H a B I T U S Studies in Anthropology and Archaeology
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES RA INSTITUTE OF ARCHAEOLOGY AND ETHNOGRAPHY H A B I T U S STUDIES IN ANTHROPOLOGY AND ARCHAEOLOGY I ETHNOLOGY AND ARCHAEOLOGY OF ARMENIA AND NEIGHBORING COUNTRIES (25-27 October, 2010, Materials of International Conference) YEREVAN NAS RA GITUTYUN PUBLISHING HOUSE 2014 ՀՀ ԳԻ ՏՈՒ ԹՅՈՒՆ ՆԵ ՐԻ ԱԶ ԳԱ ՅԻՆ ԱԿԱ ԴԵ ՄԻԱ ՀՆԱ ԳԻ ՏՈՒ ԹՅԱՆ ԵՎ ԱԶ ԳԱԳ ՐՈՒ ԹՅԱՆ ԻՆՍ ՏԻ ՏՈՒՏ Հ Ա Բ Ի Տ Ս ՄԱՐԴԱ ԲԱ ՆԱ ԿԱՆ ԵՎ ՀՆԱ ԳԻ ՏԱ ԿԱՆ ՈՒ ՍՈՒՄ ՆԱ ՍԻ ՐՈՒ ԹՅՈՒՆ ՆԵՐ I ՀԱ ՅԱՍ ՏԱ ՆԻ ԵՎ ՀԱ ՐԱ ԿԻՑ ԵՐԿՐ ՆԵ ՐԻ ԱԶ ԳԱ ԲԱ Ն ԹՅ Ն ԵՎ ՀՆԱ ԳԻ Տ ԹՅ Ն (25-27 հոկ տեմ բեր, 2010, ﬕ ջազգային գիտա ժո ղո վի նյ' թեր) ԵՐԵՎԱՆ ՀՀ ԳԱԱ «ԳԻ ՏՈՒ ԹՅՈՒ Ն» ՀՐԱ ՏԱ ՐԱԿ ՉՈՒ ԹՅՈՒՆ 2014 ՀՏԴ 391/395 =919.81:902(479.25):06 ԳՄԴ 63.5(2Հ)+63.4(2Հ) Հ 125 Տպագր վ մ է ՀՀ ԳԱԱ հնա գի տ թյան և ազ գագ ր թյան ինստիտ տի գի տա կան խորհր դի որոշ մամբ Խմբա գիր ներ՝ Հա ր' թյ' ն Մա ր' թյան, պատ մա կան գի տ թյ ն նե րի դոկ տոր Էմ մա Պետրո սյան, պատ մա կան գի տ թյ ն նե րի դոկ տոր Համ լետ Պետ րո սյան, պատ մա կան գի տ թյ ն նե րի դոկ տոր Ռո ման Հով սե փյան, կեն սա բա նա կան գի տ թյ ն նե րի թեկ նա ծ Համ լետ Մել ք' մյան, պատ մա կան գի տ թյ ն նե րի թեկ նա ծ Սրբագ րիչ ներ՝ Լիլիթ Մկրտ' մյան, Քրիս տի նե Այ վա զյան Մարդաբանություն, հնագիտություն թեմատիկ երգիծանկարների հեղինակ՝ Լևոն Աբրահամյան Հ 125 ՀԱ ԲԻ ՏՈՒՍ 1: Հայաստանի և հարակից երկրների ազգաբանություն և հնագիտություն (25-27 հոկտեմ բեր, 2010, ﬕ ջազգային գի տա ժո ղո վի նյու- թեր) / ՀՀ ԳԱԱ հնագի տու թյան և ազ գագ րու թյան ինս տի տուտ. Խմբ. Հ. Մա- րու թյան, Է. Պետ րո սյան, Հ. Պետ րո սյան, Ռ. Հով սե փյան, Հ. Մել քու մյան – Եր.: Գի տու թյուն, 2014. – 376 էջ: ՀՏԴ 391/395 =919.81:902(479.25):06 ԳՄԴ 63.5(2Հ)+63.4(2Հ) ISBN 978-5-8080-1082-6 © ՀՀ ԳԱԱ հնա գի տու թյան և ազ գագ րու թյան ինս տի տուտ, 2014 թ. 5 ԲՈՎԱՆԴԱԿ ԹՅ Ն Բոբոխյան Արսեն, Ստեփանյան Գոհար Հաբիտուս. հասարակական դաշտի պատմամշակութային չափորոշիչները ......11 ՄՇԱԿ ԹԱՅԻՆ / ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՄԱՐԴԱԲԱՆ ԹՅ Ն ԻՆՔՆ ԹՅ Ն ԵՎ ԱՌՕՐԵԱԿԱՆ ԹՅ Ն Ծատ րյան Ռ զաննա Ճամփորդող ինքնություն. ուտեստը ուղեբեռներում .........................................20 Գ լյաևա Եվգենյա Սանկտ-Պետերբուրգի հայերի էթնիկ ինքնությունը (ըստ խոհանոցային մշակույթի ուսուﬓ ասիրության) ........................................30 Մկրտչյան Սաթենիկ Ազգային ինքնության դրսևորուﬓ երն ու կառուցումը Երևանի դպրոցների «վերջին զանգ»-ի ժամանակակից արարողություններում ................................42 ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՏԱՐԱԾՔ, ԳԵՆԴԵՐԱՅԻՆ ՀԵՏԱԶՈՏ ԹՅ ՆՆԵՐ Սարգսյան Քնարիկ Միջնադարյան Հայաստանում կնոջ իրավունքներն ամուսնաընտանեկան հարաբերություններում .................................................48 Մնացականյան Աննա Որբ երեխան հայոց ավանդական մշակույթում ................................................62 Կամմ Էլկե Կանայք և պատիվը Քվեմո Քարթլիում, Վրաստան. հարս փախցնելն ու կուսության «վերականգնումը» (ըստ Տետրիցկարո շրջանի նյութերի) ..........70 Ման կյան Ար ս Ամուսնության և սեքսուալության դիսպոզիտիﬖ երի փոխհարաբերման դրսևորուﬓ երը հայաստանյան նույնասեռականների առօրյայում ...................77 Ղազարյան Շ շանիկ Պրոքսեﬕ կ և տաքեսիկ հաղորդակցությունը հանրային տարածքներում .............................................................................................. 