Werk je mee aan een sterkere landbouw? Bouw je mee aan een Klimaatslimme landbouw opgewekt landschap? De Pajotse boeren hebben een sleutelrol in een klimaatbestendig Pajottenland. Landbouwers handelen voor het landschap en de Energiek landschap lokaal geproduceerde hernieuwbare energie als goede huisvader. We erkennen de rol die landbouwers spelen in het kader van de Wat is de optimale wisselwerking tussen klimaatuitdaging zonder hun commerciële belangen uit het oog het ruimtebeslag en hernieuwbare te verliezen. energie? We onderzoeken hoe we de energievoorziening in het Pajottenland kunnen gebruiken als hefboom om aan landschapsontwikkeling te gaan doen. En we bekijken de mogelijkheden om de de (opgewekte) Pajotten! (opgewekte) de kracht van het landschap aan te wenden Een project voor en door door en voor project Een om hernieuwbare energie te produceren. PAJOTTENLAND OPGEWEKT 3 Energiek landschap 1 Klimaatbossen 2 Meer groen en minder steen in onze dorpen 3 Omgevingsfonds 1 Klimaatslimme landbouw 6 4 Streekmotor Pamel 5 Intergemeentelijk bermbeheerplan 6 Erosiewerende maatregelen Klimaatburgers 4 7 Klimaatadaptief wonen 5 8 Duurzaam mobiliteitsnetwerk OPGEWEKT PAJOTTENLAND 9 Energiewijken 10 Thermografische kaart 11 Klimaatambassadeurs 12 12 Bovenlokaal hemelwaterplan 13 Rechtstreekse burgerparticipatie in gemeenteraadsbesluit 14 Verordening collectieve warmte 15 Collectieve rechten van opstal 7 16 Klimaatkaart Pajottenland 17 13 14 11 Energieke ondernemers 10 9 8 17 Warmtenetscreenings 15 16 2 18 18 Zonnekaart Pajottenland 19 Microwaterkrachtcentrale www.vlaamsbrabant.be/opgewektpajottenland 19 voor en door de (opgewekte) Pajotten! (opgewekte) de door en voor Opgewekt Pajottenland; een project project een Pajottenland; Opgewekt stellen die we samen met jou willen uitvoeren. willen jou met samen we die stellen - voor concrete we verzamelden verhaallijnen de van werken als hefboom voor nieuwe initiatieven. Voor elk elk Voor initiatieven. nieuwe voor hefboom als werken Want zichtbare acties op het terrein, groot én klein, klein, én groot terrein, het op acties zichtbare Want meteen om in concrete en inspirerende projecten. projecten. inspirerende en concrete in om meteen ruimtelijke visie op hernieuwbare energie zetten we we zetten energie hernieuwbare op visie ruimtelijke samen aan een Opgewekt Pajottenland. De gedragen gedragen De Pajottenland. Opgewekt een aan samen Kijk je mee met een Pieters-Leeuw) slaan de handen in elkaar. We werken werken We elkaar. in handen de slaan Pieters-Leeuw) hernieuwbare blik? Herne, Lennik, Liedekerke, Pepingen, Roosdaal en Sint- en Roosdaal Pepingen, Liedekerke, Lennik, Herne, Pajotse gemeenten (Bever, Galmaarden, Gooik, Halle, Halle, Gooik, Galmaarden, (Bever, gemeenten Pajotse Pajottenland & Zennevallei, Pajopower vzw en tien tien en vzw Pajopower Zennevallei, & Pajottenland Klimaatburgers De Provincie Vlaams-Brabant, Regionaal Landschap Landschap Regionaal Vlaams-Brabant, Provincie De Investeer je mee in hernieuwbare energie? ruimte. Samen werken aan een klimaatbestendig leefbaarheid in de dorpen en de versterking van de open open de van versterking de en dorpen de in leefbaarheid Pajottenland is de optelsom van individuele Energieke ondernemers scholen in de productie van hernieuwbare energie, de de energie, hernieuwbare van productie de in scholen en (semi-) collectieve acties. Samen met - om te werken rond het klimaat. Deze kansen zitten ver zitten kansen Deze klimaat. het rond werken te om We slaan de handen in elkaar met ondernemers uit de regio om pilootprojecten de Pajotten gaan we bewuster om met Het glooiende Pajotse landschap biedt volop kansen kansen volop biedt landschap Pajotse glooiende Het rond hernieuwbare energie op te zetten. Zij zijn de ambassadeurs en de early de manier waarop we bouwen, wonen, adaptors die de sleutel tot verandering in handen hebben. We gaan samen met PAJOTTENLAND OPGEWEKT recreëren en ons verplaatsen. De productie hen op zoek naar innovaties, zowel voor individuele als collectieve installaties, van hernieuwbare energie gaat samen met steeds op maat van het Pajottenland. een aanzienlijke energiebesparing. We gaan samen met de burgers deze uitdagingen aan. © illustratie: 2018 Vlaanderen - Departement Omgeving © illustratie: 2018 Vlaanderen KLIMAATBURGERS KIJK JE MEE MET EEN HERNIEUWBARE ENERGIEK LANDSCHAP BLIK NAAR HET PAJOTSE LANDSCHAP? 