Foppe De Haan

cover de Haan_01 18-09-13 14:01 Pagina 1

Foppe de Haan

www.devoetbaltrainer.nl

Foppe aan het werk bij Ajax Cape Town

Foppe blikt terug op WK<20

De snelle tegenaanval

‘In ons land wordt te slordig getraind’ 68-71_Foppe:68-71 29-07-10 15:27 Pagina 68

AJAX CAPE TOWN

Foppe aan het werk bij Ajax Cape Town Zuid-Afrikaans clubvoetbal: ‘

Tekst/ Tijdens het WK gebruikte De Voetbaltrainer in Zuid-Afrika de tijd Paul Geerars tussen de wedstrijden om op zoek te gaan naar aanwezige trainers met een missie. Zo zochten we bij Zuid-Korea uitgebreid Raymond Verheijen op en kwamen we bij Foppe de Haan uit. Al snel ontdek- ten we dat hij bij Ajax Cape Town weer op een heel eigen wijze met een bijzondere missie bezig is. Een verslag vanuit Kaapstad.

Volgens Foppe de Haan kunnen we de hoogste voetbalcompetitie in Zuid- Afrika vergelijken met de middenmoot van de Nederlandse Eredivisie tot en met de middenmoot van onze Eerste Divisie.

Foppe de Haan: “Ik ben veel bezig geweest met de trainingsinstelling van onze spelers. Wáárom train je? Niet omdat het moet, maar om beter te worden. Daartoe heb ik na vorig seizoen ook moeten dóórselecteren en nu gaan we de goede kant op. Ik moet mijn spelers duidelijk maken waarom we trainen. Mijn idee tijdens de training moet hun idee worden tijdens de wedstrijd. De spelers waren helemaal niet gewend om mee te denken. Ik vraag heel veel dingen aan mijn spelers. Dat was in het begin wel even schrikken. Ze waren gewend om te doen wat de trainer opdroeg. Nu heb ik met iedere speler apart een soort werk- plan gemaakt, op het gebied van techniek, tactiek, fysiek, team en mentaal. Ik wil dat de spelers veel meer hun eigen verantwoordelijkheid pakken. Het is hun leven en voetbal geeft hen een enorme kans. Dat moeten ze beseffen. Nu is het leven hier ook wel een stuk gemoedelijker. Men is hier veel minder 68-71_Foppe:68-71 29-07-10 15:27 Pagina 69

A J A X C A P E T O W N

: ‘gejaagd door de wind’

gehaast, met alle voor- en nadelen van twee helften aanval tegen verdediging 1:4:3:3 en dat betekent dat onze bui- dien. Dat geeft een heel relaxte sfeer. gespeeld. De achterhoede stond dan tenspelers een complexe rol hebben De spelers zijn blij als ze een keer ex- dichtbij het eigen zestienmetergebied in te vullen. Niet alleen tijdens het tra vrij krijgen, maar zeuren absoluut en de voorhoede stond diep op de aanvallen, maar ook zeker tijdens het niet als er een ingelaste training of an- aanvallende helft. Omdat ze werden verdedigen. Ik maak gebruik van situ- dere activiteit is.” afgejaagd, werd uiteindelijk terugge- atieve stops op de training, van het speeld op de keeper die een lange bal whiteboard en van videobeelden. Werklust naar voren gaf. Als dan de tweede bal Op het moment van drukzetten of Foppe de Haan: “Ik moet zeggen dat werd gewonnen door de verdedigende verdedigen is het zaak om niet ge- de trainingsmentaliteit qua werklust partij, dan herhaalde dit zich: bal te- jaagd door de wind naar voren te ren- uitstekend is. Ze werken en lopen kei- rug op de keeper en weer een lange nen, maar vanuit een organisatie en hard. Ik moet mijn spelers juist leren bal naar voren. Rond de middenlijn met een plan de bal proberen te vero- dat het niet gaat om zo veel of zo werd dan een soort niemandsland. veren. Dus eerst inzakken en gegroe- hard mogelijk te rennen, maar dat je Tijdens het WK was in de poule van peerd te werk gaan. Ik ben bij Ajax ook met een paar passen opzij een si- Nederland Denemarken-Kameroen Cape Town duidelijk eerst met het tuatie kunt oplossen. In Zuid-Afrika ook zo’n wedstrijd. team aan de gang gegaan. Vervolgens voetballen ze ‘gejaagd door de wind’. kreeg ik steeds meer aandacht voor Ze gaan eerst rennen en dan pas kij- Een van mijn eerste accenten was dus de linies. Ook binnen de trainingsvor- ken ze. Maar dan is ‘het moment’ het bewaken van de afstand tussen men. Bijvoorbeeld coachploeg 1:4:2 te- weg. Ze beginnen aan een actie en de linies. Ook wilde ik een opbouw gen 3:2, 2:3 of 4:1 al dan niet met zien wel waar ze uitkomen. Of ze gezien in plaats van steeds de lange bal keeper (zie tekening). Vier verdedigers ven ‘op gevoel’ een bal met het idee naar voren. We hebben bijna altijd tegen één, twee of drie spits(en). Veel dat daar wel ongeveer iemand moet een (verdedigende) middenvelder vrij zijn. Doe je dat in Nederland, dan zou in de opbouw, maar dan moet je daar de helft van het team in opstand ko- wel gebruik van maken. Op een gege- men en zeggen dat je de bal even ven moment begon dat aardig bij ons moet vasthouden of dat je beter moet te lopen. De volgende stap was om de kijken. Hier niet. Gechargeerd: de bal achterhoede aan te laten sluiten als wordt gespeeld, ze halen de schou- we gingen aanvallen. Ik ben momen- ders op en rennen er achteraan. teel bezig met de voorbereiding op het komend seizoen en nu is één van Toen ik aanvankelijk ging rondkijken de accenten om van het middenveld hoe hier werd gevoetbald, zag ik een op een goede manier in de aanval te enorm lang veld. Eigenlijk werd er op komen. We spelen bij Cape Town

68 69 De Voetbaltrainer nr.171 2010 68-71_Foppe:68-71 29-07-10 15:28 Pagina 70

AJAX CAPE TOWN

van onze tegenstanders spelen met jongens daarentegen doen een fysie- als Ajax Cape Town hebben daar dus twee aanvallers en hangende vleu- ke activiteit. Zij moeten het gevoel wel eens nadeel van. Ik maak me er gels. Een belangrijk coachmoment is krijgen dat ze echt wat gedaan heb- echter niet druk om, want ik kan dan het knijpen van de backs, in rela- ben. De spelers met minder energie daar toch niets aan veranderen. Ook tie tot hun eigen verdedigende mid- moeten juist het idee hebben dat ze heb ik wel eens mijn twijfels over denvelders en de flankspelers bij de er voor de rest van de week weer lek- sommige gele kaarten, als wij bij- tegenpartij.” ker tegenaan kunnen dankzij hun voorbeeld één of twee weken daarna rustgevende activiteit. In de middag tegen een club uit Johannesburg of Trainingsweek hebben we dan techniektraining. omgeving moeten spelen. De Foppe de Haan: “Behalve de aandacht scheidsrechters hebben hier over het voor de tactiek heb ik ook de trai- Op dinsdag hebben we in de ochtend algemeen niet zo veel verstand van ningsintensiteit geweldig opgevoerd. ook twee groepen. De ene groep be- voetballen. Zij voelen niet goed aan We trainen nu veel vaker dan ze ge- gint met krachttraining en eindigt wend waren. Ook hebben we indivi- met techniektraining op het veld. duele krachtprogramma’s, individuele Twee keer een uur. De andere groep techniektraining en individuele ‘vi- begint op het veld en eindigt in de fit- deo-training’. De faciliteiten zijn mis- nessruimte. Op dinsdagmiddag heb- schien minder professioneel dan op ben we een voetbaltraining, afhanke- het hoogste niveau in Nederland, lijk van de planning is dat een kleine maar we zijn voor Zuid-Afrikaanse partij, een grote partij of aanval tegen begrippen enorm professioneel bezig. verdediging. Meestal voetballen we op zaterdag. Zondag is de vrije dag, tenzij we op Soms hebben de spelers op woensdag zondag een wedstrijd hebben. vrij, maar meestal doe ik op woensdagochtend kleine partijtjes en zetten Op maandag trainen we twee keer. In we de krachttraining om op het veld. de ochtend is er een hersteltraining Op donderdag en vrijdag trainen we met fitness. Dat gebeurt in twee groe- één keer, met name tactisch en ge- pen. Spelers die heel veel energie richt op de volgende wedstrijd.” hebben, moet je een andere uitloop- training geven dan de jongens die Rare dingen minder energie hebben. Eerst fietst ie- Foppe de Haan: “De meeste be- dereen 20 minuten uit. De ‘rustige’ stuurs-of commissieleden van de jongens gaan dan bijvoorbeeld de Zuid-Afrikaanse profvoetbalcompeti- sauna of het zwembad in. De drukke tie komen uit Johannesburg. Clubs

www.devoetbaltrainer.nl 68-71_Foppe:68-71 29-07-10 15:28 Pagina 71

A J A X C A P E T O W N

wanneer iets met opzet gebeurt of niet. Niet zelden regent het dan gele kaarten. Het is mijn taak als trainer Maarten Stekelenburg, om mijn spelers hierop te wijzen. Ik heb een speler die enorm gedreven en Hoofd Opleiding Ajax Cape Town soms hard is. Nu wil ik zijn stijl niet veranderen, maar ik kan hem wel le- Tijdens het WK kwamen we ook een andere ren om af en toe wat slimmer te zijn.” Maarten Stekelenburg tegen, zij het ook van Ajax… In het verleden was hij o.a. trainer van Toekomst Jong Ajax en zeer nauw betrokken bij de dvd- Foppe de Haan: “Ik probeer tijdens serie ‘Helden van de Toekomst’ over de Ajax- mijn verblijf bij Ajax Cape Town ook opleiding. Tegenwoordig is hij Hoofd Opleiding trainers beter te maken. Ik geef gere- bij Ajax Cape Town. geld trainingsonderdelen uit handen aan mijn assistent-trainer. Zo is ook Maarten Stekelenburg: “Het is mijn dagelijks hoofd opleiding Maarten Stekelenburg werk dat ik op het veld sta met de coaches van intensief bezig met het beïnvloeden Ajax Cape Town. Soms draai ik ook een week van de jeugdtrainers van de club. Ajax mee met een bepaald team. Ik verzorg dan de Amsterdam wil uiteindelijk goede spe- meeste onderdelen van de trainingen inclusief lers zien. Ik denk dat we op de goede besprekingen en de betreffende coaches lopen weg zijn, maar dat er nog heel wat te dan met mij mee. Dat werkt eigenlijk het beste. Als ik alleen maar professionaliseren valt. Ik denk vooral toekijk, dan is het lastig om tijdens de training ‘in te grijpen’. Dan aan de uitbreiding van de scouting. kun je wel na de training met elkaar gaan zitten, maar dan is het Dat is iets wat Henny Spijkerman mo- moment voorbij. Op het moment dat ik training geef of een bespre- menteel van Jan Pruyn aan het over- king hou, dan ziet de Cape Town trainer ook direct hoe ik mét spe- nemen is. In de townships lopen on- lers praat, in plaats van tegen spelers praat. Ik praat met de coaches getwijfeld de grootste talenten. Ik kijk ook niet zozeer over het wedstrijdresultaat, maar vooral over het re- nu al mijn ogen uit. Spelers die alles sultaat van acties die spelers maken.” kunnen aan de bal. Ze kunnen alleen nog niet voetballen. Dat laatste is een Opbouw kwestie van goed opleiden. Daarnaast Maarten Stekelenburg vergeleek in Zuid-Afrika de opbouw bij zijn we afhankelijk van de competitie- Oranje met de visie van Ajax over dit hoofdmoment: “Ik hoor men- structuur, waarin de besten spelen te- sen wel eens klagen dat de centrale verdedigers van het Neder- gen de besten. Als dat door de natio- lands Elftal wéér terugspelen op elkaar, maar ik kan hun keuze nale bond niet wordt gefaciliteerd, dan meestal wel begrijpen. Het inspelen van de back zou namelijk pro- is dat een reden te meer om het voor- blemen kunnen opleveren. Als je een back aanspeelt, dan moet dat al zelf goed te regelen.” niet alleen maar zijn omdat hij vrij staat. Er moet een idee achter zitten. Hou de bal maar liever in het centrum en zoek de oplossing in het middenveld. Bij Ajax willen we graag opbouwen van achteruit. Het begint er dan al mee dat we een verdediger proberen vrij te spelen. Dat kan dus ook, via een driehoekje met een middenvelder, een centrale verdediger zijn. Het valt me op dat het Nederlands Elftal dat weinig doet. Joris Mathijsen en John Heitinga schakelen zichzelf niet of nauwelijks in als een middenvelder wordt aangespeeld met een man in zijn rug. Over het algemeen beheersen de Spaanse verdedigers het positiespel onder druk beter. Zij zijn dat ook gewend, bij FC Barce- lona. Wesley Sneijder blijft juist relatief relaxed in zo’n situatie dat hij onder druk staat. Hij vertrouwt ook op zijn techniek die nodig is voor een goede aanname. We willen bij Ajax graag middenvelders zien die niet eerst ruimte maken om vervolgens ‘in de bal’ te sprinten. Ga gewoon in je positie staan en betrek jezelf in het positiespel wanneer dat nodig is. Loop ook vooral van de bal af op het moment dat een medespeler achter je ruimte heeft om in te dribbelen. Je helpt dan mee aan het positiespel door je er (tijdelijk) aan te onttrekken. Wanneer het opbouwen overgaat in aanvallen, dan vind ik de diepgang van middenvelders zonder bal enorm belangrijk. Dat is iets dat nooit genoeg aandacht kan krijgen in een jeugdopleiding. De meeste jeugdspelers zijn van nature geneigd om naar de bal toe te spelen.”

