Monumentenbeheersplan Openluchtmuseum Bokrijk 2016-2036
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
MONUMENTENBEHEERSPLAN OPENLUCHTMUSEUM BOKRIJK 2016-2036 april 2016 gewijzigd 30 juni 2016 HET DOMEIN BOKRIJK VZW STUDIO ROMA CVBA I.S.M. ARS HORTI BOKRIJKLAAN 1 ABDIJ VLIERBEEK 7 3600 GENK 3010 KESSEL-LO ONROEREND ERFGOED LIMBURG PROVINCIE LIMBURG KONIGING ASTRIDLAAN 50, BUS1 UNIVERSITEITSLAAN 1 3500 HASSELT 3500 HASSELT Copyright © STUDIO ROMA cvba Gebruik van dit document valt onder de strikte beperkingen van het auteursrecht; in het bijzonder wordt er gewezen op de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van resultaten uit dit document. Alle foto’s en tekeningen in onderhavig document zijn, tenzij anders vermeld, gemaakt door Studio Roma cvba i.s.m. Ars Horti. Kessel-Lo, juni 2016 MONUMENTENBEHEERSPLAN OPENLUCHTMUSEUM BOKRIJK 2016-2036 Provinciaal Domein Bokrijk, Bokrijklaan 6, ‘Strijphout’, 3600 Genk Afdeling 6, Sectie G, perceelnummers 261A, 261B, 262B, 263B, 264A, 264C, 264E, 264F, 264G, 269B, 270B, 270C, 271C, 273B, 274B, 274C, 275B, 306B, 390A/2, 390B/2, 310B, 310C, 312A, 313, 314A, 315B, 316, 325E, 400C, 400E, 408G. Datum april 2016 gewijzigd 30 juni 2016 Opdrachtgever Provincie Limburg Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt Zakelijk rechthouder cf. provinciaal besluit dd. 14 februari 1999 vzw “ Het Domein Bokrijk” Bokrijklaan 1,3600 Genk Subsidiërende Overheid Agentschap Onroerend Erfgoed, Afdeling Limburg Koningin Astridlaan 50 bus 1, 3500 Hasselt Auteur STUDIO ROMA cvba i.s.m. ARS HORTI Abdij Vlierbeek 7, 3010 Kessel-Lo INHOUDSTAFEL 1. IDENTIFICATIE VAN HET ERFGOED ����������������������������������������������������������������������������������������������������������� 9 1.1. Eigendom en beheer 9 1.2. Ruimtelijke Ordening 9 1.2.1. Gewestplan 9 1.2.2. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 9 1.2.3. Ruimtelijk Structuurplan Limburg 10 1.2.4. RUP Afbakening regionaalstedelijk gebied Hasselt-Genk 10 1.2.5. Algemene en bijzondere plannen van aanleg 10 1.2.6. Vogelrichtlijngebied, Habitatrichtlijn en Natura 2000 10 1.3. Onroerend Erfgoed 12 1.3.1. Beschermd landschap 12 1.3.2. Beschermde monumenten 12 1.3.3. Bijgewerkte catalogus van de opgerichte gebouwen 13 1.4. Geopatrimonium van het Openluchtmuseum en zijn omgeving 15 1.4.1. Geologie 15 1.4.2. Bodemseries 16 1.4.3. Bodemhorizont 18 1.4.4. Hydrologie 18 1.5. Bos- en aanvullend landschapsbeheersplan 19 1.5.1. Bepalingen van toepassing op het projectgebied 19 1.5.2. Onderhoud van het landschap dat aansluit bij het bouwkundig erfgoed 19 1.5.3. Cultuurhistorisch landschap en het monumentenbeheersplan 20 1.6. Opmaak van het beheersplan 20 1.6.1. Reden en doel van het opmaken van het beheersplan 20 1.6.2. Afbakening van het projectgebied 20 1.6.3. Advies van het Agentschap Natuur en Bos in functie van het opstellen van het beheersplan 21 1.6.4. Opvatting en indeling van het beheersplan 21 1.6.5. Opdeling van de inventarisbundels in bijlage 21 2. BOUWGESCHIEDENIS ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 23 2.1. Evolutie van het Landschap 23 2.1.1. Natuurlandschap 