Ryszard DADLEZ Dotychczasowe wyniki badań podłoża mezozoicz­ nego w północno-zachodniei części antyklinorium pomorskiego WSTĘP Obecny stan wiedzy o budowie podłom w północno-zachodniej częSCI. Polski opaJrty jest na wynikach około 90 wieł"ceń, w tym kilkunastu starych niemieckich, w więks-zości jedn·ak wykonanych po wojnie. 0two­ ry te nie są rozmieszczone równomiernie. Ponad polowa skupia się w obsza·rze między Kamieniem Pomorskim a Gryficami, gdzie Zakład Geologii Niżu IG rozpoczął w T. 1954 badania regionalne. Pierwsze wier­ cenia miały na celu zbadanie rzekomych wychodni jury i kredy. Wszyst­ kie one okazały się krami. tkwiącymi w pl:ejstocenie. Wychodniami in .situ są tyllro odkrywki w Czarnogłowach, Swiętoszewie i Kłębach. Nar­ stępnie wykonano tu w latach 1954-1955 trzy linie wierceń, prostopadłe do osi struktury. W rezultacie tych badań, w drugiej połowie T. 1955 Zakład Złóż Kruszców Instytutu Geologicznego usytuował w okolicach Golczewa dalsze kilkanaście wierceń - już o charakterze dokumenta­ cyjnym. Wykonano tu zatem w sumie 50 otworów na obs'zarze okolIO 500 km!!. Jest to zaledwie dokładność wystarczająca do wykonania mapy w skali 1: 300 000. W r. 1956 Zakład Geologii Niżu konsekwentnie przeosunąl badania na wschód, na obszar niecki trzebiatowskiej i . antykliny kołobrzeskiej. Usytuowano tam 15 otworów, w tym 11 w linii prostopadle przecinającej antyklinorium. W tym samyPl okresie Zakład Złóż Kruszców wykonał 4 wiercenia poszukiwawcze koło NOWQgarou oraz kilkanaście otworów dokumentacyjnych w okolicach Lobezu. Na ogół cały przedstawiony na mapie (fig. 5) obszar udokumentowany jest z dokładnością, upoważniającą do wykonania mapy w skali 1 : l 000 000. Podstawą poniżs'zego sprawozdania są, jak to już wyżej podkreślono. materiały z wierceń dwóch współpracujących zakładów Instytutu Geolo­ gicznego. Specjalnie cenne okazały się tu wiercenia Zakładu ZłÓŻ Krusz­ ców w 01rolicach GolczewBJ (J. Dadlez, 1956), które pozwoiliły na baroziej szczegółowe opracowanie utworów wezulu i batonu. Dotychczasowe wyniki badall _pod~oża Il.le~~zOic7;nego _ -49 Szkic stratygraficzno-facjalny, który w dalszym ciągu ' przedstawię, dotyczy głównie liasu i doggeru. Stopień póznama malmu -i kredy jest jeszcze bardzo słaby. Zaledwie w kilku otworach na całym tak wielkim obszarze nawiercono oba te kompleksy. Dane- odnoszące się do nich na­ leży traktować jako wstępny komunikat. Schemat stratygraficzny liasu oparto głównie lIla głębokim wierceniu w lM,echowie, schemat stratygJl'afi.CZIlly ooggeru --"na wspomnianej !gI1'u­ pie wierceń między Kamieniem Pomorskim a Grynciuni. Wyczerpujące opracowanie fauny doggeru z części wierceń, któręgo autorem jest K. Calikowska (1956), znajduje się w Archiwum Rękopisów Instytutu Geologicznego. Z opracowani:a tego cytuję formy mające istot­ neznaczenie stratygraficzne. Borostałe okazy fauny doggerskiej, wydo­ byte w czasie wstępnego przeglądu rdzeni, oznaczyła K. Calilrowska, liasowe natorni?st - J. Kopik (1956). Orzeczenia mikrofaunistycme Jia­ su-i doggeru podaję za J. Kopikiem, kredy..;.... za E. :Witwicką, J. Sztejn i E. Gawor. - Wszystkim wymienionym osobom składam serdeczne podziękowarue za c.kazaną mi pomoc. - LIAS (=ł- NAJNIZSZY DOGGER?) Profil dolnej jury w otworze Mechowo(fig. 1 i 2) wygląda w o~~er- nym skrócie następująco. - W samym spągu (głębokość 1347,0 -+- 1331,7 m) leżą ciemne, zwięzłe, zlustrcwane iłowce, barwy stalowowiśniowej, zielonawoszarej i szarej. Jest to prawdopodobnie kajper. Wyżej leżący kompleks warstw, miąt­ s7J:>ści 110 m, zaliczony do retyku, mOŻDapodzielić na trzy ogniwa (Ozna­ czone cyframi rzymskimi, fig. 1). I. Seria ldio~; ;na (głęboikość 1331,7 -+- 1303,7 m) :roopoczyna się warstwą zl€pieńc.ł ~lożonego z toczeńców iłowych i otoczaków dolomitu zanurzonych w spoiwie dolomitycznym. Ponad nią leżą iłowce zielonawe z przerostami dolomitów, przykryte z kolei. warstwą drobn<YLiarn.istego różowego pialStkOlWca. !Nad nim wreszcie występują dłowoe psWe,czer­ WOllle, wiśniowe i zielone. II. S e r i a ś r o d kowa w części dolne] (głębokość 1 303,7 -+­ -+- 1 284,8) m) Izlbudowana jest z !iłowców szarych i z:elOlllych -z prze­ rostami i wkŁadkami dolomitów i pi.askowców l dJ01.omityczny;ch. W spągu znaleziono w nich żwirki dolomitów, a w części środkowej wkładkę zlepieńca dolomitowego z oolitami i przekrystalizowanymi frag­ mentami fauny. Ponad pakietem z dolomitami leżą znowu iłoWce pstre, ceglaste i zielone (głębolrość 1284,8 -+- 1274,3 m). - III. S e ri a gór n a (głębokość 1 274,3 -+- 1 221,5 m) zaczyna się łupkami dolomitycznymi ciemnoszarymi z liczną sieczką flory. W ich dolne~ części stwierdzono brekcję kostną, żwirki dolomitu oraz obtoc2Xm.e fragmenty drewna.- Lupki przechodzą ku górze, podobn~e jak w ogni­ wach niższych, w kompleks pstry; w stropie tego J.oomplclmu stwli.erdzo­ no charakterystyczm.ą oddzielność, upodobniającą te )łowce do _,,zlepień­ ców iłowych" z okolic Kł0CIawy, op~ywanych prnez S. Z. Różyckiego (1955). Geologiczny - 4 50 Ryszard Dadlez Powyżej tego kompleksu leżą już skały o barwach biały,ch i szarych. Potężny !ten kOlll!Pile!lm o m~ 1070 m z,arriczono do łiasu.Dzlieli się on na szereg serii (IOZlIlaJC7JOl1e cyframi arabSIkimi). 1. Najndż'S'za seria ('głębokIość 1221,5 + 1015,5 m) o miąższości 206 m sldada się z piaskowców, przeważnie śrędnioziarnistych, W dolnej ~ęści gruboziarnistych, a nawet żwirkowatych. Zawiera1ą one kilkumetrowe wkładki łupków ciemnoszarych zwykle .z liC2ID.ą zwęgloną florą oraz kilka drobnych wkładek piaskowców dolomitycznych i dolomitów piasz- . czystych, wreszcie pojedynczą wk~adkę syderytu ilastego. W kilku pozio­ mach można zauważyć w piaskowcach ślady rozmywania wkładek łup­ kowych w postaci słabo obtoczonych porwaków łupków. Są to okruchy łupków bezpośrednio podścielających, bądź nawet starszych, widocznie · tra'llSportowany~h na niewielkiej odległości. -2. Wyżej (głębokość 1015,5 + 943,0 m) leżą piaslwwce z detrytem flory, 'pr"ZJeWaż'llie drobnoo:ialI'niste, (['zadka średnioziarniste, nie 'zawiera­ jące wkładek łupkowych. Miąższość tej serii wynosi 72 m. 3. Seria ,ta (pTzyik'ry1;a dest z koILe1 serią miąJŻ8wści 150 ID (głęboilmść 943,0 -7' 792,1 m) zk>:roną z piaskowców li piasków drobnoziarnistych, obfitujących w p~mazy i wkładki ilaste. Zaobserwowano tu parę wkładek syderytu piaszczystegO oraz warstewkę dolomitu wapnisteg, Najbardziej interesująca jest jednak górna część tej serii. Tu bowiem, - ; ~~ócz.kilku wkładek syderytów ilastych, stwierdzono wśród łupków ze spirytyzowaną f10rą obecność dziesięciocentymetrowe'j wkładki piaskowca . syderytyCż1lo-dolomitycznego z chlorytem, bogatego w oolity, po których .. pfzestrzeń , prawdopodobnie wtórnie wstała wypełniona substancjami · ilastymi. Warstewka ta leży około 40 m poniżej stropu serii. Znaleziona 'w samym stropie serii wkładka identycznych piaskowców z pseudooolita- mi zawiera już faunę malZową. 