70 71 De Voetbaltrainer nr.171 2010 3.foppe 26-07-2005 09:38 Pagina 2

Foppe de Haan blikt terug op het WK Onder 20

Tekst/ Een WK-finaleplaats leek voor Oranje Onder 20 lange Henny Kormelink Tjeu Seeverens tijd een reële optie. Door de langste strafschoppenserie uit de interlandhistorie als verliezer af te sluiten, kon die droom niet worden waargemaakt. Zoals u dat van dit vakblad gewend bent, evalueren we ook dit WK op een exclusieve wijze met de verantwoorde- lijke hoofdcoach. Samen met zijn staf en spelers zorgde Foppe de Haan, ondanks een te vroege uitschakeling, voor pure promotie van het Nederlandse jeugdvoetbal. Dat weerhoudt hem er niet van kritisch naar de leermomenten van dit mondiale toernooi te kijken. Zijn conclusies zullen elke (jeugd)trainer tot nadenken aanzetten. Het WK van de ‘Ja, m

Perform as a team: Oranje voor de beslissende misser van Collins John

www.devoetbaltrainer.nl Perform as a team: Oranje voor de beslissende misser van Collins John 3.foppe 26-07-2005 09:38 Pagina 3

Foppe de Haan blikt met zijn typische dat wij als staf te weinig invloed heb- We hadden de volgorde van de eerste vijf Friese nuchterheid terug op de uitschake- ben kunnen uitoefenen bij de beslis- bepaald. Daarna moet je het uit handen ling. “Natuurlijk is het even heel verve- sende penalty’s. Ik heb dat wel nog geven. De jongens hebben dat onderling lend, maar er gaat niemand dood, hoor. geprobeerd door een van de fysiothe- op een fantastische manier opgelost. Ze Het leven gaat ook na deze iets te vroege rapeuten naar doelman Kenneth Ver- hebben zelf vragen gesteld als: ‘Wie durft, uitschakeling gewoon door.” Om vervol- meer te sturen. Zo rond de zevende wie heeft de meeste lef en wie wil liever gens daar te beginnen waar het WK voor penalty vroeg Kenneth om water. Ik niet aan de beurt komen?’ Dat laatste gaf Onder 20 eindigde: de 24 penalty’s. heb de fysiotherapeut toen gevraagd alleen Dwight Tiendalli aan. Zegt toch iets Foppe de Haan: “Als staf kijken we op het Kenneth in te fluisteren dat hij langer van de mentale veerkracht van deze hele WK met een goed gevoel terug. De moest blijven staan. Dat had ik vooraf groep. Bij penalty nummer twaalf dacht ik laatste wedstrijd tegen Nigeria was niet ook al met hem besproken. In zo’n se- langs de lijn: ‘Had ik nu maar een post- onze beste, maar we hebben het de uitein- rie is er altijd een aantal spelers dat duif...’ Als ik toen invloed had kunnen uit- delijke smaakmakers van dit toernooi wacht op de reactie van de keeper. oefenen, had ik Babel die strafschop laten toch knap lastig weten te maken. Echt ge- Die worden onrustig als een doelman nemen. Hij had in de eerste serie met af- baald hadden we als we het tegen Chili tot op het laatste moment durft te stand de beste pingel genomen, boven- niet hadden gered. Tja en dan zo’n penal- wachten. Dus moet je bij zo’n lange dien had Collins John al de druk van de tyserie… Er zal toch eentje een keer moe- serie niet gokken en al vroeg naar de eerste penalty gehad. Als die zit, dan ben ten missen. Hoe langer zo’n serie duurt, grond gaan, maar het lef hebben om je daarna heel blij en toch ook een beetje hoe groter de kans wordt dat het jouw zo lang mogelijk te blijven staan. leeg. Dat kan ten koste van de concentra- team treft. Zoals het bij het voetballen nu Blijkbaar was Kenneth onze gesprek- tie gaan. Goed, het heeft zo moeten zijn. eenmaal zo is dat hoe langer je ongesla- ken hierover op het moment zelf ver- gen bent, hoe dichterbij het moment komt geten, was de spanning toch te groot We hebben er in de voorbereiding als dat je een wedstrijd gaat verliezen. voor hem. technische staf alles aan gedaan om de Wat wel vaker door mijn hoofd speelt, is groep op die serie voor te bereiden. We , maar…-generatie’

Perform as a team: samen de uitschakeling verwerken

2 3 De Voetbaltrainer nr.131 2005 3.foppe 26-07-2005 09:39 Pagina 4

hebben ons afgevraagd hoe we ook sen, zoals een verspringer, biedt ook Maduro tijdens trainingen de druk bij de pe- meer houvast. Dat zijn zaken die Tijdens dit WK stonden spelers als naltynemers konden opschroeven. Je trainbaar zijn. Belangrijk is ook de on- Messi en John Obi Mikel er toen ze er kunt nooit dat ene moment van de derlinge support. Het is waarschijnlijk moesten staan. In het duel tegen Ni- beslissende penalty in zo’n belangrij- geen toeval dat Van der Sar, die abso- geria zakte bij Oranje een speler als ke wedstrijd nabootsen. Maar als je luut geen penaltykiller is, tijdens dat Hedwiges Maduro door het ijs. Hoe is de druk tijdens trainingen weet te laatste EK wel die penalty van de dat te verklaren? verhogen, zie je wel meteen wie je in Zweed Melberg stopte en daarmee Foppe de Haan: “Hij was niet de eni- elk geval niet een van de eerste vijf Oranje toegang tot de halve finale ge in die wedstrijd. Ik denk dat dit penalty’s moet laten nemen.Wim van verschafte. Even daarvoor was Van toch vooral te maken heeft met de Zwam kwam toen met een uitstekend Nistelrooij na het benutten van zijn mentale druk. We hebben geprobeerd idee. Bij het voetvolley – een onder- strafschop in de armen van Van der die druk na de euforie over de groeps- deel dat voetballers altijd winnend Sar gesprongen. Ik denk dat die spon- wedstrijden weg te nemen. Ik heb bij- willen afsluiten – verloor je als win- tane reactie van Ruud bij Van der Sar voorbeeld in de media nadrukkelijk nend team alsnog je punten als na af- een gevoel heeft opgeroepen van: ‘En gesteld dat het onzin is om iemand als Maduro nu al te vergelijken met een Beckenbauer. Die knul is pas 19 en ga eens na wat hij in een paar maanden tijd allemaal heeft moeten meemaken. Het ene moment speelt hij op een koude maandagavond met Ajax 2 nog ergens in een leeg stadion in een competitie die relatief weinig voorstelt. Twee maanden later roept Van Basten hem op voor het Neder- lands Elftal. Maduro is nu in zijn ontwikkeling zo ver dat hij heel aardig kan voetballen in een goed draaiend team waarin oudere, ervaren spelers hem aan de hand nemen. Je mag van hem nog niet verwachten dat hij in Leermoment voor de coach: relaxer in het leven staan elke wedstrijd de leider is en dat hij nu al het wedstrijdritme bepaalt. Dat kan nog niet. Voor Babel en hem heeft loop één van dat drietal een penalty nu pak ik de volgende!’ Ik geloof dat dit seizoen net iets te lang geduurd. miste. We speelden ook nog eens om het zo werkt. Ryan heeft tijdens het WK voortdu- een geldbedrag, dus dat leefde heel Uit die statistische gegevens blijkt ook rend op de rand van geblesseerd ra- erg bij die jongens. Daardoor nam de dat het bijna altijd de derde of vierde ken gebalanceerd. We hebben heel ge- druk op de penaltynemer automa- strafschop is die wordt gemist. Bij het doseerd met hem moeten trainen. De tisch toe, het was nooit meer vrijblij- aanwijzen van spelers kun je daar- motor was nagenoeg leeg.” vend. mee rekening houden. Dan nog kan het mis gaan: ik kan me niet herinne- Evaluatie Ook hebben we een Noorse weten- ren dat Rick Kruys in de voorberei- In augustus gaat u met Marco van schapper voor de groep gezet, die zich ding een strafschop heeft gemist, Basten dit WK evalueren. Wat gaat u helemaal in het nemen van straf- maar tegen Nigeria ging het wel fout. vertellen als hij vraagt wat in die schoppen heeft verdiept. Hij heeft in- Zoiets kan altijd, maar je moet als vier weken de belangrijkste leermo- terviews gehouden met spelers die coach er wel alles aan doen om die menten zijn geweest? tijdens het EK in Portugal belangrijke kans te minimaliseren. Ik heb het ge- Foppe de Haan: “Ik zal eerst de posi- strafschoppen moesten nemen. Daar- voel dat we dat door onze aanpak tieve zaken melden. De hele organisa- naast heeft hij alle belangrijke straf- hebben gedaan. Je moet van de ande- tie rondom het elftal, zoals de accom- schoppenseries vanaf 1974 statistisch re kant accepteren dat zich altijd on- modatie, de trainingsvelden en de in kaart gebracht en daaruit conclu- verwachte dingen voordoen. Zoals de medische verzorging, waren perfect. sies getrokken. Een van de belangrijk- vertragingstechniek van de Nigeria- Ook de bewuste keuze voor een open ste conclusies uit die interviews was nen. Onacceptabel en zwaar in het relatie met de pers is goed bevallen. volgens hem dat je positief moet den- nadeel van onze keeper. Er moet een Het is belangrijk dat je aan het begin ken. Daarnaast moet je streven naar regel komen dat alle elf spelers bij het van het traject heel duidelijk maakt vastigheid en precies weten wat je penaltyschieten klaar moeten staan wat je wel en per se niet zult accepte- wilt: ‘Ik schiet die bal in die hoek en alsof ze aan een wedstrijd gaan be- ren. Aan die afspraken hebben alle op die hoogte’. Een vaste aanloop met ginnen. Met precies dezelfde eisen als media zich keurig gehouden. Ze wis- steeds hetzelfde aantal aanlooppas- het om de kleding gaat.” ten dat ze daar op andere momenten

www.devoetbaltrainer.nl 3.foppe 26-07-2005 09:39 Pagina 5

ook meer bewegingsvrijheid voor te- selectie bij hun club conditioneel tus- moet aan dat facet absoluut meer rug zouden krijgen. De Nederlandse sen wal en schip dreigden te raken. aandacht worden geschonken. Je kunt media hebben tijdens zo’n groot toer- Ze zaten bij het eerste elftal op de de opleiders in ons land geen verwijt nooi nog nooit zo dicht op een team bank, speelden hun wedstrijdjes in maken dat ze op voetbaltechnisch en kunnen zitten. Dat heeft tot een ge- het beloftenteam en kregen daardoor –tactisch gebied niet specifiek genoeg weldige promotie van de top van ons wekelijks te weinig fysieke arbeid werken. Dat is prima verzorgd. Maar jeugdvoetbal geleid. We hebben door aangeboden. Dat kan dus eigenlijk ab- hoe voetbalspecifieker je traint, hoe onze open benadering als staf ook op groter de kans is een positieve manier invloed kunnen dat je het fysieke uitoefenen op de wijze waarop het fundament net team in de media werd neergezet. Dat iets te veel ver- heb ik vooraf met onze persvoorlich- waarloost. Daar- ter Rob de Leede goed doorgesproken. door loop je veel Ik wilde geen doorsnee-persconferen- sneller tegen je ties. Je kent die wel: de coach en drie grenzen aan en spelers achter een tafel die voorspel- bare antwoorden geven. Nee, geef de pers de ruimte om binnen een bepaald tijdsbestek na een training met die gasten aan de slag te gaan. Ieder- BNN/NOS zorgden voor promotie jeugdvoetbal een is toch gebaat bij leuke items, passend bij deze leeftijdsgroep? Ik vond daarom de combinatie soluut niet bij zo’n belangrijke leef- BNN/NOS prima. Het resultaat: elke tijdsgcategorie. avond uitstekende kijkcijfers en dus We hebben hun vervolgens onder an- weer promotie voor het jeugdvoetbal. dere een trainingsprogramma voor De presentatie van Jan-Joost van Gan- het gebied rondom het bekken aange- gelen en de onorthodoxe bijdragen boden. We vonden de meeste spelers van Sophie Hilbrand en Filemon Wes- namelijk onvoorstelbaar slap. Als je selink werden door het publiek hoog tegen hen aanliep, donderden ze zo gewaardeerd. Ik vond de vorm waarin ondersteboven. Alle bewegingen die de nabeschouwing elke dag werd ge- voor een voetballer van belang zijn, Veel aandacht voor stabiliteit romp goten, heel goed passen bij deze leef- komen van het bekkengebied van- tijdsgroep. Ook de spelers zijn met die daan. Het is eigenlijk heel simpel: ben vrijheid naar de media toe uitstekend je daar stabieler, kun je beter starten, zul je eerder geblesseerd raken. Ik omgegaan. springen, spinten, maar ook beter vind dat je vanaf de B-jeugd en mis- trappen en ben je minder blessurege- schien nog wel eerder aan dat gebied Waar ik ook positief door werd ver- voelig. Die stabiliteit bevorder je door rondom het bekken structureel aan- rast, is de uiteindelijke trainingsbelas- een aantal oefeningen die de gasten dacht moet besteden. We hebben op ting die deze groep aankon. Vooraf van Oranje Onder 20 elke dag moes- dat gebied een achterstand weg te had ik daar grote twijfels over. De eer- ten doen (zie fotoreeks op bladzijde werken, zeker nadat op de basisscho- ste keer dat ik met deze groep op stap 14-15). Ruud Wielaart biedt deze oefe- len de gymnastieklessen zijn afge- ging, dat was in Turkije, schrok ik me ningen ook aan de D-jeugd van HFC schaft. Ik lees wel eens de stelling dat rot. Acht van de tien spelers konden Haarlem aan en doet onderzoek naar bijvoorbeeld jeugdspelers van Brazilië niet de trainingsbelasting aan die je de effecten. Ik ben ervan overtuigd en Argentinië al door Moeder Natuur op dit niveau van zulke knullen toch dat zal blijken dat die groot zijn. Ook gezegend zijn met veel meer kracht. echt mag verwachten. We hebben hen bij Jong Oranje zijn zeker vijf spelers Dat is een sprookje. Je wilt niet weten vanaf dat moment steeds hun trai- die voor deze oefeningen hebben ge- hoeveel fysieke arbeid de jeugdspe- ningsarbeid laten opschrijven. Daaruit vraagd en ze nu dagelijks doen. lers bij Boca Juniors moeten verrich- bleek dat nogal wat spelers van deze In de jeugdopleiding in Nederland ten. Dat zou in Nederland ondenkbaar

4 5 De Voetbaltrainer nr.131 2005 3.foppe 26-07-2005 09:39 Pagina 6

zijn. Ik ben daar geen voorstander middenvelders die soms op één lijn van, maar pleit wel voor wat meer speelden en het andere moment weer evenwicht tussen voetbalspecifieke veel te dicht in de buurt van de vleu- en fysieke arbeid en dan vooral in de gelspitsen kwamen. Om dat te veran- vorm van ‘huiswerk’. Het gaat om de deren heb je meer tijd nodig en die combinatie. Als je het fysieke vergeet, hadden we nu eenmaal niet. kun je aan de top het voetballen ook Ook bij de hoekschoppen hebben we vergeten. Topvoetbal is een kwestie flink moeten aanpoten. Zo moest van de survival of the fittest, zeker in Dwight Tiendalli op het vijfmeterlijn- Argentinië bij al die jongetjes die van tje de zone voor de eerste paal verde- de straat worden geplukt, maar ook in digen, maar hij had steeds de neiging ons land!” om weg te lopen. Ik heb hem diverse

