© illustratie: 2018 Vlaanderen -Departement Omgeving
samen met de burgers deze uitdagingen aan. uitdagingen deze burgers de met samen
een aanzienlijke energiebesparing. We gaan gaan We energiebesparing. aanzienlijke een
steeds op maat van het Pajottenland. het van maat op steeds
van hernieuwbare energie gaat samen met met samen gaat energie hernieuwbare van
hen op zoek naar innovaties, zowel voor individuele als collectieve installaties, installaties, collectieve als individuele voor zowel innovaties, naar zoek op hen
recreëren en ons verplaatsen. De productie productie De verplaatsen. ons en recreëren OPGEWEKT PAJOTTENLAND
adaptors die de sleutel tot verandering in handen hebben. We gaan samen met met samen gaan We hebben. handen in verandering tot sleutel de die adaptors
de manier waarop we bouwen, wonen, wonen, bouwen, we waarop manier de
rond hernieuwbare energie op te zetten. Zij zijn de ambassadeurs en de early early de en ambassadeurs de zijn Zij zetten. te op energie hernieuwbare rond Het glooiende Pajotse landschap biedt volop kansen
de Pajotten gaan we bewuster om met met om bewuster we gaan Pajotten de
We slaan de handen in elkaar met ondernemers uit de regio om pilootprojecten pilootprojecten om regio de uit ondernemers met elkaar in handen de slaan We om te werken rond het klimaat. Deze kansen zitten ver-
en (semi-) collectieve acties. Samen met met Samen acties. collectieve (semi-) en scholen in de productie van hernieuwbare energie, de
Pajottenland is de optelsom van individuele individuele van optelsom de is Pajottenland
Energieke ondernemers Energieke leefbaarheid in de dorpen en de versterking van de open
Samen werken aan een klimaatbestendig klimaatbestendig een aan werken Samen ruimte.
hernieuwbare energie? hernieuwbare
Investeer je mee in mee je Investeer De Provincie Vlaams-Brabant, Regionaal Landschap Klimaatburgers Klimaatburgers Pajottenland & Zennevallei, Pajopower vzw en tien Pajotse gemeenten (Bever, Galmaarden, Gooik, Halle,
Herne, Lennik, Liedekerke, Pepingen, Roosdaal en Sint-
hernieuwbare blik? blik? hernieuwbare Pieters-Leeuw) slaan de handen in elkaar. We werken
Kijk je mee met een met mee je Kijk samen aan een Opgewekt Pajottenland. De gedragen ruimtelijke visie op hernieuwbare energie zetten we meteen om in concrete en inspirerende projecten. Want zichtbare acties op het terrein, groot én klein, werken als hefboom voor nieuwe initiatieven. Voor elk van de verhaallijnen verzamelden we concrete voor- stellen die we samen met jou willen uitvoeren.
Opgewekt Pajottenland; een project
voor en door de (opgewekte) Pajotten!
19
www.vlaamsbrabant.be/opgewektpajottenland
19 Microwaterkrachtcentrale
18
2
18 Zonnekaart Pajottenland Pajottenland Zonnekaart
16 15
8 17 Warmtenetscreenings
9 10
14 13 Energieke ondernemers Energieke
11
17
16 Klimaatkaart Pajottenland Klimaatkaart 7
15 Collectieve rechten van opstal opstal van rechten Collectieve
14 Verordening collectieve warmte collectieve Verordening
in gemeenteraadsbesluit in
13 burgerparticipatie Rechtstreekse
12
12 Bovenlokaal hemelwaterplan Bovenlokaal
11 Klimaatambassadeurs Klimaatambassadeurs
10 Thermografische kaart Thermografische
PAJOTTENLAND 9 OPGEWEKT Energiewijken
5
8 Duurzaam mobiliteitsnetwerk Duurzaam
7
Klimaatadaptief wonen Klimaatadaptief 4
Klimaatburgers
6 Erosiewerende maatregelen Erosiewerende
5 Intergemeentelijk bermbeheerplan Intergemeentelijk 6
4 Streekmotor Pamel Streekmotor
Klimaatslimme landbouw Klimaatslimme 1
3 Omgevingsfonds
in onze dorpen onze in
2 steen minder en groen Meer
1 Klimaatbossen
3 Energiek landschap Energiek
OPGEWEKT PAJOTTENLAND
om hernieuwbare energie te produceren. te energie hernieuwbare om Een project voor en door
kracht van het landschap aan te wenden wenden te aan landschap het van kracht de (opgewekte) Pajotten!
