PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH

PRIS 75c | Rhif 365 | IONAWR 2014

Cyfleuster newydd Dathlu yn y Garn Perfformio t10 yn y Borth t10 t16 Clarach a’r Borth ar ôl y stormydd Lluniau: Atgof – Iestyn Hughes Hughes – Iestyn Atgof Lluniau:

Mwy o luniau o’r Borth ar t.11 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Ceredigion Rhifyn Chwefror Deunydd i law: Chwefror 7 Dyddiad cyhoeddi: Chwefror 19 ISSN 0963-925X IONAWR 15 Nos Fercher Y Parchg Beti Wyn CHWEFROR 5 Nos Fercher. Pwy oedd yma GOLYGYDD – Ceris Gruffudd James yn trafod A wnaiff y gwragedd...? Profiad gan mlynedd yn ôl (rhan 2) – Gwilym Jenkins Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch un fenyw yn y weinidogaeth Cymdeithas y yn dangos lluniau yn festri Bethel, Tal-y-bont ( 828017 | [email protected] Penrhyn yn festri Horeb am 7.30 am 7.30 Pris : £3 – yr elw i Apêl Haiti, Undeb yr TEIPYDD – Iona Bailey Annibynwyr. CYSODYDD – Elgan Griffiths (832980 IONAWR 17 Nos Wener Ffurfio Llywodraeth CADEIRYDD – Elin Hefin Cymru’n Un: cip y tu ôl i’r llenni. Ceri Williams, CHWEFROR 14-15 Nosweithiau Gwener Ynyswen, Stryd Fawr, Y Borth ( 871334 Caerdydd (Dolau gynt) Cymdeithas y Garn yn a Sadwrn Theatr Genedlaethol Cymru yn IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION festri’r Garn am 7.30 cyflwyno ‘Blodeuwedd’ yn Nghanolfan y Y TINCER – Bethan Bebb Celfyddydau am 7.30. Tocynnau 01970 622889 Penpistyll, Cwmbrwyno, Goginan ( 880228 IONAWR 22 Nos Fercher Pwy oedd yma gan YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce mlynedd yn ôl (rhan 1) – Gwilym Jenkins yn CHWEFROR 15 Nos Sadwrn Noson wobrwyo 3 Bryn Meillion, Bow Street ( 828337 dangos lluniau yn festri Bethel, Tal-y-bont am y Selar yn y Neuadd Fawr, Canolfan y TRYSORYDD – Hedydd Cunningham 7.30 Pris : £3 – yr elw i Apêl Haiti, Undeb yr Celfyddydau o 5.00 ymlaen. Tyddyn-Pen-y-Gaer, Llandre, Aberystwyth Annibynwyr. ( 820652 [email protected] CHWEFROR 19 Nos Fercher Glaw a hindda HYSBYSEBION – Rhodri Morgan IONAWR 24 Nos Wener Noson Cwis, Gwin - blwyddyn trwy’r lens - Iestyn Hughes yn Maes Mieri, Llandre, ( 828 729 a Chaws yn Neuadd yr Eglwys am 7.00. Tîm o dangos ei luniau. Cymdeithas y Penrhyn [email protected] bedwar person a thâl o £5 y pen. Cwis Feistr: yn festri Horeb am 7.30. Bydd cyfle i brynu LLUNIAU – Peter Henley Robert Hughes-Jones. cardiau o’r lluniau am bris gostyngol. Dôleglur, Bow Street ( 828173

TASG Y TINCER – Anwen Pierce IONAWR 24 Nos Wener Cwis, Caws a Gwin CHWEFROR 21 Dydd Gwener Ysgolion TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette yn Eglwys Sant Ioan, Penrhyn-coch yn Neuadd Ceredigion yn cau am hanner tymor Llys Hedd, Bow Street ( 820223 yr Eglwys. ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL IONAWR 29 Nos Fercher Cymdeithas Hanes Mrs Beti Daniel Amaethyddiaeth Ceredigion yn Yr Hen Ysgoldy Telerau hysbysebu Glyn Rheidol ( 880 691 Llanddeiniol am 8.00 Tudalen lawn (35 x 22 Y BORTH – Elin Hefin Ynyswen, Stryd Fawr cm) £100 [email protected] Hanner tudalen £60 BOW STREET Chwarter tudalen £30 Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan neu hysbyseb bach ca. 5 Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan y Lolfa, Tal-y-bont. x 8 cm £6 y rhifyn - £40 Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 Maria Owen, Swyddfa’r Post (828 201 Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno y flwyddyn (10 rhifyn - CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN ag unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid misol o Fedi i Fehefin); Mrs Aeronwy Lewis cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r mwy na 6 mis + £4 y Rheidol Banc, Blaengeuffordd ( 880 645 Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r mis , llai na 6 mis - £6 y CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Golygydd. mis. Cysyllter â Rhodri Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 Morgan os am hysbysebu. Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch hynny’n wirfoddol ac yn ddi-dâl er budd y gymuned ( 623 660 leol. Nhw fel unigolion sy’n derbyn pob risg a Ymunwch â Grwˆp DÔL-Y-BONT chyfrifoldeb (cyfreithiol ac fel arall) gan dderbyn mai Facebook Ytincer Mrs Llinos Evans - Dôlwerdd ( 871 615 ar y telerau hynny y maent yn cyfrannu at y papur a’i DOLAU ddosbarthiad. Mrs Margaret Rees - Seintwar ( 828 309 GOGINAN Mrs Bethan Bebb Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 Camera’r Tincer Y Tincer ar dâp LLANDRE Cofiwch am gamera digidol y Tincer – mae ar gael i Mrs Mair England Mae modd cael y Tincer Pantyglyn, Llandre ( 828693 unrhyw un yn yr ardal fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gaset ar gyfer y rhai ar gyfer y papur o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad PENRHYN-COCH sydd â’r golwg yn pallu. Mairwen Jones - 7 Tan-y-berth ( 820642 a gynhelir o fewn ein dalgylch. Fe’i cedwir gan Mrs Cysylltwch â Rhiain Lewis, Glynllifon, 17 Heol Alun, TREFEURIG Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street (( 828102). Mrs Edwina Davies Os byddwch am gael llun eich noson goffi yn Y Tincer Aberystwyth, SY23 3BB Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 defnyddiwch y camera. (( 612 984)

2 CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer mis Rhagfyr 2013.

£25 (Rhif 235) Eurgain Rowlands, Hafod Heli, Y Borth. £15 (Rhif 85) Anwen Pierce, 3 Brynmeillion, Bow Street. £10 (Rhif 20) Alwen Fanning, 69 Ger-y-llan, Penrhyn-coch.

Enillwyr Cystadleuaeth y Nadolig £60 (Rhif 53) Elwyn Ioan, Ffordd y Drindod, Aberystwyth. £40 (Rhif 40) D Bryn Lloyd, 7 Maes Ceiro, Bow Street

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Rhagfyr 18. Os oes rhai eisiau ymuno â Chyfeillion 30 MLYNEDD YN OL Y Tincer cysylltwch â Bethan Bebb. Aelodau presennol Pwyllgor Cangen y Borth o Sefydliad y Merched. (O’r £5 y flwyddyn am rif o mis Ionawr. Tincer Ionawr 1984)

Annwyl Olygydd, eich dweud am beth fydd yn cael ei Wyddoch chi fod rhan fwyaf o ardal y gynnwys. Beth am gysylltu â ni (robin@ Tincer yn rhan o ardal Biosffer Dyfi, biosfferdyfi.org.uk neu 01654 703965) sydd wedi ei gydnabod gan UNESCO ac awgrymu hanesion, ffeithiau neu fel Gwarchodfa Biosffer? Mae Ynys- luniau o’r ardal? Byddem yn croesawu las, y Borth, Genau’r-glyn, Bow Street, awgrymiadau hefyd ynglŷn â lle i osod Clarach, a’r cyffiniau yn rhan o’r ardal y mapiau. Bydd cyfarfodydd yn yr ardal arbennig hon: gallwch ddysgu mwy lle gallech weld a thrafod y syniadau - amdano ar ein gwefan biosfferdyfi.org. manylion yn rhifyn nesaf y Tincer! uk. Diolch i’r statws yma, a chymorth Cronfa Eleri, mae cyfle i osod nifer o Robin Farrar baneli dehongli yn yr ardal eleni. Bydd y paneli yn cynnwys map Biosffer Dyfi. Hwylusydd Prosiectau Biosffer Dyfi Bydd lle wrth y map ar gyfer gwybodaeth 01654 703965 / 07717 102923 am dreftadaeth leol - boed hynny’n Y Plas, Machynlleth SY20 8ER ymwneud â phobl neu natur. Rydym www.biosfferdyfi.org.uk Cofiwch gysylltu eisiau i chi, bobl yr ardal, gael dweud www.ecodyfi.org.uk â ni

GWASANAETH Eirian Reynolds, GARDDIO Tech. S.P. Iwan Jones GWASANAETH MYNACH IECHYD Gwasanaethau Pensaerniol A DIOGELWCH Torri Porfa, Torri Cynlluniau ar gyfer adeiladau newydd, AROLYGON DIOGELWCH Gwrych a Strimmio, estyniadau ac addasiadau ASESIADAU PERYGLON ARCHWILIADAU Disgownt i DAMWEINIAU Bensiynwyr. HYFFORDDIANT Gellimanwydd, Talybont, GWASANAETH CYFLAWN Ceredigion SY24 5HJ I GADW CHI A’CH ytincer@ Ffôn 01974 261758 [email protected] GWEITHLU YN DDIOGEL 07792457816 01970 820124 (Nid oes yr un gwaith yn ormod) 01970 832760

07709 505741 googlemail.com

3 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365

PENRHYN-COCH

Oedfaon Horeb Gweler hefyd http://www.trefeurig.org/ cymdeithasau-horeb.php

Ionawr 19 10.30 Ysgol Sul 2.30 Oedfa bregeth Gweinidog 26 10.30 Oedfa Llan Llanast Gweinidog Chwefror 2 2.30 Oedfa gymun Gweinidog 9 10.00 Oedfa gomisiynu Zoe Glynne Jones yng Nghapel Seion, Stryd y Popty, Aberystwyth 16 10.30 Ysgol Sul 2.30 Oedfa bregeth Y Parchg Peter M. Thomas 23 10.30 Ysgol Sul 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog Cylch Meithrin Trefeurig

Cinio Cymunedol Penrhyn-coch ei dri phlentyn Ysgol Gynradd Penrhyn- coch; mae’n aelod selog o’r Ymddeolwyr Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr ac yn cystadlu yn Sioe Penrhyn-coch yn Eglwys dyddiau Mercher 22 Ionawr, 12 a adran gwaith llaw efo’i waith coed cywrain. 26 Chwefror. Cysylltwch â Job McGauley Mae’n flaenor yng Nghapel St Davids, 820 963 am fwy o fanylion neu i fwcio eich Stryd y Baddon Aberystwyth ac yn ddyn cinio. prysur iawn. Diolchwyd iddo am noson hwylus a chartrefol. Plygain Cylch Meithrin Trefeurig Eglwys Sant Ioan Penrhyn-coch Cynhaliwyd y 23ain blygain dan nawdd Cymdeithas y Penrhyn yn Eglwys Sant Bu mis Rhagfyr yn adeg prysur iawn i’r Dyma gais am ymgeiswyr bedydd esgob. Mi Ioan, Penrhyn-coch nos Iau 19fed Rhagfyr. Cylch yn y Caban newydd. Ar 14 o Ragfyr fydd dosbarthiadau conffirmasiwn yn Gweinyddwyd gan y Parchedig Ronald fe gawsom brynhawn agored yng nghwmni cychwyn ym mis Chwefror, yn Eglwys Williams a darllenwyd y llith gan y Parchg Sion Corn. Fe fu Sion Corn yn ymweld Sant Ioan Penrhyn-coch, dan arweiniad Judith Morris. Cymerwyd rhan gan blant â ni hefyd yn ein parti Nadolig. Buom ar y Parchedig Ronald Williams. Cynhelir y Ysgol Penrhyn-coch, Parti’r Penrhyn, ymweliad i’r Eglwys i weld y coed Nadolig bedydd esgob ei hun ym Mhenrhyn-coch ar Marianne Powell, Glenys Jenkins, Parti wedi eu haddurno ac fe fu’r Parchg Ronald y penwythnos cyntaf ym mis Mai. Glanrafon, Carwyn, Emyr a Liz; Linda, Williams yn sgwrsio gyda’r plant. Diolch yn Mari a Gwenno; Parti’r Parc; Huw a Rhian; fawr iddo.Cynhaliom gyngerdd Nadolig yn Edmygu Cantorion Aberystwyth; Efan Williams; Horeb a diolch yn fawr i’r Parchedig Judith Triawd Glanrafon; Triawd Rhiannon, Morris, Ceri Williams a Ceris Gruffudd am Mae’n rhaid edmygu Fflur Fychan – Trefor ac Eleri a Cantre’r Gwaelod eu cyfraniad i greu awyrgylch hyfryd a rhoi welwyd ar y rhaglen O’r galon yn ystod Cyfranwyd y casgliad o £263.75 i’r Ystafell naws y Nadolig i ni. y mis. Parlyswyd Fflur gan y cyflwr Fyw, Caerdydd. Dilynwyd y gwasanaeth Dymunwn yn dda i Stefan, Chelsea, prin Transverse Myelitis. Edmygwyd ei gan swper yn Neuadd yr Eglwys. Lily-Ann, Hannah, Cari, Osian, Freya a phenderfyniad wrth geisio gwellhad a’r Lois sydd wedi symud ymlaen i’r Dosbarth ffordd yr oedd y teulu - ei gŵr Owain a’u Urdd y Gwragedd Sant Ioan Derbyn. Dymunwn hefyd pob llwyddiant i tair o ferched bach, Mari, Lisa a Nansi yn Mrs Delyth James sydd wedi ein gadael ni dygymod â’r sefyllfa. Dymuniadau gorau Daeth Dr Clive Williams Cae Mawr, atom am swydd newydd. Diolch yn fawr iddi am iddynt. i gyfarfod cynta’r flwyddyn gyda sgwrs ei gwaith dros y naw mlynedd diwethaf. ffraeth a llawn hiwmor mae yn un o lawer Fe groesawn Mrs Tracy Cleary sydd wedi Cinio Nadolig o sgyrsiau sydd yn ei feddiant. Mae Dr ymuno fel dirprwy arweinydd i gefnogi Mrs Clive yn wreiddiol o Fro Morgannwg Jackie James, ein harweinydd newydd. Cynhaliwyd Cinio Nadolig y Gymuned ac ar ôl bod yn ddarlithydd yng Ngholeg Diolch hefyd i Mr.Pugh-Evans a staff yr ar yr 11eg o Ragfyr yn Neuadd yr Eglwys. y Drindod yn Nulyn death i’r Brifysgol ysgol am gyd-weithio mor dda gyda’r Cylch Cafwyd amser difyr yng nghwmni ein gilydd yn Aberystwyth fel darlithydd hŷn, ac yna ac am wahodd plant y Cylch i ymuno yn eu a phawb wedi mwynhau yn fawr iawn. cyn ei ymddeoliad bu yn Brif Ddarlithydd dathliadau dros yr Ŵyl. Diolchwyd gan Mairwen yn ei dull arferol yn yr Adran Addysg. Mae wedi byw yng Hoffwn i gyd fel staff ddiolch yn fawr i’r am yr holl waith oedd pawb wedi ei wneud Nghae Mawr ers 45 mlynedd; mynychodd rhieni am y llu o anrhegion Nadolig. yn ystod y flwyddyn ac am y croeso a’r

