Od Policji Państwowej Do Policji

Od Policji Państwowej do Policji

podinsp. Daniel Głowacz nadkom. Zbigniew Bartosiak radca Wydziału Historii Policji radca Wydziału Historii Policji i Edukacji Społecznej Gabinetu KGP i Edukacji Społecznej Gabinetu KGP

nów Przyfrontowych i Etapowych, na czele której postawio- policja państwowa ny został inspektor Tadeusz Brożek. Z ramienia tej komendy tworzone były oddziały policyjne, którymi obsadzano odbie- Wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości rozpoczęły rane przez armię polską tereny. W grudniu 1921 roku zostaje się prace nad utworzeniem jednolitej formacji bezpieczeństwa na ziemie wschodnie rozciągnięta moc obowiązującej ustawy o charakterze policyjnym. Oficjalny rządowy projekt ustawy o Policji. W stanie odrębności pozostaje nadal tylko policja o Straży Bezpieczeństwa przedstawiono w Sejmie 16 maja 1919 r. Śląska autonomicznego województwa. Projekt wskazywał na potrzebę uregulowania stosunków panują- Rozporządzenie Prezydenta RP o Policji Państwowej w art. 1 cych w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa i porządku publiczne- wskazuje, że Policja Państwowa jest jednolitym zorganizowa- go. Ostatecznie Sejm RP przyjął ustawę powołującą nową jedno- nym na wzór wojskowy korpusem przeznaczonym do utrzyma- litą w skali kraju formację policyjną 24 lipca 1919 r., nadając jej nia bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego. nazwę Policja Państwowa. W pierwotnej fazie prac ustawowych Pierwszym Komendantem Głównym Policji Państwowej, formacja policyjna miała nosić nazwę Straż Bezpieczeństwa. w stopniu inspektora generalnego, został w dniu 24 lipca Z chwilą wejścia w życie ustawy o Policji Państwowej formalnie 1919 r. Władysław Henszel. Funkcję pełnił do kwietnia 1922 r. przestały istnieć dotychczas działające formacje porządku pu- Jego głównym zadaniem było przeprowadzenie unifikacji struk- blicznego, takie jak: milicje ludowe, policje komunalne, milicje tur policyjnych na ziemiach pozaborowych. Sytuacja polityczna obywatelskie, komitety obywatelskie, miejskie straże obywatel- w kraju i czas wojny polsko-bolszewickiej nie sprzyjały reali- skie, żandarmerie krajowe, straże kolejowe, straże rzeczne. zacji zadania. Na mocy rozporządzeń Rady Obrony Państwa Wdrażanie nowej organizacji Policji Państwowej trwało przez z dnia 30 lipca oraz z dnia 6 sierpnia 1920 r. Policja Państwowa kilka lat. Obejmowało swoim zasięgiem również tereny kre- została objęta całkowitą militaryzacją. Przejawem militaryza- sów wschodnich i Śląska. Działania wojny polsko-bolsze- cji było m.in. podporządkowanie policji władzom wojskowym wickiej (1919–1921) utrudniały prace organizacyjne nowo i przejęcie roli żandarmerii wojskowej. powołanej formacji, która również angażowała swoje siły W roku 1920 zostały wprowadzone jednolite stopnie policyjne w zmagania wojenne. niemające charakteru stopni wojskowych. Dlatego też komen- Przebieg tworzenia organizacji Policji Państwowej ilustruje danci główni Policji Państwowej chętniej używali mundurów zapis w Skrypcie do użytku wewnętrznego Normalnej Szkoły wojskowych (sami będąc w stopniu wojskowym np. pułkow- Fachowej dla Szeregowych w Mostach Wielkich. nika czy generała). Wciąż trwał proces unifikacji służby po- Po odparciu najazdu bolszewickiego przy Komendzie Głównej licyjnej. Od kwietnia 1922 r. funkcję komendanta głównego Policji Państwowej utworzona została Komenda Policji Tere- Policji Państwowej pełnił Wiktor Hoszowski. Był to trudny

117 polskiej formacji policyjnej

Ilustracja stopni policyjnych wprowadzonych w 1920 r. (źródło: Dz. U. RP z 1920 r. Nr 26, poz. 159).

