2021 LENTE Het Pajot Zenne magazine

TRI EDS JD W Win een overnachting met ontbijt bij B&B PLUK DE DAG Hof Ter Haegen 6 p. 1 Kijk snel op Grijp de nacht

Krijg een inkijk in het leven van de vleermuis Wandel mee in het spoor van de boommarter Ontdek de magie van de toverlantaarn Duik in het verleden van onze begraafplaatsen Sta mee op de planken met de theatertechnicus Pajot Zenne in beeld Ga je wel eens op stap in het prachtige Pajot- tenland & Zennevallei, gewapend met een camera? Wil je meer dan je mooiste beelden enkel te delen via instagram en facebook? Dan ben jij de m/v die wij zoeken! Voorzie jouw foto’s van de hashtag #penzine en wie weet komt jouw foto wel terecht in het vol- gend nummer én win je een boekenpakket over de regio. Laat de fotograaf in jezelf los

en breng landschap, erfgoed, cultuur en Andries De Schrijver: [- E Y E C O N T A C T -] toeristische trekpleisters van onze regio in beeld. Voor deze editie was de jury zo gechar­ meerd door de foto van de zon in Borcht­ lom­beek van Celine Labie dat we het Celine Labie: "Is not this a true autumn day? Just the still melancholy that I love—that prompt tot coverbeeld bombardeerden. makes life and nature harmonize." Proficiat!

ontdek Elk jaar meer bloemen in Sint-Pieters-Leeuw mijn plekje Het is telkens weer uitkijken naar de lente, zeker in Sint-Pieters-Leeuw. Overal bloeien mooie gele paasbloemen in de bermen en perken. De Leeuw tooit zich met gele manen! We vroegen ons af wie achter dit mooie initiatief zit en kwamen al gauw terecht bij Hubert Avaux, die vlakbij Coloma woont.

Vorig jaar werden al voor de 33ste keer bloembollen bijgeplant te steunen. Rond de kerk van Sint-Pieters-Leeuw staan bomen in Leeuw. Na al die jaren zijn het intussen meer dan 100 000 die nu nog gezond zijn, maar die ooit gekapt zullen worden bloembollen die de grond in gingen. Alles startte vanuit de lokale omwille van de veiligheid. Het zou mooi zijn om er dan opnieuw KWB werking, waar Hubert Avaux destijds heel actief was. "Naar fruitbomen te planten want zo was het vroeger. Er bestaat nog 2 aanleiding van het jaarthema leefmilieu in 1988 kwam er een een schilderijtje van hoe het er toen uitzag: fruit, bloesems en voorstel van de pastoor om wat bloembollen te planten rond de een veel zichtbaardere kerk.” kerk aan de Rink. Het gemeentebestuur wilde dit graag steunen en had nog ergens een budget over. Van het een kwam het ander Een belevingstuin en tot mijn verbazing werden er 16 000 bloembollen geleverd”, Eind vorig jaar werden de bloembollen geplant langs de Galgstraat: herinnert Hubert zich. Het is gelukt om al die bollen, met 27 men- uitzonderlijk waren het witte bloemen in plaats van gele trom- sen, in één voormiddag in de grond te krijgen. Sindsdien wordt er petnarcissen. Dit najaar vindt de plantactie plaats in de tuin van elk jaar geplant, met veel dank aan de goede samenwerking met woonzorgcentrum Zilverlinde in Zuun. Die tuin wordt momenteel de gemeente, cultuurraad en het lokale tuincentrum. als belevingstuin ingericht door Regionaal Landschap Pajotten- land & Zennevallei en zal ook openstaan voor de buurt. Nostalgie Voor Hubert zijn de bloemen ook een mooie herinnering aan het boerenmoestuintje van zijn grootmoeder, waar vroeger altijd een perkje bloemen in voorzien werd: “Ik herinner me nog goed het landelijke Leeuw van destijds en de liefde voor dat boeren- leven zit er diep in bij mij. Ook het Belgisch Trekpaard is een van m’n passies. Het is geen toeval dat Sint-Pieters-Leeuw zich pro- fileert als trekpaardengemeente met een jaarlijks festival in het Colomapark.” Een andere grote interesse van Hubert zijn rozen en oude variëteiten van hoogstamfruitbomen, twee troeven van het Colomapark en de -rozentuin.

Boomgaarden Hubert heeft veel boomgaarden zien verdwijnen uit het land- schap, maar heeft enkele voorstellen: “We zouden alle landbou- wers in de streek kunnen stimuleren om opnieuw een dozijn fruitbomen aan te planten om de traditie te bewaren en de natuur Goede morgen! Goede avond! Geen idee wanneer je ons PenZine ter hand neemt en dat doet er ook niet toe. Al denk ik wel dat het tijdstip van de dag ervoor zorgt dat je de artikels op een andere manier leest. Dat is net zo met een wandeling in het landschap. Wandel je ’s morgens, ’s middags, ’s avonds of zelfs ’s nachts? Je merkt ongetwijfeld EDITOOOO andere zaken op. Bovendien word je vanaf valavond omringd door een aantal nacht- dieren. De mysterieuze vleermuizen fladderen in het rond, de mensenschuwe boom- marter gaat op pad en de steenuil roept erop los. Ook onze gesprekken zijn anders naarmate de dag vordert. We kennen allemaal wel de goede gesprekken rond de vuurschaal.

Wij leven vooral tijdens de dag, maar heel wat mensen zijn ook ’s nachts in de weer. Denk maar aan bakkers, lambiekbrouwers en landbouwers. Het nachtleven is een leven apart. Tot maart vorig jaar associeerde ik mijn nachtleven vooral met feestjes. Nu staan die feestjes noodgedwongen even on hold, maar ik ben er zeker van dat ze ooit terugkomen. Pluk de dag, grijp de nacht en vooral … hou het gezond!

Annelys De Vet Luc Lippens Bart Moens ontwerper en onderzoeker streekgids kunsthistoricus

“Ik ben benieuwd hoe de Pajot- "Het brouwen van lambiek gebeurt “De toverlantaarn – vandaag in de vergetelheid ten hun eigen regio verbeelden” via de eeuwenoude slijmmethode." geraakt – was voor de komst van de cinema en televisie het eerste visuele massamedium” Lees meer pagina 12 Lees meer pagina 10 Lees meer pagina 22

INHOUD

4-5 Kort nieuws uit jouw streek 3 20-21 Deze uil heeft een plan 6-9 Vleermuizen, mysterieuze dier- tjes van de nacht 22-23 Magische beelden met de toverlantaarn 10-11 Het verhaal van de lambiek 24 Koterhoekske: Geef jouw geheime 12-13 Subjectieve atlassen: boodschap door met Morsecode de verrassing van deverbeelding 25 Vroege vogels, die boerkozen 14-15 Achter de schermen met een theatertechnicus 26-27 Uit in de regio

16 Verdeelpunter in dekij- 28-29 Van kerkhof naar begraafplaats ker: B&B Hof Ter Haegen 30-36: Erfgoeddag: 2 dagen en 1nacht 17-19 Plan Boommarter: groen lint geeft zuurstof

COLOFON Pajot & Zenne magazine verschijnt drie keer per jaar met Redactie: Judith De Waele - Nikki Van de Wall - Koen Demarsin oplage van 18 500 exemplaren in de gemeenten: Affligem, - Hilke Arijs - Mieke Vercruijsse - Alwin Loeckx - Bart Claes Bever, Beersel, Dilbeek, Drogenbos, Galmaarden, Gooik, (Wartaal) - Annelies Desmet Halle, Herne, Lennik, Liedekerke, Linkebeek, Pepingen, Roosdaal, Sint-Genesius-Rode, Sint‑Pieters‑Leeuw, Ternat. Vormgeving en druk: ABC Drukkerij, Meerbeke.

Verantwoordelijke uitgevers: Regionaal Landschap, www.pajot-zenne.be Erfgoedcel, Onroerend Erfgoeddienst, Toerisme www.westrand.be - www.erfgoedcelpz.be Vlaams‑Brabant en Cultuurregio Pajottenland Zennevallei. www.toerismevlaamsbrabant.be Natuur met Zorg kort nieuws De 16 regionale landschappen zet- ten dit jaar samen met de zorgin- stellingen volop in op vergroening UIT JOUW STREEK van de buitenruimtes. Een natuur- lijke omgeving rond zorgcentra verbetert namelijk de kwaliteit van de zorg én biedt voordelen voor de Fietsnetwerk vernieuwd natuur. Regionale landschappen hebben expertise in het ontwer- Vanaf de paasvakantie kan je nieuwe pen van groene ruimtes, de aanleg en het beheer ervan. Door fietsknooppunten spotten in onze de kennis van (tuin)therapeuten en regionale landschappen regio. Toerisme Vlaams-Brabant samen te brengen, ontstaan er mooie projecten. De mogelijk- vernieuwde het fietsnetwerk in de heden om de omgeving van een zorginstelling te vergroenen Groene Gordel, met veel extra en zijn talrijk. Denk maar aan de aanleg van rolstoeltoeganke-

aangepaste trajecten en knooppun- © Lander Loeckx lijke paden met rustbanken en schaduwbomen, stilte- en ten als resultaat. Je ontdekt het allemaal met de nieuwe fiets- belevingstuinen, natuurlijke bloemenweides, vijvers, uit- kaart Vlaams-Brabant of digitaal met de fietsrouteplanner. Weet kijkpunten, beweeg- en belevingsparcours voor bewoners, je niet direct welke route te kiezen? Toerisme Vlaams-Brabant dementietuin, een dierenhoekje … stippelde er een paar voor jou uit. Wat denk je van de Pajotse Panoramaroute, de Kastelenroute of de Sierlijke Zenneroute? Bekijk de inspiratiegids op www.pajot-zenne.be.

Je vindt deze en nog vele andere routes op www.toerisme vlaamsbrabant.be/fietsen. We blijven ‘weg van God’ Maar liefst 14 kerkelijke collecties Natuurspel ‘Welk dier ben ik?’ werden de afgelopen 2 jaar geïn- ventariseerd en zijn nu raadpleeg- Ben je stoer als een vliegend hert? Kan je klimmen als een baar via Erfgoedplus.be. Meer dan eikelmuis? Of fluit je net zo mooi als de vroedmeesterpad? 4000 objecten werden beschreven Met het beestig spelpakket “Welk dier ben ik?” ontdek je op en gefotografeerd. Maar daar stopt welk dier jij het meest lijkt. Tijdens het spel vol leuke opdrach- het niet! Na het roerend erfgoed is het nu de beurt aan het ten leer je drie bijzondere dieren kennen die rond het Zoni- immaterieel religieus erfgoed. Daarom nemen we de proces- ënwoud leven. Dit spelpakket, op maat van kinderen van 5 sies, ommegangen en andere religieuze tradities uit Pajotten- 4 tot 10 jaar, is er voor (jeugd)verenigingen en scholen, maar land Zennevallei onder de loep en daar hebben we jou voor ook voor families die het bijvoorbeeld kunnen gebruiken op nodig. Welk immaterieel erfgoed ken je nog? Laat het ons een verjaardagsfeestje. Je kan het spelpakket ontlenen in de weten via [email protected]. bibliotheek van Sint-Genesius-Rode.

Benieuwd? Je kan het vooraf al even bekijken op www.planvliegendhert.be > activiteiten Herstel van oude bakovens “Welk dier ben ik?” werd ontwikkeld door het Regionaal Land- Zowat elke boerderij in het Pajot- schap binnen Plan Vliegend Hert met de steun van de provincie tenland had vroeger een eigen Vlaams-Brabant ‘Leve de tuin’. Plan Vliegend Hert is een samen- bakoven. Er werden broden werkingsverband voor meer natuur rond het Zoniënwoud. gebakken voor de hele week en de hele buurt. Op onze vruchtbare bodems groeit dik graan, destijds in tal van oude lokale variëteiten die elk een eigen smaak en Wikipedia bestaat 20 jaar kwaliteit gaven. De voorbije maanden zijn twee bakovens her- steld door Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei Wikipedia, de gekende gratis online in samenwerking met de provincie. Deze bakovens, bij een encyclopedie, wordt 20 jaar. Vandaag privé eigenaar in Herne en bij plattelandscentrum Padden- wordt dit platform ook steeds meer broek in Gooik, zullen ook opnieuw gebruikt worden voor acti- gebruikt door lokale historici. Zo maken viteiten met de buurt en bezoekers tijdens bakcursussen. zij hun erfgoed toegankelijk voor ieder- een en bewaren ze dit voor het nageslacht. Ook Erfgoedcel Een bakoven bouwen, restaureren en gebruiken is de ideale Pajottenland Zennevallei gelooft in de kracht van dit medium manier om mensen te verbinden met elkaar, het ambacht, de en startte daarom het project ‘Iedereen Wiki’ op. Hiermee natuur en de productie van je eigen voedsel. Wil je zelf aan de begeleiden en motiveren ze iedereen in de regio om hun ken- slag? Een absolute aanrader is het boek ‘Bouwen om te bakken’. nis via Wikipedia te delen. Alle info via www.pajot-zenne.be. Regiobib gestart met ‘Online Smart Cafes’ We zitten nog steeds in lockdown en ons sociale en culturele leven valt stil. Toch hopen we dat mensen contact blijven houden. Daarom werkt de Regiobib i.s.m. Archeduc & de cultuurregio Pajottenland & Zennevallei een online vormingsaanbod uit met onder andere de ‘Online Smart Cafés’. Smart Cafés zijn al jaren een vaste waarde in de bibliotheken in onze regio. De deel- nemers gaan er samen aan de slag met hun tablet of smartphone. Het is een gezellig en leerrijk moment waarbij een ervaren begeleider klaar staat om te antwoorden op vragen. Tijdens elke sessie staat een bepaald onderwerp centraal. Het concept blijft hetzelfde, met één groot verschil: je hoeft je huis niet uit!

Meer info en inschrijven: www.archeduc.be/smart-café-online of in één van de vijftien bibliotheken van de regio Pajottenland & Zennevallei.

Poezie in Dilbeek Iconische fietsroutes In Dilbeek duurt de poëzieweek Wij weten hoe prachtig en uitdagend enkele maanden dankzij de onze regio is om te fietsen, maar poëzielezers van de Bibliotheek vanaf einde mei kunnen ook de inter- en de woordklas van Dil’arte. Zij nationale fietstoeristen dit ontdek- verzamelden namelijk gedich- ken. Toerisme Vlaams-Brabant werkt ten gekozen door Dilbekenaren die de talrijke wandelaars samen met Toerisme Vlaanderen en © Toerisme Vlaams-Brabant de komende maanden op vele locaties in Dilbeek zullen de andere provincies aan lange afstandsfietsroutes waarmee je kunnen beluisteren tot eind september. Zo'n 40 zitban- heel Vlaanderen kan doorkruisen en kan aansluiten op internatio- ken kregen een QR-code met een link naar een ingelezen nale fietsroutes. De bordjes van de Groene Gordelroute zal je zien gedicht. Scan de QR-code op het blauwe bordje op een verschijnen vanaf eind april, de Heuvelroute, de Vlaanderenroute zitbank en spits je oren. en de EuroVelo 5 volgen eind juni.

Check bibliotheek.dilbeek.be voor een overzicht van alle Meer info: www.vlaanderenmetdefiets.be of www.toerisme bankjes. vlaamsbrabant.be/fietsen.

Jouw erfgoed, ons erfgoed! Allemaal Hallenaren Ga je graag op stap in de streek? Ben je benieuwd naar Laat jij ook een portret maken door Lieve Blancquaert? Nie- wat de culturele spelers van de regio te bieden hebben? mand vecht alleen tegen de coronapandemie. Ook niet in Halle. 5 Wil je zelf jouw erfgoed of tradities delen? Word dan erf- Om dat aan iedereen duidelijk te maken, organiseert CC ‘t Vondel goedambassadeur in Pajottenland Zennevallei! We zijn een unieke campagne: Allemaal Hallenaren. Op affiches en een op zoek naar een diverse groep mensen die zin hebben om website zullen verschillende Hallenaren te zien zijn. Van jong tot erfgoed te beleven en te delen. Het maakt niet uit of je jong oud. Met een klein tekstje of een citaat erbij. Daarbovenop maakt of oud bent of je pas in de streek woont of je er geboren Lieve Blancquaert de portretten in CC en getogen bent of je afkomstig bent uit verre oorden … ‘t Vondel. Je krijgt enkele vragen op wij zijn op zoek naar jou! Word één van onze ambassadeurs voorhand toegestuurd zoals: wat mis en ga gratis op ontdekking in musea, op stap langs histori- je, wat wens je de Hallenaren toe, … sche sites, deel je tradities met je streekgenoten, laat ons proeven van de smaken uit je jeugd … Deelnemen kan door in te schrijven voor een tijdslot via www.vondel.be. Interesse? Neem dan contact op met Hilke van de Cultuur- Alle deelnemers krijgen nadien hun regio Pajottenland Zennevallei ([email protected]). portret toegestuurd.

