Tunceli Master Plani 1971 KB
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C T.C. TUNCELĠ GIDA GIDA TARIM VE TARIM VE HAYVANCILIK HAYVANCILIK BAKANLIĞI ĠL MÜDÜRLÜĞÜ TUNCELĠ TARIM MASTER PLANI EYLÜL 2012 1 T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI Strateji GeliĢtirme BaĢkanlığı Tunceli Gıda, Tarım ve Hayvancılık Ġl Müdürlüğü Tunceli Valisi Hakan Yusuf GÜNER Vali Yardımcısı EĢref YONSUZ Ġl Müdürü Orhan KAYA Ġl Müdür Yardımcısı V. Selman TOPRAKÇI Güncelleyen Hasan GÜNGÖRDÜ (Ziraat Müh.) Çağlar ġAHĠN (Sosyolog) Bahar YALÇIN (Ziraat Müh.) Akan YÖNDEM (Veteriner Hek.) Ayhan KAHRAMAN (Ziraat Müh.) Mahmut BAL (Tekniker) 2 Tunceli Gıda Tarım ve Hayvancılık Ġl Müdürlüğü Ġ Ç Ġ N D E K Ġ L E R SAYFA NO KISALTMALAR 6 TABLOLAR 7 GRAFĠKLER 10 SUNUġ 12 TUNCELĠ ĠLĠ TARIMSAL MASTER PLANI 14 BÖLÜM 1.GĠRĠġ 14 BÖLÜM 2. PLANLI KALKINMA VE TARIM 15 2.1. TARIMSAL PLANLAMA SÜRECĠ 15 2.2. POLĠTĠKA ÇERÇEVESĠ 15 2.2.1. Türk Tarım Politikasının GeliĢimi 15 2.2.2. Uluslar Arası Tarım Politikasının Ulusal Tarım Politikalarına Etkileri 16 2.2.3. VIII. BeĢ Yıllık Kalkınma Planında Tarım 19 2.3. Tarımsal Kalkınmanın Gereklilikleri 22 2.4. Mevcut Plan ve Programlar 23 2.4.1. Türkiye Hayvancılık Stratejisi Raporu 23 2.4.2. Ulusal Ormancılık Programı 23 2.4.3. Doğu Anadolu Su Havzası Rehabilitasyon Projesi 23 2.4.4. Diğer Projeler 23 2.4.4.1. Çayır Mera Yem Bitkileri Ve Hayvancılığı GeliĢtirme Projesi 23 BÖLÜM 3. ĠLĠN ÖZELLĠKLERĠ 24 3.1. BĠYOFĠZĠKSEL ÖZELLĠKLER 24 3.1.1. Ġlin Genel Tanımı 24 3.1.2. Agroekolojik Alt Bölgeler 24 3.1.3. Topoğrafya 25 3.1.4. Ġklim 28 3.1.5. Bitki Örtüsü 28 3.1.6. Ġl Arazisinin Niteliklere Göre Dağılımı 29 3 3.2. SOSYO EKONOMĠK YAPI 29 3.2.1. KiĢi BaĢına Gelir 32 3.2.2. Eğitim 33 3.2.3. Sağlık 33 3.2.4. UlaĢım 33 3.3. TARIMSAL ÜRETĠM SĠSTEMĠ 34 3.4. TARIMSAL PAZARLAMA SĠSTEMĠ 35 3.4.1. Türkiye ve Tunceli Ġli Hayvancılık Sektöründe Pazarlama ve Örgütlenme 35 3.4.1.1. Tunceli'de Et ve Et Ürünleri Pazarlaması 36 3.4.1.2. Tunceli'de Süt ve Süt Ürünleri Pazarlaması 37 3.4.1.3. Bal 40 3.5. TARIMSAL HĠZMETLER 44 3.5.1. Tarıma Hizmet Sağlayan Ġlgili KuruluĢlar 46 3.5.2. Ġldeki Girdi Piyasaları 48 BÖLÜM 4. DOĞAL KAYNAK ENVANTERĠ 48 4.1 YENĠLENEBĠLĠR KAYNAKLAR 48 4.2 YENĠLENMEYEN KAYNAKLAR 50 4.3 TOPRAK YAPISI 51 4.4. SU POTANSĠYELĠ 53 4.5. TUNCELĠ ĠLĠ TARIM ARAZĠLERĠNĠN SULAMA DURUMU 53 4.5.1. Sulama Suyu Projeleri 54 4.6. ÇAYIR MERA ALANLARININ DAĞILIMI 55 4.7. ORMAN VE FUNDALIK 56 