118 KWARTALNIK POLICYJNY 2/2014 Historia Policji Policja Państwowa okres wewnętrznego niepokoju politycznego w kraju. 20 maja boratoria, psy policyjne itd.). Istotne znaczenie miało także 1922 r. komendant główny Policji Państwowej wprowadził polepszenie sytuacji materialnej funkcjonariuszy (wzrost wy- z mocą rozporządzenia instrukcję służbową. nagrodzeń), choć nadal pozostawała ona daleka od oczekiwań. Zmiany w regulacjach prawnych pozwoliły na utworzenie Warto również podkreślić odciążenie Policji od zadań łączą- urzędu śledczego przy każdej komendzie okręgowej. In- cych się z wykonywaniem wielu drobnych, chociaż uciążli- strukcja służbowa określała zadania okręgowych urzędów wych i czasochłonnych czynności (jak utrzymywanie po- śledczych, tj. prowadzenie dochodzeń w sprawach skompli- rządku na placach i targach, doprowadzanie „niepokornych” kowanych o poważnym znaczeniu, instruowanie i kontrolę petentów do urzędów administracji publicznej itp.), co pozwa- policji śledczej. Natomiast ekspozytury śledcze wykonywały lało jej się skupić na realizacji zadań policyjnych. bezpośrednią obserwację, współpracę z siecią konfidentów Komendant Janusz Maleszewski rozpoczął reorganizację szkol- i zadania w zakresie wykrywania przestępstw i ścigania prze- nictwa policyjnego. Wynikało to z przekonania o podstawo- stępców. Podpułkownik Wojska Polskiego nadinspektor Poli- wym znaczeniu odpowiedniego przygotowania zawodowego cji Państwowej Wiktor Hoszowski zakończył pełnienie swojej policjanta do służby. 25 maja 1928 r. powołano do życia dwa funkcji w marcu 1923 r. rodzaje szkół: szkołę oficerską w Warszawie oraz szkoły dla Po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza od marca szeregowych w Żyrardowie, Sosnowcu i Mostach Wielkich 1923 r. obowiązki komendanta głównego Policji Państwowej (w trakcie budowy). Szkoły zostały podporządkowane bezpo- pełnił pułkownik WP Michał Bajer (jednocześnie dyrektor średnio komendantowi głównemu. Ważne dla procesu szko- Departamentu MSW). W okresie sprawowania przez niego leniowego było stworzenie nowoczesnego programu kształ- funkcji komendanta, tj. do lipca 1923 r. przeprowadził zmia- cenia funkcjonariuszy policyjnych, który został zatwierdzony ny kadrowe, m.in. zwolnił ze stanowiska kilku wyższych 3 czerwca 1928 r. W 1929 r. zorganizowano pierwsze kursy spe- funkcjonariuszy oraz dokonał zmian personalnych w komór- cjalistyczne dla policji śledczej i kobiecej. kach odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa. Ponad- W listopadzie 1929 r. zostało utworzone muzeum policyjne, to przeprowadził operację dogłębnej reorganizacji wywiadu które gromadziło w trzech działach: historycznym, organiza- policyjnego. cyjnym i kryminologicznym eksponaty dotyczące organiza- W lipcu 1923 r. na czele Policji Państwowej stanął inspektor cji, działalności służbowej i życia policji. Ujednolicono za- Policji Państwowej Marian Borzęcki. Od początku zaanga- opatrzenie policjantów w broń osobistą, rewolwery Nagant żowany w organizowanie policji, był osobą łączącą teorię w liczbie 4 tys. sztuk, produkowane w kraju. W 1930 r. policyjnej służby z praktyką. Dążył do utrzymania samo- 85% jednostek policyjnych uzyskało połączenia telefoniczne. dzielności służby policyjnej i jej unowocześnienia. Na czas W tym samym roku zorganizowano lotnictwo policyjne. Pod sprawowania przez niego funkcji komendanta głównego PP koniec 1930 r. policja dysponowała następującymi