Investeer mee in meer Pajots bos! Ons prachtige en glooiende Pajottenland, bedekt met akkers, weides, houtkanten en wat bos, mag er nog wel wat groener uitzien in de toekomst. Daarom roepen het project Opgewekt Pajottenland, Steunpunt Bos en Voka Vlaams-Brabant alle Pajotse inwoners en bedrijven op om mee te investeren in meer bos. Voor het bedrag van 4 euro maak je onze regio al een boompje rijker. Als we samen 10.000 euro bijeen sparen, krijgt onze regio er één hectare bos bij! We gaan actief op zoek naar plaatsen om te bebossen met hoofdzakelijk inheemse boomsoorten, zodat jouw investering het Pajottenland groener en klimaatbe- stendiger maakt. Daarnaast wordt via het klimaatbossenfonds van Bos+ ook een oproep gelanceerd naar terreinen om te bebossen. www.klimaatbossenfonds.be/pajottenland in de voetsporen van …

Vleermuizen, mysterieuze diertjes van de nacht © Vilda Een helpende hand voor onze nachtdieren

De vleermuis is een bijzonder diertje van de nacht. Mysterieus, zachtaardig en de vroegere waterwinning in het Maas- enorm nuttig. Maar het verdient bescherming, want de meeste soorten in ons land dalbos in Halle. Dat project kon rekenen zijn bedreigd. Vrijwilligers van vleermuizenwerkgroep Myotis zetten zich in voor de op financiële steun van Plan Boommar- vleermuizen van onze streek. ter, een projectsubsidie van de provincie 6 Vlaams-Brabant in het kader van duur- Wist je dat vleermuizen de enige zoog- voortplantingsperiode zoeken vleermui- zame biodiversiteitsprojecten. dieren zijn die kunnen vliegen? Dat doen zen droge en warme verblijfplaatsen op, ze met de vlieghuid tussen hun lange vin- zoals zolders, woningen en holle bomen. Vleermuisvriendelijk Halle gers. Ze zijn ingedeeld in twee groepen: Tijdens hun nachtelijke zoektochten naar Er gebeurt gelukkig wel wat voor het bij- de grote vleermuizen (megachiroptera of voedsel, oriënteren ze zich op bomenrijen zondere nachtdiertje in onze regio. Halle vleerhonden) en de kleine vleermuizen en heggen in het landschap. kreeg in 2013 de titel van ‘Vleermuis- (microchiroptera). De grote vleermuizen vriendelijke stad’. Er kwam een vleermuis- eten vooral fruit en oriënteren zich met Bedreigd kelder in het kasteeldomein van Lembeek hun zicht. Bij ons wonen uitsluitend kleine De vleermuis is een bijzonder nuttig en en verlaten bunkers in het landschap wer- vleermuizen. Zij gebruiken echolocatie zachtaardig diertje. Maar helaas zijn 14 den ingericht als verblijfplaats. De kerken om zich te oriënteren. Ze zenden ultra- van de 21 vleermuissoorten in ons land van Essenbeek, Buizingen en Sint-Rochus sone tonen uit via hun mond of neus en bedreigd. De vrijwilligers van Vleermui- kregen invliegopeningen. In de ijskelder luisteren naar het weerkaatste geluid. Al zenwerkgroep Myotis trekken zich het lot van het Malakoffdomein verblijft elke fladderend vangen ze insecten. Heel veel van de vleermuis aan in het zuidwesten winter wel een 25-tal vleermuizen. De insecten, want elke nacht eet de vleer- van Vlaams-Brabant. Ze organiseren wan- gewone grootoorvleermuis is trouwens muis een kwart tot de helft van zijn eigen delingen, infoavonden en cursussen en een koesterbuur van de stad, in het kader gewicht. beschermen de vleermuisverblijfplaat- van de campagne ‘Je hebt meer buren dan sen. Tijdens de zomermaanden inventa- je denkt’ van de provincie Vlaams-Brabant. Winterslaap riseert de werkgroep de gebieden waar De soorten die in ons land voorkomen, hou- de vleermuizen verblijven. Dat gebeurt Wil je meer weten over den een winterslaap. Ze stellen hoge eisen met een batdetector, die de ultrasone vleermuizen? Of de dier- aan hun slaapplek: een optimale tempera- geluiden opvangt. Zo weten de vleermui- tjes helpen? Neem contact tuur, een hoge luchtvochtigheid en rust. zenvrienden om welke soorten het gaat. op met de Vleermuizenwerkgroep Myo- Holle bomen en spouwmuren van huizen Ze richten ook winterverblijfplaatsen in. tis via myotis.vleermuizenwerkgroep@ zijn populair, net als forten, mergelgroe- Onlangs nog bouwden ze een slakkenvor- gmail.com of 0479-59 22 59. ves, ijskelders, bunkers of huiskelders. In de mige constructie op een toegangsput van Bunker Stroppen, Halle Bunker Jambonstraat, Halle Tip! Doe de Vleermuizenfietsroute Vertrek aan het station van Halle voor een tocht van 20 km langs plek- ken en historische gebouwen waar vleermuizen wonen. Op acht haltes staan infoborden met boeiende informatie. Scan de QR-code en kom nog meer te weten over het voedsel van de vleermuis, de winterslaap, de zomeractiviteiten, echolocatie en Invliegopening kerk Buizingen Invliegopening kerk veel meer. De route is bewegwijzerd, maar je kan op de website van Vleer- muizenwerkgroep Myotis – www. batbike.be – en op RouteYou ook de digitale route downloaden.

Vleermuisweetjes

Wist je dat … … een vleermuis al langer aan social distancing doet? Als een vleermuis symptomen vertoont van een infec- tie, isoleert hij zich van de groep. Zodra het diertje er weer bovenop is, 7 zoekt hij opnieuw toenadering. … de vleermuis veel ouder is dan de mens? De oudste resten zijn al 60 miljoen jaar oud. … er 1400 vleermuizensoorten IJskelder op het Malakoffdomein bestaan? Overal ter wereld? … vampiervleermuizen echt bestaan? Ze leven in Zuid-Ame- rika, zijn niet groter dan een mus, en maken met hun vlijmscherpe snij- tandjes een snee in de huid van hun prooi. Die prooi is meestal vee. … vleermuizen in de toekomst kun- nen kijken? Volgens recent weten- schappelijk onderzoek beschikken vleermuizen over een ingebouwd wiskundig model dat voorspelt waar hun prooi heen vliegt. Foto's © Erik Wauters Vleermuiswinterverblijf in het Maasdalbos Welkom vleermuis!

Wat doe je als je een terrein koopt waarop een vervallen garage staat? Het gebouw omtoveren tot een verblijfplaats voor vleer- muizen. Dat is toch wat Jan Steyaert en Veerle Leroy dachten toen ze deze ruïne zagen, gelegen in een prachtig natuurgebied in Alsemberg. “Dit wordt het mysterieuze kantje van ons pro- ject”, lacht Jan.

In Vlaanderen leven zo’n twintig vleermuizensoorten. De soor- ten jagen vaak in dezelfde gebieden en overwinteren ook samen. Hoewel het zeer nuttige dieren zijn en ze allemaal Europese bescherming genieten, zijn verschillende soorten toch met uit- sterven bedreigd. Het is dan ook belangrijk om deze insecte- neters een handje toe te steken. Dit kan bijvoorbeeld door een winterverblijfplaats te voorzien op een rustige plaats waar de juiste temperatuur cruciaal is.

Vanwaar het idee om dit vervallen aarde aangebracht waarbij het historisch muizen telt? bouwwerkje om te bouwen tot een ver- reliëf wordt hersteld. De laag grond zorgt Deze omgeving kent inderdaad een fan- blijfsplaats voor vleermuizen? voor een extra buffering van het binnen- tastische natuur. De zwarte specht, steen- Een groot deel van onze tuin is natuur- klimaat. Zo creëren we binnenin een veilige marter, bosuil … ze vinden hier allemaal gebied, aansluitend bij het Kesterbeek- omgeving met een constante vochtigheid hun habitat. En in de omgeving komen moeras. Daar middenin bevindt zich ook en temperatuur. Ideaal als schuilplaats voor nog heel wat vleermuizen voor. Denk maar de vervallen garage. Het gebouw is inge- de winterslaap maar ook geliefd als kraam- aan de grootoor- en de water- en dwerg- graven in een talud en ligt grotendeels kamer in de zomer. We hopen de werken vleermuis. En door de talrijke bosranden, ondergronds. Al snel wisten we dat we die deze zomer te kunnen beëindigen. droge en natte soortenrijke graslanden, ruïne een herbestemming wilden geven valleibosjes, braamstruwelen, bomenrijen, voor vleermuizen. Dus namen wij contact houtkanten en hoogstamboomgaarden is op met de vleermuizenwerkgroep Myotis de directe omgeving zeker een goed jacht- die op haar beurt Regionaal Landschap “De natuur is gebied voor heel wat andere soorten. Pajottenland & Zennevallei contacteerde. Beide organisaties waren enthousiast onvoorspelbaar” Jullie nemen dit initiatief als particulie- over ons voorstel. Ook Natuurpunt Beersel, ren. Een taak voor iedereen? beheerder van het Kesterbeekmoeras, De Vlaamse overheid draagt het grootste omarmde dit initiatief. Vind je het spannend? deel van de verbouwingskosten, maar wij 8 Ik ben sowieso gepassioneerd door de stellen onze grond ter beschikking en dra- Welke werken worden er uitgevoerd? natuur en het behoud van soorten voor de gen ook ons financieel steentje bij. Waar- De muren die nu nog boven de grond uit- volgende generaties ligt me nauw aan het mee wij niet willen zeggen dat iedereen steken, worden afgekapt. Hierop plaatsen hart. Maar het heeft ook iets mysterieus hé. zich nu financieel moet engageren. Het we dan een dakplaat zodat we onder- Wij zijn dus erg benieuwd welke en hoeveel zou al mooi zijn, moesten wij allemaal gronds een grote geïsoleerde ruimte cre- bewoners we zullen mogen ontvangen en een klein stukje van onze tuin wat natuur- ëren. Binnen wordt een ‘slakkenhuis’ ge- wanneer. De natuur is onvoorspelbaar, dus vriendelijker inrichten. Bijvoorbeeld door bouwd om het geheel tochtvrij te maken. ja, het is ergens wel spannend. wat minder gazon te maaien en wat meer Zie het als een soort doolhof met zo’n 24 inheemse soorten aan te planten. Laat meter aan ondergrondse gangen. Over en Het lijkt me hier een paradijs voor die- ons allemaal een paar morzels van onze tegen het gebouw wordt vervolgens weer ren. Enige idee of dit gebied veel vleer- tuinen teruggeven aan Moeder Natuur.

Herstel ijskelder Levenslust Regionale landschappen zorgen met de restauratie van ijskelders voor een behoud van klein bouwkundig erfgoed en creëren hiermee een nieuw habitat voor vleermui- zen. Eén van de recente voorbeelden in onze regio is de restauratie van de ijskelder bij Levenslust, een Lennikse vzw die onderwijs en ondersteuning biedt aan jonge- ren. Op de site van Levenslust bevindt zich bij het vroegere kasteel Eliat/Brifaut een goed bewaarde ijskelder. Bovenop de kelder hielden een laag aarde en bomen de warmtestraling zoveel mogelijk tegen. De ingang is al jaren dicht gemetst en afge- sloten. Met de hulp van enkele partners, waaronder Regionaal landschap Pajottenland & Zennevallei die vanuit de provinciale werking 360° erfgoedprojecten ook financiële middelen ter beschikking stelt, zal de ijskelder hersteld worden en dienen als vleermuizenschuilplaats. Bovendien wordt deze plaats voor beperkt publiek toegankelijk gemaakt. De restauratie gaat gepaard met een volledig beheerplan van de site. Scan de QR-code hiernaast en ontdek in het filmpje hoe natuur en erfgoed hand in hand gaan. Ice ice baby - ijskelders onder de loep Hoewel de oudste sporen van ijskelders terug te leiden zijn naar 2000 v.Chr. in Kunstijs Mesopotamië, het huidige Irak, dateren de meeste ijskelders uit onze streek uit de Vanaf de jaren 1860 kon ijs ook kunstma- 19de eeuw. Bedolven onder een dikke laag aarde, verscholen in parken … doen ze tig geproduceerd worden. Alhoewel ook denken aan een ver en mysterieus verleden. Maar wat zijn ijskelders nu eigenlijk? voor dit kunstijs de ijskelders als opslag- ruimte dienstdeden, geraakten de meeste Een ijskelder is een losstaande kelder, IJs als luxeproduct na de Eerste Wereldoorlog in onbruik. IJs meestal tonvormig, van vrij grote diepte Vandaag treffen we de meeste ijskelders kon immers permanent geproduceerd (5 meter is niet vreemd), waarin gedu- nog aan op (voormalige) kasteeldomei- worden en opslag werd minder belang- rende de winter grote stukken ijs opge- nen. Ter Rijst in Pepingen, Kasteel de Viron rijk. Met de komst van de diepvriezers slagen werden. Omwille van de diepte in Dilbeek, Kasteel Calmeyn in Drogenbos, en moderne koelkasten na de Tweede is deze ruimte goed geïsoleerd. Omdat het kasteel van Gaasbeek, Kasteel Ter Lin- Wereldoorlog werd het lot van de ijskel- koude daalt, is het mogelijk deze ruimte den in Ternat … beschikten allemaal over der dan ook bezegeld en behoorde deze voldoende koel te houden om – indien er een ijskelder. De kelders waren dan ook een definitief tot het verleden. voldoende ijs opgeslagen ligt – het jaar fenomeen dat we vooral aantroffen bij de door een hoeveelheid ijs te behouden. hogere klassen. De import, onder andere In warmere periodes was het dan moge- vanuit Noorwegen, en oogst van natuur- Download de brochure op lijk uit deze kelders ijs op te halen. Het ijs ijs was immers duur. Ook het onderhoud www.pajot-zenne.be werd gebruikt om voor koeling te zorgen. van een ijskelder vroeg de nodige inspan- Men gebruikte ijs vooral om dranken en ningen van de hoveniers van het kasteel­ ruimten te koelen. In tegenstelling tot wat domein. Het ijs werd meestal in de winter vele mensen denken, werd ijs dus niet in gekapt in de naburige kasteelvijver(s). Een de eerste plaats gebruikt om etenswaren zwaar werkje, waarbij met bijlen het ijs te bewaren. werd losgehakt en nadien met schepnet- ten op de oever werd getrokken. Het was IJskelders in alle soorten immers pas eind 19de eeuw dat ijs kon ver- Er bestaat geen eenvormige structuur zaagd worden in draagbare stukken. Maar binnen de ijskelders, maar volgende vaste ook dit was handwerk. Na het ‘oogsten’ elementen komen wel vaak terug: ze zijn werd het via een vulopening in het gewelf georiënteerd naar het noorden en afge- in de kelder gegooid waar het naderhand schermd tegen zonlicht door een dikke aan mekaar klitte. In de zomer diende het isolatielaag. De meeste ijskelders liggen ijs dan opnieuw losgehakt te worden. IJs half onder de grond onder een kunstma- was dus een echt luxeproduct. tige heuvel. De kelder betreden doe je via een gang. De kelder zelf heeft vaak de vorm van een omgekeerde kegel en werd 9 meestal gemetst met bakstenen. Om het ijs goed te kunnen bewaren, was het ook IJskelder op het Malakoffdomein belangrijk dat smeltwater kon afgevoerd worden en er voldoende verluchting was. Hiervoor dienden de afvoerkanalen en ventilatiegaten.

Domeinen in onze regio met een ijskelder. Papierfabriek Catala (Beersel) Provinciedomein Huizingen (Beersel) Kasteel de Viron (Dilbeek) Kasteel Nieuwermolen (Dilbeek) Kasteel Calmeyn (Drogenbos) Domein ter Rijst (Pepingen) Malakoffdomein (Halle) Kasteel van Gaasbeek (Lennik) Domein Levenslust (Lennik) Kasteel Ter Linden (Ternat) Kasteel van Revelingen (Sint-Genesius- Structuur van een ijskelder Rode) Pecsteen (Pepingen) goed gesmaakt

Nachtelijk bezoek van wilde gisten 10

Als de nacht valt en de lambiekbrouwers hun koelschip vullen, doen de wilde gisten hun werk. De Brettanomyces bruxellensis en Brettanomyces lambicus zetten een proces van spontane gisting in gang waaraan het lambiekbier zijn specifieke smaak te danken heeft. Een uniek en eeuwenoud brouwproces uit de Zennevallei. Voorzitter Luc Lippens van de Streekgidsen Pajottenland & Zennevallei kent er alles van.