Teamtactisch Foppe de Haan: “Voetbal- technisch bleven we als Ne- derland tijdens het WK heel aardig overeind. Teamtac- tisch kom ik niet verder dan de beoordeling ‘redelijk’. Dat heeft alles te maken met de te korte voorbereiding. Daar- door was er bijvoorbeeld een gebrekkige samenhang tussen het middenveld en de aanval. We hebben simpel te weinig tijd gehad om daar voldoende aandacht aan te kunnen besteden. Was dat wel gebeurd, dan hadden we zeker de finale gespeeld. Die samenhang is namelijk heel goed te trainen. Tegen Nige- ria heeft ons dat opgebro- ken. Het gebrekkige positie- en combinatiespel in die Quincy Owusu moet soms andere keuzes maken wedstrijd werd veroorzaakt doordat de middenvelders en de aanvallers onvoldoende van elkaar keren moeten uitleggen dat je dan de wisten wat ze gingen doen. Dan kun tegenstander de mogelijkheid biedt je de betere individuele kwaliteiten om een snoeiharde corner te nemen, van een tegenstander als Nigeria on- die heel moeilijk te verdedigen is. voldoende compenseren. Kun je er Door als verdediger gewoon op die meer trainingstijd insteken, is die vijfmeterlijn te blijven staan, wordt kans wel groot. Dan kun je er voor het al een heel andere soort hoek- zorgen dat je middenveld dominanter schop. Die bal moet eerst over jou wordt en iedereen precies weet wat heen, is daardoor altijd trager en dus de oplossingen zijn als een speler als beter te verdedigen. Zo hebben we Maduro door de tegenstander op slot ook één van de twee doelpunten te- wordt gezet. Bijvoorbeeld door een gen gekregen. Bij de vrije trap van Ja- andere middenvelder als Kruys dur- pan stond niemand op zo’n zeven ven aan te spelen als hij in de dek- meter van de bal. Had die speler er king staat, omdat die weet dat hij ver- wel gestaan, was het een heel andere volgens de bal kwijt kan aan bijvoor- vrije trap geworden en waren we beeld een inschuivende Vlaar. Dat waarschijnlijk in de slotfase niet zo in soort oplossingen krijg je onvoldoende problemen gekomen. Daarom mag de ingeslepen als diezelfde Maduro je in de top nooit verzaken als het om pas vlak voor de eerste WK-wedstrijd zulke basisafspraken gaat. Deze spe- bij de selectie komt. Dat gold ook voor lers moeten nog leren daarin veel de onderlinge afstanden. We zagen scherper te zijn.”

www.devoetbaltrainer.nl 3.foppe 26-07-2005 09:39 Pagina 7

Harder opstellen? een moderne topspits wordt verwacht rechtsbuiten. Over twee jaar moet je Had u zich niet harder moeten opstel- dat hij spijker- en spijkerhard werkt weten wat je beste plek in een elftal len en die jongens eerder moeten op- in het belang van het team. Geen en- is en daar dan ook voor gaan.” Ook eisen? kele spits kan het zich meer permitte- beklemtoonde hij hoe belangrijk hij Foppe de Haan: “Ik heb er geen moei- ren om op die twee kansen te wach- het sociale gedrag van een speler bin- te mee om met de vuist op de tafel te ten en voor de rest weinig bij te dra- nen het team vindt. Dat is ook zo. Als slaan als dat moet, maar ik vond dat gen aan de teamprestatie. Collins je als selectieteam een langere tijd bij in deze situatie niet reëel. Op de eer- John beseft dat nog te weinig. Zo is elkaar bent, bijvoorbeeld bij zo’n WK, ste plaats was ik gebonden aan de in- ook Quincy Owusu nog veel te balge- dan vallen bijna nooit spelers af om- ternationale voetbalkalender. Ik richt, waardoor hij alle andere dingen dat ze niet zo goed kunnen voetbal- mocht daardoor de spelers pas tien vergeet. Dan wordt het moeilijk om len. Nee, ze vallen bijna altijd af om- dagen voor het WK officieel claimen. voor een goede bezetting bij de beide dat ze niet goed binnen het team Maar ook toen moest de bekerfinale palen te zorgen. Bij Babel is dat gevoel kunnen functioneren. Bijvoorbeeld PSV – Willem II nog worden gespeeld. beter ontwikkeld. Owusu en Collins omdat ze te veel aan de kantlijn blij- Ik had op mijn strepen kunnen gaan John willen nog te veel de bal vooral ven staan of omdat ze hun eigen per- staan door de Willem II-spelers Kemy daar hebben waar zij er leuke dingen soontje belangrijker vinden dan het Agustien en Frank van der Struijk en mee kunnen doen en niet waar dat teambelang. Om een kans van slagen de PSV’er Ibrahim Afellay op te eisen. voor het team het beste is. Quincy is te hebben moet je je volgens Van Bas- De kans dat Ibrahim met PSV zo’n fi- in aanleg natuurlijk een geweldige ten heel coöperatief ten opzichte van nale nog eens speelt, is vrij reëel, voor voetballer, technisch en fysiek heel de andere teamleden opstellen, sa- Kemy en Frank kan het de enige keer sterk. Maar hij moet echt, echt leren men willen spelen en keihard voor in hun loopbaan zijn geweest. Moet je wat hij toch voor het team kan bete- het team willen werken. die knullen dan zoiets afnemen? Ze kenen als het met hem tijdens een Op dat gebied kon deze groep nog wat leren ook van die ervaring. Als je twee wedstrijd wat minder loopt. Dat moet leren, zeker onze spitsen. Ik heb hun spelers om die reden toestemming hij vooral bij Arsenal leren, want dat bijvoorbeeld gevraagd om goed naar voor de finale geeft, kun je daar bij lukt je niet in een paar weken.” Dirk Kuyt te kijken, omdat hij het nummer drie niet van afwijken. Voor hardst van alle Oranje-spelers werkt Vlaar, Maduro en Babel waren de er- Verbeterpunten en wat daarvan het effect op het mid- varingen bij het grote Oranje fysiek Zijn er nog andere verbeterpunten denveld en de verdediging is. Crespo zwaar, maar ook weer heel leerzaam. dan alleen de teamtactische? en vroeger Batistuta en tijdens dit WK Het is in ons land steeds een afwe- Foppe de Haan: “De volgende keer een spits als Messi zijn ook zulke type ging van belangen. In Zuid-Ameri- zou ik eerder met zo’n project willen spitsen. Het is ongelooflijk welke ar- kaanse landen is de bond de baas en beginnen. We zijn nu in januari ge- beid zij voor hun team bereid zijn te die bepaalt wanneer spelers kunnen start. Ik vind dat je voor zo’n WK-pro- verrichten. In Nederland hebben we worden geclaimd. Elke discussie is ject minimaal een jaar moet uittrek- nog te weinig van dit soort spitsen. Ik daar kansloos. Zo werkt dat hier niet. ken. Het is te laat bij deze groep gaan zie dat in alle leeftijdsgroepen terug: leven. Bij de start in januari konden veel van onze talentvolle spitsen zijn Ik wil nog even op het teamtactische ze nog niet vertellen in welke sta- te weinig bereid om heel hard voor verhaal terugkomen. Vooraf hadden dions ze zouden spelen. Zo weinig we ingeschat dat we verdedigend wat leefde bij Onder 20 het WK in eigen vaker in de problemen zouden ko- land. We hebben toen meteen beelden men. Dat is niet het geval geweest. laten zien van het WK in Argentinië We hebben maar twee doelpunten te- met 60.000 fanatieke toeschouwers op gen gekregen en dat waren ook nog de tribune. In februari heb ik heel be- eens ‘slaapmomenten’. Nee, de pro- wust aan Marco van Basten gevraagd blemen lagen duidelijk voorin. Tim zijn ervaringen tijdens een soortgelijk Vincken heeft zich tijdens het WK pri- WK in Mexico te vertellen. Dat maak- ma ontwikkeld, maar is geen speler te indruk. Toen is het voor de eerste die anderen stuurt. Tim moet ge- keer echt gaan leven. Dat vind ik te stuurd worden. Hij wil ook nog te laat. Je hebt dan bijvoorbeeld al een vaak langs die tegenstander. Ik heb herfstvakantie laten schieten waarin hem geadviseerd die passeerbeweging we een week met de hele groep had- wel in te zetten, maar vervolgens niet den kunnen werken. af te maken. Geef die voorzet maar Van Basten had deze groep nog meer wat eerder, want anders is het mo- interessante dingen te vertellen. Zo ment voor de goal weg. zei hij bijvoorbeeld: ‘Nu je 18 of 19 Collins John heeft kwaliteiten in het jaar bent, moet je weten op welke zestienmetergebied: dan is hij een kil- twee posities je dominant kunt speler. Maar in de voorfase moet hij nog len. Bijvoorbeeld aanvaller en aanval- veel leren, zoals meevoetballen. Van lende middenvelder, rechtshalf en Rick Kruys scoort 3-0 tegen Australië

6 7 De Voetbaltrainer nr.131 2005 3.foppe 26-07-2005 09:39 Pagina 8

het team te werken als we de bal niet het middenveld. Nu verliep onze op- 5:5 kunnen spelen. Ga langs de lijn hebben.Voetballen evolueert steeds bouw vaak te voorspelbaar via Maduro. staan, hou je mond en kijk alleen meer in een richting waarbij ook van Een ander verbeterpunt is het aantal goed wat er gebeurt. Zo bevorder je de meer individualistisch ingestelde testmomenten. We moeten eerder de het natuurlijk leren ook op het voet- speler wordt verwacht dat hij een fysieke toestand van spelers in kaart balveld. Binnen elke jeugdopleiding flinke bijdrage aan het collectief le- brengen. Vervolgens ontwikkel je in- zou die discussie opgestart moeten vert. Die stap hebben de spitsen van dividuele trainingsprogramma’s, worden. Onder 20 absoluut nog niet gemaakt.” waarbij je een beroep doet op hun Weet je wat een ideale situatie zou zelfwerkzaamheid. De huidige talen- zijn? Je brengt bij je club eerst die Doorselecteren ten stellen zich te afhankelijk op rich- paar echte talenten in kaart. Vervol- Foppe de Haan: “Een andere les van ting de trainers bij hun club. Je kunt gens leg je met een aantal deskundige dit WK is ook dat we voor de KNVB- ook zelf invloed uitoefenen op de weg mensen vast wat je van zo’n talent selecties nog heftiger moeten selecte- die je wilt afleggen naar de top. Dat verwacht. Daarover overleggen bij- ren. De talenten die aardig kunnen houdt bijvoorbeeld in dat je ‘bijtraint’ voorbeeld de techniektrainer, de con- voetballen hebben we in Nederland al in een week dat je door omstandighe- ditietrainer, andere begeleiders en de bij de selecties Onder 14 in kaart ge- den bij de club minder hebt kunnen trainer van die groep. De uitkomst bracht. Maar er is ook een categorie doen. We moeten jeugdspelers daarin van dat overleg moet je opschrijven ‘stille groeiers’ die pas op 18- of 19-ja- veel zelfbewuster maken.” en als trainer niet alleen in je hoofd hebben. Daarna gaat alleen de eigen trainer met die jongen aan tafel zitten. Dat voorkomt dat er onduidelijk- heid ontstaat. Die trainer stelt open vragen om erachter te komen hoe zo’n speler tegen zichzelf aankijkt. Dan zet je de dvd-recorder aan en be- kijkt samen met dat talent acties van een aansprekende topspeler op zijn favoriete positie. Je vraagt hem: ‘Wat zou je hiervan kunnen leren?’ Nadat de speler erover heeft nagedacht, maak je samen een plan. Dat is geba- seerd op vragen als: ‘Wat wil ik precies bereiken, wie kan me daarbij hel- Natuurlijke leiders, zoals Ron Vlaar, dienen zich vanzelf aan pen en wat heb ik daarvoor nodig?’ Dat leidt weer tot een soort Persoon- rige leeftijd hun echte kwaliteiten to- Coaching lijk Ontwikkelings Plan, waarmee ook nen. De contacten met de clubs over Deze verbeterpunten zijn afgeleid volwassenen in bedrijven werken. De dat type spelers moeten geïntensi- van het werken met Onder 20. Zijn er trainer moet vervolgens in staat zijn veerd worden. Daarvoor wil ik over volgens u ook nog andere, algemene om dat plan te vertalen in een indivi- heel Nederland verspreid scouts aan aandachtspunten voor de Nederland- dueel trainingsprogramma. Ik vind het werk zetten die niet clubgebon- se jeugdopleiding? namelijk dat je een talentvolle rech- den zijn. Deze oud-trainers en –voet- Foppe de Haan: “Misschien moeten terspits anders moet trainen dan een ballers moeten elke maandagavond de jeugdtrainers in ons land hun stijl talentvolle linksback. Je kunt bij de de beloftenteams in hun regio aan van coachen veranderen. Jeugdtrai- jeugd niet specifiek genoeg trainen. het werk zien en op zaterdagmiddag ners kauwen te veel dingen voor. Op- Bij SC Heerenveen is er voor elke spe- de A-junioren. Types die ook gemak- leiden van jeugdvoetballers is te ver- ler naast de groepstraining ook een kelijk contacten kunnen leggen met gelijken met het moderne onderwijs. individueel programma. Voor een de trainers bij de betreffende clubs. Er Het gaat om het beïnvloeden van het spits als Klaas Jan Huntelaar gaat het moet toch zeker ergens in Nederland denkproces bij de talenten. Dus niet dan bijvoorbeeld om extra trainingen ook in deze leeftijdscategorie een so- alles voorzeggen, maar steeds open voor explosiviteit, duelkracht en het ber spelende controlerende midden- vragen stellen. ‘Waarom doe je dat verbeteren van sprongkracht. velder te vinden zijn? Deze selectie zo? Wat is een andere oplossing?’ Zo kende dat type speler niet. Had ik die moet je naar mijn idee jeugdspelers Helemaal perfect is het als een vol- wel gehad, dan had ik Maduro naast oplossingen leren zien, situaties leren wassen voetballer met veel kwalitei- Vlaar in het hart van de verdediging herkennen. Je moet het probleem bij ten als een soort voetbalbuddy voor laten spelen. Volgens mij komt Madu- de talenten zelf neerleggen en niet al- zo’n talent optreedt. Een goed voor- ro nog beter tot zijn recht als hij het les van bovenaf willen dicteren. Zet beeld is PSV. Daar is Cocu een soort hele veld voor zich heeft. Ik had dan als trainer van de D- of C-jeugd nu persoonlijke coach voor Ibrahim Afel- Vlaar en Maduro bij balbezit afwisse- eens wat vaker een veldje uit waar de lay. Dat is ideaal. Een ander voorbeeld lend kunnen laten doorschuiven naar pupillen zonder jouw inbreng 4:4 of is de invloed die Ruud Gullit heeft ge-

www.devoetbaltrainer.nl 3.foppe 26-07-2005 09:39 Pagina 9

had op de ontwikkeling van Ruud van leen maar de bal kan afkappen en te- Maar hij verviel in de oude fout en Nistelrooy. Ruud had de neiging om rug kan spelen op de keeper. Tegen Ja- maakte een nieuwe kapbeweging. bij het afwerken op goal altijd te kie- pan waren we voorin onvoldoende in Toen ben ik behoorlijk boos gewor- zen voor een stift of een lob. Ook al staat een bal vast te houden. Door het den. Achteraf begreep hij waarom, had ik hem al 25.000 keer verteld dat voortdurende balverlies kwamen we want hij weet dat ik op zo’n moment het gaat om het scoren, niet om de onder druk te staan. geen toneel speel. fraaie actie. Toch drong dat maar niet tot hem door. Totdat Ruud Gullit als In de rust van de De wedstrijd tegen stagiaire bij SC Heerenveen hem ver- wedstrijd tegen Nigeria was een telde dat hij het net moest laten bol- Australië ben ik hele moeilijke len. De volgende dag zag ik een ande- kwaad geworden, wedstrijd. We had- re Ruud van Nistelrooy op de training. omdat ik vond dat den de spelers zo Hij had erover nagedacht en begon in- de spelers de eer- ingepeperd dat ze eens te scoren!” ste helft veel te moesten voetbal- veel voor zichzelf len. In de voorbe- Wedstrijden liepen te voetbal- reiding op de wed- Wat hebben de vijf WK-wedstrijden len. strijd hebben we aan leermomenten opgeleverd? Tegen Chili was ik een vorm ge-

Tiendalli: taakbewust

Urby Emanuelson: talentvol, maar niet kritisch genoeg op zichzelf Maduro: te lang seizoen?