środkami przypadają wydarzenia zamachu majowego (1926 r.). Policja lokomocji: 92 samochodami osobowymi, 34 ciężarowymi, Państwowa nie angażowała się w walki po żadnej stronie, 70 motocyklami, 1119 rowerami, 15 łodziami motorowymi, wykonywała swoje rutynowe zadania. Okres ten, ze wzglę- 3 ślizgowcami. du na zmiany polityczne i budowanie nowej filozofii funk- Trwająca niemal 9 lat – najdłuższa kadencja komendanta cjonowania państwa, był trudnym sprawdzianem dla PP. głównego Policji Państwowej – wywołała wiele pozytywnych W listopadzie 1926 r. Marian Borzęcki został zwolniony ze skutków dla formacji. Należy to zaznaczyć tym bardziej, że stanowiska. Do 1925 r. utworzono na terenie całego kraju czas wprowadzanych innowacji przypadł na okres światowe- szesnaście komend okręgowych i Komendę Główną Policji go kryzysu finansowego po 1929 r. Województwa Śląskiego. W 1927 r. działały już 273 komen- W styczniu 1935 r. kierowanie Policją Państwową objął ge- dy powiatowe. nerał dywizji WP (generalny inspektor PP) Józef Kordian Zaufanie, jakim marszałek Józef Piłsudski darzył pułkowni- Zamorski. Studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych ka Janusza „Jagryma” Maleszewskiego, było przesłanką do Krakowie u Józefa Mehoffera (podobnie jak jeden z jego po- mianowania go na stanowisko komendanta głównego Po- przedników – gen. WP Kazimierz Młodzianowski – komen- licji Państwowej w listopadzie 1926 r. W styczniu 1928 r. dant główny Policji Komunalnej i Milicji Ludowej pełniący w gazecie policyjnej „Na Posterunku” komendant tak cha- tę funkcję do 28 maja 1918 r.). W 1936 r. ukazał się pierwszy rakteryzował cechy policjanta: Uczciwość, odwaga, energia numer dwumiesięcznika „Przegląd Policyjny”, który zawie- i stanowczość, grzeczność i uprzejmość muszą cechować pol- rał profesjonalne treści z obszaru pracy policyjnej. Pismo skiego policjanta. Tylko wtedy, jeśli będzie posiadał te przede zdobyło uznanie na arenie europejskiej. W tym samym roku wszystkim cnoty i zalety, będzie on mógł sprostać licznym zostały przywrócone stopnie policyjne w dużej części ade- i ciężkim włożonym nań zadaniom i osiągnąć w ten sposób kwatne do wojskowych, a także wprowadzono nowy wzór największą radość życia – poczucie należytego spełnienia obo- umundurowania. wiązku. We wrześniu 1939 r., kiedy wybuchła II wojna światowa, for- Władze sanacyjne dbały o wyszkolenie i wyposażenie poli- macja policyjna liczyła około 35 tys. osób. Według planów cjantów. Wprowadzono system ciągłego doszkalania i rota- przedwojennych, na obszarze, na którym nie obowiązywał cji funkcjonariuszy (np. przenoszono ich z pracy śledczej do stan wojenny, miała podlegać komendantowi głównemu PP, ogólnej, z dużych miast do mniejszych i odwrotnie, tak aby a tam gdzie był wprowadzony – naczelnemu wodzowi. Miał mogli zdobyć doświadczenie w różnych warunkach). Szkole- nią kierować szef żandarmerii. Plany te nie zostały zrealizo- nia obejmowały również zapoznawanie się z nowymi metoda- wane z uwagi na błyskawiczną ofensywę wojsk niemieckich mi śledczymi, technikami ujawniania dowodów (daktylosko- i późno wydany rozkaz o militaryzacji PP (10 września pia itp.). 1939 r.). Komendant Józef Kordian Zamorski wraz z człon- Uzupełniono wyposażenie Policji o środki i urządzenia nie- kami aparatu władz centralnych opuścił Warszawę 6 września zbędne do wypełniania jej zadań (broń, specjalistyczne la- 1939 r., a następnie ewakuował się do Rumunii.

