Program Exchange Municipal obuke u Training Courses opštinama Project PRIRUČNIK TRAINING ZA OBUKU GUIDE Razumevanje Understanding institucija EU institutions Evropske unije i and pre-accession procesa priključivanja process and their kao i njegovog uticaja impact on Serbian na opštine u Srbiji municipalities Projekat finansira Evropska unija preko EU funded project managed by the Evropske agencije za rekonstrukciju, a European Agency for Reconstruction sprovodi konsultantska kuća and implemented by Louis Berger SAS, Francuska Louis Berger SAS, France Standing Conference of Towns and Municipalities Stalna konferencija gradova i opština Exchange – Program obuke u opštinama Razumevanje institucija Evropske unije i procesa priključivanja kao i njegovog uticaja na opštine Understanding EU institution and pre-accession process and their impact on Serbian municipalities CD Tiraž: 400 Ova publikacija ne predstavlja zvaničan stav Evropske komisije. Izdavač je isključivo odgovoran za informacije koje se nalaze u publikaciji. Projekat finansira Evropska unija preko Evropske agencije za rekonstrukciju, a sprovodi konsultantska kuća Louis Berger SAS S A D R Ž A J 1 Prvo poglavlje .................................. 13 Uvod u temu 2 Drugo poglavlje ................................ 17 Kratak pregled teme 3 Treće poglavlje ................................. 23 Teorija i praksa evropskih opština 4 Četvrto poglavlje .............................. 29 Metodologija obuke 5 Peto poglavlje .................................. 43 Primeri dobre prakse u Srbiji 6 Šesto poglavlje ................................. 55 Primeri dobre prakse iz Evrope 7 Sedmo poglavlje ........................................ 58 Preporuke predavača Dodatni izvori informacija i rečnik pojmova.......... 58 Novi Bečej Novi Kneževac Novi Sad Odžaci Osečina Pećinci Plandište Prokuplje Ražanj Rekovac Ruma Sečanj Senta Sombor Srbobran Temerin Trstenik Ub Žitište Žitorađa Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Kikinda Bela Crkva Lebane Trgovište Kuršumlija Zrenjanin Pančevo Vršac Nova Crnja Bela Crkva Kovin Zrenjanin Pančevo Vršac Nova Crnja Kovin Inđija Stara Pazova Sremska Mitrovica Šid Irig Batočina Lapovo Kragujevac Lajkovac Mionica Knić Čačak Kraljevo Kruševac Vrnjačka Banja Aleksandrovac Plana Petrovac na Mlavi Malo Crniće Golubac Brus Novi Pazar Tutin Raška Sokobanja Aleksinac Zaječar Bor Knjaževac Svrljig Niš Crveni krst Medijana Kovin Opovo Kovačica Alibunar Titel Palilula Pantelej Niška Banja Jagodina Paraćin Ćuprija Čoka Žabalj Žitište Žitorađa Subotica Bačka Topola Krupanj Loznica Ljubovija Mali Zvornik Kosjerić Užice Topola Rača Batočina Lapovo Kragujevac Beograd Crna Trava Ćićevac Dimitrovgrad Odžaci Osečina Pećinci Leskovac Vrnjačka Banja Aleksandrovac Brus Novi Pazar Tutin Raška Surčin Mladenovac Negotin Kladovo Majdanpek Sokobanja Vladičin Han Stari Grad Vračar Kikinda Zrenjanin Pančevo Vršac Nova Crnja Kovin Opovo Kovačica Alibunar Titel Bač Bosilegrad Crna Trava Ćićevac Dimitrovgrad Doljevac Žabari Žagubica Ada Velika Plana Lebane Trgovište Stari Grad Vračar Despotovac Pirot Vranje Preševo Bujanovac Medveđa Lebane Trgovište Kuršumlija Leskovac Merošina Vladičin Han Stari Grad Vračar