4 365 | IONAWR 2014 | Y TINCER

Parti Nadolig y Brownies gyda Sion Corn Ddechrau Rhagfyr cynhaliwyd gwasanaeth yn Horeb lle cyflwynwyd bocsus ar gyfer Operation Christmas Child. gofal mae pob un o’r henoed yn ei gael yn o’r noson Nadoligaidd hon fe ddarllenodd Pwyllgor Neuadd y Penrhyn, Cyngor y ciniawau pob amser. Diolchwyd i blant Bob ddarnau o farddoniaeth o waith Cynan Cymuned Trefeurig, Brownies, Clwb Ysgol Penrhyn-coch am ddod atom yn ac i ddiweddaru’r noson cafwyd cwis, a ni Arlunio Penrhyn-coch, Ysgol Gynradd rheolaidd i’n diddori. yn gwrando ar bobl yn canu a dyfalu pwy Penrhyn-coch, P.A.T.R.A.S.A., Clwb oeddynt. Diolchodd Wendy Reynolds i Bob 60+ Trefeurig, Capel Horeb, Urdd y Neuadd y Penrhyn ar ran y gangen. Gwragedd, Gogerddan Childcare Ltd., R.A.O.B.Gogerddan Lodge, Sefydliad y Cafwyd gyrfa chwist arbennig iawn yn Pêl-droed Penrhyn-coch Merched Penrhyn-coch, Cylch Meithrin y neuadd ar 16eg o Ragfyr. Roedd pobl Trefeurig, Merched y Wawr a Gorsaf Petrol wedi dod yno o bob cyfeiriad, a pawb wedi Tîm 1af Penrhyn-coch - Rhagfyr 14eg Tymawr, Penrhyn-coch. mwynhau yn fawr iawn. Diolch i bawb am Penrhyn-coch 2 Llanidloes 2 bob cyfraniad ac am eu gwaith o wneud y Rhagfyr 21ain 2013 Cau ffordd noson yn un mor llwyddiannus. Conwy 3 Penrhyn-coch 0 Rhagfyr 28 - Gohiriwyd y gêm. Cyhoeddodd y Cyngor Sir iddynt ohirio cau Merched y Wawr Penrhyn-coch Ionawr 4ydd Cwpan Canolbarth Cymru - y Ffordd rhwng Fferm Pen-cwm a gwaelod y Bow Street 1 – Penrhyn-coch 4 rhiw i Benrhyn-coch (oedd i fod i ddigwydd Nos Iau, 5ed o Ragfyr fe groesawyd pawb ar Ionawr 13) am chwe wythnos tan yr ail i’r cyfarfod gan ein llywydd, Sue Hughes. Eilyddion - Rhagfyr 14eg wythnos ym Mehefin. Bydd gwneud y gwaith Aed trwy y busnes arferol o drafod yr Padarn Unedig 3 Penrhyn-coch 4 yn ystod yr haf yn golygu y bydd modd ohebiaeth oedd wedi dod yn ystod y mis. (Cynghrair) gwneud mwy o waith yng ngolau dydd. Cyhoeddwyd am wahanol bethau oedd i ddigwydd yn lleol cyn y Nadolig a gwahodd 3ydd tîm - Ionawr 4ydd Clwb Hanner Tymor Horeb pawb i ymuno yn y cyngherddau ac yn y Penrhyn-coch 0 – Tal-y-bont 9 Penrhyn-coch blaen oedd i ddod. Diolchodd y llywydd i’r Cynhelir Clwb Hanner Tymor Horeb merched oedd wedi bod yn addurno coeden Gŵyl Coeden Nadolig Penrhyn-coch ar foreau Llun a Nadolig Merched y Wawr oedd i fod yn Mawrth, 24 a 25 Chwefror o 10.00- rhan o Ŵyl y Coed Nadolig yn Eglwys Sant Dymuna is-bwyllgor codi arian eglwys 12.30yp. Croeso cynnes i blant ysgol Ioan. St Ioan Penrhyn-coch, ddiolch i bawb a gynradd 5 mlwydd oed i fyny. Yna aeth y llywydd ymlaen i groesawu gytunodd i gymryd rhan yn yr ŵyl. Crewyd Os hoffech fwy o wybodaeth ein gŵr gwadd sef Bob Penwern. Roedd prosiect cymunedol llwyddiannus, a cysylltwch â Judith ar 01970 820939 Bob wedi dod â’i delyn mandelin i ddangos braf oedd gweld sut gynnwrf o bobl yn neu [email protected] i ni sut oedd yn gallu torri pob math o brysur yn addurno’r coed yn yr eglwys. lysiau, ffrwythau ac yn y blaen. Wrth ei Braf oedd gweld ymwelwyr yn mynychu’r ddefnyddio yr oedd yn gwneud i ni feddwl arddangosfa, i edmygu’r eglwys yn ei holl Cylch Ti a Fi ei fod yn declyn hawdd i’w ddefnyddio, ysblander Nadoligaidd. Os oes gennych ddiddordeb mewn ail- wrth gwrs roedd ef yn ei ddefnyddio mor ‘Roedd yna syniadau creadigol eang. gychwyn y Cylch Ti a Fi ym Mhenrhyn- gyson, ac yn gyfarwydd â’r declyn. I ddangos Rhai wedi dewis dehongli carol ac eraill coch, cysylltwch â Zoe ar i ni un peth y gallai wneud fe wnaeth yn adlewyrchu eu sefydliad a’i busnes. 01970 611516 neu 07584411524 neu “Banana Flambe” ac fe gawsom i gyd flasu Addurnwyr y Coed oedd: Bore Coffi [email protected] hwn ac yr oedd yn flasus dros ben. Fel rhan Cymunedol, Clwb Sul Eglwys St Ioan,

5 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365 Taith gerdded y mis Hafodau – Bwa Drain

Man dechrau: Ochr y ffordd cyn mynediad Tŷ Cam. Map: OS Explorer 213. GR: 682792. Pellter: 5.5 milltir. Hawdd ar wahân i ychydig o dynnu lan rhwng Neuadd Parc a Hafodau Cottage.

Gadawodd storm ganol Rhagfyr – Rhagfyr 18fed - ei ôl ar do Capel Horeb

Ewch heibio Tŷ Cam a Neuadd Parc a dilyn y feidr am lan drwy iet a dilyn y ffordd nes cyrraedd Hafodau Cottage. Trowch i’r chwith a heibio Fferm Hafodau a dod i gornel y ffordd sydd yn dod lan o Goginan. I’r dde drwy’r iet a dilyn yr hen ffordd nes cyrraedd Pen Rhiwlas. O’ch blaen mae iet yn eich harwain lawr i gwrdd â’r ffordd o Bwa Drain i Ystumtuen. Ar ôl dod drwy’r iet i’r ffordd gwelir sticil ar y dde, drosti ac ymlaen ar hyd y llwybr a throi i’r dde pan welwch iet. Lan y cae ac fe welwch lwybr uwchben y goedwig. Dilyn hwn ac aros am beth amser i werthfawrogi ‘r olygfa o Gwmrheidol. Ymlaen i Hafodau Cottage ac yn ôl i’r man dechrau. Mae’n bosib troi i’r chwith dros sticil yn syth ar ôl Hafodau Cottage a cherdded lawr i’r ffordd Gwasanaeth Nadolig Horeb ger y ganolfan ac yn ôl ar hyd y ffordd.

Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau,cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg. Croesawir archebion gan unigolion ac ysgolion ytincer@ 13 Stryd y Bont Aberystwyth 01970 626200 googlemail.com

Carys a Carwyn Jones, Y Ddôl Fach, yn canu calennig yng Nger-y-llan. COFFI BOREUOL BYRBRYDAU POETH NEU OER CINIO TACSI EDDIE TE PRYNHAWN CREFFTAU AC ANRHEGION CINIO DYDD SUL Perchennog: PRYDAU BAR Connie Evans, PARTÏON Ar agor saith niwrnod yr wythnos Mehefin, Gorffennaf, BWYDLEN BWYTY Gwawrfryn, Awst a Medi ADLONIANT Penrhyn-coch (fel arall, ar gau ar ddydd Llun) Siop Treasures, Tlysau a gemwaith (yn cynnwys dylunwyr 01970 828 642 Cymreig), scarffiau a chyfwisgoedd priodasol. AR AGOR O 5:30 P.M. NOSWEITHIAU IAU A GWENER Caffi 01970 820 050 | Siop Treasures 01970 820 122 AM BRYDIAU TEULUOL 07790 961 226

6 365 | IONAWR 2014 | Y TINCER Newyddion o Benweddig

Gwasanaeth Gwobrwyo Cyngor Ysgol gyda (chwith i dde) John Davies, a fu’n Daeth disgyblion presennol yr ddisgybl ar ddiwrnod cyntaf ysgol a chyn-ddisgyblion ynghyd Penweddig yn 1973; Gwenallt yn ystod wythnos olaf y tymor i Llwyd Ifan, Pennaeth; Rhodri dderbyn tystysgrifau arholiadau James, Prif Fachgen; Kelsey yng Ngwasaneth Gwobrwyo Thompson, Prif Ferch; ac Elin blynyddol yr ysgol. Cafwyd Jones Aelod Cynulliad dros eitemau cerddorol i ddechrau Geredigion. Gellir dod o hyd ac anerchwyd y gynulleidfa gan i’r llun o ddisgyblion presennol Mr John Davies. yr ysgol ar ffurf ‘40’, ynghyd Ceir mwy o luniau ar wefan yr ag eitemau cofiadwy eraill ar ysgol. dudalen Facebook y dathliadau facebook.com/penweddig40 Gwasanaeth Nadolig Cit Newydd Carfan Rygbi XV Cynhaliwyd gwasanaeth 1af Nadolig blynyddol yr ysgol ar ddiwrnod olaf y tymor, yng Carfan rygbi XV 1af Ysgol Nghapel Seion. Braf oedd gweld Penweddig yn derbyn eu cit y capel yn orlawn a chafwyd newydd. Hoffai’r holl fechgyn darlleniadau, carolau ac a’u hathrawon ddiolch yn fawr eitemau unigol a chan gorau’r i’r noddwyr, perchennog y ysgol. Cafwyd anerchiad gan Y bwyty teulu Baravin, Mr Glyn Parchedig Dr. Rhys Llwyd Heulyn, a pherchennog Bysiau a’r Fendith gan Y Parchedig Brodyr James, Mr Elwyn James. Andrew Lenny. Mae’r XV 1af wedi mwynhau tymor da iawn, gan ennill saith Dathlu Penweddig yn 40 yn y o’r wyth gêm a chwaraewyd hyd Cynulliad yn hyn. “Yr hyn sy’n arbennig o braf” meddai Clem Thomas, Trefnwyd taith i’r Cynulliad Pennaeth Addysg Gorfforol, Cenedlaethol yn ddiweddar, ar “yw’r ffordd y mae’r holl gyfer aelodau’r Cyngor Ysgol. chwaraewyr yn barod i chwarae Cawsant eu tywys o amgylch rygbi cyflym a chyffrous”. yr adeilad a chael chyflwyniad Yn y llun gyda’r XV 1af mae ar weithgareddau’r siambr gan (chwith i’r dde) Mr Gwenallt Elin Jones AC. Cyflwynwyd Llwyd Ifan, Pennaeth; Mr Glyn carden pen blwydd i Ms Heulyn o Baravin; Mr Elwyn Jones gan y Cyngor, fel rhan o James o Fysiau Brodyr James, ddathliadau’r ysgol yn 40 oed Mr Clem Thomas, Pennaeth eleni. Yn y llun gwelir aelodau’r Addysg Gorfforol.

7 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365

MADOG, DEWI A Llun y mis CEFN-LLWYD Llun o gasgliad Iestyn Hughes, Maes-y-garn, Bow Street. Gellir gweld mwy o’i luniau ar ei wefan http://www.atgof.co/ Suliau Madog 2.00 Ionawr 19 Bugail 26 Terry Edwards

Chwefror 2 I’w drefnu 9 10.00 Oedfa gomisiynu Zoe Glynne Jones yng Nghapel Seion, Stryd y Popty, Aberystwyth 16 Bugail 23 I’w drefnu

Cydymdeimlad

Cydymdeimlwn â Valerie ac Antonia, merched y ddiweddar Mrs Toni Jones, Clydfan, Capel Dewi, a fu farw ar y 6ed o Ragfyr yng Nghartref Bodlondeb, Penparcau; ac â Andrew ac Angharad Rowlands, Talar Cysgodfan Aberystwyth ar ôl y storm – mae Cadw wedi gofyn i’r Cyngor Sir i Deg, ar golli tad-cu Andrew – Mr Sidney atgyweirio’r gysgodfa - sy’n adeilad rhestredig. Cafodd gwefan www.atgof.co Watkins o Raeadr. dros 422,000 o ymwelwyr i’r lluniau diweddar o’r stormydd / difrod.