Foppe de Haan: “In de wedstrijd te- na afloop kwaad op Quincy Owusu en speeld (6:6 in de as van het veld) gen Japan kwamen wij de tweede Haris Medunjanin. Zo’n Haris is een waarin het spel tegen Nigeria centraal helft in de problemen omdat de beide hele beste jongen en kan goed voet- stond. Dat ging heel aardig, maar ook vleugelverdedigers te veel naar bin- ballen. Hij is ook nog een groot voet- nu kon ik achteraf alleen maar con- nen knepen. De backpositie is eigen- balliefhebber. Als je hem inbrengt, cluderen dat ik meer tijd had moeten lijk een hele moeilijke positie, mis- kan hij beslissende acties hebben. Te- hebben om dat in te slijpen. Dat is schien wel de moeilijkste in een elf- gen Chili maakte hij een fantastische toch wel de belangrijkste conclusie na tal. Je moet voortdurend kiezen tus- kapbeweging aan de zijlijn en stuurde afloop van dit WK.” sen het naar binnen knijpen en het in één beweging drie Chilenen het bos geven van rugdekking en het in de in. Maar vervolgens gaf hij niet die Levenshouding gaten houden van je eigen tegenstan- voorzet, terwijl er voor het doel drie Wat heeft u van deze groep geleerd? der. Het volgende moment moet je als spelers vrij stonden. Op dat moment Foppe de Haan: “Ik heb veel opgesto- vierde of vijfde middenvelder kunnen gun ik hem zo dat hij die voorzet wel ken van de levenshouding van vooral fungeren. Ook in de opbouw wordt de geeft, want dat zou betekenen dat hij de donkere jongens. Die hebben back vaak ingespeeld terwijl die al- een stap voorwaarts had gemaakt. zoiets van: op het moment dat je er

8 9 De Voetbaltrainer nr.131 2005 3.foppe 26-07-2005 09:39 Pagina 10

moet staan, moet je er ook staan. effect. Ik heb heel wat uren gestoken meer sommige trainers de neiging Maar als de klus gedaan is, is het ook in persoonlijke gesprekken. Ontstaat hebben steeds meer aan de touwtjes klaar. Ik heb, net als veel andere men- er dan een band, dan zijn ze ook bete trekken. Dat is niet verstandig. Ik sen, de neiging om na afloop te blij- reid om heel snel iets van je aan te heb bijvoorbeeld heel bewust Ali B ven zeuren over iets wat is gebeurd. nemen, maar die houding is geen uitgenodigd. Er zullen ongetwijfeld Deze jongens genieten veel meer van vanzelfsprekendheid. Daar moet je trainers zijn die gruwelen bij de ge- het moment zelf en lijden achteraf als trainer hard voor werken. dachte dat je zo’n artiest bij je team veel minder. Hun gedrag heeft ervoor haalt en ook nog laat meetrainen. Ik gezorgd dat ik ook na vier weken trai- Kenmerkend in de dagelijkse omgang had hem al eens eerder ontmoet en ningskamp nog heel relaxed was en was ook wel het wijzen naar elkaar. wist wat zijn capaciteiten waren. Hij van meer momenten echt heb geno- Als iemand bijvoorbeeld niet goed be- zorgt bij zo’n jonge groep niet alleen ten. Ik was in staat om de tevreden- grepen of gelezen had wat precies het voor ontspanning, maar had ook een heid de boventoon te laten voeren bo- dagprogramma was, was het al snel: andere rol. Ali B is namelijk geweldig ven de ontevredenheid. Dat heeft na- ‘Ja, maar hij zei…’ Daar heb ik in het goed in het prikkelen van die gasten, tuurlijk ook met mijn leeftijd te ma- begin nogal fors op gereageerd in de daagt ze voortdurend uit met vragen ken, want 20 jaar geleden zou dat on- trant van: ‘Zo werkt het hier dus niet, als: ‘Wie ben je nou echt, wat wil je mogelijk zijn geweest, had ik me veel we communiceren niet via de trom. precies, waar ga je voor?’ Of met een meer geërgerd.” Zolang iemand van de trainers niet opmerking als: ‘Stelletje dooie pieren,

Staande de technische staf: Winter, Van Zwam en De Haan Ron Vlaar scoort de gelijkmake

Ja, maar...-generatie aangeeft dat er iets is veranderd, is kom nu eens tevoorschijn!’ Hij heeft Hoe zou u na al die weken deze gene- het zoals het is en dat kun je duide- een boodschap voor die jongens en ratie jonge voetballers willen om- lijk op het publicatiebord lezen. Punt.’ die kwam heel goed over.” schrijven? Veel aandacht heb ik besteed aan de Foppe de Haan: ‘Als de ja, maar-gene- groep die niet speelde. Na een gewon- Peter Murphy ratie. Als je hen aanspreekt op per- nen wedstrijd ging mijn aandacht In de voorbereiding op het WK heeft soonlijke aandachtspunten, is de re- vooral naar die spelers uit. Ik trainde u ook Peter Murphy ingeschakeld. actie altijd ‘ja, maar…’ Wat meer zelf- dan altijd zelf die groep en ook nog Wat was zijn bijdrage? kritiek zou een goede zaak zijn. Zeker eens behoorlijk stevig. Ik wilde bij Foppe de Haan: “In de internationale de spelers van de wat grotere clubs hen een gevoel kweken van: ‘Die trai- sportwereld geldt Murphy als expert hebben al snel iets van: ‘Trainer, dat ner heeft er blijkbaar belang bij dat op het gebied van talentontwikkeling, weet ik toch al, dit heb ik al een keer we fit zijn, hij heeft ons dus echt no- braintyping (typologie), communica- gehoord’. Het duurt wel even voordat dig.’ Dat was ook zo.” tie, mental coaching en teambuilding. je ze echt bij de kloten hebt. Je moet Via zijn programma ‘Action Type’ er de nodige energie insteken, maar Ali B kreeg ik een beter inzicht in de ge- uiteindelijk lukt het wel en dan staan Foppe de Haan: “Van Riemer van der dragsmatige voorkeuren van de spe- ze opeens veel meer open voor aan- Velde heb ik geleerd dat je als begelei- lers van dit WK-team. Wat bleek? De wijzingen. Dat is me zelfs niet tegen- ders tijdens zo’n toernooi, waarin je meeste spelers in deze groep hadden gevallen. De berichten over deze een aantal weken zeer intensief met erg veel behoefte aan structuur en groep waren hartstikke slecht. Tijdens elkaar optrekt, de boog niet altijd ge- houvast. Voor mij was het vervolgens het WK en ook de voorbereiding bleek spannen moet houden. Je moet soms een vanzelfsprekendheid dat ik vanaf de groep wel degelijk aanspreekbaar ook eens buiten de dagelijkse afspra- het begin heel duidelijk moest zijn in en was de werkhouding goed. ken durven te treden. Hoeveel ruimte wat ik van hen verlangde. Dat type Ik heb wel ervaren dat je als coach je daarin een groep gunt, hangt hele- spelers wil precies weten waar ze aan eerst geweldig je best moet doen om maal van de samenstelling af. Dat is toe zijn. Op basis van die informatie contact met deze knullen te krijgen. per keer verschillend. Hoe langer ze heb ik al in een vroeg stadium verteld Coachen op afstand heeft nauwelijks met een groep onderweg zijn, hoe wat het basisteam was en wie de wis-

www.devoetbaltrainer.nl 3.foppe 26-07-2005 09:39 Pagina 11

sels waren. Iedereen kende daardoor we twee dagen voor een wedstrijd op die dag volgden nog twee sessies vanaf het begin zijn plek en rol. Elke mee. Een dag later kwam ik er dan na van 10 minuten met beelden van on- wisselspeler wist dat ik bij blessures de training bij de tweede wedstrijdbe- ze eigen wedstrijden en een sessie of schorsingen het elftal niet op z’n spreking op terug. Beknopt en helder over de corners en vrij trappen. Die kop zou zetten. Nee, ik gaf meteen gaf ik aan, weer ondersteund met en- vier blokjes van 10 minuten kwamen duidelijkheid: als speler X niet kon kele videobeelden, wat de sterke pun- voor elke wedstrijd terug en werden spelen, wist speler Y dat hij de inval- ten van de tegenstander waren, waar afgerond met een soort motivatie- ler zou zijn. dat nu precies aan lag en welke op- preekje. Die structuur bood ik bijvoorbeeld lossingen wij daar tegenover konden De individuele aandachtspunten be- ook aan door een steeds terugkerend stellen. Ook weer tien minuten. Later waarde ik vooral voor de persoonlijke ritme in de wedstrijdbesprekingen. Zeker bij jeugdvoetballers hou ik niet Nederland van lange besprekingen, maar je moet wel je informatie kwijt kunnen. Die boden we op vaste momenten voor een wedstrijd aan. Wim van Zwam Keepers Lft Kg Jap Aus Ben Chi Nig Totaal Goals selecteerde allereerst een aantal vi- 1 Kenneth Vermeer 19 79 90 90 90 90 120 480 deobeelden die heel kenmerkend wa- 16 Theo Brack 20 74 ------21 Job Bulters 19 78 ------

Verdedigers 2 Dwight Tiendalli 19 69 90 90 90 90 120 480 3 Ron Vlaar 20 80 90 90 90 90 120 480 1 4 Frank van der Struijk 20 69 90 90 - 90 106 376 5 Jeroen Drost 18 74 90 90 - 90 120 390 12 Gianni Zuiverloon 19 70 - - 90 3 46 139 13 Mark Otten 19 77 - - - - 14 14

Middenvelders 6 Hedwiges Maduro 20 72 90 90 90 87 120 477 2 de gelijkmaker tegen Nigeria 8 Rick Kruys 20 71 67 90 90 90 120 457 1 10 Ibrahim Afellay 19 65 90 - 27 - - 117 1 ren voor de komende tegenstander. 14 Haris Medunjanin 20 78 - 23 - 11 - 34 Echt alleen de dominante spelfases. 15 Urby Emanuelson 19 68 - 77 90 79 74 320 1 Op het bord ernaast schreef hij dan 17 Kemy Agustien 18 70 23 - 73 - - 96 de belangrijkste kenmerken. Die eerste informatieronde duurde nooit lan- Aanvallers ger dan 10 minuten. Daar begonnen 7 Quincy Owusu Abeyie 19 74 90 90 90 77 74 421 1 9 Collins John 19 80 16 45 - 13 46 120 1 11 Ryan Babel 19 74 74 72 - 90 120 356 2 Statistiek 18 Tim Vincken 18 65 90 45 45 90 120 390 19 Prince Rajcomar 20 77 - 28 90 - - 118 Nederlands elftal 20 Arjan Wisse 20 81 - - 45 - - 45

Japan Austra. Benin Chili Nigeria Totaal doelpunten (voor) 2313110 doelpunten (tegen) 100012 schoten (doel) 7 11 4 11 10 43 schoten (naast) 2796226 corners 47841134 corners (tegen) 2125616 strafschoppen (voor) 000000 buitenspel 021508 overtredingen 13 10 25 19 17 84 overtredingen (tegenst.) 20 11 23 14 22 90 geel 2034211 rood 000000 balbezit 65% 54% 65% 53% 53% 58% Ali B sprak de taal van de spelers

10 11 De Voetbaltrainer nr.131 2005 3.foppe 26-07-2005 09:39 Pagina 12

gesprekken. Dan legde ik bijvoorbeeld dan een verdediger heeft. Ik heb daar ik steken blijkbaar heel anders in el- Jeroen Drost uit waarom hij tien me- toen bij de 3:3-partijtjes extra opgelet. kaar. Dat vond Murphy uitstekend, ter meer naar binnen moest gaan Die zijn daar uitermate geschikt voor. want daardoor vulden we elkaar goed staan voordat hij Quincy Owusu aan- Probeer het maar uit: er is altijd een aan. Zo heb ik dat tijdens het WK ook speelde. Staat een back in het ver- speler die vanzelf de rol van de verde- gevoeld. Je moet geen begeleidings- lengde van een vleugelspits, dan voelt diger op zich neemt of van de mid- staf hebben met allemaal hetzelfde die steeds de hete adem van de man- denvelder of van de aanvaller. Gianni soort trainers. Er kan er maar één de dekker in zijn nek als hij de bal krijgt koos bij 3:3 zelden voor de rol van baas zijn, maar elke trainer binnen de aangespeeld. Ga je als back eerst 10 verdediger, maar bijna automatisch staf moet wel de gelegenheid krijgen meter naar binnen en speel je dan voor die van middenvelder met veel om in een stijl die bij hem past met met een diagonale pass je vleugel- dynamiek naar voren. Daarom heb ik de spelers bezig te zijn. spits aan de zijlijn aan, dan staat die hem ook als middenvelder laten in- Elke avond om tien uur veegden we meestal opengedraaid, kan desge- vallen en ik vond dat hij het goed dan onze ervaringen van zo’n dag bij wenst uitwijken en heeft veel meer deed. Bij Feyenoord moeten ze maar elkaar. Dat duurde maximaal een half overzicht. Zulke specifieke details pikt bekijken wat ze met die informatie uurtje, want ik ben absoluut geen ver- een speler sneller op als je hem die doen, maar ik denk dat het voor zijn gaderbeest. Eerst kwam dan de dokter persoonlijk uitlegt. ontwikkeling het beste zou zijn als hij aan het woord met een prognose over Ook tijdens de trainingen gaf ik zo als middenvelder zou worden opge- de geblesseerde spelers. Daarna lie- duidelijk mogelijk aan wat ik precies leid. Posteer je hem toch in het hart pen we kort het programma van de wilde. Het was elke keer weer een van de verdediging, laat hem dan re- volgende dag door. Tot slot maakten kwestie van: ‘Dit wil ik, zo doen we gelmatig doorschuiven naar het mid- we een korte ronde langs alle trainers het en hier ligt het accent op’. Steeds denveld. en dan sloot ik het af met wat ik nog weer houvast bieden en dat allemaal Als je een groep maar voor zo’n korte graag kwijt wilde. Naar buiten toe is in een vast, voor de spelers heel her- tijd bij elkaar hebt als dit team, dan is de hoofdcoach nu eenmaal het uit- kenbaar patroon. de informatie van Peter Murphy extra hangbord. Daar moet je in zo’n inten- De testen van Peter Murphy geven je belangrijk. Bij een club ontdek je het sieve periode heel duidelijk over zijn. op meer fronten belangrijke informa- waarschijnlijk op den duur ook op an- Bij mijn eindspeech na de uitschake- tie. Een goed voorbeeld is Gianni Zui- dere manieren, maar die tijd hadden ling tegen Nigeria heb ik benadrukt verloon. Uit die test bleek dat Gianni we met dit team niet. dat de hele staf die rol op een fantas- als sporter veel kwaliteiten heeft die tische manier heeft ingevuld. Zij heb- belangrijk zijn als je ver wilt komen. Ook als staf hebben we ons door Peter ben mijn hoofd soms wel drie keer op In het begin vond ik Gianni heel erg Murphy laten testen. We bleken als een dag op de tv gezien. Ik kan me op slot zitten. In de groep was hij af- type coach behoorlijk te verschillen. heel goed voorstellen dat je dan zelf wachtend, manoeuvreerde hij te be- Bij de ene trainer speelde het gevoel ook graag eens je verhaal kwijt zou hoedzaam. Maar na het gesprek met een grotere rol, de ander handelde willen, maar dat gebeurt dus niet. Peter Murphy zagen we een andere meer intuïtief en weer een ander had Ook daar moet je duidelijk in zijn: het Zuiverloon: hij bloeide helemaal op. vooral behoefte aan vaste stramienen. grootste deel van de begeleidings- Uit die test bleek ook dat hij meer de Wim van Zwam, Aron Winter, groep moet op de achtergrond wer- eigenschappen van een middenvelder keeperstrainer Jan Willem van Ede en ken. De twee fysiotherapeuten Jürgen

