T.C. Firat Ünġversġtesġ Sosyal Bġlġmler Enstġtüsü Tarġh Anabġlġm Dali

T.C. FIRAT ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ TARĠH ANABĠLĠM DALI ATATÜRK DÖNEMĠ SAĞLIK POLĠTĠKALARI (1923-1938) YÜKSEK LĠSANS TEZĠ DANIġMAN HAZIRLAYAN Prof. Dr. Rahmi DOĞANAY Halil Ġbrahim AKSAKAL ELAZIĞ – 2011 T.C. FIRAT ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ TARĠH ANABĠLĠM DALI ATATÜRK DÖNEMĠ SAĞLIK POLĠTĠKALARI (1923-1938) YÜKSEK LĠSANS TEZĠ DANIġMAN HAZIRLAYAN Prof. Dr. Rahmi DOĞANAY Halil Ġbrahim AKSAKAL Jürimiz, …………..… tarihinde yapılan tez savunma sınavı sonunda bu yüksek lisans tezini oy birliği / oy çokluğu ile baĢarılı saymıĢtır. Jüri Üyeleri: 1. 2. 3. 4. 5. F. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Kurulunun ………… tarih ve ….. sayılı kararıyla bu tezin kabulü onaylanmıĢtır. Prof. Dr. Erdal AÇIKSES Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü II ÖZET Yüksek Lisans Tezi ATATÜRK DÖNEMĠ SAĞLIK POLĠTĠKALARI (1923-1938) Halil Ġbrahim Aksakal Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Elazığ – 2011, Sayfa: IX+106 Sağlık ilk çağlardan günümüze kadar medeniyetlerin, milletlerin ve bütün insanlığın olmazsa olmaz yaĢam değerleri arasında yer almıĢtır. Dünyanın hemen her bölgesinde Ġnsanın sağlıklı yaĢaması sağlam bireylerin, ailelerin, toplumların, milletlerin ve medeniyetlerin sağlıklı yetiĢebilmesi için tıp ilmine ve sağlık araĢtırmalarına ihtiyaç duyulmuĢ ve bu doğrultuda ilk insandan günümüze kadar bilimsel incelemeler süregelmiĢtir. Tarih boyunca tıbbi araĢtırma ve uygulamaların merkezi hep doğu medeniyetleri olmuĢ. M.Ö 3500‟lerde Mısır‟da baĢlayıp daha sonra Mezepotamya‟ya ve oradan da Anadolu ve Orta Asya‟ya ulaĢmıĢ bozkırları aĢarak Uzakdoğu Asya‟ya ve sonraki yüzyıllarda ise tüm dünyaya yayılmıĢtır. Türkler‟de sağlık araĢtırmaları Selçuklular döneminde en yüksek seviyeye ulaĢmıĢ daha sonra Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Devleti dönemlerinde çağın Ģartlarına göre geliĢmiĢ Osmanlı Devleti‟nin duraklaması ve gerilemesi ile sağlık çalıĢmaları çağı tam manasıyla takip edememiĢ ve Avrupa‟nın gerisinde kalmıĢtır. 1923‟te Cumhuriyetin kuruluĢu ile birlikte sağlık çalıĢmaları ve tıbbi araĢtırmalar Mustafa Kemal‟in önderliğinde ve onun direktifleri doğrultusunda hız kazanmıĢ ayrıca dönemin Sağlık Bakanı Dr. Refik Saydam baĢkanlığında Hıfzıssıhha Enstitüsü kurulmuĢ, Türk Kızılay Cemiyeti çağdaĢ değerlerle yeniden kurulmuĢtur. Çağın mevcut ihtiyaçları doğrultusunda Doktor ve hastabakıcı yetiĢtirilmeye baĢlanmıĢ, III yataklı tedavi hizmetleri yurt genelinde kurulmuĢ ve bu dönemde çeĢitli hastalıklarla mücadele edilmiĢtir. Anahtar Kelimeler: Refik Saydam, Hıfzıssıhha, sağlık, hastaneler, Kızılay… IV ABSTRACT Master Thesis ATATÜRK’S TERM HEALTY POLĠTĠCS (1923-1938) Halil Ġbrahim Aksakal The University Of Firat The Ġnstitute Of Social Science The Department Of History Elazığ – 2011, Page: IX+106 Health obsavately take part in civilization‟s, nations and people‟s life valve from the ancient times till now, people need medicine and health researchs in the world‟s almost every region because people live healthy and healthy people, healthy families, healthy socities, healthy nations, healthycivilizations and so sicientific resarch have been done from the first person time till now. Throught history medical research and medical application centre have been always eastern civilization in B.C. the Medical reseerchsand medical application in started in egypt and then they reached to Mezopotamya, Anatolia and Mididle Asia and then it spread all the world. Turks health reseorchs reach highest level in Selçuk‟s term and then it developed according to age‟s conditions in Anatolia Selçuk terms and the ottomon Empire‟s terms by Ottomon Empire stoped and regressed healthy Works didn‟t fallow the age completely and it stayet behind the Europe. By the Republik founded in 1923, health and medical resaechs earned the speed thanks to Mustafa Kemal and his instruction, however Dr. Refik Saydam, who was the Term‟s Health Minister, set up Hıfzıssıhha institue, and Red Crescend was found again with comtemporory valve Doctor and nurse was started to breed, sleeping cure was found around the coujntry and in this term it is resisted againist to different ilnesses. Key words: Refik Saydam, Hıfzıssıhha, Health, Hospital, Red Crescend… V ĠÇĠNDEKĠLER ÖZET .............................................................................................................................. II ABSTRACT ................................................................................................................... IV ĠÇĠNDEKĠLER .............................................................................................................. V ÖN SÖZ ...................................................................................................................... VIII KISALTMALAR .......................................................................................................... IX GĠRĠġ ............................................................................................................................... 