Pen blwydd arbennig

Dymunwn ben blwydd hapus iawn i Tegwyn Lewis, Rhos-goch, fydd yn dathlu GOGINAN pen blwydd arbennig ar 28 Ionawr. Parseli Nadolig Dymuniadau gorau

DÔL-Y-BONT Mae henoed yr ardal unwaith eto yn Llongyfarchiadau i Gerallt Humphreys ddiolchgar i Iris Richards, Brodawel, a Mair ac Amber Norman, Blaendyffryn, ar ei Pen blwydd arbennig Jones, Coedlan, am drefnu y tocynnau dyweddiad ar ddydd Nadolig. Pob lwc i’r Nadolig ac i Gareth Jones, Coedlan, a dyfodol. Dymunwn ben blwydd hapus iawn i Mr. Carol Jones, Is y Coed, am wneud yn sicr John Hughes, Bryndderwen ar ddathlu ei ei bod yn cyrraedd yn saff. ben blwydd yn 90 oed ar 28 Ionawr. Pob Siop dymuniad da ar eich pen blwydd ac i’r Calennig SGIDIAU GWDIHW dyfodol. 8 Ffordd Portland, Aberystwyth Roedd rhai o frodorion yr ardal yn falch SY23 2NL Cyfarchion iawn o weld Alaw a Llŷr, Pwllcwenawon, 01970 617092 a Hedd a Gwenno, Hafodau, yn canu Blwyddyn Newydd Dda i holl drigolion y Calennig eleni. Braf yw gweld y traddodiad Gwasanaeth pentref! yn cael ei gadw. GOFAL TRAED Ceiropodydd /podiatrydd graddedig ac wedi cofrestru efo’r Cydymdeimlo H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, Dip.Pod.Med. Cydymdeimlwn â Louise Zlotnicki, Gwynfryn, ar farwolaeth ei gŵr David Herschel ychydig ddyddiau cyn y Nadolig. Trist hefyd i gofnodi marwolaeth Mary ytincer@ Evans ym Mhenarth, gweddw y diweddar googlemail.com Danny Evans, Teras Brynmelindwr gynt. Cydymdeimlwn gyda’r teuluoedd oll.

8 365 | IONAWR 2014 | Y TINCER

O’r Cynulliad Colofn Enwau Lleol - Elin Jones - Ruel (neu Riwel) Wrth edrych ymlaen at y Diolch yn fawr i Huw Ceiriog Jones am ei ddehongliad o’r enw Ruel flwyddyn newydd, bydd neu Riwel yn rhifyn Rhagfyr y Tincer. Y tro hwn, hoffwn edrych ar cyflwr ein gwasanaeth esboniad arall posibl ar yr enw. iechyd yn sicr yn bwnc Mae’r ffurfiau cynharaf, Rywael (13g.) a Ryvuael (14g.), yn awgrymu fydd yn hawlio penawdau mai’r elfen rhiw ‘llethr, allt’ a ffurf dreigledig yr enw personol Mael, yn 2014. Mae pryderon yn sy’n golygu ‘tywysog, arglwydd’ ac sy’n elfen gyntaf yn yr enw tyfu am benderfyniadau Maelgwn, sydd yma. Bwrdd Iechyd Hywel Ar fap modfedd yr Arolwg Ordnans (1837), gyferbyn â ffermydd Dda. Heb os, diffyg arian y Ruel a’r tu draw i Nant Clarach (yng nghyffiniau Pen-y-garn a sydd wrth wraidd llawer Maesceiro heddiw) cofnodir yr enw Cae Malgwyn (amrywiad ar yr o’r problemau, ond enw personol Maelgwn). Yn ôl traddodiad, arferai carnedd o’r enw mae’r modd y mae’r Carn Faelgwn sefyll ar y cae hwnnw yn ogystal. gwasanaeth yn ein ardal Awgrymodd yr Athro R. Geraint Gruffydd mewn erthygl yn yn edrych yn benodol ar yn cael ei reoli hefyd yn Nhrafodion Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion (1996, cyfrol sialensau i’r Gwasanaeth destun gofid. ii. t. 14-15) bod y tri lle hyn yn gysylltiedig â Maelgwn Gwynedd, am Iechyd yn yr ardal wledig Yn Rhagfyr, wrth gwrs, fod Buchedd Padarn yn adrodd iddo wrthdaro â Sant Padarn yng eang sy’n gorwedd rhwng daeth y newyddion nghyffiniau Clarach. coridorau’r M4 a’r A55. gwarthus fod gwelyau Angharad Fychan yn Ysbyty Aberteifi yn Dyma gydnabyddiaeth fod anghenion yr ardal cau. Daeth hyn yn dilyn Paratowyd dan nawdd Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru hon, gan gynnwys misoedd o gwtogi ar y www.cymdeithasenwaulleoeddcymru.org gwasanaeth bob yn dipyn Bron-glais, ysbytai cymunedol, meddygon a thorri nôl ar staff, a (Ymddiheuriadau – dylai enw Huw Ceiriog Jones fod wedi teulu a gwasanaethau oedd yn ddigalon i bawb. ymddangos o dan yr erthygl y mis diwethaf _ ef oedd awdur yr cymdeithasol, yn unigryw. Mae angen clir am ysbyty erthygl a’r englyn Gol.) cymunedol yn Aberteifi, Mae angen meddwl yn sy’n gwasanaethu godre flaengar am y sialensau, Ceredigion, ardal y Preseli gan ddefnyddio tele- a dyffryn Teifi. Gobeithio feddygaeth a thechnoleg gallwn glymu’r Bwrdd fodern i sicrhau fod gan Iechyd i amserlen pendant bobl wasanaethau yn agos ar gyfer yr ysbyty newydd. i’w cartrefi. Hefyd mae pryderon Pwnc arall fydd yn parhaus am wasanaethau parhau i gael sylw yn ym Mron-glais. Eto, rhaid 2014 fydd pris ynni. Mae Sylwer bod Ruel Uchaf (ar y dde) wedi ei lleoli yn is i lawr y llethr na Ruel i’r Bwrdd Iechyd adfer ffydd pleidiau San Steffan wedi Isaf (ar y chwith). Y rheswm am hyn yw bod yr elfennau isaf ac uchaf y cyhoedd; maent wedi cyhoeddi polisïau fydd yn cyfeirio at bellter cymharol i fyny’r dyffryn, yn hytrach na lleoliad torri gormod o addewidion yn lliniaru rhywfaint ar cymharol uwchlaw lefel y môr. am wasanaethau yn ein y cynnydd diweddar yng Llun: Iestyn Hughes, Atgof hardal. nghost trydan a gwresogi’n Rhaid, wrth gwrs, cartrefi. Ond o weld y ymladd dros y manylion, tydyn nhw ddim gwasanaethau yma. fel petaent yn ystyried Ond hefyd rhaid edrych fod y rhan fwya o gartrefi i’r tymor hir, a daeth mewn ardal fel Ceredigion llygedyn o newyddion da ddim yn gallu derbyn nwy yr wythnos cyn y Nadolig. trwy bibell. Mae peryg na Fis Tachwedd, arweiniais fyddwn ni’n gallu elwa o’r grŵp o feddygon uchel cynlluniau i reoli prisiau, eu parch o ar draws y gan mai’r fargen rhataf gan Map yr Arolwg canolbarth i gwrdd â’r y rhan fwyaf o gwmnïau Ordnans (1837) Gweinidog Iechyd. Nawr, yw’r contractau ‘deuol’ Great Britain daeth cadarnhad fod y nwy a thrydan. Rwy’n Historical GIS Gweinidog wedi gwrando, benderfynol o sicrhau fod Project, University a’i fod am gomisiynu anghenion ein bröydd ni of Portsmouth ymchwil annibynnol fydd yn cael eu clywed.

9 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365

Y BORTH

Cyfleuster newydd y cyngor ac ati gyda phrawf o wahanol grwpiau lleol – Undeb cynhaliwyd cyngerdd carolau gyflogaeth). Nid oes contract y Mamau, Ysgol Craig yr Wylfa, yn Eglwys St Matthew gyda Gyda’r Nadolig a’r Flwyddyn - gall aelodaeth gael ei ganslo Yr Ysgol Feithrin, Canolfan darlleniadau a charolau. Newydd wedi pasio, dyma’r ar unrhyw adeg gydag un mis o Deuluol y Borth, Clwb Garddio’r Roeddym yn hynod ffodus o amser i wneud penderfyniadau rybudd. Borth, Y Lleng Brydeinig, gael Côr y Gors o’r Borth, wedi ac addunedau newydd ar gyfer y Eisoes wrthi’n defnyddio Cymdeithas Henoed y Borth, eu hyfforddi gan Nick, i helpu flwyddyn newydd. Yn aml iawn campfa newydd Brynrodyn Sefydliad y Merched y Borth, y efo’r canu ac i ganu rhai caneuon ar frig y rhestr y mae cadw’n y mae aelodau tîm Heddlu cylch darllen lleol, Ysgol Sul St Nadolig i ni. Rhannodd y cor a’r heini ac ymarfer corff. I’r pwrpas Dyfed Powys, sy’n defnyddio’r Matthew a Chyngor Cymdeithas gynulleidfa win twym a mins yma, mae’r tîm o hyfforddwyr cyfleusterau i ymarfer ar gyfer y Borth. Cafwyd hefyd un peis ar y diwedd. ffitrwydd campfa newydd sbon ymgyrch elusennol Run to gan Rita – ffrind yr eglwys. Cynhaliwyd gwasanaethau Parc Brynrodyn yn ysu i’ch helpu Remember i godi arian i Gronfa Dewisodd pob grwp garol i’w Nadolig ychwanegol noswyl gyda’u geiriau ysbrydoledig a’u Goffa PC Nicola Hughes. chanu a chanwyd rhai ohonynt Nadolig a bore dydd Nadolig rhesymau diri am fanteision Cafodd PC Nicola Hughes a’i yng ngolau cannwyll. Roedd yn pan barhawyd i ddathlu geni sefydlu amserlen ffitrwydd: chydweithiwr Fiona Bone eu wasanaeth hyfryd a ddilynwyd Iesu Grist. Mae Parc Brynrodyn, Borth, saethu’n farw ym Manceinion gan fins peis. Bydd gwasanaethau yr eglwys wrthi’n lansio eu cyfleusterau ym mis Medi 2012 yn dilyn Ar Ragfyr 15fed cyflwynodd yn parhau yn 2014 am 11.15 y ffitrwydd newydd y mis hwn, ac galwad am fwrgleriaeth. plant a phobl ifanc y Borth bore yn y Borth gydag ysgol Sul mae croeso cynnes i aelodau o’r Bydd y tîm yn rhedeg 2 filltir ddrama’r geni mewn geiriau, yr un amser. Croeso cynnes i cyhoedd i’w defnyddio. Ac os y diwrnod am 125 diwrnod cerddoriaeth a symudiadau i bawb i’r gwasanaethau a phlant ydych yn ymuno ym mis Ionawr, rhwng Rhagfyr a mis Ebrill fwynhad eu teuluoedd, cyfeillion i’r ysgol Sul. fe gewch un mis o ffitrwydd er mwyn gwneud i fyny 250 a phentrefwyr. Llongyfarchiadau am £10. Mae’r £10 yn cynnwys milltir - am fwy o wybodaeth iddynt i gyd am eu gwaith Llanw Ionawr defnydd y swît ffitrwydd llawn ar sut i noddi’r tim a’r gronfa called. Diolch hefyd i Leasa, offer, cyflwyniad i’r gampfa a ei hun, ewch i www.justgiving. Amanda, Jood a Hattie am eu Ar ôl 4 diwrnod o stormydd, a’r rhaglen ffitrwydd bersonol. com/Melanie-Gaul a www. cymorth. Daeth pawb ynghyd ar Borth wedi goroesi’n weddol “Mae’n gynnig arbennig, pchughesnorthpolerun.co uk. y diwedd am luniaeth. Yr hyn a dda. Y grêd gyffredinol yw ac yn rhoi cyfle i bobl leol roi Mae Brynrodyn yn dymuno’n wnaeth y gwasanaeth yn un mor bod y Morglawdd newydd cynnig ar y cyfleusterau newydd dda iddynt ac yn falch o allu arbennig oedd band yr Ysgol Sul wedi gwneud ei waith, er yn ac i siarad â’r arbenigwyr am helpu gyda’u hyfforddiant fel a hyfforddwyd ac a arweiniwyd ddelfrydol dylid ail osod y cerrig eu hanghenion ffitrwydd. Nid campfa leol. gan Jacky Hassan, ac rydym yn cyn llifogydd mawr Chwefror oes yn rhaid i chi fod yn ffit i werthfawogol iawn o’i chymorth. a Mawrth er mwyn iddo ein ddechrau ymarfer corff! Gallwn Cymdeithas Gymraeg y Borth Roedd Megan, Hannah, Toohey, achub eto. deilwra rhaglen sy’n addas i chi, Anna a Charlotte ar ffliwtiau, Fel arfer, mewn sefyllfa fel boed hynny’n wythnosol neu’n Penderfynodd y Llywydd, y Andrew ar y corn trebl, Dion hyn, mae ysbryd cymunedol y ddyddiol.” Parchg Cecilia Charles, mai’r ar y clarinet a Josh a Lili ar y Borth yn amlwg, gyda phawb Mae cynnig Ionawr ar gael peth gorau oedd gohirio cyfarfod cornets. Roedd Sam – sydd yn dod at ei gilydd i helpu ar tan 31.01.14. Mae aelodaeth ar ôl nos Fercher 8fed Ionawr hefyd yn chwarae cornet – yn frys. Sgubo dŵr o drothwy hynny yn £20 y mis a ffi ymuno oherwydd y tywydd gwael. sal yn anffodus. Roedd y plant drysau cymdogion sydd yn o £5. Mae Parc Brynrodyn yn Byddwn yn cyfarfod ym mis yn wych a chafodd y band cael eu bygwth gan y llif yw’r cynnig gostyngiad o 15% ar gyfer Chwefror. gymeradwyaeth eu hunain. peth cynta sy’n digwydd ac yna aelodaeth ar ôl mis Ionawr i Ar Ragfyr 8fed cynhaliwyd Diolchwn iddynt am ymarfer adeiladwyr cymwynasgar yn holl weithwyr gwasanaethau gwasanaeth carolau coeden cystal a diolchwn i Jacky am ei trwsio dros dro nes daw tywydd lleol (h.y. nyrsys, dynion tân, yr Nadolig yn Eglwys y Borth. hamser a’i hamynedd. gwell. heddlu, athrawon, gweithwyr Roedd mor braf cael coed gan Nos Sul Rhagfyr 22ain Bu Stryd Fawr y Borth ar

