Ryszard DADLEZ
Dotychczasowe wyniki badań podłoża mezozoicz nego w północno-zachodniei części antyklinorium pomorskiego
WSTĘP
Obecny stan wiedzy o budowie podłom w północno-zachodniej częSCI. Polski opaJrty jest na wynikach około 90 wieł"ceń, w tym kilkunastu starych niemieckich, w więks-zości jedn·ak wykonanych po wojnie. 0two ry te nie są rozmieszczone równomiernie. Ponad polowa skupia się w obsza·rze między Kamieniem Pomorskim a Gryficami, gdzie Zakład Geologii Niżu IG rozpoczął w T. 1954 badania regionalne. Pierwsze wier cenia miały na celu zbadanie rzekomych wychodni jury i kredy. Wszyst kie one okazały się krami. tkwiącymi w pl:ejstocenie. Wychodniami in .situ są tyllro odkrywki w Czarnogłowach, Swiętoszewie i Kłębach. Nar stępnie wykonano tu w latach 1954-1955 trzy linie wierceń, prostopadłe do osi struktury. W rezultacie tych badań, w drugiej połowie T. 1955 Zakład Złóż Kruszców Instytutu Geologicznego usytuował w okolicach Golczewa dalsze kilkanaście wierceń - już o charakterze dokumenta cyjnym. Wykonano tu zatem w sumie 50 otworów na obs'zarze okolIO 500 km!!. Jest to zaledwie dokładność wystarczająca do wykonania mapy w skali 1: 300 000. W r. 1956 Zakład Geologii Niżu konsekwentnie przeosunąl badania na wschód, na obszar niecki trzebiatowskiej i . antykliny kołobrzeskiej. Usytuowano tam 15 otworów, w tym 11 w linii prostopadle przecinającej antyklinorium. W tym samyPl okresie Zakład Złóż Kruszców wykonał 4 wiercenia poszukiwawcze koło NOWQgarou oraz kilkanaście otworów dokumentacyjnych w okolicach Lobezu. Na ogół cały przedstawiony na mapie (fig. 5) obszar udokumentowany jest z dokładnością, upoważniającą do wykonania mapy w skali 1 : l 000 000. Podstawą poniżs'zego sprawozdania są, jak to już wyżej podkreślono. materiały z wierceń dwóch współpracujących zakładów Instytutu Geolo gicznego. Specjalnie cenne okazały się tu wiercenia Zakładu ZłÓŻ Krusz ców w 01rolicach GolczewBJ (J. Dadlez, 1956), które pozwoiliły na baroziej szczegółowe opracowanie utworów wezulu i batonu. Dotychczasowe wyniki badall _pod~oża Il.le~~zOic7;nego _ -49
Szkic stratygraficzno-facjalny, który w dalszym ciągu ' przedstawię, dotyczy głównie liasu i doggeru. Stopień póznama malmu -i kredy jest jeszcze bardzo słaby. Zaledwie w kilku otworach na całym tak wielkim obszarze nawiercono oba te kompleksy. Dane- odnoszące się do nich na leży traktować jako wstępny komunikat. Schemat stratygraficzny liasu oparto głównie lIla głębokim wierceniu w lM,echowie, schemat stratygJl'afi.CZIlly ooggeru --"na wspomnianej !gI1'u pie wierceń między Kamieniem Pomorskim a Grynciuni. Wyczerpujące opracowanie fauny doggeru z części wierceń, któręgo autorem jest K. Calikowska (1956), znajduje się w Archiwum Rękopisów Instytutu Geologicznego. Z opracowani:a tego cytuję formy mające istot neznaczenie stratygraficzne. Borostałe okazy fauny doggerskiej, wydo byte w czasie wstępnego przeglądu rdzeni, oznaczyła K. Calilrowska, liasowe natorni?st - J. Kopik (1956). Orzeczenia mikrofaunistycme Jia su-i doggeru podaję za J. Kopikiem, kredy..;.... za E. :Witwicką, J. Sztejn i E. Gawor. - Wszystkim wymienionym osobom składam serdeczne podziękowarue za c.kazaną mi pomoc.
- LIAS (=ł- NAJNIZSZY DOGGER?)
Profil dolnej jury w otworze Mechowo(fig. 1 i 2) wygląda w o~~er- nym skrócie następująco. - W samym spągu (głębokość 1347,0 -+- 1331,7 m) leżą ciemne, zwięzłe, zlustrcwane iłowce, barwy stalowowiśniowej, zielonawoszarej i szarej. Jest to prawdopodobnie kajper. Wyżej leżący kompleks warstw, miąt s7J:>ści 110 m, zaliczony do retyku, mOŻDapodzielić na trzy ogniwa (Ozna czone cyframi rzymskimi, fig. 1). I. Seria ldio~; ;na (głęboikość 1331,7 -+- 1303,7 m) :roopoczyna się warstwą zl€pieńc.ł ~lożonego z toczeńców iłowych i otoczaków dolomitu zanurzonych w spoiwie dolomitycznym. Ponad nią leżą iłowce zielonawe z przerostami dolomitów, przykryte z kolei. warstwą drobn Geologiczny - 4 50 Ryszard Dadlez Powyżej tego kompleksu leżą już skały o barwach biały,ch i szarych. Potężny !ten kOlll!Pile!lm o m~ 1070 m z,arriczono do łiasu.Dzlieli się on na szereg serii (IOZlIlaJC7JOl1e cyframi arabSIkimi). 1. Najndż'S'za seria ('głębokIość 1221,5 + 1015,5 m) o miąższości 206 m sldada się z piaskowców, przeważnie śrędnioziarnistych, W dolnej ~ęści gruboziarnistych, a nawet żwirkowatych. Zawiera1ą one kilkumetrowe wkładki łupków ciemnoszarych zwykle .z liC2ID.ą zwęgloną florą oraz kilka drobnych wkładek piaskowców dolomitycznych i dolomitów piasz- . czystych, wreszcie pojedynczą wk~adkę syderytu ilastego. W kilku pozio mach można zauważyć w piaskowcach ślady rozmywania wkładek łup kowych w postaci słabo obtoczonych porwaków łupków. Są to okruchy łupków bezpośrednio podścielających, bądź nawet starszych, widocznie · tra'llSportowany~h na niewielkiej odległości. -2. Wyżej (głębokość 1015,5 + 943,0 m) leżą piaslwwce z detrytem flory, 'pr"ZJeWaż'llie drobnoo:ialI'niste, (['zadka średnioziarniste, nie 'zawiera jące wkładek łupkowych. Miąższość tej serii wynosi 72 m. 3. Seria ,ta (pTzyik'ry1;a dest z koILe1 serią miąJŻ8wści 150 ID (głęboilmść 943,0 -7' 792,1 m) zk>:roną z piaskowców li piasków drobnoziarnistych, obfitujących w p~mazy i wkładki ilaste. Zaobserwowano tu parę wkładek syderytu piaszczystegO oraz warstewkę dolomitu wapnisteg, Najbardziej interesująca jest jednak górna część tej serii. Tu bowiem, - ; ~~ócz.kilku wkładek syderytów ilastych, stwierdzono wśród łupków ze spirytyzowaną f10rą obecność dziesięciocentymetrowe'j wkładki piaskowca . syderytyCż1lo-dolomitycznego z chlorytem, bogatego w oolity, po których .. pfzestrzeń , prawdopodobnie wtórnie wstała wypełniona substancjami · ilastymi. Warstewka ta leży około 40 m poniżej stropu serii. Znaleziona 'w samym stropie serii wkładka identycznych piaskowców z pseudooolita- mi zawiera już faunę malZową. 4. Seria wyrłlsm (Igłęboikość 792,1' + 661,0 m), gJr ,Ulbości 130 m, to znc wu pial!?ki i pi'aslrowce prawie wyłącznie drobnoziaJI'niste, z dwoma pakie tami, 10 licznych przemaza.ch. ilastych. W n:ajwyżs:7.ej części obserwujemy . wkładki charakterystycznych popielatych łupków tłustych, z pionowo 11l'!tawionymi fragmentami flory. 5. Wyżej (głęQokość 661,0 + 605,6 m) leży seria mulowcowo-ilasta, .kt(}ra przynajmniej w dolnej części jest niewątpliwie ,pochodzenia mors k.ięgo. Wykształcona jest ona w postaci popielatych łlupków ilastych ze ,sferQSyderytami, naprzemianległych z brunaJtnymi mułowcami piaszczys tymi i wltładkami syderytów dolomitycznych. Fauna jest miejscami :bardzo liczna; wśród niej w górnej części serii znalęziono Acanthopleu To.ceras maugenesti d' O r b; · Według ustnej infoiI'macji J. Kopika warstwy te zawierają również stosunkowo bogatą faUlIlę . otwornic wa- · piennych. Cała seria morska liczy 56 m miąższości. 6. Następna z kolei seria (głębokość 605,6 + 407,1 m), prawie 200 m miążswści, zbudowana jest z piasków i piaskowców, od drobnoziarnis tych· do gruboziaJI'llistych a nawet żwirkowatych. Wkładki ilaste są nie ·liczne i cienkie. W serii teJ da się wyróżnić przynajmniej 12 wyraźri.ych cyk!1isedymentacyjnych,T'OZ!pOC!ZyIlających się osadami grubszymi a kończących osarlami drobnymi, nawet pelitowymi. . Dotychczasowe wyniki badań godłoża mezozoicznego 51 9 7 ----_ .... ------. -- Fig. 2. Lias górny w reJorue Kamieriia Pomorskiego Upper ;Lias in the region of Kamień PomOT"SJti 7. Na serii piaszczystej leży kolejna seria ilasta (głębokość 407,1 346,5 m). Niższa jej część składa się z łupków ciemnych z florą zwęgloną, nieraz bardzo liczną, oraz warstewką węgla w dolnej części. Część wyższa to łupki Ii:Iasto-piaseJCZyste szm-e. i zielonawoszare z war sT.P.wkami syderytu ilastego. W tej partii w . otworach sąsiednich malezio no I f8lUlIlę otwoanJ,c z!I.€!pieńcOlWatych, ID. in.. Ann'lLUna metensis Te !l" q., oraz fragmenty skorup małżów. Miąższość serii wynosi 61 m. W tej sa mej serii, w wierceniu Growac7JeWO, Niemcy 2lI1a!leźli Pse'lLdomonotis sp. 8. Wyżej wymienione łupki ~wiązane są stopnio'Wyn1 przejściem z nast~ Iklu górze serią !(głębokość 346,5 -:- 293,4)~ tzw. sea:ią:zieloip.ą, o roiażSZlOŚci 53 m . Tworzy ją pakiet' drobnoziarnistych piasków, .ograni- RCJON KAMICNIA Mecńol!!lo '- f?EJO,N tOBElU "- '-. --- ' ..... REJON TRIEBfA rOWA "- '-.. Cołańcz ~, " ...... ~ C,~ Q:: 'v,~I' ~ ~I Strzmie/e rv T, 1 CJ 2Q ...~j§ ~ ". :;~.;-. t:=:::-=:j j:::::] ~ ~ 3 10 f..o.::"J'l.. ___.::.J 1--1 tf f2 f-4:S 1,~ L:.::J 15 :... :< ~16 -.J CI fM_~1 17 ::s~ '!lo f3 ...... "PI 19 20 •• " 21 <) 22 23 /I' 2~ 'ł 25 25 27 lO 30 !50~ Fig. l. Lias środkowy, dolny oraz rei tyk w rejonie Kamienia Pomorski'eg,o, ł.obezu ,i Trzebiatowa Objaśnienia fig. 1 -7- 4 Middle Lias, Lower Lias and Rhaetk in 'i-he reg~on >of Kamień Pomorski, Łobez land Trzebiatóv, Explanations to Fig,s. 1 -7- 4 1., Brak rdzenia. 2. Iły, iłowce, lupki. 3. Iły, iłowce, lupki piaszczyste. 4." Mulki, mułowce. 5. Mułki, mułowce piaszczyste. 6. Piaski, piaskowce ilaste. 7. Piaski, pi,askowce drobnoziarniste. 3. Piaski, piaskowce śred nioziarniste. 9. Piaski, piaskowce gruboziarniste. 10. Zlepieńce, żWicy. n. ·Wapienie. 12. Piaskowce wapniste, syderytyczne. 13. Węgiel. 14. Sy cleryt. 15. Sferosyderyt. 16. Dolomity, piaskowce dOlomityczne. 17. Mu szlowce. IB. Liczna flora. 19. Rizoidy. 20. 'Fauna. 21. Zwirki w drobnych warstwach. 22. Toczeńce i ponvaki ilaste. 23. Oolity i pseudooolity. 24. Brekcja kostna. 25. Wapnistość. 26. Serie pstre. 27. Chloryt w spoiwl~. 1. Lack of core. 2. Loams, silts. slates, 3' Loams, silts, sandy slates. 