DZIENNIK URZ ĘDOWY WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO Olsztyn, dnia 9 czerwca 2005 r. Nr 69

TRE ŚĆ : Poz.:

UCHWAŁA RADY GMINY:

968 - Nr XXVII/108/05 Rady Gminy Grunwald z siedzib ą w Gierzwałdzie z dnia 25 marca 2005 r. w sprawie przyj ęcia programu ochrony środowiska oraz planu rozwoju lokalnego Gminy Grunwald...... 3936

968 UCHWAŁA Nr XXVII/108/05 Rady Gminy Grunwald z siedzib ą w Gierzwałdzie z dnia 25 marca 2005 r.

w sprawie przyj ęcia programu ochrony środowiska oraz planu rozwoju lokalnego Gminy Grunwald.

Na podstawie art. 7 ust. 1 i art. 40 ustawy z dnia § 1. „Program ochrony środowiska Gminy Grunwald 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (tekst jedn. na lata 2004 - 2007 z uwzgl ędnieniem perspektywy na Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, Dz. U. z 2002 r. Nr 23, lata 2008 - 2011”, stanowi ący zał ącznik Nr 1 do niniejszej poz. 220; Nr 62, poz. 558; Nr 113, poz. 984; Nr 153, poz. uchwały. 1271; Nr 214, poz. 1806, Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717; Nr 162, poz. 1568), art. 18 ust. 1, art. 84 ust. 1 ustawy z § 2. „Plan rozwoju lokalnego Gminy Grunwald na lata dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska 2004 - 2006, z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007 (Dz. U. Nr 62, poz. 627; Nr 115 poz. 1229, Dz. U. - 2013”, stanowi ący zał ącznik Nr 2 do niniejszej uchwały. z 2002 r. Nr 74, poz. 676; Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271; Nr 233, poz. 1957; M.P. z 2002 r. Nr 49, poz. 715; § 3. Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy. Dz. U. z 2003 r. Nr 46, poz. 392; Nr 80, poz. 717; Nr 80, poz. 721; Nr 162, poz. 1568; Nr 175, poz. 1693; Nr 190, § 4. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od poz. 1865; Nr 217, poz. 2124; M.P. z 2003 r. Nr 50, poz. dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa 782; Nr 50, poz. 783; Dz. U. z 2004 r. Nr 19, poz. 177; Warmi ńsko-Mazurskiego. Nr 49, poz. 464), art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628; Dz. U. z 2002 § 5. Uchwała podlega rozplakatowaniu na tablicach r. Nr 41, poz. 365; Nr 113, poz. 984; Nr 199, poz. 1671; ogłosze ń. Dz. U. z 2003 r. Nr 7, poz. 78) Rada Gminy uchwala, co nast ępuje: Przewodnicz ący Rady Gminy Waldemar Szydlik

Dziennik Urz ędowy - 3937 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Zał ącznik Nr 1 do uchwały Nr XXVII/108/05 Rady Gminy Grunwald z 25 marca 2005 r.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY GRUNWALD

Spis tre ści:

1. Wst ęp 1.1. Przedmiot i podstawa opracowania 1.2. Uwarunkowania i cele programu 1.3. Koncepcja i metoda opracowania programu 1.4. Obszar obj ęty zakresem obowi ązywania programu 2. Ogólna charakterystyka gminy 2.1. Dane statystyczne dotycz ące gminy 2.2. Struktura funkcjonalno - przestrzenna gminy 2.3. Zewn ętrzne powi ązania funkcjonalno - przestrzenne gminy 2.4. Główne kierunki rozwoju gospodarczego gminy 2.5. Podmioty mog ące oddziaływa ć na środowisko, zarejestrowane i działaj ące na terenie gminy 2.6. Współpraca ponadlokalna gminy 3. Uwarunkowania zewn ętrzne do gminnego programu, wynikaj ące z dokumentów wy Ŝszego szczebla 3.1. Polityka Ekologiczna Pa ństwa 3.2. Polityka ochrony środowiska zawarta w dokumentach wojewódzkich 3.3. Powiatowy program ochrony środowiska 4. Uwarunkowania wewn ętrzne do programu 4.1. Plan zagospodarowania przestrzennego gminy 4.2. Programy i strategie gminy 5. Ocena zasobów i aktualnego stanu środowiska, zagro Ŝenia dla środowiska i im przeciwdziałanie 5.1. Informacje ogólne 5.1.1. Geomorfologia i budowa geologiczna 5.1.2. Warunki klimatyczne 5.1.3. Katastrofy i zagro Ŝenia ekologiczne 5.2. Powietrze atmosferyczne 5.2.1. Emisja gazów i pyłów do powietrza 5.2.2. Ocena stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego - imisja oraz tendencje zmian 5.3. Hałas. Okre ślenie terenów o podwy Ŝszonym hałasie 5.3.1. Hałas komunikacyjny 5.3.2. Hałas przemysłowy 5.4. Zasoby wód powierzchniowych 5.4.1. Ogólna charakterystyka hydrograficzna 5.4.2. Zasoby i jako ść wód powierzchniowych płyn ących 5.4.3. Zasoby i jako ść wód powierzchniowych stoj ących 5.4.4. Tendencje zmian czysto ści wód powierzchniowych 5.4.5. Zagro Ŝenia powodziowe i podtopieniowe oraz budowle pi ętrz ące 5.4.6. Melioracje wodne i mała retencja 5.5. Zasoby wód podziemnych 5.5.1. Ogólne warunki hydrogeologiczne 5.5.2. Zasoby i jako ść wód podziemnych 5.5.3. Tendencje zmian czysto ści wód podziemnych 5.6. Gospodarka wodna i ściekowa 5.6.1. Pobór wody 5.6.2. Uzdatnianie wody i jej dystrybucja 5.6.3. Zu Ŝycie wody aktualne i perspektywiczne 5.6.4. System kanalizacji sanitarnej w gminie 5.6.5. Oczyszczanie ścieków 5.6.6. Ocena stanu gospodarki wodno - ściekowej 5.7. Gospodarka odpadami 5.7.1. Analiza aktualnej sytuacji w sektorze odpadów komunalnych 5.7.2. Analiza aktualnej sytuacji w sektorze odpadów gospodarczych 5.7.3. Analiza aktualnej sytuacji w sektorze odpadów niebezpiecznych 5.7.4. Planowana organizacja gospodarki odpadami 5.8. Pozostałe zasoby naturalne i ich eksploatacja 5.8.1. Kopaliny, wyrobiska eksploatacyjne i poeksploatacyjne 5.8.2. Zasoby energii odnawialnej 5.8.3. Racjonalizacja zu Ŝycia materiałów, wody i energii 5.9. Ochrona gleby 5.9.1. Charakterystyka gleb i ich u Ŝytkowanie 5.9.2. Przeobra Ŝenia gleb Dziennik Urz ędowy - 3938 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

5.10. Ochrona przyrody 5.10.1. Szata ro ślinna, lasy 5.10.2. Świat zwierz ęcy 5.10.3. Tereny prawnie chronione 5.10.4. Zasady gospodarowania na terenach chronionych 5.10.5. Zagro Ŝenia dla walorów przyrodniczych 5.10.6. Priorytety w ochronie przyrody oraz obszary i obiekty środowiska przyrodniczego wskazane do ochrony 5.11. Niektóre specyficzne źródła wpływu techniki na środowisko przyrodnicze i człowieka 5.11.1. Źródła wibracji 5.11.2. Źródła promieniowania jonizuj ącego 5.11.3. Źródła promieniowania elektromagnetycznego 6. Zadania Gminy w zakresie ochrony środowiska i zrównowa Ŝonego rozwoju w perspektywie krótko- i średnioterminowej 6.1. Zadania strategiczne - wynikaj ące z programu, w celu ochrony środowiska 6.1.1. Zadania w celu ochrony zasobów wód powierzchniowych i podziemnych 6.1.2. Zadania w celu poprawy stanu czysto ści powietrza atmosferycznego i klimatu akustycznego 6.1.3. Zadania w celu ochrony powierzchni ziemi i gleby 6.1.4. Zadania w celu ochrony przyrody i krajobrazu oraz zasobów le śnych 6.1.5. Pozostałe zadania 6.2. Orientacyjne nakłady finansowe na realizacj ę programu w latach 2004 - 2007 6.3. Zadania priorytetowe - wynikaj ące z programu 6.4. Główne kierunki ekorozwoju gminy 6.4.1. Rolnictwo ekologiczne 6.4.2. Ekoturystyka 6.4.3. Przedsi ębiorczo ść i le śnictwo 6.5. Edukacja ekologiczna 6.6. Współpraca i akceptacja społeczna 6.7. Harmonogram rzeczowo - finansowy zaplanowanych działa ń, niezale Ŝnie od programu 7. Narz ędzia i instrumenty realizacji programem i zarz ądzanie nim 7.1. Wzmocnienie instytucjonalne i zmiany w zakresie prawa lokalnego 7.2. Współpraca ponadlokalna 7.3. Monitoring środowiska 7.4. Dost ęp do informacji o środowisku, udział społecze ństwa 7.5. Kontrola i ocena realizacji programu 8. Potencjalne do wykorzystania źródła do sfinansowania programu 9. Streszczenie programu i ogólne wnioski z prognozy oddziaływania programu na środowisko 9.1. Streszczenie programu 9.2. Ogólne wnioski z prognozy oddziaływania programu na środowisko 10. Spis publikacji i materiałów źródłowych 11. Aktualny spis ustaw i rozporz ądze ń dotycz ących ochrony środowiska

1. WSTĘP - podejmowania wspólnych działa ń przez administracj ę wszystkich szczebli tj. wojewódzk ą, powiatow ą i 1.1. Przedmiot i podstawa prawna opracowania gminn ą do rozwi ązywania wa Ŝnych problemów i eliminowania zagro Ŝeń środowiska na terenie gminy, a Przedmiotem opracowania jest „Program ochrony jako pewien element składowy programu powiatowego środowiska Gminy Grunwald”. i wojewódzkiego, tak Ŝe w powiecie i województwie, Obowi ązek opracowania programu ochrony - podejmowania decyzji w zakresie przedsi ęwzi ęć środowiska jest wymogiem ustawowym wynikaj ącym z inwestycyjnych w dziedzinie ochrony środowiska, ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. - kreowania lokalnej i regionalnej polityki ochrony i Zgodnie z art. 17 i 18 tej ustawy oraz art. 91 ustawy z dnia racjonalnego wykorzystania walorów przyrodniczo - 20 czerwca 2002 r o bezpo średnim wyborze wójta, krajobrazowych, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. z 2002 r. Nr 113, - wykorzystania zapisów zawartych w programie w poz. 984) program sporz ądza organ wykonawczy gminy, a planowaniu przestrzennym, nast ępnie uchwala go Rada Gminy. Program winien - koordynowania i intensyfikowania działa ń na rzecz uwzgl ędnia ć wymagania, o których mowa jest w art. 14 ochrony środowiska realizowanych przez ustawy Prawo ochrony środowiska. administracj ę na szczeblu gminy jak i jednostki gospodarcze, instytucje, organizacje społeczne. 1.2. Uwarunkowania i cele programu 1.3. Koncepcja i metoda opracowania programu „Program ochrony środowiska Gminy Grunwald” zredagowano uwzgl ędniaj ąc analogiczne opracowania Opracowanie programu rozpocz ęto od inwentaryzacji i wy Ŝszego szczebla, tj. programy: krajowy, województwa ustalenia stanu środowiska na terenie gminy Grunwald. warmi ńsko-mazurskiego i powiatu ostródzkiego. Została przygotowana analiza i ocena stanu aktualnego Celem opracowania dla Gminy Grunwald programu środowiska oraz postawiona diagnoza poszczególnych ochrony środowiska jest nie tylko spełnienie ustawowego elementów środowiska (krajobraz, przyroda, powietrze, obowi ązku. Cało ściowe uj ęcie problematyki środowiska powierzchnia ziemi, wody podziemne i powierzchniowe). powinno umo Ŝliwia ć wykorzystanie tego programu do: Okre ślone zostały zagro Ŝenia b ędące nast ępstwem korzystania człowieka ze środowiska (hałas, zaopatrzenie Dziennik Urz ędowy - 3939 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 w energi ę, gospodark ę odpadami, gospodark ę wodno - - średnioterminowy program strategiczny, ściekow ą, promieniowanie jonizuj ące i niejonizuj ące, obejmuj ący okres 8 lat (lata 2004 - 2011), nadzwyczajne zagro Ŝenia). Ocenie poddano tak Ŝe - krótkoterminowy plan działa ń, obejmuj ący okres infrastruktur ę techniczn ą słu Ŝą cą ochronie środowiska. 4 lat (lata 2004 - 2007). Przy opracowywaniu analiz wykorzystano informacje i wnioski otrzymane z Urz ędu Gminy Grunwald z siedzib ą Redagowany „Program...” w wersji roboczej na w Gierzwałdzie, firm i instytucji funkcjonuj ących w bie Ŝą co konsultowany był ze stron ą zamawiaj ącą sektorze - szeroko rozumianej - ochrony środowiska, dane przedmiotowe opracowanie, prezentowany był na statystyczne, raporty o stanie środowiska województwa zebraniu otwartym wszystkim zainteresowanym warmi ńsko-mazurskiego opracowane przez Inspekcj ę (jednostkom samorz ądowym, przedsi ębiorcom, Ochrony Środowiska, programy: wojewódzki i powiatowy organizacjom ekologicznym, społeczno ści), a w wersji dotycz ące środowiska. finalnej przedstawiony został do zaakceptowania przez W opracowanym „Programie...” uwzgl ędniono zarówno Rad ę Gminy Grunwald. uwarunkowania zewn ętrzne (wynikaj ące z dokumentów wy Ŝszego szczebla), jak i uwarunkowania wewn ętrzne 1.4. Obszar obj ęty zakresem obowi ązywania programu wypływaj ące z zagospodarowania przestrzennego gminy oraz programów i strategii gminy. Teren, dla którego sporz ądzono program ochrony Przy opracowywaniu „Programu...” korzystano z: środowiska stanowi gmin ę Grunwald, poło Ŝon ą w - dokumentów rz ądowych, okre ślaj ących polityk ę powiecie ostródzkim, w województwie warmi ńsko- ekologiczn ą pa ństwa, mazurskim. - opracowa ń szczebla wojewódzkiego i powiatowego, okre ślaj ących realizacj ę polityki ekologicznej pa ństwa Gmina Grunwald poło Ŝona jest w południowej cz ęś ci na szczeblu regionalnym, powiatu ostródzkiego i graniczy z gminami: Ostróda, - opracowa ń dotycz ących rozwoju lokalnego (na Dąbrówno, Olsztynek i Kozłowo. szczeblu gminy), z uwzgl ędnieniem uwarunkowa ń Powierzchni ę gminy 179,9 km 2 zamieszkuje 5979 ochrony środowiska, mieszka ńców, z czego w o środku obsługi - wsi Gierzwałd - ustaw i rozporz ądze ń, zawieraj ących regulacje prawne ok. 840 osób, co stanowi ok. 14 % ludno ści gminy. Sie ć w zakresie ochrony środowiska. osadnicza gminy jest skoncentrowana głównie w siedmiu miejscowo ściach (Gierzwałd, Zybułtowo, Dylewo, Materiały źródłowe, którymi posłu Ŝono si ę przy Grunwald, St ębark, Mielno, Frygnowo i Rychnowo), w opracowywaniu „Programu...”, wymieniono na ko ńcu których mieszka 60% ogólnej liczby ludno ści gminy. niniejszego opracowania. Teren gminy ma urozmaicon ą rze źbę, pagórkowato - W „Programie ochrony środowiska Gminy Grunwald”, falist ą, z malowniczymi dolinami (doliny rzek Drw ęca, poza analiz ą i ocen ą aktualnego stanu środowiska, Grabiczek) i jeziorami (Mielno, Tymawskie, Lubie ń, Wielki okre ślono zadania gminy w zakresie ochrony środowiska i Mały Omin). wypływaj ące zarówno ze stanu aktualnego jak i z Gmina Grunwald posiada charakter rolniczo – turystyczny. planowanego zagospodarowania przestrzennego. W rolnictwie dominuje gospodarka wielokierunkowa, z Zadania w zakresie ochrony środowiska i przewag ą produkcji ro ślinnej. U Ŝytki rolne stanowi ą blisko zrównowa Ŝonego rozwoju okre ślono w perspektywie 72% (przeci ętnie w województwie 54,5 %), lasy 21,1%, a krótko- i średnioterminowej. W kontek ście postawionych jeziora 2% całkowitej powierzchni gminy. Tak du Ŝy udział zada ń przedstawiono zarz ądzanie programem środowiska uŜytków rolnych w gminie świadczy o jej przede (kontrol ę i ocen ę realizacji programu) oraz sprecyzowano wszystkim rolniczym charakterze. wnioski z oddziaływania programu na środowisko. Siedziba władz gminy znajduje si ę w miejscowo ści Obowi ązywanie „Programu...” rozpocznie si ę jeszcze Gierzwałd, której powstanie datuje si ę na XIV wiek. w roku 2004, dlatego te Ŝ wszelkie zało Ŝenia b ędą W południowej cz ęś ci gminy zlokalizowane s ą Pola dotyczyły lat 2004 - 2007, z perspektyw ą do roku 2011. Grunwaldzkie z Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w St ębarku Jest rzecz ą oczywist ą, Ŝe przy tak długim okresie istnieje i Pomnikiem Zwyci ęstwa Grunwaldzkiego, które w ci ągu konieczno ść etapowania. Zmieniaj ą si ę bowiem roku odwiedzane s ą przez tysi ące turystów. Znaczenie poszczególne priorytety, osi ągane s ą niektóre cele, tego obiektu jest ponadregionalne. Usługi zwi ązane z tym potrzebna jest tak Ŝe ich weryfikacja. W „Programie...” miejscem stanowi ą czynnik aktywizuj ący cały obszar przyjęto zatem dwa podstawowe terminy realizacyjne gminy. zapisów przedsi ęwzi ęć :

2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY

2.1. Dane statystyczne dotycz ące gminy

Ogólna powierzchnia terenu gminy Grunwald wynosi 17 990 ha. Charakterystyk ę u Ŝytkowania gruntów przedstawiono w tabeli 2.1.

Tab. 2.1. Struktura u Ŝytkowania gruntów na terenie gmina Ostróda (dane aktualne) Skala u Ŝytkowania gruntów UŜytkowanie gruntów Powierzchnia (ha) % ogólnej powierzchni Grunty orne 9 562 53,15 Łąki 946 5,26 Pastwiska 1 967 10,93 Nieu Ŝytki 403 2,24 Sady 28 0,16 Uprawy warzyw 11 0,06 Parki, trawniki, cmentarze, uprawy ro ślin ozdobnych 12 0,07 Dziennik Urz ędowy - 3940 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Lasy 3 792 21,08 Wody 355 1,97 Zabudowa sektora mieszkaniowego 48 0,27 Zabudowa sektora mieszkaniowego 22 0,12 Drogi, tereny komunikacyjne, u Ŝytki kopalne 493 2,74 Pozostałe grunty 351 1,95 Ogółem: 17 990 100 dane źródłowe z gminy

Teren gminy zamieszkuje 5 979 ludno ści. Wykaz miejscowo ści wchodz ących w skład gminy wraz z liczb ą mieszka ńców przedstawiono w tabeli 2.2.

Tab. 2.2. Wykaz miejscowo ści wchodz ących w skład gminy wraz liczb ą ludno ści (stan 31.12.2002 r.)

Liczba mieszka ńców w zabudowie Lp. Miejscowo ść zwartej kolonijnej OGÓŁEM 1 2 3 4 5 1 Dąbrowo - 23 23 2 Domkowo 197 - 197 3 Dylewko 40 - 40 4 Dylewo 444 - 444 5 Frygnowo 318 - 318 6 Gierzwałd 837 3 840 7 Gl ądy 129 - 129 8 Góry Kubia ńskie - 41 41 9 Grabiczek 11 - 11 10 Grunwald 408 - 408 11 Jędrychowo 12 - 12 12 Kalwa - 22 22 13 Kiersztanowo 195 - 195 14 Kiersztanówko 69 - 69 15 Kitnowo 200 20 220 16 Korsztyn 108 - 108 17 Lipowa Góra 8 - 8 18 Lubian 5 - 5 19 Lubianek 67 - 67 20 Łęcko 28 - 28 21 Łodwigowo 220 - 220 22 Marcinkowo 90 - 90 23 Mielno 378 - 378 24 Omin 71 - 71 25 Pacółtówko 52 - 52 26 Pacółtowo 223 - 223 27 Rychnowo 302 - 302 28 Rychnowska Wola 88 - 88 29 Rzepki 6 - 6 30 St ębark 423 - 423 31 Szczepankowo 220 - 220 32 Tymawa 74 - 74 33 Ulnowo 56 - 56 34 Wróble 49 - 49 35 Zapieka 66 - 66 36 Zybułtowo 476 - 476 Ogółem: 5 870 109 5 979 dane źródłowe z gminy

Średnia g ęsto ść zaludnienia wynosi około 34 mieszka ńców/ km 2. Jako główne o środki rozwoju osadnictwa i o środki koncentruj ące urz ądzenia obsługi ludno ści okre śla si ę miejscowo ści o wiod ącej funkcji osadnictwa, które stanowi ą: Gierzwałd, Zybułtowo, Dylewo, St ębark, Grunwald, Mielno, Frygnowo, Rychnowo, Pacółtowo, Szczepankowo, Łodwigowo, Kitnowo, Kiersztanowo, Domkowo.

2.2. Struktura funkcjonalno - przestrzenna gminy

Obszar gminy Grunwald charakteryzuje si ę zró Ŝnicowanymi warunkami fizjograficznymi. Dało to podstaw ę do wydzielenia obszarów (jednostek strukturalnych) ró Ŝni ących si ę mi ędzy sob ą, a wewn ętrznie maj ących podobne cechy środowiska przyrodniczego.

Głównymi kryteriami ich wydzielenia były: przydatność funkcjonalna, walory przyrodniczo - krajobrazowe i wra Ŝliwo ść środowiska na działalno ść ludzk ą. Jednostki funkcjonalno - przestrzenne przedstawiono w tabeli 2.3.

Dziennik Urz ędowy - 3941 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Tab. 2.3. Charakterystyka fizjograficznych jednostek strukturalnych na terenie gminy Grunwald

CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTEK ZASADY U śYTKOWANIA „WP” - „Wysoczyzna Pojezierna” Obszary stosunkowo odporne na działalno ść ludzk ą, lecz Tereny rolnicze, charakteryzuj ące si ę dominacj ą oddziaływuj ące po średnio na mało odporne jeziora. urodzajnych gleb. Niska lesisto ść . Warunki przyrodnicze predestynuj ą te obszary gminy do W podło Ŝu dominuje glina zwałowa. utrzymania funkcji rolnej jako podstawowej funkcji gospodarczej, a Poło Ŝone w oddaleniu od jezior. tak Ŝe rzemiosła i drobnego przemysłu. Formy gospodarowania Nie obj ęte prawnymi obszarowymi formami ochrony mog ą by ć stosunkowo intensywne. Nie s ą ograniczane formami przyrody. prawnej ochrony przyrody. Postuluje si ę zachowa ć zadrzewienia i podmokło ści, a cieki wodne otacza ć pasami trwałej zieleni. „WM” - „Wysoczyzna Mozaikowa” Obszary stosunkowo odporne na działalno ść ludzk ą, lecz Obszary faliste i pagórkowate, w przewadze rolnicze. oddziaływuj ące po średnio na mało odporne jeziora. Przydatno ść rolnicza gleb zró Ŝnicowana, podobnie Predestynowane do rozwoju wielofunkcyjnego: funkcja rolna,, mozaikowa budowa podło Ŝa gruntowego. le śna, osadnictwo, drobny przemysł i rzemiosło. Postulowane Poło Ŝone na ogół w oddaleniu od jezior. formy przyjazne środowisku oraz ograniczanie rozwoju Na ogół nie obj ęte prawnymi obszarowymi formami wielkoobszarowych monokultur, sprzyjanie mozaikowato ści ochrony przyrody. krajobrazu. „WMC” Lokalnie ograniczenia z tytułu wyst ępowania na obszarach Lokalnie obj ęte obszarem chronionego krajobrazu i obj ętych prawn ą ochron ą przyrody. otulin ą Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich. „OS” - „Obszary Sandrowe” Obszary o do ść niskiej przydatno ści rolniczej. Obszary faliste i pagórkowate. W przewadze grunty Predestynowane głównie do zalesie ń ze wzgl ędu na: rolne o niskiej urodzajno ści. Lesisto ść stosunkowo - du Ŝy udział gruntów rolnych marginalnych; niska. - poło Ŝenie w strefie wododziałowej; Lokalnie mo Ŝna si ę spodziewa ć wzmo Ŝonej infiltracji do - predyspozycje do spełniania funkcji lokalnych korytarzy wód wgł ębnych. ekologicznych; W cz ęś ci poło Ŝone na obszarach chronionego - wzmo Ŝon ą infiltracj ę wód opadowych do wód podziemnych. krajobrazu. WSJ” - „Wysoczyzny i sandry okołojeziorne” Obszary oddziaływuj ące bezpo średnio na środowisko Obszary podobne w charakterze do „WM” i „OS”, lecz przyrodnicze jezior. poło Ŝone w pobli Ŝu jezior. Wysokie walory krajobrazowe. Izolacja do wód wgł ębnych u Ŝytkowego poziomu jest Predestynowane głównie do funkcji rekreacyjnej w powi ązaniu z niepełna. jeziorami. W u Ŝytkowaniu terenów po Ŝą dany wysoki udział trwałej Lokalnie znaczny udział kompleksów le śnych, głównie zieleni, w tym dolesie ń. na siedliskach borowych. Powinno si ę unika ć stosowania indywidualnych rozwi ąza ń Na ogół bardzo wysokie walory krajobrazowe. gospodarki ściekowej. W przewadze obj ęte obszarem chronionego krajobrazu. Prawidłow ą gospodark ę ściekow ą sugeruje si ę rozwi ązywa ć w pierwszej kolejno ści. Źródło: Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grunwald

2.3. Zewn ętrzne powi ązania funkcjonalno - 537 relacji Lubawa - Pawłowo i Nr 542 relacji Rychnowo - przestrzenne gminy Działdowo.

Gmina Grunwald poło Ŝona jest na obszarze 2.4. Główne kierunki rozwoju gospodarczego gminy funkcjonalnym „Zielone Płuca Polski”. Cz ęść obszaru gminy Grunwald zakwalifikowana została w sieci ECONET Gospodarka w gminie opiera si ę na rolnictwie. W tym jako obszar w ęzłowy o znaczeniu mi ędzynarodowym. dziale gospodarki zatrudnionych jest najwi ęcej Zachodnia cz ęść gminy wchodzi w skład Parku mieszka ńców gminy. Na terenie gminy istniej ą 372 Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich. gospodarstwa rolne. Ten kierunek gospodarki, jako Przez obszar gminy przebiega główny dział wodny podstawowy, b ędzie rozwijany w przyszło ści. mi ędzy zlewni ą Wisły i zlewiskiem Zalewu Wi ślanego. Na Według „Strategii rozwoju gminy Grunwald do roku terenie gminy znajduj ą si ę źródliska rzeki Drw ęca, która 2010” na terenie gminy działa 151 podmiotów jest rezerwatem i stanowi źródło wody pitnej dla Torunia. gospodarczych. W sektorze publicznym działa na terenie W południowej cz ęś ci gminy zlokalizowane s ą Pola gminy 12 firm, a w sektorze prywatnym 131. Brak jest firm Grunwaldzkie z Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w St ębarku w formie spółek akcyjnych. W śród podmiotów gospodarki i Pomnikiem Zwyci ęstwa Grunwaldzkiego. Znaczenie tego narodowej (bez zakładów osób fizycznych) obiektu jest ponadregionalne. zarejestrowanych na terenie gminy Grunwald przewa Ŝaj ą Przez teren gminy przebiega linia napowietrzna podmioty prowadz ące działalno ść produkcyjn ą (5 firm) wysokiego napi ęcia 220 kV relacji GPZ Olsztyn I - GPZ oraz firmy handlowo - usługowe (17 firm), spółki prawa Włocławek Azoty. handlowego stanowi ą 6 szt., pozostałe spółki - 7 szt., Przez teren gminy skrajem, w północnej cz ęś ci spółdzielnie - 2 szt. Najbardziej popularn ą form ą przebiega gazoci ąg wysokiego ci śnienia z kierunku prowadzenia działalno ści gospodarczej w śród Olsztynka (gmina Olsztynek) do Ostródy. Jest to gazoci ąg mieszka ńców gminy Grunwald jest działalno ść Dn 125 mm. zarejestrowana jako zakłady osób fizycznych - 113 firmy, Przez północn ą cz ęść gminy przebiega wa Ŝny szlak z czego z tej liczby: 8 firm prowadzi działalno ść drogowy - droga ekspresowa nr 7 Gda ńsk - Warszawa - produkcyjn ą, 14 firm prowadzi działalno ść w zakresie Budapeszt, która jest wa Ŝnym poł ączeniem usług budowlanych, 41 firm prowadzi działalno ść mi ędzynarodowym mi ędzy portami nadbałtyckimi, a handlow ą, 3 firmy to hotele i restauracje, 10 firm prowadzi południem kraju i południow ą cz ęś ci ą Europy. Ponadto działalno ść w zakresie transportu, 6 podmiotów zajmuje przez teren gminy przebiegaj ą dwie drogi wojewódzkie: Nr si ę obsług ą nieruchomo ści i firm. Dziennik Urz ędowy - 3942 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Nowe podmioty gospodarcze (według strategii środowiska wpływa ć b ędą w perspektywie na moŜliwo ści rozwoju), powstaj ące na terenie gminy Grunwald, powinny rozwoju gospodarczego gminy. by ć zwi ązane z usługami i sektorem rolno - spo Ŝywczym oraz turystycznym. 2.5. Podmioty mog ące znacz ąco oddziaływa ć na Zgodnie ze „Strategi ą rozwoju gminy Grunwald do środowisko, zarejestrowane i działaj ące na terenie ko ńca roku 2010” cele rozwojowe gminy (do roku 2010) gminy okre ślaj ą nast ępuj ące cele strategiczne i cele operacyjne: - cel strategiczny nr 1 - „rozwój i poprawa infrastruktury Na terenie gminy Grunwald brak jest zakładów technicznej na terenie gminy”, w tym nast ępuj ące cele przemysłowych lub innych podmiotów, które mogłyby operacyjne: znacz ąco oddziaływać na środowisko. - stworzenie systemu segregacji śmieci, - zaopatrzenie gospodarstw w wod ę oraz jej 2.6. Współpraca ponadlokalna gminy uzdatnianie, - budowa przył ączy sieci kanalizacyjnej, Współpraca Gminy Grunwald z innymi samorz ądami - budowa oczyszczalni ścieków, terytorialnymi przejawia si ę w członkostwie z innymi - zwi ększenie ilo ści abonentów telefonicznych na gminami w Zwi ązku Gmin Regionu Ostródzko - Iławskiego obszarze gminy, „Czyste Środowisko”. Główny cel tego Zwi ązku stanowi - rozbudowa i modernizacja dróg, rozwi ązanie gospodarki odpadami komunalnymi na - modernizacja i rozbudowa sieci energetycznej obszarze funkcjonowania Zwi ązku, w tym mi ędzy innymi na obszarze gminy. budowa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów - cel strategiczny nr 2 - „poprawa warunków Ŝycia Komunalnych w Rudnie (gmina Ostróda). mieszka ńców gminy Grunwald”, w tym nast ępuj ące cele operacyjne: 3. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE DO GMINNEGO - poprawa, a przynajmniej nie pogorszenie, stanu PROGRAMU, WYNIKAJ ĄCE Z DOKUMENTÓW zdrowia mieszka ńców, WY śSZEGO SZCZEBLA - poprawa bezpiecze ństwa publicznego, - zmniejszenie bezrobocia w śród mieszka ńców 3.1. Polityka Ekologiczna Pa ństwa gminy, - doskonalenie systemu pracy pomocy społecznej Przyj ęta w 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej (d ąŜ enie do współpracy z fundacjami, Polskiej stwierdza, Ŝe Rzeczypospolita Polska zapewnia stowarzyszeniami, organizacjami charytatywnymi ochron ę środowiska, kieruj ąc si ę zasad ą itp.), zrównowa Ŝonego rozwoju (art. 5), ustala tak Ŝe, i Ŝ ochrona - zachowanie walorów środowiska naturalnego. środowiska jest obowi ązkiem, m.in. władz publicznych, - cel strategiczny nr 3 - „tworzenie i utrzymanie miejsc które poprzez sw ą polityk ę powinny zapewni ć pracy na terenie gminy”, w tym nast ępuj ące cele bezpiecze ństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym operacyjne: pokoleniom (art. 74). Polityka ekologiczna Pa ństwa - poprawa infrastruktury wiejskiej wpływaj ącej na została okre ślona w nast ępuj ących dokumentach rozwój przedsi ębiorczo ści, rz ądowych: - wspieranie działalno ści gospodarczej na terenie - II Polityce Ekologicznej Pa ństwa przyj ętej przez Sejm gminy, 23 sierpnia 2001 r., - zwi ększenie zatrudnienia w przemy śle rolno - - „Programie wykonawczym do II Polityki ekologicznej spo Ŝywczym poprzez stworzenie warunków pa ństwa" - przyj ętym przez Rad ę Ministrów 10 grudnia zach ęcaj ących do inwestowania w gminie, 2002 r., - rozwój turystyki pobytowej, - „Polityce ekologicznej pa ństwa na lata 2003 - 2006 z - dąŜ enie do wzrostu dochodów mieszka ńców uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007 - 2010" gminy z działalno ści pozarolniczej, przyj ętej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w maju - wykorzystywanie walorów poło Ŝenia, 2003 r. środowiska naturalnego i kulturowego w celu uruchomienia nowych dziedzin gospodarki gminy II Polityka Ekologiczna Pa ństwa (np. turystyka, agroturystyka, usługi itp.), - usprawnienie sposobów zarz ądzania gmin ą, II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, jako główny cel - cel strategiczny nr 4 - „zapewnienie dobrej dost ępno ści okre śla zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego kraju komunikacyjnej oraz zapewnienie sprawnego systemu (mieszka ńców, infrastruktury, zasobów przyrodniczych), komunikacji w gminie”, w tym nast ępuj ące cele przy zało Ŝeniu, Ŝe strategia zrównowa Ŝonego rozwoju operacyjne: Polski pozwoli na wdro Ŝenie takiego modelu rozwoju,
zniesienie barier rozwoju miejscowo ści w postaci który nie stworzy zagro Ŝenia dla jako ści i trwało ści utrudnionej dost ępno ści komunikacyjnej ró Ŝnych zasobów przyrodniczych. cz ęś ci gminy, Okre ślone w tym dokumencie cele krótko i
uwzgl ędnienie potrzeb nat ęŜ enia ruch drogowego i średniookresowe o charakterze ogólnym, to: istotna rozwi ąza ń komunikacyjnych gminy. poprawa stanu środowiska oraz praktyczne wdro Ŝenie przepisów i standardów ekologicznych Unii Europejskiej, Priorytetem w działaniach gminy Grunwald umów i konwencji mi ędzynarodowych, a tak Ŝe (nakre ślonych w strategii rozwoju) powinny by ć wzmocnienie instytucjonalne, umo Ŝliwiaj ące realizację zagadnienia zwi ązane z rozbudow ą infrastruktury na strategii zrównowa Ŝonego rozwoju kraju. terenie gminy, promowaniem gminy oraz ochron ą Cele długookresowe, wi ąŜą ce si ę z perspektywiczn ą środowiska naturalnego. Według autorów strategii wizj ą zrównowa Ŝonego rozwoju społeczno - najpilniejszymi zadaniami stoj ącymi przed gmin ą w tym gospodarczego to: zakresie jest powstrzymanie post ępuj ącej degradacji - doprowadzenie do ugruntowania zasad środowiska. Działania podj ęte w zakresie ochrony zrównowa Ŝonego rozwoju, jako trwałej podstawy dla Dziennik Urz ędowy - 3943 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