10 365 | IONAWR 2014 | Y TINCER

Llanast bore Sadwrn Llun: Catrin Webster gau er mwyn i gerbydau’r ddeugain mlynedd yn Rhodesia Clwb Henoed y Borth gwasanaethau brys, gwylwyr y a phan ddychwelodd treuliodd y glannau a cherbydau’r cyngor blynyddoedd diwethaf yn agos Cawsom amser prysur yn da i ddod ar y diwrnod - gael rhwydd hynt i helpu yn i’w theulu yn Stevenage, Swydd y cyfnod yn arwain i fyny Kathleen Jones, Dorothy ystod yr argyfwng. Hertford. i’r Nadolig. Ar Ragfyr Horwood a Chris Richards. 5ed cawsom ein te parti Dymunwn yn dda iddynt yn Marwolaeth Dyweddiad Nadolig a chwis. Cawsom 2014 gan obeithio y byddent gyfarfod gwych er gwaethaf nôl gyda ni yn fuan. Yn ystod mis Rhagfyr bu farw Llongyfarchiadau a phob y tywydd erchyll – da iawn i Ar Ragfyr 13eg fe’n Mrs Eirwen Wall yn 95 oed. dymuniad da i Seren Smith bawb lwyddodd i gyrraedd. gwahodwyd i Neuadd Roedd yn enedigol o’r Borth (merch Delyth Pryce Jones) a Roeddym yn siomedig Gymunedol y Borth i rihyrsal a’r olaf o deulu’r Brodigans, Ben Dimmock ar eu dyweddiad. nad oedd un o’n haelodau wisg sioe Nadolig Ysgol Hillside. Treuliodd dros ar ddydd Calan. cartref, Kathleen Jones, yn Craig yr Wylfa. Cawsom ddigon da i ddod allan yn y brynhawn gwych yn cael ei tywydd ofnadwy i gyfeilio i ddilyn gan ymborth gyda’r ni. staff a plant. Ar Ragfyr 12fed death tyrfa Oherwydd y problemau dda ynghyd i’n cinio Nadolig yn y Borth ar ôl stormydd y yn Llety Parc, Aberystwyth. dyddiau diwethaf gohiriwyd Roedd yn braf gweld cynifer ein cyfarfod ar Ionawr Llun: Rhisiart Hincks o aelodau yn ddigon da i fod 9fed; cynhelir ein te parti gyda ni. Fel arfer cawsom a Chyfarfod Blynyddol ar bryd ardderchog gyda’r Ionawr 23ain. Cyn hynny holl drimings y gallech ar Ionawr 11eg byddwn feddwl am. Gair arbennig i yn mynd i weld ‘Dick Irene, o Llety Parc, am ein Whittington and the Pi- sbwylio yn ôl yr arfer. Roedd Rats’ yng Nghanolfan y Maes Parcio Tro Ynys-las caredigrwydd yr holl staff fel Celfyddydau. Daeth yr eisin ar y gacen i ni! I orffen ymweliad blynyddol hwn yn yr achlysur daeth band o droddodiad i’r Clwb Henoed Ysgol Penweddig, wedi ei ac edrychwn ymlaen yn arwain gan Alan Phillips flynyddol am y mwynhad. , i’n difyrru gyda ein hoff Mae croeso i unrhyw un sydd garolau Nadolig. Rydym am ymuno â’r Clwb i ddod mor ddiolchgar i staff a draw bob yn ail dydd Iau disgyblion am ddod atom i’r Neuadd Gymunedol am mor ffyddlon yn flynyddol 2.00. Cewch groeso cynnes. ar amser mor brysur iddynt. Am fwy o wybodaeth Roedd yn drueni nad oedd cysylltwch â Betty ar 871135 rhai o’n haelodau yn ddigon neu Joy ar 871649.

Atgynhyrchwyd trwy ganiatâd y Gymdeithas Ddaearegol Brydeinig – [email protected] British Geological Society BGS P252866 (storm y Borth 28 Hydref 1927)

11 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365 Dewch i’r Borth Ar ôl cael noson dda yng nghwmni Ieuan Hotel’. Enwir hefyd y ‘Grosvenor’, ‘Cliff Phen Strwmbwl, Sir Benfro. Yn y trydydd Ellis yng Nghymdeithas Gymraeg y Borth Haven’, ‘The Knoll’, a ‘Highfield’ fel llety nodir Ynys Enlli, Garn Fadryn, Pwllheli, Yr ganol Rhagfyr pan ddangosodd nifer ymwelwyr a cheir rhestr dwy dudalen o Eifl, Cricieth, Porthmadog Harlech, Bermo, fawr o hen luniau’r pentref inni, tybiais y dai a fflatiau ar osod yn ogystal. Tywyn, Aber-dyfi, a’r Wyddfa. byddai sôn am hen lyfryn (di-ddyddiad) Dyna’r cyfnod fel mewn pentrefi Gan fod llun y pedwar cwrt Borth : The Official Guide, o ddiddordeb glan môr ar hyd yr arfordir lle tenis yn y llyfryn byddwn wedi i rai ohonoch. Argraffwyd y llyfryn gan byddai’r teulu yn symud i sied yn disgwyl gweld un o adeilad y Gwmni Edward Burrow, Cheltenham, ar yr ardd i’r fisitors gael bod yn y Clwb Golff gan ei fod yn denu ran Cymdeithas Trethdalwyr y Borth ac tai. Mae lluniau eraill yn dangos llu o chwaraewyr am fod y enwir R.R.Davies, Trigfan, fel ysgrifennydd ‘Borth From The Rocks’, ‘Borth maes 18 twll mor adnabyddus. a thrysorydd. Byddwn yn cyfarfod yn “Woods”’, ‘The Lion Rock’ a gŵr Roedd John fy nghefnder a neuadd hyfryd y pentref lle’r oedd Ysgol yn dringo arni, Afon Leri a Dôl- minnau yn beicio o Dre’r-ddôl Uppingham gynt. Ym 1876 oherwydd i y-bont. a Thaliesin, ddiwedd y 1940au haint beryglu disgyblion ac athrawon yr Roedd yna amrywiaeth o i weithio fel dau gadi i gario ysgol yn Uppingham symudodd y pennaeth, siopau i ddiwallu pob angen bagiau trwm y chwaraewyr Dr Edward Thring, hi i’r Borth, ac am - Cwmni Trydan Borth ac Ynys-las, siopau’r am 3 swllt a 6 cheiniog. Bûm yn ffodus gyfnod gelwid y pentref yn ‘Uppingham by cigyddion Trevor Humhreys, E.R. Evans, o gael fy nghyflogi gan Bil Griffiths, gŵr the Sea’. a John Mathews, Siop Esgidiau Pritchard bonheddig o Gristion a milfeddyg yng Byddai’r plant a’r athrawon yn lletya a’i Fab, Gwendon; Siop E.M.Bowen y nghyffiniau Birmingham, a gododd fy mewn tai cyfagos a gwerthfawrogwyd y Fferyllydd, a Siop menyn, hufen ac wyau nghyflog i goron o flaen pawb arall. Gan croeso yn fawr. Wedi i’r ysgol ddychwelyd Evan Lewis. Ac ambell hysbyseb o’r tu allan ei fod yn addolwr selog yn Eglwys Sant i Loegr byddai’r athrawon a’r plant, a’u i’r Borth – Ffatri Wlân Leri, Tal-y-bont; a’r Mathew roeddwn yn rhydd i fynychu teuluoedd maes o law, yn dod ar wyliau am adeiladwyr R& H.L.Owen, Aberystwyth, lle Ysgol Sul Rehoboth. ddegawdau. Yn un o’r pedair ‘testimonial’ bu nhad yn gweithio am flynyddoedd O sôn am Ysgol Sul nodir mannau yn y llyfryn mae’r Dr Thring wrth gydnabod Ceir saith o fapiau bychain i arwain addoli’r pentref, Eglwys Sant Mathew, a’r cymorth pobl y pentref yn canmol yr hin pobol ar deithiau cerdded awr a hanner i tri gwasanaeth yn Saesneg; y ddau gapel - yn ffres yr haf a mwyn y gaeaf. Un arall ddwyawr i ganfod gogoniant yr ardal – un Presbyteraidd, Soar a Libanus; Siloh y oedd yn canmol oedd y Dr Macharness, mor bell â Llandre. Uwchben y pennawd Wesleaid a Chapel yr Annibynwyr – tri olaf Esgob Rhydychen ym 1881 – ‘I gladly bear ‘Panoramic View From Borth’, ceir yn cynnal oedfaon Saesneg yn Awst yn y witness to the benefit an invalid may gain manylion diddorol mewn tri map. Un yn bore. Rwy’n cofio Dan, Erwau Glas, yn from the pure, fresh air of Borth’. Yr un yw lleoli Tre’r-ddôl, Taliesin, Bedd Taliesin, a dweud iddo weld un o flaenoriaid Libanus, barn Bernard Coleridge a Syr James Murray chopaon Moel y Garn, Moel y Llyn a Coron Isaac Pritchard, yn rhoi B.A; B.D. ar ôl enw y geiriadurwr enwog. Wen, gyda chopaon Meirion a Maldwyn pregethwr oedfa Saesneg a hwnnw yn ŵr Cynhwyswyd nifer o luniau yn y llyfryn, yn y pellter. Mae’r ail fap yn cyfeirio at heb radd. Ymateb Isaac i gywiriad Dan y cyntaf yn dangos y ‘Grand Hotel ‘/ ‘Prawning Ground, Lobster Haunts’, Craig oedd, ‘Paid sôn wrth neb oherwydd mae’r Pantyfedwen, yn ei holl ogoniant, un arall yr Wylfa, Craig y Delyn, Carreg y Fwlfran, Saeson ‘ma yn rhoi mwy yn y casgliad pan o’r ‘Friendship Hotel’ cartre’r brodyr Pugh y Wallog, a Sarn Cynfelyn yn ymestyn 8 welan nhw’r graddau!’ pêldrodwyr enwog, ac un o’r ‘Diana Private milltir i’r môr, Aberystwyth, Aberteifi a W.J.Edwards

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL

Blwyddyn Newydd Dda i holl ddarllennwyr Daniel am ymdrechu i gadw y traddodiad o y Tincer. fynd o amgylch yr ardal yn fyw. Gobeithio y bydd rhagor yn fodlon ymuno â ni y Cofion flwyddyn nesaf. Cafwyd dipyn o groeso a diolch i bawb am eu haelioni. Danfonwn ein cofion cynhesaf at Mair Stanleigh Dolfawr, sydd ar hyn o bryd yng Parti Nadolig Nghartref Pennal View ym Mlaenpennal. Nos Sadwrn cyn y Nadolig daeth nifer dda Urdd y Benywod i Ganolfan Groeso Statkraft ar gyfer y parti Nadolig. ‘Roedd yn braf i weld cymaint o Bu cyfnod y Nadolig yn adeg prysur iawn blant yn bresennol ac wrth gwrs daeth yr eleni eto. Er taw dim ond chwech aeth hen Santa heibio gydag anrheg i bob un. allan i ganu carolau, llwyddwyd i gasglu Diolch yn arbennig i dad Alice Briggs Y Cydymdeimlad £270.00 a fydd yn cael ei drosglwyddo i Capel, Aber-ffrwd am ei gefnogaeth eleni goffrau Cylch Meithrin Pen-llwyn. Diolch i eto. Gorffennwyd y noson drwy dynnu y Estynnwn ein cydymdeimlad â Ann Ellis, John ac Elizabeth Lewis, Dolgamlyn, Carol raffl a chanu carolau, diweddglo hyfryd i Hywelfan, a’r teulu ar farwolaeth ewythr - Marshall, Mike a Claire Maloney a Beti noson gymdeithasol iawn. sef Emlyn Williams, Clarach

12 Colofn Annwyl Ddarllenwyr, Fe fydd Ysgol Gymraeg Aberystwyth yn dathlu ei phen-blwydd yn 75 oed Mrs Jones ar fis Medi’r 25ain, 2014 ac rydym yn bwriadu cyhoeddi llyfr i nodi’r garreg filltir bwysig hon. I’r perwyl hwn, rydym yn croesawu darllenwyr o’ch plith a fu yn yr ysgol i anfon eu hatgofion, eu storïau a’u lluniau atom. Fe allwch anfon eich cyfraniadau trwy’r post i’r cyfeiriad uchod, neu drwy e-bost at y pennaeth Clive Williams i’r cyfeiriad – swyddfa@ysgolgymraeg. Gobeithio i bawb ohonoch gael Nadolig Llawen ceredigion.sch.uk neu at olygydd y llyfr [email protected] a llewyrchus ac y cewch Flwyddyn newydd Dda Fe hoffwn dderbyn y cyfraniadau erbyn mis Mawrth y 31ain, 2014. hefyd. Nid yw wedi bod yn gychwyn da i’r flwyddyn Yn gywir, ac nid yw hi ond y trydydd o Ionawr arnaf yn Clive Williams ysgrifennu y geiriau hyn.Ond prin ddod dros Meleri Wyn James un storm yr oeddem cyn i un arall, waeth, ddod Ysgol Gymraeg Aberystwyth, i dir. A rhyfedd iawn i mi oedd peidio gweld Rhodfa Plas-crug, rhybuddion llifogydd am Fachynlleth a Llanrwst. Aberystwyth, SY23 1HL Storm fôr oedd hon,wrth gwrs, a ‘r arfordiroedd gafodd hi waethaf gan greu rhai amgylchiadau gwir beryglus. Ond er fod y perygl yn un real Cymdeithas Brodwaith iawn, mae’n syndod cymaint o bobl oedd am fynd ar hyd prom Aberystwyth i fusnesa a Cymru thynnu lluniau.Tybed a oeddynt yn sylweddoli na fyddai achubiaeth yn bosibl pe disgynnent i’r Annwyl Ddarllenwyr, dŵr. Fe wyddoch, mae’n siŵr, fod y Gymdeithas hon yn cynnig ysgoloriaeth o Mae grym natur yn un dychrynllyd, wrth hyd at £300 i fyfyriwr Cymraeg sy’n dilyn cwrs tecstilau mewn coleg bob gwrs, ac yn un na ellir na’i ateb na’i wrthod. Yr blwyddyn. Eleni yw’r wythfed tro i’r Gymdeithas gynnig yr ysgoloriaeth unig beth all rhywun ei wneud yw ymorol am hon. Enillwyd hi yn y saith mlynedd ddiwethaf gan fyfyrwyr dawnus, ei bolisi yswiriant a gobeithio’r gorau. A gall a phleser oedd arddangos eu gwaith ar stondin y Gymdeithas yn yr ychydig o ddŵr ledu a chreu llyn mewn dim fel y Eisteddfod Genedlaethol bob blwyddyn. gall unrhyw un sydd wedi gollwng mwg o ddŵr Amcanion y Gymdeithas yw hyrwyddo brodwaith drwy gyfrwng y dystio. Gymraeg, a threfnir cyrsiau, darlithoedd, dosbarthiadau ac arddangosfeydd Ond er bod calon rhywun yn gwaedu wrth mewn ardaloedd ledled Cymru. Diffinnir brodwaith fel unrhyw waith feddwl am drafferthion y rhai sydd wedi eu sydd yn addurno gan ddefnyddio edau a nodwydd, a cheir amrywiaeth o heffeithio arnynt yr oedd rhan ohonof yn gwenu dechnegau ar gyfer hyn. Mae gennym arddangosfa o waith yr aelodau yn yr yn fewnol ac yn ystyried yr hen rigwm Eisteddfod Genedlaethol bob blwyddyn. Rydym wedi canfod mai’r ffordd orau i’r Gymdeithas ddenu ymgeiswyr Fuoch chi rioed yn morio? am yr ysgoloriaeth o bob rhan o Gymru yw trwy gael cyhoeddusrwydd yn y Wel do mewn padell ffrio papurau bro. Chwythodd y gwynt fi I’r Eil o Man I gael ffurflen gais neu ragor o wybodaeth cysylltwch â: Ac yno y bum yn crio. Nesta Jones, Craigytan, Llanuwchllyn, Y Bala, Gwynedd LL23 7TA A mae’n ddrwg calon gennyf orfod eich [email protected] dyddiad cau fydd 30 Ionawr, 2014. hysbysu fod yr hen rigwm ym gwbl anghywir..... Yn sicr,fe all gwynt a gyfyd bafinioedd a’u Gyda diolch. lluchio fel lluchio confetti godi rhywbeth ond dim ond gwynt o fôr yr Iwerydd sydd Yn gywir yn mynd i ysgubo drosom o’r môr. Felly, nid Nesta Jones yw yn bosibl i rywun o Gymru landio ar Ynys Manaw ar ôl i ‘r gwynt eu herwgipio, onid i i gyfeiriad De Lloegr a phorthladdoedd Ffrainc y chwythid ef? MYNACH Fe wn i un peth arall am ystormydd. Pan nad HANDYMAN oeddwn yn berchen tŷ, arferwn hoffi gorwedd