23 2.1.2. Cultuurlandschap 23 2.1.3. Historiek van het landschap 26 STUDIO ROMA cvba MONUMENTENBEHEERSPLAN OPENLUCHTMUSEUM BOKRIJK 2016-2036 4 Inhoudstafel 2.2. Algemene geschiedenis van het Openluchtmuseum 30 2.2.1. Oprichting van het ‘Openluchtmuseum Bokrijk’ 30 2.2.2. Vergelijking van het ‘Openluchtmuseum Bokrijk’ met openluchtmusea in het buitenland 31 2.2.3. ‘Openluchtmuseum Bokrijk’ en volkskunde 31 2.2.4. Stedenbouwkundige opbouw van het ‘Openluchtmuseum Bokrijk’ 31 2.2.5. Oprichting van ‘De oude Stad’ met de gevel van de ‘Witte Engel’ 32 2.3. Bouwgeschiedenis van de relicten 32 2.4. Evaluatie van de authenticiteit van het ‘Openluchtmuseum Bokrijk’ en zijn onderdelen 33 2.4.1. Inleiding 33 2.4.2. Integriteit en authenticiteit van het ‘Openluchtmuseum Bokrijk’ en zijn onderdelen 33 2.4.3. Enkele overwegingen m.b.t. de authenticiteit van het landschap binnen Bokrijk 34 3. INVENTARIS EN DIAGNOSE ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������35 3.1. Cultuur-historisch landschap 35 3.1.1. Beschrijving van het Openluchtmuseum Bokrijk 35 3.1.2. Fauna 38 3.2. Bouwkundige en landschappelijke inventaris en diagnose 39 3.2.1. Opvatting van de inventaris 39 3.2.2. Inhoud van de inventaris en diagnose 39 3.2.3. Diagnose van de brandveiligheid in het Openluchtmuseum Bokrijk 39 3.2.4. De waterwegen 40 3.3. Opdeling in Zones, clusters en onroerende objecten 41 3.3.1. Objecten en hun geografische context 41 3.3.2. Samenvoegen van onroerende goederen tot clusters 42 3.4. Fauna en flora in het Openluchtmuseum 43 3.4.1. De beplanting van het Openluchtmuseum 43 3.4.2. Nutsbeplantingen aan gevels 43 3.4.3. Mossen, levermossen en korstmossen op daken en muren 44 3.4.4. Fauna in het Openluchtmuseum 44 3.4.5. Vleermuizen in zolders en kelders 44 3.4.6. Vogels en gebouwen 44 3.4.7. De grote modderkruiper in grachten en andere waterpartijen 44 3.4.8. Solitaire bijen en vlinders 44 3.4.9. Andere wilde dieren in Bokrijk 45 3.4.10. Levend erfgoed in het Openluchtmuseum 45 3.5. Cultuurgoederen: Het huisraad en het alaam van het Openluchtmuseum Bokrijk 46 MONUMENTENBEHEERSPLAN OPENLUCHTMUSEUM BOKRIJK 2016-2036 april 2016 Inhoudstafel 5 4. ERFGOEDWAARDE �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������47 4.1. Bescherming en regelgeving 47 4.1.1. Erfgoedwaarden volgens het beschermingsbesluit en beschermingsdossier van het ‘Openluchtmuseum Bokrijk’ 47 4.1.2. Bijkomende erfgoedwaarden volgens het Onroerenderfgoeddecreet 47 4.2. Erfgoedwaarden in meerdere schalen 48 4.2.1. Erfgoedwaarden van de omgeving en de geografische context (Macroschaal) 48 4.2.2. Toegevoegde waarde van de clusters (Medioschaal) 49 4.2.3. Erfgoedwaarde van de individuele relicten met huisraad en alaam (Microschaal) 49 4.3. Samenvatting van alle erfgoedwaarden 50 5. VISIE OP HET BEHEER ...............................................................................................................................53 5.1. (Toekomst)visie van het Openluchtmuseum 53 5.1.1. Definitie van beheer van een monument 53 5.1.2. Algemene visie & missie 53 5.1.3. Huidig beheer van het Openluchtmuseum 53 