87 Թո րո սյան Մե լի նե Մշա կույ թի հա սա րա կա կան ըն կա լուﬓ ե րը .......................................................97 Դիլանյան Ամալյա Անուղղակի վանդալիզմ ................................................................................. 102 6 ՔԱՂԱՔԻ ՄԱՐԴԱԲԱՆ ԹՅ Ն Մելք մյան Համլետ Քաղաքային ինքնության պատկերը. երևանյան նոր խորհրդանշանների ներկայացումը և ստեղծումը հուշանվերային շուկայում .................................. 109 Ստեփանյան Գոհար Ժամանցի կազմակերպման արդի խնդիրները Սյունիքի մարզում (Գորիս քաղաքի և շրջակա երկու գյուղերի օրինակով) ....................................132 Հմայակյան Մարգար Իջևանի «արձանների այգին» ........................................................................ 144 ՀԱՎԱՏՔ, ԾԵՍ, ԲԱՆԱՀՅ Ս ԹՅ Ն Սեկերսկի Կոնրադ «Այս պի սով, ո՞վ է առավել հայ». հայ առա քե լա կան եկե ղե ցու և հայ նոր-հե թա նոս նե րի փոխ հա րա բե րու թյուն նե րը և փո խըն կա լուﬓ ե րը .........153 Բեգինյան Լիաննա Հարսանյաց տարրերը չամուսնացած երիտասարդների թաղման տավուշյան ծիսակարգում ................................................................157 Ասատրյան Հռիփսիﬔ Ծիսական ﬔ նամարտի առանձնահատկությունները հայ ժողովրդական խաղերում ........................................................................ 166 Շամամյան Նարինե Պարի ու հացի կապը հայկական հարսանեկան ծեսում ...................................175 Մկրտ մյան Լիլիթ Վասպուրականի հարսանեկան երգերը ........................................................ 185 ՀՆԱԳԻՏ ԹՅ Ն Հովսեփյան Ռոման Նախնական տվյալներ Գոդեձորի պղնձե-քարեդարյան բնակատեղիի (Հայաստան) փայտածխի ուսուﬓ ասիրության վերաբերյալ ...........................206 Հովսեփյան Ինեսա Ծաղկասար-1 բնակատեղիի (Հայաստան) վաղ բրոնզեդարյան խեցեղենի որոշ տեխնիկա-տեխնոլոգիական առանձնահատկությունների մասին ...........212 Ազիզյան Աննա Կուր-արաքսյան խեցեղենի զարդարման հիﬓ ական եղանակների շուրջ (ըստ Շիրակավանի հնավայրի նյութերի) ....................................................... 223 Նարիմանիշվիլի Դիﬕ տրի Թռեղքյան մշակույթի գեղարվեստական ﬔ տաղագործության որոշ հարցերի վերաբերյալ ............................................................................ 234 Շերազադիշվիլի Զվիադի Թռեղքի մշակույթի բրոնզե սակրերի ժամանակագրությունը, զարգացման փուլերը և տիպաբանությունը ................................................... 242 7 Բոբոխյան Արսեն Աղթիքի նորահայտ վիշապաքարը և Տայքի դերը Հայկական լեռնաշխարհի հնամշակութային զարգացուﬓ երում ............................................................. 252 Նախշքարյան Արﬔ ն Հայաստանի հելլենիստական ժամակաշրջանի գունազարդ խեցեղենի զարդամոտիﬖ երը որպես պատմական աղբյուր .............................................261 Միրիջանյան Դիաննա Հայաստանի վաղﬕ ջնադարյան գերեզմանային կառույցների դասակարգման փորձ .................................................................................... 272 Բերձենիշվիլի Իրմա Վաղքրիստոնեական րտարաններ Սև ծովի արևելյան ափաﬔ րձ գոտուց .......................................................................................... 292 Ֆրանկլին Քեթրին Հյուսիսային Հայաստանի ﬕ ջնադարյան առևտրային ուղիների և քաղաքական տնտեսության հետազոտության նախնական արդյունքները .....304 Հովհաննիսյան Էվիյա Հայաստանի վաղքրիստոնեական սրբազան լանդշաֆտի կազմավորման ﬕ քանի սկզբունքների մասին ...............................................317 Սարգսյան Ռայա Հայկական վաղքրիստոնեական լուսային անվանաբանության մասին (նախնական դիտարկուﬓ եր) ........................................................................ 