Cynnal a Chadw Tŷ, yn fy ngwely yn gwrando arnynt. Rwan, diolch Gardd, Siediau a Tŷ y byddaf nad wyf yn medru eu clywed yn eu Gwydr, Golchi Patio eich gwefan leol llawn bwer unwaith y byddai wedi tynnu fy Rhoddir sylw i’r gwaith bach www.trefeurig.org yna does byth amser gennych i your local website nheclynnau clywed! Y mae oed a phrofiad yn orffen. Gwasanaeth cyfeillgar a newid pob perspectif. phrisiau rhesymol newyddion etc. i / news etc. to: [email protected] Cofiwch am noson cwis eglwys Sant Ioan

Ffoniwch Meirion: ytincer@ ddiwedd Ionawr, y mae croeso i bawb ffurfio 01974 261758 William Howells, Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, tîm i gystadlu. 07792457816 Aberystwyth SY23 3EQ

[email protected] googlemail.com

13 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

Suliau Pen-llwyn 2.00 Ionawr

19 Gordon MacDonald 10.00 26 Elwyn Pryse 10.00

Chwefror 2 Bugail 5.00 9 Oedfa gomisiynu Zoe Glynne Jones yng Nghapel Seion, Stryd y Popty, Aberystwyth 10.00 16 Ifan Mason Davies 10.00 23 Bugail 5.00

Cydymdeimlad

Cydymdeimlwn â Gwendoline Jones, Rhoslwyn gynt, ar golli Rick yn ddiweddar. ’Roeddent yn byw bellach yn y Drenewydd a’u llongyfarch ar eu gwaith. Gwelir yn y Cylch Meithrin Pen-llwyn ers blynyddoedd lawer. Cofiwn am llun, yn y cefn: Llŷr, Ffion, Luned, Alaw, Gwendoline yn ei hiraeth. Nannon,a Megan,Yn y blaen: Efanna, Plant Cylch Meithrin Pen-llwyn yn Tomos, Ania, Owen, Elen, a Cortney. derbyn eu crysau T newydd gan eu Ynysoedd Pilipinas noddwyr E Jones Plant Hire ac Alison Priodas Jones Uniforms. Cafwyd cyngerdd Penodwyd dydd Sul y 29ain o Ragfyr i arbennig gan y plant cyn y Nadolig a roddi y casgliad y Sul hwnnw tuag at Priodwyd Llinos Mai Griffiths â Andrew daeth Sion Corn heibio i ddweud helo. Ynysoedd Pilipinas. Mae y gronfa yn dal Edwards, Aberystwyth, ar yr 28ain o Ragfyr Hoffem ddymuno pob lwc i Amelia, ar agor i weddill yr aelodau, neu yn wir yn nghapel Cemais, Machynlleth. Efallai Emelia, Sean, Gwenan, Hedd a Peni yn unrhyw un arall sy’n dymuno rhoi. Mae’r na wyddoch mai wyres Mrs Doreen Davies, eu hysgolion newydd a croeso mawr cyfle yna am beth amser eto.Yn bendant Glasfryn, yw Llinos. Cynhaliwyd y wledd i’r plant newydd Ellie, Gwenno, Lily, mae trychineb Pilipinas yn haeddu ein briodas yn Neuadd Maesmawr, a chafwyd David a Trystan. rhoddion, a ninnau yn byw yng nghanol amser da. Llongyfarchiadau a dymuniadau Er bod y cylch yn boblogaidd mae yna ein digon. Heulwen Lewis, Deiniol, ac gorau i’r ddau deulu. (Gweler llun ar t.16) rhai llefydd gwag ar gael. Os ydych eisiau Ann Vaughan, Gwarddol, sydd yn derbyn mwy o wybodaeth cysylltwch â Iwan rhoddion. Hyd yn hyn y mae’r casgliad yn Calennig Meirion ([email protected] / £230. Diolch i bawb sydd wedi cyfrannu. 07866 411726). A ydyw yr hen draddodiad o hel calennig Mrs Ann Davies un o’r aelodau Gwasanaeth y Plant yn marw allan? Nac ydyw, ddim ym Mhen- cyntaf a Mrs Beti Daniel , Llywydd llwyn Capel Bangor, beth bynnag. Bu Alaw presennol yn torri ‘r gacen yng nghinio Cynhaliwyd gwasanaeth nadolig plant a Llŷr yn canu o ddrws i ddrws eleni eto. dathlu 30 fed mlynedd y gangen yn y yr Ysgol Sul, fore yr 22ain o Ragfyr. Hefyd Morgan, a Iestyn, am y tro cyntaf, yn Conrah mis Tachwedd. Gwnaethpwyd Cymerwyd at y rhannau arweiniol gan nhŷ mam-gu ac Aunty Margaret. Go lew y gacen gan gyn aelod - Mrs Helen yr athrawon. Yna cafwyd gan y plant chi, daliwch ati. Jones. Mae’r gangen yn cwrdd ar nos gyflwyniad ar ystyr stori y geni, a phob Fawrth cyntaf y mis yn Neuadd Pen- un a’i ran wedi gwisgo, wrth gwrs, yn llwyn, Capel Bangor am 7-30.Croeso addas. Y gweinidog, y Parchg Wyn Morris cynnes i aelodau newydd. a fu yn eu cyfarch wedi y perfformiad,

Gwasanaeth Nadolig Plant Ysgol Sul Pen-llwyn. Alaw a Llŷr yn canu calennig. Morgan ac Iestyn yn canu calennig.

14 365 | IONAWR 2014 | Y TINCER

Merched y Wawr – cangen Melindwr bryd i’w gilydd bydd Mrs Elizabeth Evans, blwydd, roedd cacen wedi ei pharatoi ar Swyddog Datblygu Ceredigion a Phenfro’n gyfer yr achlysur. Mrs Eirwen McAnulty, Deng mlynedd ar hugain. Ie, dyna faint ymweld â’r gangen ac fe’i gwelwn mewn yr is-lywydd a’i merch, Helen oedd yn o amser sydd ers i gangen Melindwr o digwyddiadau rhanbarthol. Nid yw gyfrifol am baratoi’r gacen honno ac fe’i Ferched y Wawr gael ei ffurfio. Credem Mrs Tegwen Morris, y Cyfarwyddwr torrwyd gan Mrs Beti Daniel a Mrs Anne fel cangen y dylid dathlu’r achlysur ac Cenedlaethol yn ddieithr i ni chwaith. Mrs Davies. Mrs Heulwen Lewis a ddiolchodd i aeth swyddogion y gangen ati i wneud Gill Griffiths, y Llywydd Cenedlaethol, bawb – i staff y gwesty, i Eirwen McAnulty trefniadau. O ganlyniad, un noson ar oedd y drydedd, a ddaeth atom bob cam o a Helen, swyddogion y gangen, yr aelodau ddechrau mis Rhagfyr gwelwyd yr aelodau Gaerdydd. Do, fe gyfeiriwyd ati fel mam yr a’r gwragedd gwadd. presennol yn anelu at Westy’r Conrah. actor Ioan Gruffydd. Cyfrannodd nifer o aelodau wobrau O gyrraedd yno gwelwyd bod y lle wedi Diolchwyd i’r gangen am fod yn gefnogol raffl ar gyfer y noson ac fe’u henillwyd ei addurno’n chwaethus ar gyfer gŵyl y i nifer o ddigwyddiadau ac ymgyrchoedd gan yr aelodau a Mrs Elisabeth Evans. Nadolig a roedd hynny’n creu’r naws ar y Mudiad. Clywsom y diweddaraf am yr Mwynhawyd y cyfle i sgwrsio â’n cyd- gyfer dathliad y gangen. ymgyrch i gasglu bagiau ar gyfer Cymorth aelodau ac â’r tair gwraig wadd cyn troi tua Croesawyd pawb i’r ginio gan Mrs Beti Cristnogol a diolchwyd i’r aelodau am eu thref. Ond na, nid dyna ddiwedd y noson. Daniel, y llywydd, ac wedi iddi ddweud bagiau, am helpu i’w didoli a’u gwerthu ac Yn hwyrach y noson bu Geraint Lloyd ar gras, mwynhawyd pryd blasus. Darllenwyd yn ogystal am fod yn barod i brynu bagiau. ei raglen radio’n siarad â Tegwen Morris a cyfarchion a dderbyniodd y gangen ar yr Diolchwyd hefyd i’r aelodau am fod yn chyfeiriodd hithau at y noson a dreuliodd yn achlysur. Buom yn ffodus i gael cwmni weithgar ac yn berlau yn eu cymdeithas a ein cwmni. Fel aelodau, edrychwn ymlaen tair gwraig wadd ar y noson a chafwyd chafwyd anogaeth i barhau i’r dyfodol. yn hyderus i’r dyfodol a chofiwch y byddem anerchiad pwrpasol gan y dair yn eu tro. O Fel sy’n arferol pan fydd dathliad pen yn falch iawn i groesawu aelodau newydd.

LLANDRE

Llongyfarchiadau Mae angen nawr i aelodau’r Clwb ail cywrain, anrhegion syml a choginio gofrestru ar gyfer 2014 drwy naill ai lenwi tymhorol. Yr oedd ganddi syniadau oedd Llongyfarchiadau i Owen Watkin, Maes ffurflen banc neu dalu arian parod am yn agoriad llygad i `r rhan fwyaf o aelodau Henllan, fu’n astudio fel myfyriwr allanol y flwyddyn (£24.) i’r Trysorydd David ac yn codi cywilydd ar nifer ohonom. yn Llambed ac sydd wedi ennill gradd England, Pantyglyn, Llandre cyn diwedd Penderfynwyd mai’r Wildfowler fydd MA dosbarth cyntaf mewn Astudiaethau mis Ionawr. cyrchfan ein cinio blynyddol ar y 18fed o Islamaidd gan Brifysgol Cymru Y Drindod Mae’n gyfle hefyd i aelodau newydd Ionawr ac edrychwn ymlaen yn fawr at Dewi Sant. i ymuno â’r Clwb ac i fuddsoddi £2. ddathlu Santes Dwynwen. y mis yn y gymuned. Telir gwobrau Gwellhad Buan ariannol o £30/£20 a £10. yn fisol (ag Prawf gyrru eithrio mis Awst) gyda gwobrau bonws Dymunwn yn dda i Ann Thomas, ym mis Rhagfyr. Defnyddir yr elw i Llongyfarchiadau i Dylan Edwards, Banc Glyncoed, sydd wed bod yn Ysbyty Bron- drefnu gweithgareddau cymunedol a yr Eithin, ar basio ei brawf gyrru ddiwedd glais yn ddiweddar. chymdeithasol. Menter gwbwl leol yw Rhagfyr. hon sy’n dibynnu’n llwyr ar gefnogaeth Cracer o Flwyddyn pob leol. Diolch i bawb sydd wedi cefnogi Priodas aur gwaith y Banc Bro yn ystod 2013. Bu 2013 yn flwyddyn weithgar i’r Banc Llongyfarchiadau i Llinos a Cynog Dafis, Bro. Ymhlith uchafbwyntiau’r flwyddyn Cydymdeimlad Cedrwydd, ar ddathlu eu priodas aur ar oedd dathlu’r Fari Lwyd ym mis Ionawr, ddydd Calan eleni – fe’u priodwyd yng lawnsiwyd Lygad yn Llygad, cyfrol gyntaf Estynnwn ein cydymdeimlad dwysaf â Nghapel y Garn ar 1 Ionawr 1964. Y Prifardd Huw Meirion Edwards, bu 16 o Roger a Doreen Haggar, Sycamores, a’r feirdd ifanc Cymru yn cystadlu yn y Talwrn teulu yn eu profedigaeth o golli eu mab BANC BRO yn y Parc ym mis Medi ac roedd y Cracer o Stephen ar ddiwrnod Nadolig. Noson ar 29 Tachwedd yn noson hwyliog Enillwyr Ionawr 2014 a chofiadwy iawn. Codwyd swm sylweddol Merched y Wawr Llanfihangel 1. Endaf Griffiths, Llandre £30 o arian i Ambiwlans Awyr Cymru. Genau’r-glyn 2. Trefor Owen, Clos y Ceiliog, Llandre £20 Un o lwyddiannau mawr y flwyddyn oedd 3. Wyn Morris, Penrhyn-coch £10 y gefnogaeth a gafwyd i sefydlu’r Clwb Cafwyd noson o frethyn cartref yng 50 gyda 65 aelod yn ymaelodi yn ystod y nghyfarfod mis Rhagfyr pan ddaeth Cofiwch anfon eich newyddion neu flwyddyn. Cyflwynwyd gwobrau ariannol Gwenda James, Tre Medd, sy’n aelod o’r gyfarchion i’r rhifyn nesa at Mair England, yn fisol. Bu’r Clwb yn allweddol o safbwynt gangen i arddangos y modd mae’n paratoi rhif ffôn: 01970 828693; e-bost : mairllo@ creu cronfa graidd o arian yn y gymuned. at y Nadolig trwy wneud addurniadau hotmail.co.uk.