polityki gospodarczej i społecznej pa ństwa, organów środowiska, zawiera narz ędzia realizacji oraz szacunkowe samorz ądowych, instytucji społecznych i obywateli; nakłady na realizacj ę polityki ekologicznej pa ństwa. - utrwalenie skutecznej kontroli pa ństwa nad strategicznymi zasobami przyrodniczymi (wody, lasy, Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2003 - 2006 z surowce mineralne); uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007 - 2010 - pełna integracja polityki ekologicznej z politykami sektorów gospodarczych, z polityk ą przestrzenn ą i „Polityka Ekologiczna Pa ństwa...." została regionaln ą oraz polityk ą konsumenck ą; sporz ądzona przez Ministerstwo Środowiska, stosownie - gruntowna przebudowa modelu produkcji i konsumpcji do wymogu ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z dla poprawy efektywno ści energetycznej i surowcowej; 2001 r. Nr 62, poz. 627), która w art. 13-16 wprowadziła - maksymalnie mo Ŝliwa odbudowa zniszcze ń w obowi ązek przygotowania i aktualizowania co 4 lata środowisku i stworzenie systemów zabezpieczaj ących polityki ekologicznej pa ństwa. przed ich ponownym powstaniem; Opracowanie tego dokumentu odpowiada, stosowanej - utrzymanie i ochrona istniej ących ekosystemów (w tym od wielu lat w Unii Europejskiej, praktyce tworzenia naturalnych siedlisk ro ślin i zwierz ąt) cennych średniookresowych programów działa ń na rzecz przyrodniczo, a tak Ŝe obszarów o du Ŝym znaczeniu środowiska (aktualny, szósty ju Ŝ program, obowi ązuje do ekologicznym; 2010 r.). - zachowanie obszarów o wysokich walorach Układ tego dokumentu generalnie zbli Ŝony jest do turystyczno-rekreacyjnych, jako bazy dla wypoczynku struktury II Polityki Ekologicznej Pa ństwa oraz „Programu ludno ści; wykonawczego do II Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata - renaturyzacja obszarów cennych przyrodniczo; 2002 - 2010". Omawiany dokument zawiera cele - wzrost produkcji w rolnictwie i le śnictwie poprzez średniookresowe do 2010 r. oraz priorytetowe działania do lepsze wykorzystanie biologicznego potencjału wykonania w latach 2003 - 2006, pogrupowane w pi ęciu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej przy rozdziałach: cele i zadania o charakterze systemowym, jednoczesnym przeciwdziałaniu nadmiernej ochrony dziedzictwa przyrodniczego, zrównowa Ŝone intensywno ści procesów produkcji oraz metod upraw i wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii, hodowli; dalsza poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa - rezygnacja z niektórych osi ągni ęć nauki i techniki, ekologicznego, przeciwdziałanie zmianom klimatu oraz które mogłyby negatywnie wpływa ć na środowisko. rozdziały, zawieraj ące ocen ę realizacji polityki ekologicznej i nakłady finansowe. Cele szczegółowe polityki ekologicznej pa ństwa uj ęto w dwóch grupach: cele w sferze racjonalnego 3.2. Polityka ochrony środowiska zawarta w uŜytkowania zasobów naturalnych oraz cele w zakresie dokumentach wojewódzkich jako ści środowiska. W omawianym dokumencie przedstawione zostały Do najwa Ŝniejszych dokumentów wojewódzkich zasady polityki ekologicznej, odnosz ące si ę zarówno do uchwalonych przez Sejmik Województwa, odnosz ących sposobów osi ągania celów, jak i instrumentów oraz si ę do środowiska nale Ŝą : zakresu ich stosowania. - Strategia rozwoju społeczno - gospodarczego Nadrz ędn ą zasad ą jest, przyj ęta w Konstytucji RP województwa warmi ńsko-mazurskiego, zasada zrównowa Ŝonego rozwoju. Dla jej wdro Ŝenia - Plan zagospodarowania przestrzennego województwa okre ślono nast ępuj ące zasady pomocnicze: warmi ńsko-mazurskiego, - zasada przezorno ści, - Inne programy wojewódzkie. - zasada prewencji, - zasada wysokiego poziomu ochrony środowiska, Strategia rozwoju społeczno - gospodarczego - zasada integracji polityki ekologicznej z politykami województwa warmi ńsko-mazurskiego sektorowymi, - zasada równego dost ępu do środowiska W Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego przyrodniczego, województwa warmi ńsko-mazurskiego uchwalonej przez - zasada regionalizacji, Sejmik Województwa w lipcu 2000 r., środowisko - zasada uspołecznienia polityki ekologicznej, przyrodnicze jest jednym z o śmiu priorytetowych - zasada „zanieczyszczaj ący płaci”. obszarów rozwoju. Jako cel strategiczny w tym obszarze przyj ęto: Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej „Województwo warmi ńsko-mazurskie krajowym liderem Pa ństwa na lata 2002 - 2010 czysto ści środowiska". Według zało Ŝeń Strategii, cel generalny realizowany Program wykonawczy opracowany przez Ministerstwo będzie poprzez nast ępuj ące cele operacyjne: Środowiska zgodnie z zaleceniem tezy 185 „II Polityki - wykorzystanie współpracy mi ędzynarodowej dla Ekologicznej Pa ństwa" i przyj ęty przez Rad ę Ministrów w ochrony środowiska, grudniu 2002 r., jest dokumentem o charakterze - dobry stan i jako ść wody, operacyjnym. W programie tym zostały okre ślone sposoby - poprawa jako ści i ochrony powierzchni ziemi, osi ągania celów polityki ekologicznej w formie zada ń - poprawa jako ści i ochrona powietrza, inwestycyjnych i pozainwestycyjnych (działa ń w sferze - hałas w normie, prawa, programowania, instrumentów ekonomicznych, - zachowane walory krajobrazowe, planowania przestrzennego, kontroli i innych) na lata 2002 - monitoring środowiska, -2010. - wysoka świadomo ść ekologiczna społecze ństwa - Struktura programu wykonawczego generalnie wła ściwa edukacja ekologiczna. odpowiada strukturze „II Polityki Ekologicznej Pa ństwa". Przedstawia zadania ukierunkowane na racjonalne Zadania z zakresu ochrony środowiska uŜytkowanie zasobów naturalnych, na popraw ę jako ści przyrodniczego b ędą realizowane we wszystkich, okre ślonych w Strategii, obszarach rozwoju. Dziennik Urz ędowy - 3944 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa - na obszarach, gdzie nast ąpiły du Ŝe przekształcenia warmi ńsko-mazurskiego środowiska przyrodniczego i ich skutkiem s ą znaczne negatywne zmiany, polityka przestrzenna polega ć Plan zagospodarowania przestrzennego województwa powinna na odtworzeniu stanu równowagi warmi ńsko-mazurskiego uchwalony został przez Sejmik przyrodniczej, a tak Ŝe rekultywacji zdegradowanych Województwa uchwał ą Nr XXXIII/505/02 z dnia 12 lutego jezior; 2002 roku. W planie ustalono, Ŝe nadrz ędnym celem, do - na obszarze całego województwa, w celu ochrony którego nale Ŝy d ąŜ yć jest: powietrza atmosferycznego oraz powierzchni ziemi, „ukształtowanie rozwoju przestrzennego województwa tak, konieczne jest respektowanie nast ępuj ących zasad: by było to atrakcyjne, przyjazne i wyj ątkowe miejsce - ograniczenie emisji zanieczyszcze ń poprzez zamieszkania, wypoczynku oraz rozwoju społeczno - preferowanie źródeł energii mniej uci ąŜ liwych dla gospodarczego w kraju i Europie”. środowiska, w tym źródeł odnawialnych oraz Osi ągni ęcie tego celu nadrz ędnego (misji) mo Ŝliwe stosowanie urz ądze ń redukuj ących emisj ę będzie poprzez realizacj ę celów generalnych, a w ich zanieczyszcze ń; ramach, okre ślonych celów strategicznych. W dziedzinie - zorganizowanie systemów segregacji i utylizacji ochrony i racjonalnego kształtowania środowiska odpadów stałych (w tym utylizacji padłych zwierz ąt) przyrodniczego, w tym dziedzictwa kulturowego cele te łącznie z rekultywacj ą terenów składowisk zostały sformułowane w nast ępuj ący sposób: odpadów, co obok ochrony powietrza powinno - zachowanie równowagi w środowisku przyrodniczym; sprzyja ć ochronie wód i powierzchni ziemi; - ochrona walorów i warunków funkcjonowania, w tym - ograniczenie do minimum składowania i utylizacji ci ągło ści przestrzennej systemów ekologicznych; odpadów przywo Ŝonych spoza województwa; - ochrona jako ści i zasobów wód powierzchniowych i - monitorowanie istniej ących mogilników środków podziemnych dla celów rozwoju społeczno - ochrony ro ślin i likwidacja obiektów stwarzaj ących gospodarczego oraz zabezpieczenia zasobów wód w istotne zagro Ŝenie dla środowiska; niezmienionym stanie dla przyszłych pokole ń; - lokalizowanie elektrowni wiatrowych na obszarach, - powi ększanie świadomo ści ekologicznej gdzie nie stworz ą one kolizji z ochron ą krajobrazu i społecze ństwa, mi ędzy innymi poprzez stwarzanie ochron ą przyrody; warunków do bezpo średniego kontaktu ze - na obszarach szczególnie cennych krajobrazowe środowiskiem na terenach o wysokich walorach unikanie lokalizacji masztów telefonii komórkowej dla przyrodniczych; pojedynczych operatorów, a preferowanie - zwi ększenie lesisto ści regionu w celu utrzymania wykorzystania masztów dla kilku operatorów; ci ągło ści systemów ekologicznych oraz - wzdłu Ŝ dróg ekspresowych i głównych zagospodarowania gruntów mało przydatnych dla przyspieszonych, szczególnie dwujezdniowych, rolnictwa; wprowadzanie stref ekologicznych utworzonych ze - ochrona walorów krajobrazowych obszarów wiejskich, zwartych pasów zieleni, przewidywanie przej ść dla z uwzgl ędnieniem zachowania ich wysokiego stopnia zwierzyny na odcinkach dróg przecinaj ących wa Ŝne naturalno ści; struktury przyrodnicze (wi ększe kompleksy le śne i - utrzymanie to Ŝsamo ści kulturowej regionu przez doliny rzek), spełniaj ących funkcje korytarzy zachowanie istniej ących warto ści kulturowych; ekologicznych; - kształtowanie ładu przestrzennego w systemach - minimalizowanie skutków eksploatacji kopalin poprzez osadniczych, w celu tworzenia harmonijnego ochron ę przed t ą działalno ści ą terenów szczególnie krajobrazu współczesnego; cennych przyrodniczo, stosowanie technologii nie - ochrona przestrzeni nie zurbanizowanej przed powoduj ących istotnej zmiany poziomu wód, chaotyczn ą zabudow ą niszcz ącą walory krajobrazowe. sukcesywn ą rekultywacj ę terenów poeksploatacyjnych; Plan ustalił nast ępuj ące zasady ochrony i utrzymania - przez tereny szczególnie cenne przyrodniczo w równowadze środowiska przyrodniczego: (rezerwaty, parki krajobrazowe, ostoje przyrody w sieci - na terenach prawnie chronionych funkcje gospodarcze NATURA 2000 i inne) powinno si ę unika ć prowadzenia winny by ć podporz ądkowane zasadom ochrony, magistralnych przesyłowych ci ągów wynikaj ącym z przepisów prawnych; infrastrukturalnych, nie obsługuj ących bezpo średnio - na obszarze w ęzłów hydrograficznych, zmniejszenie tych terenów. nieregularno ści odpływu wód realizowane b ędzie przez zwiększenie zalesie ń oraz popraw ę małej Na obszarze województwa szczególnie cennym, a retencji (dotyczy mi ędzy innymi Garbu Lubawskiego); jednocze śnie wra Ŝliwym elementem środowiska - na obszarze zbiorników wód u Ŝytkowych bez izolacji przyrodniczego s ą jeziora. Dlatego wymagane jest obj ęcie od powierzchni terenu, ochrona i poprawa jako ści wód ich szczególn ą ochron ą. Ochrona ta powinna polega ć podziemnych realizowana b ędzie przez zwi ększenie głównie na porz ądkowaniu gospodarki ściekowej w ich re Ŝimów w gospodarce wodno - ściekowej oraz zlewniach, zmniejszaniu zanieczyszcze ń obszarowych, dolesianie; pochodz ących z rolnictwa i ograniczaniu osadnictwa w ich - na obszarze zlewni pojeziernej, ochron ę czysto ści wód sąsiedztwie. Działania ochronne dotycz ą w mniejszym lub powierzchniowych, głównie jezior, realizowa ć si ę wi ększym stopniu obszarów le Ŝą cych we wszystkich będzie przez zwi ększenie re Ŝimów w gospodarce powiatach województwa. ściekowej (budow ę i rozbudow ę systemów Ze wzgl ędu na wododziałowy charakter obszaru kanalizacyjnych, oczyszczalni ścieków), wprowadzenie województwa, wa Ŝnym problemem jest stabilizacja form gospodarowania mało uci ąŜ liwych dla odpływu wód, realizowana głównie poprzez rozwijanie środowiska, tworzenie wokół jezior i rzek stref małej retencji i zwi ększanie lesisto ści. ochronnych, zagospodarowywanych trwał ą zieleni ą i W zakresie ochrony środowiska w planie postuluje si ę nie zabudowywanych, przywracanie dopływom do wykonanie zada ń, które wynikaj ą równie Ŝ z przyj ętej jezior co najmniej II klasy czysto ści; Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmi ńsko-mazurskiego, a mianowicie mi ędzy innymi: Dziennik Urz ędowy - 3945 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

- wdro Ŝenie programu ochrony Europejskiej Sieci 4. UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE DO Obszarów Chronionych NATURA 2000; PROGRAMU - utrzymanie w sprawno ści systemów 4.1. Plan zagospodarowania przestrzennego gminy przeciwpowodziowych; - realizacja i wspieranie programów małej retencji i Podstawowym dokumentem warunkuj ącym prawnie zalesie ń na obszarach w ęzłów hydrograficznych (np. rozwój gminy jest miejscowy plan zagospodarowania Garb Lubawski) i zachwianej równowagi przyrodniczej przestrzennego gminy. Gmina Grunwald aktualnie nie w stosunkach wodnych; posiada miejscowych planów zagospodarowania - obj ęcie ochron ą wód podziemnych na obszarach bez przestrzennego. izolacji (porz ądkowanie gospodarki ściekowej, Spo śród dokumentów o charakterze planistycznym preferencje dla rolnictwa ekologicznego, zwi ększenie Gmina Grunwald posiada jedynie „Studium uwarunkowa ń lesisto ści); i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy - utrzymanie w sprawno ści systemów melioracyjnych; Grunwald”, okre ślaj ące uwarunkowania - ujednolicenie zasad ochrony i zagospodarowania zagospodarowania przestrzennego i podstawowe obszarów chronionego krajobrazu. problemy rozwoju oraz strategiczne cele rozwoju i kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy. Ponadto, zgodnie z „Programem zwi ększenia lesisto ści województwa warmi ńsko-mazurskiego na lata 4.2. Programy i strategie gminy 2001 - 2010” przyj ęto zwi ększenie lesisto ści obszaru województwa (z 29,3% w 2000 r do 30,75% w 2010 r). Oprócz wymienionego wy Ŝej dokumentu, s ą opracowane nast ępuj ące programy (opracowania Inne programy wojewódzkie strategiczne): - „Strategia rozwoju Gminy Grunwald” (2000 r.), Z problematyk ą środowiska wi ąŜą si ę uchwalone - „Plan rozwoju lokalnego Gminy Grunwald” (2004 r.), przez Sejmik Województwa ni Ŝej wymienione programy - „Wieloletni plan inwestycyjny Gminy Grunwald na lata wojewódzkie: 2003 - 2007”, - „Strategia rozwoju turystyki województwa warmi ńsko- - „Program gospodarowania odpadami komunalnymi dla mazurskiego” - przyj ęta uchwał ą Nr XXX/445/01 z 9 Zwi ązku Gmin Regionu Ostródzko - Iławskiego «Czyste pa ździernika 2001 r.; Środowisko»” (2000 r.), - „Wojewódzki program zwi ększenia lesisto ści na lata - „Plan gospodarki odpadami komunalnymi dla Zwi ązku 2001 - 2010" - przyj ęty uchwał ą Nr XXXI/470/01 z 4 Gmin Regionu Ostródzko - Iławskiego «Czyste grudnia 2001 r.; Środowisko»” (2004 r.). - „Regionalny program rozwoju rolnictwa na lata 2002- 2006" - przyj ęty uchwał ą Nr XXXIV/512/02 z 12 marca 5. OCENA ZASOBÓW I AKTUALNEGO STANU 2002 r. ŚRODOWISKA, ZAGRO śENIA DLA ŚRODOWISKA I IM PRZECIWDZIAŁANIE 3.3. Powiatowy program ochrony środowiska 5.1. Informacje ogólne Uwarunkowania zewn ętrzne, pochodz ące ze źródeł wy Ŝszego szczebla (krajowe i wojewódzkie opracowania), 5.1.1. Geomorfologia i budowa geologiczna wymienione wy Ŝej, bardziej konkretyzuje „Program ochrony środowiska powiatu ostródzkiego”. Program ten Pod wzgl ędem fizjograficznym teren gminy Grunwald został opracowany w oparciu o analogiczne programy zajmuje wschodni skłon Garbu Lubawskiego. wy Ŝszego szczebla (krajowy i wojewódzki program), z W krajobrazie dominuje falista wysoczyzna morenowa uwzgl ędnieniem powiatowych źródeł strategicznych, zbudowana na wi ększo ści obszaru gminy głównie z gliny wśród których nale Ŝy wymieni ć takie opracowania jak: zwałowej, a w cz ęś ci wschodniej i południowo - - „Strategia Rozwoju Powiatu Ostródzkiego” (2000 r.), wschodniej gminy - z du Ŝym udziałem piasków i Ŝwirów - „Program Zwi ększania Lesisto ści Pojezierza Iławsko - lodowcowych. Ostródzkiego na lata 2001 - 2010, Od Rychnowa poprzez Frygnowo do Mielna przebiega - „Program Gospodarki Odpadami Komunalnymi dla pasmo sandru o szeroko ści 2 - 4 km, o charakterze Zwi ązku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego - Czyste falistym do równinnego. Buduj ą go piaski, miejscami Środowisko”. piaski ze Ŝwirem. Wschodnia granica gminy równie Ŝ znajduje si ę na skraju „Program ochrony środowiska powiatu Ostródzkiego” rozległego sandru. stanowi jedno z podstawowych źródeł dla opracowania Na wschód od Gierzwałdu i na zachód od Łodwigowa programu gminnego. W powiatowym programie opisano w krajobrazie góruje pagórkowata morena czołowa o zasoby i stan środowiska przyrodniczego, stan i zmiennej budowie geologicznej z przewag ą piasków i zagro Ŝenia środowiska na terenie powiatu ostródzkiego, Ŝwirów. okre ślono racjonalne u Ŝytkowanie zasobami naturalnymi, Obszary wysoczyznowe przeci ęte s ą dolinami przedstawiono ochron ę zasobów środowiska i rzecznymi. W morfologii najbardziej zaznacza si ę dolina przeciwdziałanie zanieczyszczeniom, opisano narz ędzia i Drw ęcy i Grabiczka (północna cz ęść gminy), oraz płaskie instrumenty realizacji programu i kontroli jego realizacji, obni Ŝenia o charakterze jeziornym i powytopiskowym okre ślono harmonogram realizacji programu ze (najwi ększe w środkowej cz ęś ci gminy). Przedłu Ŝeniem wskazaniem źródeł finansowania. Wszystkie zawarte w doliny Drw ęcy w kierunku południowym jest rynna powiatowym programie elementy programowe, które subglacjalna w której znajduj ą si ę jeziora Omin Wielki i dotycz ą gminy, uznano w programie gminnym jako Mały, jezioro Mielno oraz jez. Tymawskie. wi ąŜą ce. Najwy Ŝsze partie terenu znajduj ą si ę w południowej cz ęś ci gminy i na wschód od Gierzwałdu, z wysoko ściami rz ędu 220 - 230 m n.p.m. W cz ęś ci środkowej przewa Ŝaj ą

Dziennik Urz ędowy - 3946 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 rz ędne 180 - 200 m n.p.m., a w cz ęś ci północnej - 155 - - Ferma drobiu Zybułtowo, Pomorski Kazimierz, 180 m n.p.m. produkcja Ŝywca drobiowego (indyk i g ęsi) produkcja - W cz ęś ci północno - wschodniej, w dolinie Drw ęcy, 400 t rocznie, wysoko ści s ą rz ędu 103 - 105 m, przy czym dolina jest - Ferma drobiu Gierzwałd, Młocki Zdzisław, produkcja tam wci ęta w wysoczyzn ę na gł ęboko ść 30 - 60 m. Ŝywca drobiowego (indyki), produkcja - 1050 t rocznie, Obszar le Ŝy w syneklizie perybałtyckiej platformy - Ferma drobiu Rychnowo, Zorant, produkcja Ŝywca wschodnioeuropejskiej, w pobli Ŝu niecki brze Ŝnej drobiowego (indyki), produkcja - 330 t rocznie, paleozoicznej platformy zachodnioeuropejskiej. Ł ączna - Ferma drobiu Rychnowo, Kowalczyk, produkcja Ŝywca mi ąŜ szo ść skał osadowych, osadzonych w trzech erach drobiowego (indyki), produkcja - 140 t rocznie, geologicznych: paleozoicznej, mezozoicznej i - Ferma drobiu Rychnowo, Dom Ŝalski, produkcja Ŝywca kenozoicznej, mo Ŝe wynosi ć około 2 - 2,5 km. Poni Ŝej drobiowego (indyki), produkcja - 140 t rocznie, zalega prekambryjskie podło Ŝe krystaliczne. Od - Ferma drobiu Rychnowo, Maciak Janina, produkcja powierzchni wyst ępuj ą osady czwartorz ędowe (głównie Ŝywca drobiowego (indyki) produkcja - 145 t rocznie. epoki lodowcowej), w śród których dominuj ą gliny zwałowe, przewarstwione piaszczystymi osadami Na obszarze gminy Grunwald wyst ępuj ą zasoby wodnolodowcowymi. środowiskowo - przyrodnicze cenne ze wzgl ędów walorów oraz wra Ŝliwe na antropopresj ę. Do nich nale Ŝy przede 5.1.2. Warunki klimatyczne wszystkim zaliczy ć: - wody powierzchniowe, a w śród nich zwłaszcza jeziora- Klimat gminy Grunwald, podobnie jak klimat Polski, szczególnie podatne na degradacj ę (zagro Ŝeniem s ą odznacza si ę du Ŝą ró Ŝnorodno ści ą i zmienno ści ą typów ścieki odpływaj ące do wód oraz zanieczyszczenia pogody. Zwi ązane jest to z przemieszczaniem si ę frontów obszarowe pochodz ące z rolnictwa); atmosferycznych i cz ęst ą zmienno ści ą mas powietrza. - wody podziemnych bez izolacji oraz wody podziemne Z danych stacji meteorologicznych w Ostródzie o izolacji nieci ągłej, wyst ępuj ące w południowo - wynika, Ŝe przewa Ŝaj ą wiatry z kierunków: południowo - wschodniej cz ęś ci gminy (zagro Ŝeniem jest infiltracja zachodniego (22,3%) i zachodniego (21,4%). Du Ŝy jest zanieczyszcze ń z powierzchni terenu i w konsekwencji tak Ŝe udział wiatrów z kierunku południowo - wschodniego ska Ŝenie wód), (16,1%). Najrzadziej wiej ą wiatry północne (3,6%) i - obszary cenne przyrodniczo (ostoje przyrody) i północno-wschodnie (4,6%). Wiatry silne i porywiste korytarze ekologiczne (zagro Ŝenie stanowi nadmierna wyst ępuj ą najcz ęś ciej zim ą i jesieni ą. antropopresja i fragmentacja krajobrazu stwarzaj ąca Na stacji meteorologicznej w Ostródzie średnia roczna przeszkody dla migracji zwierzyny, a tak Ŝe temperatura wynosi 7,10C, a długo ść okresu wegetacji monotypizacja krajobrazu i zwi ązane z ni ą likwidowanie osi ąga 204 dni. śródpolnych zadrzewie ń i podmokło ści). Roczna suma opadów wynosi 584 mm. Jednak stacja ta jest poło Ŝona znacznie ni Ŝej (106 m n.p.m.) ni Ŝ 5.2. Powietrze atmosferyczne powierzchnia terenu gminy Grunwald. Dla terenów gminy bardziej adekwatne w tym wzgl ędzie wydaj ą si ę by ć 5.2.1. Emisja gazów i pyłów do powietrza wyniki ze stacji meteorologicznej w Nidzicy (170 m n.p.m.), na której warunki s ą bardzo surowe. Najwi ęcej dni W wyniku procesów naturalnych i działalno ści pochmurnych wyst ępuje w grudniu a najmniej we człowieka do atmosfery przedostaj ą si ę rozmaite wrze śniu. Generalnie zachmurzenie jest wi ększe w zanieczyszczenia. Zjawisko to nazywa si ę emisj ą okresie pó źnej jesieni i zim ą, mniejsze w pozostałych zanieczyszcze ń, a miejsce, w którym ono wyst ępuje, porach roku. okre śla si ę mianem źródła emisji. Rze źba terenu ma wpływ na klimat lokalny. Obni Ŝenia Powietrze atmosferyczne jest zanieczyszczane terenowe przyczyniaj ą si ę do zalegania chłodnego, ró Ŝnymi substancjami, zmieniaj ącymi w otoczeniu źródeł wilgotnego powietrza, du Ŝych waha ń dobowych emisji jego naturalny skład lub proporcje składników. temperatury, mniejszych pr ędko ści wiatrów, wyst ępowania Miar ą emisji zwykle jest masa wprowadzonych do przymrozków wczesn ą jesieni ą. Topoklimat wyniesionych atmosfery substancji stałych (pyły wszelkiego rodzaju) i terenów jest bardziej sprzyjaj ący pobytowi ludzi. Cech ą gazowych, w jednostce czasu, np. na rok. Emisja mo Ŝe ujemna jest nara Ŝenie na działanie silnych wiatrów w pochodzi ć: kulminacjach pagórków. - ze źródeł punktowych, tj. wszelkiego rodzaju emitorów i wyrzutni wentylatorowych; 5.1.3. Katastrofy i zagro Ŝenia ekologiczne - ze źródeł liniowych, przede wszystkim ci ągów komunikacyjnych, Na terenie gminy Grunwald brak jest zakładów - ze źródeł powierzchniowych, tj. hałd popiołów, przemysłowych, które stwarzałyby nadzwyczajne wysypisk śmieci itp. zagro Ŝenia dla środowiska, albo te Ŝ zakładów, których Według innych kryteriów emisj ę mo Ŝna podzieli ć na: awaria w pracy byłaby powodem katastrofy ekologicznej. - nisk ą (w tym komunikacyjn ą) - zanieczyszczenia emitowane s ą z wielu Gmina Grunwald jest przede wszystkim gmin ą lokalnych małych źródeł, o niskich emitorach rolnicz ą, a wi ęc w rolnictwie nale Ŝy doszukiwa ć si ę (do 40 m n.p.t.). Z reguły emisja ta nie jest w ewentualnych zagro Ŝeń dla środowiska. Na terenie gminy Ŝaden sposób ograniczana, tzn. emitory nie znajduj ą si ę gospodarstwa wielkoobszarowe, powy Ŝej 50 posiadaj ą Ŝadnych filtrów. Niska emisja mo Ŝe ha. Obecnie jest 26 takich gospodarstw, co stanowi 6% tworzy ć w niekorzystnych warunkach ogólnej liczby gospodarstw. S ą w śród nich gospodarstwa, meteorologicznych lokalne uci ąŜ liwo ści w w których wa Ŝną rol ę odgrywa hodowla zwierz ęca. W pobli Ŝu jej źródeł, hodowli zwierz ęcej dominuj ącą rol ę odgrywa hodowla - wysok ą - z kominów wy Ŝszych ni Ŝ 60 m n.p.t. drobiu. Najwi ększe fermy drobiu wyst ępuj ą w Zybułtowie, (takich źródeł jest w całym woj. warmi ńsko- Gierzwałdzie i Rychnowie: mazurskim zaledwie kilkana ście). Emisja ta z reguły jest przed skierowaniem do emitora Dziennik Urz ędowy - 3947 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

zmniejszana - co najmniej o zawarty w gazach drogowa (komunikacja kolejowa na terenie gminy nie odlotowych pył. Oddziaływanie tej emisji jest wyst ępuje). znacznie szersze i z reguły nie wpływa na stan Układ komunikacyjny obsługuj ący gmin ę Grunwald czysto ści powietrza w bezpo średnim opiera si ę na systemie dróg wojewódzkich, powiatowych, sąsiedztwie emitorów. gminnych i wewn ętrznych. Emisja zanieczyszcze ń pochodz ąca z du Ŝych powierzchni, okresowo prowadzonych procesów na Droga krajowa - przebiega północnym skraje gminy otwartym terenie, jest klasyfikowana jako emisja Grunwald. Jest to odcinek długo ści 5,246 km drogi nr 7 (E niezorganizowana. Trudno jest oszacowa ć jej parametry 77) Gda ńsk - Ostróda - Olsztynek - Warszawa - Kraków - ilo ściowe. Z emisj ą niezorganizowan ą mamy do czynienia granica pa ństwa. w przypadku awarii z wydzieleniem do powietrza produktów gazowych. Zgłaszane jako uci ąŜ liwe wra Ŝenia Drogi wojewódzkie - stanowi: zapachowe, pochodz ą najcz ęś ciej z emisji - droga nr 537 Lubawa - Pawłowo o nawierzchni powierzchniowej. bitumicznej w średnim stanie technicznym, długo ść odcinka 16,844 km, Na terenie gminy Grunwald głównymi źródłami - droga nr 542 Rychnowo - Działdowo o zorganizowanej emisji s ą procesy energetycznego nawierzchni bitumicznej w dobrym, jedynie spalania paliw. Spo śród źródeł zorganizowanej emisji miejscami, w średnim stanie technicznym, zanieczyszcze ń do powietrza atmosferycznego, długo ść odcinka 11,107 km. pochodz ącej z procesów energetycznego spalania paliw, Łączna długo ść dróg wojewódzkich w gminie Grunwald czołowe miejsce zajmuje ciepłownictwo. Gospodarka wynosi 27,951 km. S ą to drogi stanowi ące poł ączenie cieplna oparta jest o kotłownie lokalne i indywidualne. mi ędzy miastami, maj ące znaczenie dla województwa i Ciepło, uzyskane ze spalania paliw, wykorzystywane jest drogi o znaczeniu obszarowym. na terenie gminy przede wszystkim do celów komunalnych (mieszkaniowych), a do celów Drogi powiatowe - stanowi: przemysłowych - technologicznych w bardzo niewielkim - droga nr 26706 Rychnowo - Dur ąg o nawierzchni zakresie. Na terenie gminy ciepło jest pozyskiwane w gruntowej, długo ść odcinka 0,991 km, wyniku spalania głównie paliw stałych (w ęgla, koksu, - droga nr 26707 Gierzwałd - Szczepankowo o drzewa). Mieszka ńcy gminy nie korzystaj ą z gazu nawierzchni bitumicznej, szeroko ści 5,0 m, długo ść sieciowego (na terenie gminy brak jest sieci gazowej). odcinka 5,299 km, Przez teren gminy skrajem, w północnej cz ęś ci przebiega - droga nr 26708 Gierzwałd - Kiersztanowo o gazoci ąg wysokiego ci śnienia z kierunku Olsztynka nawierzchni bitumicznej, szeroko ści 4,0 m, długo ści (gmina Olsztynek) do Ostródy. Jest to gazoci ąg Dn 125 3,236 km i brukowanej 0,528 km, mm. Na teranie gminy brak jest jednak sieci gazowej - droga Rychnowo - Pacółtowo o nawierzchni gruntowej średniego ci śnienia oraz stacji redukcyjnej. o długo ści 5,907 km i brukowanej 0,782 km, Na terenie gminy funkcjonuj ą trzy kotłownie - droga nr 26710 Olsztynek - Pacółtowo - Gierzwałd o produkuj ące ciepło. S ą to zakłady po byłych PGR-ach, nawierzchni bitumicznej długo ści 3,523 km, brukowanej którymi obecnie zarz ądza Referat Gospodarki Komunalnej 1,234 km, betonowej 0,086 i gruntowej 2,271 km, i Mieszkaniowej przy Urz ędzie Gminy Grunwald z siedzib ą - droga nr 26723 St ębark - Samin o nawierzchni w Gierzwałdzie. Zaopatruj ą one 934 odbiorców, co bitumicznej długo ści 4,454 km i szeroko ści 6,0 m, stanowi 15,6% ogólnej liczby mieszka ńców w gminie. Sie ć - droga nr 26724 St ębark - Łodwigowo - Frygnowo o ciepłownicza liczy ł ącznie 950 mb. Stan techniczny sieci nawierzchni bitumicznej długo ści 7,754 km i szeroko ści jest średni i wymaga modernizacji. 5,5 m, Pozostali mieszka ńcy gminy posiadaj ą własne źródła - droga 26725 Łodwigowo - Osiekowo o nawierzchni ciepła, najcz ęś ciej s ą to kotły stalowe lub Ŝeliwne, bitumicznej szeroko ści 5,0 m i długo ści 0,890 km, węglowe centralnego ogrzewania oraz piece kaflowe. - droga nr 26728 śybułtowo - Wierzchbowo o Spalany jest w nich ró Ŝnorodny opał, równie Ŝ ten nawierzchni bitumicznej długo ści odcinka 4,923 km, wysokoemisyjny. szeroko ść nawierzchni 5,0 m, - droga nr 26730 Mielno - R ączki o nawierzchni W tabeli 5.1., zamieszczonej poni Ŝej, przedstawiono bitumicznej długo ści 5,626 km i szeroko ści 4,0 m, wykaz lokalnych kotłowni funkcjonuj ących na terenie - droga nr 26850 Ostróda - Tułodziad o nawierzchni gminy, dostarczaj ących ciepło do budynków mieszkalnych bitumicznej długo ści 7,343 km i szeroko ści 5,0 m. i u Ŝyteczno ści publicznej (oprócz nich istnieje szereg Stan techniczny dróg powiatowych w gminie Grunwald palenisk w gospodarstwach indywidualnych). mo Ŝna okre śli ć jako średni z odcinkami w stanie złym. Łączna długo ść dróg powiatowych obsługuj ących gmin ę Tab. 5.1. Wykaz lokalnych kotłowni na terenie gminy Grunwald wynosi 59,335 km, w tym dróg o nawierzchni Grunwald (stan 31.12.2002 r.) twardej 45,678 km, tj. około 77%. Drogi powiatowe pełni ą funkcj ę głównych powi ąza ń sieci osadniczej na terenie Moc Ilo ść Liczba Lokalizacja Rodzaj Stan gminy a tak Ŝe wi ąŜą gmin ę z województwem. Drogi kotłów spalonego obsługiwanych kotłowni paliwa techniczny powiatowe to drogi stanowi ące poł ączenia miast b ędących (MW) paliwa (t) mieszka ńców siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedziby gmin Dylewo 0,4 węgiel 221 243 dostateczny mi ędzy sob ą. Grunwald 0,4 węgiel 173 211 dostateczny miał Gierzwałd 1,2 689 480 dostateczny Drogi gminne obsługuj ące gmin ę Grunwald o ł ącznej węglowy Źródło: dane z gminy długo ści 63,0 km posiadaj ą jedynie 3,0 km nawierzchni twardej, tj. około 4%. Drogi gminne i wewn ętrzne (drogi Drugim zasadniczym źródłem emisji zanieczyszcze ń zakładowe) tworz ą układ komunikacyjny bezpo średnio do powietrza atmosferycznego jest komunikacja - głównie obsługuj ący sie ć osadnicz ą (w tym rozproszon ą), o środki turystyczne oraz zapewniaj ą dojazd do pól i lasów.

Dziennik Urz ędowy - 3948 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Łącznie długo ść wszystkich dróg twardych na terenie ka Ŝda substancja i ka Ŝde działanie, które powoduje gminy Grunwald wynosi 81,875 km. Gmina Grunwald jest zaburzenia stanu naturalnego atmosfery. Poprzez gmin ą o średniej g ęsto ści dróg twardych pomijaj ąc ich atmosfer ę zanieczyszczenia przedostaj ą si ę do innych stan techniczny. Drogi te wymagaj ą poprawienia stanu elementów środowiska oraz do organizmów ludzi i technicznego, a wi ęc budowy nowych nawierzchni. zwierz ąt. Napływ zanieczyszcze ń z powietrza do receptorów (np. do układu oddechowego człowieka) nosi Na terenie gminy Grunwald emisja komunikacyjna nazw ę imisji, a wielko ść st ęŜ eń zanieczyszcze ń oddziałuje szczególnie na głównych drogach - przede przenoszonych do receptora okre ślana jest jako wielko ść wszystkim krajowej (nr 7) oraz w drugiej kolejno ści na lub poziom imisji. drogach wojewódzkich (nr 537, nr 542) i jest zwi ększona przede wszystkich w miesi ącach letnich. Niestety stały Inspekcja Sanitarna działaj ąc na zasadach wzrost intensywno ści ruchu drogowego przyczynia si ę do okre ślonych przez Głównego Inspektora Sanitarnego zwi ększania tej emisji. Istotne znaczenie dla poziomu okre śla stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego zanieczyszczenia powietrza ma niekontrolowana emisja z prowadz ąc badania w sieci nadzoru ogólnego. Dane z tej samochodów głównie: NOX, CO i metali ci ęŜ kich. sieci stanowi ą podstawowe źródło informacji o nara Ŝeniu Trzecie źródło emisji zanieczyszcze ń do powietrza ludno ści na zanieczyszczenia powietrza w systemie atmosferycznego na terenie gminy stanowi hodowla. Monitoringu Oczekiwanych Efektów i Korzy ści Fermy hodowlane zwierz ąt gospodarskich s ą źródłem Zdrowotnych, wynikaj ących z realizacji Narodowego emisji przede wszystkim amoniaku. Z powodu emisji Programu Zdrowia. Obejmuj ą one pomiary st ęŜ eń substancji zapachowych mog ą by ć powodem skarg średniodobowych dwutlenku azotu, dwutlenku siarki i pyłu ludno ści, którzy w pobli Ŝu ferm zamieszkuj ą. Niestety brak zawieszonego w Olsztynie i Elbl ągu oraz we wszystkich jest danych dotycz ących wielko ści emisji zanieczyszcze ń miastach licz ących powy Ŝej 20 tys. mieszka ńców, to jest z ferm hodowlanych (w tym ferm drobiu). Problem ten na w: Ełku, Bartoszycach, Działdowie, Gi Ŝycku, Iławie, terenie gminy Grunwald nie jest najwa Ŝniejszy. Kętrzynie, Mr ągowie, Ostródzie i Szczytnie. Na terenie Poza wymienionymi wy Ŝej źródłami zanieczyszcze ń gminy Grunwald brak jest stanowisk pomiarowych. istnieje na terenie gminy szereg drobnych emitorów Natomiast na terenie powiatu ostródzkiego funkcjonuje (emisji niskiej z małych zakładów produkcyjnych i jedno z 14 stanowisk pomiarowych, wyznaczonych na rzemie ślniczych), wywieraj ących rozproszony, mniejszy terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego. wpływ na stan powietrza atmosferycznego. Stanowisko to znajduje si ę w Ostródzie na ul. Znacz ący na terenach zabudowanych jest udział Czarnieckiego 45. Tak wi ęc tylko wyniki pomiarowe z tego emisji wtórnej z powierzchni dróg, placów (zwłaszcza z stanowiska mog ą posłu Ŝyć do okre ślenia imisji dróg i placów nieutwardzonych) itp. Bardzo istotnym zanieczyszcze ń i tendencji jej zmian. W tabeli 5.2. elementem, wpływaj ących na wielko ść tej emisji s ą okre ślono wyniki monitoringu czysto ści powietrza, warunki meteorologiczne (najwi ększa w okresach prowadzonego na stanowisku w Ostródzie. Z du Ŝą długotrwałej suszy). pewno ści ą prawdopodobie ństwa mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe Zanieczyszczenia transgraniczne (pyły przenoszone wielko ść imisji zanieczyszcze ń w powietrzu na terenie na du Ŝe odległo ści z wysokich emitorów) równie Ŝ maj ą tu gminy Grunwald nie b ędzie wi ększa ni Ŝ stwierdzona na swój udział. tym stanowisku. Poni Ŝej omówiono stan zanieczyszczenia Na podstawie danych pochodz ących ze powietrza atmosferycznego stwierdzony na stanowisku sprawozdawczo ści GUS, przytaczanych w raportach pomiarowym w Ostródzie. Badania czysto ści powietrza WIO Ś o stanie środowiska województwa warmi ńsko- atmosferycznego były prowadzone, jak to wcze śniej mazurskiego, emisja zanieczyszcze ń, zarówno pyłowych wspomniano, w oznaczeniach trzech wska źników: jak i gazowych, do powietrza w ostatnich latach (1998 - dwutlenku azotu, dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego. 2002) generalnie uległa obni Ŝeniu. Zwi ązane to mo Ŝe by ć przede wszystkim z ograniczeniem spalania paliw W przyrodzie tlenki azotu powstaj ą w łuku wysokoemisyjnych w kotłowniach rejonowych i elektrycznym w czasie wyładowa ń atmosferycznych osiedlowych oraz łagodnego przebiegu ostatnich zim. (burze), naturalnym ich źródłem s ą te Ŝ po Ŝary i erupcje Zmalała te Ŝ emisja praktycznie wszystkich innych wulkanów. Tlenki azotu tworz ą si ę w wyniku reakcji rodzajów zanieczyszcze ń. Wynika to prawdopodobnie z mi ędzy azotem i tlenem we wszystkich procesach ograniczania emisji ze źródeł przemysłowych. Według spalania, wł ącznie ze spalaniem w komorach silników „Informacji o stanie środowiska oraz działalno ści samochodowych. Na terenie miasta Ostróda (jak równie Ŝ inspekcyjnej WIO Ś w obszarze powiatu ostródzkiego”, na terenie gminy Grunwald) brak jest zakładów przemysłu przygotowanej przez WIO Ś w Olsztynie, na terenie gminy chemicznego b ędących źródłami emisji tlenków azotu, tak Grunwald w ostatnich latach nie były prowadzone Ŝadne wi ęc głównym źródłem emisji dwutlenku azotu na terenie badania wielko ści emisji zanieczyszcze ń do powietrza miasta (i gminy) jest komunikacja samochodowa i atmosferycznego. energetyka. Generalnie nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe problem emisji Naturalnym źródłem tlenków siarki s ą po Ŝary i erupcje zanieczyszcze ń do powietrza atmosferycznego na terenie wulkanów. Na terenie miasta Ostróda (a tak Ŝe na terenie gminy Grunwald nie jest najwa Ŝniejszy. Uci ąŜ liwo ść z gminy Grunwald) głównym źródłem dwutlenku siarki s ą tytułu emisji zanieczyszcze ń (zwłaszcza pyłów), paleniska, spalaj ące paliwa stałe, zwłaszcza w ęgiel pochodz ącej z tytułu energetycznego spalania paliw, kamienny (zawieraj ący siark ę), w celach energetycznych. mo Ŝe wyst ępowa ć w niektórych okresach lokalnie („niska Naturalnym źródłem pyłu s ą po Ŝary, erupcje emisja”). wulkanów, ro śliny (pyłki traw i drzew, zarodniki grzybów) oraz tzw. pylenie wtórne powodowane przez wiatry 5.2.2. Ocena stanu zanieczyszczenia powietrza unosz ące pył z powierzchni ziemi w okresach suchych. atmosferycznego - imisja oraz tendencje zmian Podobnie jak w przypadku dwutlenku siarki na terenie miasta Ostróda (a tak Ŝe na terenie gminy Grunwald) Zanieczyszczenie powietrza, a szerzej atmosfery głównym źródłem pyłu s ą paleniska, spalaj ące paliwa uznawane jest powszechnie za główn ą przyczyn ę stałe, a zwłaszcza emisja z małych, lokalnych kotłowni, globalnych zmian środowiska. Zanieczyszczeniem jest palenisk w gospodarstwach indywidualnych, które nie Dziennik Urz ędowy - 3949 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 posiadaj ą Ŝadnych filtrów przed kominami. Źródłem pyłu powietrzu oraz marginesu tolerancji dla dopuszczalnych (sadzy) jest równie Ŝ niecałkowite spalanie w źle poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796). wyregulowanych silnikach samochodowych. W 2002 r. i 2003 r. nie stwierdzono przekrocze ń dopuszczalnego poziomu st ęŜ enia 24-godzinnego pyłu Z analizy rozkładu średniodobowych st ęŜ eń dwutlenku zawieszonego, niemniej jednak z oblicze ń rozkładu st ęŜ eń azotu na stanowisku w Ostródzie w ci ągu roku wynika, Ŝe w 2003 r wynika, Ŝe taka sytuacja w mie ście Ostróda ró Ŝnice mi ędzy stwierdzonymi st ęŜ eniami w sezonach mo Ŝe wyst ąpi ć. grzewczym i letnim s ą niewielkie, znacznie mniejsze ni Ŝ w Stan czysto ści powietrza atmosferycznego na terenie przypadku pyłu zawieszonego i dwutlenku siarki. gminy Grunwald jest niew ątpliwie korzystniejszy ni Ŝ na Zwi ązane jest to ze znacznym udziałem źródeł mobilnych terenie miasta Ostróda. Niemniej jednak stan czystości w emisji NO2. powietrza lokalnie na terenie gminy mo Ŝe pogarsza ć niska Wyniki bada ń st ęŜ eń średniodobowych dwutlenku emisja z kotłowni i palenisk (spalanie wysokoemisyjnego siarki potwierdzaj ą, Ŝe głównym źródłem dwutlenku siarki paliwa stałego) oraz z komunikacji samochodowej na terenie miasta Ostróda (i gminy Grunwald) jest (zwłaszcza w obszarach zabudowanych na ci ągach dróg spalanie paliw stałych w celach energetycznych. Średnie wojewódzkich i drogi krajowej). Aby ten stan poprawić st ęŜ enie dwutlenku siarki w okresie grzewczym jest kilka nale Ŝy: razy, a nawet kilkunastokrotnie, wi ększa ni Ŝ w okresie - eliminowa ć lokalne paleniska i kotłownie letnim. Najwy Ŝsze st ęŜ enia wyst ępuj ą w miesi ącach o spalaj ące nieefektywnie paliwa stałe, najni Ŝszych temperaturach powietrza atmosferycznego zast ępuj ąc je paleniskami i kotłowniami (głównie miesi ąc stycze ń). spalaj ącymi paliwa niskoemisyjne (np. drewno, Wyniki bada ń stanu powietrza atmosferycznego na słoma, olej, gaz), stanowisku przy ul. Czarnieckiego 45 w Ostródzie - modernizowa ć komunikacj ę na obszarach wykazały, Ŝe w ostatnich latach st ęŜ enia dwutlenku siarki, zabudowanych, zwłaszcza przez eliminacj ę dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego nie przekraczały ruchu tranzytowego samochodów z terenu dopuszczalnych warto ści okre ślonych w rozporz ądzeniu zabudowy mieszkaniowej. Ministra Środowiska z 6 czerwca 2002 r w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w