119 polskiej formacji policyjnej

Funkcjonariusze Policji Państwowej podczas pełnienia służby

zdj. archiwum Z. Bartosiaka; Dziesięciolecie służby bezpieczeństwa w Polsce odrodzonej”, wyd. Gazety Administracji i Policji Państwowej w Warszawie, Warszawa 1925; wystawa fotografii „Policja Państwowa 1919–1939” ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego i Gabinetu Komendanta Głównego Policji

120 KWARTALNIK POLICYJNY 2/2014 Historia Policji Policja Państwowa

w Ostaszkowie przetransportowano nie tylko policjantów, ale Policjanci ofiarami zbrodni również żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza, Żandarmerii katyńskiej Wojskowej, funkcjonariuszy Służby Więziennej, urzędników wymiaru sprawiedliwości, osadników wojskowych i duchow- nych, m.in. 240 oficerów policji i żandarmerii, 775 podoficerów „Był policjantem, to wystarczy, by go rozstrzelać” – w ten spo- policji i 4924 szeregowych policji. Obóz zorganizowany był na sób pieczętowano los zdecydowanej większości policjantów wyspie Stołbnyj jeziora Seliger, w zabudowaniach poklasztor- wziętych do niewoli sowieckiej po 17 września 1939 r. nych. Warunki bytowe były bardzo trudne ze względu na niskie Według szacunkowych danych w tym okresie na Kresach racje żywnościowe oraz słabo ogrzewane pomieszczenia. Wschodnich internowano 12 tys. funkcjonariuszy i pracowni- Decyzja o losie jeńców z Ostaszkowa zapadła 5 marca 1940 r. ków policji. Jeńcy byli gromadzeni w obozach, które organizo- podczas posiedzenia Biura Politycznego Komitetu Centralnego wano na przełomie października i listopada 1939 r. Do obozu Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików). Sta- lin, Woroszyłow, Mołotow, Mikojan i Kaganowicz podjęli decy- zję o akceptacji wniosku Berii o rozpatrzenie w trybie specjal- „Był policjantem, to wystarczy, nym, z zastosowaniem kary śmierci przez rozstrzelanie, spraw by go rozstrzelać” 14 736 polskich jeńców, w tym 1030 oficerów i podoficerów policji, ochrony pogranicza i żandarmerii oraz 5138 szeregowych policji, żandarmerii, więziennictwa i wywiadu. Uzasadnienie wniosku brzmiało: „wszyscy oni – są zatwardziałymi, nie roku- jącymi poprawy wrogami władzy radzieckiej”. Likwidację obozu w Ostaszkowie rozpoczęto 4 kwietnia 1940 r. Kolejne grupy jeńców przewożono do Kalinina (obecnie Twer), do budynku zarządu obwodowego NKWD (dziś Twerski Insty- tut Medyczny), gdzie w podziemiach gmachu przygotowano specjalną dźwiękochłonną celę. Tam strzałami w tył głowy za- bijano jeńców, a następnie przewożono ich zwłoki do Miedno- je, gdzie grzebano je na terenie ośrodka rekreacyjnego NKWD. Zbiorowe doły śmierci mieściły od 250 do 300 ciał. Prace eks- humacyjne i badawcze pozwoliły na ustalenie, że w tym miej- scu znajdują się zwłoki 6288 jeńców z obozu w Ostaszkowie. W Miednoje utworzono Polski Cmentarz Wojenny. Jest to naj- Ostaszków – tablica przed klasztorem, w którym więziono funkcjonariuszy Policji Państwowej większa nekropolia policyjna na świecie. Jak dotąd nie poznano wszystkich miejsc kaźni i grobów poli- cjantów zamordowanych na terenie byłego ZSRR.