Perform as a team: samen het doelpunt vieren

www.devoetbaltrainer.nl 3.foppe 26-07-2005 09:39 Pagina 13

en Michel hebben bijvoorbeeld onge- voetballen. Wat zijn de sterke pun- Welke feedback zou u als trainer zelf looflijk knap werk verricht. Ze hadden ten? Aan welke facetten moet de spe- graag van de spelers willen krijgen? zo’n goed contact met de boys, onder- ler in de toekomst gaan werken? Dat Foppe de Haan: “Je hoopt zeker bij de- steunden ons heel deskundig bij het mondt dan uit in een beschrijving van ze leeftijdsgroep dat ze je als een trai- samenstellen van de trainingspro- een soort persoonlijke doelstelling. Ik ner zien die maar één doel heeft: van gramma’s. Zo’n duo moet daar ook de heb de indruk dat nogal wat spelers hen nog betere, completere voetbal- arbeidsvreugde uithalen en niet uit van Jong Oranje die brief hebben ge- lers te maken. Dat was namelijk tij- een groot verhaal in een of ander tijd- waardeerd. Ook van ouders heb ik re- dens dit WK mijn belangrijkste doel- schrift of voor de tv. Die rolverdeling acties gehad dat ik hun zoon aardig stelling!” moet heel helder zijn als je samen had neergezet in die brief. een paar weken onder weg bent en de Ik ben overigens niet alleen aardig in media zo dicht op de groep zitten.” die brief. Sommige jongens hebben

Brief geen goed zelfbeeld, al is dat aantal U heeft aangekondigd alle spelers bij de selectie van Onder 20 beperkt. nog een brief te schrijven. Wat wilt u Maar ook in die groep zijn er die zich daarmee bereiken? nu al veel beter vinden dan dat ze in Foppe de Haan: “Dat heb ik in de werkelijkheid zijn. Die hebben onvol- winterstop ook bij Jong Oranje ge- doende in de gaten wat er in het top- daan. Daarin kijk ik terug op mijn er- voetbal echt van een speler wordt ge- varingen met zo’n speler. Wat heb ik vraagd. Kijk, deze jongens kunnen al- als prettig ervaren en waaraan zou lemaal heel aardig voetballen. Het nog gesleuteld kunnen worden? Het gaat veel meer om de keuzes die je eerste gedeelte gaat meer over het ge- buiten het veld maakt, je persoonlijke drag van de speler in de groep, maar ontwikkeling. Welke weg moet ik ook over de zorg voor zichzelf en an- gaan om me echt aan de top te kun- dere spelers van het team. Het twee- nen manifesteren? Die vraag stellen de gedeelte gaat dan puur over het enkele spelers zichzelf nog te weinig.”

De berusting na de uitschakeling

Een goede voorbereiding is nog geen garantie dat je een strafschoppenserie winnend afsluit

12 13 De Voetbaltrainer nr.131 2005 4. stabiliteit 25-07-2005 20:38 Pagina 2

Halve lig/zit

steunen op twee onderarmen (ellebo- Op buik liggend gen) één been gebogen op de grond linkerarm en rechterbeen uitzwaaien (en ander- één been gestrekt vóór je komt van de soms) grond en steeds iets omhoog komen balans houden 1

DE 10 STABILITEITSOEFENINGEN

Op buik liggend

3 beide voeten en armen van de grond af 5 seconden vasthouden

Op rug liggend

handen op borst benen gestrekt tegen elkaar iets boven de grond even vasthouden en weer omhoog brengen

Variatie: met de handen zijwaarts en de benen Foppe de Haan: “Alle bewegingen beginnen vanuit van links naar rechts je heupgewricht. Jongens die uit de groei komen, 6 hebben bijna allemaal verwaarloosde buik- en lage- rugspieren. Omdat je in positie- en partijspelen veelvuldig dezelfde beweging maakt, met vaak alleen je sterke been, word je heel eenzijdig belast. Daardoor wordt een speler blessuregevoelig. Verder is het zo dat je een grote rompstabiliteit nodig hebt om de trainingsintensiteit op te kunnen voeren. Dan kun je aan explosieve kracht gaan werken. ”

Op buik liggend

buik richting grond 8 steunen op twee paar tenen en beide onderarmen ‘Als een plank zo recht’. ‘Geen holle of bolle rug.’

Zwaarder maken: ellebogen meer naar voren brengen

www.devoetbaltrainer.nl 4. stabiliteit 25-07-2005 20:38 Pagina 3

Op zij liggend

bovenste been en arm ge- Op knieën zittend strekt naar boven brengen heup van de grond af hou- rechterarm en linkerbeen uitzwaaien den, leunen op één arm (elle- (en andersoms) boog) balans houden 5 ‘in elkaar en uitstrekken’

Variatie: op je buik liggen (5 seconden vasthouden)

Op rug liggend Op één been staand steunen op twee ellebogen en twee hakken duw jezelf omhoog op één been staan, met het andere been alle kanten op zwaaien balans houden ‘Voet moet op de grond blijven 7 staan, niet huppen’.

Op handen en voeten staand met handen naar voren ‘stappen maken’ totdat je denkt dat je op je mond valt, en in die positie 5 seconden vasthouden idem, maar dan met de handen zijwaarts, naar buiten. 9

14 15 De Voetbaltrainer nr.131 2005 9. de Haan/b 03-06-2004 17:40 Pagina 2

Het spelen op de counter

Tekst/ De nestor van het Nederlandse trainersgilde zorgde Hans Nijboer voor een humoristisch en leerzaam slot van het trainerscongres. Het jeugdige elan waarmee Foppe de Haan doceerde, vormde een prachtige afsluiting van een lange instructieve voetbaldag. Als vervanger van de naar China afgereisde Huub Stevens behandelde De Haan op geheel eigen wijze het thema counteren. Foppe de Haan countert m

Veranderingen andere partij druk zet. Het was best Counter U moest op het laatste moment de een lastige klus, want ik kende deze Foppe de Haan:“Het doel van deze demonstratie overnemen van Huub groep spelers van Nuenen totaal niet. training was het verbeteren van het Stevens. Zijn er zaken die u in de Ik had ze nog nooit gezien, maar we spelen op de counter of op de snelle trainingsopzet van Stevens heeft ver- maakten er toch wat moois van.” tegenaanval. Belangrijk daarbij is dat anderd? spelers in staat zijn een snelle scha- Foppe de Haan: “Ik heb deze training Doelstelling keling naar voren te maken. Ook op het laatste moment van Huub Ste- Foppe de Haan: “De doelstelling van moet het team in staat zijn de ruimte vens overgenomen. Huub is nogal deze demonstratie was countervoet- naar voren of aan de buitenkant van Duits georiënteerd, dus die begon met bal. Huub Stevens had deze demon- het veld goed te benutten. Een andere acht minuten lopen. Ich nicht. Ik ben stratie dus voorbereid. Hij wilde be- mogelijkheid tot een snelle tegenaan- een klein beetje anders. Dat is ook he- ginnen met een positiespel 4:4 +2. Dat val is het aanspelen van de diepe lemaal niet erg. Ik heb gekozen voor heb ik niet gedaan, omdat ik vind dat spits. Deze moet dan wel balvast zijn vormen met de bal. Gewoon om lek- als je de counter wilt trainen - en ze- of goed in de ruimte kunnen spelen ker warm te worden. Ik geef graag ker als je dat met je groep voor de om door zinvolle, slimme loopacties wat loopvormen die energie kosten, eerste keer doet - je in de voorberei- ruimte voor opkomende spelers te dat betekent dat je hartstikke warm dende vorm iets moet doen dat te creëren. Is hij balvast, dan kan hij blijft. Ik houd van pass - en trapvor- maken heeft met de eindvorm. Het door middel van een 1-2 combinatie, men, waarbij ook aandacht is voor de positiespel van Huub is op zichzelf een individuele actie of een wisselbal diepte in het spel en de eerste bal- hartstikke zinnig, waarbij het accent snel richting het doel van de tegen- aanname. Als je goed wilt counteren, ligt op het snel schakelen van balbezit partij spelen. Natuurlijk is zo’n speel- is de eerste balaanname natuurlijk naar balverlies. Maar dat accent wou wijze afhankelijk van het beschikbare van wereldbelang. Neem je de eerste ik in mijn partijtje minder terug laten spelersarsenaal, de stand van de wed- bal goed aan, kun je ook diep inspe- komen, daarom heb ik dat eruit ge- strijd en de kwaliteiten van de tegen- len. Pak je zo’n bal verkeerd dan kun haald. Daarnaast speelde hij achterin stander. Ook belangrijk is dat de spe- je vaak alleen maar op de keeper te- met vier man op rij, zoals de Duitsers lers die de counter uitvoeren, in staat rugspelen en moet je opnieuw begin- dat doen en dan de beide ‘Außen- zijn de buitenspelval van de tegen- nen. bahnlaufers’ laten komen. Als je stander te ontlopen. Ze moeten dus Daarna heb ik een vorm gegeven met speelt met een spits zoals de Duitse ook beschikken over het nodige tacti- een crosspass en een voorzet. Ik ben teams die meestal hebben, moet je er sche inzicht.” geëindigd met een partij, waarbij het volgens mij een speler achter hebben accent lag op de overtalsituatie. Het die de spits ondersteunt. Eentje die de was een beetje een vervolg op wat Co pass geeft en er een keertje overheen Adriaanse deed. Ik zette daar de gaat. Dus heb ik het systeem een counter tegenover. Je kunt eigenlijk beetje veranderd, omdat ik vind dat er alleen maar een counter spelen als de iemand achter de spits moet lopen.”

www.devoetbaltrainer.nl 9. de Haan/b 03-06-2004 17:40 Pagina 3

T R A I N E R S C O N G R E S

Passen en trappen deze vorm zowel linksom als rechts- Foppe de Haan: “De eerste oefening om aan te bieden. De bedoeling is dat was een stroomvorm met passen en speler 1 de bal speelt naar de zich trappen (zie tekening 2). Wat betreft aanbiedende speler 2, deze legt de bal het conditionele aspect train je met breed op de inmiddels doorgelopen deze vorm het snelheiduithoudings- speler 1 die de bal direct doorspeelt vermogen. Deze vorm moet natuurlijk naar de in de bal komende speler 3, uitgevoerd worden afhankelijk van de die vervolgens goed indraait en de bal kwaliteiten van de groep. Het liefst na aanname de diepte inspeelt naar speel ik deze vorm in een hoog tem- de aanbiedende speler 4. Vervolgens po, waarbij het accent ligt op de diep- begint de oefening aan de andere te in het spel en een nauwkeurige kant opnieuw. Alle spelers schuiven passing. Maar dat is niet voor iedere steeds een positie op. groep weggelegd. Eventueel kun je de- Bij trainingsvorm 2 (zie tekening 3) ze vorm spelen door spelers eerst de begint de oefening met een crosspass bal aan te laten nemen, maar ik pre- naar de spits. Deze legt de bal terug fereer direct spel. Heel zinvol is om op een bijsluitende middenvelder of hangende spits, die de bal opent naar een opkomende verdediger, die op die manier de buitenspelval van de tegenpartij omzeilt en daarna met een met jeugdig elan voorzet de spits in stelling brengt.” Partijvorm Foppe de Haan: “Bij de partijvorm 6:6 (zie tekening 4) wilde ik de getrainde vormen terugzien. De oranje partij moest op de counter spelen en de groene partij kreeg de opdracht om snel druk naar voren te zetten. De groene partij speelde in een 1:1:2:2- opstelling en de oranje partij speelde met een keeper, drie verdedigers, een diepe spits en een speler die om de diepe spits heen moest spelen.Tijdens deze partijvorm coachte ik heel nadrukkelijk op de zaken die ik in de voorbereidende oefeningen had aan- gereikt. De spits van de oranje partij moest zich tussen de buitenspellijn en de middenlijn aanbieden. Als een bal onderschept wordt, wil ik dat direct de spits wordt aangespeeld. De balbezittende speler moet goed om zich heen kijken en snel handelen. Het grote gevaar voor de counterploeg is dat er te snel veel mensen voor de bal komen. Verlies je de bal, is dat do- delijk. Spelers moeten goed in de gaten houden wat ze achterlaten als ze mee naar voren gaan. Bij deze vorm hanteer ik een speciale puntentelling. Een doelpunt op de grote goal telt dubbel en een dribbel van een opkomende middenvelder of verdediger door de aan de beide zij- kanten opgestelde pylonen telt één- maal. Ik ben eerlijk gezegd niet zo sterk in het bijhouden van de puntentelling. Ook tijdens deze oefening heb