15 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365

BOW STREET

Oedfaon y Garn 10.00 a 5.00 Yn y llun gwelir aelodau o’r pwyllgor, Gwasanaeth Y Gair a’r Geiriau, a roddodd Gweler hefyd http://www.capelygarn. Sheila, Ffion, Glenys, Glenwen, Lowri, i ni ddetholiad helaeth ac amrywiol o org/ Sue, Lyn, Gaenor, Brenda, Regina, Brenda, ddarlleniadau addas a hudol, hen a newydd, Meinir yn cynrychioli Banc Barclays, a ynghyd â datganiad ar y delyn, a charolau Ionawr thair cogyddes yr ysgol, Susan, Anne a cynulleidfaol i gyfeiliant y band pres, gyda 19 Bugail Meinir. phaned a mins pei ar y diwedd. 26 Terry Edwards Am naw o’r gloch ar fore’r Nadolig Diolch cafwyd gwasanaeth cymun yn y capel dan Chwefror arweiniad y Bugail. Roedd y cyfle hwn i 2 Noddfa Huw Roderick Dymuna Gweneth Jones (Bryn Meillion ddod at ein gilydd ac i weld rhai o blant yr 9 10.00 Oedfa gomisiynu Zoe Glynne gynt) ddiolch yn ddiffuant am y cardiau a’r eglwys a oedd wedi dod adref dros yr ŵyl Jones yng Nghapel Seion, Stryd y galwadau ffôn a dderbyniodd yn dymuno yn fendithiol. Popty, Aberystwyth yn dda iddi yn ei chartref newydd ym Am hanner awr wedi un ar ddeg ar nos 16 Bugail – cymun; oedfa’r hwyr ym Mharc Fictoria, Caerdydd. Galan fe ddaethom ynghyd unwaith eto i Methlehem, Llandre ffarwelio â’r hen a chroesawu’r newydd. 23 Y Parchg W.J. Edwards Capel y Garn Roedd dehongliad yr Athro Dauvit Broun, o Brifysgol Glasgow, o arwyddocâd y Calan Mae’r cyfuniad o seindorf, carolau, a a’i arferion yn ychwanegiad amheuthun. Cinio Nadolig llwydwyll ddiwedd prynhawn mis Rhagfyr yn Nos Sul Ionawr y pumed cynhaliwyd sicr o greu naws y Nadolig, a dyna a gafwyd Cwrdd Gweddi Dechrau’r Flwyddyn yn y Cynhaliwyd cinio Nadolig blynyddol i ym maes parcio siop Spar Bow Street ar capel gyda nifer o aelodau’n cyfrannu’n bensiynwyr Bow Street a Llandre yn ysgol nos Sul yr 22ain o Ragfyr. Rhai o gyn-blant wirfoddol i’r cyfarfod. gynradd Rhydypennau ddechrau mis y Garn a’u ffrindiau oedd yn y band gyda Rhagfyr. Hoffai pwyllgor y pensiynwyr Mr Alan Phillips yn eu harwain, a’u diben Chwiorydd y Garn ddiolch i’r ysgol am gael defnyddio eu oedd denu pobl i‘r oedfa Nadolig a oedd ar cyflesterau ynghyd â staff cegin yr ysgol fin cael ei chynnal yn y Capel. Y Gweinidog, Cynhaliwyd cyfarfod mis Ionawr ar yr a baratodd y wledd fendigedig. Mawr y Parchedig Wyn Morris, oedd wedi trefnu wythfed o’r mis pan ddaeth Vernon Jones, ddiolch hefyd i’r merched a fu’n gweini ar Gaerwen, atom i rannu ei atgofion am y diwrnod. Croesawyd pawb i’r ysgol gan y fynd o Steddfod i Steddfod. Syndod oedd Parchg Richard Lewis a chafwyd y weddi ei clywed mai dim ond ar ôl gadael yr ysgol thraddodi gan y Ficer, y Parchg Peter James. a mynd yn ‘Was Bach’, fel y cyfeiriai ato Ar ôl y pryd bendigedig cafwyd pawb i ymuno ef ei hunan, y dechreuodd ymddiddori i ganu rhai carolau gyda Miss Kathleen Lewis mewn adrodd a llenydda. O ganlyniad i’w yn cyfeilio wrth y piano. Llun: Tony @Anthony Pugh Photography. Cafodd y diwrnod ei gefnogi gan fanc Barclays, Aberystwyth o dan y nawdd Grwp Gwirfoddol Gweithwyr y Banc lle sicrhawyd grant o £420 tuag at gostau’r dydd.

Dymuniadau gorau i Llinos Gruffudd (Bryncastell) ac Andrew Edwards (Aberystwyth) a briodwyd yng Nghapel Cemmaes dydd Sadwrn Rhagfyr 28ain, gan y Parchg Richard Lewis. Mae’r ddau wedi ymgartrefu yng Nghemmaes.

16 365 | IONAWR 2014 | Y TINCER

lwyddiant daeth yn feirniad yn ogystal â chystadleuydd rheolaidd. Cofiodd am y tro pan oedd yn beirniadu mewn un eisteddfod a’i fam mewn eisteddfod arall ar yr un pryd yn ei gynrychioli yn nefod y cadeirio. Cofiai hefyd am feirniadu crwt bach or enw Wyn Morris – gweinidog y Garn belllach. Bu clywed enwau pobl sydd wedi ein gadael ers blynyddoedd, eu helyntion eisteddfodol a’u ffraethinebau yn fodd o ail greu yn y cof fychanfyd diwylliannol rhyfeddol yr eisteddfodau. Merched y Garn oedd yn arlwyo. Meinir Roberts arweiniodd y defosiwn gyda Kathleen Lewis wrth yr organ.

Gwasanaeth plant

Fore Sul, 15 Rhafyr, cynhaliwyd gwasanaeth Yr eisteddle yn cynnwys aelodau Pwyllgor Clwb Pêl-droed Bow Street, noddwyr, Yr Nadolig go arbennig yng nghapel Noddfa. Arglwydd Elystan Morgan a pherthnasau Emlyn Rees. Hwn oedd y tro cyntaf i blant ysgolion Sul Noddfa a’r Garn gynnal eu gwasanaeth Nadolig ar y cyd, a chafwyd gwledd o yn y festri, a bu Sion Corn yn llawn hwyl y anerchiad cyfeiriodd at ymroddiad di-baid ganu a llefaru, a thros ugain o blant o bob Nadolig ac yn hael iawn unwaith eto eleni. Emlyn wrth iddo gynnal a chadw Maes oed yn cymryd rhan. Hen stori o Rwsia – Chwarae Rhydypennau, yn ogystal â bod yn Papa Panov – oedd thema’r gwasanaeth, Brysiwch wella flaenllaw wrth ddatblygu nifer o’r adnoddau a chafwyd unawdau gan Rhys, Elain a a welir yno heddiw – yn cynnwys y ‘stand’. Fabien, gyda’r rhai hŷn yn eu helpu i Dymunwn wellhad buan i Mair Lewis, Soniodd am yr haelioni a ddangosodd, nid gyflwyno’r stori. Roedd lle yn y sêt fawr i Maes Ceiro, fu yn anhwylus dros y yn unig tuag at y clwb pêl-droed a oedd mor lu o gymeriadau eraill stori’r geni, a phawb gwyliau. annwyl iddo, ond at ei bentref, Bow Street, yn gwneud eu rhan â graen. Hoffai plant a gan nodi y byddai’r eisteddle yn gofnod rhieni’r ddwy ysgol Sul ddiolch yn gynnes Gêm gwpan fawr parhaol o gyfraniad Emlyn Rees i’w fro. iawn i Mair Lewis am drefnu’r cyfan, ac am Hefyd yn bresennol roedd Mel a Selwyn ofalu bod sglein ar waith y plant. Diolch Ar brynhawn Sadwrn, 4ydd o Ionawr, cyn Evans, perthnasau Emlyn. Talodd Mel hefyd i unrhyw un arall a fu’n helpu. Yn y gêm gwpan fawr rhwng Bow Street a ddiolch i swyddogion Y Piod am gydnabod dilyn y gwasanaeth, cafwyd parti hyfryd Phenrhyn-coch, cafwyd seremoni fach i cyfraniad gwerthfawr ei ewythr i Glwb Pêl- enwi eisteddle Cae Piod ar ôl y diweddar droed Bow Street, gan ychwanegu y byddai’r Emlyn Rees. Bu Emlyn yn Llywydd Clwb eisteddle yn atgoffa pawb am waith da Pêl-droed Bow Street am gyfnod maith hyd Emlyn am genedlaethau i ddod. at ei farwolaeth drist flwyddyn yn ôl, ac fe’i Er na fyddai Emlyn wedi bodloni â cofir fel cymwynaswr a chefnogwr brwd chanlyniad y gêm (Penrhyn-coch yn gyda’i gyfraniadau i’w gymuned yn pylu fuddugol o bedair gôl i un), byddai neb yn dim dros y degawdau. Dadorchuddiwyd fwy balch nag ef fod yr eisteddle yn llawn arwydd newydd ar wal gefn yr eisteddle gan ac yn cynnig lloches i’r cefnogwyr rhag y yr Arglwydd Elystan-Morgan, ac yn ystod ei tywydd garw.

Holl artistiaid Cyngerdd Ynysoedd Pilipinas yn cloi y noson.

17 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365

Gwobrau cerddorol yn Gwesty’r Llew Du dod i Aber Black Lion Hotel Bydd un o ddigwyddiadau mwyaf y sin noson ym Mangor yn anhygoel, ac mae’n Blwyddyn Newydd Dda gerddoriaeth Gymraeg gyfoes yn dod amlwg fod galw mawr am hyn felly trwy i Aber fis Chwefror wrth i Wobrau’r symud i Aberystwyth rydan ni’n gwneud y a phob hwyl yn 2014! Selar gael eu cynnal yn y Neuadd Fawr. noson yn fwy canolog ac o fewn cyrraedd i Gwnewch hi yn flwyddyn Cynhaliwyd noson wobrau’r cylchgrawn bob rhan o Gymru.” i’w chofio . . . cerddoriaeth, Y Selar, am y tro cyntaf ym Ymysg yr artistiaid sy’n perfformio Mangor llynedd, ond mae’r digwyddiad yn mae rhai o fandiau mwyaf poblogaidd mudo i Aberystwyth eleni ac yn digwydd y sin gan gynnwys Yr Ods, Candelas a Bwyd Da . . . Cwmni Da . . . ar nos Sadwrn 15 Chwefror. Sŵnami. Mae’r Selar bob amser yn rhoi T a l y b o n t , A b e r y s t w y t h Mae’r digwyddiad yn benllanw’r llwyfan i artistiaid newydd rhwng cloriau’r 0 1 9 7 0 8 3 2 5 5 5 flwyddyn i’r sin gerddoriaeth Gymraeg, cylchgrawn a bydd hynny’n amlwg ar y g w e s t y l l e w d u . c o m ac yn gyfle i ddathlu llwyddiannau’r noson hefyd gyda Kizzy Crawford, Casi flwyddyn a fu trwy gyflwyno gwobrau i’r Wyn ac enillwyr gwobr ‘Band Newydd artistiaid sydd wedi creu’r mwyaf o argraff Gorau 2012’, Bromas yn perfformio. dros y flwyddyn. Rhain ydy’r unig wobrau Mae disgwyl i rai cannoedd heidio i’r cerddoriaeth Cymreig lle mae’r cyhoedd digwyddiad o bob rhan o Gymru, gyda Gwersi Gitâr sy’n dewis yr enillwyr, ac mae croeso thocynnau ar werth o siop docynnau Tiwtor: Gerald Morgan, Tregaron mawr i unrhyw un ymuno â’r parti ar y Canolfan y Celfyddydau. noson gyda thocynnau’n mynd ar werth Bydd modd i chi weld newyddion [email protected] ddechrau Ionawr. diweddaraf Gwobrau’r Selar ar wefan www.geraldmorganguitar.co.uk Bydd llu o artistiaid gorau’r sin y cylchgrawn, www.y-selar.com ac ar y gerddoriaeth gyfoes yn perfformio ffrwd Twitter @y_selar, gyda digwyddiad Gitâr i’r Cristion mewn digwyddiad fydd â naws gŵyl go Facebook hefyd wedi’i greu. iawn iddi. Mae cynnal y digwyddiad yn y 01974 299367 Neuadd Fawr yn ddatblygiad pwysig yn ôl Gwasanaeth Symudol Golygydd Y Selar, Gwilym Dwyfor. Dysgwch yn eich cartref “Rydan ni wedi bod yn cynnal y gwobrau mewn print ers rhai blynyddoedd bellach, CYSYLLTWCH! ond llynedd oedd y tro cyntaf i ni gynnal digwyddiad byw. Roedd yr ymateb i’r

Annwyl Olygydd, Rwy’n gweithio ar gynllun newydd i olrhain hanes a cherddoriaeth sioeau cerdd Cymraeg, ac i greu archif o’r hyn yr wyf yn eu casglu. Euros Rhys Evans sy’n cydlynu’r cynllun, a rydym yn gweithio’n galed i gynnwys cynifer o sioeau a chaneuon ag sy’n bosib yn yr archif. DIGWYDDIADAU MORLAN: Mae’n rhyfedd sut y mae gennym rhyw draddodiad yma yng Nghymru o Noson Gwis Morlan (7.30, 22 Ionawr - ysgrifennu sioeau ar gyfer achlysur, ac yna i beidio a’i pherfformio byth eto! cwis i gapeli ac eglwysi lleol. Croeso i Baswn i wrth fy modd cael atgyfodi rhai o’r sioeau yma a rhoi cyfle i ieuenctid y unrhyw un anfon tîm (neu dimau) o 4. wlad i’w perfformio. Diwrnod Cofio’r Holocost (12.00-1.30, Bydd yr archif hefyd o fudd i ddisgyblion llais a drama gan y bydd cronfa newydd 27 Ionawr) – cyfle i ymdawelu, myfyrio a o ganeuon yna ar eu cyfer. Ariennir y cynllun gan y Coleg Cenedlaethol, ac mae’r chofio archif yn cael ei rhedeg o Brifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant. Apêl yw hon felly am wybodaeth neu memorabilia neu unrhyw beth i wneud â Etty (7.30, 30 Ionawr) – drama arbennig am sioe a gafodd ei sgwennu/pherfformio yn yr hanner canrif ddiwethaf. Iddewes ifanc oedd yn byw yn Amsterdam Nid oes ots pa mor fach neu fawr yw’r sioe, mi faswn wrth fy modd yn cael eu yn ystod yr Ail Ryfel Byd (www.ettyplay.org) cynnwys yn yr archif. Manylion llawn ar wefan Morlan: Richard Vaughan www.morlan.org.uk Swyddog Archif Sioeau Cerdd Cymraeg Morlan, Morfa Mawr, Aberystwyth 8 Heol Coedcae, SY23 2HH Grangetown, 01970-617996; [email protected] Caerdydd CF11 7AA [email protected] 07713158451 [email protected]