Tab. 5.2. Wyniki pomiarów st ęŜ eń zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego na stanowisku w Ostródzie, ul. Czarnieckiego 45 w latach 1999 - 2003

Dopuszczalne 1999 2000 2001 2002 2003 warto ści st ęŜ eń z Wska źniki zanieczyszcze ń powietrza rok rok rok rok rok marginesem tolerancji (µg/m 3)*

2002 rok 2003 rok

St ęŜ enie średnie roczne 35 31 29 38 32 40** +16 40** +14

3 Najwy Ŝsze oznaczone st ęŜ enie 24-godzinne 47 54 49 St ęŜ enie nie przekraczane przez 98% czasu 54 51 47 53 58 azotu

w w µgm letnim 33 27 25 36 Średnie st ęŜ enie w sezonie Dwutlenek Dwutlenek grzewczym 38 35 33 40 St ęŜ enie średnie roczne 9 7 5 6 3 40** 20**

3 Najwy Ŝsze oznaczone st ęŜ enie 24-godzinne 39 29 31 150*** 125*** St ęŜ enie nie przekraczane przez 98% czasu 56 28 31 53 26

siarki w w µgm letnim 2 2 2 1 Dwutlenek Dwutlenek Średnie st ęŜ enie w sezonie grzewczym 16 12 8 11 St ęŜ enie średnie roczne 20 13 14 12 11 40** +4,8 40** +3,2

3 Najwy Ŝsze oznaczone st ęŜ enie 24-godzinne 44 66 47 50*** 50*** St ęŜ enie nie przekraczane przez 98% czasu 89 46 104 58 71 Pył +15 +10

w w µgm letnim 10 9 3 8

zawieszony zawieszony Średnie st ęŜ enie w sezonie grzewczym 31 17 24 16

*) według rozporz ądzenia Ministra Środowiska z 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796) **) liczone jako st ęŜ enie średnie w roku kalendarzowym ***) liczone jako średnie st ęŜ enie 24-godzinne

Dziennik Urz ędowy - 3950 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Na podstawie wyników bada ń monitoringowych, eliminowa ć lokalne paleniska i kotłownie spalaj ące otrzymywanych ze stanowiska pomiarowego przy ul. nieefektywnie paliwa, modernizowa ć komunikacj ę na Czarnieckiego 45 w Ostródzie, mo Ŝna powiedzie ć, Ŝe w obszarach zabudowanych - zwłaszcza przez eliminacj ę ostatnich latach (1994 - 2001 r.) miał miejsce powolny, ale ruchu tranzytowego samochodów z terenu zabudowy systematyczny spadek ilo ści substancji mieszkalnej. zanieczyszczaj ących atmosfer ę. Wielko ść emisji Wymagane działania dla klasy A (według kryterium zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych, z wyj ątkiem ochrony ro ślin) obejmuj ą utrzymanie jako ści powietrza w tlenków azotu, uległa w ostatnich latach obni Ŝeniu o strefie na tym samym lub lepszym poziomie. średnio 25%. 5.3. Hałas. Okre ślenie terenów o podwy Ŝszonym W ocenie stanu czysto ści powietrza atmosferycznego, hałasie zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami, nale Ŝy bra ć pod uwag ę dwa kryteria: Jednym z najistotniejszych obecnie czynników - ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi, determinuj ących jako ść środowiska stanowi hałas (du Ŝa - ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin. liczba interwencji świadczy, Ŝe hałas jest jedn ą z istotnych Artykuł 87 ustawy Prawo ochrony środowiska mówi, Ŝe uci ąŜ liwo ści środowiskowych i uznawany jest za jeden z ocen ę czysto ści powietrza dokonuje si ę w strefach, a wa Ŝnych powodów pogarszania si ę standardu Ŝycia). stref ę stanowi aglomeracja wi ększa ni Ŝ 250 tys. Hałasem przyj ęto okre śla ć d źwi ęki o cz ęstotliwo ściach i mieszka ńców albo powiat. Poniewa Ŝ w województwie nat ęŜ eniach stwarzaj ących uci ąŜ liwo ść dla ludzi i warmi ńsko-mazurskim nie ma tak du Ŝych aglomeracji, środowiska. ocena czysto ści powietrza na tym terenie dotyczy Hałas pochodzenia antropogenicznego, wyst ępuj ący w powiatów. środowisku, mo Ŝna podzieli ć na dwie podstawowe Na podstawie „Informacji o stanie środowiska oraz kategorie: hałas komunikacyjny (drogowy, kolejowy, działalno ści inspekcyjnej WIO Ś w obszarze powiatu lotniczy) i hałas przemysłowy. Obie te kategorie hałasu ostródzkiego” (2003 r) w tabeli 5.3. okre ślono dla powiatu wyst ępuj ą w wi ększym b ądź mniejszym stopniu na terenie ostródzkiego wynikowe klasy stref dla poszczególnych gminy Grunwald. zanieczyszcze ń oraz klas ę ł ączn ą uzyskan ą w ocenie 5.3.1. Hałas komunikacyjny rocznej jako ści powietrza w roku 2002, dokonanej przez WIO Ś, z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych w celu Na terenie gminy Grunwald komunikacja drogowa ochrony zdrowia i w celu ochrony ro ślin. stanowi podstawowe źródło hałasu. Uci ąŜ liwo ść hałasu, pochodz ącego z komunikacji drogowej, zwi ązana jest z Tab. 5.3. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych powszechno ści ą wyst ępowania jego oraz długim czasem zanieczyszcze ń oraz klasa ł ączna dla strefy powiatu oddziaływania. Jedn ą z głównych przyczyn ostródzkiego według oceny rocznej jako ści powietrza zwi ększaj ącego si ę w ostatnich latach zagro Ŝenia (2002 r.), sporz ądzonej przez WIO Ś w Olsztynie hałasem jest intensyfikacja ruchu drogowego. Uci ąŜ liwo ść tras komunikacyjnych zale Ŝy głównie od nat ęŜ enia ruchu, Klasa, wska źnik Kryterium Kryterium struktury strumienia pojazdów, pr ędko ści pojazdów, zanieczyszcze ń, ochrony ochrony rodzaju i stanu technicznego nawierzchni, stanu dane dotycz ące strefy - zdrowia ro ślin technicznego pojazdów oraz odległo ści zabudowy od powiatu ostródzkiego drogi. SO 2 A A Przez gmin ę Grunwald przebiega jeden wa Ŝny, mocno NO Symbol klasy 2 A A obci ąŜ ony ci ąg komunikacyjny - droga krajowa Nr 7 wynikowej dla (NO x) poszczególnych PM 10 B (północno - wschodnia cz ęść gminy). zanieczyszcze ń Pb A Skala problemu hałasu drogowego na terenie gminy dla obszaru całej C6H6 A Grunwald nie jest mo Ŝliwa do oceny z powodu braku strefy CO A wystarczaj ących bada ń monitoringowych. Pomiary hałasu O3 A/C A wykonane w 1996 i 2001 r. w kilku miastach dla Klasa ł ączna strefy B A wybranych ulic, dowodz ą Ŝe głównym czynnikiem Kod powiatu (strefy) 4.28.35.15 wyst ępowania uci ąŜ liwo ści hałasu jest ruch tranzytowy. W Liczba mieszka ńców 108 810 obr ębie gminy Grunwald wykonano w ostatnich latach 2 Powierzchnia powiatu (strefy) 1765 km jedynie pomiar hałasu w maju 2003 roku na drodze krajowej Nr 7. Brak jest jakichkolwiek pomiarów hałasu na Z powy Ŝej przedstawionej klasyfikacji wynikaj ą drogach innych ni Ŝ krajowe. W tabeli 5.4. przedstawiono działania, jakie powinny by ć podj ęte w celu poprawy stanu wyniki bada ń hałasu na drodze krajowej Nr 7 w powietrza atmosferycznego. Działania te, jakkolwiek s ą miejscowo ści Rychnowo (gmina Grunwald) oraz dla przypisywane do strefy (wynikaj ą z klasy strefy), dotycz ą porównania na drogach krajowych Nr 7 i Nr 16 - na jednak okre ślonych obszarów i zanieczyszcze ń. stanowiskach pomiarowych poło Ŝonych poza gmin ą Wymagane działania dla uzyskanej klasy B (według Grunwald, ale poło Ŝonych stosunkowo niedaleko niej. kryterium ochrony zdrowia) obejmuj ą okre ślenie obszarów Poza tym w tabeli tej podano warto ści progowe powy Ŝej przekrocze ń warto ści dopuszczalnych st ęŜ eń, d ąŜ enie do których przekroczenie powoduje zaliczenie obszaru, na osi ągni ęcia st ęŜ eń poni Ŝej poziomów dopuszczalnych. którym poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, Podstawowym działaniem w tym zakresie jest przede do kategorii terenu zagro Ŝonego hałasem. wszystkim ograniczanie emisji pyłów do powietrza atmosferycznego ze źródeł spalania paliw. Jak wcze śniej sygnalizowano, nale Ŝy w miar ę mo Ŝliwo ści i środków

Dziennik Urz ędowy - 3951 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Tab. 5.4. Hałas komunikacyjny na drogach krajowych Nr 7 i Nr 16 w s ąsiedztwie gminy Grunwald oraz w gminie Grunwald na drodze krajowej Nr 7 (według bada ń WIO Ś w maju 2003 r.)

Nat ęŜ enie Dopuszczalna warto ść progowa hałasu dla dróg (dB) Lokalizacja punktu Odcinek dźwi ęku Pora dnia Pora nocy pomiarowego Przeznaczenie terenu (dB) (t = 16 h) (t = 8 h) Droga krajowa Nr 7 Tereny wypoczynkowo - 60 50 Olsztynek - Ostróda Sudwa 21 69,8 rekreacyjne poza miastem Olsztynek - Ostróda Rychnowo 11 75,8 Tereny zabudowy zwi ązanej ze Olsztynek - Ostróda Grabinek 5 74,9 stałym lub wielogodzinnym 65 60 Ostróda Szosa Elbl ąska 16 72,4 pobytem dzieci Małdyty - Miłomłyn Wodziany 1 67,9 Tereny zabudowy Droga krajowa Nr 16 75 67 mieszkaniowej Rapaty - Ostróda Dłu Ŝki 18 66,7 źródło: dane z raportów WIO Ś

Brak bada ń monitoringowych uniemo Ŝliwia monitoringowych trudno jest ocenia ć wpływ ruchu przeprowadzenie oceny klimatu akustycznego na ci ągach drogowego na miejscowy klimat akustyczny, a zwłaszcza komunikacyjnych, stanowi ących drogi inne ni Ŝ krajowe na na innych drogach ni Ŝ krajowa. Na terenie gminy terenie gminy Grunwald. Na uci ąŜ liwo ść hałasu na Grunwald nie stwierdzono uci ąŜ liwo ści z tytułu ci ągach drogowych wpływa głównie nieodpowiedni stan emitowanego hałasu przemysłowego. nawierzchni dróg, wzrastaj ący udział samochodów ci ęŜ arowych w ruchu, niezadowalaj ący stan techniczny 5.4. Zasoby wód powierzchniowych pojazdów, brak ekranów d źwi ękochłonnych izoluj ących otoczenie dróg tranzytowych, przekraczanie 5.4.1. Ogólna charakterystyka hydrograficzna dopuszczalnej ładowno ści. Stosunki hydrograficzne determinuje poło Ŝenie 5.3.2. Hałas przemysłowy obszaru gminy. Garb Lubawski to strefa wododziałowo - źródliskowa, co powoduje odpływ wód z terenu gminy. Hałas emitowany przez zakłady przemysłowe i Brak jest istotnego zasilenia wód powierzchniowych z usługowe, a tak Ŝe przez o środki rozrywkowe (np. typu zewn ątrz. dyskoteki), stanowi głównie uci ąŜ liwo ść dla osób Prawie wszystkie rzeki i strugi, płyn ące przez obszar zamieszkuj ących w pobli Ŝu tych źródeł. gminy Grunwald, maj ą źródliska na jej terenie. Dotyczy to Zagro Ŝenie hałasem przemysłowym zwi ązane jest Drw ęcy ( źródliska w rejonie Pacółtówka), Grabiczka przede wszystkim z niewła ściw ą lokalizacj ą zabudowy (źródliska w rejonie Frygnowa), Dylewki ( źródliska w mieszkaniowej wzgl ędem zakładów przemysłowych i rejonie Dylewa), Strugi Grunwaldzkiej ( źródliska w rejonie usługowych (lub z niewła ściw ą lokalizacj ą zakładów Grunwaldu). Tylko źródliska Marózki le Ŝą kilka kilometrów przemysłowych i usługowych wzgl ędem zabudowy na południe poza obszarem gminy. mieszkaniowej). Przez obszar gminy w rejonie wsi Łodwigowo, Kształtowanie si ę klimatu akustycznego wokół Grunwald, Frygnowo, Pacółtowo i na południe od jeziora zakładów przemysłowych i usługowych zale Ŝy od wielu Omin przebiega główny dział wodny mi ędzy zlewni ą Wisły czynników, w tym przede wszystkim od rodzaju, liczby i i zlewiskiem Zalewu Wi ślanego. sposobu rozmieszczania źródeł hałasu, skuteczno ści Cz ęść południowo - wschodnia gminy le Ŝy w górnym zabezpiecze ń akustycznych oraz ukształtowania i dorzeczu rzeki Marózki, dopływu Łyny. Pozostała cz ęść zagospodarowania pobliskiego terenu. Niektóre źródła, gminy poło Ŝona jest w zlewni rzeki Drw ęcy i odwadniana nawet wtedy, gdy nie powoduj ą przekrocze ń jest przez górny odcinek rzek: Drw ęcy, Grabiczek z dopuszczalnych norm, s ą odczuwane przez mieszka ńców Dylewk ą oraz dopływu Welu. jako bardzo dokuczliwe, zwłaszcza w porze nocnej. Obowi ązuj ące w Polsce procedury lokalizacyjne Cały obszar gminy znajduje si ę w zlewni pojeziernej. pozwalaj ą na skuteczne egzekwowanie wymogów To znaczy, Ŝe wszystkie wody powierzchniowe ochrony środowiska przed hałasem w odniesieniu do wypływaj ące z terenu gminy wpływaj ą do jezior. Mimo nowo powstaj ących obiektów przemysłowych. Dotyczy to tego na obszarze gminy Grunwald znajduje si ę niewiele równie Ŝ obiektów modernizowanych, przebudowywanych i jezior. Jeziora zlokalizowane s ą wył ącznie w południowo - rozbudowywanych, a tak Ŝe tych, w których nast ępuje wschodniej cz ęś ci gminy. zmiana działalno ści. W zlewni Marózki znajduje si ę najwi ększe na terenie Kontrole hałasu przemysłowego s ą prowadzone w gminy jezioro Mielno o powierzchni 362,8 ha, w ramach planowanych działa ń oraz na skutek zgłoszonych wi ększo ści poło Ŝone w granicach gminy. Średnia jego interwencji. Według raportów o stanie środowiska, gł ęboko ść wynosi 12,1 m, a gł ęboko ść maksymalna 39,9 przygotowywanych przez Inspekcj ę Ochrony Środowiska m. Jest to jezioro pochodzenia rynnowego o znacznym WIO Ś w Olsztynie, latach 1998 - 2002 na terenie gminy wydłu Ŝeniu (długo ść 8,2 km, szeroko ść maksymalna 0,8 Grunwald nie przeprowadzono Ŝadnej kontroli km) i kr ętym brzegu. W dorzeczu Marózki poło Ŝone jest emitowanego hałasu w zakładach przemysłowych i ponadto jezioro Tymawskie o powierzchni 64,3 ha, usługowych. Oznacza to, Ŝe nie było w tym okresie gł ęboko ści: średniej 5,5 m, maksymalnej 14,8 m oraz wniesionych skarg na uci ąŜ liwo ść z tego tytułu. jezioro Lubie ń (Lubian, Łubia ńskie) o powierzchni 29,2 ha. W pobli Ŝu źródeł Drw ęcy znajduj ą si ę dwa jeziora: Reasumuj ąc nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe najbardziej śródle śne Omin Wielki (Okominek Wielki) o powierzchni uci ąŜ liwy na terenie gminy Grunwald jest hałas 34,0 ha i Omin Mały (Okominek Mały) o powierzchni 10,8 komunikacyjny - drogowy. Najbardziej odczuwalny jest na ha. drodze krajowej Nr 7, która przebiega przez teren gminy. Z uwagi jednak na brak wystarczaj ących bada ń Dziennik Urz ędowy - 3952 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Waplewo (gmina Olsztynek) 5.4.2. Zasoby i jako ść wód powierzchniowych 2000 II płyn ących 19,0 km poni Ŝej jez. Maróz (gmina Przepływy średnie najwi ększych rzek (Drw ęcy, Olsztynek) 2001 II Grabiczka, Dylewki i Marózki) w rejonie wypływu z terenu 7,2 km poni Ŝej Gosp. Ryb. w gminy s ą niewielkie i kształtuj ą si ę na poziomie 0,3 - 0,5 Swaderkach (gmina 2001 III m3/sek., a ich przepływy średnie niskie - na poziomie 0,15 3 Olsztynek) 6,7 km - 0,25 m /sek. pow. uj ścia do Łyny, pow. jez. Poni Ŝej zamieszczono zestawienie podstawowych Kiernoz Wielki, Kurki 2000 II cieków, płyn ących przez teren gminy Grunwald (tabela 0,8 km 5.5.). pon. jez. Ostrowin - Drw ęca wodowskaz Idzbark (gmina 1999 III Tab. 5.5. Zestawienie podstawowych cieków w gminie Ostróda) 187,7 km Grunwald powy Ŝej uj ścia do Drw ęcy - Grabiczek m. Idzbark (gmina Ostróda) 1999 III 0,1 km Długo ść cieku Nazwa cieku Lp. na terenie gminy podstawowego (km) źródło: dane z raportów WIO Ś 1 Grabiczek 12,6 2 Dylewka 10,2 Poni Ŝej omówiono szczegółowiej stan czysto ści Struga jedynego badanego na terenie gminy Grunwald cieku - 3 8,0 Grunwaldzka Marózka. Stan czysto ści tej rzeki omówiono w całym 4 Marózka 13,0 podłu Ŝnym przekroju jej biegu. 5 Drw ęca 10,0 Razem: 53,8 Rzeka Marózka

Źródło: „Program małej retencji” Marózka jest rzek ą III rz ędu, lewobrze Ŝnym dopływem Łyny. Jej długo ść , ł ącznie z jeziorami, wynosi około 43 Wiadomo ści o stanie czysto ści wód na terenie gminy km. Rzeka wypływa z Jeziora Gardy ńskiego, a nast ępnie są niekompletne. Badaniami stanu czysto ści płynie przez jeziora: Lubie ń (Łubia ńskie), Mielno, Maróz, (prowadzonymi przez WIO Ś Olsztyn) na terenie gminy Świ ęte i uchodzi do jeziora Kiernoz Wielki, przez które obj ęta jest tylko Marózka w Zybułtowie i w Mielnie powyŜej przepływa Łyna. Na terenie jej zlewni poło Ŝone s ą liczne jez. Mielno. Według bada ń z roku 2000 w obydwu zbiorniki, mi ędzy innymi: Borówko, Bujaki, G ąsiorowskie, przekrojach prowadziła ona wody klasy III ze względu na Luteckie, Niskie, My ślica, Pluszne, Staw, Tymawskie i stan sanitarny (a w Zybułtowie tak Ŝe ze wzgl ędu na Wysokie. niedobory tlenu). W stosunku do stanu z roku 1996 jako ść Przepływy charakterystyczne Marózki (w m 3/s) wody w rzece w Zybułtowie pogorszyła si ę o jedn ą klas ę, powy Ŝej uj ścia do Łyny z okresu 1951-1985 wynosiły: a w Mielnie uległa polepszeniu ze stanu pozaklasowego. SSQ - 2,01 i SNO - 0,31. W latach ’80-tych wody rzeki były pozaklasowe. Marózka przepływa przez tereny mezoregionu Garb W tabeli 5.6. przedstawiono stan czysto ści badanych Lubawski, wchodz ącego w skład makroregionu Pojezierze cieków biegn ących na terenie gminy Grunwald. Poza Chełmi ńsko - Dobrzy ńskie oraz mezoregionu Pojezierze stanem czysto ści wód rzeki Marózka na terenie gminy Olszty ńskie, nale Ŝą cego do makroregionu Pojezierze Grunwald przedstawiono w tabeli tak Ŝe stan rzeki Mazurskie. Marózka na stanowiskach w gminie s ąsiedniej (Olsztynek) Zlewnia Marózki zbudowana jest z piasków, miejscami oraz stan czysto ści wód rzek Drw ęca i Grabiczek na z domieszk ą Ŝwirów i gliny zwałowej oraz piasków i stanowiskach poło Ŝonych najbli Ŝej gminy Grunwald (w Ŝwirów wodnolodowcowych. Na takim podło Ŝu gminie Ostróda). wykształciły si ę głównie gleby płowe i gleby brunatne Źródła zanieczyszcze ń cieków z reguły maj ą charakter wyługowane, charakteryzuj ące si ę średni ą punktowy. Najcz ęś ciej źródłem tych zanieczyszcze ń s ą: przepuszczalno ści ą. Zlewnia Marózki wyra źnie dzieli si ę brak wła ściwego oczyszczania ścieków, nieszczelne na dwa obszary zdecydowanie ró Ŝni ące si ę struktur ą zbiorniki bezodpływowe ścieków b ądź kompletny brak uŜytkowania. Cz ęść południowa charakteryzuje si ę infrastruktury sanitarnej. Drugim źródłem zanieczyszcze ń znaczn ą przewag ą gruntów ornych, a cz ęść północn ą jest rolnictwo (o charakterze przede wszystkim porastaj ą przede wszystkim lasy. obszarowym) - jeszcze do niedawna uznawane za Marózka przecina tereny gmin: D ąbrówno, Nidzica, głównego truciciela środowiska. Grunwald i Olsztynek. Wzdłu Ŝ jej brzegów poło Ŝone s ą nast ępuj ące wsie: Zybułtowo, Mielno, Waplewo, Swaderki Tab. 5.6. Ogólna charakterystyka stanu czysto ści wód i Kurki. płyn ących na terenie gminy Grunwald Do Marózki bezpo średnio odprowadzane s ą ścieki (około 60 m 3/d) z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni Lokalizacja przekroju Nazwa Rok Klasa w Waplewie. Mniejsze ilo ści ścieków pochodz ą ze Stacji pomiarowego, km biegu 3 rzeki bada ń czysto ści Hodowli Ro ślin w Mielnie (około 22 m /d ścieków według rzeki kontroli z maja 2000 r.; oczyszczalnia została Zybułtowo Marózka 1996 II 33,0 km zlikwidowana w 2001 r) i z Gospodarstwa Usługowo - Mielno (powy Ŝej jez. Mielno) Produkcyjnego w Rybakach (odprowadzane okresowo). 1996 NON 30,0 km Ponadto gorzelnia w Zybułtowie w styczniu 2000 roku Zybułtowo odprowadzała nadmiar wód pochłodniczych (około 60 2000 III 3 33,4 km m /d wód pochłodniczych zgodnie z kontrol ą z maja Mielno (powy Ŝej jez. Mielno) 2000 III 1999 r.). 30,5 km Dziennik Urz ędowy - 3953 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Ostatnie badania jako ści wód Marózki prowadzono w W roku 1996 wody Marózki w pierwszym przekroju nast ępuj ących punktach pomiarowych: zakwalifikowano do klasy II pod wzgl ędem - w Zybułtowie (2000 r.), fizykochemicznym, bakteriologicznym i saprobowo ści - powy Ŝej jeziora Mielno, w Mielnie (2000 r.), sestonu. W grupie fizykochemicznej wska źnikami - w Waplewie (2000 r.), decyduj ącymi były: tlen rozpuszczony, BZT5 i fosfor - poni Ŝej jez. Maróz (2001 r.), ogólny. Najni Ŝsze st ęŜ enie tlenu, podobnie jak w 2000 - poni Ŝej Gospodarstwa Rybackiego w Swaderkach roku, zanotowano w miesi ącach letnich, w czerwcu i lipcu (2001 r.), (5,1 i 4,9 mg O 2/1). Porównuj ąc dane z 1996 roku z - powy Ŝej uj ścia do Łyny, powy Ŝej jeziora Kiernoz wynikami bada ń z 2000 roku stwierdzono, Ŝe od przekroju Wielki, w Kurkach (2000 r.). w Mielnie do przekroju przyuj ściowego zmieniły si ę na korzy ść niektóre wska źniki, co spowodowało zmian ę Na kontrolowanym odcinku Marózka prowadziła wody klasyfikacji ogólnej z NON na III klas ę w Mielnie oraz z III III klasy w Zybułtowie, Mielnie i poni Ŝej Gospodarstwa na II w Waplewie. Na odcinku od drugiego punktu do Rybackiego w Swaderkach oraz II klasy czysto ści w powy Ŝej uj ścia do Łyny poprawił si ę stan sanitarny rzeki. Waplewie (poni Ŝej wylotu ścieków z oczyszczalni w Ponadto w Mielnie zmniejszeniu uległo st ęŜ enie Waplewie), poni Ŝej jez. Maróz i Kurkach. O obni Ŝonej charakterystyczne azotynów, a w Waplewie poprawił si ę jako ści wód w dwu pierwszych przekrojach zadecydowało stan hydrobiologiczny rzeki i obni Ŝyło si ę st ęŜ enie tylko miano coli, a w Zybułtowie tak Ŝe niska zawarto ść charakterystyczne fosforu ogólnego (z 0,21 mg P/1 w tlenu oraz poni Ŝej Gospodarstwa Rybackiego w 1996 r. do 0,09 mg P/1 w 2000 r.). Popraw ę jako ści wód Swaderkach - BZT5, fosforany i miano coli. Najni Ŝsze Marózki na odcinku od Waplewa do uj ścia nale Ŝy wi ąza ć z st ęŜ enie tlenu zanotowano w czerwcu (4,1 mg O 2/1, modernizacj ą mechaniczno-biologicznej oczyszczalni w nasycenie tlenem - 41%) oraz w sierpniu (5,2 mg O 2/1, Waplewie, tzn. z wł ączeniem chemicznego stopnia nasycenie tlenem - 53%). Średnie roczne st ęŜ enie tlenu w oczyszczania. tym punkcie wynosiło 8,5 mg O 2/1.

Tabela 5.7. Klasyfikacja wód Marózki w latach 1996 i 2000 (według metody CUGW)

Nr Rok Lokalizacja przekroju Km Ocena Wska źniki decyduj ące o Ocena Sapro- Ocena punktu bada ń biegu fizyko- ocenie fizykochemicznej sani- bowo ść ogólna rzeki chem. tarna sestonu

1. 1996 Zybułtowo 33,4 II O2, BZT 5, P og II II II 2000 III O2 III II III 2. 1996 pow. je Ŝ. Mielno, Mielno 30,5 III NO 2 NON III II NON III 2000 II BZT 5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, NO 2, II PO 4, P og 3. 1996 Waplewo 19,0 II PO 4, P og III III III 2000 II BZT 5, PO 4 II II II 4. 2001 poni Ŝej jez. Maróz 7,2 II BZT 5, PO 4 I II II 5. 2001 pon. Gosp. Rybackiego 6,7 II BZT5, PO 4 III II III w Swaderkach

6. 1996 pow. uj ścia do Łyny, pow. je Ŝ. 0,8 II BZT 5, PO 4, P og II II II 2000 Kiernoz Wielki, Kurki II BZT 5, PO 4 I II II Źródło: WIO Ś w Olsztynie

Obja śnienia do tabeli: NON - nie odpowiada normom, O2 - tlen rozpuszczony, BZT 5 - biochemiczne zapotrzebowanie tlenu, ChZT-Mn - chemiczne zapotrzebowanie tlenu metod ą nadmanganianow ą ChZT-Cr - chemiczne zapotrzebowanie tlenu metod ą dwuchromianow ą NO 2 - azot azotynowy, PO 4 - fosfor fosforanowy, Pog - fosfor ogólny.

Dziennik Urz ędowy - 3954 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Klasyfikacj ę wód Marózki w 2000 roku w wytopiskowych lub zarastaj ących zbiorników wodnych). poszczególnych grupach zanieczyszcze ń przedstawiono Nieliczne z nich maj ą pochodzenie antropogeniczne. poni Ŝej. Substancje organiczne kwalifikowały Marózk ę do l lub Stan czysto ści wód stoj ących został okre ślony w II klasy czysto ści. oparciu o badania prowadzone przez WIO Ś w latach 1987 Zwi ązki azotu i fosforu: zwi ązki azotu odpowiadały - 2002. Badania były prowadzone w okresie pełnej zazwyczaj l klasie czysto ści, jedynie azotyny w Mielnie cyrkulacji wiosennej i letniej stagnacji, a dobór wskazywały na II klas ę. Fosforany w pierwszym przekroju wska źników i ich normatywy zostały dostosowane do spełniały wymogi l klasy, a w pozostałych - II. Natomiast specyfiki wód jeziorowych. W tabeli 5.9. poni Ŝej st ęŜ enie charakterystyczne fosforu ogólnego zazwyczaj przedstawiono stan czysto ści badanych wód jezior, odpowiadało I klasie, z wyj ątkiem drugiego przekroju poło Ŝonych na terenie gminy Grunwald oraz podano ich pomiarowo-kontrolnego, w Mielnie, w którym przyjmowało kategori ę podatno ści na degradacj ę. warto ść mieszcz ącą si ę w normatywach II klasy. Do jezior poło Ŝonych na terenie gminy Grunwald Stan hydrobiologiczny rzeki, wyra Ŝony wska źnikiem badanych w latach 1987 - 2002 nale Ŝą : jez. Tymawskie saprobowo ści sestonu, na całej kontrolowanej długo ści (rok bada ń 1996) oraz jez. Mielno (rok bada ń 2002). rzeki odpowiadał normom II klasy czysto ści. Wody jeziora Tymawskiego zakwalifikowano do II Stan sanitarny - miano coli typu kałowego w dwu klasy czysto ści (według klasyfikacji System Oceny Jako ści pierwszych przekrojach spełniało wymagania III klasy, w Jezior - SOJJ). Uznano, Ŝe stan zaawansowania trofii jest Waplewie - II, a w przekroju przyuj ściowym, w Kurkach - I. jeszcze umiarkowany. Za niekorzystne uznano: warunki tlenowe hypolimnionu, st ęŜ enie zwi ązków fosforu w Klasyfikacj ę wód Marózki w 2001 roku na dwóch wodach naddennych, a tak Ŝe przewodno ść elektroniczna badanych stanowiskach w poszczególnych grupach wła ściwa. Stan sanitarny wód był bardzo dobry i spełniał zanieczyszcze ń przedstawiono poni Ŝej. wymogi klasy I. Substancje organiczne, wyra Ŝone wska źnikami ChZT- Badanie wód jeziora Mielno przeprowadzono na 3 Mn i ChZT-Cr, kwalifikowały Marózk ę do l klasy czysto ści, stanowiskach pomiarowych, zlokalizowanych w natomiast BZT5 - do II klasy. najgł ębszym miejscu cz ęś ci zachodniej (gł ęb. maks. 39,9 Zwi ązki azotu i fosforu. Zwi ązki azotu wskazywały na I m), plosa wschodniego (gł ęb. maks. 33,4 m) i odnogi klas ę czysto ści. St ęŜ enie charakterystyczne fosforanów południowo-wschodniej (gł ęb. maks. 11,4 m). Sumaryczny odpowiadało II klasie, a fosforu ogólnego - I. wynik punktacji kwalifikuje wody jeziora do II klasy Wska źnik saprobowo ści sestonu (stan czysto ści. Najmniej korzystne wska źniki to: średnie hydrobiologiczny) spełniał wymogi II klasy czysto ści w obu nasycenie hypolimnionu tlenem, fosforany w warstwie badanych przekrojach. naddennej latem i przewodno ść elektrolityczna wła ściwa. Miano coli typu kałowego (stan sanitarny) w Niekorzystny wpływ na stan jeziora wywiera ć mog ą pierwszym badanym przekroju pomiarowo-kontrolnym nieskanalizowane wsie, le Ŝą ce w bliskiej odległo ści od odpowiadało I klasie, a w drugim - III. jego brzegów i zabudowa rekreacyjna, jak równie Ŝ Ŝwirownia przemysłowa zlokalizowana tu Ŝ przy kanale, 5.4.3. Zasoby i jako ść wód powierzchniowych wpadaj ącym do jeziora Mielno od strony zachodniej. stoj ących W roku 1992 stwierdzono w jeziorze przekroczenie bezpiecznego poziomu obci ąŜ enia fosforem (prof. Jeziora gminy Grunwald s ą typu polodowcowego. Ich Leopold). Uznano środowisko akwenu za umiarkowanie parametry zestawiono w poni Ŝszej tabeli. zakłócone.

Tab. 5.8. Charakterystyka zasobów wód stoj ących (jezior) Tab. 5.9. Stan czysto ści wód jeziornych poło Ŝonych na na terenie gminy Grunwald terenie gminy Grunwald według bada ń przeprowadzonych Średnia / Nazwa w latach 1987 - 2002 przez WIO Ś w Olsztynie Powierzchnia Pojemno ść maksymalna Rok Kategoria Lp. jeziora 3 Nazwa Klasa (ha) (tys. m ) gł ęboko ść podatno ści na (zbiornika) jeziora bada ń czysto ści (m) degradacj ę 1. Jez. Mielno 198,46 24 013 12,1 jezioro 1996 II III 2. Jez. Lubie ń 34,75 2 888 8,6 Tymawskie Jez. Omin 3. 9,91 317 3,2 jezioro Mielno 2002 II III* Mały Jez. Omin 4. 34,24 2 089 6,1 *) ścieki odprowadzane bezpo średnio do jeziora Du Ŝy **) ścieki odprowadzane do dopływów jezior Jez. Tymawa 5. 70,88 6 521 9,2 Klasa czysto ści: II - woda nadaje si ę do bytowania w warunkach (Tymawskie) naturalnych innych ryb ni Ŝ łososiowate, chowu i hodowli zwierz ąt Jez. 6. 3,46 55 1,6 gospodarskich, celów rekreacyjnych, uprawiania sportów Zybułtowo wodnych oraz do urz ądzania zorganizowanych k ąpielisk; III - Oczka wodne woda nadaje si ę do zaopatrzenia zakładów innych ni Ŝ zakłady 7. 12,46 63 - około 80 szt. wymagaj ące wody o jako ści wody do picia, nawadniania terenów rolniczych, wykorzystywanych do upraw ogrodniczych oraz upraw Źródło: „Program małej retencji dla gminy Grunwald” pod szkłem i pod osłonami z innych materiałów; NON - woda nie odpowiadaj ąca normatywom. Oprócz wymienionych jezior na terenie gminy znajduje Kategoria podatno ści na degradacj ę: II - jeziora przeci ętnie podatne na degradacj ę; III - jeziora wyra źnie podatne na si ę szereg innych małych zbiorników wodnych (oczek degradacj ę; poza kategori ą - jeziora najbardziej podatne na degradacj ę.