36 37 De Voetbaltrainer nr.122 2004 9. de Haan/b 03-06-2004 17:40 Pagina 4

ik daar aan geen aandacht besteed. genstander spelen. Foppe de Haan:“Ja, het is gewoon een Daar ging het me eigenlijk ook niet Dus je moet voor de counter voorin waterweb. De passen trapvormen, om. Het gaat om de uitvoering en in- een balvaste spits hebben. Je moet het positiespel en het moment van tentie waarmee een oefening wordt middenvelders hebben, één of twee, komen. Het is een kwestie van lang- uitgevoerd. Het was uiteindelijk wel die geweldig er overheen kunnen lo- zaam opbouwen. Je zou kunnen zeg- zo dat de counterpartij begon te win- pen. En je moet een achterhoede heb- gen: het is als de dauwregen, het nen. Dat was voor mij het belangrijk- ben die staat als een huis. Een achter- komt heel langzaam, niet als een ste. Deze oefening heb ik eerst zeven hoede die ook de rust moet hebben plensbui, maar steeds meer en meer minuten laten lopen om de spelers te om op de tegenpartij te wachten. Het en dan kun je het heel goed voor el- laten wennen, daarna speelden we niveau van de demonstratiegroep was kaar krijgen. Met countervoetbal heb- twee keer zeven minuten vol gas.” niet geweldig, maar ik vond wel en ben we in Nederland nogal wat moei-

Lopers dat is ook van belang, dat de beleving te, omdat we eigenlijk vinden dat we Welke specifieke kwaliteiten heeft goed was. Je zag ze al doende beter altijd aan de bal moeten zijn en dat een elftal nodig om countervoetbal te worden. De grondhouding van deze we de bal combinerend naar voren kunnen spelen? Kan ieder team een groep is gewoon goed. Dan wordt het moeten brengen. Maar als je de coun- goede counter spelen? een kwestie van vaker dan twee keer ter goed speelt, mankeert er niks aan Foppe de Haan: “Nee, je moet lopers in de week trainen. Je moet heel vaak en de kans om te winnen is redelijk op het middenveld hebben of lopers trainen. Je moet bijvoorbeeld de tech- groot.” van achteruit. Als je nu naar Heeren- niek verbeteren. Ik weet niet wat je veen kijkt, kunnen we heel moeizaam allemaal nog meer moet verbeteren. Sturing op de counter spelen. Met een spits Wat ik op het trainerscongres wou, U wilde countervoetbal trainen. als Sibon zou het heel goed kunnen, daar was deze groep duidelijk nog Waarom liet u de groene partij niet omdat hij zo balvast is. Maar we heb- niet aan toe. Ieder team kan in princi- altijd in balbezit starten? Uw assis- ben op het middenveld te weinig lo- pe op de counter spelen, als je het tent legde nu elke bal altijd bij de pers, te weinig diepgang. We willen maar aanpast aan de mogelijkheden oranje, counterende partij neer. allemaal de bal in de voeten hebben. van de groep, dan kan het op ieder ni- Foppe de Haan: “Dat lijkt onlogisch, Mijn spelers willen allemaal iets aan veau prima.” maar is een bewuste keuze. Ik wilde de bal doen. Dat kunnen ze ook goed. de counter oefenen. Dan zijn de bal- Maar voorin aan de buitenkant heb- Tijdsinvestering aanname en de eerste pass essen- ben we te weinig snelheid om dat te Hoeveel uren zou je erin moeten ste- tieel. Op momenten dat ik van balbe- ondersteunen. We moeten, willen we ken om het countervoetbal perfect te zit van de groene partij als vertrek- goed spelen, bijna op de helft van te- kunnen beheersen? punt uitga, is de kans op dit niveau

www.devoetbaltrainer.nl 9. de Haan/b 03-06-2004 17:40 Pagina 5

T R A I N E R S C O N G R E S

niet zo groot dat oranje de bal onder- Warming-up schept daar waar ze hem wil hebben om te kunnen counteren. Mijn bedoe- In een voorwaarts bewegend twee- Idem, nu strak gooien en met meer ling (de counter) komt dan in gevaar. tal de bal over korte afstand over- spanning op de borst. Beheerst een groep de principes al re- spelen. delijk goed, kun je zeggen: een partij In tweetallen in ligsteun, met rech- speelt met pressie en op het moment In tweetallen voorwaarts lopend de te rug tegenover elkaar. Op één dat de te coachen ploeg de bal vero- bal met de binnenkant van de voet hand steunend de bal met de ande- vert, speelt die de counter uit. Maar (volley) na aangooi in de handen re hand diagonaal naar medespeler dat kan niet van het ene op het ande- van de aangooier terugspelen. gooien. Uitvoeren van links naar re moment en zeker niet met een on- In tweetallen tegenover elkaar de rechts en van rechts naar links bekende groep. Dat proces vergt een aantal trainingen. Zoals ik het nu gedaan heb, kan ik het sturen. Op een andere manier kan ik het niet sturen. Nu ga ik er vanuit dat er een slechte pass was, de trainer rolt de bal in en dan moet de tegenpartij druk zetten. Onder druk van de tegenstander moet de ploeg er dan snel uitkomen. Dus ik heb het ze bewust wat makkelijker gemaakt.”

Diepte Bent u zelf een liefhebber van countervoetbal? Foppe de Haan: “Ik houd meer van een goed positiespel. Ik ben een groot liefhebber van snel combinatievoetbal. Graag zie ik dat mijn spelers de bal via de buitenkanten met mooi combinatievoetbal voor het doel brengen. Maar ik vind ook dat we vanaf het middenveld heel snel de spits moeten kunnen zoeken. Van een snelle omschakeling houd ik ook. Dit jaar hebben we dat wat minder gedaan, maar we hebben bij Heerenveen een tijd gehad met Jeffrey Talan en Mikka Nurmela. Als we destijds de bal rond bal onderhands naar elkaar gooien, In tweetallen. De ene speler loopt de middellijn hadden, dan ging het waarbij de bal eerst tussen de be- vooruit en de andere achteruit. Bal van tak, tak, tak, en dan waren wij al nen achter het lichaam gehouden met binnenkant voet naar elkaar bij de goal. Dat zie ik het liefst, dus dient te worden (dynamisch rekken overspelen. niet helemaal terug zoals we dat dit van de rugspieren). seizoen een beetje deden. Onze Ne- Idem de afstand wat groter maken. derlandse spelers willen allemaal Idem, de bal met een krachtige Voorwaartse bal wat harder inspe- graag de bal in de voeten. Er is bijna stuit naar elkaar overgooien. Bal in len. De bal terug niet hard kaatsen, niemand die de bal diep vraagt. Dat eerste instantie ver achter het maar met gevoel neerleggen. betekent dus ook dat er in de diepte hoofd, waardoor de buikspieren ge- vaak veel te weinig dreiging is. Kaat- rekt worden. De meeste van deze vormen zowel sen kunnen we ook heel goed, maar met het linker- als het rechterbeen het in de diepte duiken zoals Tomas- Vanuit zijwaartse loop de bal met laten uitvoeren. sen het eerst bij Heerenveen en later een volley naar de aangooier terug- bij Feyenoord deed, beheersen we in spelen. De loopvormen pittig en fel uitvoe- ons land niet.” ren. Vanuit zijwaartse loop bal met de borst opvangen en dan zonder stuit met boog naar aangooier terugspelen.

38 39 De Voetbaltrainer nr.122 2004 9. de Haan/b 03-06-2004 17:41 Pagina 6

Pass- en trapvorm Counter

5 5 3 7 6 6 2 2 5 3 4 8 2 3 1 2 3 1 1 4 1

Doel Doel het verbeteren van het passen/ trappen het verbeteren van het aanspelen van de spits, het omzeilen van de buitenspelval en het geven van de voorzet Organisatie afstand tussen de spelers ongeveer 10 meter Organisatie 6 markers 4 ballen speelveld tussen de beide zestienmeterlijnen minimum aantal spelers 8 2 markers groot verplaatsbaar doel

Inhoud Inhoud gelijk starten aan beide kanten het goed en snel inspelen van de diepe spits iedere speler loopt de bal achterna vervolgens een goede kaats op de bijsluitende medespeler alles indien mogelijk direct spel, alleen speler op positie daarna openen op opkomende buitenspeler om de bui- 3 mag de bal aannemen tenspelval van de tegenpartij te omzeilen vervolgens voorzet op keeper Methodiek op lager niveau: aannemen-dribbel-spelen Methodiek: aanname, spelen direct spel starten op lage snelheid daarna in hoog tempo linksom en rechtsom spelen eerst met aanname daarna direct spel

Coaching Coaching bal met de juiste snelheid spelen speler 3 moet voldoende ruimte scheppen voor zichzelf bal op het goede been (buitenste been) inspelen oogcontact tussen spelers bij passing bal voor de man spelen bal spelen met juiste snelheid korte bal met de binnenkant voet spelen bal aan goede kant spelen lange bal met de wreef spelen uitvoeren niet sjokkend, maar flitsend oogcontact maken standbeen bij voorzet goed neerzetten (juiste richting en hoofd omhoog voldoende afstand) geconcentreerd uitvoeren niet te kort op de bal zitten

Tactiek Tactiek op het goede moment in de bal komen van spelers spits in breedte laten aanbieden, om buitenspelval te ontlopen speler 3 moet ballijn loslaten spits moet schijnacties maken om los te komen van de verdediger Variaties eventueel de lange bal door de lucht spelen Variaties afstanden vergroten voorzet op inkomende spits na pass 3 laat speler 3 de bal vallen op speler 2, die on- voorzet op inkomende spitsen bij eerste en tweede paal der de bal komt, speler 2 speelt vervolgens opnieuw spe- uitvoeren ook vanaf de andere kant ler 3 aan op zijn buitenste been, zodat deze direct de bal invoeren buitenspellijn voor de spits naar speler 4 kan spelen speler vanuit de dribbel in laten spelen

www.devoetbaltrainer.nl 9. de Haan/b 03-06-2004 17:41 Pagina 7

T R A I N E R S C O N G R E S

Partijspel 6:6

Doel partijspel 6:6 met drukzetten en snelle tegenaanval

buitenspellijn Organisatie speelveld van zestienmeterlijn tot zestienmeterlijn 2 verplaatsbare doelen voldoende ballen tweemaal 6 hesjes van verschillen- de kleuren 12 markers

Inhoud wedstrijdvorm één partij die countervoetbal speelt en in balbezit begint buitenspellijn tegenpartij speelt pressievoetbal

Methodiek onbeperkt raken aantal balcontacten limiteren invoeren buitenspel counterploeg moet na een aanval Variaties Coaching snel inzakken en in de organisatie 2 markers op de achterlijn waar- goed kijken terugkomen door de opkomende spelers al drib- overzicht houden bij de counterploeg moet de plaats belend kunnen scoren diepte in spel houden van de diepgaande speler snel spelen met buitenspellijn keeper moet medespelers coachen overgenomen worden bij pressiespelende ploeg moeten Tactiek alle spelers druk zetten, niemand counterploeg moet niet te veel spe- mag verzaken lers voor de bal hebben indien nodig de keeper aanspelen counterploeg moet snel in de aanval komen

40 41 De Voetbaltrainer nr.122 2004 3. deHaan 28-08-2003 11:25 Pagina 2

Het laatste seizoen van Foppe de Haan

Tekst/ Tjeu Seeverens ‘In ons land wordt te slordig getraind’

Foppe de Haan is aan zijn achttiende (!) seizoen bij SC Heerenveen begonnen. Zijn laatste als hoofdtrainer, zo kondigde hij zelf tijdens de jaarlijkse persdag aan. “Dan kan iedereen alvast aan dat idee wennen.” In al die jaren heeft hij regelmatig via dit vakblad zijn vooruitstrevende aanpak op het gebied van trainingsleer uitgelegd. De Voetbaltrainer vroeg hem aan de voor- avond van zijn laatste seizoen nog één keer naar nieuwe ontwikkelingen. Het antwoord op die vraag bleek opnieuw goed voor een boeiende monoloog van een pure vakman. 3. deHaan 28-08-2003 11:25 Pagina 3

P R O F V O E T B A L

Foppe de Haan: “Topsport is altijd in technische staf. De maandagochtend steem. Met een aparte camera gaan ontwikkeling. Je raakt als coach nooit staat helemaal in het teken van de vi- we individuele spelers volgen. We uitgeleerd. Mijn belangrijkste taak is deoanalyses. Op dat gebied hebben kunnen op die manier niet alleen de van spelers betere voetballers te ma- we de afgelopen tijd grote stappen ontwikkeling van een speler in beeld ken. Dus ben je heel alert op nieuwe gezet. We hebben als club een eigen brengen, maar bijvoorbeeld ook wat mogelijkheden die kunnen bijdragen videobedrijf, Heerenveen Media BV, zijn technische tekortkomingen zijn om dat doel te bereiken. Op basis van aangestuurd door Jan Slump. Die en waar hij dus tijdens trainingen aan die nieuwe inzichten pas je de inhoud mensen maken opnames van onze moet werken. Waarschijnlijk gaan we en frequentie van trainingen aan. wedstrijden. daarbij gebruik maken van een nog Dat betekent niet dat we bij SC Heer- Het selecteren van de juiste wed- beter computergestuurd systeem uit enveen klakkeloos kopiëren wat op strijdbeelden is jarenlang heel ar- de hockeywereld, ontwikkeld in Aus- het gebied van trainingsleer elders beidsintensief geweest. We hebben tralië. wordt ontwikkeld en aanbevolen. daarom naar software gezocht die Henk Heising, assistent-trainer en minder tijdrovend is en we komen in- hoofd opleidingen, is altijd bezig zich middels aardig in de buurt. Vooraf in die trainingsleer te verdiepen, leest programmeren we wat we willen alles wat over dat onderwerp ook zien: het menu van de te selecteren maar te vinden is en weet er dus ont- beelden kan per wedstrijd verschillen. zettend veel van. Als dan bijvoorbeeld De ene keer kies je bijvoorbeeld voor in jullie blad Raymond Verheijen van- de opbouw van achteruit, het storen uit Zeist zijn nieuwe inzichten pre- of de omschakeling na balverlies, de senteert, leest hij dat met zijn brede andere keer voor de samenwerking achtergrond kritisch door. We bespre- tussen de spitsen en het pressie spe- ken dat grondig binnen de technische len. Uiteraard is er ook elke keer een staf en kijken wat bruikbaar is. Deze map ‘spelhervattingen’. Naast me op keer zijn we tot de conclusie geko- de bank zit assistent-trainer Jan de men dat we toch de nodige vraagte- Jonge. Die heeft een apparaatje waar- Het opzetten van zo’n spelervolgsy- kens bij de aangepaste visie van Ver- mee hij rechtstreeks wedstrijdmo- steem is een van de opdrachten die ik heijen plaatsen. Daarom is het zo be- menten kan selecteren die we later me voor dit seizoen heb gesteld. Dat langrijk dat we de afgelopen jaren op aan de groep willen laten zien. Dat ta- moet af zijn voordat ik vertrek. Naast alle fronten in kennis en specialisme pen vanaf de bank levert heel wat die videobeelden bevat zo’n speler- hebben geïnvesteerd. Als je open wilt tijdwinst op. volgsysteem testgegevens, individuele staan voor veranderingen en aanpas- Nieuw is dat we in de studio van het trainingsprogramma, medische gege- singen, moet je op basis van deskun- stadion Henk Herder, de trainer van vens, nabesprekingen, korte verslagen digheid in staat zijn bij alles kritische de A-jeugd, inschakelen om de came- van beoordelingsgesprekken… Dus al- vragen te stellen, die als een filter ramensen te coachen. Die hebben na- les wat er rondom zo’n speler ge- werken. Anders zou je blunders kun- melijk heel logisch de neiging om beurt, hoort erin te zitten. Vervolgens nen maken en dat kun je je op ons ni- vooral de bal te volgen. Voor ons kan veau niet permitteren.” het veel interessanter zijn te laten zien wat er op dat moment elders op Extra techniektraining het veld gebeurt. Sluit bijvoorbeeld Foppe de Haan: “Laten we maar eens het middenveld wel goed aan als de een trainingsweek doornemen. Dan spitsen druk gaan uitoefenen? En hoe komen we vanzelf nieuwe ontwikke- bewegen de spitsen als bij ons de op- lingen tegen. bouw van achteruit begint? Als we op zaterdag spelen, lopen we Op maandagmorgen bestuderen op zondag eerst uit. Even de boel Dwight Lodeweges en Jan de Jonge die ‘masseren’, fris maken. Vroeger duur- eerste, ruwe selectie en kiezen daar- de dat ongeveer driekwartier. Dit sei- uit wat we echt interessant vinden Door videoanalyse worden zoen verlengen we het uitlopen met om aan de groep te laten zien. Hun spelers betere voetballers een techniektraining. Heel gericht in keuze bekijk ik maandagmiddag. kleine groepen: de spitsen bij elkaar Soms kan nog iets worden weggela- of een bepaalde linie en een andere ten of voeg ik iets toe en de uiteinde- wordt nauwkeurig vastgelegd wie toe- keer scheiden we de links- en rechts- lijke band bespreek ik op dinsdag met gang tot bepaalde gegevens heeft. De poten. Elk groepje krijgt specifieke oe- de selectie.” dokter en de fysiotherapeuten krijgen fenstof aangeboden.” een code voor de medische gegevens, Spelervolgsysteem de trainers voor de voetbalonderde- Videoanalyse Foppe de Haan: “Het is ons streven len. En hoogstens een of twee perso- Foppe de Haan: “Op maandag hebben om binnenkort videobeelden ook te nen, onder wie ik als technisch direc- de spelers vrij. Dat geldt niet voor de gebruiken voor het spelervolgsy- teur, hebben straks de mogelijkheid