En we bekijken de mogelijkheden om de de om mogelijkheden de bekijken we En
landschapsontwikkeling te gaan doen. doen. gaan te landschapsontwikkeling
kunnen gebruiken als hefboom om aan aan om hefboom als gebruiken kunnen
energievoorziening in het Pajottenland Pajottenland het in energievoorziening
energie? We onderzoeken hoe we de de we hoe onderzoeken We energie?
het ruimtebeslag en hernieuwbare hernieuwbare en ruimtebeslag het te verliezen. te
Wat is de optimale wisselwerking tussen tussen wisselwerking optimale de is Wat klimaatuitdaging zonder hun commerciële belangen uit het oog oog het uit belangen commerciële hun zonder klimaatuitdaging
We erkennen de rol die landbouwers spelen in het kader van de de van kader het in spelen landbouwers die rol de erkennen We
Energiek landschap Energiek
lokaal geproduceerde hernieuwbare energie als goede huisvader. huisvader. goede als energie hernieuwbare geproduceerde lokaal
Pajottenland. Landbouwers handelen voor het landschap en de de en landschap het voor handelen Landbouwers Pajottenland.
opgewekt landschap? landschap? opgewekt De Pajotse boeren hebben een sleutelrol in een klimaatbestendig klimaatbestendig een in sleutelrol een hebben boeren Pajotse De
Bouw je mee aan een aan mee je Bouw Klimaatslimme landbouw landbouw Klimaatslimme
sterkere landbouw? landbouw? sterkere een aan mee je Werk KLIMAATBURGERS KIJK JE MEE MET EEN HERNIEUWBARE ENERGIEK LANDSCHAP BLIK NAAR HET PAJOTSE LANDSCHAP? 7 Klimaatadaptief wonen 14 Verordening collectieve warmte De manier waarop Pajotse burgers wonen en We gaan na hoe collectieve Opgewekt Pajottenland, een energiek land- bouwen/renoveren heeft een grote impact op warmtevoorzieningssystemen bij 1 Klimaatbossen schap dat bestand is tegen de gevolgen van Bossen spelen als opslagplaats van het klimaat. Zo stimuleren we minder steen en meergezinswoningen verplicht kunnen klimaatsverandering; dat zelf kan instaan voor koolstof een belangrijke rol in de strijd meer groen in particuliere tuinen en optimale worden. Een stedenbouwkundige zijn lokaal energieverbruik en dat ‘energie’ aan tegen klimaatopwarming en voorkomen isolatie bij de particuliere woningen. Een netwerk verordening met voorschriften om zijn inwoners geeft door bij te dragen aan het bovendien erosie en woestijnvorming. van duurzame tuinexperten en de thermogra- bij nieuwe gebouwen één centrale fische scan zijn mogelijke manieren om hiertoe te ‘stookplaats’ te plannen zodat later dorpsleven. We zetten in op bosbehoud, -herstel en -uitbreiding, in eerste instantie bij komen. Daarnaast stimuleren we ook initiatieven makkelijker op een stadsverwarmingsnet bestaande en potentiële bosclusters. als gemeenschappelijke tuinen, die bijdragen tot kan worden aangesloten, lijkt de meest een betere woon- en leefomgeving. haalbare piste.