BÖLÜM 5. TARIMIN PERFORMANSININ GÖZDEN GEÇĠRĠLMESĠ 57 5.1. TARIM SEKTÖRÜNÜN GSYĠH'YA KATKISI 57 5.2. TARIMSAL ÜRETĠM VE VERĠMLĠLĠK 58 5.2.1. Bitkisel Üretim 58 5.2.2. Bitkisel Üretimde Verimlilik 63 4 5.2.3. Hayvansal Üretim ve Hayvan Varlığı 64 5.2.4. Hayvansal Üretimde Verimlilik 70 5.2.5. Kaba Yem Üretimi 74 5.3. ĠLDE YETĠġTĠRĠLEN ÖNEMLĠ ÜRÜNLERĠN NET GETĠRĠLERĠNĠN KARġILAġTIRILMASI 75 BÖLÜM 6. PROBLEMLER, POTANSĠYELLER VE KISITLAR 77 6.1. PROBLEMLER VE KISITLAR 77 6.1.1. Sosyo Ekonomik Problemler 77 6.1.2. Üretim Problemleri 78 6.2. POTANSĠYELLER 87 BÖLÜM 7. AMAÇLAR VE STRATEJĠLER 92 7.1. AMAÇLARIN BELĠRLENMESĠ VE UYGUN STRATEJĠLERĠN GELĠġTĠRĠLMESĠ 92 7.1.1. Amaçlar 92 BÖLÜM 8. PROĞRAM VE PROJELER 97 8.1. AMAÇ VE STRATEJĠLER KAPSAMINDA YER ALAN MEVCUT PROJELER 97 8.2. PROĞRAMLARIN VE PROJELERĠN BELĠRLENMESĠ 101 8.3. ÖNCELĠKLĠ PROJELER 103 EKLER 106 EK 1: ALT BÖLGELER 106 EK 2: YARDIMCI GRAFĠK VE TABLOLAR 116 EK 3: TUNCELĠ ĠLĠ ALT BÖLGELER HARĠTASI 125 KAYNAKLAR 126 5 KISALTMALAR DPT :Devlet Planlama teĢkilatı BYKP :BeĢ Yıllık Kalkınma Planı DTÖ :Dünya Ticaret Örgütü OTP :Ortak Tarım Politikası AB :Avrupa Birliği ĠMF :Uluslar arası Para Fonu TMO :Toprak Mahsulleri Ofisi TġFAġ :Türkiye ġeker Fabrikaları Anonim ġirketi KHK :Kanun Hükmünde Kararname GSYĠH :Gayri Safi Yurt Ġçi Hasıla DSĠ :Devlet Su ĠĢleri KOBĠ :Küçük ve Orta Büyüklükteki ĠĢletmeler SYDV :Sosyal YardımlaĢma Ve DayanıĢma Vakfı KHGB :Köylere Hizmet Götürme Birliği DĠE :Devlet Ġstatistik Enstitüsü TUĠK :Türkiye Ġstatistik Kurumu ÖS :Özel Sektör ĠÖ :Ġl Özel Ġdaresi Genel Sekreterliği 6 T A B L O L A R Tablo Sayfa K o n u s u No No Tablo 1 Tunceli Ġlinin Agro-Ekolojik Alt Bölgeleri 25 Tablo 2 Tunceli ili alt bölgelere göre Ģehir ve köy nüfusları 31 Tablo 3 ĠĢgücünün Ġktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı 31 Tablo 4 Tunceli’de KiĢi BaĢına Gelir Dağılımı 32 Tablo 5 Tunceli’de Alt Bölgelere Göre Temel Veriler 32 Tablo 6 Okullarda Bulunan Öğrenci Sayıları 33 Tablo 7 Tarımda ĠĢletme Büyüklüğü Ve Arazi Edinim Biçimi 35 Tablo 8 1994 -2005 Yılları Arasında Türkiye ve Tunceli Et Üretimi 36 Tablo 9 1994 -2005 Yılları Arasında Türkiye ve Tunceli Süt Üretimi 39 Tablo 10 Türkiye ve Tunceli Ġlinde Bal Üretimi 42 Tablo 11 Türkiye’de Hanelerin Bal Tüketimi ve Gıda Harcamaları Ġçinde Balın Payı 42 Tablo 12 Türkiye’de Bal Talep Projeksiyonu 43 Tablo 13 Tarımsal Organizasyonların Fonksiyonları ve Sorumlulukları 45 Tablo 14 Yenilenebilir Kaynaklar 49 Tablo 15 Yenilenemeyen Kaynaklar 50 Tablo 16 Alt Bölgeler Bazında Tunceli Ġli Sulama Durumu 53 Tablo 17 D.S.