4. 5ilts, siltstDnes. 5. 5ilts, sandy siltstones. 6. Sands, loamy sandstonel'. 7. Sands. fine-grained sandstones. a. Sands, medium-grained sandst.. - nes. 9. Sands, coarse-grained sandstones. 10. Gravels, conglomerates. 11. Limestones. 12. Sideritic calcic sandstones. 13. Coal. 14. Siderire. 15. Spherosiderite. 16. Dolomites, dolomitic sandstones. 17. Shellstones. 13. Abundant f,lora. 19. Risotds. 20. Fauna. 21. Somall gravels in thin bcds. 22. Clay gaUs and argillaeeous fragments. 23. Oolites and pseudo' oolites. 24. Bonebed. 25. Limy. 26. Motley series. 27. Chloritę in cement. 9*;'(> l'? '\. Ryszard Dadlez czony od stropu i spągu warstwami ilasto-mułowcowymi barwy zielonej, zalWierającymi . esterie oraz zęby ryb. Miążswść pakietu piaszczystego w Mechowie, wynosząca ponad 30 m, jest raczej wyjątkowo duża. W otworach sąsiednich w tym obszarze przeważają w serii zielonej utwo- ry dlaste. . 9. Potnad serią zieloną leży (głębokość 293,4 -:- 155.6 m) 140-metrowa seria piasków clrobrroziarnistych z czterema kilkumetrowymi wkładkami iłów piasżczystych (na profilu, fig. 2, · wkładki oznacwno literami A, B, C, D). Najciekawsza z nich jest wkladka 9 e. ZaIWi!e:ra ona bowiem kilka ciarrkich wkładek piaskowców syderytycznych i syderytyczno-dolomi tyczmych, czasem nieco wapnistych, niekiedy ze skupieniami pseudoooli tów podobnych do tych, z jakimi mieliśmy do czynienia niżej. W pakie cie tym stwierdzono również ślady rozmycia w postaci dwóch warstewek otoozaków syJderyitu i -piaJSIkowca sy.deryttycznego. iF'anmy w tej setdi nie znaleziono. Trzy niższe wkładki w tej serii zbudowane są głównie zwars",: twowanych brunatnych iłów piaszczystych, naj wyższa zaś utworzona jest z szarych mułowców i iłowców z florą . 10. Wyżej leży seria piasków kwarcowych, której stropu w MeCllo wie już nie obserwujemy, gdyż jest ścięty i przykryty niezgod."lie leżący mi utworami czwartorzędowymi. Piaski są drobnoziarniste i średnioziar niste, CzaBem ze żwirkami, · niekiedy przekątnie warstwowane;· czasem zawierają zwęgloną florę, 'a w niższej ozęści drobne wkładki iłów z węg lem. W górnej części serii obecne są zwykle wkładki miękkich, drobno laminowych Lu.b droibnoocz;ikorWych 1) ~łów oj , :mtl.łIków. MiążJSzość tego kompleksu w okolicach Kamienia Pomors'kiego jest Zmienna. Waha się w . granicach od 71 do 122 m. Jak .przedstawia się podział stratygraficzny omówionego profilu, ko . relaJc~a tego podziału z liasem1rujawskim, ~bada.nym przez S. Z. Różyc kiego (1955 a), wreszcie zarys paleogeografii dolnej jury. Trzy najniższe serie (I-III) zostały prowizorycmie 'zaliczone do rety ku; pizynatjmniej górną . ich część można paralelioować z · Giolną serią kłodawsk:ą na Kujawach ze względu naa.nalogie litologiczne (S. Z. RóŻYJC ki, 1955 ci). W zespole tym mamy trzykrotnie do czynienia ze skalami ilasto-doh> mitycznymi, prawdopodobnie pochodzenia morskiego, oraz również 'trzyikrotn1e z łeżącymi w ich stropie skaitami pstrymi. Można zatem tu przyjąć istnienie trzech. zalewów. W czasie drugiego zalewu doszło nawet do powstama wa'l"S'Vwy zlepieńca węglanowego z oolitami. Najmłodszy zalew· jest najsłabiej zaakcentowany. WiękSZlOŚć jego sedymentu oostala .osadzona prawdopodobnie w zbiornikach typu lagun z obfitą roślinnością, na wybrze~ch ~ . . Genezę pstrych utwOrów każdej serii,przedzielających .poszczególne warstwy ilasto-dolomityczne, można sobie wytłumaczyć dwojako. 1. Wraz z wyoofaniemsię morza Wzmaga się we wszystkich trzech ~ erooja slkatikati!Pll"owych na lądzie i następlLl1e 'l'esedy.men- l) Na przełamie poprz.ec2lllYpl do uwarstWliieatia 'Wli.diOCZlle są drobne, rzędu 1 mm grubości, prrzieplartające się IWtl.ajemnie soczewki . i nie:reguJ.arne smużki mater'iahl na przemia,n llaS1.ego imUlkow.o...piasrzJc:zystego • .Na pow.ier:zJChn:iach warstw wygląda to jak ~ ~ "hfierQlgliiów". . Dotychczasowe wyniki badań podłoża mezozC!ic~nego tacja materiału ,ilastego w jeziorzyskach ---: powstają utwo:rypstre. W se rii naj młodszej materiał jest najbardziej zwietTzały; stąd jego różnorodne barwy. Wówczas osadzają się także skały zbliixme do zlepieńców iłowych. a więc powstałe być może częściowo na ObszaTZe wynurzonym. i. Nde wiadomo jednak czy utwory pstre, z wyjątkiem tych, które związane są ~ serią najwyższą, są Wynikiem resedymentacji. Mogły one powstać pod :wpływem zmian kllimatycznych lub warunków chemicznych, innych w zbiornikach ~iętych gromadzących skały pstre, dnnych. w ~biotmilkach otwaJl'ltycih i tpółtzamkniętych, w których osadzały się sikały ilasto-dolomityczne. Ilasto-dolomityczne utwory wchodzenia morskiego, również z oolitami i S'zczątlmmi· skorup fauny, 'znane są na 'znacznym obszarze aż do okolic Złotowa. ." W otworze Swidwin 1, odLegłym od Mechowa o 40 km na wschód, natrafiono na skały dolomityczne będące odpowiedrnik.iem serii II retyku . w MechoWlie, na głębokości 778,8-:-782,8 m, a więc około 400 m powyżej stropu wapienia mus·zlowego. W szlifie" mikroskopowym, w do~omitach stwierdzono dobrze zachowa ne oolity oraz okruchy niewątpliwych skorup fauny, choć o zatartej strukturze. W odległości 58 km :na południowy wschód, w otworze Swierczyna, przewiercono skały tego typu na głębolmści 7Q8,4-:-718,5 m. Są tu łupki . dolomityczne, przewa2m:ie zielonawe, z wkładkami dolomitów zbitych i drobnokrystalicznych. W obrazie mikroskopowym tych ostatnich · ZW!'a cają uwagę liczne oolity oraz obecność okruchów skał, m. dn. krypto krystalicznych wapieni .i. dolomitów, a wśród materiału okruchowego .: obecność skailem potasowych i plagioklazów, czasem całkiem świeżych. W łupkach stropowych tej serii występują liczne .okruchy ~ości. Wreszcie w okolicach Złotowa, w odległości 45 km na poł:udniowy wschód od Swierczyny, stwierdzono w otworze Skórka na głębokości 1455,4-:-1460,1 m, prawie identyczną serię ilasto-dolomityczną. Tutaj w nielct;órych partiach dolomitów oolity są tak lic1lIle, że stanowią ponad połowę masy skalnej. Jak :z tego widać, na przestrzeni stukilkudziesięoiu kilometrów istnieją osady wspomnianych wyżej zalewów i to bez oznak wybitniejszych zmian facjalnych. W ]!iwsie środ~owym sytuacja będzie inna, o czym przekona- my się dalej. . Wracając do wzorcowego profilu Mechowa - claJsza sedymentacja do1m.OIjiU.lTajska p!rnedstawda się illastępUljąCO. Po osadzeniu najmłodszej wldadk:i. utworów pstrych retyku następuje raptowna zmiana W:M'Unków. Zaczynają działać, i to dosyć gwaltown.i.e, WIOdy płynące. Czasem jednak d:2li.ałalność ta ustaje i powstają skały pe litowe. Po krótkiej przerwie erozja znowu się wzmaga; osadzają się żwi 'By i grube piaski, do osadu zaś dostają się wyrwane z podłoża strzępy iłów .złożornych uprzednio w zagłębieniach. Ogólnie rzecz ibiO!rąc, seria ta (1 'seria liasu) jest wynikiem. sedy:mentacji ba:r~o niespokojnej: dha l"akter osadu zmIenia się szybko w profilu pionowym a także zapewne i poziomo. 54 Ryszard Dadlez Ku górze materiał okruchowy stopniowo, ale wyraźnie, staje się drob niejszy (w serii 2) - jednocześnie warunki ustalają się; erozja działa słabiej , me ma tak gwałtownych przejść od materiału grubego do drob nego. Wreszcie seria 3 ma już głównie charakter pelitowy. Pod koniec, w górnej .jej części , następują dwa" krótkotrwałe i płytkie zalewy mors kie. Jeżeli ponadto wkładki dolomityczne i syderytyczne w starszych se riach uzna się również za rezultat wpływów mocskich - liCzba ewentu alnych bardZlo krótkotrwałych zalewów zwiększy się do ośmiu . Warto .tu jeszcze przypomnieć, że w retyku ;i liasie a w Skanii G. Troedsson (1950) wyróżnia 12 cykli sedymentacyjnych, z których każdy zakończo ny jest warstwą węglanową, wapnistą lub syderytYlczną. Po osadzeniu serii 3 erozja ZIllOWU się wzmaga, ale na krótko; w serii 4 przeważa drobnozia!misty piasek, w górnej części ił. Okres ten , koń czy się wres:roi:e osadzeniem, prawdopodobnie w środowisku .bagiennym, tłustyoh iłów z rnoidiami. Omówione najni ższe serie profilu liasu, od 1 do 4, można porównać z następującymi seriami liasu na Kujawach (S.Z. Różycki, 1955 a); se rię 1 i 2 ~ z górną serią kłodaMrską .Kujaw, serię 3 - z piaskowcowo :ila:stą .serią ksawerowską , wreszcie serię 4 - z serią sławęc:ńską, ale tyłko z jej częścią dolną . Wówczas bowiem, gdy na wschodzie osadzają si~ w dalszym ciągu lą dowepiaski, na najbaroziej zachodnią część Pomorza wkracza zalew morski, morza prawdopodobnie nie głębokiego, ·a1e otwartego i mającego dobre połączenie z sąsiadującymi terenami Niemiec. Tak więc seria 5, w pr200iwieństwie do pozostały,ch, nie ma odpowiedników facjalnych na innYJCh obszarach Bolski; jest ża ,to dokładnie cIatowanapaleontologicz nie. Występująca w niej forma Acanthopleuroceras maugenesti d' O r b: jest prrzewodnią dla górnego poziomu liasu y 2, czyli środ·!rowego pliens baJChu. Piętro to, jak to już podkreśliłem we wstępnym komunikacie (R. Dadlez, 1956), odpowiada maksimum żalewu w Niemczech i w Skanii (O. Kiihn, 1953; G. Troedsson, 1950). Seria morska liasu y oostała stwierdzona również i na innych obsza rach (ftg. 1). W okoli'Cach Lo~ miąż8'ZlOŚć jej jest rzędu 50 m, aJ pod-: stawowa lI'ÓŻI1ica w wylksxtałceniJu, /polega na pojawieniu się w tie1 środ kowej części dlWÓcth IkdJJkumetrowych wtlcliadeik piaskowców li lPiaslkÓiW ~ydei-ytyJcmycll o grubym ~arn.'iJe. Jest to. mpew1lle wyraz spłyiCialIlrlla s ' ę zlbolmi1m w lkierunkiU poludniowoO-wsclhodJruim. Do ollro1 ie ZI1!otowa rz,alLew l:iJaJsiU y już lIlie si·ęgn.