Policja Polska Generalnego Gubernatorstwa

Wrześniowa klęska 1939 r. postawiła przed policjantami dyle- mat dotyczący dalszego pełnienia służby. Rozkazem Wyższego Dowódcy SS i Policji z dnia 30 października 1939 r. powołano do służby wszystkich funkcjonariuszy Policji Państwowej. Za Zejście do piwnicy, w której dokonywano egzekucji. niewykonanie tego polecenia groziły najsurowsze kary. Policja Dawna siedziba NKWD w Twerze ta zwana była Policją Polską lub granatową (ze względu na kolor mundurów). Weszła ona w skład pionu niemieckiej policji po- rządkowej o ograniczonych uprawnieniach. Godło państwowe na czapkach policyjnych zastąpiono w większości przypadków godłami z herbami miast. Policjanci posiadali na wyposażeniu broń palną i amunicję. Jesienią 1941 r. w strukturach AK został powołany Państwowy Korpus Bezpieczeństwa i Referat Policyjny 995, którego komendantem głównym został insp. Marian Kozielewski. Losy policjantów z tamtego okresu były bardzo różne. Wielu z nich współpracowało z organizacjami konspiracyjnymi. Straty funkcjonariuszy PP w czasie okupacji hitlerowskiej były znacz- ne. Wielu policjantów zostało aresztowanych, część trafiła do obozów zagłady. Ważnym momentem był wybuch powstania Uroczystości ku czci pomordowanych w Miednoje, 2012 warszawskiego, w którym wzięli udział również policjanci. O tym, jak ograniczone zaufanie do „policji granatowej” miał zdj. A. Załęski i Z. Bartosiak

121 polskiej formacji policyjnej

okupant, świadczy to, że plany niemieckie na wypadek wybuchu powstania nie zakładały użycia sił PP, tylko rozbrojenie, areszto- wanie funkcjonariuszy, a nawet rozstrzelanie, jak też postąpiono Milicja obywatelska z wszystkimi funkcjonariuszami XXII komisariatu przy ulicy Wolskiej w Warszawie. Okupant umieścił funkcjonariuszy PP na liście osób, które po wybuchu powstania miano zlikwidować. Korpus Policji Państwowej został rozwiązany rozporządzeniem Krajowej Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 1944. Równolegle Policja Państwowa została rozwiązana dekretem PKWN z dnia 15 sierpnia 1944 r. o rozwiązaniu Policji Państwowej (tzw. granatowej policji). Zaraz po zakończeniu wojny, jeszcze w roku 1945, po dokonanej przez nową władzę weryfikacji, część poli- cjantów dopuszczono do pełnienia służby w powołanej Milicji Obywatelskiej. Jednakże komuniści negatywnie ocenili Policję Państwową, rozwiązując tę formację. Wielu z około tysiąca po- licjantów z byłej PP usunięto ze służby w MO po kolejnej weryfikacji w latach 1948–1949. Dopiero przeszło 60 lat później doszło do rehabilitacji dobrego imienia Policji Państwowej i uhonorowania policjantów, którzy oddali życie za Ojczyznę. W dniu 25 lipca 2008 r. Sejm Rze- czypospolitej Polskiej uchwałą w sprawie uczczenia pamięci funkcjonariuszy Policji Państwowej II RP wyraził szacunek i uznanie dla Policji Państwowej II RP.