Het lambiekbier is al enkele jaren aan een en tarwe wordt gebrouwen als van- stevige revival bezig. Eind vorige eeuw daag. Die verhouding – maximaal 70% waren er nog maar enkele brouwerijen en gerstemout en minimaal 30% tarwe – werd het nog maar sporadisch gedronken. staat in een kanttekening bij de stads- Maar vandaag leeft de lambiekcultuur rekening van Halle van dat jaar. volop en is het bier erg gegeerd. Ook op de internationale markt, tot in de VS, Japan Het brouwproces is ook eeuwenoud. Hoe en China toe. verloopt dat? Het brouwen gebeurt volgens de zoge- En dat voor wat misschien wel het oudste naamde slijmmethode of troebele wort- bier ter wereld is. methode. Een oude methode waarbij een Het proces van spontane gisting, het deel van de wort wordt afgetapt, tot het gebruik van tarwe, het gebrek aan een kookpunt gebracht, en dan weer toege- hopsmaak? Dat wijst erop dat het een voegd. De kooktijd duurt langer dan bij de heel oud bier is. Volgens sommigen zou meeste andere bieren: zo’n vier uur terwijl het wel eens van voor 1300 kunnen voor andere bieren 60 tot 75 minuten de dateren. Zeker is dat het bier al sinds norm is. Tijdens dit kookproces wordt de 1559 met dezelfde verhouding gerst hop toegevoegd. Hop is net als bij andere bieren belangrijk tijdens een koude winternacht spontaan meest voorkomende in de Zennevallei voor de bewaring van lambiek. Maar hop besmetten of 'enten' door de wilde gisten werden de Brettanomyces bruxellensis zorgt ook voor de bitterheid in bier. Lam- die in de lucht van de Zennevallei zitten. en Brettanomyces lambicus gedoopt. Al biek is een zuur bier en bitterheid past Dus willen ze net dat er zoveel mogelijk deze wilde gisten zetten een proces van daar niet goed bij. Daarom gebruiken de lucht in contact komt met hun brouwsel spontane vergisting in gang. brouwers overjaarse hop, die zijn bitter- terwijl het afkoelt. Dit gebeurt in het koel- heid grotendeels verloren heeft. schip, een platte metalen bak op een open Het brouwproces is van oudsher seizoens- plaats. Met tochtgaten en ventilatoren gebonden. Waarom brouwen lambiek- En dan gebeurt er iets unieks: het brouwsel wordt de lucht over de vloeistof gejaagd. brouwers alleen in de winter? wordt blootgesteld aan de lucht. Waarom? Brouwen was vroeger sowieso een win- Gewone brouwers mijden alle contact Als alles goed gaat, nestelen zich dan tij- terbezigheid. De boer werkte tijdens de met de lucht en voegen zelf gist toe. Maar dens de nacht een tachtigtal soorten wilde zomer op het veld en in de winter brouwde lambiekbrouwers niet. Ze laten het wort gisten en bacteriën in de wort. De twee hij. Maar lambiekbrouwers hadden nog een andere reden om toen al in de winter te brouwen. Als de wort niet snel genoeg afkoelt, verzuurt het brouwsel of bederft de gist. Bovendien zitten er in de zomer andere micro-organismen in de lucht die nefast zijn voor het bier. Door de wort een winternacht in een groot, open koelschip met dus een groot oppervlakte te laten, koelt het snel af.

Wat is de volgende stap, na het koelschip? De afgekoelde wort wordt in houten vaten opgeslagen. Je hebt er in verschillende formaten. De tonnen hebben een inhoud van 250 liter, de pijpen 600 liter en de foeders van 6 tot 10.000 liter en meer. Lambiekbrouwers gebruiken oude wijn- of portovaten en soms zelfs houten bier- vaten. Na enkele dagen treden de gisten in actie en ontstaat er een kettingreactie waarbij de suikers van het graan omge- zet worden in alcohol. Tijdens dat pro- ces krijgt het lambiekbier zijn complexe smaak en geur. Na een jaar is het gistings- 11 proces bijna klaar en spreek je over jonge lambiek. Pas na drie jaar kan je spreken van oude lambiek.

Waarom is dat verschil tussen oude en jonge lambiek zo belangrijk? De brouwer heeft ze allebei nodig om geuze te maken. Lambiek is een plat bier, zonder koolzuurgas, terwijl geuze wel parelt. Het geheim zit ‘m in het mengen van oude en jonge lambiek, net voor het bottelen. In de jonge lambiek zitten nog suikers en levende gist, die in de fles zor- Door de wort een winternacht in een groot, open koelschip met dus een groot oppervlakte te laten, gen voor de vorming van koolzuurgas. De koelt het snel af en wordt besmet met de wilde gisten die in de lucht van de Zennevallei zitten. oude lambiek zorgt voor de smaak.

Het mengen van oude en jonge lambiek Lembeek of d’alambic? heet ‘steken’. Bier mag enkel de naam Vanwaar komt de naam lambiek? We kunnen het niet met zekerheid zeggen. Oude Geuze dragen, als de geuzeste- De naam werd voor het eerst gebruikt aan het eind van de 18de eeuw tijdens ker deze traditionele productiemethode de Franse overheersing. Daardoor is het aannemelijk dat ze verwijst naar ‘bière heeft toegepast. Dat geldt ook voor Oude d’alambic’, naar de naam van een distilleertoestel in het Frans. Veel brouwerijen Kriek. Naast de brouwerijen had je vroeger stookten destijds immers ook alcohol. Maar de naam kan ook afgeleid zijn van het veel zelfstandige guezestekers. Ze koch- dorp Lembeek. Daar werden voor de Franse overheersing geen taksen op alcohol ten vaten lambiek op en maakten daarmee betaald en dus werd er veel gestookt en gebrouwen. zelf hun geuze. Zonder eerste te brouwen, dus. Ook vandaag zijn er nog geuzestekers. een blik op

De verrassende verbeelding © Rudy J. Luijters

Zie je de straatlichten als lichtvervuiling of als een zegen voor verkeersveiligheid? “De nacht heeft een Op welke plaats ervaar jij rust? De manier waarop we kijken naar de wereld rond ons is zeer persoonlijk. En daar weet ontwerper en onderzoeker Annelys De Vet uit Sint- speciaal effect: het Pieters-Leeuw alles over. Op een visuele manier vertaalt ze de regio, bekeken door de ogen van wie er leeft. Open je ogen, zet je voelsprieten op en laat je meeslepen op niet goed zien van 12 een boeiende ontdekkingsreis van Nederland tot het Pajottenland. elkaar, zorgt voor Je bent gespecialiseerd in subjectieve om een soortgelijke publicatie te maken atlassen. Leg eens uit wat dat zijn. over deze stad. Ik stelde voor om vijf andere gesprekken” Met een subjectieve atlas brengen we een subjectieve kaarten te maken. Vijf lokale stad, regio of land van binnenuit in kaart. ontwerpers en kunstenaars gingen met We werken samen met bewoners en gaan bewonersgroepen elk rond een zelfge- na hoe zij de omgeving beleven en wat kozen thema aan de slag: rust, nacht, reis, hun perceptie is. Het is ook een manier nat en spel. Mijn taak was om het geheel om ontmoeting te stimuleren, want we in goede banen te leiden en te zorgen proberen een zo divers mogelijke lokale voor de visuele vertaalslag ervan. Alle gemeenschap bij het project te betrek- thema’s werden op een originele manier ken. Wie deelneemt, gaat dus nadenken uitgewerkt. Voor ‘Nacht’ bijvoorbeeld over zijn of haar relatie met een bepaalde werd een nachtwandeling georganiseerd. plek. Deze heel subjectieve bevindingen Bewoners gingen op stap van het donkere worden door de bewoners in perspectief Leeuwarderbos tot aan de sterk verlichte gezet met kaarten, grafische verbeeldin- binnenstad. Ze kregen de opdracht om te gen, tekeningen en foto’s en uiteindelijk fluisteren tijdens de wandeling, zodat ze samengebracht in de subjectieve atlas. open konden staan voor de geluiden, geu- ren en kleuren van de omgeving. Licht- Voor de Nederlandse stad Leeuwarden vervuiling was een belangrijk aspect dat werd je gevraagd om het proces van sub- aan bod kwam, maar ook de vraag wat je jectieve kaarten mee te begeleiden. Hoe wel of niet wil zien van je omgeving. ging dit in zijn werk? Leeuwarden was in de running voor de Beleven we onze omgeving anders tijdens titel van culturele hoofdstad en door mijn de nacht? subjectieve atlas van Fryslân vroegen ze Wanneer je in de nacht naar het landschap kijkt, heeft je lichaam een andere manier ik me daar nog bewuster van doordat ik len en vooral te verbeelden hebben over van zijn. Dit heeft een invloed op hoe je in Nederland ben opgegroeid waar in het hun regio. Het is een andere vorm van uit- naar je omgeving kijkt. Bovendien heeft landschap door de immense schaal van de drukken van wat we van waarde schatten de nacht een speciaal effect: het niet ruilverkavelingen nog veel vaker de his- en willen koesteren, delen en zien in onze goed zien van elkaar, zorgt voor andere torische verbindingen zijn verbroken … eigen regio. gesprekken. Ik geef les in een masterop- Bovendien ben ik benieuwd wat andere leiding en aan het begin van het schooljaar inwoners van het Pajottenland te vertel- www.subjectiveeditions.org leef ik met de studenten enkele dagen in en rond onze hoeve. Wanneer de vuurkorf aangaat, komen de magische momenten. Dat voel ik hier thuis ook. Vrijwel iedere Herbronnen/Herbuurten nacht horen we prachtig de melancholi- sche roep van de bosuilen. Onze ‘eigen’ Het nieuwe plattelandsontwikkelingsproject ‘Herbronnen/Herbuurten’ wil de bosuil, die huist in de schuur, zien we zel- verbinding versterken tussen gezondheid en natuur, bestuur en bewoners. Door den ook al weten we dat hij uitgevlogen is het inzetten van de publieke ruimte voor gezondheid en gezond gedrag willen we en op een tak in de oude Lindeboom zit. heel wat voordelen bekomen. Samen met de gemeentebesturen­ en -ambtenaren, Boeiende momenten. lokale en bovenlokale organisaties gaan we acties op poten zetten die het welzijn van mens en landschap verbeteren. Zo kan de inrichting van buurtplekjes (waarin Hou jij van de nacht? water, ontmoeting en rust centraal staan) en publieksactiviteiten (rond thema’s Met name het laatste deel van de nacht, als geluid, voeding, beweging en mentaal welbevinden) gezondheid en leefom- de heel vroege ochtend. Wanneer ieder- gevingskwaliteit bevorderen. een nog slaapt, de zon opkomt en de kippen wakker worden. Stap voor stap komt de wereld binnen en ik ben dan net iets eerder (lacht). Het is vooral ook fijn dat dit een moment is dat niemand een beroep doet op mij en daar kan ik enorm van genieten.

Lijkt het uitwerken van een subjectieve atlas of subjectieve kaarten voor het Pajottenland en de Zennevallei je iets? Dat zou ik fantastisch vinden! Ten eerste omdat ik hier woon. Wanneer ik bijvoor- beeld een tocht te paard maak, dan voel ik het landschap intens en dit beïnvloedt ook mijn manier van denken. Ik waardeer 13 ook enorm de historische verbindingen in dit landschap, bijvoorbeeld als ik door een holle weg wandel. Misschien ben

De Nacht van het Pajottenland - nachtwandeling

Heb je zin om samen met ons de nacht in te duiken? Wij zijn op zoek naar avontu- riers die willen meewerken aan een lokaal onderzoeksproject rond geluid en licht. Met een klein groepje mensen willen we de geluiden van de nacht in het Pajotten- land in kaart brengen. Hoe wordt de nacht ervaren? Welke geluiden zijn prettig, welke dieren zijn actief, welke straten zijn over- of onderbelicht? Heb je zin om op zaterdag 24 april 2021 (onder voorbehoud) mee te wandelen, individueel of in duo, geef dan je naam en contactgegevens door aan [email protected].

Activiteit in het kader van het project Herbronnen/Herbuurten – financieel gesteund door leadergroep Pajottenland+, Vlaanderen, Provincie Vlaams-Brabant en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland. achter de schermen

Licht uit, spot aan!

Ze staan niet graag in de spotlights, ze zijn altijd in het zwart gekleed, maar ze blij- hangen we de lichten op en stapsgewijs ven wel graag al eens plakken. Het imago van de theatertechnieker toetsen we af bij plaatsen we het materiaal en stellen we het twee theatertechniekers uit onze regio. Jonas D’hoe is al 15 jaar theatertechnieker decor op. Nadien is er meestal een sound- in Westrand Dilbeek en Sam Wittevrongel doet al 2 jaar hetzelfde in CC de Meent in check of komen de acteurs toe die alles nog Beersel. eens bekijken. Daarna eten we samen met 14 de artiesten en hun technische ploeg. Dan Hoe word je theatertechnieker? afwisseling van uren is eveneens belang- begint de gezonde stress te komen om alles Sam: Tijdens mijn stage ging ik mee op rijk voor mij. Ik zou gek worden van een op tijd klaar te krijgen, iedereen moet opge- theatertournee met Yevgueni en zo heb nine-to-five-job. warmd zijn en om 20u gaan de deuren open. ik de job beetje bij beetje geleerd. Ik was Tijdens de voorstelling kunnen we eerst theatertechnieker in Zottegem, daar Wat is het plezantste aan de achter de schermen inspringen, stond ik er alleen voor en dat valt moeilijk job? “Samen techniek en licht bijstaan en te combineren met een privéleven. In de Jonas: Ik besef dat ik na de voorstelling start Meent maak ik deel uit van een theater- heel blij mag zijn dat een leuke dag meteen de afbouw tot de ploeg en kan je opdrachten verdelen. ik mijn brood verdien opkuis van het podium, Jonas: Het zal cliché klinken, maar ik wist door iets plezants te beleven resulteert het artiestenfoyer en de eigenlijk niets anders interessant inhou- doen. Ik kan bij wijze kleedkamers. Als alles delijk kiezen op het moment dat ik moest van spreken elke dag vaak in een goeie terug op zijn plaats staat beslissen wat ik ging studeren. Techniek naar voorstellingen kij- en de vrachtwagen ver- was het enige wat mij interesseerde. Het ken waar andere mensen voorstelling” trokken is, dan doen wij het is gestart als een hobby en uitgegroeid voor moeten betalen. Ik zie licht uit. De volgende morgen Sam tot een passie. Als er maar boxen, lampen elke voorstelling groeien en start alles terug opnieuw. en micro’s aan te pas komen. Ik deed mijn ontmoet dagelijks andere artiesten Sam: Samen eten na de opbouw stage in 2003 in Westrand en in 2005 ben en techniekers. is het gezelligste moment van de dag. Af ik er gestart als vaste theatertechnieker. en toe wordt de afbouw nachtwerk maar Kan je een gemiddelde werkdag eens meestal kunnen we rond middernacht Om welke redenen heb je voor deze job beschrijven? naar huis. gekozen? Jonas: ’s Morgens maken we kennis met de Jonas: En soms moeten we dan ook heel Sam: Het is een heel afwisselende job. Elke nieuwe ploeg en houden we een briefing vroeg komen als er schoolvoorstellingen dag in andere cultuurprojecten terecht van de plannen. De technische fiches en het al starten na de middag. Gelukkig kunnen komen, dat boeit mij. Ik vind het een lichtplan worden in detail doorgenomen. we elkaar afwisselen want we hebben een fijne omgeving, ook heel stimulerend. De Daarna maken we de vrachtwagen leeg, avondploeg en een ochtendploeg. Jullie hebben lange werkdagen. Technie- kers hebben de reputatie om ook nog na het werk te blijven hangen. Klopt dit imago? Jonas: Het kan al eens gebeuren dat we na een voorstelling met de artiesten een pint drinken. Maar meestal zijn de werkdagen al zo lang dat iedereen naar huis wil. Sam: Dat blijven hangen valt mee. Dat kan ook niet elke dag als je 4 of 5 voorstellin- gen hebt op een week. Dan komt dat niet goed.

Je ontmoet heel wat artiesten in het foyer en de loges. Hoe ervaar je dit? Jonas: Sommige acteurs doen heel ner- veus voor een voorstelling en anderen zijn volledig relax en maken nog wat grapjes net voor ze op moeten. De meeste arties- ten zoeken wel rust op voor een voor- stelling of trekken zich een beetje terug in hun loge. De grootste namen zijn vaak het sympathiekst in de omgang, terwijl beginnende artiesten meestal wat zwe- “Ik mag elke ven en het minst met de voeten op de grond blijven. dag meewerken Sam: Soms valt dit heel goed mee, soms is het een beetje raar. Meestal ervaar ik aan een creatie waar- het als een fijne ontmoeting. Wij moeten natuurlijk professioneel blijven, ook als van je dezelfde avond plots een idool ons aanspreekt. Zij zijn hier immers ook om te werken. al naar het resultaat Zijn er artiesten waar je heel erg van ver- kan kijken.” rast was? Jonas: Natuurlijk. Ik wil liever geen namen Jonas noemen, maar heel gekende artiesten of televisiefiguren kunnen al eens vreemd 15 uit de hoek komen. Ik wil de ‘magie’ niet doorbreken bij sommige fans, maar som- mige mensen kunnen heel laatdunkend doen of zelfs door ons heen kijken. Sam: Ik merk dit ook eerder bij beginnende artiesten, die proberen hun nervositeit weg te stoppen achter veeleisend gedrag. Ik heb nog geen negatieve ervaringen gehad. Ik vind het leuk als we ook effectief als een team samenwerken. Samen een leuke dag beleven, resulteert vaak in een goeie voor- stelling.