ął; ibDak jle@o ślaidów w 1JamtejS/Zlych wierceniach. Pod Trzelbialtowe:rn wykształoenie serii mO!tskiej dest podolbne jaJk w Mechowie, tylko miąższość jej jest nieco mniejsza, jaddmlwiek równ,ież rzędu 50 m. Bo ustąpieniu morza trwa nadal cykliczna działalność wód płynących i to dość intensywna, skoro oS'adzają się nawet piaski gruboziarnJiste (se ria 6). Jednocześnie charakter osadów zmienia się poziomo dość szybko; na pob1dskim obszarze Trzebiatowa (fig. 1) seria ta jest już Q 50 m ' cieńsza niż w !Moohowie; pdasiki g:rolboiziarniste prawie się w niej Ir.deiP'Odawiają, natomiast ki!Ik.am,!lŚc'e ;procent miąższości stanowią skały mułowcow6-ib- ste :z sieczką f1ory. . Dotychczasowe wyniki badań podłoża mezozoicznego 55 --.;!; Seria 6 stanowi niejamo ciąg dalszy sedymentacji przerwanej przez' zalew morski, tym samym odpowiada 'Ona górnym partiom serii sławęciń- skich na Kujawach. " Bozostałe warstwy jury dIQlnej nawiercone mstały, prócz Mechowa, w kilkunastu otworach w pobliżu Kamienia Pomorskiego. Korelację wybI"anych najbardziej charakterystycznych wierceń przedstaJWia fig. " 2. Kolejna wyższa seria, oznaC2Jona liczbą 7, odpowiada dość dobme tzw. serlii. piJaskoW1OOWlQ-WęgJ.OWej" gÓl'lIliej serii s1JawęcińSk.iej. Dotyczy to' zwłas21cza dolnej partii ' serii .ii7. Piaski ustępują tu już miejsca łupkom i mullrom węglistym zawierającym wkładki węgla. Natomiast partia wyż srza rtejż.e serii, rl ByldJeryl1laImi i italUllą otwornicorwą, stanowi ZIiOiwiu akcent nieco odmienny i wydaje się być osad~ona w morżu. Wkra,oza ono podob nie jak poprzoonio na niski bagnisty ląd. Tym ra:zem jednak wody jego są prawdopodobnie wysłodzone. W osadach spotykamy tylko małże i otwornice z[qpieńcorwate. Wymieniona fonna Annulina metensis CyItlo wana jest w łiteratUJrlze w całym lias:e wyższym, porwyżej liasu y. [Moma' by z mstrzeżeniem sugerować powiązanie tych warstw z 'niemieckimi łu!plkiami posidJolIlJiJorwymt, kJtól'le 1liepreZeIlituj , ą 11JamI()łk'i"es znacznego roz. prze3trzenienia się morza (okres liasu E, O. Kuhn, 1953). Mor,ze, regredując, pozostawia po sobie jeziorzyska zajmujące rozle głe przestrzenie. Osadami .ich jest zielona seria 8. Wydaje się, że jest ~a niewątpliwym odpowiednikiem' szeroko na Niżu znanej " serii ' ~elonej z esteniaimi (J. Samsonowicz, 1954; S: Z. R6życki" 1955 a), którą ten ostaltni I18Jzywa "serią ciechocińSką". Wiąże on ją z kolei z serią za:rzecką w Gó- , rach Swiętokrzyskich, z której, ,warto dodać, znana jest słaba transgresja morska; , Seria 2lielona jest wykształcona różnie: albo w postaci białych i zielo nawych piasków drobnoziarnistych, czasem z przemazami iłów zielonych; albo w postaci iłów i mułków piasZiczystych tej samej brurwy, albo wresz cie iłowców ci. łupków zwięzłych z dI10bnymi sferosyderytami. Stosunek mią2JSZości facji ilastej do piaszczystej w ,obrębie 'Serii 2lielonej jest w k~ dym otworZJe inny i trudno na razie dopatrzyć się regularności ;w pozio mym pr2le,biegu tych zmian. Dwie najwyższe serie, a więc seria 9 i lO, w ich typowym rozwoju, wstały omówione prży lP~ąrdizie ptrofilJJU Mechowa. Z figlury:2 widać jednak, że mamy tu do czynienia znIQWU ze znaczną 'zmiennością na ma łym stosunkowo obszarze. Wyraża się ona zanikaniem pos'2lCZególnych wkłaJdJeik 1:illaStych w :serii 9. F.aikrt: ten mOlŻ!l!a soIbie wytrumamyć ailibo wy klinowaniem się tych wkładek, albo też, jak to ZiostałO ujęte D8I diagra mie korelacyjnym, nie zgodnym ułożeniem najmlodszej serii 10 na róż nych ogniwach starszych. W każdym r821ie ostatni okres dolnej jury jest okresem lądowym, wyjąwszy jesreze jeden ' problematyczny krótlm• trwały i mało r01Zległy zail.ew, osadzający piaskowce z pseudooolitami górnej części seTii 9 (wkładka 9C). Na ogół wkładka 9C składa się z mułków zielonawobrunatnych (z chlo rytem ?)z wkładkami mułowców i bardzo drobnoziarnlistych piaskowców sydE!!l)'ltylCZ/llIo-do1omiJtylCmyteh. W dW'IlIej o!ej :ezęści spotykane są dłybru natne. W tym właśnie odcinku stwierdZiono w kilku' otworach (prócz Mech "-wa), pomiędzy KaIIIlieniem PomOll'slkim a Goolczerwem, występowa- " " Ryszard Dadlez nie warstewek żwirkowych i zlepieńcowatych z pseudooolitami i chlory tem. W szlifie mikroskopowym z tej wkładki w Mechowie zaobserwo WalIl!O problematyCZllle struktury organogeniczne. Na południe od Kamie ma [Pomorski., w lO'tworze SkJarclwwo, domies2lka chi1o!rytu w Skale jest całkiem wyraźna. Prócz piaskowców ze żw.i.rk:a:mi występują tu dro biIlJOlZi.aJrniSte !P!:aJSkorwce ChJ.ory1:owo-ilaste, częściowo wapniste. Piaski i iły seriJi 9 zdają się być analogiczne do serii boruciclclej, wy różnionej na/KJujawach pa-zez IS.Z. Różyckiego (1955 al, a także do serii ostrowieckiej J. Samsonowicza (1954) . . Z tej ostatniej oraz z odpowia dającego jej piaskowca szydłowieckiego znana jest fauna morska. Nie jest wyjaśniona w obszarze Kamienia Pomorskiego sprawa najstar szych ogniw doggeru. Nie stwierdzono ani bajosu, ani a'alenu w facji morskiej. Na serie lądowe transgreduje od razu dolny wezul i to bez oznak jakiejś dłuższej przerwy sedymentacyjnej w spągu. Nie jest więc wykluczone, że być może seria 10 reprezentuje właśnie najniższy dogger. Podkreślono jużpoprzed!Ilio, :re wyższe części serii 9 nie 'zawsze wystę pują; tak że właśnie tu można by się dopatrywać istnienia luki sedymen~ tacyjnej. W krańcowym przypadku, w otwOlI'ze Obroty, przebita pod we"; zulem seria piasków leży bezpośrednio na serii zielonej. Z tych wzglę dów serię piasków podwezulskich zaliczono z 'zastrzeżeniem do bajosu. Jak widać, jura dolna w 'zachodniej części Pomorza Zachodniego jest wykształcona . w przeważnej części w facji lądowej. Nie stwierdzono w całym. dolnojurajskim profilu śladów j'akichś długotrwałych przerw sedymentacyjnych. W dolnej części liasu środkowego dociera tu z zacho du wyraźny, choć krótkotrwały zalew morski. Poza nim słabe ślady pro blenlatycznych transgresji stwierdzono jeszcze siedmiokrotnie, z tego trzy raJZy w prawdotpodobnYI1l !I'eLY'.6:U, u :wa J."Q!l;,Y pod Hasam y i dwa mzypo Wyżej tego poziomu. Serie liasu od 1 do 4 włącznie zaliczono prowizo rycznie do liasu dolnego; 5 i 6 do środkowego, pozostałe do liasu górnego łącznie z ewentualnym dolnym doggerem. WEZUL I NAJNIŻSZY BATON Ten odcinek doggeru jest zbadany stosunkowo najlepiej w obszarze Kamień PomOI'lSki - Gryfice, ze w~lędJU na zain.tereso'Wanda surowcowe. Serię tę przewier~no W całości lub częściowo 29 otworami wiertniczy mi. Rozpomomowanie oparto na bardzo skąpej faurui.e przewodniej oraz na kryteriach litologicznych. Badanie mikrofauny może doprowadzić do wniosków stratygraficznych po opr!lJOOWaruu profilu wzorcowego dla ca łego Pomorza. Różnice fa,cjalne są w tym obszarze bardzo nikłe, toteri: omówię naprzód profil zbiorczy, charakterystyczny dla całego obszaru (fig. 3). Korelacja z niedawno zakończonymi bądź będącymi w toku Wier ceniami w obszarze Gryfice - Karlino - Kołobrzeg oparta jest na raziE' tylko na litologii (fig. 4). Profil wewillu ll"OrlIpotCż:ytrua seria llupk6w iilialStych (fig. '3, wamstwa 1), a wy:rej ilasto-piaszczystych ż wkładkami syderytów, spirytyzowaną i zwęgloną flolrą oraz dość liczną fauną, m. lin. GarantianaJ sp. i Streno ceras 8ubfurcatum. Z [Ile t. Ta OIS1JarIilIia:łiolI"lllia otk!J:'iE'ś1Ja niedJwu:znaCzni~ Dotychczasowe wyniki badań podłoża mezozoicznego 5'1 wiek serii jako naj niższy wezul. W dolnej części łup ków spotyka się często rozproszone grube ziarna piasku lub drobne żwirki kwarrcowe. Lupki leżą ałbo bezpośrednio na piaskach zaliczo nych do bajosu, albo na mułkach i ·iłach tego samego piętra . Wyjątkowo w spągu łupków występuje war stwa żwirkowatego piaskowca syderytY'Cznego, cza sem przepojonego pirytem. Do przeprowadzenia dol nej granicy wezulu w spągu łupków 'skłonił ich 2lde cydowany charakter morski kontrastujący z serią podścielającą. Lupki, reprezentujące dolną część dol nego wezulu, mają przeciętnie 14-:-17 m miąższości. Wyższa seria dolnego wezulu (wamtwa 2), miąż szości 11 -:- 16 m, wykształcona jest w postaci piąs ków i ikruchych piaskowców ilastych, częściowo chlo rytowych, zawierających drobne wkłpdki zwięzłych piaskowców wapnistych, piaskowców syderytycznych, dolomitycznych i syderytyczno-wapnistych, piaskow ców JimonitowylCh, piaSkowców :z oolitami ch1oryto wymi, syqerytów pias2JCzystych, wreszcie wapieni piaszczystych. Grubsze wkładki syderytów, miąż s2lOŚci do 20 cm, występują w wyższej części serii. Poza rzadkimi przemazami ilastymi powtarza się w środkowej części omalWianej serii dwumetrowa wkładka iłów piaszczystych z muskowitem grubo blaszkowym. Wreszcie w partii stropOlWej piaskowce mają ba,rdzo obfite spoiwo ilaste, nadające im cha rakterystyczny wygląd "mierzwisty". FaUna" choć licina w tej serii, nie dostarczyła' form przewodnich. Tylko w najwyższej, "mierzwistej" paiI'tii (warstwa 3a). m.aJlezioll).o Gararotia1UL aff. minima Wet z. oraz Parkinsonia su';' barietis Wet z., a więc formę już środkowowezillską. Występuje (){lla .zresztą również w spągu Jlupków przykrywających tę serię. Niemcy natomiast cytują z serii piaszczystej w wierceniu Dziwnów formę · Subga rantiana wetzeli oraz Gara.ritiana sp. ;:, Możliwe więc, że seria piaszczysta ~ należy d9 poziomów· Garantiana ga- ~ rantia'f!,a i Subgarantiana tetragona, .... ~ przy czym 'górną granicę wezulu dol- .... nego należałoby przeprowadzić kil- ~ ka metrów poniżej stropu serii. F1g. ·3. Dogger w rejonie Kamienia Pomo.rskiego o.....,. . ..:.:10~ . ~_30~~~50m ~etr .in' the regiolIl otf iK.amień Pomorski · Ryszard Dadlez warto podkreślić, że