Dziennik Urz ędowy - 3955 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

5.4.4. Tendencje zmian czysto ści wód poło Ŝonymi w zlewni Drw ęcy w sprawie „czystych wód powierzchniowych Rezerwatu Drw ęca”. Takie porozumienie jest celowe nie tylko z punktu widzenia ochrony środowiska, ale równie Ŝ Stan czysto ści wód powierzchniowych i zagro Ŝenie ich ze wzgl ędu na strategi ę rozwoju, nie tylko gminy zanieczyszczenia jest jednym z podstawowych Grunwald, ale tak Ŝe wszystkich innych zainteresowanych problemów. Wra Ŝliwo ść wód powierzchniowych wynika z gmin. Ponadto przyszłe porozumienie mi ędzy gminami w poło Ŝenia całej powierzchni gminy w zlewni jezior, które z sprawie „czystej Drw ęcy” wydaje si ę by ć słuszne i natury maj ą niewielk ą zdolno ść do samooczyszczania - w nieodzowne zarówno z technicznego, hydrologicznego i porównaniu do wód płyn ących. przestrzennego punktu widzenia, jak i punktu Stan czysto ści wód powierzchniowych na terenie ekonomicznego - racjonalizacji wydatków oraz pozyskania gminy Grunwald generalnie nie jest najlepszy. Niemal z zewn ątrz środków na realizacj ę programu. Do celu wszystkie wody płyn ące na terenie gminy mają charakter poprawy stanu czysto ści wód rzeki Drw ęca powinien na źródlany. Ju Ŝ w pierwszych kilometrach biegu rzek woda pocz ątku powsta ć program naprawczy (ochrony rzeki wykazuje charakter zanieczyszczony. Wody płyn ące, Drw ęca), który b ędzie definiował wszystkie zagro Ŝenia badane w ostatnich latach na stanowiskach poło Ŝonych oraz wyszczególniał wszystkie przedsi ęwzi ęcia (projekty) na terenie gminy (rzeka Marózka) oraz na pierwszych naprawcze. stanowiskach poło Ŝonych na terenie gminy Ostróda (rzeki Drw ęca i Grabiczek), stanowiły III klas ę czysto ści. Stan W celach ochronnych wód, poza realizacj ą systemów czysto ści badanych jezior był nieco lepszy (jeziora: Mielno kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków, powinno si ę i Tymawskie). te Ŝ minimalizowa ć dopływy substancji biogennych i Tendencje przyszłych zmian czysto ści wód s ą organicznych z pól. Realizowa ć to mo Ŝna poprzez uzale Ŝnione od człowieka, od podj ęcia b ądź nie realizacji utrzymywanie i tworzenie wzdłu Ŝ brzegów wód programu zahamowania post ępuj ącego procesu (szczególnie jezior) stref ochronnych z trwałej zieleni, a eutrofizacji wód. Bez podj ęcia takiego programu stan tak Ŝe realizacj ę buforowych zbiorników wodnych na czysto ści wód powierzchniowych b ędzie si ę pogarszał. dopływach jezior. Konieczno ść wysokiego stopnia Szczególnie podatne na eutrofizacj ę - do oczyszczania ścieków wynika tak Ŝe z niewielkich niekorzystnych zmian czysto ści wód s ą jeziora. Powinien przepływów rzek, które nie sprzyjaj ą rozcie ńczaniu powsta ć program ochronny najcenniejszych jezior odprowadzanych ścieków. poło Ŝonych na terenie gminy. Program ochronny powinien Poło Ŝenie gminy na Garbie Lubawskim stanowi o jej nie ogranicza ć si ę do samego jeziora, ale całego systemu wododziałowym charakterze w ęzła hydrograficznego. zlewniowego. Powinien obejmowa ć zarówno Sposób odpływu wód z tego obszaru wpływa na przedsi ęwzi ęcia ograniczaj ące dopływ ładunków prawidłowo ść stosunków wodnych na obszarach zanieczyszcze ń z punktowych źródeł, jak i ingerowa ć w poło Ŝonych w ni Ŝszych partiach zlewni. Działania gospodark ę w zlewni, proponuj ąc przedsi ęwzi ęcia poprawiaj ące stosunki wodne powinny generalnie polega ć ograniczaj ące dopływ zanieczyszcze ń obszarowych. W na opó źnianiu odpływu wód. Zalecanymi działaniami jest ślad za programem powinny i ść , zgodnie z opracowanym zalesianie terenów rolnych i budowa zbiorników małej wcze śniej harmonogramem rzeczowo - finansowym, retencji. cz ąstkowe i szczegółowe projekty (projekty techniczne, budowlane). Nie podj ęcie takiego programu ochronnego 5.4.5. Zagro Ŝenia powodziowe i podtopieniowe oraz doprowadzi do stałego pogarszania jako ści wód budowle pi ętrz ące jeziornych, które ze swojej natury s ą podatne na eutrofizacj ę. Na terenie gminy Grunwald brak jest praktycznie Du Ŝe obawy budzi stan czysto ści cieków - Marózka zagro Ŝeń powodziowych i podtopieniowych. Na ciekach oraz rzek rezerwatowych: Drw ęca, Grabiczek i Dylewka. jest zlokalizowanych 9 szt. budowli pi ętrz ących. S ą to Aby stan czysto ści tych rzek poprawi ć niezb ędne jest głównie przepusto-zastawki. Do celów energetycznych zaanga Ŝowanie wszystkich gmin poło Ŝonych w ich zlewni. wykorzystuje si ę jedn ą budowl ę (jaz), zlokalizowan ą na Dlatego te Ŝ wydaje si ę słuszne, a nawet konieczne, rzece Marózka. Charakterystyk ę budowli pi ętrz ących zawarcie ponadlokalnego porozumienia pomi ędzy zamieszczono w tabeli 5.10. gminami poło Ŝonymi w zlewni rzek w sprawie ich czysto ści. W pierwszym rz ędzie powinno by ć zawarte ponadlokalne porozumienie pomi ędzy gminami

Tab. 5.10. Wykaz budowli pi ętrz ących na terenie gminy Grunwald

Lokalizacja Parametry techniczne Przeznaczenie Rodzaj Długo ść budowli (energetyka, (nazwa) hydrologiczna Wysoko ść Światło administracyjna przepustu rekreacja, budowli (km cieku) pi ętrzenia (m) (m) (m) nawodnienia) zbiornik do potrzeb Jaz Zybułtowo rz. Marózka 2 2 - MEW i retencji Przepusto- St ębark Struga Grunwaldzka 1,3 1 6 nawodnienie zastawka Przepusto- St ębark Struga Grunwaldzka 1,3 1 6 nawodnienie zastawka Przepusto- St ębark Struga Grunwaldzka 1,3 1 6 nawodnienie zastawka Przepusto- St ębark Struga Grunwaldzka 1,3 1 6 nawodnienie zastawka Przepusto- St ębark Struga Grunwaldzka 1,3 1 6 nawodnienie Dziennik Urz ędowy - 3956 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

zastawka Przepusto- St ębark Struga Grunwaldzka 1,3 1 6 nawodnienie zastawka Przepusto- Szczepankowo rz. Dylewka 1 1 4 nawodnienie zastawka Rychnowska Zastawka rz. Drw ęca 1,2 3 x 1,2 - hodowla ryb Wola Źródło: „Program małej retencji”

Stan techniczny wymienionych wy Ŝej urz ądze ń jest zainteresowania ze strony u Ŝytkowników ze wzgl ędu na ogólnie dobry. U Ŝytkownikiem wi ększo ści wymienionych do ść trudn ą sytuacj ę finansową w rolnictwie. budowli jest WZMiUW R/O Nidzica. Jednie dwie budowle, Jedn ą z mo Ŝliwo ści jest retencjonowanie wód spo śród wymienionych, posiadaj ą innego wła ściciela powierzchniowych w ramach tzw. „małej retencji". (u Ŝytkownika), tj. jaz na rzece Marózka - MHZ Mielno i Retencja jako zdolno ść gromadzenia wody i zastawka na rzece Drw ęca - wła ściciel prywatny. przetrzymywanie jej przez okre ślony czas celem wykorzystania w okresach najwi ększego niedoboru musi 5.4.6. Melioracje wodne i mała retencja by ć rozpatrywana kompleksowo, gdy Ŝ tylko wówczas będzie słu Ŝyć regulacji i kontroli obiegu wody w Na terenie gminy funkcjonuj ą systemy melioracyjne środowisku, a tym samym zaspokojeniu potrzeb obejmuj ące swym zasi ęgiem powierzchni ę 3438 ha, tj. ok. gospodarczych, przyrodniczych itp. 27 % powierzchni u Ŝytków rolnych gminy. Realizacja retencjonowania wody mo Ŝe przebiega ć Istniej ąca sie ć melioracyjna uzbrojona jest w 7 sztuk poprzez: przepusto-zastawek umo Ŝliwiaj ących zmagazynowanie - budow ę obiektów in Ŝynieryjnych i zbiorników; około 3800 m 3 wody. - wykorzystanie istniej ących warunków hydrologicznych, Na terenie gminy brak jest kompleksów u Ŝytków gruntowo-wodnych, szaty ro ślinnej, tzw. retencja rolnych nawadnianych i odwadnianych stacjami pomp. naturalna w formie Potrzeby melioracyjne gminy wg szacunków WZMiUW - retencji le śnej, wynosz ą 2500 ha, tj. ok. 20 % powierzchni u Ŝytków - retencji glebowo-gruntowej, rolnych. - retencji koryt i dolin rzecznych, - retencji naturalnych zbiorników wodnych. Po uwzgl ędnieniu naturalnych zasobów wodnych, Najistotniejsza i mo Ŝliwa do stosowania pod k ątem warunków klimatycznych oraz istniej ących budowli dysponowania zmagazynowanymi zasobami jest retencja pi ętrz ących, nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe na terenie gminy koryt i dolin rzecznych oraz naturalnych zbiorników wyst ępuj ące niedobory wodne maj ą istotny wpływ na wodnych. warunki produkcji rolniczej. Wskazuje to na potrzebę Mo Ŝliwo ści wykorzystania tej formy retencji dla gminy oszcz ędnego gospodarowania zasobami wodnymi oraz Grunwald s ą znaczne. W „Programie małej retencji”, szukania mo Ŝliwo ści dodatkowego retencjonowania wód. opracowanym dla gminy Grunwald, zaproponowano Gmina Grunwald posiada potencjalne warunki i wykonanie dwóch zbiorników wodnych, których mo Ŝliwo ści zwi ększenia istniej ącej retencji, jednak w chwili charakterystyk ę przedstawiono w tabeli 5.11. obecnej brak jest tym tematem wi ększego

Tab. 5.11. Wykaz proponowanych zbiorników wodnych, wykorzystywanych dodatkowo do „małej retencji” w gminie Grunwald

Lokalizacja Charakterystyka techniczna pow. wielko ść Nazwa Wła ściciel, średnia źródło zasilania, hydrologiczna lustra pojemno ść uzyskanej zbiornika uŜytkownik wie ś gł ęboko ść budowla pi ętrz ąca, zlewnia wody (tys. m 3) retencji (m) przeznaczenie (ha) dodatkowej Gierzwałd rz. Grabiczek, (nieu Ŝytek AWRSP Gierzwałd rz. Grabiczek 3,0 1,0 30 30 zastawka, hodowla gospodarcz ryb y) Korsztyn rz. Grabiczek, (zbiornik AWRSP Korsztyn rz. Grabiczek 0,08 3,5 2,8 2,8 zastawka, wodny) zbiornik p. po Ŝ. Źródło: „Program małej retencji”

Dziennik Urz ędowy - 3957 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Proponowany zbiornik wodny w Gierzwałdzie Pobór Stosunek zlokalizowany byłby na gruntach nadmiernie Powierz Moduł Zasoby Nazwa 3 wody poboru do chnia 3 tys. m / uwilgotnionych, zakrzaczonych, z urz ądzeniami melioracji zbiornika (m / tys. m 3/ zasobów (km 2) dob ę dob ę/ dob ę w % szczegółowych zdekapitalizowanymi (wył ączonymi z 2 ewidencji WZMiUW w Olsztynie R/O Nidzica). Utworzenie km ) Czwarto- 179,8 52,8 9,5 zbiornika polega na pobudowaniu zastawki na rzece rz ęd Grabiczek i spi ętrzeniu wody. Proponowany zbiornik Trzeciorz ęd 179,8 3,5 0,6 posiadałby powierzchni ę 3 ha, co pozwoliłoby uzyska ć Razem: 10,1 4,8 48 retencj ę wody w wysoko ści V = 30 000 m 3. Zbiornik wodny w Korsztynie powstałby na bazie Źródło: dane z gminy istniej ącego zbiornika p. po Ŝ., który wymaga kapitalnego Z przedstawionej tabeli wynika, Ŝe pobór wód remontu. Remont polegałby na odmuleniu, naprawie podziemnych na terenie gminy Grunwald stanowi około skarp, ogrodzeniu oraz ponownym napełnieniu. Po 48% ich zasobów dyspozycyjnych. wykonaniu tych prac mo Ŝna uzyska ć powierzchni ę lustra wody 0,08 ha, co da retencj ę w wysoko ści V = 2800 m 3 Warunki hydrogeologiczne gminy s ą zró Ŝnicowane. wody. Najkorzystniejszymi charakteryzuje si ę jej południowo - wschodnia cz ęść . W uj ęciach w Zybułtowie i Mielnie 5.5. Zasoby wód podziemnych uŜytkowa warstwa wodono śna wyst ępuje na gł ęboko ści od kilkunastu do 30 m, a mi ąŜ szo ść jej wynosi od 10 - 5.5.1. Ogólne warunki hydrogeologiczne 24m. Uzyskiwane wydajno ści studzien wynosz ą ok. 30 - 3 60m /h. Szczególnie wysokie wydajno ści jednostkowe 3 Na terenie gminy Grunwald wyst ępowanie wód (kilkana ście m /h/1 m depresji) pozwalaj ą przypuszcza ć, zwykłych (o mineralizacji do 500 mg/dm 3, twardych i Ŝe potencjalne mo Ŝliwo ści tego poziomu s ą znaczne. Jest średniotwardych) stwierdzono w warstwach wodono śnych on izolowany od powierzchni utworami utworów czwarto- i trzeciorz ędowych. nieprzepuszczalnymi o grubo ści 10 - 30 m w rejonie Obszar gminy obj ęty został dokumentacj ą Zybułtowa i kilku metrów w rejonie Mielna. Warstwa hydrogeologiczn ą ustalaj ącą dyspozycyjne zasoby wód wodono śna w o środku wypoczynkowym nad jeziorem podziemnych pi ętra czwartorz ędowego zlewni rzeki Mielno w ogóle pozbawiona jest izolacji. Jest to więc rejon Drw ęcy, wykonan ą w 2001 r. Dokumentacja została wymagaj ący szczególnej ochrony wód podziemnych przed zatwierdzona przez Ministerstwo Środowiska. Okre ślono zanieczyszczeniem. w niej, Ŝe stopie ń zagro Ŝenia u Ŝytkowych poziomów Na ogół korzystnymi warunkami zaopatrzenia w wod ę wodono śnych na terenie gminy jest niski, co wynika podziemn ą charakteryzuje si ę te Ŝ cały środkowy pas przede wszystkim z dobrej izolacji u Ŝytkowych poziomów gminy. Ujmowana studniami wierconymi pierwsza wodono śnych. warstwa wodono śna wyst ępuje na gł ęboko ści 15 - 80 m, a Na Mapie Hydrogeologicznej Polski 1:200 000, arkusz jej mi ąŜ szo ść wynosi najcz ęś ciej kilka lub kilkana ście Olsztyn 1982 r. okre ślono, Ŝe w południowo - wschodniej metrów. Wydajno ści studni zwykle zawieraj ą si ę w 3 cz ęś ci gminy pierwszy u Ŝytkowy poziom wodono śny ma granicach 20 - 60 m /h, a wydajno ści jednostkowe s ą 3 izolacj ę nieci ągł ą, a lokalnie jest bez izolacji. Tak Ŝe z rz ędu kilku m /h/1 m depresji. Poziom wodono śny jest na analizy profili otworów studziennych w rejonie Mielna ogół dobrze izolowany warstw ą nieprzepuszczaln ą o wynika, Ŝe jest to izolacja nieci ągła. Warstwa wodono śna grubo ści kilkudziesi ęciu metrów, rzadziej cie ńsz ą. nad jeziorem Mielno (o środek wypoczynkowy) w ogóle Wyj ątkami pod tym wzgl ędem s ą studnie w pozbawiona jest izolacji. Marcinkowie i w Gorzelni w Dylewie pozbawione ci ągłej Na pozostałym obszarze gminy wyst ępuj ą tylko izolacji od powierzchni i wymagaj ące specjalnej ochrony. pojedyncze studnie, w których warstwa wodono śna Zawarto ść azotanów w tych studniach w latach pozbawiona jest izolacji (w Marcinkowie, w gorzelni w osiemdziesi ątych oscylowała na granicy dopuszczalnej 3 Dylewie, w Rychnowskiej Woli). norm ą (10 mg NO 3/dm ). Mniej korzystnymi warunkami hydrogeologicznymi 5.5.2. Zasoby i jako ść wód podziemnych charakteryzuje si ę cz ęść północna gminy i jej południowy skraj. Wody zwykłe W pasie północnym ujmowana otworami studziennymi warstwa wodono śna wyst ępuje na gł ęboko ści 15 - 50 m, Szacunkowe zasoby dyspozycyjne wód podziemnych jej mi ąŜ szo ść wynosi zwykle kilkana ście m, uzyskiwane 3 (gminy) zostały obliczone na podstawie modułów wydajno ści 10 - 30 m /h, a wydajno ści jednostkowe 0,6 - 5 3 wydajno ściowych. Przyj ęto moduły obliczone w m /h/1 m depresji. Poziom wodono śny izolowany jest od dokumentacji hydrogeologicznej ustalaj ącej dyspozycyjne powierzchni warstw ą glin zwałowych o mi ąŜ szo ści kilku zasoby wód podziemnych pi ętra czwartorz ędowego zlewni lub kilkunastu metrów. Pozbawiona izolacji jest studnia w rzeki Drw ęcy w 2001 r., zatwierdzonej przez Ministra Rychnowskiej Woli. Środowiska. W rejonie Łodwigowa i Ulnowa u Ŝytkowa warstwa Pobór wody obliczono przez zsumowanie wodono śna wyst ępuje na gł ęboko ści 80 - 100 m, maksymalnych godzinowych poborów na poszczególnych mi ąŜ szo ść jej wynosi tylko 1,5 - 5,5 m, wydajno ści 3 uj ęciach - w oparciu o pozwolenia wodno - prawne. W kilkana ście m /h, a wydajno ści jednostkowe 0,5 - 0,6 3 celu otrzymania poboru dobowego średniego, pobór m /h/1 m depresji. Izolacja od powierzchni jest dobra. godzinowy maksymalny podzielono przez 2. Na cz ęś ci obszaru gminy, gdzie od powierzchni Szacunkowe zasoby dyspozycyjne i szacunkowy ich przewa Ŝaj ą osady piaszczyste nast ępuje wzmo Ŝona pobór na terenie gminy Grunwald przedstawiono w tabeli infiltracja wód powierzchniowych do wód podziemnych. 5.12. Dotyczy to głównie terenów poło Ŝonych w pasie od rejonu Rychnowa - Domkowa, przez Gierzwałd - Frygnowo do Tabela 5.12. Szacunkowe zasoby dyspozycyjne i Mielna - Omina oraz terenu poło Ŝonego wzdłu Ŝ szacunkowy ich pobór na terenie gminy Grunwald wschodniej granicy gminy.

Dziennik Urz ędowy - 3958 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Na terenie gminy wyst ępuj ą wody dobre, nie powierzchni terenu, nie s ą wra Ŝliwe na jakiekolwiek wymagaj ące uzdatniania oraz wody średniej jako ści, które zmiany czysto ści, spowodowane infiltracj ą wymagaj ą nieskomplikowanego uzdatniania ze wzgl ędu zanieczyszcze ń z powierzchni terenu. na ponadnormatywne wyst ępowanie zawarto ści zwi ązków Istniej ą jednak na terenie gminy lokalne miejsca, w Ŝelaza i manganu. których warstwa wodono śna pozbawiona jest izolacji lub Natomiast płytkie wody gruntowe, uj ęte studniami jest niepełna izolacja (np. w Marcinkowie, w gorzelni w kopanymi s ą w znacznej mierze zanieczyszczone. Dylewie, w Rychnowskiej Woli, w Mielnie). Te wody są Najcz ęś ciej s ą to ska Ŝenia bakteriologiczne i nadmierna nara Ŝone na zanieczyszczenia i przyszło ściowy stan zawarto ść azotanów. Wynika to z infiltracji czysto ści u Ŝytkowych poziomów wód podziemnych na zanieczyszcze ń z powierzchni. tych terenach b ędzie w du Ŝej mierze zale Ŝał od eksploatacji uj ęć studziennych oraz od stanu czysto ści Wody mineralne lokalnych wód powierzchniowych i ich zlewni. Te warstwy wodono śne s ą nara Ŝone na zanieczyszczenie z dwóch Na obszarze województwa warmi ńsko-mazurskiego powodów: wyst ępuj ą wody chlorkowo - sodowe. Cz ęść - z powodu braku wystarczaj ącej izolacji z utworów województwa, na której skraju le Ŝy gmina Grunwald, trudno przepuszczalnych od powierzchni ziemi, okre ślana jest jako stosunkowo perspektywiczna w - z uwagi na istniej ące powi ązania hydrologiczne wód wyst ępowanie wód mineralnych o znaczeniu leczniczym. powierzchniowych z wodami podziemnymi. Mo Ŝliwo ści wyst ępowania wód mineralnych przeanalizowano dla miejscowo ści Marózek, typowanej w 5.6. Gospodarka wodno - ściekowa 1974 roku do utworzenia uzdrowiska („Surowce mineralne woj. olszty ńskiego, W-wa ’78 r.”). Podstaw ą analizy był Woda do celów bytowo - gospodarczych i głównie gł ęboki otwór wiertniczy (Nidzica IG 1), przemysłowych jest pobierana z uj ęć podziemnych, które zlokalizowany w rejonie Szkotowa. stanowi ą przede wszystkim studnie wiercone. Na terenie Zalegania solanek o znaczeniu leczniczym i gminy jest ł ącznie siedemna ście czynnych studni mineralizacji ogólnej rz ędu 30 - 50 g/l mo Ŝna si ę wierconych. Pozostałe uj ęcia wody stanowi ą indywidualne spodziewa ć w piaskowcach dolnej i środkowej jury na gospodarskie, w postaci studni kopanych. gł ęboko ściach około 1300 - 1500 m. Kanalizacja sanitarna na terenie gminy jest Problematyczna jest sprawa osi ągni ęcia odpowiedniej szcz ątkowa i ma charakter grawitacyjno - ci śnieniowy. wydajno ści uj ęcia. Pod tym wzgl ędem pewniejsza jest Odprowadza ona ścieki aktualnie do dwóch oczyszczalni seria warmi ńska triasu dolnego, zalegaj ąca na gł ęboko ści o charakterze komunalnym na terenie gminy. około 1500 - 1800 m, o wy Ŝszej mineralizacji - wymagaj ącej rozcie ńczenia wod ą zwykł ą. Wody te nadaj ą 5.6.1. Pobór wody si ę głównie do k ąpieli leczniczych i rekreacyjnych. Do kąpieli leczniczych prawdopodobnie konieczne b ędzie ich Podstawowym typem uj ęcia wody w gminie s ą studnie dogrzewanie. wiercone, zaopatrywuj ące w wod ę ludno ść oraz sektor gospodarczy. Studnie kopane odgrywaj ą mało znacz ącą Wody geotermalne rol ę w systemie zaopatrzenia w wod ę. W tabeli 5.13. zestawiono ogólne dane o studziennych otworach Wody geotermalne, tj. wody podziemne o wiertniczych. Wszystkie wymienione studnie zasilaj ą temperaturze powy Ŝej 20°C zalegaj ą w osadach stacje wodoci ągowe i wodoci ągi na terenie gminy. mezozoiku i paleozoiku. Najpłytsze z nich wyst ępuj ą w Na terenie gminy znaczna wi ększo ść miejscowo ści, utworach kredy, na gł ęboko ści około 700 m. Ich terenów rekreacyjnych oraz byłych PGR-ów posiada temperatura jest rz ędu 20°C. Najgł ębiej zalega zbiornik zbiorowe uj ęcia wody oraz sie ć wodoci ągow ą zbiorowego wód geotermalnych w utworach kambru środkowego, na zaopatrzenia. Ponad 90% ludno ści gminy korzysta z sieci gł ęboko ści około 2000 - 2700 m. Temperatura w stropie wodoci ągowej zbiorowej. Istniej ące uj ęcia wody pokrywaj ą kambru środkowego wynosi od około 45 - 50°C. S ą to potrzeby wody pitnej, s ą zagospodarowane, posiadaj ą solanki znacznie zmineralizowane - rz ędu 100 - 200 hydrofornie i stacje uzdatniania wody. g/dm 3. Bardzo słabo rozpoznana jest wydajno ść poziomu Teren gminy Grunwald posiada du Ŝe zasoby wód kambryjskiego. wgł ębnych, szczególnie w południowo - zachodniej cz ęś ci Ponadto w warstwach płytszych wyst ępuje energia gminy, gdzie wydajno ść poszczególnych studni osi ąga ca niskotemperaturowa, zawarta w gruntach i wodach. 200 m 3/h. Wykorzystanie ewentualne do celów grzewczych Cz ęść północna posiada nieco gorsze warunki energii wód geotermalnych, wyst ępuj ących w rejonie hydrogeologiczne, a studnie posiadaj ą wydajno ść do 30 gminy Grunwald, wymaga ć b ędzie zastosowania pomp m3/h. W nielicznych mniejszych miejscowo ściach w cieplnych. Dotyczy to prawdopodobnie równie Ŝ tych wód szczególno ści w północno - zachodniej i południowej najcieplejszych - kambryjskich. cz ęś ci gminy ludno ść zaopatrywana jest w wod ę z indywidualnych źródeł - studni wierconych. 5.5.3. Tendencje zmian czysto ści wód podziemnych Jako ść uzyskiwanej wody wymaga uzdatniania z uwagi na ponadnormatywne ilo ści Fe i Mn. Stopie ń zagro Ŝenia u Ŝytkowych poziomów wodono śnych na terenie gminy Grunwald jest niski, co wynika przede wszystkim z dobrej izolacji u Ŝytkowych poziomów wodono śnych. Te zasoby wód podziemnych, które s ą izolowane utworami trudno przepuszczalnymi od

Dziennik Urz ędowy - 3959 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Tab. 5.13. Wykaz uj ęć wody w postaci studni wiertniczych w gminie Grunwald (stan 2003 r.)

Gł ęboko ść Wydajno ść Produkcja UŜytkownik Lp. Numer studni i miejscowo ść otworu studni wody średnio 3 3 (wła ściciel) studni (m) (m /h) (m /h) 1 2 3 4 5 6 1. SW 1 w Gierzwałdzie 89 43 2. SW 2 w Gierzwałdzie 79 43 10,38 Urz ąd Gminy 3. SW 3 w Gierzwałdzie 156 36 4. SW 1 w Grunwaldzie 97 54 5. SW 2 w Grunwaldzie 84 200 10,69 Urz ąd Gminy 6. SW 3 w Grunwaldzie 31,5 33 7. SW 4 w Grunwaldzie 101,5 200 8. SW 1 w Kiersztanowie 41,7 14 1,96 Urz ąd Gminy 9. SW 2 w Kiersztanowie 61,5 38 10. SW 1 w Rychnowskiej Woli 45 18 0,31 Urz ąd Gminy 11. SW 2 w Rychnowskiej Woli 50 27 12. SW 1 w Pacółtowie 103 34,5 0,45 Urz ąd Gminy 13. SW 2 w Pacółtowie 104 26 14. SW 1 w Tymawie b. d. b. d. 0,31 Urz ąd Gminy 15. SW 1 w Łubianku 76 10 0,11 Urz ąd Gminy 16. SW 1 w Pacółtówku 76 2,8 0,14 Urz ąd Gminy 17. SW 1 w Dylewie 76 86 studnie Urz ąd Gminy 18. SW 2 w Dylewie 70,5 41 nieczynne 19. SW 1 w Łodwigowie 95,5 18 nieczynna Urz ąd Gminy 20. SW 1 w Wi śniówku 76 9 b. d. Gospodarstwo Rolne 21. SW 1 w Ulnowie 98 18 nieczynna Urz ąd Gminy 22. SW 1 w Dylewku 19 0,24 nieczynna Urz ąd Gminy 23. SW 1 w Mielnie 37 29,5 studnie Ośrodek 24. SW 2 w Mielnie 15 31 nieczynne Wypoczynkowy Źródło: dane z gminy

Wymienione wy Ŝej w tabeli 5.13. uj ęcia wody posiadaj ą stref ę ochrony bezpo średniej (o szeroko ści od 10 m do 30 m).

5.6.2. Uzdatnianie wody i jej dystrybucja

Na koniec 2002 roku Gmina Grunwald była przeszło w 90 procentach obj ęta zborowym zaopatrzeniem w wod ę. Wodoci ągi wiejskie w 100% korzystaj ą z zasobów wód podziemnych poprzez uj ęcia gł ębinowe. „Produkcja” wody na terenie gminy odbywa si ę w nast ępuj ących, wyszczególnionych poni Ŝej stacjach wodociągowych (tabela 5.14.), z których woda jest rozprowadzana do poszczególnych odbiorców systemami sieci wodoci ągowej.

Tab. 5.14. Sie ć wodoci ągowa w gminie Łukta (stan 2003 r.)

Wydajno ść Stacja wodoci ągowa stacji wodo - Długo ść sieci wodoci ągowej Nazwa obsługiwanych miejscowo ści - miejscowo ść ci ągowej (m 3/d) Gierzwałd z rur cement. - azbest.: 4 180 m, Gierzwałd, Zapieka, Korsztyn, Szczepankowo, (uj ęcie + SUW 1460 z rur PCV: 23 492 m. Kitnowo, Dylewko, Dylewo + hydrofornia) Grunwald z rur PCV: 46 960 m, Grunwald, Frygnowo, St ębark, Ulnowo, (uj ęcie + SUW 1100 z rur Ŝeliwnych: 4 370 m, Zybułtowo, Marcinkowo, Łodwigowo, Ł ącko, + hydrofornia) z rur stalowych: 1 900 m. Omin, Mielno, Góry Łubia ńskie, Kiersztanowo (uj ęcie z rur cement. - azbest.: 2 100 m, Kiersztanowo, Kiersztanówko, Rychnowo, + SUW 52 z rur PCV: 16 090 m. Wróble + hydrofornia) Rychnowska Wola (uj ęcie + SUW 65 z rur PCV: 1 410 m Rychnowska Wola + hydrofornia) Pacółtowo (uj ęcie + SUW 70 z rur stalowych: 2 100 m Pacółtowo + hydrofornia) Tymawa brak danych z rur stalowych: 1 700 m Tymawa (uj ęcie + hydrofornia) Łubianek (uj ęcie + SUW 21 z rur stalowych: 1 430 m Łubianek + hydrofornia) Pacółtówko (uj ęcie + SUW 2,8 z rur stalowych: 950 m Pacółtówko + hydrofornia) Wi śniówek (uj ęcie) 9 110 m Gospodarstwo Rolne w Wi śniówku Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego

Dziennik Urz ędowy - 3960 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Uzdatnianie wody w stacjach wodoci ągowych polega - komory koagulacji - 2 szt., na filtracji wody na filtrach ci śnieniowych. - laguny do gromadzenia osadu nadmiernego czynnego - 2 szt., 5.6.3. Zu Ŝycie wody aktualne i perspektywiczne - laguny do gromadzenia osadów pokoagulacyjnych - 2 szt., Sprzeda Ŝ wody, w porównaniu z okresem - kwatery filtrów gruntowych - 3 szt. wcze śniejszym, generalnie wzrosła. Jest to spowodowane popraw ą w ostatnich latach zaopatrzenia na terenie gminy Oczyszczalnia w Zybułtowie w wod ę. Mimo to, zu Ŝycie wody na mieszka ńca gminy pozostaje na poziomie wyra źnie ni Ŝszym ni Ŝ w wi ększych Ścieki odprowadzane s ą do mechaniczno - ośrodkach miejskich regionu i przeszło dwukrotnie biologicznej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w ni Ŝszym ni Ŝ w głównych aglomeracjach miejskich kraju. południowo - wschodniej cz ęś ci wsi. Jest to oczyszczalnia Przewiduje si ę, Ŝe ilo ść zu Ŝywanej wody w najbli Ŝszej nowa. Budowa oczyszczalni ścieków została zako ńczona przyszło ści b ędzie utrzymywała si ę na podobnym w 2004 roku (w okresie wykonywania niniejszego poziomie jak obecnie. „Programu...” oczyszczalnia była przekazywana inwestorowi do eksploatacji). Oczyszczalnia pracuje w 5.6.4. System kanalizacji sanitarnej w gminie technologii reaktorów SBR (typ oczyszczalni „BIOVAC”). Przepustowo ść oczyszczalni wynosi (wg pozwolenia Na terenie gminy sie ć kanalizacji sanitarnej jest wodnoprawnego): Q = 500 m 3/d. Aktualnie dopływa do poło Ŝona w szcz ątkowym zakresie. Aktualnie kanalizacj ę oczyszczalni Q = 400 m 3/d ścieków. Odbiornikiem sanitarn ą tylko posiadaj ą miejscowo ści: Gierzwałd, ścieków oczyszczonych jest rzeka Marózka. Zybułtowo, Mielno, Grunwald i St ębark. Z miejscowo ści tych ścieki doprowadzane s ą do dwóch oczyszczalni, 5.6.6. Ocena stanu gospodarki wodno - ściekowej poło Ŝonych na terenie gminy: oczyszczalni w Gierzwałdzie i oczyszczalni w Zybułtowie. Wydajno ść istniej ących zasobów wód podziemnych i Oczyszczalnia w Gierzwałdzie przyjmuje ścieki tylko z uj ęć wody jest wystarczaj ąca dla zaspokojenia potrzeb miejscowo ści Gierzwałd. Ścieki do oczyszczalni s ą obecnych i perspektywicznych. doprowadzane za pomoc ą systemu grawitacyjno - ci śnieniowego kanalizacji sanitarnej. Na terenie Najwi ększym zagro Ŝeniem dla wód powierzchniowych miejscowo ści znajduj ą si ę dwie pompownie: jedna i zasobów wód podziemnych jest tendencja realizowania sieciowa, a druga zbiorcza - zbieraj ąca wszystkie ścieki i wodoci ągów na wsi bez jednoczesnego rozwi ązywania doprowadzaj ąca je do oczyszczalni. Długo ść sieci gospodarki ściekowej. Szczególnie ostro rysuje si ę to zbieraj ącej i doprowadzaj ącej ścieki do oczyszczalni zagro Ŝenie w obr ębie zlewni pojeziernych. Istniej ące wynosi: cz ęsto nieszczelne szamba stanowi ą potencjalne źródła - kanalizacji rozdzielczej - 3,9 km, trwałych zanieczyszcze ń u Ŝytkowych warstw - kanalizacji ogólnospławnej - 1,8 km. wodono śnych. Na tych terenach zaleca si ę realizacj ę sieci Oczyszczalnia w Zybułtowie przyjmuje ścieki z wodoci ągowej równolegle z rozwi ązaniem gospodarki miejscowo ści: Zybułtowo, Mielno, Grunwald i St ębark. ściekowej, a w przypadku istniej ącego wodoci ągu Ścieki do oczyszczalni z poszczególnych miejscowo ści realizacja kanalizacji, z zapewnieniem oczyszczenia tłoczone s ą za pomoc ą pompowni. Długo ść sieci ścieków jest zadaniem priorytetowym. zbieraj ącej i doprowadzającej ścieki do oczyszczalni wynosi: Na terenie gminy Grunwald wyst ępuje znaczne - kanalizacji rozdzielczej - 3,6 km, niedoinwestowanie w zakresie zbiorczej sieci kanalizacji - kanalizacji ogólnospławnej - 10,7 km. sanitarnej i oczyszczalni ścieków na terenach wiejskich. Wsie rolników indywidualnych oraz jednostek osadniczych Na terenie pozostałych miejscowo ści gminy brak jest po byłych PGR-ach nie s ą praktycznie skanalizowane, a zorganizowanej gospodarki ściekowej, a ścieki ścieki bytowo-gospodarcze zbierane s ą w zbiornikach gromadzone s ą w zbiornikach bezodpływowych. bezodpływowych najcz ęś ciej o złym stanie technicznym. Generalnie brak jest komunalnych, wiejskich oczyszczalni 5.6.5. Oczyszczanie ścieków ścieków i systemów kanalizacyjnych przesyłowych z wyj ątkiem oczyszczalni w Gierzwałdzie (przyjmuj ącej Na terenie gminy Grunwald funkcjonuj ą dwie ścieki z miejscowo ści Gierzwałd) i oczyszczalni w oczyszczalnie ścieków o charakterze komunalnym - w Zybułtowie (przyjmuj ącej ścieki z miejscowo ści Zybułtowo, Gierzwałdzie i Zybułtowie. Grunwald, St ębark i Mielno).

Oczyszczalnia w Gierzwałdzie Miejscowo ści poło Ŝone na terenach o izolacji nieci ągłej od u Ŝytkowych warstw wodono śnych nie maj ą Ścieki dopływaj ą do mechaniczno - biologicznej rozwi ązanego w pełni problemu gospodarki ściekowej. oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w cz ęś ci zachodniej NaleŜy d ąŜ yć do obj ęcia sieci ą kanalizacji sanitarnej wsi. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka wszystkich obiektów poło Ŝonych na terenach o izolacji Grabiczek. Przepustowo ść oczyszczalni wynosi (wg nieci ągłej, w zlewni pojeziernej oraz w bezpo średniej pozwolenia wodnoprawnego): Q = 220 m 3/d. Aktualnie strefie ochrony jezior. Na tych terenach nale Ŝy realizowa ć dopływa do oczyszczalni Q = 151 m 3/d. Stan techniczny kanalizacj ę sanitarn ą w pierwszym etapie w oczyszczalni jest dobry. miejscowo ściach ju Ŝ zwodoci ągowanych poprzez Schemat technologiczny oczyszczalni: realizacj ę kanalizacji sanitarnej z zapewnieniem - punkt zlewny, oczyszczenia ścieków. Na terenach o stwierdzonej izolacji - krata, nieci ągłej zaleca si ę realizacj ę kanalizacji sanitarnej - zbiornik retencyjny, zbiorczej grupowej lub rozwi ąza ń indywidualnych - przepompownia ścieków, kanalizacji (dla jednej wsi) z wykluczeniem rozwi ąza ń - bioreaktory osadu czynnego SBR - 2 szt., opartych o zbiorniki bezodpływowe. Dziennik Urz ędowy - 3961 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

funkcjonuj ącym na terenie gminy Grunwald, na ł ączn ą Na terenach pozostałych, znacznie mniej wra Ŝliwych ilo ść odpadów wytwarzanych równ ą 31 070,50 Mg/rok. na antropopresj ę, o izolacji ci ągłej dopuszcza si ę inne Rzeczywisty jednak stan ilo ści i rodzajów zgodne z prawem rozwi ązania gospodarki ściekowej. wytwarzanych odpadów w sektorze gospodarczym nie jest Stan gospodarki ściekowej ma bezpo średni wpływ na dokładnie poznany z nast ępuj ących wzgl ędów: stan czysto ści wód powierzchniowych. Aby stan czysto ści - istniej ą podmioty gospodarcze nie posiadaj ące wód zachowa ć poprawi ć, bezwzgl ędnie nale Ŝy wymaganych uzgodnie ń dotycz ących gospodarki zrealizowa ć na terenie gminy brakuj ące systemy odpadami, nie dopełniaj ące formalnych obowi ązków w kanalizacji sanitarnej (obowi ązkowo we wszystkich zakresie informowania, powiadamiania o miejscowo ściach zwodoci ągowanych), zako ńczone wytwarzanych odpadach; wysokosprawnymi oczyszczalniami. - wpisywane we wnioskach i decyzjach urz ędowych Poniewa Ŝ ogólny zły stan czysto ści wód ilo ści poszczególnych rodzajów odpadów stanowi ą powierzchniowych nie jest spowodowany tylko przez warto ści maksymalne (dopuszczalne), które mog ą by ć jedn ą gmin ę (gmin ę Grunwald), przyszłe rozwi ązania zawy Ŝone i cz ęsto nie odzwierciedlaj ą stanu gospodarki ściekowej powinny by ć zbie Ŝne z aktualnego; opracowanym wcze śniej programem ochrony wód - istnieje szereg podmiotów gospodarczych powierzchniowych w układzie zlewniowym tych wód i ukrywaj ących z ró Ŝnych wzgl ędów dane o ilo ściach powinny mie ć charakter ponadlokalny. wytwarzanych odpadów, dane w wielu przypadkach s ą zani Ŝane, a nawet ukrywany jest sam fakt wytwarzania 5.7. Gospodarka odpadami odpadów.

Gmina Grunwald nale Ŝy do Zwi ązku Gmin Regionu Odpady z sektora gospodarczego, które nie s ą Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko”. zagospodarowywane, składowane s ą głównie na Gospodark ę odpadami na terenie gminy Grunwald składowisku komunalnym. Gospodarczo w zdecydowanej szerzej omówiono w „Planie gospodarki odpadami dla wi ększo ści wykorzystywane s ą odpady głównie z rolnictwa Zwi ązku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego « Czyste i przetwórstwa Ŝywno ści. Środowisko » na lata 2004 - 2007, z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2008 - 2011”. 5.7.3. Analiza aktualnej sytuacji w sektorze odpadów Wykorzystuj ąc wy Ŝej wymienione opracowanie, niebezpiecznych poni Ŝej ogólnie scharakteryzowano aktualny stan gospodarki odpadami w sektorze komunalnym i w Na podstawie wydanych w latach 1999 - 2004 decyzji sektorze gospodarczym oraz przedstawiono ogólnie administracyjnych na terenie gminy Grunwald zezwolono planowan ą organizacj ę gospodarki odpadami na terenie na wytwarzanie ł ącznie 0,50 Mg odpadów gminy Grunwald. niebezpiecznych rocznie. Dane obejmuj ą wytwórców odpadów niebezpiecznych, którzy posiadaj ą uregulowan ą 5.7.1. Analiza aktualnej sytuacji w sektorze odpadów prawnie gospodark ę tymi odpadami. Cz ęść tych odpadów komunalnych wykorzystano gospodarczo, cz ęść unieszkodliwiono w inny sposób ni Ŝ składowanie, cz ęść przekazano do Na terenie gminy wytworzono w 2002 roku 1 338,2 Mg składowania, spora cz ęść była tymczasowo gromadzona stałych odpadów komunalnych (jest to masa szacunkowa, na terenie zakładów w celu pó źniejszego przekazania do obliczona na podstawie jednostkowych wagowych wykorzystania lub unieszkodliwienia. Do tych odpadów wska źników). nale Ŝą przede wszystkim: Na terenie gminy gromadzenie odpadów odbywa si ę w - odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe - metalowych pojemnikach głównie SM 110 (szt. 498) i SM 0,5 Mg/rok, 1100 (szt. 35). - odpady komunalne segregowane i gromadzone Zbiórk ą odpadów komunalnych jest obj ętych około selektywnie (z wył ączeniem podgrupy 15 01) - 0,004 55% ludno ści. Ogólna masa odpadów zebranych Mg/rok. wyniosła: 405 Mg w roku 2002 i 390 Mg w roku 2003. Podstawowym sposobem post ępowania z zebranymi Na terenie gminy, w Mielnie zgromadzone zostały odpadami jest ich unieszkodliwianie poprzez składowanie. odpady niebezpieczne, stanowi ące agrochemikalia i Odpady komunalne powstaj ące na terenie gminy groma- środki ochrony ro ślin I i II klasy toksyczno ści dzone s ą na składowisku w Rudnie (gmina Ostróda). (przeterminowane środki ochrony ro ślin, opakowania po Składowisko w Rudnie stanowi miejsce przyszłej bazy, na nich). której oparta zostanie gospodarka odpadami na terenie Na terenie gminy Grunwald brak jest podmiotów Zwi ązku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste uprawnionych do utylizacji odpadów niebezpiecznych. Środowisko”. Wszystkie instalacje, które unieszkodliwiaj ą odpady, Pewna cz ęść odpadów, jest „zagospodarowywana” w znajduj ą si ę poza terenem gminy. sposób niedozwolony i trafia do środowiska w sposób Do odpadów niebezpiecznych, wymagaj ących niekontrolowany (np. jest deponowana na „dzikich szczególnych zasad post ępowania, mi ędzy innymi nale Ŝą : wysypiskach”, jest spalana w lokalnych paleniskach). odpady zawieraj ące PCB, odpady olejowe, baterie i Na terenie gminy na czas sporz ądzania planu akumulatory, odpady zawieraj ące azbest, pestycydy, gospodarki odpadami nie została podj ęta selektywna zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne, wycofane z zbiórka odpadów (szkło, tworzywa sztuczne, papier). eksploatacji pojazdy, odpady medyczne.