Milicja obywatelska

7 października 1944 r. PKWN przyjął dekret o Milicji Oby- watelskiej. MO została włączona w struktury resortu bezpie- czeństwa. Oprócz zadań związanych z budowaniem i utrwala- niem władzy ludowej jednostki terenowe milicji realizowały standardowe zadania z zakresu zabezpieczenia porządku oraz wykrywania i ścigania sprawców przestępstw kryminalnych. Pierwszym komendantem głównym MO był gen. Franciszek Jóźwiak, pseud. Witold. Przez cały okres swojego działania MO była w różny sposób związana z organami bezpieczeństwa PRL-u, co niewątpli- wie negatywnie wpływało na opinie społeczeństwa o milicji. Szczególnie dotyczyło to Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej. Oddziały te używane były m.in. do pacyfikacji demonstracji społecznych, a w roku 1981 uczestniczyły także w pacyfikacji kopalni „Wujek”. Milicja Obywatelska była naj- dłużej funkcjonującą w historii Polski formacją policyjną. For- macją określaną jako „zbrojne ramię władzy”, od samego po- czątku związaną z budującym nową powojenną rzeczywistość systemem politycznym. Nie zmienia to faktu, że Milicja Obywa- telska miała również swoje osiągnięcia w zwalczaniu przestęp- czości kryminalnej. Stosowanie adekwatnych do tamtych cza- sów metod, wzbogacanych nowoczesnymi – jak na tamte czasy – technikami śledczymi, doprowadziło do rozwiązania kilku spraw, które wstrząsnęły ówczesną opinią publiczną, np. sprawy seryjnego mordercy określanego mianem „Wampir” ze Śląska. W latach osiemdziesiątych część milicjantów próbowała rozpo- cząć działalność związkową. Jednak opór ze strony ówczesnego kierownictwa resortu spraw wewnętrznych i szykany wobec or- ganizujących związki nie doprowadziły do rozwinięcia i legali- zacji ich działalności. Na związek zawodowy milicjanci musieli zaczekać aż do zmian ustrojowych, kiedy to już w nowych ramach prawnych, pod nową policyjną nazwą, związkowcy mogli oficjalnie działać po zarejestrowaniu Niezależnego Samorządne- go Związku Zawodowego Policjantów w dniu 11 maja 1990 r. zdj. archiwum KGP