1 TIP BĠLĠMĠNĠN GELĠġĠMĠ.......................................................................................... 1 1. Orta Çağ Türk Ġslam Dünyasında Tıp Ġlmi ............................................................... 1 2. Selçuklular Döneminde Sağlık Hizmetleri................................................................ 2 3.Osmanlı Devleti‟nde Tıbbın GeliĢimi ........................................................................ 6 4.Osmanlı‟da Ġlk Sağlık Bakanlığı ................................................................................ 8 5. Tanzimat sonrasında Osmanlı Sağlık Hizmetleri .................................................... 10 BĠRĠNCĠ BÖLÜM CUMHURĠYET DÖNEMĠNDE SAĞLIK ÇALIġMALARI 1.1. Milli Mücadele Yıllarında Sağlık ÇalıĢmaları ..................................................... 16 1.2. Sağlık Bakanlığının KuruluĢu .............................................................................. 17 1.2.1. Dr. Refik Bey‟in Sağlık Bakanlığı Dönemi .................................................. 19 1.2.2 Dr. Refik Saydam‟ın Sağlık Bakanlığı Döneminde Sağlık Alanında Çıkarılan Yasalar ..................................................................................................... 20 1.2.3. Dr. Refik Beyin Sağlık Bakanlığı Döneminde YapmıĢ Olduğu Hizmetler ... 25 1.3. Merkez Hıfzısıhha Müessesi‟nin Kurulması ve Faaliyetleri ................................ 29 1.3.1 Merkez Hıfzısıhha Mektebi‟nin Açılması ...................................................... 31 1.4 Dr. Refik Saydam‟ın Türk Eczacılığına Yaptığı Hizmetler .................................. 34 ĠKĠNCĠ BÖLÜM CUMHURĠYET DÖNEMĠ TEDAVĠ MERKEZLERĠ (1923-1939) 2.1. Yataklı Tedavi Merkezleri ................................................................................... 36 2.1.1. Yataklı Tedavi Kurumlarında Sosyal GeliĢme .............................................. 38 2.2. Verem Tedavi Ocakları ........................................................................................ 39 2.3. Ana ve Çocuk Sağlığı Merkezi ............................................................................ 41 2.4. Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi ..................................................................... 46 VI 2.5. Trahom hastaneleri ............................................................................................... 46 2.5.1. Trahom Mücadelesi Mesaisi (1925 - 1932) yılları arası. .............................. 47 2.6. Kuduz AĢısı Ġstasyonları ...................................................................................... 47 2.7. BulaĢıcı ve Salgın Hastalıklar ............................................................................. 48 2.7.1. Atatürk‟ün Söylevlerinde ve Hükümet Programında Sıtma SavaĢı .............. 48 2.7.2. Sıtma Mücadelesi Kanunu ............................................................................. 50 2.7.3. Genel Sıtma Mücadele Mıntıkalarında Bataklık Kurutma Faaliyetleri ......... 51 2.8. DiĢ Tedavi ve Protez Hizmet Birimleri ................................................................ 52 2.9 Frengi Mücadelesi ................................................................................................. 53 2.10. Cumhuriyet döneminde yapılan Milli Tıp Kongresi ( 1925) ............................. 54 2.11. Cumhuriyet Döneminde Meydana Gelen Doğal Afet Erzincan Depremi ........ 60 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM CUMHURĠYET DÖNEMĠ ADLĠ TIP ÇALIġMALARI 3.1 Adli Tıbbın KuruluĢu ............................................................................................ 63 3.2 Cumhuriyet Döneminde Adli Tıp Kurumları ........................................................ 64 3.3 Cumhuriyet Dönemi Sağlık Kurumlarında Personel ve Araç-Gereç Temini ....... 67 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM CUMHURĠYET DÖNEMĠ SOSYAL YARDIM KURUMLARINDA SAĞLIK ÇALIġMALARI 4.1. Sosyal Yardım Kurumlarının KuruluĢu ............................................................... 70 4.1.1 Sosyal Yardım Kurumlarında (HemĢirelik) Okulunun AçılıĢ ÇalıĢmaları ve Hazırlanan Yönetmeliği ........................................................................................... 71 4.1.2. Hastabakıcılık (HemĢirelik) Okulunun Ġdari Yapılanması ve Eğitim - ............ Öğretim Hazırlıkları ................................................................................................ 75 4.1.3. Okul ve Yurt Binasının Belirlenmesi ............................................................ 76 4.1.4 Okul Yönetimi ile Öğretmen Kadrosunun Belirlenmesi ................................ 77 4.1.5. Dersler ..........................................................................................................

Load more