5.7.2. Analiza aktualnej sytuacji w sektorze odpadów 5.7.4. Planowana organizacja gospodarki odpadami gospodarczych Głównym i podstawowym celem do uzyskania w W latach 1999 - 2004 Starostwo Powiatowe w gospodarce odpadami i uj ętym w „Planie gospodarki Ostródzie wydało pozwolenie podmiotom gospodarczym, odpadami...” jest stworzenie nowoczesnego, sprawnego organizacyjnie systemu unieszkodliwiania odpadów Dziennik Urz ędowy - 3962 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 komunalnych, odpadów podobnych do komunalnych, w problemowymi i niebezpiecznymi (np. padlina, osady tym odpadów niebezpiecznych i problemowych ściekowe, odpady niebezpieczne w strumieniu znajduj ących si ę w strumieniu odpadów komunalnych. odpadów komunalnych zmieszanych), Stworzenie takiego systemu nale Ŝy do obowi ązku samorz ądu terytorialnego. Planowany system gospodarki 8) do programu organizacji gospodarki odpadami odpadami powinien zapewni ć odbiór i unieszkodliwienie, powinny by ć wł ączone programy edukacji ekologicznej zgodnie z obowi ązuj ącym prawodawstwem, odpadów społeczno ści, selektywnej zbiórki odpadów oraz komunalnych, zarówno z sektora komunalnego jak i finansowy - tworzenia środków własnych. gospodarczego, oraz odpadów niebezpiecznych i innych ni Ŝ niebezpieczne, pochodz ących przede wszystkim z Planowana jest realizacja przedsi ęwzi ęcia polegaj ąca małych jednostek gospodarczych, które z punktu na porz ądkowaniu gospodarki odpadami na terenie prawnego nie s ą zobowi ązane do posiadania decyzji dziesi ęciu Gmin Zwi ązku poprzez wprowadzenie administracyjnej, zezwalaj ącej na wytwarzanie odpadów. selektywnej zbiórki odpadów u źródła, budow ę Zakładu Planowana organizacja gospodarki odpadami na Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych wraz z lini ą terenie gminy Grunwald powi ązana b ędzie z tworzonym segregacji oraz nowoczesnymi kwaterami składowiska, systemem gospodarki odpadowej w obszarze Zwi ązku przy jednoczesnym prowadzeniu działa ń w zakresie Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste edukacji ekologicznej dotycz ącej gospodarowania Środowisko”. odpadami. Przy tworzeniu systemowych rozwi ąza ń gospodarki Planowany Zakład Unieszkodliwiania Odpadów odpadami nale Ŝy wzi ąć pod uwag ę nast ępuj ące problemy, Komunalnych powstanie w Rudnie - w rejonie i na bazie które powinny by ć rozwi ązane przez now ą organizacj ę terenu istniej ącego składowiska. Obsługiwał on b ędzie gospodarki odpadami: dziesi ęć Gmin Zwi ązku „Czyste Środowisko”. Na terenie istniej ącego składowiska w Rudnie powstanie sortownia, 1) nale Ŝy stworzy ć systemowo-prawne mo Ŝliwo ści zbiórki kompostownia oraz miejsca składowania odpadów. Nowe odpadów od wszystkich wytwarzaj ących odpady, składowisko b ędzie uszczelnione, a odcieki zbierane b ędą do szczelnego zbiornika. 2) ze wzgl ędów racjonalnych, ekonomicznych, a tak Ŝe formalno-prawnych konieczne jest zmniejszenie W stosunku do niektórych rodzajów odpadów, strumienia odpadów komunalnych deponowanych na znajduj ących si ę w strumieniu odpadów komunalnych, w składowisku poprzez wprowadzenie segregacji i Krajowym Planie Gospodarki Odpadami zostały okre ślone rozwini ęcie selektywnej zbiórki odpadów, procentowe poziomy odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów poza składowiskiem, które zało Ŝono równie Ŝ w 3) pilne jest wyodr ębnienie strumienia odpadów „Planie gospodarki odpadami...”. Nale Ŝą do nich: odpady niebezpiecznych z ogólnego strumienia odpadów ulegaj ące biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady komunalnych zmieszanych i odpadów z sektora wielkogabarytowe, odpady budowlane, odpady gospodarczego oraz stosowne zagospodarowanie niebezpieczne (wytwarzane w grupie odpadów tych odpadów, komunalnych).

4) w ramach zmniejszenia strumienia odpadów W Planie Gospodarki Odpadami dla Zwi ązku Gmin deponowanych na składowisku celowe jest Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko”, poza zagospodarowanie wydzielonej frakcji organicznej okre ślonym wy Ŝej, przedstawiono: odpadów, a tak Ŝe odpadów zielonych, - cele do osi ągni ęcia w gospodarce odpadami - zadania 5) powinna by ć podj ęta „minimalizacja zagro Ŝeń strategiczne obejmuj ące okres co najmniej 8 lat, środowiska powodowanych przez odpady”. Celami - harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć na okres strategicznymi w tym zakresie powinny by ć: czterech lat i ich finansowanie, - sposób monitoringu i oceny wdra Ŝania planu, - likwidacja i rekultywacja nieczynnych miejsc - oddziaływanie planu na środowisko wraz z ocen ą składowania odpadów oraz tzw. „dzikich wysypisk”; oddziaływania składowiska w Rudnie na środowisko - przeciwdziałanie powstawaniu nowych, (aktualnie i po realizacji planu), nielegalnych składowisk oraz minimalizacja stopnia - źródła finansowania przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z wyst ępowania odpadów rozproszonych gospodark ą odpadami. (za śmiecania środowiska); - minimalizacja ilo ści powstaj ących odpadów i 5.8. Pozostałe zasoby naturalne i ich eksploatacja zmniejszenie ich toksyczno ści; - zakaz dowozu odpadów spoza województwa za 5.8.1. Kopaliny, wyrobiska eksploatacyjne i wyj ątkiem powstałych w powiatach o ściennych i poeksploatacyjne przeznaczonych do recyklingu; - działania prawno-administracyjne w zakresie Na obszarze gminy Grunwald wyst ępuj ą zło Ŝa kopalin „minimalizacji zagro Ŝeń środowiska pospolitych, które maj ą zastosowanie w budownictwie i powodowanych przez odpady”; rolnictwie. Na obszarze gminy udokumentowane zostały - optymalne zagospodarowanie odpadów; trzy zło Ŝa kruszywa naturalnego. Ponadto wst ępnie rozpoznano zło Ŝa torfów. W ramach wykonanej w 1996 6) oprócz wzgl ędów zwi ązanych z ochron ą środowiska, „Inwentaryzacji złó Ŝ surowców mineralnych woj. wła ściwa b ędzie optymalizacja lokalizacyjna obiektów olszty ńskiego z uwzgl ędnieniem ochrony środowiska. gospodarki odpadami (zakładu utylizacji odpadów Gmina Grunwald” (1996 r.), wytypowano 8 obszarów komunalnych) w celu minimalizacji kosztów transportu prognostycznych (spodziewanego) wyst ępowania kredy odpadów, jeziornej oraz 3 obszary prognostyczne wyst ępowania kruszywa naturalnego (w tym jedno wst ępnie 7) w przyszłej organizacji gospodarki odpadami powinny udokumentowane). znale źć si ę rozwi ązania post ępowania z odpadami Dziennik Urz ędowy - 3963 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Kruszywo naturalne na powierzchni 193,8 ha. Najwi ększe torfowiska gminy le Ŝą w dolinie rzeki Drw ęcy i w rejonie Domkowo - Zasoby i stan zagospodarowania trzech Frygnowo. Na terenie gminy Grunwald wyst ępuj ą udokumentowanych złó Ŝ przedstawia si ę nast ępuj ąco: nast ępuj ące typy torfowisk: niskie - 19, przej ściowe - 8, wysokie - 1, mieszane - 3. - zło Ŝe „Mielno” udokumentowane zostało w 2002 roku Pod wzgl ędem jako ści charakterystyka torfów jest w kat. C 1 o zasobach bilansowych bez filarów nast ępuj ąca: niemal wszystkie torfy, zalegaj ące we ochronnych 325,3 tys. ton. Powierzchnia zło Ŝa wynosi wspomnianych torfowiskach mog ą by ć przydatne jako niecałe 2 ha, a mi ąŜ szo ść od 3,2 m do 11,1 m. Zło Ŝe torfy rolnicze, cz ęść jako torfy ogrodnicze, a cz ęść tak Ŝe jest eksploatowane na podstawie koncesji wydanej jako torfy lecznicze (borowiny) - pod warunkiem spełnienia przez Starostwo Powiatowe w Ostródzie, wymogów sanitarnych. Jednak znaczna cz ęść złó Ŝ torfu znajduje si ę na - zło Ŝe „Pawłowo - Mielno” w cz ęś ci le Ŝy na terenie obszarach obj ętych prawnymi formami ochrony przyrody, gminy Olsztynek. Udokumentowane zostało co ogranicza mo Ŝliwo ść eksploatacji kopaliny. dokumentacj ą geologiczn ą w kategorii C 2 w 1981 r. Podstawowe zmiany w środowisku zwi ązane z Zasoby zło Ŝa wynosz ą: - 5 665 tys. ton zasobów eksploatacj ą kopalin pospolitych, to zmiana rze źby terenu bilansowych bez filarów ochronnych; - 339 tys. ton i degradacja pokrywy glebowej. W gminie skala tych zasobów bilansowych w filarach ochronnych; - 2 395 zmian jest niewielka. zasobów pozabilansowych. Powierzchnia zło Ŝa wynosi Eksploatacja kopalin nastr ęcza pewnych problemów, z 40 ha, mi ąŜ szo ść od 2 m do 15,5 m ( średnio 6,4 m). których najwa Ŝniejsze to: Zło Ŝe nie było do tej pory eksploatowane. Zło Ŝe - brak pełnego udokumentowania zasobów kopalin, poło Ŝone jest na obszarze chronionego krajobrazu, - niekorzystne, trwałe przekształcanie krajobrazu, - nielegalne pozyskiwanie kopalin; bez posiadania - zło Ŝe Rychnowo udokumentowane zostało kart ą koncesji, a wi ęc w sposób nie odpowiadaj ący sztuce rejestracyjn ą w 1988 roku. Jego geologiczne zasoby wydobycia, psuj ący zło Ŝe, naruszaj ący zasady ochrony wynosiły wtedy 1,6 mln ton. W latach środowiska, pozostawiaj ąc wyrobisko bez rekultywacji, dziewi ęć dziesi ątych zło Ŝe było eksploatowane. Obecnie - lokalizacja złó Ŝ, szczególnie torfu i kredy na terenach o jego eksploatacja została zaniechana. Aktualne zasoby du Ŝej warto ści przyrodniczej, a wi ęc konfliktogennych zło Ŝa wykazane w Krajowym Bilansie Zasobów Kopalin (organizacje ekologiczne - podmioty eksploatuj ące). (wg stanu na 31.I.2001) wynosz ą 1 473 tys. ton. Zło Ŝe poło Ŝone jest w czterech Na obszarze gminy jedynym zło Ŝem dla którego oddzielnych polach. Powierzchnia jego wynosi 21,5 ha, eksploatacja jest prawnie przes ądzona (ustanowiono średnia grubo ść nadkładu 0,8 m, średnia mi ąŜ szo ść 4,4 obszar górniczy i wydano koncesj ę na jego eksploatacj ę) m, średnia zawarto ść pyłów 2,7 %. Dwa pola znajduj ą jest zło Ŝe kruszywa naturalnego „Mielno”. si ę na obszarze chronionego krajobrazu. Prawnie nie wykluczona jest tak Ŝe mo Ŝliwo ść uzyskania koncesji na eksploatacj ę złóŜ kopalin Ponadto pracami geologicznymi wykonanymi w poło Ŝonych poza obszarami chronionego krajobrazu. 1990 r. wst ępnie okre ślono wyst ępowanie zło Ŝa kruszywa Dotyczy to cz ęś ci zło Ŝa kruszywa „Rychnowo” (le Ŝą cego naturalnego na obszarze poło Ŝonym na północ od po wschodniej stronie drogi do Gierzwałdu), obszaru Frygnowa. Jego zasoby szacunkowo okre ślono na 678 spodziewanego wyst ępowania zło Ŝa kruszywa le Ŝą cego tys. ton. na północ od Frygnowa oraz obszarów spodziewanego W wyniku wykonanych prac poszukiwawczych na wyst ępowania złó Ŝ kredy jeziornej w rejonie Frygnowa, terenie gminy stwierdzono, Ŝe w rejonie Kalwy i Tymawy Kitnowa i Zapieki. mo Ŝna spodziewa ć si ę wyst ępowania niedu Ŝych złó Ŝ Natomiast udokumentowane zło Ŝe kruszywa kruszywa (o zasobach rz ędu 55-60 tys. m 3. Obydwa naturalnego Pawłowo-Mielno znajduje si ę na obszarze tereny le Ŝą na obszarze chronionego krajobrazu. chronionego krajobrazu i w zwi ązku z tym jego eksploatacja nie jest obecnie mo Ŝliwa. Kreda jeziorna 5.8.2. Zasoby energii odnawialnej Na podstawie analizy dokumentacji torfowiskowych, w ramach inwentaryzacji przeprowadzonej w 1996 roku, Jednym z zało Ŝeń zasady zrównowa Ŝonego rozwoju wytypowano 8 obszarów spodziewanego wyst ępowania jest ograniczanie ilo ści energii pozyskiwanej ze źródeł kredy jeziornej. Najwi ększe zasoby (około 1,6 mln. m 3) konwencjonalnych, głównie spalania kopalin, za ś spodziewane s ą na obiekcie w rejonie Korsztyna. Zasoby zwi ększanie udziału energii odnawialnej. Wzrost udziału pozostałych oszacowano na kilkaset tys. m3. Wi ększo ść z odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo - tych terenów znajduje si ę na obszarze chronionego energetycznym powinien przyczyni ć si ę do poprawy krajobrazu lub w lasach wodochronnych. Poza obszarami efektywno ści wykorzystywania i oszcz ędzania zasobów chronionymi znajduj ą si ę trzy obiekty: w rejonie Frygnowa energetycznych oraz do poprawy stanu środowiska. Do o spodziewanych zasobach 426 tys. m 3, w rejonie Kitnowa odnawialnych źródeł energii (OZE) zaliczamy energi ę o spodziewanych zasobach 296 tys. m 3, w rejonie Zapieki wiatru, spadku wody, promieniowania słonecznego, o spodziewanych zasobach 70 tys. m 3. geotermaln ą, biogazu oraz biomasy. Wykorzystanie tych źródeł w skali lokalnej w du Ŝym stopniu uzale Ŝnione jest Torf od polityki pa ństwa w tym zakresie, dost ępno ści technologii i urz ądze ń oraz od warunków lokalnych. Charakterystyki złó Ŝ torfu w gminie dokonano w Obecnie udział OZE w strukturze zu Ŝycia energii „Inwentaryzacji złó Ŝ surowców mineralnych...” (1996), na pierwotnej w Polsce wynosi ok. 5%. Planuje si ę podstawie informacji z bazy danych IMUZ w Falentach. systematyczne zwi ększanie tej warto ści (do 2012 roku Na terenie gminy zinwentaryzowano 31 torfowisk, powinien osi ągn ąć wielko ść 7%, a w 2020 r. - 12%). które s ą perspektywiczne dla udokumentowania złó Ŝ torfu. Obecnie w Polsce w śród źródeł odnawialnych dominuje Łączne zasoby szacunkowe torfu wynosz ą 4149 tys. m 3, biomasa, której udział w śród OZE przekracza 98%. Dziennik Urz ędowy - 3964 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Energetyka wodna dostarcza niespełna 2% energii - siłownie te wytwarzaj ą silne pole elektromagnetyczne odnawialnej. Pozostałe źródła maj ą w bilansie ilo ści co powoduje wpadanie w turbiny w ędruj ących ptaków; produkowanej energii jak dot ąd znaczenie marginalne. W - drgania gruntu powodowane przez wiatraki mog ą by ć polskich realiach rola biomasy b ędzie dalej rosła. Mo Ŝliwe odczuwalne nawet w znacznym oddaleniu. jest zwi ększanie energii wiatrowej. Bior ąc pod uwag ę realia ogólnokrajowe oraz warunki W rejonie gminy Grunwald wykorzystywanie lokalne gminy Grunwald w perspektywie mog ą mie ć odnawialnych źródeł energii ma charakter jedynie lokalny. zastosowanie na terenie gminy (równie Ŝ lokalnie, głównie Do nich nale Ŝy wykorzystywanie materiału drzewnego na na terenach budownictwa jednorodzinnego) kolektory cele ciepłownicze. Wykorzystywanie drewna na cele słoneczne (wykorzystuj ące do podgrzewania wody grzewcze ma miejsce przede wszystkim w budownictwie promienie słoneczne), pompy cieplne (wykorzystuj ące jednorodzinnym, w gospodarstwach, w których do ść energi ę niskotemperaturow ą skumulowan ą w środowisku powszechne staje si ę ogrzewanie z wykorzystaniem naturalnym - w ziemi, wodzie do celów grzewczych) oraz kominków oraz instalacji z piecami na drewno. Brak jest powinno dalej wzrasta ć wykorzystywanie drewna do celów jednak pełnej informacji na temat ilo ści i mocy energetycznych. zainstalowanych urz ądze ń grzewczych. To pozytywne Aby zwi ększy ć dotychczasowy udział OZE w ogólnej zjawisko, szczególnie w kontek ście spalania przez strukturze zu Ŝycia energii pierwotnej niezb ędne jest wła ścicieli domów ró Ŝnego typu odpadów powoduj ących stworzenie korzystnego dla przyszłych inwestorów znaczne zanieczyszczenie powietrza w okresie zimowym. systemu promocyjno - finansowego, który zwi ększyłby zainteresowanie zakupu urz ądze ń wykorzystuj ących W energetyce wodnej obserwujemy stagnacj ę. energi ę ze źródeł odnawialnych. Obecnie koszt zakupu Powodem jest brak stabilnej polityki odbioru energii, przy urz ądze ń wykorzystuj ących energi ę ze źródeł du Ŝych kosztach uruchamiania i eksploatacji elektrowni odnawialnych (kolektory słoneczne, pompy cieplne itp.) oraz znacznych rozmiarach oddziaływania na środowisko. jest nadal wysoki, a mo Ŝliwo ści finansowe, o przeci ętnych Tam gdzie siłownie mogłyby funkcjonowa ć nakłada si ę dochodach ludzi, s ą małe. obowi ązek budowy urz ądze ń umo Ŝliwiaj ących migracj ę ryb, co pogarsza rentowno ść i powoduje brak 5.8.3. Racjonalizacja zu Ŝycia materiałów, wody i zainteresowania ze strony potencjalnych inwestorów. energii Wykorzystywanie energii wodnej ma zwolenników i przeciwników. W śród podnoszonych zarzutów przez Zmniejszanie si ę ogólnej ilo ści zasobów naturalnych: ekologów jest zbyt powa Ŝna ingerencja w środowisko, kopalin, czystej, pitnej wody itp., staje si ę faktem. Jest to która powoduje: tylko jeden z istotnych czynników gospodarki zasobami - stwarzanie barier ekologicznych (redukcja poprzez naturalnymi, drugim nie mniej wa Ŝnym jest problem budow ę przepławek wydaje si ę niewystarczaj ąca), zanieczyszczenia środowiska. Aby ograniczy ć tempo - zmiana charakteru cieku wi ąŜą ca si ę z drastycznym uszczuplania zasobów i nie dopu ści ć do drastycznego spadkiem warto ści przyrodniczej i bioró Ŝnorodno ści na pogarszania si ę obecnego standardu Ŝycia ludno ści oraz obszarze cofki, szczególnie w odniesieniu do biocenoz dost ępno ści do zasobów naturalnych, konieczna staje si ę reofilnych, racjonalizacja ich zu Ŝycia. Jest to jeden z zasadniczych - obni Ŝenie estetyki krajobrazu, wymogów nowoczesnej polityki ekologicznej. Osi ągni ęcie - niekorzystne zmiany poziomu wód gruntowych na tego zało Ŝenia jest mo Ŝliwe poprzez realizacj ę obszarze wyst ąpienia drenacji, nast ępuj ących przedsi ęwzi ęć : - pogarszanie parametrów fizyko-chemicznych wody - poprawa jako ści wód powierzchniowych, (cho ć nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe w tym temacie istniej ą te Ŝ - radykalne zmniejszenie zu Ŝycia wody, szczególnie w pogl ądy przeciwne), przemy śle, - powa Ŝne zagro Ŝenie w przypadku wyst ąpienia awarii - ograniczenie materiałochłonno ści, lub katastrofy budowlanej. - racjonalizacj ę zuŜycia energii. Działania które powinny by ć podj ęte, aby mo Ŝliwe było Na terenie gminy Grunwald uruchomiona zostanie w osi ągni ęcie zało Ŝonych celów to: 2004 roku mała elektrownia wodna w Zybułtowie na rzece - rozszerzenie monitoringu wód powierzchniowych Marózka o mocy 10 kW. (cz ęstotliwo ści, zakresu bada ń), - nakładanie obowi ązku rejestracji zu Ŝycia wody w Zupełnie nie istnieje w gminie energetyka wiatrowa. pozwoleniach wodno - prawnych na pobór wód do celów Potencjalne mo Ŝliwo ści s ą, szczególnie na terenach przemysłowych, skonfigurowanych jak np. rejon Wzgórz Dylewskich. Tam - eliminowanie przypadków marnotrawstwa wody, jednak istnienie Parku Krajobrazowego ogranicza - wykorzystanie, w miar ę mo Ŝliwo ści np. w przemy śle, lokalizacj ę wiatraków. Z lokalizacj ą siłowni wiatrowych wody gorszej jako ści, zamiast wody pitnej, wi ąŜą si ę nast ępuj ące zagro Ŝenia: - wprowadzenie administracyjnych ogranicze ń w - nowoczesne wiatraki o mocy rz ędu 2 MW i średnicy wykorzystywaniu wody pitnej (np. zakaz u Ŝywania wody ok. 20 m s ą budowlami du Ŝymi, w dodatku stawianymi pitnej do nawodnie ń w rolnictwie, w uprawach najcz ęś ciej w skupieniach, tzw. fermach, wi ęc mog ą w ogrodniczych), znacz ącym stopniu oddziaływa ć na krajobraz, za ś - szeroko poj ętą ochron ę zasobów wodnych, tereny gdzie ich lokalizacja jest planowana s ą - wspieranie stosowania zamkni ętych obiegów wody najcz ęś ciej chronione jako parki krajobrazowe albo oraz wtórnego wykorzystania ścieków mniej obszary chronionego krajobrazu; zanieczyszczonych, - poziom hałasu wytwarzany przez obracaj ący si ę wirnik - znacz ący wzrost odzysku surowców wtórnych, jest znaczny i mo Ŝe przekracza ć 100 dB (poziom silnika - popularyzacja technologii energooszcz ędnych, samolotu odrzutowego), co w pobli Ŝu terenów - stosowanie nowoczesnych technologii i surowców zabudowanych powodowa ć du Ŝą uci ąŜ liwo ść , a w przyjaznych środowisku, konsekwencji liczne konflikty społeczne; - zmniejszanie strat energii podczas przesyłu, Dziennik Urz ędowy - 3965 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

- wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w Kompleks Ŝytni bardzo dobry o III i IVa klasie bilansie energetycznym miasta, bonitacyjnej zajmuje znaczn ą powierzchni ę (24,2 % - promowanie transportu publicznego, powierzchni gruntów ornych). W skład tego kompleksu - termoizolacja budynków, wchodz ą gleby l Ŝejsze, do ść uniwersalne, gdy Ŝ plonuj ą na - stosowanie instalacji wysokosprawnych. nich dobrze prawie wszystkie ro śliny uprawne. W składzie gatunkowym przewa Ŝaj ą piaski gliniaste mocne 5.9. Ochrona gleby zalegaj ące na gł ęboko ści około 1 m na glinie lekkiej. Wyst ępuj ą równie Ŝ piaski gliniaste lekkie pod ścielone 5.9.1. Charakterystyka gleb i ich u Ŝytkowanie glin ą na gł ęboko ści 50 cm oraz pył zwykły w całym profilu glebowym. Na terenie gminy du Ŝe powierzchnie tego Gleba, to wierzchnia warstwa ziemi przekształcona w kompleksu wyst ępuj ą w okolicy wsi Kiersztanowo, wyniku ró Ŝnorodnych zabiegów agrotechnicznych, Szczepankowo, Łodwigowo, Marcinkowo, Dylewo, Lubian. przydatna rolniczo. Kompleks Ŝytni dobry w klasie bonitacyjnej IV zajmuje W gminie Grunwald skałami glebotwórczymi s ą osady najwi ększ ą powierzchni ę w śród gruntów ornych - 32,2 %. czwartorz ędowe zlodowacenia bałtyckiego (stadium W jego skład wchodz ą gleby l Ŝejsze ni Ŝ w kompleksie pomorskie). Dominuj ą utwory lodowcowe tj. gliny, piaski i czwartym, wra Ŝliwsze na susz ę i mniej zasobne w głazowiska oraz wodno - lodowcowe: piaski, Ŝwiry, pyły i składniki pokarmowe. S ą to gleby Ŝytnio - ziemniaczane. iły. Skład gatunkowy jest do ść zró Ŝnicowany z przewag ą UŜytki rolne zajmuj ą powierzchni ę 12,9 tys. ha, co piasku gliniastego zalegaj ącego na gł ęboko ści 100 cm na stanowi przeszło 70 % powierzchni gminy. Na obszarze glinie lekkiej. województwa warmi ńsko-mazurskiego powierzchniowy Wyst ępuje równie Ŝ piasek gliniasty lekki pod ścielony udział u Ŝytków rolnych wynosi 54 %. Grunty orne na piaskiem słabogliniastym oraz piaski gliniaste lekkie terenie gminy zajmuj ą 76 % powierzchni u Ŝytków rolnych, całkowite. Plonowanie tego rodzaju gleb zale Ŝne jest od a ł ąki i pastwiska - 24 %. rozkładu opadów i sposobu gospodarowania. Du Ŝe Obszar gminy Grunwald charakteryzuje si ę powierzchnie tego kompleksu wyst ępuj ą w okolicach wsi wyst ępowaniem gleb l Ŝejszych, kompleksów Ŝytnich. Wróble, Gierzwałd, Pacółtowo, Zybułtowo, Marcinkowo, Średni punktowy wska źnik jako ści i rolniczej przydatno ści Tymawa. gleb w gminie wynosi 51,9 i jest nieco wy Ŝszy od średniej Kompleks Ŝytni słaby o klasie bonitacyjnej V zajmuje wojewódzkiej (50,1). 24,7 % powierzchni gruntów ornych. Nale Ŝą tu gleby Typologicznie s ą to gleby brunatne wła ściwe i wył ącznie piaszczyste, przepuszczalne, okresowo za wyługowane. W mniejszym procencie wyst ępuj ą gleby suche i ubogie w składniki pokarmowe. Dobór ro ślin jest bielicowe. Dominuj ącym kompleksem jest Ŝytni dobry. wi ęc ograniczony i sprowadza się głównie do Ŝyta i Przewa Ŝa klasa bonitacyjna IV. ziemniaków. W składzie mechanicznym dominuj ą piaski Gleby naj Ŝyźniejsze kompleksu pszennego dobrego, gliniaste lekkie zal ęgaj ące na gł ęboko ści 50 cm na piasku głównie III klasy bonitacyjnej zajmuj ą 10,9% powierzchni słabogliniastym. W mniejszym procencie wyst ępuj ą piaski gruntów ornych. W składzie mechanicznym wyst ępuj ą słabogliniaste na piasku lu źnym, wzgl ędnie piasek gliny lekkie całkowite, lub piaski gliniaste mocne gliniasty lekki w całym profilu glebowym. Kompleks 6 zal ęgaj ące na glinie lekkiej. S ą to Ŝyzne gleby o dobrej najliczniej wyst ępuje w rejonie Mielna, Zapieki, Kitnowa, strukturze, wła ściwych stosunkach wodnych i Domkowa i Rychnowa. wykształconym profilu orno-próchnicznym. Nadaj ą si ę do Kompleks Ŝytni bardzo słaby skupia gleby najsłabsze, uprawy prawie wszystkich ro ślin, a wydajno ść ich jest suche i jałowe nale Ŝą ce do VI klasy bonitacyjnej. Na du Ŝa. Na terenie gminy najwi ększe powierzchnie tych gleb terenie gminy zajmuj ą one 4,1 % ogólnej powierzchni. skupiaj ą si ę w rejonie wsi Frygnowo, Grunwald, St ębark, Skład gatunkowy jest jednorodny. S ą to piaski mniej w rejonie Ulnowa, Pacółtowa, Dylewa, Rychnowa. słabogliniaste zalegaj ące na piasku lu źnym. Gleby tego Kompleks pszenny wadliwy zajmuje tylko 3,4% rodzaju skupiaj ą si ę w rejonie Zapieki i Rychnowskiej powierzchni gruntów ornych i wyst ępuje na zboczach i Woli. szczytach wzniesie ń. Charakteryzuje si ę płytkim Trwałe u Ŝytki zielone na terenie gminy zajmuj ą 7,6 % poziomem orno-próchnicznym, a w okresie wegetacyjnym powierzchni u Ŝytków rolnych. Dominuj ącym kompleksem okresowym niedoborem wilgoci. W składzie gatunkowym jest drugi - 2z skupiaj ący średnie u Ŝytki zielone III i IV przewa Ŝa glina lekka. Gleby te zapewniaj ą średnie plony, klasy bonitacyjnej. W składzie gatunkowym dominuj ą a w latach o niskiej sumie opadów wykazuj ą ich du Ŝą gleby torfowe i mułowo-torfowe. Kompleks ten wyst ępuje obni Ŝkę. Wi ększe obszary tego kompleksu wyst ępuj ą w najliczniej na obszarze gminy w okolicach wsi Rychnowo, rejonie Kiersztanowa, Dylewka, Wróbli. Korsztyn, St ębark, Zapieka, Zybułtowo.

5.17. Klasyfikacja gruntów rolnych na terenie gminy Grunwald (stan na dzie ń 01.01.2000 r.)

UŜytki rolne w klasach Klasa u Ŝytków rolnych Powierzchnia % od ogólnej powierzchni (ha) uŜytków rolnych III 1 367 10,58 IV 7 876 60,97 V 2 870 22,22 VI 629 4,87 grunty nie obj ęte klasyfikacj ą 175 1,35 Ogółem: 12 917 100 źródło: wg. Programu ochrony środowiska powiatu ostródzkiego

Dziennik Urz ędowy - 3966 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

5.9.2. Przeobra Ŝenia gleb Zachodnio - Mazurskiego Obszaru W ęzłowego o znaczeniu mi ędzynarodowym. W hierarchii sieci Gleba, jak ka Ŝde inne środowisko, jest podatna na procesy ekologicznej jest to obszar o najwy Ŝszej randze. degradacji. Degradacja gleb, to proces pogarszania jej Warunki naturalne predysponuj ą wi ększo ść obszarów wła ściwo ści, powoduj ący m.in. zmniejszenie plonowania ro ślin gminy do gospodarki rolnej. Sprzyja temu przede uprawnych, warto ści u Ŝytkowej płodów rolnych, a przede wszystkim dominacja gleb średniourodzajnych, a w cz ęś ci wszystkim rangi ekologicznego funkcjonowania pokrywy glebowo - ro ślinnej w krajobrazie. W ostatnich latach obserwujemy południowo - zachodniej znaczny udział gleb o wysokiej znaczne nasilenie wielu procesów degradacji gleby z udziałem urodzajno ści. człowieka. Główne zagro Ŝenia gleb to: Gleby słabo urodzajne wyst ępuj ą głównie w pasie od - degradacja chemiczna (niewła ściwe stosowanie nawozów Rychnowa do Kitnowa oraz w rejonie Zapieki i w mineralnych i pestycydów) oraz zakwaszenie gleb, południowo - wschodniej cz ęś ci gminy. - degradacja fizyczna (zwi ązana z działalno ści ą górnicz ą, Ograniczenia dla intensywnej produkcji rolnej wynikaj ą z mechanizacj ą rolnictwa, erozj ą, pracami budowlanymi), wyst ępowania na terenie gminy obszarów obj ętych - degradacja przez niewła ściw ą melioracj ę: jednostronne prawn ą ochron ą przyrody i mało odpornych na działalno ść osuszanie oczek śródpolnych, odwadnianie gruntów, brak mo Ŝliwo ści retencjonowania wody (szczególnie jest to dotkliwe ludzk ą (dotyczy głównie jezior). w odniesieniu do wa Ŝnych przyrodniczo kompleksów gleb Tereny atrakcyjne pod wzgl ędem turystycznym hydrogenicznych; znajduj ą si ę głównie w południowo - wschodniej cz ęś ci - skrajnie niekorzystne zabiegi to próby osuszania torfowisk), gminy, w rejonie Mielna i Tymawy oraz w mniejszym - intensyfikacja u Ŝytkowania rolniczego i zagospodarowania stopniu w rejonie miejscowo ści Lubian. Wynika to głównie turystycznego. z wyst ępowania jezior i lasów sosnowych. Ograniczeniem Szczególnie istotne w aspekcie bada ń środowiskowych jest jest zagro Ŝenie eutrofizacj ą jezior, co wymaga działa ń chemiczne zanieczyszczenie gleby metalami ci ęŜ kimi. W głównie w zakresie uporz ądkowania gospodarki wodno - odniesieniu jednak do terenu gminy Grunwald nie jest to istotny problem. Zawarto ść metali ci ęŜ kich w glebie nie przekracza ściekowej. zawarto ści naturalnej, a ilo ść siarki pozostaje w granicach normy. Poło Ŝenie na obszarze w ęzła hydrograficznego Bardzo istotnym czynnikiem jest zakwaszenie gleb. Jest to o (którego konsekwencj ą s ą niedu Ŝe przepływy cieków i tyle wa Ŝne, Ŝe decyduje o jej rolniczej przydatno ści. I jakkolwiek rzeczułek) i w zlewni pojeziernej nie sprzyjaj ą rozwojowi podło Ŝe tego zjawiska jest naturalne (dawne pokrycie przemysłu wodochłonnego. Mała chłonno ść odbiorników ro ślinno ści ą le śną), to brak wapnowania, niewła ściwy dobór ścieków nie sprzyja te Ŝ lokalizowaniu du Ŝych jednostek nawo Ŝenia mineralnego, nawo Ŝenie jednostronne, niemal osadniczych. Poło Ŝenie w zlewni pojeziernej powoduje całkowite odej ście od nawo Ŝenia organicznego, monokultura konieczno ść wysokiego stopnia oczyszczania ścieków i bardzo pogł ębiaj ą niekorzystne zjawisko. Nadmiernie wysoka kwasowo ść powoduje szybk ą migracj ę składników gleby do wód ograniczenia prawne w odprowadzaniu ścieków do wód powierzchniowych i podziemnych. Do podwy Ŝszania kwasowo ści powierzchniowych. przyczyniaj ą si ę zanieczyszczenia przemysłowe i komunikacyjne. Zakwaszenie gleb jest bardzo istotnym problemem w odniesieniu 5.10.1. Szata ro ślinna, lasy do terenu gminy Grunwald - co wynika z danych zebranych przez Stacj ę Chemiczno - Rolnicz ą. Istnieje zatem du Ŝa potrzeba Podstawowym skupiskiem s ą lasy b ędące naturaln ą wapnowania gleb. Nieco lepiej wygl ąda zasobno ść w magnez, a formacj ę roślinn ą. Lasy jako dobro ogólnospołeczne w najlepiej wygl ąda sytuacja w przypadku potasu i fosforu. naszej strefie klimatyczno - geograficznej s ą najbardziej Trzeba niestety podkre śli ć, Ŝe degradacja gleb ma z reguły charakter trwały lub wolno ust ępuj ący. Szczególnie trwałe jest naturaln ą formacj ą przyrodnicz ą kształtuj ącą jako ść Ŝycia zanieczyszczenie substancjami ropopochodnymi lub innymi człowieka, a jednocze śnie zachowuj ącą funkcje niebezpiecznymi. ekologiczne, produkcyjne i społeczne. Funkcje Teren gminy Grunwald jest terenem do ść silnie urze źbionym i ekologiczne to: kształtowanie klimatu, skład atmosfery, o do ść du Ŝej zmienno ści glebowej dlatego te Ŝ, na tym terenie regulacja obiegu wody w przyrodzie, przeciwdziałanie widoczna jest degradacja gleb. Objawia si ę ona w postaci erozji powodziom, lawinom i osuwiskom, ochrona gleb przed wodnej powierzchniowej, polegaj ącej na przemieszczaniu si ę erozj ą i stepowieniem, zachowanie potencjału najurodzajniejszych mas gleby, zwłaszcza w czasie ulewnych biologicznego wielu gatunków i ekosystemów, a tak Ŝe deszczy i roztopów wiosennych. Ogromne masy gleby spływaj ą z wy Ŝszych miejsc i spłycaj ą zbiorniki wodne i dolinki. Cz ęś ciowa ró Ŝnorodno ść krajobrazu i lepsze warunki produkcji dewastacja gleb nast ąpiła w wyniku odwadniaj ących melioracji rolniczej. Funkcje produkcyjne zwi ązane s ą przede rolnych. Negatywny wpływ na gleby maj ą równie Ŝ nieracjonalnie wszystkim z gospodarczym wykorzystywaniem drewna i stosowane nawozy sztuczne i chemiczne środki ochrony ro ślin. innych surowców pozyskiwanych z lasu. Jest to tak Ŝe Degradacj ę pokrywy glebowej powoduje tak Ŝe odkrywkowa rynek pracy i to wcale nie mały. Lasy poprzez tworzenie eksploatacja kopalin pospolitych. korzystnych warunków zdrowotnych i rekreacyjnych, pozwalaj ą na rozwój kultury, nauki i edukacji ekologicznej, 5.10. Ochrona przyrody a tym samym na realizacj ę funkcji społecznej. Dlatego Wyst ępuj ące na obszarze gminy Grunwald tereny, wła ściwa gospodarka le śna jest tak wa Ŝna. cenne ze wzgl ędów przyrodniczych i krajobrazowych, Obszar gminy Grunwald pokryty jest terenami kwalifikuj ą du Ŝe jej powierzchnie do obj ęcia ró Ŝnymi zalesionymi w 21%, kiedy lesisto ść powiatu wynosi formami ochrony. Czynnikami, które determinuj ą 28,5%, a województwa warmi ńsko-mazurskiego 29,3%. bogactwo przyrodniczo - krajobrazowe, s ą: Teren gminy nale Ŝy do słabo zalesionych. Stan ten wynika - ró Ŝne formy w jakich wyst ępuj ą wody powierzchniowe: z do ść du Ŝej Ŝyzno ści gleb, co spowodowało intensywne jeziora, strumienie, rzeki, stawy, cieki wodne, bagienka wylesianie w przeszło ści. śródpolne i śródle śne, Wska źnik lesisto ści jednak nie odzwierciedla w pełni - kompleksy le śne i zadrzewienia śródpolne, faktycznego stanu pokrycia lasami. Jest jedynie - urozmaicona rze źba terenu, odzwierciedleniem tego, co oficjalnie znajduje si ę w - niski poziom uprzemysłowienia, ewidencji gruntów. Jednak Ŝe w ostatnim dziesi ęcioleciu - niski poziom zaludnienia, nast ąpiło naturalne zalesienie du Ŝych areałów gruntów - s ąsiedztwo morza bałtyckiego, odłogowanych, które nie figuruj ą oficjalnie w statystyce - niski poziom urbanizacji, rozproszona zabudowa. ewidencyjnej jako grunty le śne. Podobnie ma si ę kwestia Według koncepcji krajowej sieci ekologicznej EKONET przekwalifikowywania gruntów rolnych zalesianych przez - POLSKA gmina Grunwald poło Ŝona jest w obr ębie Dziennik Urz ędowy - 3967 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 rolników, którzy z ró Ŝnych wzgl ędów jeszcze nie dopełnili Tab. 5.18. Charakterystyka lesisto ści gminy Grunwald formalno ści przeklasowania tych nasadze ń. (2002 r.) Zarz ąd nad lasami gminy sprawuje Nadle śnictwo Powierzchnia gruntów le śnych (ha) Olsztynek z siedzib ą w Olsztynku. W Grunty publiczne Lesisto ść Własno ść Grunty % Ogółem tym Własno ść Teren nadle śnictwa le Ŝy w zlewniach 3 rzek: Wkry, Razem Skarbu prywatne lasy gminy Drw ęcy i Łyny. Wyst ępuje tu 21 jezior, z których Pa ństwa Powiat 51 50 50 najwi ększe to: Wielka D ąbrowa, Maróz i Mielno. Szata 49 967,2 61,8 1 750,0 28,5 ostródzki 779,0 377,7 029,0 ro ślinna jest silnie zró Ŝnicowana. Wyst ępuj ą tu zarówno Gmina 3 3 3 673,8 3 536,5 9,3 128,0 20,0 gatunki o szerokim zasi ęgu geograficznym np. sosna Grunwald 598,3 545,8 zwyczajna jak i gatunki graniczne, których zasi ęg zanika Źródło: Rocznik Statystyczny GUS (2003 r.) na granicy krainy np. buk zwyczajny, jawor, d ąb bezszypułkowy. Nadle śnictwo podzielone jest na dwa Na 3792 ha ogólnej powierzchni gruntów le śnych obr ęby: Grunwald z buczyn ą pomorsk ą i Olsztynek ze gminy lasy prywatne stanowi ą jedynie 3,4%, a grunty świe Ŝym borem sosnowym. Na obszarze Garbu stanowi ące własno ść gminy to jedynie 0,24%, reszta Lubawskiego, który charakteryzuje si ę pagórkowatym gruntów 96,26% to grunty Skarbu Pa ństwa. pojeziernym krajobrazem (z Gór ą Dylewsk ą o wysoko ści Na szczególn ą uwag ę zasługuje Park Krajobrazowy 312 m n.p.m.) w 1994 roku został utworzony Park Wzgórz Dylewskich. Mo Ŝna tam spotka ć wiele gatunków Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich. ro ślin b ędących reliktami przeszło ści i pozostaj ących pod ścisł ą ochron ą gatunkow ą. Do nich nale Ŝy zaliczy ć m.in.: Wyst ępuj ące na terenie gminy kompleksy le śne, malin ę moroszk ę (relikt glacjalny), barwinek pospolity, cis rozmieszczone s ą w wi ększo ści we wschodniej i północnej pospolity, rosiczk ę okr ągłolistn ą, grup ę storczyków oraz cz ęś ci gminy. Nale Ŝą na ogół do kompleksów małych, nie wiele gatunków porostów i mchów spełniaj ących ogromnie przekraczaj ących 200 ha powierzchni. Sporo jest bardzo wielk ą funkcj ę. drobnych kompleksów śródpolnych. Liczne s ą teŜ Z uwagi na nisk ą lesisto ść terenu gminy wskazane jest kompleksy le śne w formie w ąskich smug wyst ępuj ących wska źnik zalesie ń poprawi ć. Konieczno ść zwi ększenia wzdłu Ŝ cieków. Lasy rosn ące w cz ęś ci wschodniej gminy, lesisto ści wynika głównie z poło Ŝenia na w ęź le wzdłu Ŝ doliny Drw ęcy, s ą cz ęś ci ą wi ększego masywu hydrograficznym, poprawy czysto ści wód, zwi ększenia le śnego. miejsc ostoi zwierzyny i atrakcyjno ści turystycznej terenu. Ze wzgl ędów przyrodniczych do zalesiania powinny Struktura siedliskowa jest do ść urozmaicona. by ć przeznaczane grunty rolne o małej przydatno ści Powierzchniowo przewa Ŝaj ą siedliska średnio Ŝyzne: lasu rolniczej (oprócz nieu Ŝytków bagiennych i u Ŝytków mieszanego świe Ŝego i boru mieszanego świe Ŝego, przy łąkarskich), w szczególno ści poło Ŝone na terenach czym ten ostatni dominuje w cz ęś ci północno-wschodniej potencjalnych korytarzy ekologicznych ł ącz ących lasy gminy. Na mniejszych powierzchniach wyst ępuj ą siedliska Wzgórz Dylewskich z masywem le śnym wkraczaj ącym od lasu świe Ŝego i Boru świe Ŝego oraz siedliska wilgotne, wschodu w rejon doliny Drw ęcy. Preferencjami w tym podmokłe, mokre i bagienne. wzgl ędzie powinny te Ŝ by ć obj ęte tereny przy jeziorach Wśród drzewostanów przewa Ŝa sosna, szczególnie w oraz silnie skonfigurowane. cz ęś ci wschodniej gminy. W pozostałej cz ęś ci wyst ępuje W zwi ązku z poło Ŝeniem terenu gminy na obszarze buk, świerk, sosna, brzoza, d ąb i olsza. Teren gminy wododziałowo - źródliskowym, lasy na jej obszarze znajduje si ę w zasi ęgu matecznych mikroregionów spełniaj ą te Ŝ dodatkow ą funkcj ę zmniejszaj ącą nasiennych sosny pospolitej: cz ęść wschodnia w zasi ęgu nieregularno ść przepływów w rzekach. Szczególnie wa Ŝny mikroregionu Napiwodzko - Ramuckiego, a cz ęść w tym wzgl ędzie jest rejon sandru i obni Ŝeń poło Ŝony zachodnia w zasi ęgu mikroregionu sosny Taborskiej. mi ędzy Gierzwałdem, a Zybułtowem. W strukturze wiekowej znaczny udział maj ą klasy Wskazane jest tak Ŝe zalesianie gruntów rolnych młode, aczkolwiek spotyka si ę rozległe obszary innych ni Ŝ wymienione, je Ŝeli zostanie zaniechane ich zajmowane przez starsze drzewostany. uŜytkowanie rolne.

