Mapa Geośrodowiskowa Polski
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
P A Ń STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY P A Ń STWOWY INSTYTUT BADAWCZY OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA Ś R O D O W I S K A OBJA ŚNIENIA DO MAPY GEO ŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz Golczewo (153) Warszawa 2009 Autorzy: Sławomir Dominiak*, Witold Korona*, Magdalena Maleszyk**, Marzena Małek**, Anna Pasieczna***, Paweł Kwecko***, Izabela Bojakowska***, Hanna Tomassi-Morawiec*** Główny koordynator MG śP: Małgorzata Sikorska-Maykowska*** Redaktor regionalny planszy A: Katarzyna Strzemi ńska*** Redaktor regionalny planszy B: Anna Gabry ś-Godlewska*** Redaktor tekstu: Joanna Szyborska-Kaszycka*** * – Cz ęstochowskie Przedsi ębiorstwo Geologiczne Spółka z o.o., ul. Wolno ści 77/79, 42-200 Cz ęstochowa ** – Przedsi ębiorstwo Geologiczne „Polgeol” SA, ul. Berezy ńska 39, 03-908 Warszawa *** – Pa ństwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa ISBN Copyright by PIG and M Ś, Warszawa 2009 Spis tre ści I. Wst ęp – S. Dominiak......................................................................................................... 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza – S. Dominiak ............................................ 4 III. Budowa geologiczna – S. Dominiak ................................................................................. 6 IV. Zło Ŝa kopalin – S. Dominiak............................................................................................. 8 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin – S. Dominiak .......................................................... 10 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin – S. Dominiak ..................................... 11 VII. Warunki wodne – S. Dominiak, W. Korona .................................................................... 12 1. Wody powierzchniowe........................................................................................... 12 2. Wody podziemne.................................................................................................... 13 VIII. Geochemia środowiska ................................................................................................... 15 1. Gleby – A. Pasieczna, P. Kwecko .......................................................................... 15 2. Osady wodne – Izabela Bojakowska ...................................................................... 18 3. Pierwiastki promieniotwórcze w glebach –H. Tomassi-rawiec ............................. 20 IX. Składowanie odpadów –Magdalena Maleszyk, Marzena Małek .................................... 23 X. Warunki podło Ŝa budowlanego – S. Dominiak............................................................... 35 XI. Ochrona przyrody i krajobrazu – S. Dominiak, W. Korona ............................................ 36 XII. Zabytki kultury – S. Dominiak, W. Korona ..................................................................... 42 XIII. Podsumowanie – S. Dominiak......................................................................................... 43 XIV. Literatura ......................................................................................................................... 45 I. Wst ęp Arkusz Golczewo Mapy geo środowiskowej w skali 1:50 000 (MG śP) został wykonany w 2009 roku w Cz ęstochowskim Przedsi ębiorstwie Geologicznym (plansza A), Pa ństwowym Instytucie Geologicznym oraz Przedsi ębiorstwie Geologicznym POLGEOL SA w Warszawie, Oddział w Lublinie (plansza B). Przy jego opracowaniu wykorzystano materiały archiwalne i informacje zamieszczone na arkuszu Golczewo Mapy geologiczno-gospodarczej Polski w skali 1:50 000” (MGGP) wykonanym w 2003 r. w Krakowskim Przedsi ębiorstwie Geolo- gicznym ProGeo sp. z o.o. (Kapera i in., 2003). Niniejsze opracowanie powstało zgodnie z In- strukcj ą opracowania i aktualizacji MG śP (Instrukcja... 2005). Mapa geo środowiskowa Polski zawiera dane zgrupowane w sze ściu warstwach infor- macyjnych: kopaliny, górnictwo i przetwórstwo kopalin, wody powierzchniowe i podziemne, ochrona powierzchni ziemi (warstwy tematyczne: geochemia środowiska, składowanie odpa- dów), warunki podło Ŝa budowlanego oraz ochrona przyrody i zabytków kultury. Mapa adre- sowana jest przede wszystkim do instytucji, samorz ądów terytorialnych i administracji pa ń- stwowej zajmuj ącej si ę racjonalnym zarz ądzaniem zasobami środowiska przyrodniczego. Analiza jej tre ści stanowi pomoc w realizacji postanowie ń ustaw o zagospodarowaniu prze- strzennym i prawa ochrony środowiska. Informacje zawarte na mapie mog ą by ć wykorzysty- wane w pracach studialnych przy opracowywaniu strategii rozwoju województwa oraz pro- jektów i planów zagospodarowania przestrzennego, a tak Ŝe w opracowaniach ekofizjogra- ficznych. Przedstawione na