w wezulu łęczyckim większa w stosunku do otocze'; nia piaszczystość charakteryzuje właśnie pogranicze' poziomów Garan tiana garantiana i Subgarantiana tetragona ocr:-,a;z poziom Subgarantriana tetragona. Mią~ć iWIeIZItNu doln~o waha: się w !g'I1altllilcooh od 25 do 32 m. Następna z kolei seria, 9 :tniążs'2)OśCi 10+18 m, zali~ona została już w całości dlo w€l2'Jlllliu środikowego l(w,aJrst'Wa 3). IW n.a(jniilSzydh jrej c,zę,ś ciach, podobnie j'ak w stropie serii podścielającej, znajdowane były Par kinsonia subarietis Wet z. Zbudowana jest ona z iłowców i łupków ilas tych bez domieszki piasku, Ciemnoszarych, z . liczną i dobrze' zachowaną fauną, liczną spirytyzowaną florą i sferosyderytami. Obszerna lista fauny obejmuje kilkadziesiąt g~tunków małżów, głów nie z lrOIdJzajów Astarte, Ostrea, Pholadomya, Pseudomonotis, Nucula, Trigonia, Pleuromya, poza tym belemnity, ślimaki, dentalia, serpule, a z amonitów, Parkinsonia parkinsoni S o w. Parkinsonia acris Wet z. Parkiwsonia ci. depressa Q u. ParkinSonia d'orbignyana Wet Z., wreszlCie ,w dolnej ICZęŚCl] wyiżej wspomniana Parkinsonia subarietis :We tz. Ku gÓ!l"Ze maleje ilość faJUlny, I1aItomia:st wmasta pias.zczystOŚć skaly a uWa1"Stwieni~ staje się bal'IdJziej wyraźne. . ' .. Skały ilaste na prrestrzeni kilku metrowprzechod:zą stopniowo w łupki. ilas1x>-piiaszczyste, 'lJO!PII'Z€!PIlaJtane mułowcaJffii, pI'lzewaJŻnie ibaJrwy jasno szarej, Z'awierające bardw skromną ilość fauny. Sferosyderytów już tu nie znaJ.e2io:no. Warstwy te stanowią dolny człon większej serii,. którą nazwa no mułowcow~ilastą (warstwa 4). Srodkowa jej część (4 b), to przeważnJie znowu ciemne mułowce, prawienie 'zawierające fauny, drobnooczkowe. N ai koa1iec .górna 'CZlęŚĆ (4 re) rzJbudlOWialIlIa jest z ruplków li iIDwiców lEIiillnie pi.Jasz:cZ'ysty1Ch, ln:iielciIedy ,,,p~" p;iIaszCIzYSVo-M!8stycll, zaIWl:'€!I'1ają cych już 'dość pokaźną ilość fauny, wśród której jednak nie. znaleziO!llo form przewodnich. Są tu również czasem podrzędne wkładki kruchych piaskowców ilastych oraz zwykle wkładki zwięzłych piaskowców sy dJerytyJCza:ID-~ sydery;trcZl1yJCh, ilimO!Il!i.rty.cznycll. czasem dJolromi tycznych, WI"eszcie syderytów piasZiCzystych .. Górna część serii mułowcowo-ilastej ma niestałą grubość, a w nie których otworach, bardziej południowych, w ogóle zanika. W tych otwo Nlch odpowiada jej z9Jpewne wiekowo dolna część leżącej wyżej serii piaS'~tej; stwierdzono w niej bowi€m opisane poprzednio wkładki skał zwięzłych. Wobec niestałego charakteru najwyższej jej części, cała seria mułowoowo-ilasta, jak również przykrywająca. ją seria piaszczys ta, mają zmienne miąższOŚci. Jednak łączna ich grubość jest dość stała (30...;-38 m), co stanowi dodatkowy argument przemawiający za istnie niem przejść facjaJnych na pograniczu obu serii. Jak już wspomniałem, ponad serią mulowcowo-ilastą leży seria piasz czysta (warstwa 5), której 'wyksztalcenie jest bardro zbliżone do wy kształcenia górnej częśCi wezulu dolnego. Mamy tu więc do czynienia z pUiskrami i piaskowcami ilastymi; ilasto-chlorytowymi, wreszcie chlo rytowymi, w krańcowym przypadku baTWY. intensywnie zielonej, za- _------=--Dotyc-hczas~v:e wyniki badań podłoża mezozoicznego 59 wierającynni oolity 'chilorytowe2). SprofaJdycznie występują wkł1a.dki pias kowców syderyty;czno.-wapnistych. Około 6 -7- 8 m poniżej stropu serii znajduje się niestały Po.ziom syderytów pias7lczystych, OIZl'laczony w pra"' cach' dokumentacyjnych jako poziom III. Fauna . jest liczna, ale z gło WOIlJog,óW IZTlIai1e~1Q1!lJO ty&o źjLe z:aclrowiaJnego amOJJJJita ty;pu wy2lszy:ch !paJl'"' Ikinsonii '(wylŻej poziomu Parkinsoniaparkinsoni). Omów:ione warstwy,zalicwne do wezulu środko.wego., mają od 50 do. 55 m miążSZo.ści. Rozbicie ich na poziomy stratygrad'iczne nie jest moż liwe z powodu braku fauny przewodniej. Jedynie na po4stawie. analogii do doggemu 'kruijawSk:ego (S. iZ. 1Różycik~, S. Malrtek, 195,5; J. '2rnosko., 1955; 1957), można by dwie niższe serie (ilastą i mułowoowo-ilastą) za- 1JiJczyć łąozu:rle do IpozojJomów ParktitnS10nia subarietis (+ Subgarantiana tetragona) . oraz Parkinsonia parkinsoni, ruie precyzując między nimi granicy. Przebiegao.na w każdym razie w dolnej części, w o.brębie serii ilastej. Serię nato.miast piaszczystą, na podstawie tychże anaLo.gU, można zaliczyć do poziomu Parkinsonia schloenbachi, cZemu nie przeczy obec ność 'WSlPom.nianego amornita. GÓII1ną graJniCę weZlUlliu .środkowego !popro wadzono. ponad serią piaszczystą, powyżej której występują już facje i zespoły fauny char,akterystyczne dla wezulu górnego.. Serię wezuhl górnego można rozbić na dwa mniejsze człony. Niższy oz nich (warstwa 6), rozpoczyna.się poziomem syderytu zazwy-czajpiasz czystego., oznaczonym cyfrą II.' BezpośredniQ wyżej leży metrowa warstwa kruchego. muszlowca ilastego (6a) , 'ZłownegQ głównie 'Z pseudo mOlIlotisów, ostryg i serpul, m. in. Pseudomonotis echinata S m i t h. Pseudomonotis decu~sata M li n s t. Pseudomonotis ornati Q u. Ostrea accuminata S lO w. Ostrea concentrica M li ns t. Ostrea sandalina G <> l d f. Ostrea menoides M li n s f. Ostrea d. knorri V o l t z. Ostrea' striata M li n s t. Rhynchonella varians S ,c h l Q t h. Podo.bny zespół cytowany jest w okolicy Łęczycy z wezulu górnego (8. '2. RóżY'ck~, S. M~rek, '1955), 'przy czyIDi Ostrea accuminata S oiw. uznana wstała nawet za fOTmę pI'7lewodnią dla tego podpiętra. Ponad muszlowcem leżą łupki. i mułowce ilasto.-piaszczyste z liczną fauną i niestałymi wkładkami !identycznego kruchego. muszlOlWca. Zna leziQno tu dość pospolite Oppelia fusca Q u. Serię tę zamyka od góry poziom I syderytów, również piaszczystych i często występujących w towarzystwie piaskowców syderytowych, piaskowców chlo.rytowych bądź wapieni syderytowych. I) Warto tu P!'Zy\p0IIlrIlieć, że Niemcy prowadząc wiercenia na ;tym terende ;tuż przed 1939 r. Zlali.lIl.teresowałds:ię Itymi. Slkałami,stwierdmjąc kOlIl.iecrzmośćS1;Cżegóło~ wych alIlIaliz w celu ro:zstrzygnięciarzy ' należy się liczyć z tymi ooliitaimi, j.ailw .z II"IIldą lŻelazal.lZa'WieraJj,ą one ZJWYikle 10-.;-20% Fe i 50+700/0 Sii02• 60 Ryszard Dadlez , Człon doJny górnego wezulu· ilOS'bo-musz REJON GOLCZEWA REJON • GOLCZEWA-PtOTOW Imno i Unibórz Sam/ino Skarchowo iF:ijg. 4. Prof.hle wezruiliu między 'Kamieniem !P Przeciętnie 20 \ID [ponad muszIlawcami wezUJl.u gÓI'1Ilego, które są stałym i charakterystycznym poziomem, występuje zwykle wśród serii łupków warstwa różnie wykształcona, na ogół jednak baJrdziej piaszczysta niż otocrzJeniJe. RJarz są to mułowICe piJa8zJczyste, 1:iIlI1ym 1I"aZ00l piaskowce illas te, kiedy indziej wreszcie - wkładki zwięzłych piaskowców lub wapie ni piaśzczystych czy syderytów piaszczystych. W obrębie tej watrstwy zmJeziono Perisphinctes aurigerus O p p. Warstwę tę przyjęto pro wizorycznie j'ako granicę wezulu i batonu. Dzieli ona jednclicie wy kształconą S'erię ilastą na dwie części - dolną wezulską i górną ba tońską. Tak określony wezul górny ma 20 -:- 23 m miąższości. Og.'>lna miąższość wezulu waha gję w granicach od 92 m do 106 m. MOtI'Że wezulskie wkraczało na obszar raczej płaski, gdzieniegdzie na wet wyraźnie obniżony, na co wskazują mułki i iły występujące w stro pie serii lądowej. Dlatego brak jest wyraźnych śladów erozji. Rzadko Dotychczasowe wyniki badań podłoża mezozoicznego 61 --~------~------~------~------ występuje piaskowiec, aJbo drobnooiarnisty zlepieniec powstały podczas transgresji. Obecność izolowanych żwirków w środowisku pelitowym w spągu łupków może wskazywać na słabe zróżnicowanie dna, eWEm tua1nie na działalność prądów wody w czasie postępującej transgresji. Zalewała ona słaJbo urzeźbiony - ląd zbudowany re skał luźnych, na wy niesieniach - piaszczystych, w 'zagłębieniach - ilastych. W takich warunkach, nawet przy słabszych ruchach wód przydennych, następo wało rozmywanie podłoża. R E JON ŚWIERZNA REJON GRYFIe REJON KOŁOBRZEGU Świniec - Czyżewo Niezonów Czernincr - .... -? Fig. 4. iProfill.es of thę Vewl.iatnJ Jbetween Kamień Pomorskialld Kołobrzeg Skały ila:sto-mułowoowe wezulu naj niższego , dolnej części wezulu środk,owego, wresżcie duża -część skał wezulu górnego osadzane były zapewne w basenie niezbyt głębokim w środowisku ;redukcyjnym, na OQ wSlmzruJje Ici'emIna dic'h ibaJrwa, piTy'ty1zaJCja floll"Y i' Oibec:ność ~ tów. Prócz fauny bentoniczaej znajdowane są amonity, belemnity, gdzieniegdzie szczątki liliowców i jeżowców - morze więc było otwarte. Grubszy materiał okruchowy prawie zawsze zaznacmjący się w osadzie 'WIS1m7m.je dedlnJa1k, że ~ądi :nie :maij~ał Silę ~iellro. Obec.ność iW rupkl8JCh obfitej fauny bentonicznej może wskazywać na to, że nawet w najniż..;. :szych warstwach wody panował reżim dogodny dla bytowania tej fauny, natomiast środowisko redukcyjne istniało tylko w obrębie osadu. W okresie .os:admnia serii mułowcowo~i1astej zwiększa się dowóz materiału okruchowego. Srod6wiskó redukcyjne prawdopodobnie nie ZlalnilkJa.. BiaroIZIO skoomnJa ilość :fanmywskarllllje :na środOwli..slro nie- Rys.?:ard Dadlez ~----~------ korzystne dla jej bytowania, co mogło być spowodowane albo obecnością materiału pelitowego i mułkowatego w pos1:aJci zawiesiny w wodzie.. albo przesunięciem się granicy śródowiska redukcyjnego w górę; obję łoby ono wówczas dolne warstwy· wody i uniemożliwiło egzystencję bentosu. . W ciągu całego wezulu ujawnia się dwukrotnie tendencja do spłyce nia, mianowicie w wyższym wezulu doJnym i w wyższej części wezulu środ k()fWIego. JedInJocześni!e