BIOMASSA WATER 8 Duurzaam mobiliteitsnetwerk 15 Collectieve rechten van opstal We zetten in op het verminderen van het Door binnen een windwinningsgebied Kansen voor biomassa als Watermolens zijn een 2 Meer groen en minder steen in aantal (auto)verplaatsingen en op een ‘modal de grondeigenaars, en dus ook hun hernieuwbare energiebron historische installatie onze dorpen Shift’. Zo ijveren we voor een functionele rechten van opstal, te verzamelen in een zijn verweven doorheen voor de opwekking van Op naar minder verharding voor een fietsverbinding tussen plaatsen waar mensen vennootschap, kunnen de inkomsten het Pajotse landschap. Een hernieuwbare energie. Een betere waterinfiltratie en bodemkwaliteit coördinatie van landschaps- hedendaagse toepassing wonen en werken en bouwen we aan een uit rechten van opstal via dividenden en meer kwaliteitsvolle groene ruimtes beheer kan zorgen voor van deze technologie in netwerk van mobipunten; een fysieke plaats over iedereen verdeeld worden (via het efficiënter oogsten van de vorm van microwater- in onze dorpskernen. We proberen ingericht om op buurtniveau toegang te een verdeelsleutel). We helpen de biomassa. Op naar een krachtcentrales zijn een groeninrichting zoveel mogelijk te bieden aan verschillende vervoerswijzen of grondeigenaars in het opzetten van duurzaam landschap! hedendaagse toepassing oriënteren naar toegankelijke en aange- om van de ene modus op de andere over te dergelijke vennootschap. van de technologie. name verblijfsplekjes voor de inwoners. stappen.
9 Energiewijken 16 Klimaatkaart Pajottenland 3 Omgevingsfonds Om de klimaatdoelstelling voor het Pajotten- De klimaatkaart Pajottenland geeft het WIND ZON Via een participatietraject brengen we alle land te halen, is de transitie van bestaande overzicht van alle initiatieven van Pajotse Het oogsten van windener- Er is nog veel potentieel betrokkenen (omwonenden, landbouwers wijken naar zogenaamd ‘energiewijken’ nood- gemeenten, bedrijven en organisaties gie maakt van oudsher deel voor zonnepanelen op en projectontwikkelaars) rond de tafel om zakelijk. Hoe kunnen we het noodzakelijke en die bijdragen aan de doelstelling uit van het Pajottenland. particuliere en publieke een positief verhaal op te bouwen rond grootschalige besparen, produceren en delen om energieneutraal te worden, in De moderne versie van de gebouwen. Zonne-energie de realisatie van een windwinningsgebied. van energie (zowel elektriciteit als warmte) op verschillende sectoren: energie, mobiliteit, windmolens, de winturbi- zal zeker deel uitmaken van Samen werken ze een omgevingsfonds wijkniveau organiseren? Concreet willen we gebouwen, consumptie, landbouw ... nes, leveren een belangrijk de best mogelijke mix van uit om de lusten en lasten van de sterk inzetten op benoveren, collectieve warm- en toont hoeveel CO we daarmee aandeel in de productie hernieuwbare energie in 2 te, zonnepanelen, klimaatbestendige tuinen … uitsparen. We zetten deze kaart in als van hernieuwbare energie. het landschap. gerealiseerde projecten onderling te sensibiliserende tool. Ook een middenschalige verdelen. windturbine gekoppeld aan een landbouwbedrijf 10 Thermografische kaart of dorpskern kan een bij- Via een thermografische luchtscan van drage leveren. de regio kunnen we de energieverliezen (vb. door slechte isolatie van daken) aantonen en ruimtelijk lokaliseren. Op basis van deze HET TEAM VAN HET PAJOTTENLAND: inzichten duiden gemeenten prioritaire KLIMAATSLIMME gebieden aan voor het opzetten van ENERGIEKE Mieke Vercruijsse (collectieve) benovatietrajecten. [email protected] LANDBOUW ONDERNEMERS Ben Nechelput [email protected] 11 Klimaatambassadeurs 17 Warmtenetscreenings Reindert De Schrijver 4 Streekmotor Pamel [email protected] Het provinciale proefcentrum Pamel krijgt Het is belangrijk burgers te hebben die ook Een warmtenetscreening gaat na of een extra proeftuinlaag 'Hernieuwbare meehelpen onze boodschap te verspreiden een bepaald gebied zich leent om een Carolien Ruebens energie'. Deze is gericht op land- en en draagvlak te creëren bij de brede warmtenet (een netwerk van ondergrondse [email protected] tuinbouwers en de rol van landbouwers bevolking. Daarom zullen we een netwerk leidingen om de warmte te verspreiden) aan als 'energieboeren'. Hierbij denken we van klimaatambassadeurs creëren dat te leggen. We krijgen inzicht in mogelijke aan energiewinning uit wind en biomassa. informatie en tools ter beschikking krijgt. vragers en aanbieders van warmte voor de Volg al onze acties via Instagram! Het proefcentrum zal een demofunctie ontwikkeling van een collectief warmtenet. vervullen, landbouwers informeren en Deze basisscreening kunnen we uitbreiden lokale bewoners sensibiliseren. met bijvoorbeeld de uitwerking van een @opgewektpajottenland business-case.