Heb je leuke anekdotes van achter de schermen? Jonas: Jan Decleir heeft mij aangenaam verrast. Hij stond nat in het zweet na de voorstelling, maar toch is hij eerst zijn auto gaan vullen met het materiaal zodat de techniekers sneller konden starten. Acteurs kennen hun job en respecteren ook onze job. Sam: Ik heb ooit meegemaakt dat de acteurs van een schoolvoorstelling hun kostuum vergeten waren waardoor de voorstelling een uur later pas kon starten. Foto's © Bram Tack

verdeelpunterin de kijker

B&B Hof Ter Haegen Weg van de drukte in een Pajotse vierkanthoeve

De tijd lijkt geen vat te hebben op het Hof Ter Haegen in het Pajotse landschap van Vollezele. De indrukwekkende vierkantshoeve ligt er nog net zo charmant bij als toen er stoere Brabantse trekpaarden werden gekweekt. Vandaag is de hoeve een stijlvolle B&B waar gastvrouw Sandra Scheys je elke ochtend verwent met de lekkerste streek- producten en versgebakken brood.

Tot de jaren ’80 werd er nog stevig geboerd van het Belgisch Trekpaard in Vollezele of 16 in Hof Ter Haegen. Maar toen Sandra en helemaal naar het Kasteel van Gaasbeek, Herman de hoeve in 1994 kochten, hadden Rozentuin Coloma of een stadsbezoekje ze er andere plannen mee. Na een grondige aan Halle. En nog geen tien kilometer van restauratie openden ze in 2012 hun B&B. hier sta je in de Vlaamse Ardennen.” Eerst nog met twee kamers, een jaar later WEDSTRIJD waren er dat al vijf met fleurige namen als Business Klaproos, Bloesem, Hortensia, Lavendel en Tijdens de weekdagen is Hof Ter Haegen Jasmijn. een vast adresje voor veel – soms buiten- Zin in een romantische overnachting landse – werknemers van bedrijven die in hartje Pajottenland? Authenticiteit in de buurt aan het werk zijn. In 2018 Wij mogen jullie verwennen “We wilden dat de boerderij opnieuw opende Sandra een seminarieruimte in de met een 1 gratis overnachting straalde, zonder die authenticiteit van een oude schuur, maar het is wachten tot het met ontbijt ter waarde van 110 euro. echte Pajotse vierkantshoeve te verliezen”, coronavirus is uitgeraasd voor ze daarmee Wil je hier kans op maken, stuur ons dan het juiste zegt Sandra. Dat lijkt prachtig gelukt. Het weer de draad oppikt. Maar of het busi- antwoord op de volgende vragen. Uit alle juiste ant- houten dakgebinte, de bakstenen muren ness of pleasure is, elke gast maakt aan woorden trekt een onschuldige hand een winnaar. en de rust van het landschap die door de de ontbijttafel kennis met de streek. Met • Wanneer opende de B&B Hof ter ramen naar binnen valt, zorgen voor sfeer lekkere kaas uit Bever, ham uit Roosdaal, Haegen haar deuren? in het hele gebouw. In de ontbijtruimte confituur en appelsap van eigen make- herinneren de gewelven, voederbakken lij, eitjes recht van de kip, verse fruitsla • Hoe heet het paard waarvan het en schilderijen van stoere trekpaarden aan en versgebakken brood. "Een lekker en stand­beeld staat aan het Museum van muur dat je in de oude paardenstal bent. gezond streekontbijt met een goed potje het Belgisch Trekpaard? “Een decor waar je je meteen thuis voelt, koffie erbij, meer hoeft dat niet te zijn”, • In welk jaar bracht Kroonprins weg van de drukte”, vertelt de gastvrouw. lacht Sandra. Albert I, later koning van België, een “Daarvoor komen de meeste gasten ook, bezoek aan Vollezele? om even de drukte te ontsnappen en te Wil je alvast een virtuele rondleiding in Hof wandelen en fietsen in het landelijke Ter Haegen? Klik je weg door de hoeve via Mail je antwoorden (met vermelding van je contact- gegevens) voor 30 mei 2021 naar annelies.desmet@ Pajottenland. Met een halte in het Museum www.hofterhaegen.be. dilbeek.be of stuur het op naar CC Westrand, t.a.v. Annelies Desmet, Kamerijklaan 46, 1700 Dilbeek. op ontdekking

Groen lint geeft zuurstof

Wonen te midden de velden, op een boogscheut van het Lembeek- en Maasdaalbos. en om ook te kunnen genieten van een Dat is waar Kloris Devillé en Margo Cammue sinds vijf jaar volop van genieten. Omdat financiële ondersteuning. Als jong koppel natuur hen nauw aan het hart ligt, steken ze maar al te graag de handen uit de mouwen dat net een huis gekocht had, was dit zeer om mee te werken aan een groene verbinding tussen de twee bossen. “We vinden dit welkom. een gezonde vanzelfsprekendheid”, vertelt Kloris. Jullie project draagt bij tot Plan Boom- Jullie vinden het vanzelfsprekend om Afgelopen zomer brachten ze de Oude marter en jullie wonnen zelfs de Bronzen jullie in te zetten voor de natuur. Met de Geuze Devillé op de markt. Een kriekbier Boommarter. Leuke erkenning? paplepel ingegeven? met Schaarbeekse krieken uit onze tuin zou Uiteraard. We kenden Plan Boommarter We zijn allebei opgegroeid met een grote dus een mooi vervolg zijn. voorheen wel, want de Boommarterwan- tuin en veel bomen. We kregen van onze deling passeert aan ons huis. We dachten ouders mee dat de natuur gezond is en dat Het regionaal landschap hielp jullie daar- echter dat dit project zich louter toe- het ook belangrijk is er zorg voor te dragen. bij. Hoe verliep deze samenwerking? spitste op bosuitbreiding. We waren dan We kenden het regionaal landschap via ook aangenaam verrast dat ook wij, als In een weide hebben jullie al het een en vrienden van Margo’s ouders. De samen- particulieren, ons steentje konden bijdra- ander verwezenlijkt? werking verliep onmiddellijk vlot. We gen en dus mee zorgen voor meer biodi- Samen met het regionaal landschap hebben legden uit dat we de weide wilden omvor- versiteit en een betere woonomgeving. 17 we enkele jaren geleden een hoogstam- men tot boomgaard en op basis daarvan boomgaard aangelegd met 11 appelaars werkte het regionaal landschap een voor- en perelaars. Daarnaast voorzagen we ook stel uit. Zo leerden we dat knotwilgen Wil jij thuis ook aan de slag een streekeigen haag en een houtkant met ook typische streekelementen zijn. Bin- gaan om het gebied mooier en Schaarbeekse kriek. Die Schaarbeekse nenkort planten we dus nog een extra rij groener te maken? krieken kunnen goed van pas komen. Mijn knotwilgen aan (lacht). Voor ons was het Neem contact op met Koen De Rijck ouders baten in Buizingen het café Den belangrijk een beroep te kunnen doen op ([email protected]) en leg je Herberg met bijhorende brouwerij uit. de expertise van het regionaal landschap eigen groen puzzelstukje.

Wat is Plan Boommarter? Plan Boommarter is een samenwerking voor meer natuur rond het Hallerbos, Lembeekbos en andere bossen ten zuiden van Halle. Het doel is om grote en kleine stukken natuur te laten groeien en met elkaar te verbinden. Dit maakt het gebied van 2000 hectare interessant als Vilda_Yves_Adams© leefomgeving voor tal van dieren – waaronder de boommarter – en biedt een aangename en gezonde omgeving voor de mens. Op de volgende bladzijden krijg je een overzicht van de realisaties die reeds uitgevoerd werden tussen 2007 en 2020. Bosuitbreiding, meer heide en natuurgrasland, de aanleg van poelen … Het is maar een greep uit de vele acties om het gebied mooier en groener te maken. Zo komt de terugkeer van de mensenschuwe boommarter, die grote oppervlaktes natuur nodig heeft waarin hij zich kan verschuilen, weer een stapje dichterbij.

Scan de QR-code of surf naar www.planboommarter.be en bekijk de suc- cessen van Plan Boommarter in een kort filmpje met prachtige luchtbeel- den. Realisaties

bosuitbreiding

bosomvorming of realisatie bosrand

ecotunnel

vleermuizenkelder

kleine houtige landschapselementen

realisatie heide

realisatie grasland

poel of vijver

proper water

bewegwijzerde wandellus

18

Plan Boommarter is een samenwerking van Vlaamse overheid Agentschap voor Natuur en Bos, stad Halle, Natuurpunt Halle, Provincie Vlaams-Brabant, Natuur­ gidsen Zuidwest Brabant en Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei. Wil je graag © Vilda_Yves_Adams© op de hoogte blijven van Plan Boom- marter? Schrijf je dan in op de gratis nieuwsbrief (www.planboommarter.be) en volg het project via Facebook en Instagram (planboommarter).

Ssst, een boommarter

De boommarter (Martes martes) behoort tot de marterachtigen en is een lang en slank zoogdier dat zich vlug en lenig door bomen verplaatst. Anders dan de gekende steenmarter is de boommarter erg schuw en zal hij bijna steeds ver van de mens blij- ven. De vachtkleur van de bovenzijde van het lichaam is donkerbruin en de onder- zijde van het lichaam is gelig. Het diertje kan tot tien jaar oud worden.

Klimkampioen Als behendige klimmer en springer kan de boommarter zijn leefgebied vanaf de grond tot in de boomtoppen benutten. Bij het klimmen in bomen grijpt hij zich met z’n nagels vast in de schors en ‘hupt’ met schokkende bewegingen vanuit de 19 achterpoten omhoog. Zijn pluimvor- mige staart gebruikt hij om evenwicht te houden bij het achtervolgen van de prooi op de boomtakken. De boommarter is zelfs in staat om eekhoorns te achtervolgen en te vangen. Zij zijn de enige soort die dat kan. Ze doen dit echter niet vaak vanwege de vele energie die dat kost. Naast goede klimmers, zijn boommarters ook goede zwemmers.

Nachtdier De diertjes leven en jagen vooral ’s nachts, maar boommarters met jongen zijn in het late voorjaar en de zomer ook vaak over- dag actief. De dieren leven solitair; enkel in de paartijd zijn mannetjes en vrouwtjes een paar dagen samen. Daarbij maken ze het geluid van krolse katten. Het leefge- bied van een mannetje is ongeveer 1000 ha groot en overlapt (deels) met dat van meerdere vrouwtjes. ’s Nachts worden afstanden van 2 tot 7 km afgelegd, maar ook een afstand van 10 tot 20 km per nacht afleggen is geen uitzondering. Naast een klim- en zwemkampioen is dit kleine dier- tje dus ook een goede loper. ten huize van …

Deze uil heeft een plan © Yves Adams, VildaPhoto 20 Totempaal met steenuil en kamsalamander op grens Liedekerke-Ternat Steenuilen (Athene noctua) zijn typische dieren van het Pajottenland. Nergens anders Een Plan Steenuil? Vertel! ter wereld komen ze in dezelfde dichtheid voor als in regio Pajottenland – Vlaamse Een aantal inwoners van Liedekerke en Ardennen. Het zijn echte ambassadeurs van het landschap. Ze voelen zich namelijk het Ternat heeft de handen in elkaar geslagen best thuis in een kleinschalig landbouwlandschap met veel oude knotbomen, boom- om opnieuw beter zorg te dragen voor mij gaarden, grasland en ruigten langs de velden. PenZine nam kaars en bril erbij en ging en de andere steenuilen. Dat is een hart op bezoek bij Stan, een wijze steenuil die woont op de grens van Liedekerke en Ternat. onder m’n vleugel, waarvoor heel veel dank. Samen met gemeenten Liedekerke Hey Stan, alles goed? vertoeven in de buurt van mensen. Je kan en Ternat, Regionaal Landschap Pajotten- Ach, ik ben er al beter aan toe geweest. ons zowel aantreffen op een paaltje langs land & Zennevallei, Agentschap Natuur & Ik woon hier zelf mooi en droog in de een weide als in de volle natuur. We zit- Bos en Natuurpunt is een samenwerking holte van een oude hoogstamfruitboom ten daar dan te spieden tijdens de jacht, opgezet met acties voor de steenuil. Ook halverwege Liedekerkebos en Hertigem- anderhalve meter hoog. Veel mensen zul- de provincie wilt dit mee ondersteunen. bos. Maar de voorbije jaren is het steeds len ons ook wel kennen van onze laag flui- Het plan voorziet in bosuitbreiding, her- moeilijker om nestplaatsen en voedsel tende roep bij valavond, zonder misschien stel van boomgaarden en knotbomen, te vinden. Er zijn al heel wat steenuilen te beseffen dat het om steenuilen gaat. extra poelen en samenwerking met vertrokken omdat er steeds minder leef- We zijn kleine uiltjes, nauwelijks groter landbouwers. Ik kan niet wachten tot de gebied voor ons overblijft. Een tiental dan een merel, maar ogen wat forser door realisaties! Iedereen kan meedoen want jaar geleden kon je ons bij vooravond nog onze opgezette veren. elke tuin of buurt in Liedekerke en Ternat overal flink horen roepen vanuit de omge- kan nog groener en natuurlijker ingericht ving van onze broedplaatsen. Momenteel We zijn dus echte mensenvrienden. We worden. Ik hoop ook dat Plan Steenuil klinkt mijn roep eerder eenzaam. hebben echter heel wat te lijden onder de ervoor zal zorgen dat nog meer mensen veranderingen van het landschap: minder mij beter leren kennen en hier mee van Heb je veel contact met de mensen uit de oude boomgaarden, intensievere land- het bos komen genieten. buurt? bouw, uitbreiding van bebouwing. Noch- Steenuilen worden ook wel eens ‘mensen- tans ben ik hoopvol want ik heb een … Info en wandelkaartje: uilen’ genoemd, omdat we graag en vaak plan! www.plansteenuil.be Poel als oase van leven in het landschap Wat is het Plan Steenuil?

Doelstelling Inwoners van Liedekerke en Ternat nauwer verbinden met de natuur in hun buurt en samen werk maken van een groenere gemeente met meer speelnatuur, bos en natuurlijkere tuinen. Er komen acties op basis van een natuurplan voor de hele gemeente. Ook meedoen? Mail [email protected]

Terreininrichtingen zijn niet enkel gericht op steenuilen, maar ook op andere koester­buren zoals de kamsalamander, keizers­ mantel, eikelmuis, hazelworm, levendbarende hagedis, slee­ doorn­page … 21 Acties  Natuurcursussen en -evenementen  Bosuitbreiding van Liedekerke-Hertigembos-Ternat  Samenaankoopacties voor plantgoed en gratis tuinadvies  Aanplanten en knotten van knotbomen  Plaatsen van steenuilkasten op geschikte locaties  Herstel en aanleg van hoogstamboomgaarden, poelen en hagen Aanplant van knoteiken en struiken op privéperceel in Wambeek  Groenere speelplaatsen  Natuurlijke begraafplaatsen  Jouw ideeën? …

Nieuwe toegang naar het bos via Kapellebaan in Liedekerke Meer bomen en bloembollen in geboorteboomgaard Ternat expert aan hetMagische woord beelden met de toverlantaarn