2 3 De Voetbaltrainer nr.115 2003 3. deHaan 28-08-2003 11:25 Pagina 4

om alles te bekijken. een spelervolgsysteem straks ook een teamgenoot. Onderverdeeld in Dat spelervolgsysteem wordt niet al- voor waardevolle informatie zal zor- periodes van vier tot zes weken volgt leen opgezet voor de selectie van het gen.” elke speler zijn eigen krachttraining- eerste elftal, maar dat doen we voor programma. elke speler vanaf de B-jeugd. De hele Krachttraining ontwikkeling van onze talenten wordt Foppe de Haan: “De dinsdagochtend Na de lunch staat op dinsdagmiddag op die manier vastgelegd. Straks moet staan bij ons in het teken van speci- de nabespreking aan de hand van de het zo worden dat een speler een cd- fieke krachttraining. Dat onderdeel is videoanalyse centraal. Het is geen rom meekrijgt met daarop zijn speler- de laatste jaren sterk veranderd. Het hapsnapwerk met wat beelden van de volgsysteem als hij naar een andere zijn nu ondersteunende oefeningen afgelopen wedstrijd. Meestal werken club gaat. Een trainer trapt bij een voor buik-, rug- en rompspieren. Spe- we thematisch. In de voorbereiding nieuwe speler namelijk heel makke- cifieke halteroefeningen voor de hebben we bijvoorbeeld veel tijd be- lijk in dezelfde valkuil en dat kun je spiergroepen die gebruikt worden bij steed aan de veldbezetting. Hoe is de voorkomen als je van die speler een het starten, sprinten, springen, lan- organisatie bij balbezit en balverlies, dergelijk spelervolgsysteem door- den en weer starten en dan vooral ge- hoe sluiten de linies aan, hoe zit het neemt. Het zou uiteraard een goede richt op snelheid en explosiviteit. De met de omschakeling? De veldbezetting hebben we aan de hand van beelden steeds weer laten terugkomen. Tijdens het seizoen pikken we er ook regelmatig zaken uit die symptoma- tisch voor ons spel zijn, bijvoorbeeld als je in een bepaalde periode op een vrij identieke wijze tegengoals om je oren krijgt. We laten dan niet alleen de eindfase zien, maar vooral waar op het veld het probleem meestal ontstaat.

Op dinsdagmiddag staat de training weer in het teken van de techniek. Heel rustig, in groepen. De samenstelling van de groepen koppelen we aan specifieke kwaliteiten of juist aan de onderdelen die ze onvoldoende beheersen. We staan dan met veel trainers op het veld.”

Individuele training Kuyt wordt geconfronteerd met drie Heerenveen verdedigers Foppe de Haan: “Die dinsdagmiddag- training krijgt op woensdagochtend een vervolg. Het eerste half uur na de zaak zijn als daar uiteindelijk lande- omvang is de laatste jaren door nieu- warming-up werkt elke speler aan lijk afspraken over worden gemaakt. we inzichten verhoudingsgewijs min- zijn eigen techniek. Pure zelfwerk- In het kader van het Masterplan heeft der geworden, maar de intensiteit is zaamheid, want ze vullen vaak zelf in de KNVB al wat initiatieven onderno- enorm toegenomen. wat ze in die tijd doen. Voor sommige men, maar er kan nog veel meer op Die andere aanpak heeft consequen- spelers, zoals Väyrynen, is dat geen dat gebied worden ontwikkeld. ties voor je jeugdopleiding. Als je van- probleem. Die jongen staat het liefst Een ander voorbeeld van het nut van af de jeugd doorstroomt naar het be- een hele dag op het trainingsveld. het uitwisselen van gegevens is het loftenteam of de selectie van het eer- Maar niet iedereen is zo’n trainings- wetenschappelijk onderzoek van TNO ste elftal moet de basis gelegd zijn beest. Dus moet je voor hen tijdens in opdracht van de KNVB naar het om die specifieke krachttraining zo trainingen voorwaarden creëren ontstaan van blessures. Heel wat optimaal mogelijk te kunnen volgen. waardoor ze toch heel bewust aan clubs werken aan dit onderzoek mee. Dat kan alleen maar als er een hart- hun tekortkomingen werken. Daar is Per blessure wordt in een systeem op- stikke goed spierfundament is. Daar- dat halfuurtje op woensdagochtend geslagen hoe die blessure is ontstaan, om krijgen bij ons de junioren vanaf ook voor bedoeld. de behandeling en de duur. Na een de B-jeugd aangepaste krachttraining. Hoe dat er in de praktijk uitziet? Dan aantal jaren levert dat kostbare gege- Henk Heising ontwikkelt voor elke zie je ergens op het veld Selakovic vens op, vooral ook voor het voorko- jeugdspeler een individueel kracht- aan zijn voorzet werken na een pas- men van blessures. Ik weet zeker dat programma. Geen speler volgt in een seeractie. En in een doel hangt een het opslaan van al die gegevens in week hetzelfde krachtprogramma als hoepel waar Denneboom bij het af-

www.devoetbaltrainer.nl 3. deHaan 28-08-2003 11:25 Pagina 5

P R O F V O E T B A L

ronden de bal in moet schieten. Dat is reiken. Ook dat hebben we in onze vi- die videobeelden, het commentaar en iets anders dan 30 minuten op een deotheek vastgelegd. Hoe deden ze de discussie op hetzelfde neer. Daar- doel rammen. Soms delen Dwight Lo- dat? Wat gebeurde er elders op het om wil ik die voetbalvideotheek aan deweges, Henk Heising, Jan de Jonge veld? Hoe bewogen de spitsen? Zo het einde van dit seizoen ook hele- en ik briefjes uit. Daar staan dan en- hebben we van talloze onderwerpen maal in kannen en kruiken hebben. kele aandachtspunten op, maar vaak beelden geselecteerd. Staat tijdens de Het past bij het imago dat we als SC weten spelers waar ze aan willen ochtendtraining onze eigen zonever- Heerenveen willen uitstralen: als je werken. Met ons vieren volgen we dediging centraal, dan kan ik ’s mid- als jonge speler een betere voetballer wat overal op het veld gebeurt, geven dags beelden laten zien van hoe Club wilt worden, moet je bewust voor de- ook wel commentaar als we dat nodig Brugge vorig seizoen die zoneverdedi- ze club kiezen. Door onze manier van vinden, maar van intensieve coaching ging toepaste. Dat was toen van een trainen maar ook alles eromheen zor- is uiteraard geen sprake. Op woens- heel hoog niveau. Die fragmenten gen we er daadwerkelijk voor dat je dagen donderdagochtend werkt Jac- koppel ik dan aan mijn coachings- als betere voetballer weer bij ons ver- ques Storm tegelijkertijd individueel punten tijdens de ochtendtraining. Op trekt. Daarom willen we die videobi- met de keepers.” die manier kun je heel gericht laten bliotheek ook binnenkort gebruiken zien waarom we voetballen zoals we voor het beloftenteam en de A-jeugd.” Praktijkgerichte theorie Foppe de Haan: “Na dat half uur kom ik in beeld om de teamtraining te geven. Het gaat dan vooral om tactische doelstellingen, vertaald in onderdelen als aanval tegen verdediging, de opbouw van achteruit, het verbeteren van het positiespel, het storen of de zoneverdediging.

Zo’n onderdeel komt vanaf dit seizoen op de woensdagmiddag terug in het theorielokaal. Ook daarin onder- scheiden we ons bij SC Heerenveen, denk ik, van andere clubs. Ons eigen mediabedrijf is heel intensief bezig met het aanleggen van een eigen voetbalbibliotheek aan de hand van wedstrijdbeelden uit binnen- en bui- tenland. We hebben in het stadion een apparaat staan, dat in staat is in het week- end de sportprogramma’s van alle tv- Antonio Correira, een van de aanstormende talenten zenders op te nemen. Als trainers spreken we vooraf af wie naar welk programma kijkt. De een kijkt naar de voetballen en hoe anderen bepaalde Blessure BBC en de Belgische zenders, de an- voetbalproblemen oplossen. Foppe de Haan: “Op donderdagoch- der volgt de Bundesliga en de Franse Elke week komen er nieuwe thema’s tend wijkt het programma niet veel af competitie en weer iemand anders bij of kunnen reeds eerder geselec- van dat van de woensdagochtend: na stemt bijvoorbeeld af op de zenders teerde beelden worden aangevuld de warming-up individueel of in klei- met beelden van de Italiaanse en met nieuwe voorbeelden.” ne groepen aan de slag en dan de Spaanse wedstrijden. Onder het kij- teamtraining. Daarbij schakel ik het ken noteren we opmerkelijke frag- “Het voordeel van deze aanpak is in beloftenteam in, dat in het afronden- menten, die we op maandag doorge- een andere vorm in het verleden vaak de partijspel 11:11 volgens het spel- ven aan onze mediamensen. Zij rubri- genoeg bewezen. Aan het einde van concept van de komende tegenstan- ceren alle gewenste beelden. Als ik hun loopbaan schreven profs zich re- der speelt. het dan bijvoorbeeld over ‘pressie gelmatig in voor een trainersoplei- De training op donderdagmiddag heb- spelen’ wil hebben, heb ik zo een ding. En steevast maakten ze na af- ben we dit seizoen in principe ge- bandje van 20 minuten over dat the- loop de opmerking dat ze dat eerder schrapt, omdat bleek dat het wat veel ma ter beschikking om aan de spelers hadden moeten doen, omdat ze dan van het goede was. Ook dat is een te laten zien. door de opgedane kennis een betere kwestie van steeds kritisch naar jezelf In het voorjaar was Arsenal in zijn voetballer zouden zijn geweest. In fei- blijven kijken en openstaan voor be- goede periode in staat om steeds op- te komt het bewustwordingsproces op paalde signalen uit de groep. We slui- nieuw in drie passes de spitsen te be- woensdagmiddag aan de hand van ten overigens niet uit dat we op die

4 5 De Voetbaltrainer nr.115 2003 3. deHaan 28-08-2003 11:25 Pagina 6

donderdagmiddag nog met een klei- die je gebruikt tijdens korte, explosie- Bij Juventus gebruiken ze het systeem nere, specifieke groep aan de slag ve acties- redactie) als de aërobe en nog op een andere manier. Daar laten gaan. Niet met de gevestigde orde, anaërobe status van een speler. Vooral ze na een training de spelers die test maar met jonge knapen die dat ge- dat laatste is voor voetballers belang- ondergaan en wie dan niet hard gezien hun ontwikkeling nog nodig heb- rijk, want bij voetballers gaat het om noeg heeft getraind, moet alsnog de ben of die trainingslast wel aankun- korte, felle inspanningen. ‘schade’ inhalen. Dat vind ik wat nen. Daarnaast hebben wij nog een NOC*NSF doet inmiddels nader on- overdreven. extra krachtprogramma voor spelers derzoek naar de Omegawave en dat Het hele systeem kost tussen de die geblesseerd zijn geweest en dat geldt ook voor de faculteit Bewegings- 25.000 en 35.000 euro, afhankelijk van wij op elk gewenst moment kunnen wetenschappen van de Universiteit de wensen. Dat is niet niks, maar inzetten. Als ze dan bijvoorbeeld na van Maastricht. Wij zijn er in elk geval daardoor is wel een preciezere trai- een hamstring- of knieblessure weer enthousiast over. Het apparaat geeft ningssturing mogelijk.” (meer infor- met de groep meetrainen, kan het precies aan in welke trainingstoe- matie over de Omegawave treft u aan heel goed zijn om toch nog een extra, stand een speler is: wat hoeft fysiek op www.devoetbaltrainer.nl - redactie) individueel krachtprogramma te vol- alleen maar onderhouden te worden gen. Vaak wordt die nazorg wat veren welke gebieden moeten meer aan- waarloosd als je niet meer apart met dacht krijgen? Als we twijfels hebben de hersteltrainer traint en dan zie je over de gewenste belasting voor een de blessure na verloop van tijd weer bepaalde speler, dan geeft dit appa- terugkeren.” raat in een paar minuten uitsluitsel. En vervolgens kunnen we dan meteen Omegawave bepalen of die speler wat extra rust Foppe de Haan: “De vrijdagochtend voor de wedstrijd moet hebben of staat helemaal in het teken van de juist nog extra trainingsprikkels moet voorbereiding op de komende wed- krijgen. In de voorbereiding hadden strijd. Daarbij maken we dit seizoen we op een bepaald moment het idee gebruik van de Omegawave. Dat is dat Mika Väyrynen wat minder belast een apparaat dat in ons land is geïn- zou mogen worden, maar de Omega- troduceerd door atletiektrainer Henk wave toonde aan dat dit absoluut niet Kraaijenhof. Met behulp van een lap- nodig was en dat hij conditioneel ze- top met snoertjes, een kastje en spe- ker niet aan overbelasting werd bloot- cifieke software kun je in twee minu- gesteld. ten heel precies de fysieke gesteld- En zo kunnen we elke donderdagmid- heid van spelers meten. Updates van dag of vrijdagochtend voor de training de software zijn via internet te down- gegevens verzamelen over hoe spelers loaden en in Amerika is een help- hersteld zijn van de trainingsarbeid desklijn die bijzonder goed functio- van die week. Afhankelijk daarvan neert. kun je spelers op vrijdagochtend weer Het gaat hier om een nieuwe techno- in groepen indelen. Bijvoorbeeld een logie die afkomstig is uit de voormali- groep die wat meer moet herstellen ge Sovjet-Unie, maar pas via Amerika en bij wie je alleen voor de juiste een commercieel succes in de top- spierspanning zorgt door wat kort, fel sport is geworden. Het Omegawave- werk: de bekende loopjes tussen stok- systeem is ontworpen door een team ken of in fietsbanden, korte sprintjes van trainers, artsen, fysiologen, en vormen uit de plyometrische trai- neuro-wetenschappers en wiskundi- ning (springen, landen, meestal ge- Bespreking gen. Russische onderzoekers hebben volgd door een korte sprint- redactie) Foppe de Haan: “Op vrijdagmiddag is in twintig jaar onderzoek een databa- en op basis van actie/reactie. En voor de wedstrijdbespreking. Ik vertel eerst se aangelegd van meer dan tiendui- de groep die wat meer aankan, be- kort de opstelling, maar daar hoef ik zend topsporters, maar ook van astro- denk je dan na afloop van die spier- niet geheimzinnig over te doen. Vanaf nauten. Die kennis gebruikten Vladi- spanningsoefeningen nog een partij- donderdagochtend is in de partijvor- mir Larionov en Leonid Masakov voor vorm. Op die manier kun je alle spe- men al duidelijk geworden wie speelt. het ontwikkelen van dit gebruiks- lers zo optimaal mogelijk aan een Dan praat ik over de accenten bij bal- vriendelijk systeem om de fysieke ge- wedstrijd laten beginnen. Tot vorig bezit en daarna laat ik in een kort steldheid van spelers te testen. Dat seizoen worstelde je toch vaak met de tijdsbestek de tegenstander de revue geldt zowel voor het verzamelen van vraag of je in de loop van de week te passeren. Ook hierbij maken we ge- gegevens over het eerste stukje van je hard of te weinig getraind had. Door bruik van videobeelden. De spelers stofwisseling (daarbij gaat het om ATP de Omegavewave krijg je daar op elk krijgen een selectie te zien uit de open creatine fosfaat (CP): de energie gewenst moment en snel uitsluitsel genomen beelden van de afgelopen die in je lichaam ligt opgeslagen en over. drie weken over die tegenstander.