7 Klimaatadaptief wonen 14 Verordening collectieve warmte De manier waarop Pajotse burgers wonen en We gaan na hoe collectieve Opgewekt Pajottenland, een energiek land- bouwen/renoveren heeft een grote impact op warmtevoorzieningssystemen bij 1 Klimaatbossen schap dat bestand is tegen de gevolgen van Bossen spelen als opslagplaats van het klimaat. Zo stimuleren we minder steen en meergezinswoningen verplicht kunnen klimaatsverandering; dat zelf kan instaan voor koolstof een belangrijke rol in de strijd meer groen in particuliere tuinen en optimale worden. Een stedenbouwkundige zijn lokaal energieverbruik en dat ‘energie’ aan tegen klimaatopwarming en voorkomen isolatie bij de particuliere woningen. Een netwerk verordening met voorschriften om zijn inwoners geeft door bij te dragen aan het bovendien erosie en woestijnvorming. van duurzame tuinexperten en de thermogra- bij nieuwe gebouwen één centrale fische scan zijn mogelijke manieren om hiertoe te ‘stookplaats’ te plannen zodat later dorpsleven. We zetten in op bosbehoud, -herstel en -uitbreiding, in eerste instantie bij komen. Daarnaast stimuleren we ook initiatieven makkelijker op een stadsverwarmingsnet bestaande en potentiële bosclusters. als gemeenschappelijke tuinen, die bijdragen tot kan worden aangesloten, lijkt de meest een betere woon- en leefomgeving. haalbare piste. BIOMASSA WATER 8 Duurzaam mobiliteitsnetwerk 15 Collectieve rechten van opstal We zetten in op het verminderen van het Door binnen een windwinningsgebied Kansen voor biomassa als Watermolens zijn een 2 Meer groen en minder steen in aantal (auto)verplaatsingen en op een ‘modal de grondeigenaars, en dus ook hun hernieuwbare energiebron historische installatie onze dorpen Shift’. Zo ijveren we voor een functionele rechten van opstal, te verzamelen in een zijn verweven doorheen voor de opwekking van Op naar minder verharding voor een fietsverbinding tussen plaatsen waar mensen vennootschap, kunnen de inkomsten het Pajotse landschap. Een hernieuwbare energie. Een betere waterinfiltratie en bodemkwaliteit coördinatie van landschaps- hedendaagse toepassing wonen en werken en bouwen we aan een uit rechten van opstal via dividenden en meer kwaliteitsvolle groene ruimtes beheer kan zorgen voor van deze technologie in netwerk van mobipunten; een fysieke plaats over iedereen verdeeld worden (via het efficiënter oogsten van de vorm van microwater- in onze dorpskernen. We proberen ingericht om op buurtniveau toegang te een verdeelsleutel). We helpen de biomassa. Op naar een krachtcentrales zijn een groeninrichting zoveel mogelijk te bieden aan verschillende vervoerswijzen of grondeigenaars in het opzetten van duurzaam landschap! hedendaagse toepassing oriënteren naar toegankelijke en aange- om van de ene modus op de andere over te dergelijke vennootschap. van de technologie. name verblijfsplekjes voor de inwoners. stappen. 9 Energiewijken 16 Klimaatkaart Pajottenland 3 Omgevingsfonds Om de klimaatdoelstelling voor het Pajotten- De klimaatkaart Pajottenland geeft het WIND ZON Via een participatietraject brengen we alle land te halen, is de transitie van bestaande overzicht van alle initiatieven van Pajotse Het oogsten van windener- Er is nog veel potentieel betrokkenen (omwonenden, landbouwers wijken naar zogenaamd ‘energiewijken’ nood- gemeenten, bedrijven en organisaties gie maakt van oudsher deel voor zonnepanelen op en projectontwikkelaars) rond de tafel om zakelijk. Hoe kunnen we het noodzakelijke en die bijdragen aan de doelstelling uit van het Pajottenland. particuliere en publieke een positief verhaal op te bouwen rond grootschalige besparen, produceren en delen om energieneutraal te worden, in De moderne versie van de gebouwen. Zonne-energie de realisatie van een windwinningsgebied. van energie (zowel elektriciteit als warmte) op verschillende sectoren: energie, mobiliteit, windmolens, de winturbi- zal zeker deel uitmaken van Samen werken ze een omgevingsfonds wijkniveau organiseren? Concreet willen we gebouwen, consumptie, landbouw ... nes, leveren een belangrijk de best mogelijke mix van uit om de lusten en lasten van de sterk inzetten op benoveren, collectieve warm- en toont hoeveel CO we daarmee aandeel in de productie hernieuwbare energie in 2 te, zonnepanelen, klimaatbestendige tuinen … uitsparen. We zetten deze kaart in als van hernieuwbare energie. het landschap. gerealiseerde projecten onderling te sensibiliserende tool. Ook een middenschalige verdelen. windturbine gekoppeld aan een landbouwbedrijf 10 Thermografische kaart of dorpskern kan een bij- Via een thermografische luchtscan van drage leveren. de regio kunnen we de energieverliezen (vb. door slechte isolatie van daken) aantonen en ruimtelijk lokaliseren. Op basis van deze HET TEAM VAN HET PAJOTTENLAND: inzichten duiden gemeenten prioritaire KLIMAATSLIMME gebieden aan voor het opzetten van ENERGIEKE Mieke Vercruijsse (collectieve) benovatietrajecten. [email protected] LANDBOUW ONDERNEMERS Ben Nechelput [email protected] 11 Klimaatambassadeurs 17 Warmtenetscreenings Reindert De Schrijver 4 Streekmotor Pamel [email protected] Het provinciale proefcentrum Pamel krijgt Het is belangrijk burgers te hebben die