Stel je even voor; je leeft in het jaar 1840 en hebt nog niets anders dan getekende of van kermis naar kermis geschilderde beelden gezien. En dan is er opeens de toverlantaarn. Een soort projector om de lokale bevolking waarmee je voor het eerste magische beelden te zien krijgt van verre landen, sprook- verhalen te vertellen. jes, grappige of tragische verhalen. Fantastisch toch? Wij spraken met Bart Moens uit Dit gebeurde vaak Wambeek (Ternat), expert op het vlak van de toverlantaarn. onder begeleiding van muziek zodat het een Dag Bart. Eerst en vooral, wat is een tover- En hoe werden de plaatjes gemaakt? echte show werd. lantaarn juist? De afbeeldingen op de plaatjes werden De toverlantaarn is een projectieapparaat in het begin met de hand geschilderd. Dit In de 19de eeuw wer- waarvan de twee belangrijkste onderde- werd door echte kunstenaars gedaan, den, door de industri­ len een lichtbron en een projectielens zijn. waardoor het eindresultaat kwaliteits- a­li­se­ring, de tover­ Met dit toestel werden er in een donkere vol was. Nadien, met de opkomst van de lan­taarns meer op ruimte doorzichtige afbeeldingen gepro- fotografie, werden foto’s afgedrukt op grotere schaal gepro- jecteerd. Deze afbeeldingen stonden op glasplaten om deze te projecteren. Het duceerd. De kleinere glazen lantaarnplaatjes. Het is in feite bedrukken van glasplaatjes speelde een modellen werden als Rondreizende lanternist de voorloper van de diaprojector of de belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderspeelgoed ge- beamer, voor de jongeren onder ons die het medium omdat zo tal van onder- bruikt en werden vaak als cadeau voor de 22 de diaprojector niet meer ken- werpen konden worden getoond. Zo’n kerstdagen gegeven in de meer gegoede nen. Het principe is eigen- plaatje bestaat ook uit twee lagen glas: kringen. Tijdens de winter was het name- lijk het omgekeerde van een glaasje met de afbeelding en een lijk sneller donker en was zo’n toverlan- de camera obscura. beschermglaasje. Op die manier blijven taarn extra sfeervol. Daar werden dan ook Als je het plaatje erin de afbeeldingen, als ze goed bewaard teksten bij verkocht die het verhaal bij de steekt, moet je dat worden, van goede kwaliteit. plaatjes vertelden. Dit waren vaak sprook- omgekeerd erin jes of verhalen over dieren. steken want de lens Was de toverlantaarn populair bij de draait het beeld om. mensen? Werden deze toverlantaarns werden ook Ja zeker. De toverlantaarn is uitgevon- gebruikt voor andere zaken dan ontspan- den in het midden van de 17de eeuw. Het ning? toestel werd in het begin bekeken als een Ja hoor. Je had ook de grotere exempla- curiositeit en werd vooral gebruikt om ren die met meer ontwikkelde lenzen en de hogere kringen te vermaken. Laterna lichtbronnen gemaakt werden. Deze noe- magica, de toverlantaarn, werd de naam men we dan optische lantaarns. De men- omdat die kleurrijke beelden in de don- sen hadden deze niet thuis staan, maar kere ruimte als magisch werden ervaren ze waren vooral in handen van scholen, door de toeschouwers die de werking de kerk of bijvoorbeeld politieke par- van het apparaat niet begrepen. In de loop tijen. Hiermee werden dan lezingen gege- van de 18de eeuw werd de toverlantaarn ven voor groot publiek. Deze optische meer naar het grote publiek gebracht lantaarn is eigenlijk het eerste visuele door rondreizende lanternisten. Deze gingen dan met de lantaarn en glaspla- ten op de rug van Een speelgoedversie van de toverlantaarn dorp naar dorp en Kinderreeks massamedium omdat het grote groepen scènes uitbeelden. De acteurs poseren mensen samenbracht voor een scherm. en acteren dus ook werkelijk. Van deze Daarop werden dan bijvoorbeeld beelden reeks is trouwens ook een film gemaakt. van verre landen getoond. Dit was heel Je ziet dan dezelfde acteurs, kostuums en wat want de mensen gingen toen nog niet decors. vaak op vakantie. Daarnaast werden deze lantaarns ook gebruikt voor Bijvoorbeeld Hoe kwam de toverlantaarn aan zijn einde? propaganda tijdens de Eerste Wereldoor- Met de opkomst van de cinema aan het begin log, maar evengoed voor antialcoholcam- van de twintigste eeuw, raakt de toverlan- pagnes. taarn als bron van vermaak op de achter- grond. In de loop van de 20ste eeuw wordt Wat valt je het meest op in die oude ver- de optische lantaarn wel nog in het onderwijs halen? gebruikt, zo ongeveer tot de tweede Wereld- Ik focus mij in mijn onderzoek op verha- oorlog. Nadien, met de opkomst van diapro- len met melodramatische elementen. Die jector, verdwijnt deze volledig. VERTEL HET MET vinden we vaak terug. Zo heb je bijvoor- beeld het verhaal van een drinkende man Tot slot, hoe word je eigenlijk onderzoe- JE VERHALENLAN- die zijn gezin meetrekt in de miserie om ker van de toverlantaarn? TAARN de bevolking te wijzen op de gevaren van Ik ben kunsthistoricus en specialiseerde alcohol. Alle emoties worden sterk uitver- me in de visuele cultuur van de negen- Waan je een echte lanternist en vertel je groot. Verhalen hebben vaak een morele tiende eeuw. Momenteel ben ik docto- eigen verhaal in zes scènes met een ver- ondertoon en vertellen dus heel wat over raatsonderzoeker aan de ULB binnen een halenlantaarntje. hoe emoties in die tijd beleefd werden. groot onderzoeksproject. Samen met ver- Je ziet dat melodramatische trouwens schillende universiteiten uit Vlaanderen, Wat heb je nodig? ook terug in religieuze propaganda door Wallonië en Nederland onderzoeken we • Transparant de kerk. Daar heb je vooral kinderverha- de culturele impact van de toverlantaarn • Stift(en) met onuitwisbare inkt (bij- len die dan tijdens catecheselessen wer- als een visueel massamedium. Voor mij voorbeeld een permanent marker) den getoond met de toverlantaarn. Zo is is het interessante aan de toverlantaarn • Karton of dik zwart tekenpapier er bijvoorbeeld het verhaal van een blind dat daar waar kunst toch een elitaire kant • Schaar en lijm meisje dat in een arm gezin opgroeit. Op heeft, de toverlantaarn te midden van het • Splitpen kerstavond komt er een arme vrouw met dagelijkse leven stond. Op die manier kan haar zoon aankloppen. Ondanks dat het ik de populaire beeldcultuur onderzoeken. gezin zelf niet veel heeft, geven ze de vrouw en zoon toch onderdak. De dag Bedankt voor dit boeiende gesprek Bart! nadien staat het meisje op en kan ze weer De toverlantaarn en vooral de glasplaten zien! Een echt kerstwonder omdat haar die de verhalen tonen, nemen ons dus mee ouders een goede daad deden. naar vroegere tijden. We komen te weten 23 hoe mensen dachten, wat belangrijke the- Hieronder zie je een voorbeeld van een ma’s waren en hoe mensen plezier maak- verhaal dat werd verteld aan de hand van ten. Zo kijken we even mee door de ogen fotografische tableau vivants – hier met van iemand die enkele honderden jaren Hoe maak je het? de hand ingekleurd – die de belangrijkste geleden leefde. Als dat niet magisch is … Door de QR-code te scannen, kan je een sjabloon downloaden. Hiermee kan je het lantaarntje maken uit karton of dik zwart papier. Knip en plooi volgens de lijntjes en bevestig vervolgens de schijf met de 6 scenes met een splitpen. © Mundaneum Maak per dia een tekening die past bij je verhaal. Tip: maak de tekening niet te B-Magic. Het onderzoek naar de toverlantaarn in Belgie ingewikkeld want er is niet veel plaats op een dia. Het onderzoek waar Bart aan meewerkt is ‘B-Magic. De culturele impact van de toverlantaarn als visueel massamedium in België’. Er werken onderzoekers aan Ben je tevreden? Dan teken je je ontwerp mee uit onder andere theaterwetenschappen, cinema en mediastudies, stads- over op een transparant. Klaar? Knip de geschiedenis, communicatiewetenschappen en semiotiek. B-Magic zal de eer- schijf uit de transparant en maak een ste omvattende studie produceren van de rol van de toverlantaarn als nationaal gaatje in het midden. massamedium. Nu ben je klaar om een echte show te Wil je meer ontdekken over toverlantaarns en het onderzoek? Neem dan zeker geven. Schijn met een zaklamp in het lan- eens een kijkje op de website www.b-magic.eu. taarntje, draai aan de schijf en verras je publiek met een magische lantaarnshow! Koterhoekskepiep piep piep! geef jouw geheime boodschap door met morsecode

LETTERS CIJFERS SNELLE Morsecode werd in 1835 uitgevonden door de Amerikaan A · – J · – – – S · · · 0 – – – – – BOODSCHAPPEN Samuel Morse. Hij bedacht een code aan de hand van korte en B – · · · K – · – T – 1 · – – – – lange piepjes die ervoor zorgde dat tekst op een snelle manier 2 · · – – – begrepen C – · – · L · – · · U · · – werd verstuurd via elektrische signalen. 3 · · · – – · · · – · D – · · M – – V · · · – 4 · · · · – E · N – · W · – – Morsecode kan je ook doorgeven in het donker 5 · · · · · vergissing door je hand voor een zaklamp te houden of F · · – · O – – – X – · · – 6 – · · · · · · · · · · · · G – – · P · – – · Y – · – – 7 – – · · · gewoon je zaklamp aan en uit te zetten. Pro- H · · · · Q – – · – Z – – · · 8 – – – · · noodsignaal "SOS" beer het zelf maar eens uit! I · · R · – · 9 – – – – · · · · – – – · · · Voor puntjes knipper je kort met je zaklamp door ze aan/uit te doen of door kort je hand van de brandende zaklamp te halen. LETTERS CIJFERS SNELLE Voor streepjes laat je je zaklamp wat langer aanstaan of hou je je A · – J · – – – S · · · 0 – – – – – BOODSCHAPPEN hand wat langer weg van de zaklamp. B – · · · K – · – T – 1 · – – – – C – · – · L · – · · U · · – 2 · · – – – begrepen weetjes 3 · · · – – · · · – · D – · · M – – V · · · – 4 · · · · – Het typische sms-deuntje bij oudere gsm's is ook morse­ E · N – · W · – – 5 · · · · · vergissing ☞ code. De piep-piep-piep pieeeep-pieeeep piep-piep- F · · – · O – – – X – · · – 6 – · · · · · · · · · · · · piep oftewel · · · / – – / · · · is letterlijk sms gespeld in morsecode. G – – · P · – – · Y – · – – 7 – – · · · Duizenden radioamateurs gebruiken nog steeds de morse­ H · · · · Q – – · – Z – – · · 8 – – – · · noodsignaal "SOS" I · · R · – · 9 – – – – · · · · – – – · · · ☞ code om met de rest van de wereld te communiceren. Zo houden ze de kennis over en de praktijk van morsecode levend.

Maak jouw eige 1 2 schaduwtheater

Nodig: 24 • keukenrol of wc-rolletje of je kan ook met zacht karton of papier zelf een koker maken • plastic vershoudfolie (je kan ook een doorzichtige plastic zak recupereren door er een stuk uit te snijden) • rekkertje 3 4 • foamfiguurtjes (je kan ook met papier of karton je eigen figuurtjes maken) • lijm of dubbelzijdige plakband • zaklamp Aan de slag! 1. Span de plasticfolie over het wc-rolle- tje of je zelfgemaakte koker 2. Maak de folie vast door er een rekker- tje over te spannen 3. Kleef op de folie één of meerdere figuurtjes 4. Ga in een donkere kamer staan met je knutselwerkje en schijn nu met een zaklamp in het rolletje langs de open kant. Zo krijg je een mooi spektakel op de muur.

Je kan meerdere figuren maken en zo je eigen verhaal creëren. op stap met … Vroege vogels, die boerkozen

Voor wie ‘s ochtends vroeg de baan op moet naar Brussel, komt de autorit vaak neer op langzaam schuifelen in plaats van rijden. Op de invalswegen “Wij hadden nooit gedaan, naar de stad, de ring en de snelwegen is het wachten om de stad binnen te rijden. Elk jaar worden de files wij stonden op het veld tot langer en ze beginnen alsmaar vroeger. Om zes uur ‘s ochtends is het intussen behoorlijk druk op de weg. ’s avonds laat om onze groen- De vroegmarkt in Brussel ten te kweken, sliepen enkele Ooit was het rustiger rijden naar Brussel, toch? Jef Neufkens, boerkoos uit Dilbeek die vorig jaar overleed, uren, en moesten dan vroeg zag het anders: “Wij hadden nooit gedaan, wij ston- den op het veld tot ’s avonds laat om onze groenten uit de veren om naar de vroeg- te kweken, sliepen enkele uren, en moesten dan vroeg uit de veren om naar de vroegmarkt in Brussel te gaan. markt in Brussel te gaan.” Alles wat gekweekt werd in de rand van Brussel door de boerkozen – en dat waren er toen veel – was voor de winkeliers. Elke winkelier kwam op de vroegmarkt zijn gerief kopen.” Zo verging het boerkozen uit de rand rond Brussel. In Dilbeek, Vlezenbeek of Drogenbos teelden ze hun fijne groenten als spinazie, pijpajuin- tjes of radijzen, die ze in Brussel aan de man brachten. Ze leefden van de stad en daarom moesten ze vroeg uit de veren. Maar ze waren niet alleen. Ook heel wat andere handelaars trokken naar de markten. Denk maar aan de kaasboeren en brood- en taartenbakkers tijdens de vorige eeuw.

Voor vroege vogels Voor boeren die in Gooik op de kar stapten, begon de dag al om twee uur ‘s nachts … hoewel. Meerijders op 25 de kar konden een dutje doen. De dag zou nog lang worden en het paard kende de weg. Meerijden was ook letterlijk te nemen. De voerman, die soms zelf boer was, nam verschillende boeren mee die hem betaal- den om hen, samen met hun producten, mee te nemen. De voerman hielp hen ook bij de verkoop in Brussel. In de jaren ‘60 veranderde de situatie grondig. In Europa ontstond de eenheidsmarkt en goedkope producten vanuit het hele continent vonden steeds meer hun weg naar de nieuwe supermarkten in en buiten de stad. De boeren uit de streek werden steeds minder belangrijk om Brussel te voeden, hun nachtelijke tochten naar de vroegmarkt brachten steeds minder op. In 1973 verhuisde de vroegmarkt uit het centrum van de stad Brussel naar de kanaalbuurt in Schaarbeek en daar is ze nog steeds gevestigd. Wie groenten of fruit nodig heeft, kan er ook vandaag nog ‘s nachts terecht. Han- del in voedsel is nog altijd iets voor de vroege vogels.

Boerkoos? Boerkoos is afgeleid van het Middelnederlandse woord broeck- Boerkozen of 'perkuzen' zijn landbouwers die aan kleinschalige oys en is samengesteld uit het woord broeck (moeras) en de gemengde tuinbouw doen. De traditie van het 'boerkozen' is Middelfranse uitgang -oys (bewoner van, man van). Perkkoos typisch voor het Pajottenland en de Zennevallei en behoort tot of boerkoos refereert ook naar de kleine percelen (of perken) het immaterieel erfgoed van de streek. die gebruikt werden voor de teelt. ONDER VOORBEHOUD Bij het in druk gaan van dit magazine, zijn er nog uit in de regio geen vooruitzichten voor de culturele sector. Dit wil zeggen dat het hele programma onder voorbehoud wordt aangekondigd. Hou zeker de websites in de gaten van de cultuurhuizen als je interesse hebt in een activiteit.

www.vondel.be » ’t Vondel, Halle: www.sint-pieters-leeuw.be/cc-coloma » Coloma, Sint-Pieters-Leeuw: www.deboesdaalhoeve.be