www.devoetbaltrainer.nl 3. deHaan 28-08-2003 11:25 Pagina 7

P R O F V O E T B A L

Vooral voor de buitenlandse jongens gedomineerd als het gaat om goed wel naar perfectie, maar op trainin- is dat van belang, omdat zij meestal verzorgd positiespel, maar dat zie je gen moeten we hen te vaak achter de de tegenstander weinig of niet heb- nu bij de Engelsen en de Spanjaarden broek zitten. Ook op de training moet ben zien voetballen. Die band heb ik ook terug. Alleen de Italiaanse clubs je een bal die je krijgt aangespeeld zo een dag eerder al gezien, zodat ik ge- blijven op dat gebied achter. Bij hen perfect mogelijk willen klaarleggen. richt commentaar kan geven. Na af- zie je toch nog vaak een systeem Alleen dan lukt dat in de wedstrijd loop wordt ook deze tape weer naar waarbij de verdedigende accenten het ook. Datzelfde geldt bijvoorbeeld voor onze bibliotheek gebracht, gerubri- vertrekpunt zijn. Eenmaal in balbezit het collectief verdedigen: nooit verza- ceerd en bewaard.” volgt een lange bal richting spitsen, ken en altijd je verantwoordelijkheid die het vervolgens maar moeten uit- nemen. Daar schieten we in een in- Niveau zoeken. Terwijl je bij de clubs uit die ternationale wedstrijd vaak in tekort Foppe de Haan: “Je leest regelmatig andere landen wel ziet dat de spitsen en dat heeft alles te maken met de dat het voetballen steeds slechter van wat dichterbij worden aange- wijze waarop we daarmee tijdens wordt. Daar ben ik het absoluut niet speeld en dat er veel bewogen wordt trainingen omgaan. Dat verschil in mee eens. We hebben jarenlang op fy- in de buurt van die spitsen. Wat dat professionaliteit heeft ons bijvoorbeeld in de thuiswedstrijd tegen Villa- real genekt. Dat vond ik teleurstel- lend, want ik dacht dat we daarin verder waren. Als een buitenspeler van ons de bal kreeg, werd hij door hun gedisciplineerde manier van verdedigen, en dat is ook een kunst!, altijd met drie tegenstanders geconfronteerd. Bij Nederlandse clubs zie je dan vaak meteen een 1:1-situatie ontstaan, omdat de rest te veel toekijkt, niet alert genoeg is. Voetballers moeten gewoon elke dag hun werk steengoed doen, elke training opnieuw. In ons land denken voetballers te vaak: ‘Ach, als ik er maar in de wedstrijd sta…’ Dat kan niet, zo werkt het niet. Ik heb eens een verhaal van een Nederlandse vol- leyballer gelezen uit het team dat in Atlanta Olympisch goud behaalde. In de beginfase van de jarenlange voorbereiding had hij zich vreselijk geër- gerd aan medespelers die niet hard genoeg trainden, maar wel voor de wedstrijd met de armen om elkaar Voor de wedstrijd juiste spierspanning door kort, fel werk heen schreeuwden: ‘Kom op, we gaan ervoor!’ Dat was in zijn belevingswe- reld onmogelijk: wie niet elke dag zijn stinkende best deed, kon in een wed- siek gebied tegen een achterstand laatste betreft, kunnen de Nederland- strijd niet optimaal presteren. Die aangekeken, maar we maken inmid- se clubs internationaal nog veel leren. spelers hebben het uiteindelijk ook dels ook op dat gebied een hele rede- Alleen Ajax heeft op dat gebied het niet gered. Ik herken me helemaal in lijke inhaalslag. Dat komt bijvoor- afgelopen seizoen progressie getoond. dat verhaal. Je moet op een training beeld tot uiting in de Champions Een inhaalslag kunnen en moeten we èlke bal hard genoeg willen inspelen League en andere internationale wed- zeker ook op technisch gebied maken. of perfect aannemen, dan pas lukt het strijden waarbij Nederlandse teams Dan heb ik het niet over trucjes, maar in een wedstrijd onder druk ook. Zo- betrokken zijn. We zijn nog zelden fy- vooral over de functionele techniek: als bij volleybal de smasher alleen siek echt de mindere en dat was een bijvoorbeeld de bal bij de aanname maar sterker wordt als hij elke dag aantal jaren geleden wel nog het ge- meteen zo klaarleggen dat je er direct met een geweldig blok wordt gecon- val. Het verkleinen van die achter- wat mee kunt. Dat heeft iets te ma- fronteerd, zo word je als aanvaller al- stand was ook beslist noodzakelijk, ken met de instelling waarmee je leen maar sterker als je op trainingen want de andere toplanden hebben op komt trainen. Nederlandse voetbal- dagelijks een gevecht moet leveren hun beurt een inhaalslag op tactisch lers trainen vaak te slordig. In een met uiterst gemotiveerde verdedigers. gebied gemaakt. Wij hebben jarenlang wedstrijd streven onze voetballers En de verdediger wordt sterker en be-

6 7 De Voetbaltrainer nr.115 2003 3. deHaan 28-08-2003 11:25 Pagina 8

ter als hij het elke dag moet opnemen der voor de ondersteuning van de schikbare spelers en hoe je je tegen- tegen aanvallers die op scherp staan. spitsen. Daarom kwam het experi- stander het meest pijn kunt doen. Het niveau van je omgeving bepaalt ment van Dick Advocaat tegen België Kijk naar NEC. Die ploeg heeft onder uiteindelijk je eigen niveau en dus of ook niet uit de lucht vallen. Cocu en Johan Neeskens vorig seizoen opti- je het in de top redt of niet. Kluivert hadden die rol. maal gepresteerd omdat ze in Nijme- Bij het scouten letten we heel goed op Het is vooral de verdienste van Ro- gen durfden uit te gaan van hun die winnaarsmentaliteit: je ziet in on- nald Koeman geweest dat er nu in kracht (goed verdedigen) en altijd op ze jeugdopleiding tegenwoordig ande- ons land gelukkig wat minder spas- zoek gingen naar een zo hoog moge- re types rondlopen dan een aantal ja- tisch wordt gedaan over het variëren lijk rendement. Daar is toch niks mis ren geleden. Alleen een aardig potje in systemen. Morten Olsen werd met mee? Dat hoort bij topsport.” kunnen voetballen is niet meer vol- Ajax kampioen van Nederland en doende om bij ons te mogen voetbal- won de beker, maar werd in de pers Jeugdopleiding len.” afgebrand omdat hij voor een sy- Foppe de Haan: “We hebben nogal steem zonder specifieke vleugelspit- wat kritiek gekregen over het rende- Spelconcept sen koos. Op dat gebied is er dus in ment van onze jeugdopleiding. Wie Foppe de Haan: “Tactische ontwikke- ons land het afgelopen seizoen echt voor de jeugd kiest, weet dat je aan lingen in de afgelopen tijd? De keuze iets veranderd. En meteen zie je dat een proces van vele jaren begint, voor zoneverdediging zet definitief spelers er ook wat flexibeler mee om- maar het oogsten is bij SC Heeren- door. Op het middenveld zie je steeds gaan en in beleidsplannen worden veen puur een kwestie van tijd. Het meer een verdedigend ingestelde spelconcepten minder dwingend afgelopen seizoen werden we kam- middenvelder, die de centrale verde- voorgeschreven. Dat vind ik een voor- pioen van Nederland met het belof- digers ondersteunt en voor wat meer uitgang, want de keuze voor een be- tenteam, de A-jeugd is kampioen van zekerheid in het centrum zorgt. En paald spelconcept is helemaal afhan- Nederland en heeft de Supercup ge- een aanvallend ingestelde middenvel- kelijk van de kwaliteit van de be- wonnen, de B-jeugd heeft de Super-

www.devoetbaltrainer.nl 3. deHaan 28-08-2003 11:25 Pagina 9

P R O F V O E T B A L

cup gewonnen en is gepromoveerd je hogere eisen aan je jeugdopleiding en de D1 is kampioen. Onvoorstelbaar stelt. We wilden bereiken dat ze gin- voor een club uit een stadje met gen inzien wat de invloed van hun 28.000 inwoners. Bij Ajax zeiden ze: gedrag op de jeugdspelers is. Zij moe- ’Wij gaan die Afsluitdijk afsluiten, ten namelijk elke dag met onze talen- want jullie pakken alle prijzen voor ten werken. onze neus weg.’ Het is echt ongelofe- Daarom hebben we samen met MSA lijk. We hebben zestien jeugdinterna- voor onze trainersgroep een program- tionals in onze opleiding. Georgios Sa- ma gemaakt. Heel praktijkgericht. We maras speelde vorig jaar nog in de A- hebben bijvoorbeeld een onderzoek jeugd en zit nu dicht tegen een basis- gedaan na de stressfactoren bij onze plaats aan. Op de bank heb ik vier jeugdtrainers voor een training en jongens van 19 jaar uit het beloften- vooral ook wedstrijd. Datzelfde onder- team zitten: Boy Waterman, Jos Hooi- zoek heeft bij FC Utrecht plaatsgevon- veld, Mark Jan Fledderus en Antonio den en daar kwam bijvoorbeeld uit Correia (Quito). Van de tweeling Drost dat die jeugdspelers van nature beter uit Kampen verwacht ik op termijn konden omgaan met de echte stress- ook heel wat en zo kan ik nog wel momenten. Onze jongens waren wat even doorgaan. We hebben er nog gemoedelijker, onze trainers mis- nooit zo goed voorgestaan. schien iets te pedagogisch bezig. Daar Hoe dat komt? Drie jaar geleden heb- hebben we vervolgens aan gewerkt. ben we bij de jeugd een omslag in Ook hebben we geoefend in het voe- denken gekend. Zonder de basis te ren van slechtnieuws- en beoorde- willen verwaarlozen, gaat onze aan- lingsgesprekken, het vastleggen van dacht sindsdien toch vooral uit naar allerlei gegevens en het verbeteren de oudste groepen, zeg maar vanaf de van aandacht en concentratie in de tweedejaars B-jeugd. Daar richten we trainingspraktijk. Waar we ook aan onze scouting op, zowel nationaal als gewerkt hebben is het leren naar je- internationaal. Bovendien zijn we zelf te kijken, de ontwikkeling van vanaf dat moment meer op zoek naar een groep en de rol die je daar als specifieke kwaliteiten: een echte jeugdtrainer in kunt spelen. Maar bij- stopper of vleugelspits bijvoorbeeld. voorbeeld ook hoe je een laptop of Ook het aantal trainingsuren is sterk een video kunt inzetten bij een wed- uitgebreid. De B-junioren trainen nu strijdbespreking. Dat hebben we alle- zes keer per week en de A-jeugd soms maal in werkboeken vastgelegd en die wel acht keer. We zijn daarnaast veel kunnen de trainers op elk gewenst meer individueel gaan trainen en het moment nog eens openslaan. Na drie effect is gigantisch geweest. Maar we jaar vonden we dat we nu maar eens hebben toen ook gezegd: vanaf nu een tijdje met al die opgedane kennis gaan we alleen voor de allerbesten, en vaardigheden aan de slag moesten want we hebben nieuwe talenten echt gaan. Daarom werkt MSA op dit mo- iets te bieden. Zo kun je ook het aan- ment niet meer structureel voor ons. trekken van Spencer Verbiest van AA Ik ben geen voorstander van een per- Gent zien. Een geweldig talent. Het manente sportpsycholoog in de bege- zou me niet verbazen als die in de leidingsstaf. Dat staat te ver van de loop van het seizoen een basisplaats wereld van de gemiddelde voetballer in onze verdediging weet te verover- af. Bovendien vind ik het beter dat de en. Dus over het uiteindelijk rende- trainer zich verdiept in de mentale ment van onze jeugdopleiding hoeft begeleiding. Uiteraard sluit ik niet uit niemand zich zorgen te maken, dat dat zo’n psycholoog voor sommige komt er heus wel aan. Henk Heising voetballers iets kan betekenen. Net is de drijvende kracht achter de zoals voor een individuele onderwij- jeugdopleiding. Als hoofd opleidingen zer, ambtenaar, bouwvakker of direc- stuurt hij ook de trainers aan.” teur. Maar structureel, elke dag bij de groep? Nee, dat vind ik niet nodig, Scholing jeugdtrainers zelfs niet gewenst.” Foppe de Haan: “Die trainers zijn een drietal jaren begeleid door MSA. Ons idee was namelijk dat je ook trainers beter moet maken en dus scholen als

8 9 De Voetbaltrainer nr.115 2003