18 365 | IONAWR 2014 | Y TINCER

Cyngor Cymuned Trefeurig Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth, 18 Tachwedd coeden Nadolig fechan wedi ei haddurno Roedd y cais cynllunio (A130944) am dŷ ar 2013, yn Neuadd y Penrhyn gyda’r i gyfleu rhyw thema arbennig. Gofynnodd dir y tu isaf i Rhandir, Penrhyn-coch. Roedd Cadeirydd, Tegwyn Lewis, yn y gadair. a oedd gan y Cyngor ddiddordeb mewn y sawl oedd yn gwneud y cais eisoes wedi Roedd Edwina Davies, Trefor Davies, Shân cymryd rhan, a chytunodd yr aelodau i gwneud tri chais am dŷ ar y cae y tu uchaf James, Dai Rees Morgan, Richard Owen ac wneud hynny. Cynigiodd y Cadeirydd i Rhandir, ac roedd y ceisiadau hynny wedi Eirian Reynolds yn bresennol ynghyd â’r gyfrannu’r goeden, a phenderfynwyd y eu gwrthod. Roedd gwrthwynebiad i’r cais Clerc a’r Cynghorydd Sir, Dai Mason. Roedd byddai gwahoddiad i bob aelod gyfrannu presennol wedi ei dderbyn ar e-bost oddi ymddiheuriadau wedi eu derbyn. dau addurn wedi ei wneud o goed er mwyn wrth Dafydd a Rhiannon Ifans, Rhandir; Diolchodd y Cadeirydd i Eirian addurno’r goeden ar y thema ‘Coed’. gwrthwynebent hwy am dri rheswm: fod y Reynolds am gofnodi yng nghyfarfod mis Cyfraniadau ariannol i gymdeithasau mynediad i’r safle yn anaddas a pheryglus; Hydref yn absenoldeb anorfod y Clerc, a lleol – penderfynwyd y byddai’r ceisiadau nad oedd y tir yn rhan o safle a oedd wedi ei diolchodd hefyd i Trefor Davies am drefnu ar gyfer 2013/14 yn cael eu hystyried yn gymeradwyo ar gyfer datblygu yn y Cynllun cerddoriaeth ar gyfer Sul y Cofio. nghyfarfod mis Ionawr, ac y dylid rhoi Datblygu Lleol; fod y tir yn dir amaethyddol. Materion yn codi – nid oedd datblygiadau hysbysiad i’r perwyl hwnnw yn Y Tincer, ar Roedd dwy farn am y cais ymysg yr aelodau; wedi bod o ran y materion a nodwyd o dan y wefan Trefeurig ac ar yr hysbysfyrddau lleol. roedd un aelod yn gefnogol gan ei bod pennawd hwn ym mis Hydref. Ni fyddai cyfarfod yn Rhagfyr oni bai bod yn teimlo fod yr ymgeisydd yn awyddus i Cynllunio – cais i adeiladu estyniad at Y angen brys, felly byddai’r cyfarfod arferol ymgartrefu yn yr ardal a chyfrannu iddi. Gelli, Penrhyn-coch – dim sylwadau. nesaf ar 21 Ionawr 2014. Fodd bynnag roedd aelodau eraill yn Yn dilyn ymddiswyddiad Daniel Jones, Gan fod cais cynllunio yr oedd angen bryderus am sawl rheswm: doedd y tir ddim roedd sedd wag ar y Cyngor. Nid oedd ymateb iddo cyn cyfarfod 21 Ionawr, fe ar safle a gymeradwywyd yn y Cynllun neb wedi gwneud cais am etholiad, felly gynhaliwyd cyfarfod arbennig o’r Cyngor Datblygu Lleol; roedd y fynedfa mewn man roedd hawl gan y Cyngor i gyfethol aelod. nos Iau, 2 Ionawr 2014 yn Neuadd y peryglus; roedd y cais am dŷ yn hytrach Cynigiwyd y dylid cyfethol Dai Mason yn Penrhyn. Roedd y Cadeirydd, Tegwyn na byngalo; roedd yr ymgeisydd eisoes aelod a phasiwyd hyn yn unfrydol. Gan fod Lewis, yn y gadair ac roedd Edwina Davies, wedi anwybyddu rheolau cynllunio trwy Daniel Jones yn Is-gadeirydd, roedd angen Shân James, Dai Mason, Dai Rees Morgan, gael carafán heb ganiatâd ar y cae uchaf ethol un yn ei le. Fe gynigiwyd Shân James, Richard Owen, Jeff Pyne, Gwenan Price ers tro byd. Cafwyd pleidlais ar y mater a’i hethol hithau’n unfrydol. ac Eirian Reynolds yn bresennol ynghyd a phenderfynwyd trwy fwyafrif y dylid Fe dynnodd Edwina Davies sylw’r Cyngor â’r Clerc. Roedd ymddiheuriadau wedi eu gwrthwynebu’r cais am resymau mynediad at y ffaith fod yr Eglwys ym Mhenrhyn- derbyn gan y cynghorwyr eraill. ac nad oedd y datblygiad yn addas i’r ardal. coch yn trefnu gŵyl coed Nadolig, a bod Fe estynnodd y Cadeirydd gydymdeimlad Fe wnaeth Gwenan Price a Dai Mason sawl corff a mudiad yn yr ardal wedi cael y Cyngor i’r Clerc ar farwolaeth ei thad yn ymatal yn y bleidlais ac ni phleidleisiodd y gwahoddiad i gymryd rhan trwy gyfrannu ddiweddar. Cadeirydd.

19 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365

Ysgol Penrhyn-coch

Parti Nadolig rhannau blaenllaw yn y Ffair Nadolig Llwyddwyd i godi dros £500 i’r seremoni. Diolch i’r Parchedig ysgol. Cynhaliwyd ein parti Nadolig Ronald Williams am ei Cynhaliwyd ein Ffair Nadolig yn ystod wythnos olaf y tymor. anerchiad. ar nos Wener cyntaf mis Ffair Aeaf Cafwyd gwledd o fwyd a Rhagfyr. Cefnogwyd y noson danteithion amrywiol. Trefnwyd Trên Cwmrheidol gan nifer o fusnesau lleol Llongyfarchiadau i Gwenan y parti gan y Gymdeithas Rhieni drwy stondinau neu roddion Jenkins a enillodd y wobr gyntaf ac Athrawon. Diolch i bawb a Gwahoddwyd disgyblion yr amrywiol. Diolch i bob un yn yr Adran Ffotograffiaeth yn gyfrannodd tuag at y bwyd neu ysgol i ganu yng ngorsaf trên ohonynt am eu haelioni a’u y Ffair Aeaf. Tynnodd lun o a fu wrthi’n gweini. Cafwyd Cwmrheidol. Bu’r disgyblion yn parodrwydd i gefnogi yr ysgol. Bonterwyd yn yr eira. llawer o hwyl yn mwynhau. canu wrth i Siôn Corn gychwyn Cafwyd ymweliad arbennig ar ei deithiau arbennig ar y tren. gan Siôn Corn a alwodd heibio Aethpwyd yna i Matalan i ganu i’r ysgol er yr holl brysurdeb. i godi arian tuag at MacMillan. Cafwyd anrhegion ganddo i bob Diolch i bawb a ddaeth i ganu. un o’r disgyblion a chanwyd cân iddo wrth iddo fynd ymlaen ar Cyngerdd Nadolig ei daith hir. Diolch i’r garej am eu rhoddion. Llongyfarchiadau i’r disgyblion ar eu gwaith caled yn y Sioeau Morrisons Nadolig. Cynhaliwyd ein sioeau yn Neuadd y Penrhyn. Cafwyd Bu’r disgyblion yn canu yn perfformiadau i’r Gymuned ar Morrisons cyn y Nadolig. Bu’r y prynhawn dydd Mercher a criw gweithgar wrthi yn canu chafwyd criw da yn dod i wylio. Disgyblion yr ysgol yn gwisgo siwmperi Nadolig. ac yn casglu arian. Codwyd Diolch i bawb a ddaeth. Cafwyd swm da iawn o arian. Diolch da berfformiad wedi’r nos. Y i aelodau’r côr a’u rhieni sioe eleni oedd “Pwdin ‘Dolig” am fod mor barod i ddod i’r gan yr holl ysgol. Daeth criw da gweithgareddau. iawn i wylio’r disgyblion wrthi yn perfformio. Diolch i bawb a Cinio Nadolig fu ynghlwm yn y sioe. Diolch i’r rhieni am eich gwaith yn paratoi Cafwyd cinio Nadolig yr ysgol y gwisgoedd ac yn cefnogi ar ddydd Mercher olaf y tymor. gyda dysgu’r geiriau. Trefnwyd Paratowyd y cinio gan Mrs lluniaeth gan y Pwyllgor Rhieni Watkins a Miss Evans. Cafwyd Athrawon. gwledd o fwyd a diolch i’r ddwy ohonynt am eu holl waith caled Cyngerdd Ger-y-lli yn paratoi. Ar nos Sadwrn cyntaf y mis, Sinema bu côr yr ysgol yn cymryd rhan mewn cyngerdd Nadolig ym Yn dilyn yr holl ymdrech ar Eglwys y Santes Fair. Cyngerdd gyfer y Sioe, cafodd y disgyblion Nadolig Côr Ger-y-lli oedd yr gyfle i ymlacio gydag ymweliad achlysur ac ymysg yr artistiaid i’r Sinema i wylio’r ffilm oedd Côr Godre’s Garth o Monsters University. Bontypridd. Yn cymryd rhan hefyd gwelwyd Côr Ysgol Llanilar. GWASANAETH Christingl Bu’r disgyblion yn canu tair cân CYFIEITHU fel côr yn ystod y cyngerdd ac yna Yn ôl y traddodiad, cynhaliwyd cyfunodd y ddau gôr i ganu eitem Linda Griffiths gwasanaeth Cristingl ar fel rhan o berfformiad “Atgof o’r Maesmeurig brynhawn olaf y tymor yn yr Sêr”. Diolch i Gôr Ger-y-lli am y Cwmsymlog Aberystwyth Eglwys. Bu’r disgyblion wrthi roi y cyfle i’r Côr i gymryd rhan. Ceredigion yn gwneud un cristingl y teulu Diolch i bawb a ddaeth i gefnogi SY23 3EZ a chafwyd cyfle i gynnau y y noson ac i’r rhieni am ddod i rhain yn ystod y gwasanaeth. wrando. 01970 828454 Gwelwyd y staff yn cymryd [email protected] [email protected]

20 365 | IONAWR 2014 | Y TINCER

Ysgol Craig yr Wylfa

Mae darllenwyr Y Tincer yn ymwybodol fod hon yn ysgol hapus a bod y staff dan Cyngerdd Nadolig erbyn hyn fod Peter Leggett wedi bod yn arweiniad Mr Leggett, wedi llwyddo i greu llwyddiannus yn ei gais i fod yn Bennaeth cydbwysedd addas rhwng yr academaidd Cynhaliwyd ein cyngerdd Nadolig ar Ysgol Padarn Sant yn y dre. a’r allgyrsiol. eleni eto yn y Neuadd Gymunedol ac Pan ddaeth i Graig yr Wylfa gyntaf, Ar ran pawb o gymuned yr ysgol rhaid roedd hi’n hyfryd i weld y lle mor llawn roedd ei frwdfrydedd amlwg a’i egni ei longyfarch yn fawr ar ei lwyddiant a a chymaint o drigolion lleol a chyn heintus wedi creu argraff ar bawb. Gyda dymuno’r gorau iddo yn ei swydd newydd. ddisgyblion wedi dod i gefnogi’r ysgol chymorth y staff eraill, llwyddodd i godi Byddwn yn trysori’r atgofion sydd gennym unwaith eto. Hoffwn ddiolch yn fawr hyder y trigolion lleol yn yr ysgol a chreu amdano am flynyddoedd lawer i’r dyfodol. iawn i’r staff am baratoi’r plant mor sefydlogrwydd gyda’i bersonoliaeth Hoffwn ddymuno’r gorau i Mr Adam arbennig ac i’r rhieni am gynorthwyo hynaws, ei weledigaeth glir a llawer iawn o Lewis hefyd sydd wedi cael swydd newydd gyda dysgu’r geiriau, y caneuon a’r waith caled. yn Ysgol Comins-coch. Dymuniadau gorau gwisgoedd. Wrth siarad gyda phlant hŷn yr ysgol iddo ef hefyd. Diolch arbennig i aelodau gweithgar y ar ddiwedd y tymor, roedd pawb o’r farn Yn sgîl ymadawiad Mr Leggett, Gymdeithas Rhieni ac Athrawon am roi o’u mae’n bleser gennym gyhoeddi mai hamser i drefnu. Roedd perfformiadau’r ei olynydd fydd Mrs Natalie Davies, plant yn wych ac rwy’n siŵr fod pawb wedi neu Miss Edwards fel y mae pawb sy’n mwynhau’r cyflwyniad yn faer iawn. gysylltiedig â’r ysgol yn ei hadnabod. Mae Miss Edwards wedi bod yn dysgu yn yr Hafan y Waun ysgol ers sawl blwyddyn bellach ac rydym yn edrych ymlaen at barhau i gydweithio Am yr ail flwyddyn yn olynol aeth plant gyda’r gymuned leol yma yn Borth. Ysgol Craig yr Wylfa i ddiddanu cyfeillion Bydd Miss Lucy Hughes hefyd yn Hafan y Waun ychydig cyn y Nadolig. dechrau gyda ni yn llawn amser ym mis Hoffwn ddiolch yn fawr i’r plant am yr Ionawr. eitemau amrywiol ac i’r trigolion a’r staff Pob hwyl i’r ddwy yn eu swyddi newydd. am eu croeso cynnes fel arfer.