Pod wzgl ędem przydatno ści do celów turystycznych, w 5.10.2. Świat zwierz ęcy wi ększo ści lasy terenu gminy nale Ŝy zakwalifikowa ć jako przydatne. W cz ęś ci wschodniej do ść du Ŝy jest udział Świat zwierz ęcy reprezentowany jest przez ponad lasów atrakcyjnych (siedliska borowe). Mo Ŝliwo ści 62% gatunków Ŝyj ących na terenie kraju. Do siedliskowe obni Ŝaj ą drzewostany młodszych klas wieku najpowszechniej wyst ępuj ących przedstawicieli nale Ŝą (20 - 40 lat) traktowane jako potencjalnie atrakcyjne lub takie gatunki jak: ło ś, jele ń europejski, jele ń sika, daniel, potencjalnie przydatne oraz młodniki i uprawy (0 - 20 lat) - muflon, sarna, dzik. zamkni ęte dla swobodnej penetracji turystycznej. Cz ęść Oprócz zwierzyny łownej wyst ępuj ą drapie Ŝniki: lis terenów le śnych wyst ępuje na siedliskach wilgotnych, (najliczniejszy przedstawiciel), borsuk, kuna domowa i podmokłych, mokrych i bagiennych. S ą to lasy le śna, tchórz. Od dłu Ŝszego czasu powi ększa si ę niekorzystne dla penetracji turystycznej. populacja jenota, który znalazł tutaj bardzo dobre warunki bytowania. Podobnie jak w przypadku jenota Lasy terenu gminy wchodz ą w skład obszaru lasów zaobserwowano bardzo du Ŝy wzrost populacji norki wielofunkcyjnych, tj. spełniaj ących funkcje: ochrony ameryka ńskiej oraz wydry. Liczebno ść populacji tych przyrody, rekreacji i turystyki, produkcji drewna oraz zwierz ąt decyduje o bogactwie lasów i atrakcyjno ści zachowania bazy genetycznej ekotypów sosny. terenu. Charakterystyk ę lesisto ści gminy Grunwald Według danych szacunkowych pochodz ących z przedstawiono w tabeli 5.18. Zarz ądu Okr ęgowego PZŁ w Olsztynie („Program ochrony środowiska powiatu ostródzkiego”) pogłowie poszczególnych gatunków zwierz ąt dzikich przedstawiało si ę nast ępuj ąco - tabela 5.18.

Dziennik Urz ędowy - 3968 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Tab. 5.18. Pogłowie zwierz ąt dzikich na terenie powiatu ostródzkiego i gminy Łukta

Liczebno ść zwierz ąt (szt.) Grupa zwierz ąt Gatunki zwierz ąt w powiecie w gminie* ło ś pojedyncze pojedyncze jele ń szlachetny 1570 110 daniel 220 15 Zwierzyna płowa i gruba sarna 4930 345 dzik 1280 90 jele ń sika pojedyncze pojedyncze muflon 80 6 kuna 550 38 borsuk 470 33 lis 1150 80 Zwierzyna drapie Ŝna i drobna jenot 330 23 norka ameryka ńska 660 46 wydra 303 21 zaj ąc 3050 213 *) Liczebno ść przyj ęto proporcjonalnie do zalesie ń

Nale Ŝy zaznaczy ć, i Ŝ du Ŝy wzrost liczebno ści ssaków - ró Ŝnorodno ści biologicznej, drapie Ŝnych zagra Ŝa równowadze biologicznej, a w - naturalno ści, skrajnych przypadkach tak Ŝe mieszka ńcom (choroby: - cz ęsto ści wyst ępowania (rzadko ść gatunków i siedlisk wścieklizna, świerzbowiec). W ostatnich latach dwukrotnie oraz unikatowo ść ), dokonano masowych szczepie ń lisów przeciw - stopnia zagro Ŝenia wściekli źnie. Dzi ęki temu radykalnie zmalała ilo ść ognisk „obszaru w ęzłowego o znaczeniu mi ędzynarodowym”. wyst ępowania tej gro źnej choroby. Jest jednak negatywna strona takiego post ępowania, bowiem znacz ąco wzrosła Według koncepcji sieci ekologicznej ECONET - liczebno ść populacji, ze wszelkimi tego negatywnym POLSKA, cały obszar obj ęty opracowaniem poło Ŝony jest skutkami. Zmalały dzi ęki temu populacje drobnej w obr ębie Zachodniomazurskiego obszaru w ęzłowego o zwierzyny. znaczeniu mi ędzynarodowym. Tereny gminy stanowi ą Według informacji uzyskanych z nadle śnictw, mi ędzy innymi w wi ększo ści biocentra obszaru w ęzłowego ostatniego wilka w powiecie ostródzkim odstrzelono w - to jest obszary o najwy Ŝszej randze w hierarchii krajowej 1966 roku w nadle śnictwie Stare Jabłonki. Na przestrzeni sieci ekologicznej oraz obszary strefy buforowej ostatnich lat, okazjonalnie w lasach powiatu ponownie biocentrów obszaru w ęzłowego - o drugiej w kolejno ści pojawiaj ą si ę pojedyncze osobniki tego randze w sieci ekologicznej ECONET - POLSKA. charakterystycznego drapie Ŝnika. Węzłowy obszar Zachodniomazurski obejmuje zró Ŝnicowane krajobrazy młodoglacjalne, zawieraj ące Bardzo wa Ŝnym elementem fauny gminy s ą ptaki. wszystkie typy rze źby i utworów geologicznych, Stanowi ą one liczn ą i stale powi ększaj ącą si ę grup ę. Na wła ściwych w tej strefie oraz górne odcinki rzek Pasł ęki, obszarze gminy spotka ć mo Ŝna: orlika krzykliwego, kani ę Drw ęcy, Łyny i Omulwi spływaj ących w czterech ró Ŝnych rud ą i czarn ą, orła bielika, rybołowa, błotniaka stawowego, kierunkach (w ęzeł hydrograficzny). Obejmuje zbiorowiska bociana białego i czarnego, jastrz ębia, czapl ę siw ą, o szczególnie szerokiej zmienno ści typów. Na obszarze Ŝurawia, kormorana. Na polach i ł ąkach pojawiły si ę tym stwierdzono wyst ępowanie wielu gatunków flory i kuropatwy i ba Ŝanty. Liczni s ą równie Ŝ przedstawiciele fauny gin ących, zagro Ŝonych wygini ęciem i rzadkich w ptaków nocnych z kilkoma gatunkami sów, puchaczem i skali kraju i Europy. uszatk ą oraz puszczykiem na czele. Bogactwo przyrodnicze determinuje równie Ŝ bogactwo Płazy i gady równie Ŝ wyst ępuj ą na obszarze gminy form jego ochrony. I jakkolwiek trudno kategoryzować te Grunwald. W śród przedstawicieli gatunku spotka ć mo Ŝna formy, to najwa Ŝniejsz ą z nich s ą parki narodowe, dalej m. in.: ropuch ę szar ą, zielon ą i paskówk ę, kumaka parki krajobrazowe, rezerwaty, pomniki przyrody, parki nizinnego, traszk ę zwyczajn ą, rzekotk ę drzewn ą Ŝab ę wiejskie (zało Ŝenia parkowe) i dalej ochrona gatunkowa trawn ą, moczarow ą, jeziorn ą i wodn ą. zwierz ąt i ro ślin. Ustawa o ochronie przyrody z 1991 roku Du Ŝa powierzchnia wód sprzyja wyst ępowaniu rozszerzyła zakres ochrony o nowe formy takie jak ró Ŝnych gatunków ryb. Oprócz uwa Ŝanych za gatunki zespoły przyrodniczo - krajobrazowe, stanowiska powszechne, takich jak: sieja, sielawa, szczupak, oko ń, dokumentacyjne czy u Ŝytki ekologiczne. Do form ochrony leszcz, sandacz, jazgarz, kr ąp, karp, kara ś, w ęgorz, kle ń, przyrody na terenie gminy nale Ŝą : park krajobrazowy, ja ź, mi ętus, pło ć, ukleja, ciernik itp., szczególnie cenne s ą obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty, pomniki gatunki w ędrowne, czyli ryby łososiowate - tro ć, pstr ąg przyrody, u Ŝytki ekologiczne, lasy ochronne, gleby potokowy, łoso ś. Sprzyjaj ą temu czyste wody w rzekach chronione, stanowiska archeologiczne. oraz szybki nurt tych cieków wodnych. Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich 5.10.3. Tereny prawnie chronione Powołany rozporz ądzeniem nr 4 Wojewody Teren gminy Grunwald jest bogaty pod wzgl ędem Olszty ńskiego z dnia 4 stycznia 1994 r. Na terenie gminy przyrodniczo - kulturowo - krajobrazowym. Grunwald znajduje si ę cz ęść jego strefy ochronnej. W Koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET - Zasady zagospodarowania terenów PKWD i jego POLSKA, wpisuj ącej si ę w europejski zintegrowany strefy ochronnej zostały ustalone w jego planie ochrony, system ochrony dziedzictwa przyrodniczego, cz ęść gminy który został zatwierdzony rozporz ądzeniem Nr 46 le Ŝy w zasi ęgu najbardziej cennego pod wzgl ędem: Dziennik Urz ędowy - 3969 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Wojewody Olszty ńskiego z dnia 8 czerwca 1998 r. odtworzenia dawnych siedlisk z zachowaniem (Dz. Urz. Woj. Olszt. Nr 12, poz. 163). tradycyjnego typu zabudowy. Obszary parku i jego otuliny w planie jego Strefa KIII - to cz ęś ciowa ochrona krajobrazowa. zagospodarowania przestrzennego zostały podzielone na Obejmuje pozostałe tereny otuliny. Wskazane jest w miar ę strefy o ró Ŝnych walorach przyrodniczych i mo Ŝliwo ści utrzymanie tradycyjnych form u Ŝytkowania. krajobrazowych. Dopuszcza si ę now ą zabudow ę z zachowaniem zasad W kategorii ochrony walorów przyrodniczych ochrony i funkcjonowania otuliny. wyró Ŝniono na terenie PKWD i otuliny cztery strefy (PI, PII, PIII, PIV) i korytarze ekologiczne (E). Na terenie Obszary chronionego krajobrazu gminy Grunwald wyst ępuj ą strefy PI, PIV i E. Strefa P I - to tereny, które zostały zdefiniowane jako Na terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego weszło w obszary o wyró Ŝniaj ących je walorach przyrodniczych. Na Ŝycie nowe rozporz ądzenie Nr 20 Wojewody Warmi ńsko- terenie gminy wyst ępuje na opisanym wy Ŝej „Uroczysku Mazurskiego z dnia 11 kwietnia 2003 r. w sprawie wprowadzenia Dylewo” (PI6) strefa ochronna stanowiska orlika obszarów chronionego krajobrazu. Zgodnie z tym rozporz ądzeniem na terenie gminy Grunwald krzykliwego. Strefa pełni funkcje naukowo-badwcze i obszary chronionego krajobrazu obejmuj ą: obszar otuliny Parku dydaktyczne i jest wył ączona z u Ŝytkowania Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich, rejon dolin: Grabiczka i gospodarczego. Drw ęcy oraz tereny południowo-wschodniej cz ęś ci gminy. Korytarze ekologiczne E - to pasma powi ąza ń Na obszarach chronionego krajobrazu wprowadzone zostały przyrodniczych Parku z otoczeniem. S ą to doliny cieków miedzy innymi nast ępuj ące zakazy: wodnych spływaj ących ze Wzgórz. Na terenie gminy - zakaz lokalizowania nowych przedsi ęwzi ęć zaliczanych do Grunwald obejmuj ą one dolin ę Dylewki i jej lewostronnego przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko dopływu. z wyj ątkiem inwestycji realizuj ących cele publiczne, - dokonywania zmian stosunków wodnych, je śli słu Ŝą innym UŜytkowanie - jako terenów okre ślanych mianem celom ni Ŝ ochrona przyrody i zrównowa Ŝone wykorzystanie nieu Ŝytków rolniczych, oraz w cz ęś ci jako tereny ł ąk i uŜytków rolnych i le śnych oraz gospodarki rybackiej, pastwisk. Pełni ą bardzo wa Ŝną funkcj ę biologiczn ą - likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz powi ązania z ekosystemami terenów s ąsiednich. obszarów wodnobłotnych, Celem działa ń ochronnych jest kształtowanie - wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę krajobrazu naturalnego i rolniczego, utrzymywanie w terenu, z wyj ątkiem obiektów zwi ązanych z zabezpieczeniem najbli Ŝszym otoczeniu cieków zadrzewie ń i zakrzewie ń lub przeciwpowodziowym, trwałych u Ŝytków zielonych. Obowi ązuje mi ędzy innymi - zakaz organizowania rajdów samochodowych i motorowych. zakaz lokalizacji zabudowy poza zwart ą zabudow ą Rezerwaty przyrody jednostek osadniczych z wyj ątkiem rozbudowy siedlisk lub odbudowy nieistniej ących siedlisk kolonijnych w miejscu, Na obszarze gminy Grunwald znajduje si ę jeden gdzie były zlokalizowane. rezerwat przyrody: „Rzeka Drw ęca”. Rezerwat „Rzeka Strefa P IV - to obszary otuliny Parku (poza Drw ęca” ustanowiony został w dniu 27.07.1961 r (Mon. korytarzami ekologicznymi). S ą to tereny o mało Pol. Nr 71 z 1961 r.). Na terenie gminy Grunwald rezerwat urozmaiconej rze źbie, silnie przekształcone przez obejmuje rzeki: Drw ęcę, Grabiczek i Dylewk ę oraz pasy człowieka o du Ŝej antropopresji i mniejszych walorach szeroko ści 5 m wzdłu Ŝ jej brzegów. Rezerwat utworzono przyrodniczych. Na terenie gminy Grunwald strefa ta w celu ochrony środowiska wodnego i ryb w nim zajmuje pozostałe tereny otuliny. U Ŝytkowanie terenów: bytuj ących, a w szczególno ści w celu ochrony środowiska jako rolne, osadnictwa, bazy turystyki pobytowej. Celem pstr ąga, łososia, troci i certy. działa ń ochronnych jest kształtowanie harmonijnego Na terenie rezerwatu zakazuje si ę mi ędzy innymi krajobrazu rolniczego z utrzymaniem mozaiki przegradzania rzek urz ądzeniami uniemo Ŝliwiaj ącymi krajobrazowej z zakrzewieniami i zabagnieniami, rybom swobodny przepływ oraz niszczenia, usuwania renaturalizacja zniekształconych zabagnie ń śródpolnych. oraz eksploatacji ro ślinno ści wodnej a tak Ŝe wycinania Obowi ązuje mi ędzy innymi zakaz lokalizacji zabudowy drzew i krzewów (z wyj ątkami). Na wodach rezerwatu poza zwart ą zabudow ą jednostek osadniczych z płyn ących przez teren gminy Grunwald zabroniony jest te Ŝ wyj ątkiem rozbudowy siedlisk lub odbudowy ruch turystyczny środkami komunikacji wodnej, a tak Ŝe (z nieistniej ących siedlisk kolonijnych w miejscu, gdzie były wyj ątkiem „Czarciego Jaru”) obowi ązuje zakaz połowu ryb zlokalizowane. Dopuszcza si ę odst ępstwa od tej zasady - jakimikolwiek narz ędziami. za zgod ą Dyrekcji Parku. Dopuszcza si ę te Ŝ lokalizowanie Teren rezerwatu projektuje si ę tak Ŝe obj ąć ochron ą w nieuci ąŜ liwych zakładów drobnej wytwórczo ści. ramach sieci NATURA 2000 jako ostoja siedliskowa (nr W kategorii ochrony walorów krajobrazowych PLH280001) o znaczeniu europejskim. wyró Ŝniono na terenie PKWD i otuliny trzy strefy (KI, KII,

KIII). Na terenie gminy Grunwald reprezentowane s ą Pomniki przyrody wszystkie trzy strefy.

Strefa KI - to całkowita ochrona krajobrazowa. Na Zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody „pomnikami s ą terenie gminy Grunwald obejmuje głównie dolin ę rzeki pojedyncze twory przyrody Ŝywej i nieo Ŝywionej lub ich Dylewki. Na terenie strefy wskazane jest utrzymanie skupiska o szczególnej warto ści naukowej, kulturowej, krajobrazu naturalnego lub przywrócenie charakteru do historyczno - pami ątkowej i krajobrazowej oraz niego zbli Ŝonego. Istniej ąca zabudowa winna by ć odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, rewaloryzowana zgodnie z regionalnym charakterem. wyró Ŝniaj ącymi si ę w śród innych tworów, w szczególno ści Wskazane jest niedopuszczenie nowej zabudowy. sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków Strefa KII - to zachowawcza ochrona krajobrazowa. rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, Na terenie gminy Grunwald obejmuje teren na zachód od skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie”. wsi Dylewo. Wskazane jest utrzymanie i przywrócenie Na terenie gminy znajduje si ę 12 sztuk pomników harmonijnego, tradycyjnego krajobrazu kulturowego z przyrody. Stanowi ą je drzewa (6 szt.), aleje drzew (2 szt.) i licznymi elementami krajobrazu naturalnego. Istniejąca głazy (4 szt.), które scharakteryzowano w tabeli poni Ŝej. zabudowa winna by ć rewaloryzowana zgodnie z regionalnym charakterem. Dopuszcza si ę mo Ŝliwo ść Dziennik Urz ędowy - 3970 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Tab. 5.19. Pomniki przyrody na terenie gminy Grunwald (stan 2003 r.)

Rok Nr Opis obiektu Lokalizacja obiektu utworzenia L-ctwo Mielno oddz. 240b (1970); 260 1961 Głaz - granit rapakivi w jarze Drw ęcy L-ctwo Tymawa oddz. 313c (1970); 267 1961 Głaz - granit szary SW brzeg jez. Tymawa 367 1975 2 d ęby (o obwodach 480 i 530 cm) Skraj Pacółtówka, przy drodze do Drw ęcka Rychnowo; teren byłej Ŝwirowni 100 m od drogi 538 1991 Głaz - granitognejs ró Ŝowy grubokrystaliczny do Gietrzwałdu 608 1992 Aleja 140 lip (o obwodach 100-460 cm) Kiersztanowo; przy szosie do Gietrzwałdu Dąb (o obwodzie 390 cm) 609 1992 Pacółtowo; park Modrzew (o obwodzie 360 cm) 852 1996 „Kamie ń Jagiełły” - granit szary Na kraw ędzi jaru, 10 m od W brzegu jez. Łubian 855 1996 Sosna „Gibały” Gibała; 1 km N od szosy nr 7 856 1996 Sosna „Bo Ŝena” Gibała; zachodnie zbocze doliny Drw ęcy „D ębowa Droga” - szpaler 31 d ębów Przy drodze Tymawa - Zybułtowo na odcinku ok. 870 1997 (o obwodach 350-420 cm) 2 km 2 jesiony wyniosłe „Kamil”, „Olga” 929 1999 Korsztyn; park poddworski (L-ctwo Dylewo) (o obwodach 445 i 505 cm) 930 1999 2 lipy drobnolistne (o obwodach 392 i 340 cm) Szczepankowo; lewa strona drogi do Dur ąga źródło: „Program ochrony środowiska powiatu ostródzkiego”

UŜytki ekologiczne kulturowe i wpisane s ą w krajobraz. Według danych zawartych w opracowaniu „ Średniowieczne zało Ŝenia W gminie Grunwald przewiduje si ę utworzenie jednego obronne ziemi ostródzkiej" (za „Programem ochrony uŜytku ekologicznego w otulinie Parku Krajobrazowego środowiska powiatu ostródzkiego”) dotychczas Wzgórz Dylewskich, na północ od Dylewa pod nazw ą zlokalizowane s ą na terenie gminy Grunwald trzy takie „Uroczysko Dylewo”. Celem jego utworzenia jest mała obiekty. Tabela 5.20. przedstawia wykaz tych obiektów na retencja i zachowanie ostoi zwierzyny, w tym miejsca terenie gminy. rozrodu płazów. Tab. 5.20. Wykaz stanowisk archeologicznych obiektów Lasy ochronne obronnych z terenu gminy Grunwald

Do ść znaczna cz ęść lasów obj ętych jest statusem Poło Ŝenie Rodzaj obiektu Grodzisko pruskie ochronnym (lasy grupy I). Zostały one wydzielone w Domkowo planach urz ądzenia gospodarstw le śnych: w („Poga ńska Góra”) Nadle śnictwie Jagiełek według stanu na 1 stycznia 1996 Góry Łubia ńskie Grodzisko pruskie r., a w Nadle śnictwie Olsztynek wg stanu na 1 stycznia Tymawa Zało Ŝenie obronne 2003 r. źródło: „Program ochrony środowiska powiatu ostródzkiego” Są to w przewadze lasy glebochronne na stromych 5.10.4. Zasady gospodarowania na terenach stokach i wodochronne poło Ŝone nad jeziorami, rzekami i chronionych na siedliskach podmokłych i bagiennych. Lokalnie wyznaczone s ą lasy chroni ące środowisko przyrodnicze, w tym ostoje zwierz ąt chronionych. Na obszarach chronionych w my śl ustawy o ochronie przyrody istnieje obowi ązek stosowania si ę do zakazów, Gleby chronione nakazów i zalece ń okre ślonych przez sam ą ustaw ę, a tak Ŝe przez akty prawna miejscowego. Na poziomie Obszarami podlegaj ącymi szczególnej prawnej regionalnym regulacje z tego zakresu s ą zawarte w ochronie z mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i rozporz ądzeniu Nr 87 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego le śnych s ą gleby III klasy bonitacyjnej. Na terenie gminy z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie wprowadzenia zakazów Grunwald zajmuj ą one około 13 % powierzchni w śród dotycz ących obszarów chronionego krajobrazu na terenie gruntów ornych i około 10 % trwałych u Ŝytków zielonych. województwa warmi ńsko-mazurskiego. Zmiana ich u Ŝytkowania w areale powy Ŝej 0,5 ha wymaga Na obszarach obj ętych ochron ą intensywn ą - zgody Ministra. rezerwatow ą, u Ŝytków ekologicznych stosowane s ą zasady okre ślone w dokumentach o utworzeniu Chronione s ą te Ŝ grunty rolne klasy IV, których zmiana rezerwatów oraz w planach ochrony tych obiektów. uŜytkowania w areale powy Ŝej 1 ha wymaga zgody Niezale Ŝnie od tego ka Ŝdy z nich dysponuje regulaminem Wojewody. Na obszarze gminy stanowi ą one około 59 % opartym o ustaw ę o ochronie przyrody. powierzchni gruntów ornych i około 71 % powierzchni Aktami, które doprecyzowuj ą ostateczny kształt s ą trwałych u Ŝytków zielonych. plany przestrzennego zagospodarowania uchwalane Z mocy tej ustawy ochronie podlegaj ą równie Ŝ gleby przez rad ę gmin. pochodzenia organicznego, maj ące do ść znacz ący udział 5.10.5. Zagro Ŝenia dla walorów przyrodniczych wśród trwałych u Ŝytków zielonych. Zmiana ich uŜytkowania wymaga zgody Wojewody. Istniej ą potencjalne zagro Ŝenia dla przedstawionych Stanowiska archeologiczne wy Ŝej walorów przyrodniczych. Zaburzenia powstaj ące w krajobrazie wynikaj ą z niewła ściwej i nieumiej ętnej Obszar gminy jest miejscem wyst ępowania stanowisk gospodarki krajobrazem. Przestrze ń jest niewła ściwie archeologicznych, które maj ą szczególne znaczenie dzielona i degradowana, jak Ŝe cz ęsto zabudowywana przypadkowo, tak pod wzgl ędem lokalizacji jak i Dziennik Urz ędowy - 3971 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 architektury. Problemy finansowe wła ścicieli wymuszaj ą prawidłowo ść stosunków wodnych na obszarach instrumentalne traktowanie poszczególnych elementów poło Ŝonych w ni Ŝszych partiach zlewni. krajobrazu. Działania poprawiaj ące stosunki wodne powinny Podstawowym problemem wła ściwego utrzymania generalnie polega ć na opó źnianiu odpływu wód. wszystkich walorów przyrodniczych jest niedobór środków Zalecanymi działaniami jest zalesianie terenów rolnych i finansowych, który w sposób wyra źny wida ć np. w budowa zbiorników małej retencji. gospodarce le śnej (w tym na zalesienia). Aktualnie na Zagro Ŝenie zanieczyszczeniem wód podziemnych prowadzenie nadzoru nad lasami jest wydatkowanych uŜytkowego poziomu wodono śnego jest szczególnie niecałe 60% środków jakie powinny by ć wydatkowane. mo Ŝliwe w południowo - wschodniej cz ęś ci gminy. S ą to Gospodarka le śna powinna by ć prowadzona w oparciu o obszary o zró Ŝnicowanej izolacji wód podziemnych. nast ępuj ące zasady: powszechnej ochrony lasów, Gospodarka ściekowa na tym terenie powinna opiera ć si ę trwało ści utrzymania lasów, ci ągło ści i zrównowa Ŝonego na odprowadzeniu ścieków do wód powierzchniowych w wykorzystania wszystkich funkcji lasów, powi ększania ramach gminnego systemu gospodarki ściekowej. zasobów le śnych. Aby zapewni ć powszechn ą ochron ę Powinno si ę na tym obszarze unika ć odprowadzania lasów ich wła ściciele s ą obowi ązani do kształtowania ścieków do gruntu. równowagi w ekosystemach le śnych, podnoszenia Podstawowymi odbiornikami oczyszczonych ścieków naturalnej odporno ści drzewostanów poprzez: powinny by ć wody płyn ące. wykonywanie zabiegów profilaktycznych i ochronnych Odprowadzanie oczyszczonych ścieków do gruntu zapobiegaj ących powstawaniu i rozprzestrzenianiu mo Ŝna przewidywa ć w zabudowie rozproszonej, w po Ŝarów, zapobieganie, wykrywanie i zwalczanie oddaleniu od jednostek osadniczych (w zale Ŝno ści od nadmiernie pojawiaj ących i rozprzestrzeniaj ących si ę lokalnych warunków gruntowo-wodnych) i nie powinno organizmów szkodliwych, ochron ę gleby i wód le śnych. ono dotyczy ć południowo - wschodniej cz ęś ci gminy. Generalnie stan lasów prywatnych jest gorszy od Tak Ŝe powinno si ę unika ć stosowania zbiorników stanu lasów pa ństwowych. Przyczyny tego stanu rzeczy bezodpływowych, szczególnie w zabudowie zwartej i w są zło Ŝone, poczynaj ąc od tego, Ŝe istnieje du Ŝa ró Ŝnica południowo - wschodniej cz ęś ci gminy. przeci ętnego wieku drzewostanów i zapasów, poprzez Zagro Ŝeniem dla obszarów cennych przyrodniczo brak fachowego przygotowania wła ścicieli do (ostoi przyrody) i korytarzy ekologicznych mo Ŝe by ć prawidłowego prowadzenia lasu, trudno ści finansowe, głównie nadmierna antropopresja i fragmentacja słabsze siedliska, du Ŝe rozdrobnienie powierzchni, krajobrazu stwarzaj ąca przeszkody dla migracji zwierzyny, stosowanie innych sposobów i priorytetów a tak Ŝe monotypizacja krajobrazu i zwi ązane z ni ą zagospodarowania. likwidowanie śródpolnych zadrzewie ń i podmokło ści. Do zjawisk niekorzystnych nale Ŝy zaliczy ć Zagro Ŝenie dla czysto ści powietrza atmosferycznego rozdrobnienie lasów, widoczne w lasach prywatnych. istnieje w zasadzie tylko w sezonie grzewczym. W Dlatego te Ŝ nale Ŝy d ąŜ yć do tworzenia struktur stosowanych systemach grzewczych zaleca si ę unika ć wielkoprzestrzennych, tj. powi ększa ć istniej ące kompleksy paliwa zanieczyszczonego, w tym głównie w ęgla le śne oraz ł ączy ć mniejsze. Bardzo istotnym kryterium kamiennego i brunatnego oraz koksu. powi ększania obszarów zalesionych jest tworzenie tzw. Szczególnym nadzorem powinno si ę otacza ć obiekty ci ągów ekologicznych dla migruj ącej zwierzyny. Przy uci ąŜ liwe ze swej natury - jak szamba, fermy zwierz ęce realizacji tego zagadnienia nale Ŝy pami ęta ć o czy oczyszczalnie ścieków. konieczno ści ochrony zasobów wód podziemnych. Dotyczy to szczególnie terenów o bardzo słabej izolacji. 5.10.6. Priorytety w ochronie przyrody oraz obszary i Podstawowym instrumentem prowadzenia gospodarki obiekty środowiska przyrodniczego wskazane do le śnej w lasach niepa ństwowych są uproszczone plany ochrony urz ądzenia lasu. S ą to jednak cz ęsto materiały niepełne bądź nieaktualne, dla niektóry obr ębów za ś brak ich Pierwszym nadrz ędnym priorytetem w zakresie zupełnie. Utrudnia to znacznie wła ściw ą gospodark ę ochrony przyrody powinna by ć poprawa stanu czysto ści le śną. Wykonanie planów, jest zadaniem administracji środowiska wodnego rezerwatu na rzece Drw ęca. rz ądowej, niestety nie realizowanym. Zadanie to powinno by ć priorytetowe nie tylko dla Na obszarze gminy Grunwald wyst ępuj ą powierzchnie samorz ądu gminy Grunwald, ale tak Ŝe dla samorz ądów terenu cenne ze wzgl ędów przyrodniczych i wszystkich gmin poło Ŝonych w zlewni tej rzeki. W krajobrazowych oraz wra Ŝliwe na antropopresj ę. porozumieniu wszystkich zainteresowanych gmin Jednym z podstawowych problemów jest stan powinien by ć opracowany program ochrony rzeki Drw ęca czysto ści wód powierzchniowych i zagro Ŝenie ich oraz jej zlewni, a nast ępnie podj ęta jego realizacja. Nie zanieczyszczenia. Wra Ŝliwość wód powierzchniowych podj ęcie programu ochronnego doprowadzi nieuchronnie wynika z poło Ŝenia całej powierzchni gminy w zlewni do dalszego pogorszenia stanu czysto ści środowiska jezior, które z natury maj ą niewielk ą zdolno ść do wodnego rezerwatu. Przedmiotowy program ochronny samooczyszczania - w porównaniu do wód płyn ących. powinien obejmowa ć swoim zakresem wszystkie wody Poło Ŝenie w zlewni pojeziernej powoduje konieczno ść (płyn ące i stoj ące) zwi ązane bezpo średnio lub po średnio z wysokiego stopnia oczyszczania ścieków. Powinno si ę te Ŝ rzek ą Drw ęca oraz ich zlewnie. Powinien obejmowa ć minimalizowa ć dopływy substancji biogennych i zarówno przedsi ęwzi ęcia ograniczaj ące dopływ ładunków organicznych z pól. zanieczyszcze ń z punktowych źródeł, jak i ingerowa ć w Realizowa ć to mo Ŝna poprzez tworzenie wzdłu Ŝ gospodark ę w zlewni, proponuj ąc przedsi ęwzięcia brzegów wód (szczególnie jezior) stref ochronnych z ograniczaj ące dopływ zanieczyszcze ń obszarowych. W trwałej zieleni, a tak Ŝe budow ę buforowych zbiorników ślad za programem powinny i ść , zgodnie z opracowanym wodnych na dopływach jezior. wcze śniej harmonogramem rzeczowo - finansowym, Niewielkie przepływy cieków nie sprzyjaj ą cz ąstkowe i szczegółowe projekty (projekty techniczne, rozcie ńczaniu odprowadzanych ścieków. budowlane). Poło Ŝenie gminy na Garbie Lubawskim stanowi o jej Drugim nadrz ędnym priorytetem powinna by ć wododziałowym charakterze w ęzła hydrograficznego. kompleksowa ochrona obszarów wyst ępowania wód Sposób odpływu wód z tego obszaru wpływa na podziemnych bez izolacji (i nieci ągłej izolacji). Dziennik Urz ędowy - 3972 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Kompleksowa ochrona tych obszarów powinna polega ć wspomagania finansowego lasów prywatnych (z dwóch przede wszystkim na wła ściwie prowadzonej gospodarce źródeł Fundusz Le śny, ARiMR), W praktyce realizacja ściekowej i gospodarce odpadami, odpowiedniej polityce tych planów zale Ŝna jest od wielko ści środków przestrzennej, obejmuj ącej gospodark ę le śną i przyznawanych na ten cel przez Bud Ŝet Pa ństwa. ekologiczn ą gospodark ę roln ą. Ide ą przewodni ą zwi ększenia lesisto ści jest w Trzecim nadrz ędnym priorytetem, ści śle zwi ązanym z pierwszym rz ędzie zalesianie gruntów marginalnych: poprzednimi, powinna by ć ochrona środowiska wód uŜytki rolne klas V i VI, grunty o znacznym nachyleniu powierzchniowych, a zwłaszcza wód jeziornych. (>15%) oraz grunty zdegradowane oraz terenów Czwartym priorytetem powinno by ć zachowanie pojeziernych i wyst ępowania podziemnych wód warto ści przyrodniczych w gminie. Dalszy post ęp w tym podziemnych bez izolacji. Prowadz ąc zalesienia nale Ŝy zakresie wymaga nast ępuj ących działa ń: pami ęta ć o podstawowych celach, zasadach i zadaniach - przeprowadzenie inwentaryzacji walorów szaty zwi ązanych z ochron ą i prowadzeniem gospodarki le śnej, ro ślinnej, w których dominuj ącą rol ę odgrywaj ą: - prowadzenie stałego monitoringu stanowisk gatunków - utrzymanie przynajmniej aktualnego poziomu zagro Ŝonych (identyfikacja przyczyn zagro Ŝenia zalesienia, rzadkich gatunków, eliminacja źródeł zagro Ŝenia), - powi ększenie powierzchni lasów ochronnych - minimalizowanie skutków antropopresji poprzez zwłaszcza na obszarach zbiorników wód podziemnych uwzgl ędnianie ochrony walorów szaty ro ślinnej i świata bez izolacji oraz na terenach wokół jezior i cieków zwierz ąt w miejscowych planach zagospodarowania wodnych, przestrzennego i decyzjach lokalizacyjnych, - ochrona i powi ększanie biologicznej ró Ŝnorodno ści - stosowanie czynnych metod ochrony rzadkich lasów, w tym genetycznej i gatunkowej, gatunków ro ślin (np. koszenie ł ąk, usuwanie gatunków - zachowanie naturalnych ekosystemów le śnych, drzewiastych), - poprawa kondycji lasów prywatnych i innych nie - powi ększenie liczby zwierz ąt obj ętych ochron ą na będących w Zarz ądzie Lasów Pa ństwowych, terenie województwa, - intensyfikacja działa ń na rzecz wykorzystania lasów do - prawne uporz ądkowanie i bardziej rygorystyczne rozwoju edukacji ekologicznej społecze ństwa, traktowanie ochrony brzegów zbiorników wodnych i - wykorzystanie lasów do rozwoju ekoturystyki przy samych jezior; utrzymanie obligatoryjnego zakazu zachowaniu zasad ich ochrony. poruszania si ę łodzi motorowych i skuterów wodnych na Zadania, które nale Ŝy wykona ć, aby mo Ŝna było wybranych jeziorach, cennych pod wzgl ędem wyznaczone cele osi ągn ąć : faunistycznym, - przeprowadzenie działa ń formalno - prawnych pod - wykorzystanie programów rolno-środowiskowych, jako potrzeby zalesie ń, tj. weryfikacji klasyfikacji gruntów, instrumentu ochrony cennych gatunków na terenach wyznaczenie granic polno - le śnych w planach rolniczych, zagospodarowania przestrzennego, opracowanie - kontynuacja i rozszerzanie ochrony czynnej, dokumentacji glebowo - siedliskowej i urz ądzeniowej; obejmuj ącej mi ędzy innymi: - opracowanie planów urz ądzeniowo - le śnych dla lasów - budow ę miejsc l ęgowych (orły, bocian biały, du Ŝe prywatnych i innych nie b ędących w Zarz ądzie Lasów dziuplaki), Pa ństwowych; - odtworzenie i utrzymywanie siedlisk (ptaki wodno- - przebudowa drzewostanów tam gdzie zało Ŝono je błotne), niezgodnie z wymogami siedliskowymi; - wprowadzanie bardziej przyjaznych dla ptaków - wdra Ŝanie na szerok ą skal ę odnowie ń naturalnych; konstrukcji energetycznych - ich lepsze oznakowanie, - typowanie obszarów o wysokich walorach - stała redukcja niektórych drapie Ŝników (lis, norka poznawczych oraz budowa i utrzymanie infrastruktury ameryka ńska) szczególnie w cennych ostojach, słu Ŝą cej celom poznawczo - dydaktycznym i - wzmocnienie pa ństwowej stra Ŝy rybackiej i utworzenie turystycznym; stra Ŝy łowieckiej, - rozbudowa infrastruktury le śnej. - tworzenie i odtworzenie korytarzy ekologicznych. Obszarami postulowanymi do obj ęcia ochron ą prawn ą Niezwykle wa Ŝnym - pi ątym priorytetem, nie tylko w jest u Ŝytek ekologiczny „Uroczysko Dylewo”. ochronie przyrody i środowiska przyrodniczego, ale równie Ŝ i w gospodarce, jest wła ściwa gospodarka le śna i 5.11. Niektóre specyficzne źródła wpływu techniki na zwi ększanie lesisto ści. Dla gospodarki zalesianie jest środowisko przyrodnicze i człowieka jednym z wa Ŝniejszych przedsi ęwzi ęć przyrodniczo - gospodarczych. Oznacza ono inicjowanie procesu 5.11.1. Źródła wibracji lasotwórczego i odtwarzanie le śnego ekosystemu w miejscu, gdzie u Ŝytki rolne nie przynosz ą wła ściwego Na terenie obszaru obj ętego niniejszym opracowaniem efektu ekonomicznego. Coraz liczniej wyst ępuj ące brak jest stałych źródeł wibracji, tj. elementów - urz ądze ń zagro Ŝenie środowiska przyrodniczego i konieczno ść jego mechanicznych, elektromechanicznych, elektroakus- ochrony uzmysławia nam, Ŝe zalesianie nie tylko zwi ększa tycznych i innych, wykonuj ących drgania mechaniczne. istniej ące zasoby le śne, lecz tak Ŝe staje si ę narz ędziem Urz ądzenia takie mog ą okresowo funkcjonowa ć, np. na ochrony przyrody i krajobrazu, wzmacnia i poszerza czas budowy obiektów in Ŝynierskich (ubijanie, utrz ąsanie ochronn ą funkcj ę lasu w stosunku do wody i gleby, za pomoc ą wibratorów betonu, gruntu). ogranicza skutki „efektu cieplarnianego" i przeciwdziała globalnym zmianom klimatu, podnosi walory estetyczne i 5.11.2. Źródła promieniowania jonizuj ącego rekreacyjne środowiska, rekultywuje obszary ska Ŝone i zdegradowane. Zwi ększanie obszaru lasów odbywa si ę Wyst ępuj ące w obszarze obj ętym opracowaniem obecnie w ramach „Programu Zwi ększenia Lesisto ści". promieniowanie jonizuj ące oparte jest przede wszystkim Wśród lasów nowo nasadzonych, w dalszym ci ągu na poziomie radiacji ze źródeł naturalnych, zwi ązanych z przewa Ŝać b ędą lasy sektora pa ństwowego. Zmieniaj ą si ę rozpadem pierwiastków promieniotwórczych naturalnie jednak proporcje, obecnie zalesianie przez osoby wyst ępuj ących w przyrodzie. Zagro Ŝenia w dziedzinie prywatne i LP zaczyna si ę równowa Ŝyć. Jest to wynik promieniowania jonizuj ącego mog ą na obszarze gminy Dziennik Urz ędowy - 3973 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 stwarza ć wył ącznie źródła promieniowania pochodz ące z zewn ątrz. 6.1. Zadania strategiczne - wynikaj ące z programu, w Poza naturalnymi źródłami promieniowania, celu ochrony środowiska znajduj ącymi si ę w glebie, wodzie i powietrzu, wyst ępuj ą tak Ŝe sztuczne źródła promieniowania, które mo Ŝemy W punkcie tym niniejszego opracowania podzieli ć na trzy grupy: przedstawiono zadania strategiczne, jakie powinny by ć - zamkni ęte źródła promieniowania o małej aktywno ści podj ęte (wynikaj ące z niniejszego programu), w celu w szczelnej obudowie u Ŝywane w pracach poprawy stanu czysto ści środowiska przyrodniczego na diagnostycznych; terenie gminy. Proponowane ni Ŝej zadania wynikaj ą z - aparatura rentgenowska; opisanego wcze śniej stanu środowiska naturalnego. - otwarte źródła promieniowania, które znajduj ą si ę w Do głównych, strategicznych zada ń skierowanych w zakładach posiadaj ących materiały izotopowe u Ŝywane celu ochrony i kształtowania środowiska na terenie gminy, do prac naukowych, w pracowniach medycznych. a wynikaj ących z niniejszego programu, nale Ŝą : Na terenie gminy brak jest wy Ŝej wymienionych źródeł. - zadania maj ące na celu popraw ę stanu czysto ści zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, w tym 5.11.3. Źródła promieniowania elektromagnetycznego stanu rzeki Drw ęca - rezerwatu przyrody; - zadania maj ące na celu popraw ę stanu czysto ści Promieniowanie niejonizuj ące zwi ązane jest z powietrza atmosferycznego i klimatu akustycznego; wyst ępowaniem pól elektromagnetycznych. Do głównych - zadania zwi ązane z wła ściw ą organizacj ą gospodarki źródeł powstawania pól elektromagnetycznych nale Ŝą : odpadami, pozwalaj ącą skutecznie chroni ć powierzchni ę - linie elektroenergetyczne i stacje transformatorowe, ziemi i zasoby wód powierzchniowych i podziemnych - obiekty radiokomunikacyjne w tym: stacje nadawcze przed zanieczyszczeniem oraz zadania zwi ązane z radiowe i telewizyjne, stacje bazowe telefonii ochron ą gleby - wymywaniem z gleby składników komórkowej, od Ŝywczych, ochron ą przed erozj ą - zwłaszcza - stacje radiolokacyjne. stromych zboczy w rejonie rynien jeziornych; Istotny wpływ na środowisko maj ą linie i stacje - zadania zwi ązane z ochron ą przyrody o Ŝywionej i elektroenergetyczne o napi ęciach znamionowych równych nieo Ŝywionej o szczególnej warto ści naukowej, co najmniej 110 kV i wy Ŝszych. W celu zabezpieczenia kulturowej, historyczno - pami ątkowej i krajobrazowej; ludzi przed szkodliwym promieniowaniem - zadania pozostałe wynikaj ące z programu. elektromagnetycznym wyznaczane s ą strefy ochronne od linii wysokich napi ęć : 6.1.1. Zadania w celu ochrony zasobów wód - strefa ochronna pierwszego stopnia jest to obszar, powierzchniowych i podziemnych gdzie przebywanie ludzi jest zabronione, z wyj ątkiem osób zatrudnionych przy eksploatacji urz ądze ń; Głównymi kierunkami ochrony zasobów wód - strefa ochronna drugiego stopnia jest to obszar, gdzie powierzchniowych i podziemnych powinno by ć: dopuszczalne jest okresowe przebywanie ludno ści, lecz - poprawa jako ści wód powierzchniowych do stanu zabronione lokalizowanie budynków mieszkalnych. wymaganego przez ich funkcje ekologiczne i u Ŝytkowe; Przez teren gminy przebiega linia napowietrzna - poprawa stosunków wodnych wód powierzchniowych i wysokiego napi ęcia 220 kV relacji GPZ Olsztyn I - GPZ podziemnych, głównie poprzez zwi ększenie regularno ści Włocławek Azoty. Linia ta wymaga strefy wolnej od ich przepływów i zwi ększenia retencji. obiektów kubaturowych, jest to pas terenu w odległości po Jak to wcze śniej wykazano w rozdz. 5, generalnie stan 25,0 m od osi linii. W pasie strefy istnieje mo Ŝliwo ść upraw czysto ści wód powierzchniowych (wód płyn ących i rolnych, szkółek itp. stoj ących) na terenie gminy Grunwald nie jest najlepszy. Na obszarze gminy obiektami radiokomunikacyjnymi, Niemal wszystkie wody płyn ące na terenie gminy maj ą które mog ą mie ć wpływ na środowisko, s ą stacje bazowe charakter źródlany. Ju Ŝ w pierwszych kilometrach biegu telefonii komórkowej. Pole elektromagnetyczne rzek woda wykazuje charakter zanieczyszczony. Wody wyst ępuj ące przy antenach telefonii komórkowej płyn ące, badane w ostatnich latach na stanowiskach mocowanych na kratownicowych masztach wyst ępuje na poło Ŝonych na terenie gminy (rzeka Marózka) oraz na przestrzeni kilkunastu metrów na poziomie zawieszenia pierwszych stanowiskach poło Ŝonych na terenie gminy anteny. Normy techniczne i przepisy aktualnie stosowane Ostróda (rzeki Drw ęca i Grabiczek), stanowiły III klas ę w Polsce, dotycz ące umieszczania anten stacji, czysto ści. Stan czysto ści badanych jezior był nieco lepszy zabezpieczaj ą wymagane odległo ści od miejsc (jeziora: Mielno i Tymawskie). A zatem dla ratowania przebywania ludzi. statusu rezerwatu „Rzeka Drw ęca” i w celu zahamowania post ępuj ącego procesu eutrofizacji jezior konieczne jest 6. ZADANIA GMINY W ZAKRESIE OCHRONY podj ęcie stosownego programu w celu poprawy stanu ich ŚRODOWISKA I ZRÓWNOWA śONEGO ROZWOJU W czysto ści. Program taki, jak to ju Ŝ wcze śniej omawiano, PERSPEKTYWIE KRÓTKO- I ŚREDNIOTERMINOWEJ powinien by ć podj ęty przez wszystkie zainteresowane gminy i opracowywany byłby w warunkach porozumienia Podstawowym warunkiem wła ściwej ochrony zasobów gmin w tym zakresie. środowiska jest ustalenie standardów jako ści środowiska i Podstawowymi celami ochrony wód podziemnych s ą: sposobów ich osi ągania. Te standardy zostały okre ślone - przeciwdziałanie zagro Ŝeniom wpływaj ącym w ró Ŝnych aktach prawnych stanowi ących podstaw ę na obni Ŝenie jako ści wód podziemnych, działania organów i instytucji administracyjno - - wła ściwe zagospodarowanie obszarów kontrolnych. Przepisy te nakładaj ą obowi ązki na ochronnych zbiorników wód podziemnych i emitentów, a w przypadku odst ępstw daj ą instrumenty stref ochronnych uj ęć , a szczególnie uj ęć na pozwalaj ące egzekwowa ć przestrzeganie norm. terenach wyst ępowania zbiorników wód Działaniom ukierunkowanym na ochron ę zasobów podziemnych bez izolacji. środowiska musi towarzyszy ć wła ściwy monitoring tego Dla osi ągni ęcia dwóch, wy Ŝej wymienionych celów środowiska i stosowne post ępowanie na wypadek strategicznych i racjonalizacji gospodarki wodnej nale Ŝy zagro Ŝeń i awarii. przedsi ęwzi ąć nast ępuj ące, ni Ŝej wymienione, działania. Dziennik Urz ędowy - 3974 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Tab. 6.1. Zadania w celu ochrony zasobów wód powierzchniowych i podziemnych