326 Հա կո բյան Հայկ Եկե ղե ցուն նվի րատ վու թյուն կա տա րե լու ևս ﬕ պատ ճառ .............................. 332 Հար թյ նյան Արսեն Ս. Շողակաթ վանքի ﬕ աբանական գերեզմանոցը......................................... 338 Ադամյան Ս սաննա Նորահայտ արձանագրություններ Մեծ Այրում բնակավայրից .......................349 Ստեփանյան-Ղանդիլյան Նինա Նռան հնաբուսաբանական և էթնոբուսաբանական ուսուﬓ ասիրությունը Հայաստանում ............................................................. 358 8 CONTENTS Bobokhyan Arsen, Stepanyan Gohar Habitus: cultural and historical dimensions of social fi eld ................................................ 11 CULTURAL/SOCIAL ANTHROPOLOGY IDENTITY AND EVERY DAY LIFE STUDIES Tsaturyan Ruzanna Travelling identity: food in travel bags .................................................................20 Guliaeva Evgenia Ethnic identity of the Armenians of St. Petersburg (Based on interviews and observations of culinary practices) ..................................30 Mkrtchyan Satenik Representation and construction of national identity in the celebration of the "last bell" in the contemporary public schools of Yerevan .............................42 SOCIAL SPACES, GENDER STUDIES Sargsyan Knarik Armenian women՝s status in marital relation and in family in the Middle ages ..........48 Mnatsakanyan Anna Orphans in Armenian traditional culture ..............................................................62 Kamm Elke Women and honour in Kvemo Kartli, Georgia - about bride kidnapping and revirginisation (By materials in the Tetriskaro Region) ....................................70 Manukyan Arus Display of relations between marital and sexual dispositives in homosexuals' everyday life in Armenia .... ........................................................77 Ghazaryan Shushanik Proximic and taxic communication modules in public spaces ....................................... 87 Torosyan Meline Social perception of culture ................................................................................97 Dilanyan Amalya Indirect vandalism ........................................................................................... 102 URBAN ANTHROPLOGY Melkumyan Hamlet The Yerevan vernissage: presenting and creating new urban brands ...................... 109 9 Stepanyan Gohar Towards some issues of organizing contemporary leisure time in Syunik marz (According to examples of Goris town and two surrounding villages) .....................132 Hmayakyan Margar "Sculpture garden" of Ijevan ............................................................................. 144 RITUAL, FAITH, FOLKLORE Siekierski Konrad "So who is more Armenian?" interrelations and mutual perception between Armenian Apostolic church and Armenian neo-pagans ............................153 Beginyan Lianna Wedding elements in the Tavush funeral rites of the unmarried young deceased ......157 Asatryan Hripsime The specifi cs of ritual single combat in Armenian folk games ................................ 166 Shamamyan Narine The connection between dance and bread in the Armenian wedding ......................175 Mkrtumyan Lilit The