» De Boesdaalhoeve, Sint-Genesius-Rode:www.demeent.be

» De Meent, Alsemberg: www.demoelie.be

© JohanJacobs © » De Moelie, Linkebeek: www.demuse.be » De Muse, Drogenbos: www.ccdeploter.be » De Ploter, Ternat: www.warande.be » De Warande, Liedekerke: www.herne.be/vrije-tijd/cultuur/gemeenschapscentrum-gc-herne » GC Herne: www.koetshuisroosdaal.be » Het Koetshuis, Roosdaal: Rosario, Bever: www.rosario.be » www.westrand.be » Westrand, Dilbeek: Raymond van het Groenewoud 20/5 Westrand Dilbeek 28/5 De Ploter Ternat MAANDAG 26 APRIL VRIJDAG 16 APRIL humor Mag ik even 2020 LEZING Online lezing: Iedereen THEATER Marx Kamal Kharmach kan vereenzamen APRIL Johan Heldenberg ’t Vondel Halle ’t Vondel Halle CC De Meent DONDERDAG 1 APRIL film Familiefilm: Corgi WOENSDAG 28 APRIL THEATER Tribunal (7+) Ouder kind film Corpus Christi THEATER Familiefilm: The BRONKS & Ballet De Ploter Ternat Raven Ruëll & Bruno Vanden Peanut Butter Falcon Dommage Broecke / KVS De Ploter Ternat Westrand Dilbeek THEATER Knechten van de koers De Ploter Ternat film Shoplifters Jelle Cleymans, Christophe ZATERDAG 17 APRIL humor Try-out De Ploter Ternat Vandegoor & Joost Van Hyfte klassiek In de schaduw van de Jens Dendoncker Coloma Sint-Pieters-Leeuw DONDERDAG 8 APRIL Moerbeiboom GC Herne film Mirai (9+) Trio Osuna DONDERDAG 29 APRIL film Parasite Westrand Dilbeek CC De Meent THEATER Alkestis Zuidpool GC Het Koetshuis Roosdaal Carrying my 26 DANS / CIRCUS WOENSDAG 21 APRIL Westrand Dilbeek LEZING Je levensstijl als father THEATER Afscheid van een auto medicijn There There Company Het nieuwstedelijk muziek Jazzlab Reginald De Schepper - Julie ’t Vondel Halle Westrand Dilbeek Small World Vanderlinden - Lieven Annemans CC De Meent VRIJDAG 9 APRIL THEATER De Loteling Westrand (12+) film JoJo Rabbit Coloma Sint-Pieters-Leeuw muziek Imagine no Lennon muziek The Great Belgian Westrand Dilbeek Jean-Bosco Safari, Ben film Joker Songbook Crabbé & band ZATERDAG 10 APRIL De Ploter Ternat Concert approved by Belpop De Boesdaalhoeve humor Van Peel tot evenaar Bonanza DONDERDAG 22 APRIL Sint‑Genesius-Rode Michaël Van Peel muziek Dylan 80 CC De Meent humor Moppen aan de toog, De Ploter Ternat Guy Swinnen, Patrick Riguelle, VRIJDAG 2 APRIL een Tony Bell tribute THEATER Op de rok van het Axl Peleman, Naomi Sijmons THEATER Le Nozze Sven De Ridder, Brik Van universum (Reena Riot), Bjorn Eriksson, De Schonecompanie Dyck, Fokke Vander Meulen De Nwe Tijd Jan Hautekiet, Piet De CC De Meent GC Het Koetshuis Roosdaal Westrand Dilbeek Pessemier en Ron Reuman ZATERDAG 3 APRIL Westrand Dilbeek DO 29 EN VR 30 APRIL ZONDAG 11 APRIL THEATER Vitale Melancholie klassiek Philippe Thuriot film Filmmarathon - Quentin VRIJDAG 23 APRIL Stefan Hertmans e.a. Rosario Bever Tarantino LEZING Toni Coppers CC De Meent Westrand Dilbeek Coloma Sint-Pieters-Leeuw VRIJDAG 30 APRIL THEATER In topvorm humor Bekend en bescheiden Edenwood Duo klassiek ZATERDAG 24 APRIL Xander De Rycke Muziektheater De Kolonie Luid (3-6 jaar) Rosario Bever THEATER ’t Vondel Halle GC De Warande Liedekerke Tout Petit WOENSDAG 14 APRIL DINSDAG 6 APRIL ’t Vondel Halle THEATER Clash film I am Greta film Dikke vrienden & Bronks & Joost (3+) De Ploter Ternat DANS / CIRCUS Forced labor Choums odyssee Vandecasteele/Joris Van den Ugo Dehaes Westrand Dilbeek Brande DONDERDAG 15 APRIL ’t Vondel Halle muziek Udo in concert CC De Meent WOENSDAG 7 APRIL ’t Vondel Halle THEATER Een lola film Onward (6+) Compagnie Cecilia Westrand Dilbeek DANS The Goldberg Variations De Ploter Ternat Platform-K CC De Meent humor An evening with VRIJDAG 28 MEI klassiek Scarbo Alex Agnew klassiek Nieuwjaarsconcert CC De Meent Alex Agnew mei Severin von Eckardstein & Broemmm (2+) CC De Meent THEATER Liebrecht Vanbeckevoort ZONDAG 2 MEI Ellen Smets (8+) Westrand Dilbeek ZONDAG 6 JUNI THEATER De Kleine Prins De Moelie Linkebeek THEATER Heb je mijn zusje Theater Malpertuis ZATERDAG 29 MEI (2+) WOENSDAG 12 MEI gezien? CC De Meent muziek Opus 3 film The Lighthouse Hoge Fronten/Lieke Senne Guns De Ploter Ternat Benders (NL) WOENSDAG 5 MEI Westrand Dilbeek muziek Spelen in den Hof Westrand Dilbeek ZONDAG 16 MEI Tine & Pieter Embrechts muziek Glorieuze bevrijding (5md tot 2j) Curiosa (3md tot 3j) THEATER Mammoet THEATER Raymond van het Westrand Dilbeek Theater De Spiegel Klankennest Groenewoud ‘Open cirkel’ – verbin- ’t Vondel Halle ’t Vondel Halle LEZING De Ploter Ternat den in tijden van afstand? WOENSDAG 19 MEI wandeling Door Anne Geerts ZONDAG 30 MEI THEATER Weird Tales Vogelspotwandeling: Fwiet, ’t Vondel Halle klassiek Schubert in het KRAPP (Mats Fwiet West-Vlaams film Vele hemels boven de Vandroogenbroeck) Begijn Le Bleu Wannes Cappelle & Nicolas Westrand Dilbeek De Warande Liedekerke zevende Callot De Ploter Ternat film 1917 Dil'arte Dilbeek ZA 12 EN ZO 13 JUNI DONDERDAG 6 MEI De Ploter Ternat THEATER Land’s end THEATER Click (3+) THEATER Maura (of de zeven (4+) Katelijne Verbeke e.a. THEATER Viva Raphaël Sprookjes enzo magen der eenzaamheid) ’t Vondel Halle Compagnie Krak De Boesdaalhoeve Dimitri Leue De Muse Drogenbos Sint-Genesius-Rode ZONDAG 13 JUNI GC Herne muziek Te gast: Christoff live DONDERDAG 20 MEI MAANDAG 31 MEI humor De hoogste berg Westrand Dilbeek muziek Glorieuze bevrijding LEZING Kinderen en jongeren Robrecht Vanden Thoren Raymond van het helpen bij verlies en DONDERDAG 17 JUNI Coloma Sint-Pieters-Leeuw Groenewoud verdriet THEATER Het gezin van Paemel muziek Livestream: Trio Westrand Dilbeek Manu Keirse SKaGeN Pletenitsa Westrand Dilbeek Westrand Dilbeek THEATER Oogst Rosario Bever Kommil Foo THEATER The Mi Amigos Years VRIJDAG 7 MEI De Ploter Ternat Belpop Bonanza 1500 sessie 27 THEATER K.A.L.M. juni ’t Vondel Halle muziek Op 45 toeren Katelijne Verbeke en Warre Along comes Mary DINSDAG 22 JUNI Borgmans DONDERDAG 3 JUNI ’t Vondel Halle LEZING Pesten LEZING De geschiedenis van GC Het Koetshuis Roosdaal Caroline Vrijens VRIJDAG 21 MEI Herne humor Zeg dat nog ne keer GC Herne LEZING Radio Koers GC Herne Begijn Le Bleu Christophe Vandegoor ZATERDAG 26 JUNI LEZING Hetty Helsmoortel De Ploter Ternat klassiek Eclectica De Boesdaalhoeve Coloma Sint-Pieters-Leeuw ZATERDAG 8 MEI Sint‑Genesius-Rode Gwen Cresens Quartet LEZING Natuurlijke ZATERDAG 5 JUNI Dil'arte Dilbeek ZATERDAG 22 MEI muziek Smartschade reisapotheek Screws VRIJDAG 30 JUNI DANS / CIRCUS Lien Van de Kelder, Jan De Karen Vande Wiele THEATER De Nijl is in Caïro Alexander Vantournhout / Smet, Mauro Pawlowski, ’t Vondel Halle aangekomen not standing vzw Wouter Berlaen e.a. Te gast: Concertband de KOE muziek Westrand Dilbeek GC Het Koetshuis Roosdaal Pede & Scala - In Concert Westrand Dilbeek THEATER Deer Diana Westrand Dilbeek Pascal Platel muziek Einzelgänger ’t Vondel Halle Geert Verdickt van Buurman De Ploter Ternat WOENSDAG 26 MEI film Dolor y Gloria ZONDAG 9 MEI De Ploter Ternat LEZING Kijken naar moderne en hedendaagse kunst VR 28, ZA 29 EN Brigitte Parryn ZO 30 MEI CC ’t Vondel CIRCUS Swing Circus Ronaldo THEATER De Tuin (1,5 tot 3j) Kasteel van Beersel Sprookjes enzo Tine & Pieter Embrechts De Ploter Ternat 5/5 - Westrand Dilbeek

Vlieg wijst je de weg naar leuke familieactiviteiten / familieUiTjes

traditie in deVan kijker kerkhof naar begraafplaats

Het kerkhof van Sint-Martens-Bodegem (1944) © KIK-IRPA Brussel A067492

Begraafplaatsen zijn plekken van stilte, plekken waar je even uit de drukte van alle gemaakt werd voor kleine woonkernen en dag kan ontsnappen. Ze liggen vaak buiten het dorp of de stad, ommuurd, afgesloten de geringe populariteit die de maatregel van ons drukke leven. De muur vormt als het ware een barrière tussen de wereld van genoot, duurde het op het platteland nog de doden en deze van de levenden. Toch is die scheiding niet altijd zo strak geweest. een hele tijd voordat er buiten de dorps- kernen begraven werd. Daardoor zijn in het 28 Onze begraafgewoonten hebben de afge- te worden. Ook moesten ze ommuurd zijn Pajottenland en de Zennevallei nog heel lopen twee eeuwen heel wat veranderingen en diende er een huisje voor de grafmaker wat traditionele kerkhoven bewaard geble- ondergaan. De kerk vormde het centrum aanwezig te zijn. Belangrijk is dat er vanaf ven. Denk bijvoorbeeld aan het kerkhof van een gemeenschap. Je werd er gedoopt, dan ook plaats kon zijn voor protestanten in Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek, Sint-Lau- je trouwde er en uiteindelijk werd je er ook en joden. Vanwege de uitzondering die er reins-Berchem of Sint-Martens-Bodegem. begraven. De meest gegeerde plaatsen lagen in de kerk, dichtbij het koor. Rust- plaats van de gewone mens was de hof direct naast de kerk, het kerkhof. Deze was beplant met notenbomen en fruitbomen en kon zelfs dienstdoen als marktplaats. Er waren niet veel blijvende gedenktekens en regelmatig werden de graven ontruimd en bijgelegd in het knekelhuis of de knekelput. In de kerk van Sint-Pieters-Leeuw is tijdens een archeologische opgraving onder de vloer van het schip zo’n knekelput gevonden.

Begraven buiten de stad Wegens aanhoudend graafwerk en daar- opvolgende stabiliteitsproblemen, plaats- gebrek en onhygiënische omstandigheden bepaalde Jozef II in 1784 dat het voort- aan verboden was om nog in kerken en op kerkhoven binnen de stadsgrenzen te begraven. Er werd bepaald dat de begraaf- plaatsen buiten de stad aangelegd dienden Herdenkingsmonument voor de strijders van de WOI in Strijtem Begraafplaatsen: van grijs naar groen Nood aan nieuwe begraafplaatsen In heel wat gemeenten in het Pajottenland en de Zennevallei wordt volop ingezet op De aanhoudende bevolkingsgroei als het vergroenen van begraafplaatsen. Niet verwonderlijk, want groen is goed voor gevolg van de industrialisering in de onze gezondheid, ons welbevinden en onze sociale interactie. Met deze kleine groene 19de eeuw, en later de komst van de ingrepen maken we ons bovendien minder kwetsbaar voor de klimaatverandering en auto, hebben een grotere impact gehad deze realisaties komen ook de biodiversiteit, de fauna en de flora ten goede. Regionaal op het verplaatsen van de begraafplaat- Landschap Pajottenland & Zennevallei sloeg de handen in elkaar met enkele lokale sen naar de rand van de dorpen. Toen besturen wat leidde tot een aantal mooie projecten: Ruisbroek eind 19de eeuw een volledig nieuwe kerk kreeg wegens plaatsgebrek • Lot: De rode grindpaden op de begraafplaats in de oude kerk, werd er van de gelegen- werden omgetoverd tot verstevigde graspaden. heid gebruik gemaakt om een nieuwe De ruimtes tussen de graven werden ingezaaid begraafplaats ten westen van de dorps- met campanula en geraniums, op de ruimte tus- kern op te richten. In Sint-Gertrudis-Pede sen de ruggen van de graven kwamen grassen en werd omstreeks 1900 hetzelfde gedaan. vaste planten en het talud achter de ommuurde Een aantal begraafplaatsen werd pas kort begraafplaats werd voorzien van buffergroen na de WOII opgericht. De begraafplaat- zoals meidoorn, haagbeuk en kornoelje. sen van Itterbeek, Groot-Bijgaarden en Schepdaal dateren alle drie van omstreeks • Drogenbos: 1950. Deze nieuwe begraafplaatsen heb- De gemeente koos voor een eenvoudiger en ecolo- ben met elkaar gemeen dat ze allemaal gisch beheer zonder pesticiden of onkruidbranders. een lineair en uitgedacht grondplan ver- Met nieuwe groenvormen en een doordachte plan- tonen. tenkeuze krijgt de biodiversiteit een boost. Zitban- ken, uitzichtpunten en natuurpromenades maken het Verhalen ontdekken een plaats waar je graag wat langer blijft. De toegan- Begraafplaatsen zijn een bron van lokale kelijkheid wordt bevorderd door grindgazonpaden verhalen en tradities. Zo vind je er graven en een tweesporenpad. Het geheel vormt een mooie van priesters, burgemeesters of belang- stapsteen tussen het Moeras, tuin Figeys en het park rijke plaatselijke families. Op de begraaf- rondom kerk en gemeentehuis. plaats van Dilbeek is het graf van de kunstschilder Jan Brusselmans zelfs een • Halle: De stad Halle maakt al enkele jaren werk beschermd monument. Ook zijn er heel van de vergroening van haar begraafplaatsen. Zo wat begraafplaatsen met oudstrijders als kreeg de begraafplaats in het centrum 104 bomen stille getuigen van de twee wereldoorlo- en werd er een dreefstructuur gecreëerd. Voor de gen. Of wat dacht je van de ijzeren ringen aanleg ging de keuze zoveel mogelijk naar inheemse in de kerkhofmuur van Sint-Martens-Bo- boomsoorten. Ook de begraafplaatsen van Buizin- degem? Deze ringen zijn een herinnering gen en Breedhout werden al onder handen geno- aan de processie ter ere van Sint-Elooi die men. Daar werden de grindpaden tussen de graven 29 er tot 1956 jaarlijks werd gehouden. Na getransformeerd tot graspaden. de ommegang werden de paarden aan de ringen in de muur vastgebonden en geze- • Sint-Genesius-Rode: De gemeentelijke begraafplaats wordt binnenkort ingericht gend door de priester. als parkbegraafplaats: een aantrekkelijk groen rustpunt voor inwoners en wandelaars. Struiken en bomen worden aangeplant en een deel van de gazons wordt omgevormd tot bloemrijk hooiland. Aan de achterkant van de begraafplaats komt een bijkomende ingang voor voetgangers, waardoor je via de begraafplaats rechtstreeks verder de Kwa- debeekvallei in kan wandelen. Deze vallei is een van de weinige plaatsen in Vlaanderen waar de zeldzame vroedmeesterpad nog voorkomt. Bij de herinrichting worden ook vijvertjes en extra schuilplaatsen aangelegd zodat dit diertje zich er perfect thuis zal voelen.

De provincie Vlaams-Brabant werkte een inspira- tiegids uit voor het vergroenen van begraafplaat- sen. raadpleeg online op www.pajot-zenne.be Het kerkhof van Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek (publicaties) of vraag een exemplaar op via info@ pajot-zenne.be. ergoed in de kijker AFFLIGEM De Kluiskapel en het Kluizenbos in Affligem

De Kluiskapel op de grens tussen Affligem en Erembodegem werd gebouwd in het Kluizenbos op de plaats waar in de mid- deleeuwen de monniken uit de Abdij van GALMAARDEN Affligem zich terugtrokken om tot rust te komen en te bidden. Erfgoeddag in de Heetveldemolen: dromen van boeken Vorig jaar heeft Natuurpunt het eeuwen- oude Kluizenbos aangekocht en voor het Op de zolder van een oud hof in Galmaarden lagen oude Komt bovenstaande titel je nog bekend voor? Dat kan! Vorig jaar werkten heel wat publiek opengesteld. In de tijd van de boeken, tussen oude kranten en tijdschriften. Voor een Erfgoeddag organisatoren een mooi programma uit voor de twintigste editie van Erf- monniken had dit bos bij de mensen een boekenwurm een ontdekking en weken, misschien wel goeddag. Helaas strooide het coronavirus roet in het eten en sloegen we 2020 over om zeer slechte reputatie. Er dwaalden allerlei jaren leesplezier. Lange donkere avonden en koude ons allemaal gezond en veilig te houden. Dit jaar wagen we vol goede moed een nieuwe ongure figuren in rond en er heersten duis- winternachten vliegen voorbij. Tussen de boeken von- poging. We hernemen het mysterieuze thema van ‘de nacht’ en nemen je coronaproof tere krachten. Het Kluizenbos boezemde den we schriften van ongeveer 120 jaar geleden. Kalli- mee op sleeptouw. Want eerlijk is eerlijk… wij missen het erfgoed, maar ook alle erf- vooral angst in. Maar niet bij de monniken. grafie! Prachtig geschreven. Op de Erfgoeddag zorgen goedwerkers missen hun publiek! Die geloofden niet in al die wilde verhalen we voor een schoolbank en kalligrafiepennen om aan In afwachting van erfgoeddag trakteren we je alvast op heel wat boeiende weetjes, ver- en vonden het een erg geschikte plaats de slag te gaan, onder begeleiding van Lieve Demeyer. halen en informatieve artikels over het erfgoed in Pajottenland en Zennevallei. Zo maken om zich uit de drukte in de Abdij een tijdje Je bent welkom om dit ook te komen proberen. de organisatoren je graag warm voor hun erfgoed. terug te trekken. Ze wisten dat het er heel rustig zou zijn. Tussen de oude boeken vonden we reisver- van Reinaert De Vos door Stijn Streuvels met halen: reizen naar de bronnen van de Nijl, illustraties van Gustaaf Van de Woestijne, Die sfeer wordt op Erfgoeddag opgeroe- reizen naar de Hottentotten en Kafferland, ontdek je nog veel andere boeiende werken. pen in een nachtwandeling. Vertrek aan reizen naar Spanje en Italië, een verzameling de abdijtoren van de Abdij van Affligem verhalen over de ontdekkingsreizen. Niet nu Niet alleen de boeken zijn de moeite waard, in de Abdijstraat in Affligem. maar 300 jaar geleden. ook de levensgeschiedenissen van de schrij- vers zijn verbazingwekkend. De meeste Religieuze rituelen We ontdekten ook boeken waar je braver oude boeken kan men op de Franse website Duistere vertellingen Speurneuzen En als je graag leest over religieuze van wordt: een cathechismus van 1650 en Gallica raadplegen in PDF-formaat. Op deze Aan legendes in Pajottenland en Zen- Ben jij eerder een speurneus die graag rituelen, dan ben je vast benieuwd naar boeken over gewijde geschiedenis. Daar- manier is de waardevolle literatuur toegan- nevallei geen gebrek! Vaak zijn het op onderzoek gaat? Dan zal je wel de plek waar monniken uit de Abdij naast vonden we ook boeken om slimmer kelijk voor iedereen. spannende verhalen zoals de afge- benieuwd zijn naar welke schatten van Affligem zich terugtrokken om te van te worden: een woordenboek uit 1620 hakte arm van Alena in Dilbeek of over van boeken er op zolder in Galmaarden bidden. Ook in Herne was er vroeger ’s van François – Flamen, Den Schat der Duyt- Kom zien en kom luisteren naar sterke ver- de heksen in Oudenaken, waar men werden gevonden. In Halle ontdek je nachts veel activiteit. Daar weerklon- sche Spraecke en woordenboeken Grieks en halen op zondag 25 april in de Heetvelde- geloofde dat padden en zwarte kat- wat een flambouwschild is én ken maar liefst 450 jaar lang iedere Latijn uit de jaren 1700. molen. ten tovenaressen in dierge- kan je zelfs een exemplaar nacht gezangen. daante waren. In Ternat uit 1834 bewonderen in het Dat gebeurde Tijdgenoot van Jules Verne ontdek je het verhaal museum. En de Tramsite in zonder enige We hebben ook een serie boeken uit van de wrede moord op Dilbeek vertelt je graag instrumentale 1781 geschreven door een Waalse een Ternattenaar die de meer over het pronk- begeleiding en Jezuïet Feller: Biographie Universelle Brusselaars de bijnaam stuk van de collectie: bovendien in het des hommes qui se sont fait un nom “Kiekenfretters” ople- het koninklijke rijtuig oud en ruig Gregori- par leur génie, leurs talents, leurs ver- verde. En ook in Lennik van Leopold II. aans. tus, leurs erreurs ou leurs crimes. En kan je luisteren naar een naast een science-fiction boek van een 'duistere' vertelling met tijdgenoot van Jules Verne, het verhaal spraakmakende persona- ges over een heringericht gehucht 't Nelleken.