WIalI'UlIlik!ii ~hemli iozlne wi8!ha:ją się lIlieootan [)j:re lIla pogrmniJaru tood'UkiCyljIIlYICh j] ru1iLeniającylCh, 00 wy.rażą. sfę ciągłym p1'IZ€pliartm:ui!ffiIl :foojtiJ Idhlorytflowej i sy:dieJry'towej" W11€l<:flJcie plOljlawiwlem Is.:ę W slP'ągrur rwerullu gónnego liaoji muszilowców iilastych. Na spłycenie, a na wet rozmyJCie jpOIdIwOOJne, wSk.ai7Juj,ą rolZ!llllilaJrY ma1ler:iJału ok Wezl1.l!l ma następujące miąjmościi (w metmch) Skarchowo Unibórz wezul dolny 21 30 wezul środkowy 45 65 wezul .górny 18 27 razem 84 ~---1'--:22 Ponadto w kierunku południOlWo-wschodnim w wierceniach rejonu Gdlczewo - Roty pogamzadą się stosunIki il"1llId!ne w welZlUlLu górnym - syderyty są . zastępowane przez piasko.wce syderytowe. Natomiast w jed nym -z wierceń stwierdzono obecność nowej serii wkładek syderytowych, położonej nieco wyżej - w najniżs'zym batonie. Nie wiadomo czy zmia- . Dotychczasowe wyniki badań podłoża mezozoicznego 63 . ny be są JokaIlne, czy też są rLajpolWiedJzią jaJkieM dJaillej idącycll zmian facjalnych. W obszarze Gryfic (fig. 4) miążswść wezulu w dalszym ciągu waha się w granicach około 100 m, natomiast wyksżtakenie zmienia się dość znacznie. W wezulu dolnym zanika prawie całkowicie seria łupkowa. panuje facja piaszczysta, w dużej części chlorytowa. W wezulu środko wym przewaźadą iłowce i mułowce piaszczyste; lupki w części dolnej mają zaledwie 4 m miąższości. W wyżS'zej części wezulu środkowego obok piasków chlorytowych obecne są nadal piaskowce ilaste na prrze m::an z iłami; facja ta przechodzi dal,ej na obszalr kołoiblI"Zeski. Wreszcie w wezulu górnym nie stwierdzono tak charakterystycznych na obszarze kamieńlskim mus'zlowców, a syderyty są Q wiele gorszej jakości. W obszrorze iKołobI'lzegu (fig. 4) miąższośćw· ez:uJu matleje Ido 86 m. Naj niższej serii łupkowej w ogóle brak. Dolne WaJI'S'twy (32 -;- 39 m) profilu. zaliczone prowizorycznie do wezulu dolnego, stanowią piaski i piaskO'W{!e częściowo chlorytowe 'z wkładkami iłowców i mułowców. Wyżej leżą UJtwory ila\S~pioaJSzc:zyste z kHkumetro'wą partią ~ów ilastych (tylko w ddJnej części). Byłby to lW',ezlU[ środkowy. Na koniec w WezrulllU gór• nym pojawia się 'znowu facj~ muszlowcowa, ale syderytów brak - zastąpione są one przez piaskowce syderytyczno-wapniste i wapniste. Widać więc, iże !kw wschodowi i północnemu wsdhodiOWi z,9mikają w we!lUlu facje ilaste i wzrasta domieszka materiału piaszczystego. Jest to zrozumiałe, ' jeżeli weźmiemy pod uwagę, że ,posuwamy się w kierun ku wyniesienia Leby, na którym brak jest nie tylko całej jury, ale i części triasu oraz dolnej kredy (F. Dahlgriin, O. Seitz, 1944). GORNY DOGGER (+ NAJNIZ8ZY MALM?) Za n.aJj1l1iŻM.ą warstwę batonu (fig. 3) IUIZiI1a:nO OIpisame jp'OpIl"zednio łiupki makroskopowo identyczne z gÓI'nowezulskimi (seria 1). Z amonitów znaleziono w nich: Perisphinctes aurigerus O p p. Perisphinctes procerus 8 e e b a c h Oecotraustes genicularis W a a g. Oppelia costata R o e m: Wai"stwy te przechodzą ku górze stopniowo' w łupki, iły i mułowce silnie piaszczyste (seria 2), zawtierające małą ilość fauny, m. 'in. Posido nnmya alpina G II' a s lOl'Iaz Tmgimanty peir'i!sfi~tów. !ZmiJa!ny iliii1lollog~ne' ku sb."opowi. serii są tu bardzo podobne do obserwowanych w batonie Łęczycy (8. Z. Różycki, 8. Marek, 1955 a, b; J. Znosko, 1955; 1957). Przez analogię do tego ostatniego zaliczono tę serię do .. batonu dolnego. Grubość Ibatonu dolnego (łącznie z łupkami) wynosi 46 -;- 57 m. . Ponad serią pelitową leżą piaski i kruche piaslroWlCe ilaste . (seria: . 3)~ niekiedy ,;mierzwiste", czasem gruboziarniste z kilkoma wkładkami piaskowców wapnisty;ch. Przykryte są one z kolei przez zmiennej miąż szości (2 -;- 11 m) warstwę (seria 4) mułowców ~zczystych (z niesta- Ryszard Dadlez .~~.~ ; łym poziomem żwirków kwalI'oowych). Wyżej leży seria piaszczysta (seria 5), krucha, w partii dolnej ze spoiwem ilastym, w górnej zaś - ilasto-chlorytowym. W części dolnej fauna skupiona jest w nielicznych .wkladkach piaskowców wapnistych. W części ' górnej liczna fauna: małżo wa tWOlI'zy często warstewki zlepów muszlowych. Cały ten trójczłonowy kompleks, miąższości około 110 m, zdaje się oct>O!WiaJdiaIĆ kolejno ,1Ir.ZJern sertiJom ibaJtolOJU Kujaw: p':asklOWClOlIIl doilinym, serii mułowoowo-piaszczystej i pR"ISkowcom środkoiWYttrl. Zalic2Jonogo więc dJo baJtołnu ŚI'IOd/lrowieg'o. . W wy~szych warstwach analogie do Kujaw nie są już tak wyraźne. "'!'ylko Illajniższą, lO-metrową serię szarych iłoWICów ze sferosyderyta mi w ~ągu (seria 6), morżlna rz. dJu:żym IPlraw.dopodro!bieństwem 1!lOOÓIW• nać z serią mułowców środkowych koło Łęczycy. Powyżej nich leżą utwJOiI"Y :rua ~ pi:amCIz:y~ li: mułowIoowo-Maste (na profilu serie od 7 do 12). Piaskti. i piask.owce serii 7 są wapniste, chlorytowe, nieraz silnie ilaste, ku górze gruboziarniste; zawierają wkładki piaskowców wapnistych, rzadziej wapieni piaszczystych. Na seri'ę J8Skłiadają się margaisie mułowce, a wyżej również marg1l.:iste iłołupki 'z wkŁadkami podobnych mułowców. SeróJę 9 ~Emtują piaiSlki li piila:skJowce tytpu serii 7, Otbfi tująoe w iP:rze :ma:zy dilIa:stJe. Ku górZi€ !pIlTZlelCihJodlzą ollle w IIlttWIOlI'Y iPiaswzyste (seria 10), 00 drobnoziarnistych do gruboziarnistych, wyraźnie chlorytowe i berz prze .ma'zów ilastych. Również w górnej części stwierdzono parę wkładek 2l1epieńców z otoczakami iPiiasikowców wapnistych i syderyty:cznych. Seria 11 wykształcona jest w postaJCi iłowców i mułowców ma;rgli stych., !piaszczystych, rz. wkład1ką sydoerytu i zJrąpieńca z 0It0c1lakallIli iPi:a- skowców i wapieni piaszczystych. Bonad mułowcami leży warstwa iden tycznego :zlepieńca, tyllw z atoczakaani większych ~ozmiarów (seria 12). ' ' Przykrywają ją niewątpliwe utwory jury białej. Cały i1leln kJompilJekis rmiąższ;ości 114 m 1ZiBJ1iloziono na podistawiJe w:ytklsrz1tał 'Cenia dio batonJU 'gbmągo (+ 'ke1owej?), pI'IZy czym poziomy z1epień -cowe byłyby odpowiednikami tzw. "warstwy bulastej" w centralnej Polsce. ' . \ .: J.a:kJlrolwilek: !nla udJokwmentO!waInie pl'IZytooz.OI!'legO podmału baJticmu ibrIak jest lfuJumIy przeW1OIdniJed, la pOlI'Ó\W1yw&rrile do batonu łęc:z:yiCldeg1o mooe s'ę wydać Inliooo rytzykowne 00 'WIZ~ędlu :nJa dulżą oIdJ1egłość drzJiJeląoą olba obs2lary, 1;0 jednak jest to na razie jedyna metoda stratygraficznego za :SZle~owania tydh WaII1Stw IW opalJ.'ci!\l o pokrewne tendencje zmian fac jalnych. Analiza mikl'ofaunistyczma, dokonana prrez J. Kopika, stwier.- . dziła występowanie w tym kompleksie m. in. otwornic: Epistomina D7,charakterystycznej dla batonu oraz Rheinholdella ornata H o f k o za sięguod we71ulu do keloweju. Nie przeczy to zatem zaliczeniu opis& nego ~ dlo /baItOlllu i ke1orweju. W skrajnym przypadku tej hipotezy trzeba by, przyjąć całkowity ibrak Jke1owejlU. Sedymenrbaoja' ŚIl'odikO'Wo-jmadska Ikończyłalby się na :baton!e, PO . którym na poglranićzu, doggeru i malmu następuje luka. . ' NBllieży jedm.:ak UWlZlgUędm!iJć IIlJQroWOŚĆTówn1ież li liJrunej ,ewentwaIDności, :za którą mogą przemawiać następujące fa,kty: WaJl'Stwy leżące bezpoś- Dotychczasowe wyniki badań podłoża mezozoicznego 65 rednio ponad wspomnianym zlepieńcem zaliczane są na podstawie rm lm'OLa.uny hądź dlo IaJI'IglOIWiU, lbądź mwet do l'IIlIUl'IClJku. Poza tym 'W1a!l'Stwy zaliczone w dotydl!czasowym ujęciu do batonu górnego umiesZt.'Zalją Ni'emcy w kelOlweju i oksfordzie. m. in. na podstawie oznaczen:iaI !zna lezionego w ich dolnej części w otworze Kłęby amonita, jako Kosmoceras d. poHucinum T e i s s. Trzeba !Więc przyjąć ll'lIastępującą alternatyWę: albo warstwy te są rzeczywiście hatońskie, co potwierdza mikrofauna (wtedy amonit oznaczony jest błędnie i uznajemy istnienie luki obej-. muj,ąoej 100 !llJaljlIIll!ll!eO dJot1ny lOiksfoll1d) , aillbo lteż 'mUL MALM Opracowante S'traty~aficzn01Pa(1eqgeograf~!CZIIle mailmu z oikoHc !Kamienia Pomorskiego zawarte jest w pracach A. Wilczyńskiego (1957) oraz W. mel,eckiej i IZ. DąbrO'WSkiej (1957). Zbadanie materiałów ze rznanych od.. krywek malmu w Czamogłowach, SwiętoS'zewie i Kłębach ora.z z dwóch wie~ceń w S1lrZlegowde i iKłodJz.inie 1CiI000row,arliziło do Itlalkreślienia następU jących !Ogólnych /C'OOh jwry !białej w IIejon:ie Karoi.en!i.1a PIarnmSki~. NajniŻS'Zym stwierdzOlIlym piętr,em jesrt argow, :a nawet :rauralk. Se dymentacja osadów odbywala. się vi- mOi"ZU bardzo płytkim,przy stałym dopływie materiału detrytycznego i częstych wynUT'Zeniach. W rezultacie powstała \Seria, w której dominują margle, a nawet łupki margliste oraz wapienie piaszczyste, wreszcie spO!I'o jest oolitów. W serii tej istnieje. Geologiczny - 5 '1111 LllKredagorna .'~ "-:7 b?~~WJLias doinyf ret~k ... . illU lilii Kr~dą'~oba, ". ..~ _:Kajper ",' 3 Wźa Malrń ~ ~; ~ . ~ .- , ., 4 W.Doggerr-n~Ji7jższy malm?) _ ;5 r, '.:,' ,: ;1 Li.aS:9.~r~!Jf!~ajniŻ$Z!l dogge;?) ,61:-',':,:, :.J Lia$ środkow!/ ! o 5 , I Fi.g. 5. PodłCYŻe mezozodezne międey Szczecinem i Kołobrzegiem Mesozoic suootratumbetween Szczedn ailld Kol:,obrzeg 1. U'Pper CretaceoUB. 2. Lower Cretaceous. 3. Malm. 4. Dogger (+ the Loweet Malm?). 5. Upper Lias (+ the Lowest Dogger?). ·6.M111dle . Lias. 7. Lower Lias and Rhaetic. 8. Keuper. 9. Bore-holea tJ .qo .o::r 1. Sw1no~ście D 33. Swierzno N 63. Gryfice N o 2. Międzyedroje D ;14. Gostyniec N 64. Czyżewo . N N 3. Chrząszczewo N 3S. Niczonów N 65. Węwlewo N e; 4. Kamień D ~L Karnice N 66. LeWice N o 5. ZóŁcln I N 37 . Niechorze D 67. Golańcz N ~ ~ 6. Zółcin II N 3S. Ugory N 68 . Gosław N 7. Grabowo N 69. Obroty N 39. Jatki I D ~ 8. Trzebieszów 'l N .