Krótkoterminowy plan działa ń Średnioterminowy program strategiczny (lata 2004 - 2007) (lata 2004 - 2011) Opracowanie programu poprawy stanu czysto ści rzeki Drw ęca i Realizacja zada ń okre ślonych w programie poprawy stanu jej dopływów w celu: czysto ści rzeki Drw ęca i jej dopływów:
rozpoznania i zewidencjonowania punktowych źródeł
opracowanie stosownych projektów jednostkowych i zanieczyszcze ń rzeki, dokumentów niezb ędnych do pozyskania środków na ich
okre ślenia rozmiarów obszarowych źródeł zanieczyszcze ń realizacj ę, rzeki,
realizacja projektów zgodnie z przygotowanym wcze śniej
okre ślenia hierarchii i etapów likwidacji (ograniczenia harmonogramem, wpływu) poszczególnych źródeł zanieczyszcze ń ( źródeł
monitorowanie efektów realizacji projektów. punktowych i obszarowych), Zakładane minimalne efekty poprawy:
przedstawienia programu inwestycyjnego - zakresu i
zmniejszenie ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanych do harmonogramu rzeczowo - finansowego likwidacji wód powierzchniowych w stosunku do stanu z roku 1990: z (ograniczenia wpływu) źródeł zanieczyszcze ń, przemysłu o 50%, gospodarki komunalnej (na terenie miasta,
przedstawienia przedsi ęwzi ęć bezinwestycyjnych, osiedli wiejskich) o 30%, ze spływu powierzchniowego o zmierzaj ących do poprawy stanu czysto ści rzeki, 30%,
okre ślenia prognozy poprawy stanu czysto ści rzeki po
pełna likwidacja zrzutu ścieków surowych, likwidacji (ograniczeniu wpływu) źródeł zanieczyszcze ń.
utworzenie wzdłu Ŝ brzegów rzeki strefy ochronnej. Opracowanie programów poprawy stanu czysto ści jezior Realizacja zada ń okre ślonych w programie poprawy stanu (planów ochrony jezior) w celu: czysto ści jezior:
rozpoznania i zewidencjonowania punktowych źródeł
opracowanie stosownych projektów jednostkowych i zanieczyszcze ń jezior, dokumentów niezb ędnych do pozyskania środków na ich
okre ślenia rozmiarów obszarowych źródeł zanieczyszcze ń realizacj ę, jezior,
realizacja projektów zgodnie z przygotowanym wcze śniej
okre ślenia chłonno ści - dopuszczalnej antropopresji i harmonogramem, uŜytkowania jezior,
monitorowanie efektów realizacji projektów.
wyznaczenia strefy ochronnej jezior i okre ślenie sposobu jej Zakładane minimalne efekty poprawy: zagospodarowania,
zmniejszenie ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanych do
sprecyzowania zasad u Ŝytkowania terenów w zlewniach wód powierzchniowych w stosunku do stanu z roku 1990: z bezpo średnich jezior, przemysłu o 50%, gospodarki komunalnej (na terenie miasta,
okre ślenia hierarchii i etapów likwidacji (ograniczenia osiedli wiejskich) o 30%, ze spływu powierzchniowego o wpływu) poszczególnych źródeł zanieczyszcze ń ( źródeł 30%, punktowych i obszarowych),
pełna likwidacja zrzutu ścieków surowych,
przedstawienia programu inwestycyjnego - zakresu i
utworzenie wokół jezior stref ochronnych. harmonogramu rzeczowo - finansowego likwidacji (ograniczenia wpływu) źródeł zanieczyszcze ń, Uruchomienie procedur formalno - prawnych prowadz ących do
przedstawienia przedsi ęwzi ęć bezinwestycyjnych, ustanowienia stref ochronnych wokół jezior, zgodnie z zmierzaj ących do poprawy stanu czysto ści jezior, opracowanym wcze śniej planem ochrony jezior wyznaczaj ącym
okre ślenia prognozy poprawy stanu czysto ści jezior po stref ę i okre ślaj ącym sposób jej zagospodarowania. likwidacji (ograniczeniu wpływu) źródeł zanieczyszcze ń. Realizacja brakuj ących systemów kanalizacji sanitarnej Zako ńczenie realizacji zadania i oczyszczanie 100% (obowi ązkowo we wszystkich miejscowo ściach powstaj ących ścieków bytowo – gospodarczych w zwodoci ągowanych, w pierwszym rz ędzie na terenach wód wysokosprawnych oczyszczalniach (pełna likwidacja zrzutu podziemnych bez izolacji, na obszarach pojeziernych, w ścieków surowych). zlewniach jezior i rzek rezerwatowych), zako ńczonych wysokosprawnymi oczyszczalniami oraz budowa oczyszczalni przyzagrodowych w zabudowie kolonijnej. Do realizacji tego celu powinien by ć wykonany pilnie gminny program gospodarki ściekowej. Rozbudowa małej retencji (zwłaszcza na obszarze Garbu Lubawskiego), poł ączona z zalesianiem oraz poprawa zdolno ści retencyjnych poprzez odpowiednie rozwijanie retencji naturalnej. Utrzymywanie i odtwarzanie urz ądze ń melioracyjnych. Wdra Ŝanie nowych, niskowodochłonnych technologii oraz Wdra Ŝanie nowych, niskowodochłonnych technologii oraz racjonalizacja zu Ŝycia wody. racjonalizacja zu Ŝycia wody. Uruchomienie procedur formalno - prawnych prowadz ących do ustanowienia obszarów ochrony zbiorników wód podziemnych bez izolacji - stref ochrony po średniej uj ęć wód podziemnych, zwłaszcza w południowo - wschodniej cz ęś ci gminy oraz w miejscowo ściach: Rychnowska Wola, Dylewo, Marcinkowo. Opracowanie programu zalesie ń gruntów nad zbiornikami wód Zalesienia gruntów nad zbiornikami wód podziemnych bez podziemnych bez izolacji izolacji. Likwidacja nieczynnych uj ęć wody (poł ączona z realizacj ą programu gospodarki wodoci ągowej w gminie). Zwi ększenie lesisto ści oraz rozbudowa systemu małej retencji Kontynuacja zwi ększania lesisto ści. na obszarze w ęzła hydrograficznego Garbu Lubawskiego.

Jednym z zasadniczych zada ń w celu ochrony wód systemu kanalizacji sanitarnej, specyfika terenu, rodzaj powierzchniowych i podziemnych przed zagospodarowania przestrzennego, oraz wysokie wymogi zanieczyszczeniem jest zako ńczenie realizacji systemu w zakresie ochrony środow iska wymagaj ą uwzgl ędnienia kanalizacji sanitarnej na terenie gminy, umo Ŝliwiaj ącej w gospodarce ściekowej poni Ŝszych zasad: zebranie i oczyszczenie wszystkich ścieków w - zaleca si ę rozwi ązanie w 1-szym etapie gospodarki wysokosprawnych oczyszczalniach. Przy realizacji ściekowej w miejscowo ściach poło Ŝonych na terenach Dziennik Urz ędowy - 3975 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

bez izolacji od u Ŝytkowych warstw wodono śnych b ądź kryterium ochrony zdrowia) obejmuj ą okre ślenie obszarów izolacji nieci ągłej. Rozwi ązanie to powinno zosta ć przekrocze ń warto ści dopuszczalnych st ęŜ eń i d ąŜ enie do potraktowane priorytetowo ze wzgl ędu na zagro Ŝenie osi ągni ęcia st ęŜ eń poni Ŝej poziomów dopuszczalnych. zanieczyszczeniem u Ŝytkowych warstw wodono śnych, Podstawowym działaniem w tym zakresie jest przede - na terenach jak wy Ŝej nale Ŝy bezwzgl ędnie realizowa ć wszystkim ograniczanie emisji pyłów do powietrza sie ć wodoci ągow ą równolegle z budow ą kanalizacji atmosferycznego ze źródeł spalania paliw. Jak wcze śniej sanitarnej, sygnalizowano, nale Ŝy w miar ę mo Ŝliwo ści i środków - z uwagi na poło Ŝenie du Ŝego obszaru gminy na terenie eliminowa ć lokalne paleniska i kotłownie spalaj ące zlewni pojeziernej winna by ć wykonana kanalizacja nieefektywnie paliwa, modernizowa ć kotłownie i sanitarna zbiorcza, komunikacj ę na obszarach zabudowanych - zwłaszcza - na terenie zlewni pojeziernej, w miejscowo ściach przez eliminacj ę ruchu tranzytowego samochodów z pozbawionych infrastruktury zbiorczej, zaleca si ę terenu zabudowy mieszkalnej (dotyczy to przede realizacj ę sieci wodoci ągowej równolegle z budow ą sieci wszystkim drogi krajowej Nr 7). kanalizacji sanitarnej zbiorczej, Wymagane działania dla klasy A (według kryterium - na terenie Parku Krajobrazowego, oraz jego otuliny ochrony ro ślin) obejmuj ą utrzymanie jako ści powietrza w skanalizowane powinny by ć miejscowo ści, strefie na tym samym lub lepszym poziomie. - nale Ŝy przyj ąć zasad ę skanalizowania docelowo Instrumentem pozwalaj ącym kształtowa ć jako ść wszystkich miejscowo ści gminy wraz realizacj ą atmosfery s ą w głównej mierze pozwolenia wysokosprawnych oczyszczalni ścieków według administracyjne na wprowadzanie gazów i pyłów do podziału zlewniowego oraz realizacj ę systemów powietrza. Pozwolenia nie s ą wymagane jedynie w przesyłowych zbiorczych do istniej ących oczyszczalni, przypadku emisji niezorganizowanej i z niewielkich - wszystkie nowopowstaj ące obiekty utylizacji ścieków instalacji. Przy ustalaniu wielko ści emisji w pozwoleniu powinny mie ć punkt zlewny dla ścieków dowo Ŝonych z uwzgl ędnia si ę standardy emisyjne z instalacji oraz miejscowo ści mniejszych i zabudowy kolonijnej, dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu. - z uwagi na atrakcyjno ść terenu i jego poło Ŝenie nie Najbardziej uci ąŜ liwy na terenie gminy Grunwald jest powinno si ę dopuszcza ć do powstawania lokalnych hałas komunikacyjny - drogowy (dotyczy drogi krajowej). wylewisk ścieków. Wszystkie produkowane na terenie Hałas głównie odczuwalny jest w zabudowie gminy ścieki bytowo-gospodarcze winny by ć mieszkaniowej przy drodze krajowej E 77, która przebiega oczyszczane w oczyszczalniach o odpowiednim stopniu przez teren gminy. redukcji zanieczyszcze ń, Wśród wielu celów jakie stoj ą przed korzystaj ącymi ze - na terenach pozbawionych izolacji od u Ŝytkowych środowiska, dla zadbania o dobry stan powietrza warstw wodono śnych oraz izolacji nieci ągłej nie atmosferycznego na terenie gminy, nale Ŝy ogólnie dopuszcza si ę gromadzenia ścieków w zbiornikach wymieni ć: bezodpływowych lub innych rozwi ąza ń gospodarki - stopniowa likwidacja miejscowych zagro Ŝeń czysto ści ściekowej zagra Ŝaj ących u Ŝytkowym warstwom powietrza (kotłownie, paleniska), wodono śnym. - utrzymanie poziomu hałasu poni Ŝej warto ści dopuszczalnych lub na poziomie dopuszczalnym. 6.1.2. Zadania w celu poprawy stanu czysto ści powietrza atmosferycznego i klimatu akustycznego Dla osi ągni ęcia tych dwóch, wy Ŝej wymienionych, celów strategicznych nale Ŝy przedsi ęwzi ąć nast ępuj ące, Wymagane działania dla uzyskanej klasy B (według ni Ŝej wymienione, działania.

Tab. 6.2. Zadania w celu poprawy stanu czysto ści powietrza atmosferycznego i klimatu akustycznego

Krótkoterminowy plan działa ń Średnioterminowy program strategiczny (lata 2004 - 2007) (lata 2004 - 2011) Zmniejszenie „emisji niskiej” zanieczyszcze ń do powietrza - Kontynuacja działa ń na rzecz zmniejszania „emisji niskiej” popieranie, promowanie i wspieranie nast ępuj ących działa ń: zanieczyszcze ń do powietrza.
ograniczanie liczebno ści lokalnych kotłowni,
modernizacja istniej ących oraz budowy małych nowych Szersze normowanie emisji w przemy śle, energetyce i źródeł ciepła z zastosowaniem nowoczesnych kotłów, transporcie oraz wprowadzanie norm produktowych. urz ądze ń do oczyszczania spalin, wprowadzeniem automatyki, a przede wszystkim do zmiany paliwa ze stałego na olej lub gaz,
stosowanie wysokiej jako ści no śników energii oraz paliw niskoemisyjnych (gaz, olej opałowy, drzewo),
gazyfikacja gminy,
stosowanie instalacji wysokosprawnych,
termoizolacja budynków,
instalowanie urz ądze ń ograniczaj ących emisj ę,
wprowadzanie nowych, przyjaznych dla środowiska technologii,
wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii. Dbało ść o czysto ść terenów zabudowanych (ograniczenie Dbało ść o czysto ść terenów zabudowanych (ograniczenie wtórnej emisji niezorganizowanej z zakurzonych ulic, wtórnej emisji niezorganizowanej z zakurzonych ulic, pot ęgowanej przez ruch pojazdów). pot ęgowanej przez ruch pojazdów). Działania przyczyniaj ące si ę do poprawy klimatu akustycznego: Kontynuacja działa ń przyczyniaj ących si ę do poprawy klimatu
modernizacja ruchu komunikacji na drodze Nr 7 rejonie akustycznego. miejscowo ści Rychnowo,
budowa ekranów i instalacji ograniczaj ących hałas wzdłu Ŝ uci ąŜ liwych szlaków komunikacyjnych i wokół punktowych Dziennik Urz ędowy - 3976 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

emitorów hałasu,
stosowanie uregulowa ń prawnych (np. decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu emitowanego do środowiska) i egzekwowanie dotrzymywania ustalonych norm,
odpowiednie lokalizowanie nowych obiektów uci ąŜ liwych,
stosowanie podczas planowania przestrzennego odpowiednich relacji pomi ędzy powierzchni ą terenów o intensywnej zabudowie i terenów otwartych,
ustanawianie stref ciszy w miejscach rekreacji i wypoczynku oraz egzekwowanie wymaga ń w tym zakresie. Prowadzenie działa ń monitoruj ących Prowadzenie działa ń monitoruj ących

6.1.3. Zadania w celu ochrony powierzchni ziemi i W gospodarce odpadami podstaw ą powinno by ć gleby zapobieganie powstawaniu odpadów. Poniewa Ŝ zapobieganie powstawaniu wielu rodzajów odpadów jest Ochrona powierzchni ziemi obejmuje przede cz ęsto niemo Ŝliwe, dlatego konieczne jest wszystkim uporz ądkowanie gospodarki odpadami. Jak to minimalizowanie ich ilo ści i ograniczanie szkodliwo ści dla wcze śniej zaznaczono, aktualnie budowana jest środowiska. Dla powstałych odpadów zaleca si ę organizacja systemu gospodarki odpadami wspólnie z maksymalny odzysk surowców i materiałów. Odpady, innymi gminami - na szczeblu Zwi ązku Gmin Regionu których nie da si ę wykorzysta ć z ró Ŝnych wzgl ędów, Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko”. Organizacja przewidziane s ą do unieszkodliwienia wszelkimi gospodarki odpadami jest opisana w „Programie metodami, poza składowaniem. Składowane powinny by ć gospodarki odpadami komunalnymi...” (2000 r.), a tylko te odpady, których nie mo Ŝna wykorzysta ć lub w inny nast ępnie w „Planie gospodarki odpadami dla Zwi ązku sposób unieszkodliwia ć. Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego «Czyste Środowisko»”. Cele programu ochrony gleb to: Strategiczne cele budowania organizacji systemu - poprawa wykorzystania gleb o najwy Ŝszych klasach gospodarki odpadami powinny by ć oparte na bonitacyjnych zgodnie z zasadami dobrej praktyki nast ępuj ących zasadach post ępowania z odpadami: rolniczej, - zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów, - poprawa standardów jako ściowych gleb w gminie, - powtórne wykorzystanie odpadów, których - podniesienie poziomu wiedzy u Ŝytkowników w zakresie powstawania w danych warunkach techniczno - uŜytkowania gleb. ekonomicznych nie da si ę unikn ąć , - unieszkodliwianie odpadów poza składowiskiem, o ile Dla osi ągni ęcia opisanych wy Ŝej celów strategicznych jest to uzasadnione technicznie i ekonomicznie, nale Ŝy przedsi ęwzi ąć nast ępuj ące, ni Ŝej wymienione, - składowanie odpadów, których nie da si ę, z uwagi na podstawowe działania własne i realizowane wspólnie z warunki techniczno - ekonomiczne, odzyska ć b ądź innymi gminami nale Ŝą cymi do Zwi ązku Gmin Regionu unieszkodliwi ć, w sposób bezpieczny dla zdrowia Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko”. ludzkiego i środowiska.

Tab. 6.3. Zadania w gospodarce odpadami w celu ochrony powierzchni ziemi i w zakresie ochrony gleby

Krótkoterminowy plan działa ń Średnioterminowy program strategiczny (lata 2004 - 2007) (lata 2004 - 2011) Wprowadzanie selektywnej zbiórki odpadów: Wprowadzanie selektywnej zbiórki odpadów - kontynuacja.
zakup pojemników do zbiórki selektywnej,
zakup samochodów do obsługi selektywnej zbiórki,
edukacja ekologiczna. Budowa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Wdra Ŝanie technologii unieszkodliwiania odpadów w Rudnie k/Ostródy - I etap: zrealizowanym ZUOK w Rudnie (optymalizacja pracy zakładu)
I kwatera składowiska, oraz planowanej organizacji gospodarki odpadami (w tym
zbiorniki odcieków i wód drena Ŝowych, odpadami niebezpiecznymi).
Linia segregacji odpadów komunalnych,
Budynek zaplecza socjalnego wraz z magazynem i pomieszczeniem agregatu,
Śluza dezynfekcyjna,
Wiata na sprz ęt mechaniczny,
Plac na kontenery odpadów problemowych,
Kompostownia pryzmowa,
Stanowisko demonta Ŝu odpadów wielkogabaryt.,
Uzbrojenie terenu i ziele ń izolacyjna,
Środki transportu zakładowego,
Pozostałe wyposa Ŝenie technologiczne Pozostałe przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne w zakresie gospodarki Wdra Ŝanie wprowadzonych elementów organizacji gospodarki odpadami, mi ędzy innymi: odpadami.
Zamkni ęcie i rekultywacja aktualnie eksploatowanej kwatery składowiska w Rudnie,
Organizacja zbiornicy odpadów niebezpiecznych,
Zorganizowanie zbiórki poeksploatacyjnych opon,
Wprowadzenie recyklingu odpadów budowlanych,
Ograniczenie zanieczyszcze ń azotowych pochodz ących z rolnictwa poprzez budow ę nowoczesnych składowisk obornika, zbiorników na gnojówk ę w gospodarstwach Dziennik Urz ędowy - 3977 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

rolnych,
Utylizacja odpadów agrochemikaliów i środków ochrony ro ślin I i II klasy toksyczno ści zgromadzonych w Mielnie (Nadle śnictwo Olsztynek). Przedsi ęwzi ęcia bezinwestycyjne w zakresie gospodarki Kontynuacja obok wymienionych działa ń odpadami: - na bie Ŝą co.
Likwidacja „dzikich wysypisk” i przeciwdziałanie powstawaniu nowych, nielegalnych wysypisk, minimalizacja wyst ępowania odpadów rozproszonych (za śmiecania środowiska), organizacja kampanii na rzecz czysto ści środowiska,
Działania na rzecz minimalizacji ilo ści powstaj ących odpadów i zmniejszania ich toksyczno ści,
Wdra Ŝanie technologii unieszkodliwiania odpadów w zrealizowanym ZUOK w Rudnie (optymalizacja pracy zakładu) oraz planowanej organizacji gospodarki odpadami (w tym odpadami niebezpiecznymi),
Prowadzenie monitoringu wpływu składowiska w Rudnie na wody podziemne,
Wprowadzenie zakazu dowozu odpadów spoza województwa za wyj ątkiem odpadów przeznaczonych do recyklingu,
Wprowadzenie obowi ązku usuwania odpadów komunalnych ze wszystkich nieruchomo ści,
Organizacja gospodarki odpadami na terenach rekreacyjnych
Wzmocnienie finansowe i kadrowe organów ochrony środowiska, stworzenie systemu opłat środowiskowych (które zasil ą gminne fundusze ochrony środowiska), zorganizowanie systemu stra Ŝy środowiskowej (pocz ątkowo na zasadzie dobrowolnego obywatelskiego wolontariatu),
Organizowanie kampanii propagandowych na rzecz prawidłowego post ępowania z odpadami niebezpiecznymi (oleje odpadowe, azbest),
Unieszkodliwianie wyrobów zawieraj ących azbest – w pierwszej kolejno ści tych, których stan techniczny nie pozwala na dalsze u Ŝytkowanie,
Eliminowanie na bie Ŝą co powstaj ących opakowa ń po środkach ochrony ro ślin ze strumienia odpadów komunalnych poprzez ich odbiór przez producentów i importerów,
Promocja systemu ściołowego w budynkach inwentarskich,
Zakaz lokalizacji nowych ferm bze ściołowych i modernizacji starych w kierunku bez ściołowym na obszarach wra Ŝliwych i o wysokich walorach przyrodniczych,
Dostosowywanie wielko ści ferm do wielko ści areału posiadanych gruntów (realizacja Dyrektywy azotanowej i ustawy o nawo Ŝeniu). Zadania dla realizacji celów w zakresie ochrony gleb, mi ędzy Kontynuacja obok wymienionych działa ń innymi: - na bie Ŝą co.
rekultywacja gruntów zdegradowanych,
ograniczenie degradacji gleb przez eksploatacj ę kopalin, inwestycje budowlane,
popularyzacja zasad dobrej praktyki rolniczej,
wła ściwe u Ŝytkowanie rolnicze gleb, w tym odpowiednie nawo Ŝenie (zgodne z ustaw ą o nawo Ŝeniu i Dyrektyw ą azotanow ą) i stosowanie środków ochrony ro ślin,
podj ęcie działa ń zmierzaj ących do odkwaszenia gleb,
poprawa stanu melioracji wodnych z zachowaniem zró Ŝnicowanych bicenoz polnych i ł ąkowych,
systematyczny monitoring w zakresie jako ści gleb,
ograniczanie opadu pyłów i kwa śnych deszczów (instalacje odpylaj ące, cyklony itp.),
stosowanie fitomelioracji, zalesie ń i zadrzewie ń gruntów nieprzydatnych rolniczo,
zapobieganie przed nielegalnym składowaniem odpadów na gruntach do tego nie przeznaczonych,
ograniczanie zanieczyszcze ń przemysłowych,
ochrona gleb przed erozj ą,. w tym ochrona gleb stromych zboczy w rejonie rynien jeziornych w formie gospodarki le śnej, wyznaczaj ącej lasy (porastaj ące strome zbocza rynien jeziornych) jako narz ędzie glebochronne, poddane ochronie.

6.1.4. Zadania w celu ochrony przyrody i krajobrazu przyrodniczych. Musi to jednak akceptowa ć oraz zasobów le śnych społecze ństwo b ędące podmiotem tego działania. Mo Ŝna wi ęc przyj ąć , Ŝe jest to prospołeczna koncepcja ochrony Na terenach cennych przyrodniczo - krajobrazowych ró Ŝnorodno ści przyrodniczej. mo Ŝliwe jest tylko takie gospodarowanie, przy którym System prawnej ochrony przestrzennej jest tworzenie miejsc pracy i poprawa warunków Ŝycia najwa Ŝniejszym instrumentem ochrony ró Ŝnorodno ści ludno ści nie b ędzie powodowa ć pogorszenia warunków biologicznej i krajobrazowej. Celami realizacyjnymi s ą: Dziennik Urz ędowy - 3978 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

- utrzymanie wysokich walorów krajobrazowych, zbiorników wód podziemnych bez izolacji oraz na - zachowanie i odtworzenie zasobów przyrody w tym terenach wokół jezior i cieków wodnych, ró Ŝnorodno ści biologicznej, - ochrona i powi ększanie biologicznej ró Ŝnorodno ści - ochrona najbardziej zagro Ŝonych ekosystemów oraz lasów, w tym genetycznej i gatunkowej, gatunków flory i fauny i ich siedlisk, - zachowanie naturalnych ekosystemów le śnych, - ochrona i powi ększanie zalesie ń, w tym zadrzewie ń - poprawa kondycji lasów (w tym lasów prywatnych), śródpolnych. - intensyfikacja działa ń na rzecz wykorzystania lasów do rozwoju edukacji ekologicznej społecze ństwa, Podstawowe cele ochrony zasobów le śnych stanowi ą: - wykorzystanie lasów do rozwoju ekoturystyki przy - zwi ększenie lesisto ści, w tym powi ększanie zachowaniu zasad ich ochrony. powierzchni lasów ochronnych zwłaszcza na obszarach

Tab. 6.4. Zadania w celu ochrony przyrody i krajobrazu oraz zasobów le śnych

Krótkoterminowy plan działa ń Średnioterminowy program strategiczny (lata 2004 -2007) (lata 2004 - 2011) Ochrona Przyrody:
przeprowadzenie inwentaryzacji walorów szaty ro ślinnej,
prowadzenie stałego monitoringu stanowisk gatunków zagro Ŝonych (identyfikacja przyczyn zagro Ŝenia rzadkich gatunków, eliminacja źródeł zagro Ŝenia),
minimalizowanie skutków antropopresji poprzez uwzgl ędnianie ochrony walorów szaty ro ślinnej i świata zwierz ąt w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i decyzjach lokalizacyjnych,
stosowanie czynnych metod ochrony rzadkich gatunków ro ślin (np. koszenie ł ąk, usuwanie gatunków drzewiastych),
powi ększenie liczby zwierz ąt obj ętych ochron ą na terenie województwa,
prawne uporz ądkowanie i bardziej rygorystyczne traktowanie ochrony brzegów zbiorników wodnych i samych jezior; utrzymanie obligatoryjnego zakazu poruszania si ę łodzi motorowych i skuterów wodnych na wybranych jeziorach, cennych pod wzgl ędem przyrodniczym,
wykorzystanie programów rolno-środowiskowych, jako instrumentu ochrony cennych gatunków na terenach rolniczych,
kontynuacja i rozszerzanie ochrony czynnej, obejmuj ącej mi ędzy innymi:
budow ę miejsc l ęgowych (orły, bocian biały, du Ŝe dziuplaki),
odtworzenie i utrzymywanie siedlisk (ptaki wodno-błotne),
wprowadzanie bardziej przyjaznych dla ptaków konstrukcji energetycznych - ich lepsze oznakowanie,
stała redukcja niektórych drapie Ŝników (lis, norka ameryka ńska) szczególnie w cennych ostojach,
wzmocnienie pa ństwowej stra Ŝy rybackiej i utworzenie stra Ŝy łowieckiej,
tworzenie i odtworzenie korytarzy ekologicznych. Ochrona zasobów le śnych:
przeprowadzenie działa ń formalno - prawnych pod potrzeby zalesie ń, tj. weryfikacji klasyfikacji gruntów, wyznaczenie granic polno - le śnych w planach zagospodarowania przestrzennego, opracowanie dokumentacji glebowo - siedliskowej i urz ądzeniowej;
opracowanie planów urz ądzeniowo - le śnych dla lasów prywatnych i innych nie b ędących w Zarz ądzie Lasów Pa ństwowych;
przebudowa drzewostanów tam gdzie zało Ŝono je niezgodnie z wymogami siedliskowymi;
zachowywanie naturalnego charakteru ekosystemów le śnych oraz wdra Ŝanie na szerok ą skal ę odnowie ń naturalnych;
typowanie obszarów o wysokich walorach poznawczych oraz budowa i utrzymanie infrastruktury słu Ŝą cej celom poznawczo – dydaktycznym i turystycznym;
rozbudowa infrastruktury le śnej,
mo Ŝliwe zwi ększanie zadrzewie ń zwłaszcza na terenach wyst ępowania wód podziemnych bez izolacji oraz na terenach wokół jezior i cieków wodnych. Ochrona krajobrazu, zagospodarowanie przestrzenne:
uwzgl ędnianie w zagospodarowaniu przestrzennym zasad ochrony krajobrazu i ró Ŝnorodno ści biologicznej,
wdra Ŝanie na obszarach cennych przyrodniczo proekologicznych form gospodarowania:
wspieranie form rolnictwa stosuj ącego metody produkcji nie naruszaj ące równowagi przyrodniczej, w tym rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego,
rozwój eko- i agroturystyki,
podj ęcie działa ń przygotowawczych zwi ązanych z wdro Ŝeniem polityki rolno-środowiskowej w tym opracowanie kryteriów i zasad gospodarowania na obszarach cennych przyrodniczo,
tworzenie korytarzy ekologicznych ł ącz ących du Ŝe kompleksy le śne poprzez odpowiednie zalesianie i zadrzewianie,
opracowanie programu tworzenia obszarów zieleni i zadrzewie ń,
w gospodarce le śnej przestrzeganie zasad zachowania ró Ŝnorodno ści biologicznej, bogactwa genetycznego poprzez mi ędzy innymi uwzgl ędnienie w planach urz ądzenia lasów wytycznych z planów ochrony przyrody w nadle śnictwach,
wł ączenie na obszarze gminy sieci NATURA 2000,
renaturyzacja zniszczonych cennych ekosystemów i siedlisk przyrodniczych, szczególnie wodno-błotnych,
ochrona dolin rzecznych oraz wa Ŝnych korytarzy ekologicznych,
wprowadzenie monitoringu ró Ŝnorodno ści biologicznej w tym rzadkich gatunków flory i fauny,
powołanie w gminie słu Ŝb odpowiedzialnych za ochron ę przyrody, w tym za ochron ę ró Ŝnorodno ści biologicznej
minimalizowanie skutków antropopresji poprzez uwzględnianie ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i decyzjach lokalizacyjnych.