Benieuwd om al deze verhalen en informatie in het echt te ontdekken op Erfgoeddag zaterdag 25 en zondag 26 april 2021? Bekijk dan zeker de website www.erfgoeddagpz.be.

De locaties, uren en mogelijkheid tot inschrij- ven zal je daar vanaf 5 april 2021 kunnen vinden. Onze organisatoren houden jullie via dit kanaal op de hoogte van de meest recente informatie. Zo kunnen zijn zich aan- passen aan de geldende veiligheidsmaatre- gelen die dan van toepassing zullen zijn. ergoed in de kijker AFFLIGEM De Kluiskapel en het Kluizenbos in Affligem

De Kluiskapel op de grens tussen Affligem en Erembodegem werd gebouwd in het Kluizenbos op de plaats waar in de mid- deleeuwen de monniken uit de Abdij van GALMAARDEN Affligem zich terugtrokken om tot rust te komen en te bidden. Erfgoeddag in de Heetveldemolen: dromen van boeken Vorig jaar heeft Natuurpunt het eeuwen- oude Kluizenbos aangekocht en voor het Op de zolder van een oud hof in Galmaarden lagen oude Komt bovenstaande titel je nog bekend voor? Dat kan! Vorig jaar werkten heel wat publiek opengesteld. In de tijd van de boeken, tussen oude kranten en tijdschriften. Voor een Erfgoeddag organisatoren een mooi programma uit voor de twintigste editie van Erf- monniken had dit bos bij de mensen een boekenwurm een ontdekking en weken, misschien wel goeddag. Helaas strooide het coronavirus roet in het eten en sloegen we 2020 over om zeer slechte reputatie. Er dwaalden allerlei jaren leesplezier. Lange donkere avonden en koude ons allemaal gezond en veilig te houden. Dit jaar wagen we vol goede moed een nieuwe ongure figuren in rond en er heersten duis- winternachten vliegen voorbij. Tussen de boeken von- poging. We hernemen het mysterieuze thema van ‘de nacht’ en nemen je coronaproof tere krachten. Het Kluizenbos boezemde den we schriften van ongeveer 120 jaar geleden. Kalli- mee op sleeptouw. Want eerlijk is eerlijk… wij missen het erfgoed, maar ook alle erf- vooral angst in. Maar niet bij de monniken. grafie! Prachtig geschreven. Op de Erfgoeddag zorgen goedwerkers missen hun publiek! Die geloofden niet in al die wilde verhalen we voor een schoolbank en kalligrafiepennen om aan In afwachting van erfgoeddag trakteren we je alvast op heel wat boeiende weetjes, ver- en vonden het een erg geschikte plaats de slag te gaan, onder begeleiding van Lieve Demeyer. halen en informatieve artikels over het erfgoed in Pajottenland en Zennevallei. Zo maken om zich uit de drukte in de Abdij een tijdje Je bent welkom om dit ook te komen proberen. de organisatoren je graag warm voor hun erfgoed. terug te trekken. Ze wisten dat het er heel rustig zou zijn. Tussen de oude boeken vonden we reisver- van Reinaert De Vos door Stijn Streuvels met halen: reizen naar de bronnen van de Nijl, illustraties van Gustaaf Van de Woestijne, Die sfeer wordt op Erfgoeddag opgeroe- reizen naar de Hottentotten en Kafferland, ontdek je nog veel andere boeiende werken. pen in een nachtwandeling. Vertrek aan reizen naar Spanje en Italië, een verzameling de abdijtoren van de Abdij van Affligem verhalen over de ontdekkingsreizen. Niet nu Niet alleen de boeken zijn de moeite waard, in de Abdijstraat in Affligem. maar 300 jaar geleden. ook de levensgeschiedenissen van de schrij- vers zijn verbazingwekkend. De meeste Religieuze rituelen We ontdekten ook boeken waar je braver oude boeken kan men op de Franse website Duistere vertellingen Speurneuzen En als je graag leest over religieuze van wordt: een cathechismus van 1650 en Gallica raadplegen in PDF-formaat. Op deze Aan legendes in Pajottenland en Zen- Ben jij eerder een speurneus die graag rituelen, dan ben je vast benieuwd naar boeken over gewijde geschiedenis. Daar- manier is de waardevolle literatuur toegan- nevallei geen gebrek! Vaak zijn het op onderzoek gaat? Dan zal je wel de plek waar monniken uit de Abdij naast vonden we ook boeken om slimmer kelijk voor iedereen. spannende verhalen zoals de afge- benieuwd zijn naar welke schatten van Affligem zich terugtrokken om te van te worden: een woordenboek uit 1620 hakte arm van Alena in Dilbeek of over van boeken er op zolder in Galmaarden bidden. Ook in Herne was er vroeger ’s van François – Flamen, Den Schat der Duyt- Kom zien en kom luisteren naar sterke ver- de heksen in Oudenaken, waar men werden gevonden. In Halle ontdek je nachts veel activiteit. Daar weerklon- sche Spraecke en woordenboeken Grieks en halen op zondag 25 april in de Heetvelde- geloofde dat padden en zwarte kat- wat een flambouwschild is én ken maar liefst 450 jaar lang iedere Latijn uit de jaren 1700. molen. ten tovenaressen in dierge- kan je zelfs een exemplaar nacht gezangen. daante waren. In Ternat uit 1834 bewonderen in het Dat gebeurde Tijdgenoot van Jules Verne ontdek je het verhaal museum. En de Tramsite in zonder enige We hebben ook een serie boeken uit van de wrede moord op Dilbeek vertelt je graag instrumentale 1781 geschreven door een Waalse een Ternattenaar die de meer over het pronk- begeleiding en Jezuïet Feller: Biographie Universelle Brusselaars de bijnaam stuk van de collectie: bovendien in het des hommes qui se sont fait un nom “Kiekenfretters” ople- het koninklijke rijtuig oud en ruig Gregori- par leur génie, leurs talents, leurs ver- verde. En ook in Lennik van Leopold II. aans. tus, leurs erreurs ou leurs crimes. En kan je luisteren naar een naast een science-fiction boek van een 'duistere' vertelling met tijdgenoot van Jules Verne, het verhaal spraakmakende persona- ges over een heringericht gehucht 't Nelleken.

Benieuwd om al deze verhalen en informatie in het echt te ontdekken op Erfgoeddag zaterdag 25 en zondag 26 april 2021? Bekijk dan zeker de website www.erfgoeddagpz.be.

De locaties, uren en mogelijkheid tot inschrij- ven zal je daar vanaf 5 april 2021 kunnen vinden. Onze organisatoren houden jullie via dit kanaal op de hoogte van de meest recente informatie. Zo kunnen zijn zich aan- passen aan de geldende veiligheidsmaatre- gelen die dan van toepassing zullen zijn. DILBEEK

Legendenwandeling in Dilbeek

Kom naar Dilbeek en dompel je gedurende drie weken onder in een wereld van verrassende verhalen. Wandel rond doorheen het centrum, luister naar lokale legenden en ontdek speelse kunstwerken. Je kan zowel overdag als ’s avonds op tocht gaan. Het evenement is vanaf 5 april gedurende de paasvakantie en de week nadien te beleven. Een smaakmakende apotheose HERNE heeft plaats in de Tramsite van Schepdaal, tijdens het weekend van 24 en 25 april 2021. De nacht zal weer zingen …

Je zal dus alles ontdekken over Kludde met zijn keet, waarom de Maar liefst 450 jaar lang - vanaf 1314 tot SINT-PIETERS-LEEUW Dilbekenaren konijnenfretters genoemd worden of vrome meis- 1783 - weerklonken in Herne iedere nacht jes, die heilig werden. We geven je alvast een voorsmaakje met gezangen. Dat gebeurde langzaam, op lage : DILBEEK, SCHEPDAAL de legende van Alena. klagende toon, zonder enige instrumen- tale begeleiding en in oud en ruig Grego- Bakermat van het openbaar vervoer De legende van Alena riaans bovendien. In Dilbeek woonde de heidense koning Bevold. Hij moest niets weten van het christendom. - In 1888 werd de steltplaats van Schep- Op een dag ging hij jagen en ontmoette hij een vrome kluizenaar. Hij vertelde hierover aan Met deze gebeden, de metten, begon steeds - daal opgericht, toen men volop bezig was zijn vrouw Hildegart en dochter Alena en waarschuwde hen voor het christelijk geloof. Op iets na middernacht de dag van de kartuizer- met de aanleg van spoorlijnen, dit om ook Alena hadden de waarschuwingen echter een averechts effect. Elke nacht trok ze door de monniken. Om 19u kropen ze in hun bed regio’s zonder treinverbinding te ont- donkere, gevaarlijke bossen richting Vorst, om bij de kluizenaar de christelijke vieringen bij en om 23u30 stonden ze alweer op voor agen evatten veel angstaanjagende ven sluiten. Dit voor zowel goederen- als te wonen. de belangrijkste gebeden van de dag. natuurlijke elementen en vertellen ijvr personenvervoer. Tussen beide wereld- eeld ver ekserij tverij skerij duivels en oorlogen bood een nieuw vervoersmiddel Eén van de wachters ontdekte haar nachtelijke uitstapjes. Hij lichtte koning Bevold in, die Dat nachtelijke gebedsmoment van 2 à 3 dergelijke agen werden als waareid verteld zich aan: de bus. Dit was het begin van het beval zijn dochter gevangen te nemen. Zo gezegd, zo gedaan. De wachters volgden Alena uur in de donkere kerk was voor de Kartui- waarij getract wrdt een verscijnsel f einde voor de tram, enerzijds omdat de bus en probeerden haar in te rekenen. Alena verzette zich en greep zich aan een boom vast. De zers een van de meest intense belevingen geeurtenis te verklaren veral in Vlaanderen zich overal kon verplaatsen en anderzijds wachters trokken met al hun kracht, waardoor ze een arm afrukten. Alena bloedde dood. Een in een leven dat uitdrukkelijk was afge- werden ntstnden veralen met elemen omdat het bestaande tramspoornet aan engel bracht haar arm naar de kluizenaar in Vorst, die haar lichaam ging zoeken. Alena werd stemd op stilte en bezinning. Dat het koud ten f ersnages die vaak terug keren als uitbreiding en herstelling toe was. gevonden en begraven in de kapel van Vorst. was en dat ze nog slaperig waren, verdroe- ludde met de eet f dwaallictjes aar gen ze graag omdat ze geloofden dat ze vaak werd et lkaal aangeast aan ekende De site zelf moest ook aan belang inboeten, Niet lang nadat ze begraven werd, gebeurden er bij haar graf allerlei wonderen. Doven hoorden die edelmoedigheid aan de dag moesten lekken en estaande ersnen door de grotere en modernere stelplaats weer en blinden, zoals Bevolds onderdaan Omundus zagen weer. Aangedaan door de gebeur- leggen om mildheid te bekomen voor de lewel sagen en legendes vaak dr te Dilbeek. Sinds 1962 doet de stelplaats tenissen lieten koning Bevold en zijn vrouw zich dopen en de Sint-Ambrosiuskerk bouwen. kommer en kwel van de op dat moment elkaar geruikt wrdt verscillen legendes dienst als museum. Het museum toont de nog slapende wereld. van de eerste mdat er een centrale rl is industrieel-archeologische en geschied- weggelegd vr een eilige aria f eus gekregen m langs een andere weg naar uis kundige evolutie van het buurtspoorweg- In 1783 verlieten de monniken hun kloos- f een eilig vrwer te gaan die weg scrk de jngen van een verkeer in België. Het is nu een rustoord LENNIK ter in Herne. Daarmee verstomde dan ook uitgelde raa met kaars die men daar ad voor een 30-tal stroom-, diesel- en elek- het nachtelijke gezang. e geven graag een kleine lemleing van geet aarscijnlijk u ij die weg daarna trische trams, met zowel locomotieven als Duistere vertellingen in Lennik lkale sagen uit intieterseeuw nit meer nemen tramstellen. Pronkstuk van de collectie is de Op Erfgoeddag 2021 laten we een stukje koninklijke rijtuig van Leopold II. van de metten toch nog eens weerklin- In Lennik krijg je een avond waar een stukje ken. Live gezongen, in het Gregoriaans, en gelfde dat adden en warte katten n uisrek ijn vele veralen gekend rnd van het Lenniks roerend en immaterieel met teksten van toen. tvenaressen in diergedaante waren Tussen de figuur ludde met ijn keet e ene keer cultureel erfgoed (zoals verhalen, docu- udenaken en reedut stnd vreger een was ludde een kwade nd in een ander menten, tradities en uitdrukkingen die wij kasteel met lmendreef n die dreef lie een veraal de kwade swacter dan weer een van onze voorouders overgeleverd kregen) wart katje dat altijd vr de veten van de grajas die ic verkleedde m de mensen in de kijker wordt gezet. assanten srng ls men naar de kat r ang te maken n uisrek verkleedde een eerde te scen kn men et dier merk man ic met een wit laken m de kinderen Want terwijl de zon stilaan verdwijnt stap- waardig geneg niet raken ellict was et de stuien et lijf te jagen pen we richting natuurgebied De Moeille. Een stukje puur natuur in Lennik. Een pareltje om genaamde warte katje een stuk kleding ekere dag werd die te verkennen. Aansluitend krijg je een 'duistere' vertelling met interessante historiek, spraak- van de lange rkken dat dr de wind tussen farceur dr de veldwac makende personages, oude legendes, verzinsels en leuke weetjes over een heringericht 't de enen werd gelaen et leek allesins ter ntmaskerd ij eeft Nelleken. We bereiden je alvast even voor met deze weetjes … een levendige fantasie te leveren ic nadien nit meer durven verkleden Wist je dat … - Den Heeten Heuzel van ’t Nelleken het nog altijd doet “donderen in Keulen”. -- talkaarsen waren uitgelde raen f ieten ludde mag dan wel - in 1334 tussen Brabantse en Vlaamse ridders de “slag van ’t Nelleken” plaatsvond. waarin men een kaars ad geet ie ette in eel Vlaanderen in - in 1644 er een vreselijke kindermoord was in ’t Nelleken. De moeder-moordenares werd hierop door de drossaard van Gaasbeek zwaar “gecondemneerd”. men in een aag m vrijgangers ang te veralen duiken in maken en jngen die terugkwam van de uisrek staat ij k - in de 19e eeuw de Spaanse Infante in Eizeringen verbleef. Na de Infante bewoonde een adellijke Hollander, een zekere ’t Sas, het kasteel. Die verbood de aloude doorgang van ’t fietsenmaker in intaureinsercem ad afgeeeld et ude Nelleken naar de kerk via zijn domein. De inwoners van ’t Nelleken hielden daarop een luide van de swacter van aaseek de raad egel van de gemeente protestmars naar het kasteel. Daarbij zongen ze tijdens de mars een protestlied aan het adres van de kasteelheer: Hij hee’t de weg belet; ze hebbe’r em afgezet; al is hij Sas, al is hij Sas; Hij zit in gruut ambras. - dat de H. Berlindis haar voeten kwam wassen in de bron aan de Moeille.