122 KWARTALNIK POLICYJNY 2/2014 Historia Policji Policja od 1990 r.

policja POLICJA Ostatecznie podczas zmian ustrojowych w kwietniu 1990 r. ustawą Sejmu zniesiono Milicję Obywatelską, a w jej miej- sce powołano Policję, działającą w oparciu o zasadę apoli- tyczności i współdziałania ze społeczeństwem. Pierwszym komendantem głównym Policji został w dniu 10 maja 1990 r. płk Leszek Lamparski. Wraz ze zmianami ustrojowymi rozpoczął się w Policji proces zmian, wykraczających daleko poza zmianę nazewnictwa formacji. Kolejni komendanci główni kontynuowali rozpoczętą wraz z kwietniową ustawą wielopłaszczyznową transformację formacji policyjnej. Działania Policji zostały wyraźnie oddzie- lone od działań służb bezpieczeństwa państwa. Wyrazem tego jest chociażby zasada apolityczności formacji i jej funkcjonariuszy, realizowana poprzez ustawowy zakaz przynależności do partii politycznych. Ustawa z 1990 r. zdefiniowała nową filozofię działania formacji, opartą na służbie na rzecz społeczeństwa, a w szczegól- ności na rzecz lokalnych społeczności; formacji zdobywającej swoją służbą zaufanie społeczne i włączającej obywateli do współdziałania i współodpowiedzialności za bezpieczeństwo. Ta nowa filozofia wymagała nowych form działań policyjnych. Policja obok działań o charakterze represyjnym uruchamiała wiele działań prewencyjnych opartych na współdziałaniu z lo- kalnymi samorządami i społecznościami. Lata 90. to dla Policji okres zmian strukturalnych ukierunko- wanych na priorytety zbliżenia się do lokalnych społeczno- ści. Jednym z elementów takich zmian w tamtym czasie było uwzględnienie możliwości organizowania posterunków policji lokalnej. Wielopłaszczyznowe zmiany polskiej Policji zostały zauważo- ne na arenie międzynarodowej. 27 września 1990 r., podczas Zgromadzenia Ogólnego Interpolu w Ottawie, ponownie przy- jęto Polskę do tej organizacji. Od 1998 r. współpraca między- narodowa m.in. z Interpolem odbywa się za pośrednictwem Biura Międzynarodowej Współpracy Policji KGP. Wraz ze zmianą formacji zmieniły swoje oblicze policyjne wydawnictwa. Tygodnik „W Służbie Narodu” został zastąpio- ny przez „Magazyn Kryminalny 997” i „Gazetę Policyjną”, a następnie przez obecny tytuł „Policja 997”. Lata 90. rozpoczęły nowy styl zarządzania polską Policją. Za- częto korzystać z badań opinii publicznej i badań społecznych ocen poczucia bezpieczeństwa. Trudności zmian transformacji ustrojowej miały wpływ na pojawienie się nowych rodzajów przestępczości. Ważnym wydarzeniem tamtego okresu, które poruszyło środowisko policyjne i opinię publiczną, było zabójstwo 25 czerwca 1998 r. byłego komendanta głównego Policji nadinsp. Marka Papały. Odpowiedzią na rosnące zagrożenia związane z przestępczo- ścią zorganizowaną było powołanie w 2000 r. Centralnego Biura Śledczego oraz nowe rozwiązania prawne, jak chociaż- by instytucja świadka koronnego. 1 stycznia 1999 r. to data reformy administracyjnej kraju, która wpłynęła również na strukturę organizacyjną Policji. Powoła- ne zostały m.in. komendy powiatowe Policji. Wraz z początkiem stulecia polska Policja podjęła wysiłki na rzecz przygotowania się do działania w ramach wspólnoty europejskiej, czego wyrazem było przyjęcie Polski do Europolu z dniem 1 listopada 2004 r. Już od marca 1992 r. policyjni zdj. archiwum CSP i KGP