(0. Jatki' .II N . 76. Czernino N 9. Dziwnów . '< ń' . 41. Niemica m .K 71. Stójkowo I N :;3 10. Skarchowo .N 42. Krzemykowo K 72. Stójkowo n N 11. Strzegowo N -.IS. Samlino I K 73. Rusewo N 8: 12. Osowa N 44. Samlino II K 74. MiłogoS'ZCz N c' Borzysław 13. N ' f5. Dobromyśl K 75. Mielno II N II> 14. Górki .. ' N, 76. Mielno I D C. 15. RarWino 16. Czaplin Mały N II> " lj' 47. Modl1mowo N 77. Koszalin D :;3- 16 .. Grę'bowo. : N 18. Mechowo !)l 78. Nosowo D 17. Trzebiesz6w " , ' " 79. Pobłoc1e N m N .' 49. WołoWice K 'CI 18. Swinil!!C N ' IiB. Dygowo D o 50. Upadły K C. 19. Sul1kowo N 81. Glowaczewo D 20. PObierowo N 51. Golczewo N 82. Nowy Dwór D o [,2., f) N'- IUf,by 21. Stawno; K 83. Natolewice N II> (j3. Kłodzino N 22. Ganiec' 84. Kiełpino N K 1;4. Unibórz K 23. ~ol!:iellce K 85. popiołki N El 55. Podłęcze K' ~ 24; Benice K 86. SwidWin I P N 25. K;opl,1no K 06. Imno K 87. SWidWin II P o 26. KretlewO . N 57. N~wogard D 88.Czaplinek D N 27. Dargoszewko ·.N ~8. l\Iiaszkowo n ~ 89. Ra4owo K ~. 28. Niemica· I N fm. :Maszkowo I K 90. Strzmiele l-V K N 29. Pęplewo II N ' 60. Zabowo K 91. Uniemie l-IV k f6 30. Pęplewo I N . ·61. Usów K 92 . .SWiętoborzec K OQ 31. Duniewo ' N 62. Sowno: 93 • .Zajezietze K o 32. ehomiuo . ' N . , (Mech owo) " 94. Milenko K N - Wiercenia wykonane przez Zakład . Geologii Ni:l:u I.G. N - Bore-holes ' carried out by I.G. Lowland Geology: Section D - Wiercenia niemieckie wykontlIie przed 'r. 1945 D - Bore-holes' carried out before 1945 by the Gennan" K - Wiercenia wykonane przez Zakład Złóż Kruszc;:ów I.G. K - Bore-holea carried out by. I.G. Metal Layers Section O> p - Wiercenia wYkonane,; przez. przlW1Yl!ł nałi1;owy p - Bore-holes carried out by thePetrol Industry. - -J 68 : :ą,yszard Dadlez . kilka większych luk: poza wspomnianą luką w oksfordzie stwierdzono spłycenia i luki. w kimerydzie oraz na pograniczu bononu i purbeku. Dwa maksima zalewu przypadają na astart i Ibonon. Miąższości posz coogólnycl1 Illiięt;er są lII1IOIC!nIO ~ :iJ iQC'Zy'W1ści.e !różne IIm!Wet w baro.zo blisko położonych punktach. Ogólna miąższość malmu waha się w ~ od 6{i Ido 96 m. W fl'rE\ironiJe iNiOIWIOgIalI'dIu :ruarwiJarocmo pod iOOOIlromem puI1bek, w iOIlro1Ii.cy \K\o1lObrizegJu -'- row:ntiIe'i: ~ośredIn:iJo lPoo noolmmem - pmwdlopodloII:me boinon. Koło Troobia'to'wa cały ma3m ogtram:iJcwiny jest do bononu. Zagad nienie paleogeografii jury białej na PO'l'DOI'ZU, jej wylmztałcenia, istnie jących luk oraz stosunku do doggeru li neokomu - ma niewątpliwie duże znaczenie. W tej chwili jednak, ze względu na małą ilO!Ść materia łów, jest jeszcze za W'C'ZJeŚnie na jakąś baJl'!Clziej wnilcliwą syntezę. W ikJaI2JdMmi ..!1'IIil1ie 1l'IZJUICadąc,y się w 0ICTLiy' chrumkter pły1HrowOldny i ZlllJallllibna wynurreń są . zrozumiałe, ze względu na pobliże Fennoskandii, jak i ob szaru iNiemiec wschodnich, gdzie [uki obejmują duże partie mezozoiku ~g ~leglOI). lPotwtiJardfm s~ więc " dbmJz lnasZIdIoowainy julŻ w doggerze, obraz przewężonego zbiornika z licznymi wyspami, pozosta- jącego pod silnymi wpływam~ p<>bliskich ląąów. . ·t . ~ \ ~', . KREDA Skąp)'ICh danych o kredzie dostarczają po,jedyncze wiercenia :rozr2)U cone na całym omawianym obszrurze. Kredy dolnej w całości nie przebito nigdrzi-e. Nad lPllT:belkiem stwier Skały typu kredy pisząeej przechodzą stopniowo i powoli ku górze w utwory zl8.wiemjące mniej, lIlirż 50~/o ,0000s. Doiliny ,1mroIn;, Zlamykadący znanydotychczaLS prof:j.l górnej kredy, wykształoony jest w postaci. sza rych mułkowatych margli oraz łupków marglistych. W otworze Milenko nieprzebity dolny turon ma 125 m miąższości. Na pograniczu cenomanJU i tuTOIIliUI wystę:puiją IbMd:zo liClZne ziMna giLaluko nitu. Makrofauna mlOCeTa!lllowa nie została jeszcze opracowana. Z miklro fauny notujemy następujące frOImy: Anomalinoides globosa B r o t z . . Globotruncana lapparenti var. bulloides V 6 g l e r Globotruncana marginata R e u s s. Globotruncana globigerinoides .B r o t z. Globotruncana stephani var. turbinata G a n d . . Frondicularia aclis M o :r r o w Globotruncana innbricata iM 'O r!Ill.o d. TEKTONIKA Nawet :na ogó1Jny1Ch tm:apal(lh grawilmetryczn)11ch (T. Olozaik, 195;2) wma,ć w pólnoono-zachodniej części antyklinorium pomorskiego dwie osie anomalii dodatnich, przedzielone obszarem anomalii ujemnych. Rozdwo j,eme to lZIllJa:1Jaiztł ~e w olbrarzJiegeolog'ilClZnym .(fiIg. 5). Oś główna ~ilnlQI'.inlm na po:ł:uJdtniJowy wschód IOIdSwidrwi.na zfbudlowaJn\a 'z: ikaj :J:lVU, ~Si.ę IW ik!ierunIku póhl.~aJCihodlnim, l8i w milejlSlCU !l'IOIZ'dIwoje ma - W jądme !aItlityadinYi IZJIliajjdluje się wylŻSZ1ą część iIilia1SlU do1tn.ego. Stąd ltu NNW hiegnie gałąź, któ:rą nazwiemy antykliną kołobrzeską. Oś jej ku północy początkowo opada baTdzo łagodnie - kąt nachylenia wyraża się ułamkami S'topnia; dalej '211iŚ ku północy leży ona prawdopo ąołmie ipIOlZioImJo. W ~ci dkQłlQ ~O Iknn nJaj półiruJc 00 !l1~diwQ\jeD.m, w ją drze jej znajdujemy jeszcze lias środkowy. Antyklina kołobrzeska jest wybitnie asymetryczna (fig. 6). jest to zresz tą zgodne z obra'zem grawimetrycznym. Podczas .gdy skrzyd~o wschodnie nachyilone Jest pod kątem .rzęd!u 10.. skrzyldiło zachodnie ma chal'.akter fl.eiksll'rowy [lub nawet u:sIkolkorwy. [Na l1:ytm skTzyrl,le, w dwódh otwOO'ach odległych od siebie 'o 4,1 km, stwierdzono: w bardz:iej wschodniej Gołań czy - J.!iJais śródlkJorwy, IW ibalrldziiej mcllJodinliJoh Lewiooch - rtru.TK:m. lMiattgJ.e turańskie są IW tym !OStatnim otworzle często zlustrowane, upady przekra 0 C2Jaj'ą 20 • Lewice Jeżą IW odległości olkoło 1 km lIla zachód od strefy 'Wy ra~n~o !Zagęszczenia izolinLi 'g:rawJmerycm.yCh. Oś lruilminacji ~awi-. metrycznej przesunięta jest na antyklinie 'kołobrzeskiej o kilka kilome trów na wschód względem prawdopodobnej ooi geologicznej. Gałąi zachodnia, nazwana antykliną kamieńską, ciągnie się pOCiZątko- wo w kierunku WNW, póiniejskl'ęca ku południowi i przyjmuje kieru nek równoleżnikowy. Jednocześnie zanurza się niecoS'zybciej niż anty klina kołobrzeska i w obszarre Gryfic w jądrze jej mamy już serię este rilową. Również i ta gałąź jest asyme1JryCZ!Ilal, choć nie tak wyraźnie. W okolicach Golczewa i Gryfie upady na skrzydle południowym są rzędu . paru stopni, !lla skrzydle północnym, nachylonym ku synklinie tTzebia.... tOlWSkiej~, Illpady [pl"z.ekiraczadą 5 o • '0-" antyklina kanieńska synklina trzebialow ska . $owno Grgfice Czyżewo Węwlewo ' antyklina kołabrzeska Stójkowo/l ~ Lc.wice Golańcz ' Gosfay; _ Obroty Czernino Stójkowo). Rusewo ~ : I . I , , I · , I: I __ __ , ~' .. " . ,: ' .. , ' , ' '"N ) :·II- ,iL~: ~ · . ,.·. , .·.· ...... : . . . . <'1[f'ewteU · . -"'." ,{fr': .. .::., "::" .::.. :.",. .;., :,.:.::.:.:' ::::: ;':.; .;:-:.! ..: . .i..:.T...... ~ ..... 1...... : .... ; ... ' ...... ~. a ; • ' ;~ • ;;. '.: • ... "•• ". ::.": . " ...... : • • ,.;.~ • • • •••• : ••• •••••• o'". .. • • • ". • • • • • '. • ' : . ::=• ..• .'.. t:l Pl ~ ' - r--t ~ ' [[]]]- - . mrrmm 17771 ~ ~ r~ ~ ~ · O L--.l 1 ~ 2 . 3 WlUllllJ4 ~5 ~6 ~7 L...:....,:..J.§ L:..::.:...:.::9 ~ . I ~ Skalo PDli~mQ O 2 ' 4 :- . 8 ~"" 4.km I J I . I Skala plono"a O . o,s t . 211m Fig. 6. PrzEkroje geologiczne przez oo..tYklinorilun:i pomorskie w rejonie qryfice- KOłobrzeg, R. Dadlez, 1956 . - I Geological profiles tbrough othe Porril!lf8lliim ' anticlinorium iIO the region of GryfLce-Kolobrzeg, R. ' DadleZ, 1956 . r 1. . Czwartorzęd. 2. Trzeciorzęd. 3. Kreda górna. 4. Kreda dolna. 1. ' Quaternary. 2. Tertlary. 3. Upper Cretaceous. 4. LO'wer Cretaceous, 5. MaLm. 6. Baton (+ . ke1owej, najn1t/3zy malm?). 7. Wezul. 8. Lias 5. MaJ.m. 6. Batoruan (+ Callovian, the Lowest Malm?). 7. VesuUa.n. górny ('t- najruższy . dogger?). 9. Lias środkowy . 10. Lilloll doIny. 8. Upper Lias ( + the Lowest Dogger?). 9. Wddle Lias. 10. Lower Lias. - ! Dotychczasowe wyniki badańp()dło~ą ,mezozoicznego , _ 71 Pomiędzy Gólczewem ' i Kamieniem Pomorskim budowa antykliny zos , tała slrornpJ.i'k!ow1a!tlla jpl'ŻIaz u:skIOlk.i'p!OIp1'!2JeCZ!re o 'lldJerulIlilropraWie /PIOłudndlko 'wym. Uskok wschodni stwierciwny został bezpośrednio w dwóch otwo rach: w Kop1iri.ie, gdzie wezul górny leży bezpośrednio na serii esteM.o wej liasu, i w', Benicach, gdzie ,baton najwyższy kontaktuje z bajosem. ~:ilenie uSkoku !ku pobudJniowi jmt; naj~j jplT4ypUSZC2JaJlne, ku północy , natomiast zostało podyktowane znaczną różnicą strukturalną między otworami Jatki I i Jatki II. Samowypływy w Jatkach i- Chominie mogą pozostawać w związku z tą dyslo~SiCją. · ' .