Dat, en nog veel meer, kom je te weten op de Erfgoeddag. DILBEEK

Legendenwandeling in Dilbeek

Kom naar Dilbeek en dompel je gedurende drie weken onder in een wereld van verrassende verhalen. Wandel rond doorheen het centrum, luister naar lokale legenden en ontdek speelse kunstwerken. Je kan zowel overdag als ’s avonds op tocht gaan. Het evenement is vanaf 5 april gedurende de paasvakantie en de week nadien te beleven. Een smaakmakende apotheose HERNE heeft plaats in de Tramsite van Schepdaal, tijdens het weekend van 24 en 25 april 2021. De nacht zal weer zingen …

Je zal dus alles ontdekken over Kludde met zijn keet, waarom de Maar liefst 450 jaar lang - vanaf 1314 tot SINT-PIETERS-LEEUW Dilbekenaren konijnenfretters genoemd worden of vrome meis- 1783 - weerklonken in Herne iedere nacht jes, die heilig werden. We geven je alvast een voorsmaakje met gezangen. Dat gebeurde langzaam, op lage : DILBEEK, SCHEPDAAL de legende van Alena. klagende toon, zonder enige instrumen- tale begeleiding en in oud en ruig Grego- Bakermat van het openbaar vervoer De legende van Alena riaans bovendien. In Dilbeek woonde de heidense koning Bevold. Hij moest niets weten van het christendom. - In 1888 werd de steltplaats van Schep- Op een dag ging hij jagen en ontmoette hij een vrome kluizenaar. Hij vertelde hierover aan Met deze gebeden, de metten, begon steeds - daal opgericht, toen men volop bezig was zijn vrouw Hildegart en dochter Alena en waarschuwde hen voor het christelijk geloof. Op iets na middernacht de dag van de kartuizer- met de aanleg van spoorlijnen, dit om ook Alena hadden de waarschuwingen echter een averechts effect. Elke nacht trok ze door de monniken. Om 19u kropen ze in hun bed regio’s zonder treinverbinding te ont- donkere, gevaarlijke bossen richting Vorst, om bij de kluizenaar de christelijke vieringen bij en om 23u30 stonden ze alweer op voor agen evatten veel angstaanjagende ven sluiten. Dit voor zowel goederen- als te wonen. de belangrijkste gebeden van de dag. natuurlijke elementen en vertellen ijvr personenvervoer. Tussen beide wereld- eeld ver ekserij tverij skerij duivels en oorlogen bood een nieuw vervoersmiddel Eén van de wachters ontdekte haar nachtelijke uitstapjes. Hij lichtte koning Bevold in, die Dat nachtelijke gebedsmoment van 2 à 3 dergelijke agen werden als waareid verteld zich aan: de bus. Dit was het begin van het beval zijn dochter gevangen te nemen. Zo gezegd, zo gedaan. De wachters volgden Alena uur in de donkere kerk was voor de Kartui- waarij getract wrdt een verscijnsel f einde voor de tram, enerzijds omdat de bus en probeerden haar in te rekenen. Alena verzette zich en greep zich aan een boom vast. De zers een van de meest intense belevingen geeurtenis te verklaren veral in Vlaanderen zich overal kon verplaatsen en anderzijds wachters trokken met al hun kracht, waardoor ze een arm afrukten. Alena bloedde dood. Een in een leven dat uitdrukkelijk was afge- werden ntstnden veralen met elemen omdat het bestaande tramspoornet aan engel bracht haar arm naar de kluizenaar in Vorst, die haar lichaam ging zoeken. Alena werd stemd op stilte en bezinning. Dat het koud ten f ersnages die vaak terug keren als uitbreiding en herstelling toe was. gevonden en begraven in de kapel van Vorst. was en dat ze nog slaperig waren, verdroe- ludde met de eet f dwaallictjes aar gen ze graag omdat ze geloofden dat ze vaak werd et lkaal aangeast aan ekende De site zelf moest ook aan belang inboeten, Niet lang nadat ze begraven werd, gebeurden er bij haar graf allerlei wonderen. Doven hoorden die edelmoedigheid aan de dag moesten lekken en estaande ersnen door de grotere en modernere stelplaats weer en blinden, zoals Bevolds onderdaan Omundus zagen weer. Aangedaan door de gebeur- leggen om mildheid te bekomen voor de lewel sagen en legendes vaak dr te Dilbeek. Sinds 1962 doet de stelplaats tenissen lieten koning Bevold en zijn vrouw zich dopen en de Sint-Ambrosiuskerk bouwen. kommer en kwel van de op dat moment elkaar geruikt wrdt verscillen legendes dienst als museum. Het museum toont de nog slapende wereld. van de eerste mdat er een centrale rl is industrieel-archeologische en geschied- weggelegd vr een eilige aria f eus gekregen m langs een andere weg naar uis kundige evolutie van het buurtspoorweg- In 1783 verlieten de monniken hun kloos- f een eilig vrwer te gaan die weg scrk de jngen van een verkeer in België. Het is nu een rustoord LENNIK ter in Herne. Daarmee verstomde dan ook uitgelde raa met kaars die men daar ad voor een 30-tal stroom-, diesel- en elek- het nachtelijke gezang. e geven graag een kleine lemleing van geet aarscijnlijk u ij die weg daarna trische trams, met zowel locomotieven als Duistere vertellingen in Lennik lkale sagen uit intieterseeuw nit meer nemen tramstellen. Pronkstuk van de collectie is de Op Erfgoeddag 2021 laten we een stukje koninklijke rijtuig van Leopold II. van de metten toch nog eens weerklin- In Lennik krijg je een avond waar een stukje ken. Live gezongen, in het Gregoriaans, en gelfde dat adden en warte katten n uisrek ijn vele veralen gekend rnd van het Lenniks roerend en immaterieel met teksten van toen. tvenaressen in diergedaante waren Tussen de figuur ludde met ijn keet e ene keer cultureel erfgoed (zoals verhalen, docu- udenaken en reedut stnd vreger een was ludde een kwade nd in een ander menten, tradities en uitdrukkingen die wij kasteel met lmendreef n die dreef lie een veraal de kwade swacter dan weer een van onze voorouders overgeleverd kregen) wart katje dat altijd vr de veten van de grajas die ic verkleedde m de mensen in de kijker wordt gezet. assanten srng ls men naar de kat r ang te maken n uisrek verkleedde een eerde te scen kn men et dier merk man ic met een wit laken m de kinderen Want terwijl de zon stilaan verdwijnt stap- waardig geneg niet raken ellict was et de stuien et lijf te jagen pen we richting natuurgebied De Moeille. Een stukje puur natuur in Lennik. Een pareltje om genaamde warte katje een stuk kleding ekere dag werd die te verkennen. Aansluitend krijg je een 'duistere' vertelling met interessante historiek, spraak- van de lange rkken dat dr de wind tussen farceur dr de veldwac makende personages, oude legendes, verzinsels en leuke weetjes over een heringericht 't de enen werd gelaen et leek allesins ter ntmaskerd ij eeft Nelleken. We bereiden je alvast even voor met deze weetjes … een levendige fantasie te leveren ic nadien nit meer durven verkleden Wist je dat … - Den Heeten Heuzel van ’t Nelleken het nog altijd doet “donderen in Keulen”. -- talkaarsen waren uitgelde raen f ieten ludde mag dan wel - in 1334 tussen Brabantse en Vlaamse ridders de “slag van ’t Nelleken” plaatsvond. waarin men een kaars ad geet ie ette in eel Vlaanderen in - in 1644 er een vreselijke kindermoord was in ’t Nelleken. De moeder-moordenares werd hierop door de drossaard van Gaasbeek zwaar “gecondemneerd”. men in een aag m vrijgangers ang te veralen duiken in maken en jngen die terugkwam van de uisrek staat ij k - in de 19e eeuw de Spaanse Infante in Eizeringen verbleef. Na de Infante bewoonde een adellijke Hollander, een zekere ’t Sas, het kasteel. Die verbood de aloude doorgang van ’t fietsenmaker in intaureinsercem ad afgeeeld et ude Nelleken naar de kerk via zijn domein. De inwoners van ’t Nelleken hielden daarop een luide van de swacter van aaseek de raad egel van de gemeente protestmars naar het kasteel. Daarbij zongen ze tijdens de mars een protestlied aan het adres van de kasteelheer: Hij hee’t de weg belet; ze hebbe’r em afgezet; al is hij Sas, al is hij Sas; Hij zit in gruut ambras. - dat de H. Berlindis haar voeten kwam wassen in de bron aan de Moeille.

Dat, en nog veel meer, kom je te weten op de Erfgoeddag. HALLE

Over fakkels en flambouwschilden

Iemand die op een post vertrekt, geeft de fakkel door aan zijn opvolger. Maar vroeger gebeurde dat letterlijk: tijdens avondlijke optochten van bijvoorbeeld een muziekvereniging torsten helpers om de beurt de zware fakkels. TERNAT

Eeuwenlang waren dat gewone toortsen, Wrede moord op Ternattenaar levert Brusselaars bijnaam “Kiekenfretters” op maar in het begin van de twintigste eeuw werkten ze soms op gas. De drager had Op de avond van 26 maart 1388 staan enkele de heer van Gaasbeek zijn plannen tot uit- een gasfles bij, die verbonden was met moordlustige figuren Everaard t’ Serclaes op breiding van grondgebied en macht werden het uiteinde van de fakkel. Een explosieve te wachten. Een nietsvermoedende t’ Ser- gedwarsboomd. De heer van Gaasbeek, Swe- bedoening! Den AST bewaart een exem- claes, die terugkeerde vanuit Lennik naar zijn der Van Abcoude, zag zijn ideeën gefnuikt plaar van de Halse Sint-Martinusfanfare, kasteel van Kruikenburg, was op dat moment én zijn ego gekrenkt. Kop van jut: Everaard dat tot rond 1950 gebruikt werd. Het is schepen van Brussel en had reeds grote status t’ Serclaes. aan het uiteinde voorzien van een grote als ware volksheld verworven. Die noodlot- conische koperen plaat, om de warmte en tige 26 maart, op Witte Donderdag nota bene, Gruwelijk toegetakeld het licht beter te verspreiden. bracht een einde aan zijn leven én bezorgde Al dan niet in opdracht van de heer van Gaas- hem tevens eeuwige roem. beek slaagden enkele aanhangers van Swe- Kunstig versierd der er in om hem op zijn terugweg uit Lennik Ook bij religieuze optochten komt ver- Ridder met naam en faam te overmeesteren. In enkele daaropvolgende lichting van pas. Misdienaars dragen de Nochtans, het leven van t’ Serclaes had tot dan minuten werd t’ Serclaes gruwelijk toegeta- processielantaarns of flambouwen die de toe de allures van een waar sprookje gehad. keld. Zijn voet werd afgehakt en een stuk van priester vergezellen; een kaars op een lange Hij verwierf als ridder naam en faam dankzij de tong afgesneden. De gewonde t’ Serclaes stok, beschermd met een glazen stolp. Zo’n doortastend leiderschap in een meer dan held- werd nog naar Brussel gevoerd, maar hulp flambouw is wel eens versierd met een haftige herovering van Brussel op het graaf- mocht niet meer baten. Hij overleed aan zijn flambouwschild: een metalen plaatje dat schap Vlaanderen. Daarna bouwde hij een rijke verwondingen. op handhoogte aan de flambouw werd politieke carrière uit en schopte het maar liefst bevestigd. Dat kan verwijzen naar een gilde vijf keer tot schepen van Brussel. In de tus- Represailles vanuit het Brusselse kamp lie- of heilige en is vaak kunstig versierd. Den sentijd wist t’ Serclaes tevens een aanzienlijk ten niet lang op zich wachten, het kasteel van AST bezit een mooi exemplaar: het zilveren grondbezit te vergaren. Maar zoals wel vaker Gaasbeek werd met de grond gelijk gemaakt, schild toont Onze-Lieve-Vrouw van Halle het geval is: hoge bomen vangen veel wind. waarna de belegering afgesloten werd met en dateert uit 1834. Decennialang was het een heus kippenfestijn. Zo leverde de ver- een pronkstuk in de collectie van de Halse In politiek woelige tijden zorgde een beslis- geldingsactie de Brusselaars de tot op heden verzamelaar Julien Leclercq (1910-2012). sing van de Brusselse schepenen ervoor dat gebruikte bijnaam “Kiekenfretters” op. Diens erfgenamen schonken het aan het Halse museum. HALLE

Over fakkels en flambouwschilden

Iemand die op een post vertrekt, geeft de fakkel door aan zijn opvolger. Maar vroeger gebeurde dat letterlijk: tijdens avondlijke optochten van bijvoorbeeld een muziekvereniging torsten helpers om de beurt de zware fakkels. TERNAT

Eeuwenlang waren dat gewone toortsen, Wrede moord op Ternattenaar levert Brusselaars bijnaam “Kiekenfretters” op maar in het begin van de twintigste eeuw werkten ze soms op gas. De drager had Op de avond van 26 maart 1388 staan enkele de heer van Gaasbeek zijn plannen tot uit- een gasfles bij, die verbonden was met moordlustige figuren Everaard t’ Serclaes op breiding van grondgebied en macht werden het uiteinde van de fakkel. Een explosieve te wachten. Een nietsvermoedende t’ Ser- gedwarsboomd. De heer van Gaasbeek, Swe- bedoening! Den AST bewaart een exem- claes, die terugkeerde vanuit Lennik naar zijn der Van Abcoude, zag zijn ideeën gefnuikt plaar van de Halse Sint-Martinusfanfare, kasteel van Kruikenburg, was op dat moment én zijn ego gekrenkt. Kop van jut: Everaard dat tot rond 1950 gebruikt werd. Het is schepen van Brussel en had reeds grote status t’ Serclaes. aan het uiteinde voorzien van een grote als ware volksheld verworven. Die noodlot- conische koperen plaat, om de warmte en tige 26 maart, op Witte Donderdag nota bene, Gruwelijk toegetakeld het licht beter te verspreiden. bracht een einde aan zijn leven én bezorgde Al dan niet in opdracht van de heer van Gaas- hem tevens eeuwige roem. beek slaagden enkele aanhangers van Swe- Kunstig versierd der er in om hem op zijn terugweg uit Lennik Ook bij religieuze optochten komt ver- Ridder met naam en faam te overmeesteren. In enkele daaropvolgende lichting van pas. Misdienaars dragen de Nochtans, het leven van t’ Serclaes had tot dan minuten werd t’ Serclaes gruwelijk toegeta- processielantaarns of flambouwen die de toe de allures van een waar sprookje gehad. keld. Zijn voet werd afgehakt en een stuk van priester vergezellen; een kaars op een lange Hij verwierf als ridder naam en faam dankzij de tong afgesneden. De gewonde t’ Serclaes stok, beschermd met een glazen stolp. Zo’n doortastend leiderschap in een meer dan held- werd nog naar Brussel gevoerd, maar hulp flambouw is wel eens versierd met een haftige herovering van Brussel op het graaf- mocht niet meer baten. Hij overleed aan zijn flambouwschild: een metalen plaatje dat schap Vlaanderen. Daarna bouwde hij een rijke verwondingen. op handhoogte aan de flambouw werd politieke carrière uit en schopte het maar liefst bevestigd. Dat kan verwijzen naar een gilde vijf keer tot schepen van Brussel. In de tus- Represailles vanuit het Brusselse kamp lie- of heilige en is vaak kunstig versierd. Den sentijd wist t’ Serclaes tevens een aanzienlijk ten niet lang op zich wachten, het kasteel van AST bezit een mooi exemplaar: het zilveren grondbezit te vergaren. Maar zoals wel vaker Gaasbeek werd met de grond gelijk gemaakt, schild toont Onze-Lieve-Vrouw van Halle het geval is: hoge bomen vangen veel wind. waarna de belegering afgesloten werd met en dateert uit 1834. Decennialang was het een heus kippenfestijn. Zo leverde de ver- een pronkstuk in de collectie van de Halse In politiek woelige tijden zorgde een beslis- geldingsactie de Brusselaars de tot op heden verzamelaar Julien Leclercq (1910-2012). sing van de Brusselse schepenen ervoor dat gebruikte bijnaam “Kiekenfretters” op. Diens erfgenamen schonken het aan het Halse museum.

Stuur ons jouw kleurplaat op en maak kans op een mooie prijs! Geef je naam, adres en leeftijd samen met een foto van je kleurplaat naar [email protected] of Cultuurregio PZ, Molenstraat 102, 1700 Sint-Martens-Bodegem. ZATERDAG 24 EN ZONDAG 25 APRIL 2021

2 DAGEN EN 1 NACHT. ERFGOEDDAG WORDT SPANNEND, PRIKKELEND EN ONVERWACHT! HET VOLLEDIGE PROGRAMMA VIND JE OP  WWW.ERFGOEDDAGPZ.BE 