mapie informacje środowiskowe stanowi ą ogromn ą pomoc w wykonywaniu wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska oraz planów gospodarki odpadami. Do opracowania mapy wykorzystano materiały zgromadzone w archiwach Pa ństwowe- go Instytutu Geologicznego w Warszawie (Centralne Archiwum Geologiczne), Urz ędu Mar- szałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, Zachodniopomorskiego Urz ędu Wo- jewódzkiego, Wojewódzkiego Urz ędu Ochrony Zabytków w Szczecinie, Wojewódzkim In- spektoracie Ochrony Środowiska w Szczecinie oraz Regionalnym Zarz ądzie Gospodarki Wodnej w Szczecinie. Wykorzystano równie Ŝ materiały uzyskane w urz ędach gmin i powia- tów znajduj ących si ę na obszarze arkusza. We wrze śniu 2008 roku dokonano wizji lokalnej złó Ŝ i punktów wyst ępowania kopa- lin. Dane dotycz ące złó Ŝ kopalin zostały zamieszczone w kartach informacyjnych opracowa- nych dla komputerowej bazy o zło Ŝach. 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza Obszar arkusza Golczewo poło Ŝony jest pomi ędzy 14 °45’00” a 15 °00’00” długo ści geograficznej wschodniej oraz miedzy 53 °40’00” a 53 °50’00” szeroko ści geograficznej pół- nocnej. W podziale regionalnym Polski (Kondracki, 2001) omawiany obszar nale Ŝy do pro- wincji Ni Ŝu Środkowopolskiego, podprowincji Pobrze Ŝy Południowobałtyckich, makroregio- nu Pobrze Ŝa Szczeci ńskiego oraz mezoregionów: Równiny Goleniowskiej, Równiny Gryfic- kiej i Równiny Nowogardzkiej (fig. 1). Fig. 1 Poło Ŝenie arkusza Golczewo na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2001) 1 – granice makroregionów; 2 – granice mezoregionów Mezoregiony Pobrze Ŝa Szczeci ńskiego: 313.21– Uznam i Wolin, 313.22 – Wybrze Ŝe Trzebiatowskie, 313.23 – Rów- nina Wkrza ńska, 313.24 – Dolina Dolnej Odry, 313.25 – Równina Goleniowska, 313.26 – Wzniesienia Szczecińskie, 313.32 – Równina Nowogardzka, 313.33 – Równina Gryficka Mezoregiony Pojezierza Zachodniopomorskiego: 314.43 – Pojezierze I ńskie Równina Goleniowska obejmuje przewa Ŝaj ącą centraln ą i południow ą cz ęść obszaru arkusza. Jest to piaszczysty, zwydmiony region, pokryty lasami. 4 W północno-zachodniej i północno-wschodniej cz ęś ci terenu rozci ąga si ę Równina Gry- ficka, stanowi ąca wysoczyzn ę morenow ą zaj ętą głównie przez pola uprawne, w mniejszym stopniu przez lasy. Równina Nowogardzka obejmuje niewielki fragment południowo-wschodniej cz ęś ci obszaru. Charakterystyczne dla tego regionu jest wyst ępowanie równoległych wałów more- nowych i zabagnionych obni Ŝeń. Ukształtowanie omawianego terenu jest urozmaicone, a deniwelacje si ęgaj ą 47 m. Naj- wi ększe wzniesienie o wysoko ści 52,9 m n.p.m. zlokalizowane jest w okolicy Przybiernowa, natomiast najni Ŝszy punkt (5,8 m n.p.m.) znajduje si ę nad Jeziorem Okonie, w rejonie Gol- czewa. Rze źba omawianego terenu ukształtowana została w wyniku procesów zachodz ących w okresie zlodowace ń północnopolskich oraz w holocenie. Klimat regionu charakteryzuje si ę przewag ą dni z pogod ą umiarkowanie ciepł ą i du Ŝym zachmurzeniem. Średnia temperatura stycznia wynosi 1,5 °C, natomiast średnia temperatura lipca waha si ę od 17,3 do 18,6 °C. Średnia roczna suma opadów wynosi od 480 do 580 mm. Okres wegetacyjny trwa z reguły od 217 do 223 dni. Przewa Ŝaj ą wiatry z zachodu i południa, o średniej pr ędko ści 1,5 - 3 m/sek. Pod wzgl ędem administracyjnym obszar arkusza nale Ŝy do województwa zachodnio- pomorskiego, powiatu goleniowskiego (gminy: Goleniów, Nowogard, Osina, Przybiernów i Stepnica) oraz powiatu kamie ńskiego (gminy Golczewo i Wolin). Omawiany obszar ma charakter rolniczo-le śny. Jest to region słabo zurbanizowany, a najwi ększ ą miejscowo ści ą jest Golczewo licz ące 2,8 tys. mieszka ńców. To niewielkie mia- steczko jest głównym o środkiem handlowo-usługowym w regionie, jak równie Ŝ pełni rol ę wypoczynkow ą. Drug ą miejscowo ści ą o podobnych funkcjach jest Przybiernów – wie ś gmin- na poło Ŝona w zachodniej cz ęś ci obszaru. Pozostałe miejscowo ści to niewielkie wsie i osady le śne. Głównym źródłem utrzymania ludno ści jest rolnictwo i przemysł rolno-spo Ŝywczy. Wi ększo ść miejscowo ści jest zwodoci ągowana, natomiast kanalizacj ę ściekow ą posiada jedy- nie Golczewo i Przybiernów. W Golczewie i Zabierzewie funkcjonuj ą oczyszczalnie ścieków. Obszar arkusza posiada korzystne poło Ŝenie w układzie poł ącze ń komunikacyjnych. W zachodniej cz ęś ci przebiega droga krajowa nr 3 ł ącz ąca południow ą granic ę kraju (od przejścia granicznego w Jakuszycach) ze Świnouj ściem. W nomenklaturze mi ędzynarodowej droga ta oznaczona jest symbolem E-65. Przebiega tu ponadto droga wojewódzka nr 108 rela- cji Parłówko–Płoty oraz niewielki odcinek (w cz ęś ci północno-wschodniej) drogi nr 106 No- wogard–Rzewnowo. Dobrze rozwini ęta jest równie Ŝ sie ć dróg powiatowych i gminnych. 5 W zakresie transportu kolejowego wa Ŝną rol ę odgrywaj ą linie kolejowe ze Szczecina do Świ-