-, . '. Przypuszcza się, że istmeje też uskok zachodni, na 00 wskazuje sytu acjaw otworach w TrzebieS'zowie. Jeden z nich wsozedł w najwyższy lias, IlIm9tępniy, Odległy od ~egp IQ- l 'km, wdulż lbiegru WWSJtw' trafił w domy baton.. ~ !Vego uskoiku kJu piOłudlnJiJowi: mOIgą wyIZin.:aazJać sillne zJJusbrowania w otworach GręlOOwO i iRarwino oralZo stosum.kowo znacz ne· 'lI{Paidiy:, dochodlzące do 4·5 o, zaolbserwOwane w wierceniu Stawno. ' Pomiędzy tymi dyslokacjami oś antYkliny zdaje ' sIę skręcać, jes'ZCZle ,batrdziej ku' południowi, przybierdjąc kierunek WSW, na co wskawje wciskający się od południa język malmu, kontaktujący przy' uskoku ko plińskim z wezulem. Ponadto oś antykliny jest w tym ob~zarze znacznie obniżona i lias zdaje się w jądrze ' już nie występuje. Ośgrawimebryozna na tym odcinku jest przesunięta ku północy w stosunku do lOSi geolo gicznej. Na zachód od uskoku trzebieszowskiego oś ·antykliny znowu dźwiga się w gocę i w 'okolicach Kamienia 'Pomorskiego ·w ' jądrze jej ukazuje się pon'OWnie lias środkowy. Wypiętrzenie przybiera z powrotem kierunek WNW, oba skrzydła nachylone są symetrycznie. - Południowy skłon antyklinorium w okolicach Nowogardu i dalej na' SE zdaje się mieć' charakter dyslokacyjny - żabu.rzenię to . ciągnie ' się, być mo~, na znacznej przestrzeni ku SE. Na północ od NOIWogętdu trzy ko lejne wiercenia nawierciły: południowe - turon, środkowe - neokom, wreszcie pólInoone - !ba;jos. Upady: pomierzane w połuJdiniawym ótwo- rze sięgają 20°. Kolo Lobem warstwy ilasu środkowego zapadają na południe , pod kątem okola 15°. Wszystko to są liczby stosunkowo duże w porównaniu z panującą w ' tych okolicach spokojną tektoniką, wyraża : jącą się parustopniowymi upadami. Wreszcie-dalej wZdłuż biegu warstw, pod Drawskiem, otwór Milenko wszedł w górną kredę. Fakty te, w tym wypadku zgodne z obrazem grawimetrycznym, przemawiają za przyję ciem strefy dyslokacyjnej w szerokim sensie, do której od północy .przy piertałby lias, od południa zaś kreda. W świetle ostatnich wyników badań sejsmicznych 'Zdaje się również komplikoWać budowa śI'Odkowejczęści antyklinorium pomorskiego na . i wschód od wspomnianego na wstępie ~ozdwojenia. Profile' sejsmiczne wskazują na istnienie kilku osi, co zresżtą znakomicie UZ8S'adnia termin "antyklinocium" (St. Tyski, 1957). Przyjmowanie rozdwojenia w ' rejonie Swidwdna może się wówczas okaizaćniew.ł:aściwe.SyDlkliria trzebiJatowska byłaby wtedy jedynie silniejszym zaakcentowaniem obniżenia występu jącego już znacznie dalej na południowy wschód. '12 Ryszard Dadlez STRATYGRAFIA JUlRY DOUN'EJ ORAIZ ŚRODKJOWEJ W OBSZARZE ~A ~I'IDGO W PORÓWNA!NID Z IKUJAWAW Wiek, Miąż mIąż QpiiS litolQgiczny szość Kujawy szość wm wm Bn Zlepieniec piaszczy.sto-syderytymny Bu Mułowce ipia.s7JCZyste z wkłladlką :zlepieńca kelowej? 12+28 jak wyiej Ol1aZ syderytu I B10 Pialsk:i. ś:redniaziarIll~ste dJasto-.cblarytowe z I wIlclOOIkIaan,i drobnQZiawistych 2ilepieńców 0Il1a:Z piaslkO/Wców rwapnistyctl' 21 I B9 PiaSki ilasto...oo~orytowe drooooWirniste z rwkłaJdk,ami iPiaskowców, jak wyżej, oraz z liCZltlymi (Pl.Zemal1.alIli ilastymi 14 :1I: Ba, MuJlowce i ; iłowce pias1JCZy\Ste ciern.nooru . ot) natne 15+22 10< .... 'Piaski ~obnorLiJa!rnjste iląsto-dllorytorwe z W1kł.adlkarmi !PiaskOlWCQW 'WI8jptlistych 18+29 ,I o tIl . .!ol o·.... I .\ QI . '1:1 .... ~g~E", M -~ Wiek, !! M~ miąż f Opis litologiczny szQść Kujawy e szość ~; w m wrn W 7 Ł~ ilaste 1tUb zbite, ilJaste mułowce z Mczną faU!Ilą, między innymi Oppelia fusca Q u. Ii. Parkinsonia neuffensis O-p p. W spą;gu poziom I sydery,t6w 8 -7- 12 I Łupki i mwowoe dJ.aisto-pias.zc.zy:ste z me stałymi wilcl1adlkami muszliQiwoa i licrmą fauną, między d;nnymi Oppelia fusca Q u. 5 -7- 11 Mus.zi1owiec k!ru:cihy, ilasty z pseudomono tisami, .ostrygami d serpulami. W spągu ,poziom II syderytów 0,2 -7- 1,0 \Piaski, piru;!kowce ilaste i chlOlrytowe z po- .- .~ ziomem HI syderytów oraz liczną f.aooą, mię!hyinnymi Parkins.onia 'Sp. ŁupIm i dl-owce sdhlJi.e pd.aszczyate z wik:lad ... kJ!Imi piaskowców syderytyCZl!lyd:J" limoo.i- l tycznych, wapnistych orarz łiazną jlanmą :s (W13ll'Stwa lIliestał:a) ., l . o Mułowce cieJ:nne, "OIC7Jkowe", prawie bez r14 -;- 27 f.auny 'I .. CI Łupki iLalSto-~zyste i mułowce jasno 'tIon sza:re ,z nieliC2l!lą :f.anmą W3 . Iłowce i łua>ki i:1aste cienm. W3a pJ.askd mierzwisie z fauną Parkinsonia subarietis Wet z. (warstwa ndestała) PiaSlki. i piaskowce ±lam, częściowo chloTY towe, z 1WIkładk.ami syderytów m W1 Łupki :ilaste, wyżej :ilasto-piaSZC2Y'ste ze o żwir.kami w spągu li fauną Strenoceras s'lLbf'lLrcatum Z i e t. 14 ...;.. 17 74 . Ryszard Dadlez_ Wiek, Miąż miąż Opis litologiczny szość Kujawy wrn szość wrn Piaski drobnoziarniste i śr~e ze ('to . ~. Old zwęgloną florą. W górnej azęścl ąiestMe OClI " ~ wilclIadki iłów i mułków . dr0bn01aminowra .....as - as nych 1%1< Lul iP:La6ki drobnoziarniste z · wlcladkami iłów i iłowców piJaszJozystych oraz wBclIadkami iPiasJrowców syderytylczinycll [ dOlomitycz nych, nielk.i.edy oz [pLSeudrooolitami 136 Iły piaezczyste ue1cm.e IZ ~ piras lWw, mwierta:jące eSlteriJe oraz zęby ryb 53 lJwpki ilasf;o.;pi~te SZ3ll'e z syderyta, mi i :&luną otwornic zlepieńcowatych mię- . dizy innymi Annulina metensis ~ er q.' ). 6.1 ·~7a ŁUIPki ciemoobruna1ne, iłY -i mułki 'ze zwę- glOlllą florą i 'WIalrI9tewkaUrl :węgla ' .' I . I as ' ~ 1---+-----1 La Piaski i iPiaslwwce smre od drobnozilamis tych do gruborLiamistych 198 Li . Łupki ilaste ze sferosyderytami oraz mu- łowce piaszcz~te z VJłkladkami - syderytów. Fa'UIla .miejscami !liczna; - nrlędzy iiinymi O Acanthopleuroceras maugenesti · .d'O i' b. 56 .. L. Piaslti i piaskowce drobnoztamiSite, miejs- ' oami z :pmemammi ilastymi 131 ·d ! cL , Piaski i iPiaSkiOIwce drobnoziarniste IZ 'WIkl!ad !karni łupków, syderytów 0INiZ :piaskowców z .>ehlory1;em, ipSeudooolitami i :IiaIuin.ą mał- o -' żów 151 O 72 LI Piaskowce średniaLiaroi6te i ~bozia.m.1ste z wkladlkami. · łupków' !i. Jpiaskowców dolo mitycmyCh 206 Dotychczasowe wyniki badań podłoża mezozoicznego 75 _>. : Wiek, o~ Miąż- ,.o ... miąż,. ~ . ~ Opis litologic.zny szość- . Kujawy >.'" wrn ·szo.~Ć . rJ.l~ wrn . - . . RUIb · Bawoe pstre, w stropie Q pokroju ,,z].e- ." pieńców iłowych" 34 III Rnla Ł1l/Pki dIOIl.om.itycm.e ri.siec71ką flory. wspą- ...= gu Ibooe-hed i żwia:ki dolomiJtów 19 ,..;, I -- as '·'-RIIb Iłowce psbre, cegLaste i zielone · 11 .!d ..so 'O .Rna Iłowce szarozielone z prnerostami ·i-w;lcl:ad- karni dolomitów oraz · 'W'ldadlką zlepieńca .!Sas '"'.!dClI m dJo[omir!;owego, rz; oolitami i fr~enttJami. '" rJ.l~ ~ 19 II as .... 'O o -- ~ ClI R1c . lrorwce pstre, wiśni.owe, czerwone i zielone 5 R .. - lb lłowic:e zielOl!lJawe z prZJeroS.tami dolorni.tów 22 r:t: I Rra !Zl~ieniec zl:ożOiIly rz; toczeńców iłowyclh i o'f;oc:zaków dolomitu w spoiwie rólwnli.eż . do1omj,tyc:zn.ym 0,7 Reliera,t wygłasrz.OIl1y na Sesji Nauk!owejl.G. w dlniu 14 grudnia 1956 T. PISMlENNICTWO ARKELL W. (1956) ...... Juxassic geology of the worki. OUver and Boyd LTD. Edi.nbur.gh-London. BIELECKA W., DĄBROWSKA Z. {195.7) - Uwagi o stralf.ygrafii. malmu 'Pomorza Z!achodinie:go. EiuI. }inst. Geol. I(W drwku). !WarsZawa. CALliKOWSKA !K. (1956) _ . S1IDatygil"afia jury /bruna1m.ej p6łnOOl).ęj . ~ Wału . Kuj8/Wsko-IPomorslkiego. AIIch. Inst. Geol. Waxszawa. . DADLEZ J. (1956) - Dokumentacja złoża rudy w rejonie Niemicy. Arch. . Inst. Geo!. Warszawa.· DADLEZ R. (1956) - Dotychczasowe rezultaty głębokiego wiercenia Mechowo IG/I. Prz. geo!. nr 11, str. 526-528. ,Warszawa. . DAHLG.RUN F., SEITZ O. (1944) - lD.ie Bohrung Leba tLn PommeI'ln. Jb. Re-ichsarot. . f. Bodenforsch. 63. . .. DEEOKE w. ~1907) - 'Geologie v~ Pommern. Belrll.iI!l. HOFJ11MAN K. (1949) - ,Zm - PaJl.aogeogr~hie dles Nordwestdeutschen Lias .und DQgger. Erdi:il und Tektoniik .in Norowestdeu1:;chla.ndS. S. 26-28. Han- nover - Celle. . KOPIK J, (1956) - stI'atygraf OLCZAK T. 1(1952) - Mapa .grawimetryc1JI)a Polski. BLul. iPańs1lw. Inst. Geol. 64. Warszawa. POZARYSKI W. !(1952) - Podłoże mezomiczne Kujaw. Biuł. Państw. łnst. Geo1. 55. Warszawa. BOżARYSKI W. (11957) - iPodłorle półnoono-mlclhod~ 'Polski na· tile strulkbur o1laiczaljącylClh, Kwa:rt. Geol. ntti ił, IS'tr. 6-3{). WaTS'zaf\V'a. ROzYCKI S. Z. (195'5 a) - Dolna jura południowych Kujaw. Arch. Inst. Gaol. , Warszawa. ROZYCKI S. IZ. ~1955 b) - lParkimso:nie, garan1;iany i strenocerBBY z doggeru OIbrze żeIlia Gór SwiętOlk:rzySkioh i ich znaczenie stratygraficzne. Acta geol. ';pol. 5. :nr 3. str. '305-341. Warszawa. ROZYCKl S. \Z., :lVliAR!IDK IS. 1(1956\a) - W~n:illd. JbadilHl( podstawowych w lI'ejonioel iKlodawy - Lęczycy. Areh. Inst. Geol. Warszawa. ROZYCKI S. ~., lM!ARJEK iSj ,1{1955b) '-1 Wy:ndlki !badań iPOds>tawowych', w T€ooniel Klodawa - OWl'lków. Areh. IT1St. Geol. Warszawa. ROZYCKI S. ,Z., TYSKI St. (1005) - (Przeglądlawa !Mapa Geologiczna Polski w skili 1:300000. Wyd. B - beŻ utworów C7JWartoil."ZędowyclJ.. Ank. B 1- SZlCZecin. Waxszawa. SAMSONOWJlOZ' J. (l.J954) - Wyni!ki 'hydrogeologiczne dwu glę'boikich wierceń w Ciechocin:lru. Biul. Inst. Grol. 91. Warszawa. TROIEDSłSON G. 1~1950) - On :l1hytmic sedimentatiom i!n the IRhaetic-Liassic .beds of Sweden. (mteI'lIl. Geol. Congr. 4. Lo!ndon. TU>RNAU-MORAWSKA iM. (1955) - Oolityczile !I'lUdy żelaza jalko wskaźni!ki śr0do wiSka sedymentacji. PIZ. geol. 'lir 1. str. 1-4. lWaIl'Szawa. TYSKI St. - Stan :badań geologicznych i dotychczlłSOlWa 7lIlajOlll1Qść struktury a:n1;y Iklinorium ,poInor.slkiego na odcin!ku Swidwin - [pila. Kwart. Geol. , n:r 1, !Str. 40-47. iW~a. 1 WILCZYŃSKI A. ,ęI95'7) - O osadach ,g6rnoj:urajskich z Oz.arnogłowów i Swięto szewa na PomoT2!U Zachodnim. Biul. nt. Geol. 105. Warszawa. ZNOSKO J. (1955) - Dokum.entacj.a złoża :rudy żelaza w ["ejOlIlie Mazew - Łęczyca. Are:h. linst. Geo1. Warszawa. ZN~O J. (1957) - PeI'$6ktywy !PQ'SZ1liItiwań złóż rud żelaza w łęczyd'n:im wezu lu. PIZ. geol. I!l.r 1. str. 2t)...... ;3{). lWarsmwa. ZWIERZYCKI J. (1953 a) - G€ologi:ezna bud,owa pólnocno-zaohodin!i-e;go odigałęzie- lIlia W:alu Kujawsko-POmorskiego, w związku z rudami żelaznymi, Areh. Inst. Geol. Wa:rsza:wa. ZWIERZY.CKI J. (1953 b) - północno-wschodn.:ie z~ończenńie W'alru Kujawsko-Po morskiego ~d w:!lględem geologicznym OII'az lll1Ożliwości 2IIlalezienia tam surowców milneralnych. Arch. Inst. Geol. Wa:I'S2alWa. Ił,ysza!d DADLEZ PRELIMiINARY NOTE ON '.i'HE RESEAROH OF THE MElSOZOIC SUBSTRATUM IN THE INW PART OF THE POMERANIAN ANTICLINORIUM Summary In this paper . the author presents the results of his iIIlvestigations of the mesozoic swbstratum in NW Poland .