5.1.4. Toekomstvisie voor het Openluchtmuseum 54 5.2. Hoofddoelstelling 56 5.3. Nevendoelstellingen 56 5.3.1. Openluchtmuseum Bokrijk als “Open Erfgoed” 56 5.3.2. Ondersteunen van de historische ambachten, bouwtechnieken en bodemgebruik in de hedendaagse samenleving 57 5.3.3. Identiteitsversterkende maatregelen en werkzaamheden in het cultuurlandschap 58 5.3.4. Complementaire en ondersteunende eigenschap van de verschillende doelstellingen 59 6. RICHTLIJNEN, MAATREGELEN EN WERKZAAMHEDEN .......................................................................... 60 6.1. Inleiding 60 6.2. Uitvoering van het meerjarenpremieovereenkomst ‘onderhoud en restauraties Openluchtmuseum’ 60 6.2.1. Meerjarenpremieovereenkomst voor restauratie van alle bouwkundige elementen 60 6.2.2. Verantwoording voor de uitvoering van de meerjarenpremieovereenkomst 61 6.2.3. Recent uitgevoerde maatregelen en werken 61 6.2.4. Reeds voorziene beheersmaatregelen 61 6.2.5. Omvang van de restauratie van alle reclicten voorzien in de meerjarenpremieovereenkomst 62 6.3. Maatregelen en richtlijnen voor duurzaam onderhoud van het Openluchtmuseum 64 6.3.1. Duurzaam onderhoud van de onroerende goederen 64 6.3.2. Opdeling in bouwelementen per ambacht 64 6.3.3. Verslaggeving en opvolging van de bouwkundige controles 64 6.3.4. Onderhoud van de bouwelementen op basis van inspectie, nazicht en opvolging 64 6.3.5. Onderhoud van de landschappelijke elementen en het cultuurhistorisch groen 66 6.3.6. Uitvoeren van herstellingen zonder toelating van het Agentschap Onroerend Erfgoed 66 6.3.7. Lijst met opsomming van werken en onderhoudsmaatregelen, bouwkundige werken 66 STUDIO ROMA cvba MONUMENTENBEHEERSPLAN OPENLUCHTMUSEUM BOKRIJK 2016-2036 6 Inhoudstafel 6.4. Beheersmaatregelen i.f.v. Fauna en flora 75 6.4.1. Beheersmaatregelen voor flora 75 6.4.2. Beheersmaatregelen voor fauna 76 6.5. Maatregelen en richtlijnen ifv waardeversterking 77 6.5.1. Didactisch aspect en integrale karakter van het Openluchtmuseum Bokrijk 77 6.5.2. Versterken van het fysische systeem 77 6.5.3. Natuurkernen 78 6.5.4. Museumstructuur 78 6.5.5. Een historiserende enscenering ter versterking van de erfgoedwaarden van het Openluchtmuseum 83 6.5.6. Erfinrichting 83 6.5.7. Versterken van het integrale karakter met behulp van fauna en flora 85 6.5.8. Historische ambachten 85 6.5.9. Presentatie van de erfgoedwaardering van de gebouwen 86 6.5.10. De randen van het museum met de “zee”, de parking en de Kruidentuin 86 6.6. Maatregelen in functie van ‘Open Erfgoed’ en toegankelijkheid 87 6.6.1. ‘Open Erfgoed’ en het Cultuur-erfgoeddecreet 87 6.6.2. Werkzaamheden en maatregelen i.f.v. Open Erfgoed 87 6.6.3. Algemene toegankelijkheidsbenadering in overleg met Agentschap Toegankelijk Vlaanderen 87 7. CONCLUSIES, OPVOLGING EN EVALUATIE ............................................................................................101 7.1. Conclusie 101 7.2. Opvolging en evaluatie naar het Agentschap Onroerend Erfgoed 101 8. COLOFON ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������105 9. BIBLIOGRAFIE ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������107