123 polskiej formacji policyjnej

bezpieczeństwa w ruchu drogowym, łączności i informatyki, policyjne laboratoria. Z kolei w roku 2013 wszedł w życie program standaryzacji komend i komisariatów Policji. Ce- grupy rekonstrukcyjne lem programu, oprócz stworzenia jednolitych standardów jest wytworzenie nowej jakości obsługi interesantów oraz popra- wa warunków pełnienia służby przez policjantów. Do końca stycznia 2014 r. wybudowano lub zmodernizowano 51 komend i komisariatów. Policja stała się jednym z liderów w inicjowaniu działań pro- filaktycznych w obszarach związanych z bezpieczeństwem. Pomysły na profilaktykę są rozwijane we współpracy z partne- rami społecznymi, wspólnie z Policją realizującymi idee spo- łeczeństwa obywatelskiego. Przykładem rozwijania tego typu działań jest prowadzony od 2006 r. program „Profilaktyka a Ty” (wcześniej pod nazwą „Profilaktyka a Teatr”), skierowa- ny do młodzieży i aktywizujący ją do działań na rzecz życia bez uzależnień i reagowania na patologie społeczne. Policja rozpoczęła zmiany w systemie zarządzania, wprowa- dzając narzędzia zarządzania strategicznego, w tym w obszarach planowania, sprawozdawczości i oceny pracy Policji, i na ich podstawie formułując priorytetowe kierunki działania. Niezwykle ważne dla oceny całej formacji stały się badania opinii publicznej. Na ich podstawie wiemy, że od kilku już lat Policja cieszy się dużym zaufaniem społecznym, które sięgało na przestrzeni ostatnich lat nawet przeszło 70% respondentów dobrze oceniających pracę Policji. Ważnym elementem wpływającym na takie odczucia społecz- ne jest wizerunek całej formacji, budowany przez wszystkich jej funkcjonariuszy. Jednym z aspektów praktycznej realizacji nowej jakości wizerunkowej Policji było wprowadzenie w roku 2012 nowego ceremoniału policyjnego. Policja nieodmiennie kojarzy się z niepodległym bytem pań- zdj. Z. Bartosiak stwowym, czego istotny wymiar realizowany jest poprzez kultywowanie policyjnych tradycji, wyrażanie szacunku dla symboli narodowych. Do tych tradycji patriotycznych, ze eksperci uczestniczyli w międzynarodowych misjach pokojo- źródłami sięgającymi Policji Państwowej, odnoszą się liczne wych. Jedna z największych to misja w Kosowie. grupy policyjnej rekonstrukcji historycznej. Nawiązując do Akcesja Polski do Unii Europejskiej, a w konsekwencji przy- Policji Państwowej II RP, 21 lipca 1995 r. Sejm RP ustanowił stąpienie do Strefy Schengen postawiło przed Policją nowe dzień 24 lipca świętem Policji. wyzwania związane chociażby ze zniesieniem kontroli gra- W roku obchodów 95-lecia polska Policja, realizując swoje nicznych. Jednym z najważniejszych elementów związanych ustawowe zadania, jest jednym z istotnych filarów polskiej z nową sytuacją było wdrożenie zapisów ustawy z dnia państwowości, a zdaniem Komendanta Głównego Policji 24 sierpnia 2007 r. o udziale Rzeczypospolitej Polskiej nadinsp. dr. Marka Działoszyńskiego policjant jest wizytówką w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Wizowym Syste- państwa. mie Informacyjnym (Dz. U. Nr 165, poz. 1170, z późn. zm.). Koordynacją współpracy w ramach SIS zajęło się Polskie Bibliografia Biuro SIRENE, które rozpoczęło funkcjonowanie w pełnym Komendanci główni polskiej Policji, pod redakcją Piotra Majera, Szczyt- wymiarze od 10 września 2007 r. – w ścisłej współpracy no 2009. z oficerami dyżurnymi Interpolu i Europolu. Robert Litwiński, Korpus Policji w II Rzeczypospolitej, UMCS, Lublin W Policji wprowadzono nowoczesne rozwiązania informa- 2010. tyczne związane z bazami danych AFIS i KSIP oraz z syste- Zbiór przedmiotów PP do użytku wewnętrznego Normalnej Szkoły Fa- mami łączności. Na proces unowocześniania Policji ogromny chowej dla szeregowych w Mostach Wielkich (II RP). wpływ miała ustawa z dnia 12 stycznia 2007 r. o ustanowieniu Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwo- Summary wej Straży Pożarnej i Biura Ochrony Rządu w latach 2007– 95 years - from the State Police to the Police 2011 (Dz. U. Nr 35, poz. 213, z późn. zm.). Jej efekty to m.in. Along with regaining the independence by Poland works on creating the uni- nowy tabor radiowozów w nowych barwach kolorystycznych, fied security body of police character started. The formal government bill on nowe wzory mundurów i podwyżki płac. the Security Guard was presented in the Parliament on 16 May 1919. The project indicated the need to regulate relations in the field of protection of Obecność Polski w Unii Europejskiej stymulująco wpłynęła safety and public order. Eventually, the Parliament of the Republic of Poland na funkcjonowanie Policji. Zmiany dotyczyły wszystkich ob- passed a bill appointing on 24 July 1919 a new, unified in the scale of the szarów jej działania. Policja stała się beneficjentem funduszy country, police formation, naming it the State Police. unijnych, z których finansowanie wzmocniło m.in. obszary Tłumaczenie: Renata Cedro, WP csp

124 KWARTALNIK POLICYJNY 2/2014