Grocka Barajevo Lazarevac Obrenovac Rakovica Sopot Surčin Mladenovac Negotin Kladovo Majdanpek Kučevo Svilajnac Požarevac Smederevo Smederevska Palanka Velika Plana Petrovac na Mlavi Malo Crniće Golubac Novi Bečej Novi Kneževac Novi Sad Odžaci Osečina Pećinci Plandište Prokuplje Ražanj Rekovac Ruma Sečanj Senta Sombor Srbobran Temerin Trstenik Ub Žitište Žitorađa Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Kikinda Bela Crkva Lebane Trgovište Kuršumlija Zrenjanin Pančevo Vršac Bela Crkva Kovin Zrenjanin Pančevo Vršac Kovin Inđija Stara Pazova Sremska Mitrovica Šid Irig Beograd Lapovo Kragujevac Lajkovac Mionica Knić Čačak Kraljevo Kruševac Vrnjačka Banja Aleksandrovac Plana Petrovac na Mlavi Malo Crniće Golubac Brus Novi Pazar Tutin Raška Sokobanja Aleksinac Zaječar Bor Knjaževac Svrljig Niš Crveni krst Medijana Kovin Opovo Kovačica Alibunar Titel Palilula Pantelej Niška Banja Jagodina Paraćin Ćuprija Čoka Žabalj Žitište Žitorađa Subotica Bačka Topola Krupanj Loznica Razumevanje institucija Evropske unije i procesa priključenja 5 Predgovor Priručnik na temu Razumevanja institucija Evropske unije, procesa pristupanja Evropskoj uniji i njihovog uticaja na opštine jedan je od osam tematskih priručnika pripremljenih za Stalnu konferenciju gradova i opština u okviru Exchange - Programa obuke u opštinama, finansiranog od strane Evropske unije. Cilj aktivnosti koje su trajale godinu dana nije pravljenje ‘uputstva za upotrebu’, prikupljanje ili dupliranje već postojećih materijala, već pružanje pomoći lokalnim samoupravama u Srbiji pri rešavanju problema sa kojima se one u ovoj oblasti suočavaju i to na pragmatičan i efikasan način. Nadamo se da će ovaj priručnik biti od pomoći opštinama u daljem obučavanju i osposobljavanju zaposlenih za obavljanje ključnih aktivnosti vezanih za socio- ekonomski razvoj i da će doprineti napredovanju ka efikasnoj lokalnoj samoupravi u procesu pridruživanja Srbije Evropskoj uniji. Poglavlje 4 ovog priručnika sastoji se od kratkog opisa predložene metodologije obuka, bazirane na lekcijama naučenim tokom trajanja projekta, i odraz je znanja i iskustva grupe domaćih predavača, kao i preporuka dugoročnih i kratkoročnih eksperata iz Evrope. Sadržaj ovih priručnika uglavnom je baziran na doprinosu učesnika iz 105 opština koje su aktivno učestvovale na 36 radionica, istovremeno održavanih u periodu od maja do decembra 2007. godine u pet gradova u Srbiji: Nišu, Kragujevcu, Beogradu, Subotici i Užicu. Za realizaciju ovog priručnika bila je neophodna svesrdna podrška zaposlenih na projektu, osoblja angažovanog od strane konsultantske kuće Louis Berger SAS, Valentine Milošević (Vanje), Aleksandre Vlahović (Saške), Radmile Đermanović (Rade) i Ljiljane Milivojević. Učesnici radionica: Ime Prezime Opština SUBOTICA – PALIĆ 1 Duško Šarošković Sremska Mitrovica 2 Viera Mišković Bački Petrovac 3 Eva Ševenjhazi Čoka 4 Ljubomir Lilić Sombor 5 Timea Kljajić Kanjiža 6 Zoran Kovačević Irig 7 Ismet Ademovski Beočin 8 Mile Stevanović Šid 9 Slavka Anđelković Petrović Odžaci 10 Tomislav Ratković Novi Bečej 11 Zoran Kovač Bečej 12 Slobodan Tabački Sečanj 13 Zorica Bilić Kikinda 14 Nebojša Popovski SKGO Exchange – Program obuke u opštinama 6 Razumevanje