Ġ. Sulama Amaçlı Proje Hedefleri 54 Tablo 18 Tunceli Ġli Mera Ot Verimi 55 Tablo 19 Orman Alanlarının Alt Bölgelere Göre Dağılımı 57 Tablo 20 Tunceli Ġli Tarım Sektörü GSYĠH (1987 – 1997) 57 Tablo 21 Tarım Arazilerinin Dağılımı 58 7 Tablo 22 Alt Bölgelere Göre Tunceli Ġlinde Hububat Üretimi 59 Tablo 23 Baklagil Üretimi 60 Tablo 24 Yem Bitkileri Üretimi 61 Tablo 25 Alt Bölgeler Bazında Sebze Üretim Miktarları 62 Tablo 26 Tunceli Ve Türkiye Genelinde YetiĢtirilen Bazı Ürünlerin Verim Değerleri 63 Tablo 27 Tunceli Ġlinde Alt Bölgelerde Önemli Bitkisel Ürünlerin Ekim Alanı ve Üretim Değerleri 64 Tablo 28 Hayvansal Üretim 69 Tablo 29 Alt Bölgeler Bazında Su Ürünleri Potansiyeli 69 Tablo 30 Ġlde Avcılık ve YetiĢtiricilik Yoluyla Elde Edilen Su Ürünleri Üretimi 70 Tablo 31 Hayvansal Ürünler Arz Ve Talep Projeksiyonu 72 Tablo 32 Tunceli Ġli Hayvansal Ürünler Üretim Miktarları Ve Üretim Değerleri 73 Tablo 33 Tunceli Ġli Kaba Yem Üretimi 74 Tablo 34 Tunceli Ġli 2001 -2010 Yılları Hayvan Sayısı Projeksiyonu 74 Tablo 35 Bir Dekar Arazinin Gayri Safi Üretim Değeri, Maliyeti ve Net Getirisi 74 Tablo 36 Kaba Yemlerin Hazmolabilir Proteine Göre Ete DönüĢtürülmesi Ġle Elde Edilen Gelir 76 Tablo 37 Kaba Yemlerin Hazmolabilir Proteine Göre Süte DönüĢtürülmesi Ġle Elde Edilen Gelir 77 Tablo 38 Alt Bölgelerdeki Problemlerin Önem Derecesine Göre Belirlenmesi 83 8 Tablo 39 Potansiyellerin Tespiti 87 Tablo 40 Önemli Tarımsal Ürünlerin Değerlendirilmesi 90 Tablo 41 Master Plan Stratejilerinin SWOT Analizi 94 Tablo 42 Hayvancılık & Bitkisel Üretim Faaliyetleri 97 Tablo 43 Çevre ĠyileĢtirme Faaliyetleri 100 Tablo 44 Ekolojik Tarım 101 Tablo 45 Öncelikli Proje Konusu Önerileri 103 9 G R A F Ġ K L E R Grafik Sayfa K o n u s u No No Grafik 1 Ġl Arazisinin Dağılımı 29 Grafik 2 Tunceli - Türkiye Nüfus ArtıĢ Hızının KarĢılaĢtırılması 30 Grafik 3 Tunceli Ġli Alt Bölgelere Göre ġehir ve Köy Nüfusları 30 Grafik 4 Tunceli Ġlinde Tarım ĠĢletmelerinin Faaliyet Alanlarına Göre Dağılımı 34 Grafik 5 Tarım ĠĢletmelerinin Büyüklüklerine Göre Dağılımı 34 Grafik 6 Üretici Eline Geçen Reel Süt Fiyatları (1968=100) 38 Grafik 7 Türkiye’de Bal Üretimi 41 Grafik 8 Türkiye’de Üretici Eline Geçen Reel Bal Fiyatları (1968=100) 41 Grafik 9 Arazi Kabiliyet Sınıfları ve Dağılımı 51 Grafik 10 Tunceli Ġli Tarım Arazilerinin