,09 19,57 Fon Sepeti Fonları 15.749.305,59 18.386.595,54 16,75 0,01 0,01 Hisse Senedi Fonları 4.548.201.245,48 5.174.889.694,73 13,78 3,86 4,13 Karma ve Esnek Fon 33.599.253.932,24 36.144.792.109,32 7,58 28,49 28,87 Emeklilik Katılım Fonları 1.262.832.471,71 1.343.375.801,05 6,38 1,07 1,07 Fonları Kıymetli Madenler Fonları 2.674.883.686,13 3.245.845.760,23 21,35 2,27 2,59 Para Piyasası Fonları 7.157.647.783,71 7.426.324.908,84 3,75 6,07 5,93 72.960.783.074,94 77.849.252.427,44 6,70 61,86 62,18
Emeklilik Fonları Tür Bazında Değişiklik
29.09. 29.12. 2017 2017 İlk Son İlk Portföy Değer Son Portföy Değer Değişim Pazar Pazar İlk Fon Son Fon Sayı Sayı Payı Payı Borçlanma Araçları 58 58 23.702.214.650,08 24.495.637.557,73 3,35 20,09 19,57 Fon Sepeti Fonları 2 2 15.749.305,59 18.386.595,54 16,75 0,01 0,01 Hisse Senedi 28 28 4.548.201.245,48 5.174.889.694,73 13,78 3,86 4,13 Karma & Esnek Fonlar 122 122 33.599.253.932,24 36.144.792.109,32 7,58 28,49 28,87 Emeklilik Kıymetli Madenler 14 14 2.674.883.686,13 3.245.845.760,23 21,35 2,27 2,59 Fonları Para Piyasası 22 22 7.157.647.783,71 7.426.324.908,84 3,75 6,07 5,93 Katılım Fonları 16 16 1.262.832.471,71 1.343.375.801,05 6,38 1,07 1,07
Emeklilik Fonlarında Varlık Dağılımı
Varlık Dağılımları 29.12.2017
Borsa Para Piyasası 2,25 Devlet Tahvili 34,92 Ters Repo 4,13 Diğer 16,23 Kamu Dış Borçlanma Araçları 9,16 Özel Sektör Borçlanma Araçları 10,56 Hazine Bonosu 0,04 Yabancı Menkul Kıymetler 1,97 Hisse 11,71 Kıymetli Maden 4,00 Kamu Kira Sertifikaları 3,59 Özel Kira Sertifikaları 1,57
Emeklilik Fonlarında Genel Değişim
İlk Tarih Son Tarih Değişim 29/09/2017 29/12/2017 (%)
Emeklilik Fonları (BES) 72.960.783.074,94 77.849.252.427,44 6,70
80 KURUMSAL YATIRIMCI 2018