(Western Pomerania) in the region of ,the , P 'ill:IE LliAS i( + LOWER DOGGER?) The profile ·ol the Lower Jurassie js IPrincipailly pased upon the log of the dee.P, !bore-ihole ,Medhowo IG; ,l ~n :!he region 'OIf Kamień !PomorSki (fi{g. J. ',a/nd 2). Here, beginning fr.om the ibottom, fue f.ollowing series have been identified. On top of claystones, belonging- proIbably to Ithe Keuper, lies · a ser,ie.s 110 m. 'thick, which 'has !been correlated to the lower IGodawa series in KUjawy (5. Z. RórLyclki, 1955) and aas~ed to the lRhaetic. 'I'his series ibegins wdth a clayey-dolo mitic conglomerate. On top of it Ue three IPackets of cJ.aystones c.onta-lning dolo mite intercalations, with gravels and a bone Ibreccia, ilntel1bedlded with comple :Kes varie~ted, red and green daystones. The material .of the la1lter is IProbably derived Ifrom washed-out Keuper sediroentS. The clays-tone-dolomitic packets, however, may Ibie oIf madne ~~. Sed:imenlls oIf t.hls t(ype, IlWiltlh 00liI~ /and) problematic fauna remnantS, have been found aM over ·Westem Pomerania, WI far a5 Zlotów. . On !l;op ol this serie.s are laid dowh quite different rocks arenaceOUś ones, ()f white or grey colour being depositS cif running water. The . three lowermost series (fig; 2, series 1 - 3), constitute a 1C0mplete sOO1- men:taiVion fY1a1e' \)43J) _ ,an, thiok. Unequigjt"a'llllllar samdiStones' :wiilh IgNi,vehl in! theilrf lower (palt't and Iwli:tih , iiraces, otf ~ oUlt 1PaBS· iUpWards, inlto fiin,e-graliln~ sandstones which in tum are replaced by sandstones with shale in'tercalations growing m()re numel'ousupwards. . Within this last coroplex lintercalatiOM of sl derites and dolomites have been disclosed, and in its ,tOip part intercalations of sideritic-dolomitic sands~o~_es with pseudo-oolites and chlorite and with a (pelecYI)()d fauna. These intercalations may be traces of marine influence from wes,tem territQry. . Series 1 land 2 correspond IProbaibly to the u,pper Kłodawa series ,in Kujawy. while series 3- to the Ksawerów series. Together with the su,per,im(posed series 4, this gt'0Ujp of series represen'ts the Lawer Lias. Series4 continue:s ' to showcontilientalfeatures:it dis ,buUt ,of sand!! and fine grained samdSltolDes with · clayey ibeds. ItS top la 'fomlled by rich day w,ilth rhizoids. ThilS series 130 m. thick, corresponds in age !to the lower part of the Slawędn series in Kujawy. But while in Ku~awy the entire Sławęcin series is representedby continental sediments, in. Western Pomeran,ia a marine transgres sion invades fromthe West. In iheopen sea, althouglh probatbly not a deep one, clia(y..,znuds probably to the upper [part of the main Sławęcin series in Kujawy. This serie.; has ;been asslgned temporarUy to the Middle Lias. A ~orrelaoti()n Qf bore-holes, .which hiave pierced the formations, assigned to the Ujpper Lias, is shown inf~g. 2. We note that series 6 iB overla,jd by clayey rocks containing cal'lbonized flora . and cOlalon bottom and siderite intercaJatio~ and fauna of con.glomeratic foraminifers .attheir otQP {serles 7). This ~er.ies shows a thiokness of 61 m. and may be, considered as counte1'lPlłrt to the uwer Sławę dn series in Kujawy. The ·uwer part of this ser,ies willi microfa.una shaws howe ver a somewhart different character; . it mi:ght be the deposit of a freshening marine ,basin. Towards the top, the sediments ()f series 7 gradually . pass jnto green clays and sa~ds; which were probably. 1aid down in a continental basin, and contain Estheria and fish teeth (~rie$ 8, 53 m. thick). This sel'lies covers a widerange on the Polish Lowland;' in Kujawy it 1S known as the Ciechocinek serles (5. Z. Różyok.i, 1955; J. Samsonowicz, 1954). The rbwo ~ serLEIS: 9 taIIld 10, atre ib\rin,t of sam.ds, malilnJy. ~gJralilned with 4 clayey .packets. In one. .of these, intercalations, of sandston~ ar conglome ~ wW1 chlordIte h:aive .been d:i19c1osed>.. This may - perhaIPS - ,8)gIadn lilndicate traces of marine influence, since f;Taces of washing ,out have ..been ascertained v.'ithln serles 9 ;tlnd prob8bly m its top. Both ~eries have been ' córrelated to the Borucice series .of the Lias in KUjaWy, although it is conceivaJble tbiat part oi 1:J1ese ' series 'lepresentć; already the Lower Dogger in J.ts continental facies. THiE VESUUAN AND THE LOWł:ST BATHON'IAN The Dogger rtransgression does not penetrate loto the discussed ''XegIon earlier tban ja]. the StrerLOcerllS subfurcabum Z;i: e t.zone. rwe fiald here 1Sh:8Iles with s1- deJ:"dite ll)Jteroa,lations. Higher up, they .pia8B intoan. arenaceous series, containing. łocally cIh1ori,te and> ferrugj.nous oOHlte§, .!Ii ~es which, however, COIlJtail!ls no index fauna and probalbly 'belongs to Łhe 'I\lpper zones- ol the Lower Vesullan. The d~osits, which ' ~'re ' assi,gn~ to the Lower VesuJian, show a thicklIless ot 25 - ~ m. (iliig.3; Serl!es' (~; 2 ol! the IVeISI\ll:ian!). A layer .of clayey sands, sever,!łl meters ·. thick, wbich. lJ.es on tO(p of this series, oontains already fauna with Parkinsonia subarietis Wet Z., be10nging to. the. Middle cVesuliJan. A .si!mdtar faUna. bas been .identified in the lawer part of the , ~posed clayey shales with ®hęrosiderites. TheiJrh1igher part oonta.itns a fal\l!Ilft ass6Ciaioln Which is ,cbaIracte:riStic . of . the· ParkinsOlnia .. pa.Tlkinsoni Sow. zone. (sepes 3)• • The Shailes , me .oviariLa1kll by a mudston~ series' (seci.es 4), rontadnmg hardly anY.i1ianma; anid 1lhds serdes óhJaalIges intO ;an ~ lSIeIries WiIth cJiJlbriJlle (ser.ies 5), whi<:h1ithologicallyresem:bles ,the UiPPElr 'partof the LowerVesulJian. On the basis at theiJr ' J!ilthoIQg'ica!l I!inJalqgy Wilth . the . Kuj~ regiOttll (1957) botlh these ser:ies lhave still been aśsigned to the Middle Vesulian. AltQgether the MiddJle Vesulian showa a rbhio'knesB of 50 - 55 m. • H!iJgher, up m~eoue, iShales :wi1lh .1ba.nJks at siiiderirtle am ~~ ar cla(yey lumachęl ,ar!,! laiddo~;tq,ę ~~~er ~epos~t contains ań' aseociation .()f peJ.ecypod fauna, whicll in' KujaWy chal'la~terizesthe Upper Vesulian. ThiS sedes (fig. 3, series Summary 79 ~~----~------~~------ 6 ~ Ithe Ves'Ull.ian&) is overlaiid by a sęriE$ QIf c1aye)'l shiaJles with, srpjherosiikiei'!L'tes; (series 7). , In the lowerpart ol set:ies7 a Vesulian form:Parkinsonia neuffensisOpp. haJS bean rfound -- in Ijjh~ l\lA)er pal't'...... tPerisphim.ctes procerus Se e lb a c h.~ fl1I1uSl witblin rt!he 'l"aIIlIg.e ol :bł!dS' &białe lSeriJes passes the Ibau:nd:mw jbetween the Vesulian amd the BaI!Jh01l!i:an. The Upper VesiUlllaIIL has bas la 'thiJdk,ness' ol 20 -;- 123) m. ; , The deSlCll-iibed praffi!1e ol the . V:esuJilaIIL chararcterizelg l!Jhe wes/tern part, ~01Il shownon the ma:p (fig. 5). Towards SE the thiC'knesses oi' this stage increase while 'IxJWiaIi-ds NIE the ~ ~eYi ~iEISI , ~ ~ tlhe thiclmesses door:ease (fig. 4); thie seetns to 'be caused,by ajp;Proaching to the Fenno-scandian shield. lt SIh~d,1be ooted here thartm l!Jhe ,ibOIre-hole lait ŁEfua the iJumSsdJc alias not IbeeIl met witth a.t aU (I. ,Dl'vhlgriin, O. Seitz, 1944). ' THE IUR'ER DOGGER (+ :uDWlEST MAiLM?) On top of the albove described sedes of shales, which on the basie of paiLaeonŁo lqgiiJcail idarta has been ~ed to the iboumdary ibetween Ithe ;Vesu1lilam. :and ,the Bart;lhOlIlialIl, a thi THE MALM The Un>er JurasBIic is -łhe sulbject of twa special papers based upon evidence ,galilIled from outorqps and from several lbore-holes (W. Bielecka, Z. DąibrowSka,. in ~il"aI1Jion; A. WilLczyński, 1957). Ali IboIre-holes ()iIl the d!iISCIUlSlSed tem·tory do confirm the principal features characlerizin'g the Malm: the sediments are deposits. .80 Ryszard Dadlez al iSobIaiI!I.ow watem; areIlaIOOOIUS iIlimestOIlielS. IIIlM"ls and 'OOl:iItdc ilimestones l8JI'e predn minant; several gaps of sedimentation occur ~n the entire series. It i.s understood that the thkkness of the Ulro)er Jourassic is considera'bly reduced and amoullłts to '66 - 90 m. in the western part of the region. THE CRETACEOUS '1'he Lower Cretaceous has nowhere ibeen dri1.led thro~. Most probably, further {ln, ,th'ere are sands and clays of continenta1 origin, Orf a thickrness of over 100 m. On tqp of them is a layer about 15, m. thick, lbu.iJIti, of arenaceous mudstone with .gla'lllConite and phos,phorites; this layer hl assigned to the Albian. Higher yet, lies 'WhiJte Chalk 70 m. thick with a Cenomanian microfaruna, covered by marls and marły shales (over 100 m. thick) w~th 'lUronian microfaruna. Hithel.'lto no younger deposits have been discovered by dri]lling. TECTONICS The 1leotoniJC of .the disouIssed a:;egiOlIl lis presented on ;fig. i5 land 6. Worth mentió• ning is the bifurcation of ,the main axis of the anticl.i.rnorium into the Kołobrz<:lg anticline and the Kamień anticline. In the core of ooth anticlines Lias is formed. 'Between both anticlines lies the Trz.ebia1ów syncline, filled by deposf,ts of the Upper Cretacoous. The eastern flank of this syncline revealsa f1eXiured, or even 'f,aul:1;ed, character. In the Kamień Pomorski anticline the ęxistence of two tran.sver ,sal lfaWts Ihas ibeen es"baJbl!ished. In the regiOlIl ol NowOjgaJI'd and fu'l'lther :towaros NE, the southern limb of the .anticlinori-um seems to have the same !l.exured or :faulted charader. .. . ; . " f . ,