Sulama Durumu 53 Grafik 11 Alt Bölgelere Göre Çayır Mera Alanlarının Dağılımı 55 Grafik 12 Çayır Ve Meraların Arazi Kabiliyet Sınıflamasına Göre Dağılımı 56 Grafik 13 Hububat EkiliĢ Alanlarının Alt Bölgelere Göre Dağılımı 59 Grafik 14 Baklagiller Ekim Alanlarının Alt Bölgelere Göre Dağılımı 60 Grafik 15 Yem Bitkileri EkiliĢ Alanlarının Alt Bölgelere Göre Dağılımı 61 Grafik 16 Bazı Meyvelerin Alt Bölgelere Göre Üretimi 62 Grafik 17 Tunceli Ġlinde Alt Bölgeler Bazında BüyükbaĢ Hayvan Varlığı 65 Grafik 18 Tunceli Ġlinin Alt Bölgelerinde Irklara Göre BüyükbaĢ Hayvan Varlığının Dağılımı 65 Grafik 19 1996 – 2000 Yılları Hayvan Islah ÇalıĢmaları 66 10 Grafik 20 Tunceli Ġli BüyükbaĢ Hayvan Varlığının Irklara Göre DeğiĢimi 66 Grafik 21 Tunceli Ġlinde Alt Bölgeler Bazında KüçükbaĢ Hayvan Varlığı 67 Grafik 22 Tunceli Ġli KüçükbaĢ Hayvan Varlığı DeğiĢimi 67 Grafik 23 Tunceli Ġlinde Alt Bölgeler Bazında Arı Kovanı Dağılımı 68 11 SUNUġ Ülkemizde tarım sektörü, insanların beslenmesi, istihdamı, ekonomiye katkısı ve ihracat potansiyeli bakımından büyük önem taĢımaktadır. Özellikle Avrupa Birliği‘ne uyum sürecinde, kırsal alandaki sorunların tespiti ve bu sorunlara kalıcı çözümler bulunması öncelikli bir konudur. Çiftçilerimizin; iç ve dıĢ pazarlar için üretim yapar hale gelmeleri, daha iyi gelir düzeyine kavuĢabilmeleri için üretim kaynaklarını daha etkin kullanmaları gerekmektedir. Ülkemiz için; sahip olduğu tarımsal kaynakların tespiti, geliĢtirilmesi, amacına uygun kullanılması ve bu çalıĢmaların, kaynakları kullananlarla beraber planlanması önem arz eden bir husustur. Dolayısıyla, il ve bölge Tarım Master Planlarının hazırlanması; tarımsal kaynakların ve problemlerin belirlenmesi, kaynak ve potansiyelin değerlendirilerek verimliliğin ve çiftçi gelirlerinin artırılması, tarımın çevre, sanayi, turizm gibi diğer sektörlerle iliĢkilerinin değerlendirilmesi, doğal kaynakların ve çevrenin korunması açısından önem taĢımaktadır. Tarım Master Planlarının hazırlanmasının amacı; sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için, bölgenin mevcut kaynaklarının, fırsatlarının ve kısıtlarının analiz edilmesi suretiyle ihtiyaçlarının belirlenmesi ve potansiyelin verimli bir Ģekilde kullanılmasına yönelik stratejiler geliĢtirerek, bölgeye uygun tarımsal program ve proje alanlarının belirlenmesidir. Bu bağlamda, master planlar; yerel kurum ve kuruluĢlar ile üniversite, sivil toplum örgütleri ve özel sektör