12 Bovenlokaal hemelwaterplan 5 Intergemeentelijk bermbeheerplan 18 Zonnekaart Pajottenland We verkennen de mogelijke valorisatie- We willen alle Pajotse gemeenten helpen Uit de ‘Zonnekaart Vlaanderen’ distilleren we ketens voor bermmaaisel die bijdragen bij de opmaak van een hemelwaterplan. het Pajottenland als regio. Dit instrument laat aan een klimaatbestendig Pajottenland. Zo’n plan biedt een gebiedsdekkende ons toe na te gaan hoe geschikt een gebouw PROJECTGEBIED Energieproductie is een mogelijkheid. visie op het omgaan met hemelwater (nu is voor het gebruik van zonne-energie en in de toekomst). Samen bekijken we 10 gemeenten Daarbij gaan we na of een bermbeheer- (zonnepanelen en zonneboilers) en de kosten plan met aandacht voor biodiversiteit over de mogelijkheden om te komen tot een en opbrengsten te berekenen. Aan de hand de gemeentegrenzen heen haalbaar en bovenlokaal hemelwaterplan. van deze gegevens selecteren we samen met efficiënt is. ondernemers enkele plaatsen die optimaal Liedekerke zijn om zonne-energie op te wekken.
Roosdaal 6 Erosiewerende maatregelen 13 Rechtstreekse burgerparticipatie in 19 Microwaterkrachtcentrale Lennik Om bodemerosie tegen te gaan, pakken gemeenteraadsbesluit We willen inzetten op alle bronnen van Sint- we in samenspraak met de landbouwers Onze expertise zetten we in voor de opmaak hernieuwbare energie, dus ook op Pieters- en gemeentes verschillende prioritaire van een voorbeeldgemeenteraadsbesluit waterkracht. Historisch gezien waren in Gooik Leeuw zones duurzaam aan. Erosiewerende rond het belang van rechtstreekse burger- het Pajottenland veel actieve watermolens maatregelen die ook de natuurwaarde participatie bij (grootschalige) hernieuwbare langs onze waterlopen terug te vinden. Galmaarden versterken, zoals kleine landschapsele- energieprojecten. Het instaan voor eigen We beogen, samen met partners, de menten, genieten de voorkeur. Deze energievoorziening en het verdelen van installatie van een microwaterkracht- Pepingen centrale als demonstratieproject en Halle worden aangevuld met agromilieu- lasten en lusten nemen we hierbij als Herne maatregelen, zoals grasbufferstroken uitgangspunt. draagvlakinitiatief voor waterkracht. Bever en niet kerende bodembewerking.
COLOFON: Deze brochure werd uitgegeven in september 2019 door de provincie Vlaams-Brabant in opdracht van de deputatie - Redactie: dienst ruimtelijke planning - Vormgeving: grafische cel provin- cie Vlaams-Brabant - Foto’s en illustraties: © Lander Loeckx, Ecopower en Habitos.be - VU: Provincie Vlaams-Brabant, Provincieplein 1, 3010 Leuven - Ondernemingsnummer: 0253.973.219 - Dienst ruimte- lijke planning, tel. 016 26 75 07 - www.vlaamsbrabant.be - Ann Schevenels, gedeputeerde ruimtelijke planning, tel. 016 26 70 43, [email protected] www.vlaamsbrabant.be/opgewektpajottenland