institucija Evropske unije i procesa priključenja 15 Meran Lukić SKGO 16 Ognjen Pivašević Bač 17 Slavica Medić Čoka 18 Csilla Goli Subotica 19 Robert Fejstamer Kanjiža 20 Ivana Veselica Irig 21 Romko Papuga Šid 22 Ilija Japundžić Odžaci 23 Svetlana Glavaški Novi Bečej 24 Mirjana Milović Vrbas 25 Dragan Ristić Bečej 26 Novak Zubac Sečanj 27 Zorica Urošević Novi Sad BEOGRAD 28 Dragana Stojković Malo Crniće 29 Biljana Koči Požarevac 30 Živoslav Lazić Veliko Gradište 31 Nenad Prelić Beograd - Savski Venac 32 Daša Stokić Golubac 33 Milutin Tomović Pančevo 34 Snežana Gligorić Šabac 35 Darko Milikić Beograd-Novi Beograd 36 Gordana Nedeljković Lazarevac 37 Trifu Livijus Alibunar 38 Sanja Božić Obrenovac 39 Nada Debeljački Beograd - Vračar 40 Svetlana Dobrosavljević Petrovac na Mlavi 41 Zora Petrović Titel 42 Jelena Sekulić Kruševac 43 Dragana Živanović Požarevac 44 Aleksandra Đorđević Veliko Gradište 45 Dragan Dragičević Ub 46 Sanja Isailović Vladimirci 47 Dejan Nešić Vladimirci 48 Dragana Todorović Pećinci 49 Aleksandar Mitrović Beograd - Novi Beograd 50 Miroslava Andrić Lazarevac 51 Saša Sremčević Obrenovac 52 Biljana Buzadžić Grad Beograd KRAGUJEVAC 53 Saša Obradović Žabari 54 Bojan Bogosavljević Svilajnac Exchange – Program obuke u opštinama Razumevanje institucija Evropske unije i procesa priključenja 7 55 Antonija Martinović Boljevac 56 Milić Radosavljević Ćićevac 57 Verica Milanović Kraljevo 58 Dragi Damnjanović Žagubica 59 Vesna Živković Ražanj 60 Gordana Lazović Kragujevac 61 Biljana Pantović Knić 62 Gordana Rodić Trstenik 63 Tanja Milanović Varvarin 64 Radiša Isailović Velika Plana 65 Jelena Stevanović Rača 66 Suzana Radovanović Bor 67 Gordana Granić Kladovo 68 Slaviša Paunović Vrnjačka Banja 69 Gordana Uzunović Vrnjačka Banja 70 Borislav Petrović Boljevac 71 Jasmina Vidović Paraćin 72 Snežana Kaplarević Kraljevo 73 Aleksandar Lazarević Smederevska Palanka 74 Dragiša Bogdanović Žagubica 75 Jovica Stojanović Žagubica 76 Velibor Brkić Ražanj 77 Ivan Petrašinović Trstenik 78 Slađana Milojević Varvarin 79 Jasmina Stevanović Rača 80 Ljubica Filipović Bor NIŠ 81 Ljiljana Mujagić Vladičin Han 82 Milutin Vuković Medveđa 83 Zoran Mitić Pirot 84 Urhan Šaidi Preševo 85 Ljilja Milenković Knjaževac 86 Mirjana Bjeletić Prokuplje 87 Predrag Branković Vranje 88 Violeta Miladinović Ćuprija 89 Slađana Ilić Niš - Pantelej 90 Hranislav Đorđević Merošina 91 Nebojša Vidić Žitorađa 92 Dimitar Asenov Niš-Crveni Krst 93 Vlastimir Radenković Bela Palanka 94 Mile Stanojković Lebane 95 Miroslav Krstić Gadžin Han 96 Svetlana Jovanović Grad Niš 97 Marija Žikić Sokobanja Exchange – Program obuke u opštinama 8 Razumevanje institucija Evropske unije i procesa priključenja 98 Ankica Milenković Surdulica 99 Siniša Marinković Vladičin Han 100 Kosta Dimitrijević Medveđa 101 Saša Kostić Pirot 102 Anđica Tomić Knjaževac 103 Predrag Milošević Prokuplje 104 Slavica Bogdanović Ćuprija 105 Jelena Dinčić Niš - Pantelej 106 Živorad Stanisavljević Merošina 107 Ljubisav Pantić Niš - Crveni Krst 108 Radojica Ranđelović Bela Palanka 109 Dragutin Stojković Grad Niš 110 Suzana Đokić Sokobanja UŽICE 111 Savo Sredojević Bajina Bašta 112 Binela Toketić Novi Pazar 113 Dragana Bogdanović Ivanjica 114 Branko