Dull Torrwch y cennin a winwns Cymreig yn fân a chadwch y rhannau gwyn a gwyrdd ar wahân. Coginiwch darnau gwyn y cennin a’r winwns Cymreig yn y menyn nes iddynt feddalu. Ychwanegwch y garlleg, pupur gwyn a rhannau gwyrdd y cennin a’u coginio yn ysgafn am ddwy funud Plas Nanteos ychwanegol. Taith a Phaned Ychwanegwch y stoc llysiau a’i Dewch i weld beth sydd mor arbennig am Blas Nanteos. Dewch am fudferwi nes bod rhannau gwyrdd y daith sydd yn sôn am hanes y plasty godidog ac ymweld â’r ystafelloedd moethus, unrhyw brynhawn o’r wythnos. Mwynhewch te prynhawn sydd CAWL WINWNS cennin yn feddal, ond heb golli eu lliw. yn cynnwys brechdanau, sgon jam a hufen, barabrith, cacennau a bisgedi, CYMREIG NANTEOS Cymysgwch y cawl mewn cymysgydd Mae’r cawl ysgafn a blasus yma wedi bwyd nes ei fod yn llyfn, a rhowch wedi eu pobi yn ffrês ar eich cyfer. ei ysbrydoli gan flas winwns Cymreig. drwy ridyll mân i mewn i sosban. Mae’r daith a phaned yma ar gael i unigolion a grwpiau, ac os Mae blas y cennin a winwns Cymreig Rhowch rhannau gwyrdd y winwns oes deg person neu fwy cewch 10% oddi ar y bil os soniwch am yn arbennig, ac mae’r cennin syfi yn Cymreig mewn sosban o ddwr yr hysbyseb yma. rhoi lliw gwyrdd dirgrynol i’r cawl. berwedig am funud a hanner nes Mae blas y cawl yn gwella wrth iddynt edwino, ond yn cadw eu lliw. Cinio Dydd Sul ychwanegu caws Gaerffili cyn ei weini. Disbyddwch y rhain a rhowch i mewn Achlysur arbennig, cwrdd â ffrindiau, teulu neu eisiau mwynhau cinio Mwynhewch! i’r cymysgydd bwyd tra’n boeth. dydd Sul safonol heb y gwaith paratoi a’r holl lestri budur? Ymlaciwch Nigel - Chef Patron Gwnewch hyn eto gyda’r cennin syfi, neu archwiliwch yr ardd a’r goedwig eang o’i gwmpas cyn mwynhau eich ond dim ond trideg eiliad fydd rhain cinio. Mae’r fwydlen yn newid yn wythnosol, ond mae yna bob amser asen o gig eidion, sy’n cael ei dorri wrth y bwrdd yn ogystal ag opsiwn llysieuol Cynhwysion eu hangen. Disbyddwch y cennin syfi a’u a physgodyn y diwrnod. Mae ein cinio tri chwrs yn cael ei weini bob dydd 2 bwys o gennin Sul rhwng, 12yp a 2yp. 1 winwnsyn gwyn mawr hychwanegu i’r cymysgydd bwyd 6 clwstwr o winwns Cymreig gyda’r winwns Cymreig. Am fwy o wybodaeth ymwelwch â’n safle we, ac wrth gwrs, 4 clwstwr o gennin syfi Ychwanegwch hanner y cawl a’i cynghorwn eich bod yn cadw bwrdd o flaen llaw. ¼ llwy de o bupur gwyn gymysgu’n gyflym am un munud. 2 peint o stoc llysiau Rhowch y cymysgedd yma trwy ridyll Nanteos, Aberystwyth, Ceredigion, SY23 4LU t:01970 600522 2 clofsen o arlleg i mewn i weddill y cawl, a fydd yn 2 lwy fawr o fenyn troi’n wyrdd disglair. nanteos.com

21 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365

Ysgol Pen-llwyn

Pantolig i Cathy ein cogyddes am baratoi bwyd parti blasus iawn ar ein cyfer. Roedd boliau pawb yn Ein Sioe Nadolig eleni oedd llawn!! Pantolig. Mae Pantolig yn sioe Nadolig sy’n llawn hwyl gyda Sinema chymeriadau pantomeim Sinderela yn cyfarfod â Mair, Joseff a’r baban Mae’n draddodiad pellach i fynd Iesu yn y stabal ym Methlehem. i’r sinema bob Nadolig. Doedd Mae yna ddiweddglo annisgwyl eleni ddim yn wahanol. Y ffilm ar y diwedd lle mae Sinderela yn eleni oedd Monsters University. priodi un o’r doethion. Roedd y Roedd pawb yn yr ysgol wedi plant wedi mwynhau yr holl waith mwynhau y ffilm yn fawr gan paratoi a pherfformio, hyd yn oed gynnwys holl staff yr ysgol. y bechgyn oedd yn gorfod gwisgo fel y ddwy chwaer hyll a’r llys-fam Croeso gas!. Diolch i’r plant am eu gwaith caled ac i holl ffrindiau’r ysgol am Ar ddechrau mis Ionawr, fe ddod i weld y sioe a’n cefnogi. wnaethon ni groesawu tri disgybl newydd i’n plith, sef Hedd, Cinio Nadolig Emelia ac Amelia. Gobeithio y byddwch yn hapus iawn yn ein Diolch i Cathy, ein cogyddes, plith. unwaith eto eleni am baratoi cinio Nadolig blasus iawn i ni yn yr Ffair Nadolig ysgol. Roedd boliau pawb yn llawn dop o dwrci a sbrowts erbyn y Cawsom Ffair Nadolig eleni eto. prynhawn!. Diolch i bawb am ddod i gefnogi ni ar noson mor arw. Braf oedd Y Doethion Parti Nadolig gweld cymaint wedi mwynhau, ac aros i fwynhau er gwaetha’r ffaith Roedd rhaid cael parti Nadolig. fod y trydan wedi pallu!. Diolch Cafwyd ein parti ar y prynhawn yn fawr iawn am wneud y noson olaf cyn cau am y Nadolig. Diolch mor lwyddiannus.

SWYDDFA’R POST GWASANAETH BOW STREET TEIPIO NWYDDAU GWAITH PRYDLON A CHYWIR PRISIAU CYSTADLEUOL MELYSION PROSESYDD GEIRIAU CYLCHGRONAU PRINTYDD LLIW CARDIAU CYFARCH PAPURAU DYDDIOL IONA BAILEY A’R SUL PEN-Y-BRYN SWYDDFFYNNON YSTRAD MEURIG Y Bugeiliaid JOHN A MARIA OWEN 01974 831580

Gwaith Bricio R.J.Edwards SIOP A Adeiladau Fferm y Cwrt ANIFEILIAID SWYDDFA BOST Cwrt Farm Buildings PENRHYN-COCH Penrhyn-coch Perchennog: Lawrence Kelly R+R Contractiwr, masnachwr TEW AR AGOR gwair a gwellt eu hangen i’w lladd Llun - Sadwrn Adeiladau newydd, Arbenigwr ar ailhadu 7 y bore - 9 yr hwyr Cyflenwi a gwasgaru mewn lladd-dy lleol Sul Estyniadau, 7 y bore - 7 yr hwyr Gwaith Carreg, calch, slag a Fibrophos Lori, turiwr a malwr Cysylltwch â Papurau dyddiol a’r Sul, Patios i’w llogi llyfrgell fideo, cardiau TEGWYN LEWIS ytincer@ Cyflenwi cerig mán cyfarch Rhod: 07815121238 siop drwyddiedig Rich: 07709770473 01970 820149 01970 880627

07980 687475 googlemail.com 01970 828312

22 365 | IONAWR 2014 | Y TINCER

Ysgol Rhydypennau

Gwasanaeth Nadolig

Ar y 10fed o Ragfyr cynhaliwyd Cyngerdd Nadolig yr ysgol. Eleni aethpwyd allan i’r gymdeithas a chynnal y perfformiad yng Nghapel Y Garn. Thema’r noson oedd ‘Stori’r Geni’ a chafwyd gwledd o ganu, actio a llefaru. Yr oedd hi’n braf gweld Y Garn yn orlawn a’r gynulleidfa i gyd yn datgan eu gwerthfawrogiad ar ddiwedd y perfformiad. Hoffai’r ysgol ddiolch i’r gofalwr ac aelodau blaenllaw’r Garn am eu cydweithrediad a’u cyngor yn ystod yr ymarferiadau a’r perfformiad. Parti Nadolig Cymdeithas Rhieni ac Athrawon Cafwyd cyngerdd ardderchog hefyd gan Yr Uned Feithrin ar y 10fed a’r 11eg o Ragfyr yn Greenfield Street. neuadd yr ysgol. O ganlyniad 2il-£30-Llywelyn Bowen Jones. i’r perfformiadau yma, codwyd 3ydd-£20-Mair Lewis Maes dros fil o bunnau tuag at Ceiro. gronfa’r ysgol. Band Cinio Nadolig Ar yr 20fed o Ragfyr fe aeth Yn dilyn y traddodiad Mr Allan Philips, athro Cinio Nadolig Cyngerdd Nadolig Yr Uned blynyddol, cynhaliwyd cinio peripatetig pres y sir, â band Feithrin Nadolig i henoed yr ardal ar pres yr ysgol i ddiddanu henoed y 7fed o Ragfyr yn neuadd yr Cartref Tregerddan. Mae’r ddiolch i aelodau’r pwyllgor am Trannoeth fe aeth blwyddyn ysgol. Bu Mrs Meinir Fleming ymweliad hwn yn ddigwyddiad drefnu’r noson, i Mrs Meinir 1 i 6 a’r dosbarth Derbyn i’r a’i staff yn brysur iawn yn traddodiadol bellach ac mae’r Fleming am y lluniaeth blasus, sinema i fwynhau y ffilm, paratoi’r wledd i 80 o bobl henoed yn disgwyl yn eiddgar i Mr Rhodri Morgan am ei ‘Monsters University’. eiddgar iawn. Cytunodd pawb i glywed dawn yr offerynnwyr. ddisgo hynod o dda, i noddwr Ar y 19eg o Ragfyr, trefnwyd mai dyma’r cinio gorau eto! Diolch i Mr Phillips am ei y noson sef Clwb Pêl-Droed parti Nadolig i’r holl blant yn Diolch yn fawr i staff y gegin arweiniad a’i barodrwydd i Bow Street ac yn olaf; diolch i ystod oriau’r ysgol. Yn ystod ac i Bwyllgor yr Henoed am ddangos y talentau lleol yn y Siôn Corn am dreulio ychydig y miri, cafodd y plant gyfle i drefnu’r achlysur mor effeithiol. gymuned. o’i amser prin i ddosbarthu fwynhau gwledd o fwyd blasus a Ar y 18fed o Ragfyr, bu Mrs anrhegion cynnar i’r plant chystadleuaeth dawnsio disgo i Flemimg a staff y gegin yn Gweithgareddau ffodus ar y noson. orffen y dathliadau. brysur eto yn paratoi cinio Nadolig i’r plant a’r staff. Yn Bu plant yr ysgol yn ffodus ystod y wledd, cyflwynwyd iawn yn ddiweddar, gan eu bod anrhegion o ddiolch i holl staff wedi cael y cyfle i fwynhau y gegin am eu gwasanaeth ac, dau barti Nadolig! Trefnwyd wrth gwrs, am y bwyd blasus parti gan bwyllgor Cymdeithas drwy’r flwyddyn. Rhieni ac Athrawon yr Ysgol rhwng 6:30 a 8 y.h. ar y17eg Clwb Cant o Ragfyr. Roedd y parti yn agored i bawb yn yr ysgol a Canlyniad Rhagfyr : chynhaliwyd y dathliadau yn 1af-£50-Pearl Warrington, 47 neuadd yr ysgol. Hoffai’r ysgol Blwyddyn 1 a 2 yn perfformio yn Y Garn

23 Y TINCER | IONAWR 2014 | 365 Tasg y Tincer

Blwyddyn Newydd Dda i bob un ohonoch chi. Ddaru chi fwynhau’r Nadolig a’r Calan? Diolch i’r holl rai ledled Cymru fu’n lliwio llun Siôn Corn yn y rhifyn diwethaf. Da iawn chi – dyma’r enwau: Jessica Mai Evans, Bow Street; Harri Van de Vyver, Aberhonddu; Iestyn Tobias, Yr Eglwys Newydd, Caerdydd; Elain Williams, Aberteifi; Lois Medi, Llandre; Elin Pierce Williams, Bow Street; Elen Madrun Llewelyn, Llandre; Betsan Fychan, Penrhyn-coch; Gwion Iwan Ebenezer Ellis, Gwaelod-y- garth; Ela Glain Ebenezer Thomas, Llandaf; Lily-May Welsby, Aberystwyth; Nel Davies, Caernarfon. Yr enw ddaeth o’r het y tro hwn oedd Ela Glain o Landaf. Llongyfarchiadau! Rwy’n siŵr bod rhai ohonoch wedi bod yn hel calennig o ddrws i ddrws. Tybed a fuoch chi’n canu’r pennill sy’n dechrau fel hyn?

Dydd calan yw hi heddiw, rwy’n dyfod ar eich traws i ofyn am y geiniog, neu grwst, a bara a chaws.

Wyddoch chi o ble daw’r enw Ionawr? Mae’n debyg mai o’r gair Lladin Janus y mae’r enw’n dod, ac mae gan sawl iaith air tebyg am fis cyntaf y flwyddyn, yn does? Janvier (Ffrangeg), Januar (Daneg a Norwyeg), Genver (Cernyweg) – beth am ddod o hyd i rai eraill? Duw Rhufeinig oedd Janus, ac roedd ganddo ddau wyneb; un yn edrych yn ôl ar y gorffennol, ac un yn edrych ymlaen at y dyfodol. Dyna a wnawn ni’n aml ar ddechrau’r flwyddyn – edrych yn ôl ar y flwyddyn sydd newydd fynd heibio, ond edrych ymlaen yn fawr at y flwyddyn sydd wedi cyrraedd. Enw Y mis hwn, beth am liwio’r plant yn croesawu 2014 ac yn mwynhau’r parti? Anfonwch Cyfeiriad eich gwaith i’r cyfeiriad arferol: Tasg y Tincer, 3 Brynmeillion, Bow Street, Ysgol Ceredigion SY24 5BP erbyn Chwefror 1af.... a ta tan toc! Rhif ffôn Oed Ela Glain

M THOMAS JONATHAN Plymwr Lleol JAMES LEWIS GOLCHDY LLANBADARN Penrhyn-coch Saer Coed Gosod gwres canolog Adeiladydd CYTUNDEB GOLCHI Ystafelloedd ymolchi 01970 880652 GWASANAETH GOLCHI Cawodydd 07773442260 DUFET MAWR Pob math o waith plymio CITS CHWARAEON ac hefyd gwaith nwy Bronllys Prisiau rhesymol Rhif 365 | IONAWR 2014 Capel Bangor FFÔN: 01970 612 459 07968 728470 MOB: 07967 235 687 01970 820375 Aberystwyth GERAINT JAMES