4. Seria wyrłlsm (Igłęboikość 792,1' + 661,0 m), gJr ,Ulbości 130 m, to znc­ wu pial!?ki i pi'aslrowce prawie wyłącznie drobnoziaJI'niste, z dwoma pakie­ tami, 10 licznych przemaza.ch. ilastych. W n:ajwyżs:7.ej części obserwujemy . wkładki charakterystycznych popielatych łupków tłustych, z pionowo 11l'!tawionymi fragmentami flory. 5. Wyżej (głęQokość 661,0 + 605,6 m) leży seria mulowcowo-ilasta, .kt(}ra przynajmniej w dolnej części jest niewątpliwie ,pochodzenia mors­ k.ięgo. Wykształcona jest ona w postaci popielatych łlupków ilastych ze ,sferQSyderytami, naprzemianległych z brunaJtnymi mułowcami piaszczys­ tymi i wltładkami syderytów dolomitycznych. Fauna jest miejscami :bardzo liczna; wśród niej w górnej części serii znalęziono Acanthopleu­ To.ceras maugenesti d' O r b; · Według ustnej infoiI'macji J. Kopika warstwy te zawierają również stosunkowo bogatą faUlIlę . otwornic wa- · piennych. Cała seria morska liczy 56 m miąższości. 6. Następna z kolei seria (głębokość 605,6 + 407,1 m), prawie 200 m miążswści, zbudowana jest z piasków i piaskowców, od drobnoziarnis­ tych· do gruboziaJI'llistych a nawet żwirkowatych. Wkładki ilaste są nie­ ·liczne i cienkie. W serii teJ da się wyróżnić przynajmniej 12 wyraźri.ych cyk!1isedymentacyjnych,T'OZ!pOC!ZyIlających się osadami grubszymi a kończących osarlami drobnymi, nawet pelitowymi. Dotychczasowe wyniki badań godłoża mezozoicznego 51 9 7 ----_ .... --- --------. -- Fig. 2. Lias górny w reJorue Kamieriia Pomorskiego Upper ;Lias in the region of Kamień PomOT"SJti 7. Na serii piaszczystej leży kolejna seria ilasta (głębokość 407,1 346,5 m). Niższa jej część składa się z łupków ciemnych z florą zwęgloną, nieraz bardzo liczną, oraz warstewką węgla w dolnej części. Część wyższa to łupki Ii:Iasto-piaseJCZyste szm-e. i zielonawoszare z war­ sT.P.wkami syderytu ilastego. W tej partii w . otworach sąsiednich malezio­ no I f8lUlIlę otwoanJ,c z!I.€!pieńcOlWatych, ID. in.. Ann'lLUna metensis Te !l" q., oraz fragmenty skorup małżów. Miąższość serii wynosi 61 m. W tej sa­ mej serii, w wierceniu Growac7JeWO, Niemcy 2lI1a!leźli Pse'lLdomonotis sp. 8. Wyżej wymienione łupki ~wiązane są stopnio'Wyn1 przejściem z nast~ Iklu górze serią !(głębokość 346,5 -:- 293,4)~ tzw. sea:ią:zieloip.ą, o roiażSZlOŚci 53 m . Tworzy ją pakiet' drobnoziarnistych piasków, .ograni- RCJON KAMICNIA Mecńol!!lo '- f?EJO,N tOBElU "- '-. --- ' ..... REJON TRIEBfA rOWA "- '-.. Cołańcz ~, " ....... ....... ~ C,~ Q:: 'v,~I' ~ ~I Strzmie/e rv T, 1 CJ 2Q ...~j§ ~ ". :;~.;-. t:=:::-=:j j:::::] ~ ~ 3 10 f..o.::"J'l.. ___.::.J 1--1 tf f2 f-4:S 1,~ L:.::J 15 :... :< ~16 -.J CI fM_~1 17 ::s~ '!lo f3 ...... "PI 19 20 •• " 21 <) 22 23 /I' 2~ 'ł 25 25 27 lO 30 !50~ Fig. l. Lias środkowy, dolny