Dziennik Urz ędowy - 3979 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

6.1.5. Pozostałe zadania

Tab. 6.5. Zadania pozostałe w zakresie programu ochrony środowiska

Krótkoterminowy plan działa ń Średnioterminowy program strategiczny (lata 2004 - 2007) (lata 2004 - 2011) Kopaliny - cele:
eksploatacja kopalin zgodnie z zasadami zrównowa Ŝonego rozwoju,
poszerzenie rozpoznania i udokumentowania zasobów kopalin. Zadania:
ochrona terenów szczególnie cennych przyrodniczo przed eksploatacj ą kopalin,
eksploatacja złó Ŝ kopalin bez negatywnego wpływu na środowisko otaczaj ące wyrobisko (w tym bez nadmiernych zmian stosunków wodnych),
konsekwentna rekultywacja terenów poeksploatacyjnych,
likwidacja i rekultywacja „dzikich wyrobisk” i przeciwdziałanie z nielegaln ą eksploatacj ą kopalin,
prace zwi ązane z rozpoznawaniem zasobów kopalin oraz zasobów wód geotermalnych, mineralnych i leczniczych. Oddziaływanie na środowisko istniej ących zakładów produkcyjnych: Opracowanie oceny oddziaływania na środowisko najwi ększych Post ępowanie administracyjne stosownie do wyników oceny ferm hodowlanych, zlokalizowanych na terenach wra Ŝliwych na oddziaływania na środowisko. Uwzgl ędnienie wyników w antropopresj ę, w aspekcie gospodarki odchodami. planach zagospodarowania przestrzennego. Zwi ększenie wykorzystania energii z odnawialnych zasobów energetycznych - cel:
ochrona nieodnawialnych źródeł energii Zadania:
wprowadzenie problematyki energii odnawialnej do planów zagospodarowania przestrzennego,
podj ęcie działa ń promocyjnych i doradztwa zwi ązanych z wdra Ŝaniem pozyskiwania energii z odnawialnych źródeł,
budowa instalacji umo Ŝliwiaj ących wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Racjonalne zu Ŝycie wody, materiałów i energii - cele:
zmniejszenie zu Ŝycia wody, szczególnie w przemy śle,
ograniczenie materiałochłonno ści,
racjonalizacj ę zu Ŝycia energii. Zadania:
ograniczenie zu Ŝycia wody z uj ęć podziemnych do celów przemysłowych (poza przemysłem spo Ŝywczym, farmaceutycznym i niektórymi specjalnymi działami produkcji),
stosowanie zamkni ętych obiegów wody oraz wtórnego wykorzystania mniej zanieczyszczonych ścieków,
zmniejszenie materiałochłonno ści gospodarki poprzez wprowadzenie technologii nisko odpadowych,
zmniejszenie energochłonno ści gospodarki poprzez stosowanie energooszcz ędnych technologii (równie Ŝ z zastosowaniem kryteriów BAT),
zmniejszenie strat energii w systemach przesyłowych (energetycznych, cieplnych),
termoizolacja budynków. Zadania w zakresie edukacji ekologicznej:
prowadzenie szkole ń w zakresie edukacji ekologicznej:
kształcenie i doskonalenie kadr samorz ądowych w zakresie wdra Ŝania zasady zrównowa Ŝonego rozwoju,
szkolenie słu Ŝb informacyjnych samorz ądowych w zakresie wykorzystania informacji o środowisku,
szkolenie społecznych stra Ŝników przyrody w zakresie metod i form przekazu treści słu Ŝą cych podnoszeniu świadomo ści ekologicznej społecze ństwa,
szkolenie przedstawicieli kadr samorz ądowych w zakresie planowania przedsi ęwzi ęć ochrony środowiska zgodnie z procedurami stosowanymi w Unii Europejskiej,
szkolenia zwi ązane z nowymi inicjatywami edukacji ekologicznej, nowym ustawodawstwem, zagro Ŝeniami środowiska, działania okazjonalne,
realizacja programów edukacji ekologicznej od przedszkola poprzez wszystkie poziomy nauczania:
wspieranie wyjazdów dzieci i młodzie Ŝy do wyspecjalizowanych o środków prowadz ących zaj ęcia zgodnie z programem nauczania „zielone szkoły”,
wspieranie szkolnych kół zainteresowa ń o tematyce ekologicznej,
wspieranie organizacji szkolnych i mi ędzyszkolnych konkursów o tematyce ekologicznej,
tworzenie sieci „zielonych szkół”,
tworzenie systemu infrastruktury słu Ŝą cej poznawaniu przyrody ( ście Ŝki dydaktyczne, trasy rowerowe, muzea przyrodnicze, punkty widokowe, tablice informacyjne),
poruszanie spraw ochrony środowiska w mediach,
organizacja imprez i festynów ekologicznych,
działania wydawniczo - popularyzatorskie.

6.2. Orientacyjne nakłady finansowe na realizacj ę programu w latach 2004 - 2007

Tab. 6.5. Orientacyjne nakłady finansowe na realizacj ę programu w latach 2004 - 2007

Szacunkowe Jednostka odpowiedzialna za Zadanie nakłady realizacj ę i uwagi (tys. zł) Zadania w celu ochrony zasobów wód powierzchniowych i podziemnych: Opracowanie programu poprawy stanu czysto ści rzeki Drw ęca 30 w) Opracowanie programu poprawy stanu czysto ści dwóch jezior: Mielno i w) zainteresowane gminy 50 Tymawskiego (w latach nast ępnych inne jeziora). Realizacja cz ęś ci (minimum 30%) brakuj ącego systemu kanalizacji sanitarnej w gminie (zako ńczonego wysokosprawn ą oczyszczalni ą) - w pierwszej w) 10 000 Urz ąd Gminy Grunwald kolejno ści na terenach wyst ępowania wód podziemnych bez izolacji, w zlewniach jezior, na obszarach zlewni pojeziornej, na obszarach cennych Dziennik Urz ędowy - 3980 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

przyrodniczo - krajobrazowych (w latach nast ępnych zako ńczenie zadania) - zgodnie z opracowanym wcze śniej gminnym programem gospodarki ściekowej. Ustanowienia obszarów ochrony zbiorników wód podziemnych (zwłaszcza Ministerstwo Środowiska, RZGW wód bez izolacji) i uruchomienie procedur formalno - prawnych prowadz ących w) i k) Gda ńsk, wła ściciele uj ęć , Urz ąd do ustanowienia stref ochrony po średniej uj ęć wód podziemnych. Gminy Grunwald Opracowanie programu zalesie ń gruntów nad zbiornikami wód podziemnych bez izolacji oraz wzdłu Ŝ brzegów wód powierzchniowych (jezior i cieków) - 10 w) Urz ąd Gminy Grunwald szczególnie na stromych zboczach rynien jeziornych. Likwidacja nieczynnych uj ęć wody, poł ączona z realizacj ą programu w) Urz ąd Gminy Grunwald, PUK,

gospodarki wodoci ągowej w gminie. Wła ściciele uj ęć Marszałek Województwa, Zwi ększenie lesisto ści oraz rozbudowa systemu małej retencji na obszarze k) Starostwo, Lasy Pa ństwowe, 1000 węzła hydrograficznego Garbu Lubawskiego. wła ściciele gruntów, Urz ąd Gminy Grunwald Prowadzenie działa ń monitoruj ących WIO Ś, PSSE i WSSE Zadania w celu poprawy stanu czysto ści powietrza atmosferycznego i klimatu akustycznego: Zmniejszenie „emisji niskiej” zanieczyszcze ń do powietrza - popieranie, Urz ąd Gminy Grunwald promowanie i wspieranie działa ń w tym kierunku. w) i k) UŜytkownicy, Urz ąd Gminy Zamiana kotłowni w ęglowych na mniej obci ąŜ aj ących atmosfer ę Grunwald Gazyfikacja terenu gminy k) PGNiG Dbało ść o czysto ść terenów zabudowanych (ograniczenie wtórnej emisji Urz ąd Gminy Grunwald, niezorganizowanej z zakurzonych ulic, pot ęgowanej przez ruch pojazdów)- w) i k) Wła ściciele posesji i dróg dyscyplinowanie działa ń dotychczas prowadzonych. Urz ąd Gminy Grunwald, Działania przyczyniaj ące si ę do poprawy klimatu akustycznego k) Podmioty gospodarcze, (działania instytucjonalne oraz w oparciu o inne programy sektorowe) Wła ściciele źródeł hałasu Prowadzenie działa ń monitoruj ących WIO Ś, PSSE i WSSE Zadania w celu ochrony powierzchni ziemi i w zakresie ochrony gleby: w) koszty wszystkich Wprowadzanie selektywnej zbiórki odpadów 2 961,2 Gmin Zwi ązku Regionu w) koszty wszystkich Budowa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Rudnie 18 500 Gmin Zwi ązku Regionu Zamkni ęcie i rekultywacja aktualnie eksploatowanej kwatery składowiska w Rudnie, Organizacja zbiornicy odpadów niebezpiecznych, 2 000 w) i k) P.U.K. i Gminy Zwi ązku Zorganizowanie zbiórki poeksploatacyjnych opon, Wprowadzenie recyklingu odpadów budowlanych. Budowa szczelnych składowisk obornika, pomiotu drobiowego i zbiorników na k) Gospodarstwa Rolne, gnojowic ę w gospodarstwach rolnych (ograniczenie migracji azotu) - w 1 000 Urz ąd Gminy Grunwald pierwszym rz ędzie na terenach wyst ępowania wód podziemnych bez izolacji. Urz ąd Marszałkowski, Utylizacja odpadów agrochemikaliów i środków ochrony ro ślin k) 150 Urz ąd Gminy Grunwald, zgromadzonych w Mielnie (Nadle śnictwo Olsztynek) Nadle śnictwo Olsztynek podmioty gospodarcze i działania Przedsi ęwzi ęcia bezinwestycyjne wymienione w tab. 6.3. k) głównie instytucjonalne U.G. Grunwald Gospodarstwa Rolne, podmioty k) gospodarcze, wła ściciele Zadania wymienione w tabeli 6.3. w zakresie ochrony gleb 100 gruntów, Urz ąd Marszałkowski, Wojewoda, U.G. Grunwald Prowadzenie działa ń monitoruj ących WIO Ś, PSSE, WSSE, SChR Zadania w celu ochrony przyrody i krajobrazu oraz zasobów le śnych: k) Ministerstwo Środowiska, Udział gminy w charakterze konsultacji w wdra Ŝaniu sieci NATURA 2000. 21 Wojewoda Uwzgl ędnienie w zagospodarowaniu przestrzennym zasad ochrony krajobrazu i ró Ŝnorodno ści biologicznej, w tym szaty ro ślinnej i świata 0,6 w) Urz ąd Gminy Grunwald zwierz ąt. Urz ąd Gminy Grunwald, Wdra Ŝanie na obszarach cennych przyrodniczo proekologicznych form k) Urz ąd Marszałkowski, 44,4 gospodarowania (rolnictwo ekologiczne, eko- i agroturystyka) Wojewoda, Wła ściciele gruntów, ODR, W-MIR U.G. Grunwald, Urz ąd Podj ęcie działa ń przygotowawczych zwi ązanych z wdro Ŝeniem polityki rolno- k) Marszałkowski, Wojewoda, środowiskowej w tym opracowanie kryteriów i zasad gospodarowania na 3 Wła ściciele gruntów, Zarz ąd obszarach cennych przyrodniczo. Parku Krajobrazowego, ODR U.G. Grunwald, RZGW, Lasy Pa ństwowe, Urz ąd Renaturyzacja zniszczonych cennych ekosystemów i siedlisk przyrodniczych, k) 23 Marszałkowski, Wojewoda, szczególnie wodno-błotnych. Wła ściciele gruntów, Zarz ąd Parku Krajobrazowego, ZMiUW U.G. Grunwald, Urz ąd Wyznaczenie korytarzy ekologicznych i wła ściwe ich zagospodarowanie (np. Marszałkowski, Wojewoda, łączenie du Ŝych kompleksów le śnych, ł ączenie jezior poprzez ekosystemy 90 k) Wła ściciele gruntów, Zarz ąd bagienne i zbiorniki wodne, budowa przej ść dla zwierz ąt na drogach, Parku Krajobrazowego, Lasy przepławek na rzece). Pa ństwowe Dziennik Urz ędowy - 3981 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Wojewoda, Uniwersytet WM w Przeprowadzenie inwentaryzacji walorów szaty ro ślinnej. 1,5 k) Olsztynie, organizacje ekologiczne, szkoły Prowadzenie stałego monitoringu stanowisk gatunków zagro Ŝonych Wojewoda, Uniwersytet WM w (identyfikacja przyczyn zagro Ŝenia rzadkich gatunków, eliminacja źródeł 0,3 k) Olsztynie, organizacje zagro Ŝenia). ekologiczne, szkoły U.G. Grunwald, Wojewoda, Wła ściciele gruntów, Zarz ąd Stosowanie czynnych metod ochrony rzadkich gatunków ro ślin (np. koszenie k) 11,8 Parku Krajobrazowego, Lasy łąk, usuwanie gatunków drzewiastych). Pa ństwowe, organizacje ekologiczne U.G. Grunwald, Wojewoda, Stosowanie ochrony czynnej rzadkich oraz zagro Ŝonych gatunków zwierz ąt Wła ściciele gruntów, Zarz ąd (budowa miejsc l ęgowych, odtwarzanie i utrzymywanie siedlisk, redukcja 14,8 k) Parku Krajobrazowego, Lasy drapie Ŝników itp.) Pa ństwowe, organizacje ekologiczne Uwzgl ędnianie walorów przyrodniczych i krajobrazowych oraz ochrony jezior i rzek wraz z ich obrze Ŝami w miejscowych planach zagospodarowania 0,8 w) Urz ąd Gminy Grunwald przestrzennego i decyzjach lokalizacyjnych. Opracowanie uproszczonych planów urz ądzenia lasów nie stanowi ących k) 8 Wojewoda własno ści Skarbu Pa ństwa oraz lasów AWRSP. Przeprowadzenie działa ń formalno - prawnych pod potrzeby zalesie ń, tj. U.G. Grunwald, Wojewoda, weryfikacji klasyfikacji gruntów, wyznaczenie granic polno - le śnych w planach k) 26 Starostwo, Wła ściciele gruntów, zagospodarowania przestrzennego, opracowanie dokumentacji glebowo - Lasy Pa ństwowe siedliskowej i urz ądzeniowej. Mo Ŝliwe zwi ększanie zadrzewie ń, zwłaszcza na terenach wyst ępowania wód U.G. Grunwald, Wojewoda, podziemnych bez izolacji, na terenach wokół jezior i cieków wodnych - k) 290 Starostwo, Wła ściciele gruntów, szczególnie na stromych zboczach w rejonie rynien jeziornych (jako narz ędzie Lasy Pa ństwowe glebochronne, poddane ochronie). U.G. Grunwald, Starostwo, Rozbudowa bazy szkółkarskiej oraz infrastruktury leśnej 11 k) Wła ściciele gruntów, Lasy Pa ństwowe Przebudowa drzewostanów (tam gdzie zało Ŝono je niezgodnie z wymogami k) Lasy Pa ństwowe, Wła ściciele i 9 siedliskowymi) administratorzy lasów k) Lasy Pa ństwowe, Wła ściciele i Wdra Ŝanie odnowie ń naturalnych 100 administratorzy lasów Pozostałe zadania: Minister Środowiska, Wojewoda, Eksploatacja kopalin zgodnie z zasadami rozwoju zrównowa Ŝonego - zadania k) 50 Starostwo, U.G. Grunwald, wymienione w tabeli 6.5. uŜytkownicy złó Ŝ Przedsi ębiorstwa produkcyjne i Racjonalne zu Ŝycie wody, materiałów i energii - zadania wymienione w tabeli k) 140 energetyczne, RZGW Gda ńsk, 6.5. Wła ściciele budynków Minister Środowiska, Minister Zwi ększenie wykorzystania energii z odnawialnych zasobów energetycznych k) Gospodarki, Zarz ąd 140 – zadania wymienione w tabeli 6.5. Województwa, Starostwo, U.G. Grunwald, inwestorzy Opracowanie oceny oddziaływania na środowisko najwi ększych ferm k) fermy, WIO Ś, Starostwo, hodowlanych, zlokalizowanych na terenach wra Ŝliwych na antropopresj ę, w 20 Urz ąd Gminy Grunwald aspekcie gospodarki odchodami. Eliminacja stwierdzonych zagro Ŝeń spowodowanych przekroczeniem k) Wła ściciele urz ądze ń i instalacji dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych U.G. Grunwald, Starostwo, Zarz ąd Województwa, centra w) i k) edukacji ekologicznej, szkoły Zadania w zakresie edukacji ekologicznej wymienione w tabeli 6.5. 45 Wojewoda, Zarz ąd Parku Krajobrazowego, Nadle śnictwa, Inwestorzy prywatni w) - zadania własne (przedsi ęwzi ęcia finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji gminy); k) - zadania koordynowane (pozostałe zadania, które są finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego).

6.3. Zadania priorytetowe - wynikaj ące z programu zako ńczonych wysokosprawnymi oczyszczalniami oraz budowa oczyszczalni przyzagrodowych w zabudowie Do zada ń priorytetowych, wynikaj ących z programu, kolonijnej, nale Ŝy ogólnie zaliczy ć: - uruchomienie procedur formalno - prawnych - opracowanie programu poprawy stanu czysto ści rzeki prowadz ących do ustanowienia obszarów ochrony Drw ęca oraz realizacja projektów tego programu, zbiorników wód podziemnych bez izolacji - stref ochrony - opracowanie programu ochrony jezior oraz realizacja po średniej uj ęć wód podziemnych, projektów tego programu, - wprowadzanie selektywnej zbiórki odpadów, - realizacja brakuj ących systemów kanalizacji sanitarnej - wdro Ŝenie organizacji systemu gospodarki odpadami, (obowi ązkowo we wszystkich miejscowo ściach budowa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów zwodoci ągowanych, w pierwszym rz ędzie na terenach Komunalnych w Rudnie, wód podziemnych bez izolacji, na terenach - budowa szczelnych składowisk obornika, pomiotu pojeziernych, w zlewniach jezior i rzek rezerwatowych), drobiowego i zbiorników na gnojowic ę w Dziennik Urz ędowy - 3982 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

gospodarstwach rolnych (ograniczenie migracji azotu), obszarze tym znajduj ą si ę znaczne rezerwy gruntów zlokalizowanych w pierwszym rz ędzie na terenach rolnych do zagospodarowania, b ędące w zasobach wyst ępowania wód podziemnych bez izolacji, AWRSP. Jest to tak Ŝe obszar o najkorzystniejszych w - utylizacja odpadów agrochemikaliów i środków gminie warunkach przyrodniczo - rolniczych i stosunkowo ochrony ro ślin I i II klasy toksyczno ści w Mielnie najmniejszych ograniczeniach ze wzgl ędu na wra Ŝliwo ść (Nadle śnictwo Olsztynek), terenu na antropopresj ę. - ochrona gleb stromych zboczy w rejonie rynien Na pozostałym obszarze gminy uwarunkowania jeziornych przed erozj ą w formie gospodarki le śnej oraz przyrodnicze stwarzaj ą szereg ogranicze ń do produkcji zalesianie gruntów słabo urodzajnych na obszarze rolnej wynikaj ących z wra Ŝliwo ści obszaru na wyst ępowania wód podziemnych bez izolacji oraz na antropopresj ę oraz z funkcji ochronnych terenu. Obszar terenach wokół jezior i cieków wodnych. ten preferowany jest do rozwoju rolnictwa ekologicznego (zintegrowanego). 6.4. Główne kierunki ekorozwoju gminy Rolnictwo ekologiczne polega na wykorzystaniu zasad Rolnictwo i turystyka to historycznie wykształcone funkcjonowania agrosystemów i krajobrazu rolniczego. funkcje gospodarcze gminy. Przes ądziły o tym warunki Rolnictwo to dopuszcza stosowanie środków naturalne. Dodatkowym kierunkiem rozwoju gminy mo Ŝe chemicznych, ale po uprzednim rozpoznaniu niezb ędnych sta ć si ę w przyszło ści przemysł rolno - spo Ŝywczy. Walory potrzeb i wła ściwych proporcji. przyrodnicze predysponuj ą gmin ę do rozwijania produkcji Najwa Ŝniejszymi cechami rolnictwa ekologicznego s ą: tzw. „zdrowej Ŝywno ści”. - kompleksowy sposób traktowania procesów Wy Ŝej wymienione kierunki rozwoju gminy powinny przyrodniczych, z którymi wi ąŜe si ę produkcja rolna, by ć zgodne z zasadami ekorozwoju. - zamkni ęty obieg substancji w obr ębie gospodarstwa ze zró Ŝnicowan ą struktur ą produkcyjn ą 6.4.1. Rolnictwo ekologiczne - du Ŝa dbało ść o gleb ę i dobre od Ŝywienie organizmów ją zamieszkuj ących. Gmina Grunwald posiada znaczny potencjał do rozwoju rolnictwa. Wynika on z bardzo korzystnych W rolnictwie ekologicznym podstawow ą zasad ą jest warunków przyrodniczo-rolniczych oraz struktury agrarnej prowadzenie racjonalnej gospodarki rolnej, a nie zakaz gospodarstw indywidualnych. intensywnej produkcji. Środowisku przyrodniczemu nie tyle szkodzi intensywno ść co ekologiczna Mocne strony rozwoju rolnictwa w gminie głównie nieprawidłowo ść produkcji rolnej. stanowi ą nast ępuj ące czynniki: Na przykład w rolnictwie tym dopuszczalna obsada - bardzo korzystne warunki przyrodniczo - inwentarza Ŝywego wynosi 4 SD (Sztuki Du Ŝe) na 1 ha rolnicze ze stosunkowo mał ą wra Ŝliwo ści ą uŜytków rolnych. Wielko ść ta wynika głównie z mo Ŝliwo ści znacznej cz ęś ci obszaru gminy na zagospodarowania obornika. Zakładaj ąc, Ŝe 1 ha u Ŝytków antropopresj ę; rolnych mo Ŝe absorbowa ć w ci ągu roku 40 t obornika, a - przemiany w strukturze agrarnej 1SD mo Ŝe wytworzy ć w ci ągu roku 10 t obornika to gospodarstw rolnych w kierunku dopuszczalna maksymalna koncentracja zwierz ąt na 1 ha powi ększania ich areału; mo Ŝe wynie ść 4S D. Przy uwzgl ędnieniu zmianowania - powstawanie nowych du Ŝych gospodarstw ro ślin i przeci ętnej struktury u Ŝytkowania terenu, rolnych (powy Ŝej 50 ha); optymalna koncentracja zwierz ąt w gospodarstwie rolnym - poło Ŝenie gminy w niewielkiej odległo ści od nie powinna przekroczy ć 2 SD na 1 ha u Ŝytków rolnych. miast: Ostródy, Olsztynka i Olsztyna; Stwarza to potencjaln ą mo Ŝliwo ść uzyskania przeci ętnej - przebieg przez gmin ę drogi krajowej obsady zwierz ąt gospodarskich na poziomie 200 SD na ekspresowej Nr 7 oraz dróg wojewódzkich, 100 ha u Ŝytków rolnych (dotychczas w Polsce nie które s ą w układzie podstawowym uzyskano takiego poziomu intensywno ści produkcji). województwa; Wysokie walory krajobrazowe obszarów wra Ŝliwych na - wysokie walory przyrodniczo - krajobrazowe antropopresj ę sprzyjaj ą rozwojowi agroturystyki, która stwarzaj ą korzystne warunki do rozwoju ułatwi rolnikom przetrwanie w okresie transformacji agroturystyki. gospodarczej oraz wpłynie na wzrost poziomu Ŝycia na wsi, przez konieczno ść modernizacji budynków oraz Ograniczenia do rozwoju funkcji rolnej wynikaj ą przede rozwój usług komercyjnych w miejscowo ściach. wszystkim z nast ępuj ących czynników: - mała ilo ść zakładów przetwórstwa rolno - 6.4.2. Ekoturystyka spo Ŝywczego i przechowalnictwa produktów rolnych na obszarze gminy; Gmina Grunwald posiada znaczny potencjał do - nie rozwini ęty system skupu i dystrybucji rozwoju funkcji turystycznej, na który składaj ą si ę płodów rolnych; nast ępuj ące czynniki: - wysokie bezrobocie strukturalne na terenach - warunki przyrodnicze do rozwoju funkcji turystycznej po byłych gospodarstwach PGR, wyst ępuj ące w południowo-wschodniej cz ęś ci gminy, w - brak akceptacji społecznej dla zachodz ących rejonie Mielna i Tymawy oraz w mniejszym stopniu w przemian gospodarczych. rejonie miejscowo ści Lubian. Wynika to głównie z wyst ępowania jezior i lasów sosnowych. Jest to obszar Analiza uwarunkowa ń rozwoju rolnictwa na obszarze pojezierny, szczególnie przydatny do rekreacji gminy pozwala na wyodr ębnienie na jej obszarze terenów pobytowej; o preferencjach do rozwoju gospodarstw o charakterze - znaczny potencjał do rozwoju turystyki stanowi ą farmerskim. Jest to obszar dobrze powi ązany z poło Ŝone na południu gminy Pola Grunwaldzkie. W nadrz ędnym układem komunikacyjnym gminy. Obejmuje skład zespołu Pól Grunwaldzkich wchodz ą: zespół teren w rejonie miejscowo ści: Ulnowo, Łodwigowo, pomnikowy, muzeum, ruiny gotyckiej kaplicy pobitewnej; Grunwald, St ębark, Frygnowo, Marcinkowo, Dylewko. Na - ponadto do terenów atrakcyjnych dla turystyki Dziennik Urz ędowy - 3983 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

krajoznawczej nale Ŝy zaliczy ć dolin ę Drw ęcy, a tak Ŝe systemów ekologicznych wraz z harmonijnym rozwojem dolin ę Grabiczka w cz ęś ci północnej gminy i wzgórza społecznym i gospodarczym, poło Ŝone na wschód od Gierzwałdu; - przetwarzanie zasobów i u Ŝytkowanie walorów - znaczna ilo ść obiektów zabytkowych stanowi potencjał powinno odbywa ć si ę przez mo Ŝliwie jak najdłu Ŝsze do rozwoju turystyki krajoznawczej oraz turystyki utrzymywanie zasobów w obiegu gospodarczym pobytowej przez adaptacj ę obiektów zabytkowych na (d ąŜ enie do pełnej recyrkulacji), a tak Ŝe przez cele usług turystycznych; uŜytkowanie walorów w granicach odporno ści - atrakcj ą dla turystów jest te Ŝ O środek Zarybieniowy z środowiska przyrodniczego, hodowl ą pstr ąga w Czarcim Jarze; - odprowadzenie do środowiska naturalnego zu Ŝytych - lasy terenu gminy wchodz ą w skład obszaru lasów zasobów powinno odbywa ć si ę wtedy, gdy nie istniej ą wielofunkcyjnych, tj. spełniaj ących mi ędzy innymi techniczne mo Ŝliwo ści ich utrzymania w obiegu funkcje: ochrony przyrody, rekreacji i turystyki. gospodarczym, a rekultywacja degradowanych walorów powinna by ć prowadzona zawsze, kiedy istniej ą Istotn ą spraw ą jest wybór odpowiedniego modelu techniczne mo Ŝliwo ści odtwarzania albo tworzenia turystyki dostosowanego do terenu. Ze wzgl ędu na nowych stanów równowagi (ewentualnie sprawnych poło Ŝenie gminy Grunwald najbardziej wła ściwym i systemów ekologicznych). optymalnym modelem turystyki jest tzw. ekoturystyka. Ekoturystyka - jest to takie u Ŝytkowanie i Przemysł rozwini ęty na terenie gminy oparty jest o zagospodarowanie turystyczne środowiska przetwórstwo surowców lokalnych to jest: produkty rolne, przyrodniczego, które zapewnia utrzymanie równowagi w drewno i surowce mineralne. Istniej ące uwarunkowania do systemach ekologicznych, a formy tej turystyki nie rozwoju rolnictwa, lasy, oraz istniej ące zło Ŝa surowców zakłócaj ą funkcjonowania przyrody. Ekoturystyka powinna mineralnych pozwalaj ą prognozowa ć, Ŝe dalszy rozwój by ć skorelowana z innymi dziedzinami gospodarki tej funkcji gospodarczej oparty b ędzie na tych samych lokalnej: zasadach. - ochronn ą środowiska; Le śnictwo na terenie gminy jest funkcj ą, w której - z rolnictwem ekologicznym; oprócz zada ń zwi ązanych z gospodark ą le śną du Ŝe - z rozwojem zakładów rzemie ślniczych zwi ązanych z znaczenie maj ą zadania ochronno - hodowlane. Wynikaj ą obsług ą ruchu turystycznego; one z funkcji ochronnych obszaru, na którym - z rozwojem handlu i usług. skoncentrowane s ą kompleksy le śne. Lasy terenu gminy wchodz ą w skład obszaru lasów wielofunkcyjnych, tj. Na obszarze gminy Grunwald mo Ŝliwe jest powstanie spełniaj ących funkcje: ochrony przyrody, rekreacji i jednej z form ekoturystyki - agroturystyki. W agroturystyce turystyki, produkcji drewna oraz zachowania bazy brak jest tradycyjnej bazy turystycznej (np. hotele). genetycznej ekotypów sosny. Turystyka ta opiera si ę na obszernych domach Wysokie bezrobocie na terenie gminy stwarza jednorodzinnych nale Ŝą cych do rolników indywidualnych. mo Ŝliwo ści uzyskania dodatkowo pracowników do prac Gmina powinna udziela ć pomocy tym, którzy chc ą piel ęgnacyjnych w drzewostanach porolnych prowadzi ć gospodarstwa agroturystyczne. Pomoc ta mo Ŝe wymagaj ących stałej interwencji. si ę wi ąza ć z: - reklamowaniem i promowaniem terenu, 6.5. Edukacja ekologiczna - współfinansowaniem inwestycji zwi ązanych z agroturystyka. Edukacja ekologiczna uznawana jest za priorytetowe działanie wspomagaj ące ochron ę środowiska, stanowi Turystyka rozwijana na obszarze gminy Grunwald integraln ą cz ęść polityki ekologicznej pa ństwa na lata mo Ŝe by ć szans ą o Ŝywienia gospodarczego gminy oraz 2000 - 2006. Najwa Ŝniejszym ogniwem w realizacji poprawy bytu mieszka ńców, którzy zechc ą zainwestowa ć „Programu...” b ędzie świadomo ść społeczna, a ści ślej w rozwój turystyki (szczególnie - agroturystyki). ujmuj ąc świadomo ść ekologiczna. Kwestie zwi ązane z post ępowaniem administracyjnym w tym zakresie mo Ŝna 6.4.3. Przedsi ębiorczo ść i le śnictwo skontrolowa ć, oceni ć i wyegzekwowa ć. Tryb post ępowania jest ści śle okre ślony. Niestety nie da si ę Małe i średnie zakłady produkcyjne odgrywaj ą skodyfikowa ć sposobu my ślenia, wyrobienia nawyków, aktualnie i odgrywa ć b ędą w przyszło ści szczególnie rozumienia pewnych procesów społecznych. Te cechy wa Ŝną rol ę w aktywizacji gospodarki na wsi. Rozwój trzeba wypracowa ć, nauczy ć. istniej ących firm oraz powstawanie nowych, drobnych Na terenie powiatu ostródzkiego istnieje Centrum podmiotów gospodarczych zadecyduje o znacz ącym Edukacji Ekologicznej w Faltyjankach. Jest to placówka ograniczeniu bezrobocia. dydaktyczna, która wspólnie z Nadle śnictwami, kadr ą Nowe miejsca pracy w średnich i małych zakładach Zespołu Parków Krajobrazowych w Jerzwałdzie stanowi ć winny wypełni ć tak zwane „nisze rynkowe”, przetwarzaj ąc powinna baz ę, w oparciu o któr ą nale Ŝy prowadzi ć płody oraz wytwarzaj ąc produkty na lokalny rynek. edukacj ę ekologiczn ą. Wiele zada ń zapisanych w Rozwój przedsi ębiorczo ści na terenie gminy powinien „Programie...” b ędzie realizowanych przez samorz ąd odbywa ć si ę zgodnie z zasadami ochrony środowiska. W gminny. Obecnie, współdziałanie poszczególnych gmin rozwoju przedsi ębiorczo ści (jak i innych form działania) ma miejsce przy tworzeniu i funkcjonowaniu Centrum. powinny obowi ązywa ć zasady ekorozwoju, które Stworzona strategia rozwoju CEE na lata 2002 - 2007, za uogólniaj ąc mo Ŝna zebra ć w nast ępuj ących czterech główny cel przyjmuje wła śnie popraw ę świadomo ści punktach: ekologicznej. Rola, a w zasadzie misja jak ą ma do - w kształtowaniu potrzeb społecznych preferowane spełniania ta placówka dydaktyczna w procesie powinny by ć te, których realizacja stwarza mniejsze przebudowy świadomo ści społecznej jest nie do ryzyko dla równowagi ekologicznej, przecenienia. Musi si ę sta ć autentycznym centrum - pozyskiwanie zasobów i udost ępnianie walorów koordynuj ącym wszelkie działania zwi ązane z edukacj ą przyrodniczych powinno odbywa ć si ę w sposób ekologiczn ą na terenie powiatu ostródzkiego. zapewniaj ący utrzymanie sprawnego funkcjonowania Równie wa Ŝna jak koordynacja jest inspiracja działa ń. Dziennik Urz ędowy - 3984 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Dotychczasowe działania CEE w tym zakresie s ą niestety zaanga Ŝowanie społeczno ści lokalnych w realizacj ę tego niewystarczaj ące. Wynika to głównie z faktu małych programu. Na terenach ostoi przyrodniczych mo Ŝliwe jest nakładów finansowych z bud Ŝetu powiatu oraz śladowych tylko takie gospodarowanie, przy którym tworzenie miejsc kwot środków pozyskiwanych ze źródeł pracy i poprawa warunków Ŝycia ludno ści nie b ędzie pozabud Ŝetowych, ale tak Ŝe słabo ści kadrowej. Istnieje powodowa ć pogorszenia warunków przyrodniczych. Musi wiele źródeł finansuj ących tego rodzaju działalno ść , to jednak akceptowa ć społecze ństwo b ędące podmiotem jednak Ŝe przez okres dwóch lat udało si ę pozyska ć tego działania. Mo Ŝna wi ęc przyj ąć , Ŝe jest to pro niewiele środków. społeczna koncepcja ochrony ró Ŝnorodno ści Budowanie świadomo ści ekologicznej nie mo Ŝe przyrodniczej. odbywa ć si ę tylko w oparciu o CEE. W znacznie wi ększym Tak Ŝe wszelkie przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne, stopniu trzeba wykorzysta ć do tego celu szkoły oraz inne zarówno te które dotycz ą sfery gospodarczej jak i te placówki dydaktyczne. słu Ŝą ce ochronie środowiska, powinny mie ć akceptacj ę Głównym celem do osi ągni ęcia w ramach edukacji społeczn ą. Okre ślone post ępowanie zwi ązane z ekologicznej jest rozwój świadomo ści ekologicznej konsultacjami i uzgodnieniami społecznymi wyznacza społeczno ści. Działania zmierzaj ące do osi ągni ęcia tego procedura inwestycyjna zwi ązana z prawem budowlanym. celu polegaj ą na: Konsultacje społeczne w tym zakresie s ą doskonał ą - identyfikowaniu adresatów programów ekologicznych, okazj ą do prowadzenia równie Ŝ edukacji ekologicznej - działaniach poznawczo - edukacyjnych, społeczno ści i podnoszenia w śród niej świadomo ści - współtworzeniu lokalnych programów edukacyjnych, ekologicznej. - promocji walorów ekologicznych (Internet, media, Współpraca oraz konsultacje społeczne w celu wydawnictwa własne), uzyskania akceptacji społecznej dla realizacji ka Ŝdego - promocji i tworzeniu nowych obszarów słu Ŝą cych planowanego programu lub projektu powinny by ć zawsze rozwojowi ekoturystyki - aktywna okazj ą do prowadzenia edukacji ekologicznej. Edukacja - edukacja ekologiczna ( ście Ŝki rowerowe, dydaktyczne, ekologiczna powinna i ść zawsze w parze z współprac ą i piesze, ogrody dzikich zwierz ąt itp.), konsultacjami społecznymi. - współpracy z o środkami naukowymi (UWM, UMK) - Szczególnie istotna jest współpraca z organizacjami obozy naukowe, administracj ą pozarz ądowymi. Dobrze uło Ŝona współpraca z nimi - Lasów Pa ństwowych ( ście Ŝki dydaktyczne, obszary pozyskuje dodatkowego partnera wspieraj ącego chronione, ciekawe zbiorowiska), planowane przedsi ęwzi ęcia, którego wsparcie mo Ŝe z - współpracy z organizacjami pozarz ądowymi (Zielone po Ŝytkiem by ć wykorzystane do promowania Szkoły, obozy edukacyjne), przedsi ęwzi ęć i do edukacji ekologicznej. - szkoleniu i pomocy w zakresie certyfikacji produkcji rolniczej, 6.7. Harmonogram rzeczowo - finansowy - przygotowaniu wniosków pozwalaj ących na zaplanowanych działa ń, niezale Ŝnie od programu pozyskanie środków finansowych na inwestycje proekologiczne. Poni Ŝej w tabeli 6.6. przedstawiono przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne (istotne z punktu widzenia ochrony 6.6. Współpraca i akceptacja społeczna środowiska) na lata 2004 - 2006, które s ą zawarte w „Wieloletnim planie inwestycyjnym gminy Grunwald na Wszelkie działania zmierzaj ące do poprawy stanu lata 2003 - 2007”, uchwalonym przez Rad ę Gminy środowiska musz ą by ć akceptowane przez lokaln ą Grunwald z siedzib ą w Gierzwałdzie (uchwała Nr społeczno ść . To jest warunkiem powodzenia ka Ŝdego XIII/52/03 z dnia 09.09.2003 roku). przedsi ęwzi ęcia, a w przypadku środowiska szczególnie. Dlatego te Ŝ zało Ŝenia ideowe towarzysz ące procesowi tworzenia sieci NATURA 2000 kład ą tak du Ŝy nacisk na

Tab. 6.6. Przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne istotne z punktu widzenia ochrony środowiska przewidziane w „Wieloletnim plan inwestycyjnym gminy Grunwald na lata 2003 - 2007” (według zał ącznika do uchwały Nr XIII/52/03 Rady Gminy Grunwald z dnia 9 wrze śnia 2003 r.)

Nakłady Planowane nakłady w latach 2003 - 2007 Warto ść poniesione ogółem (tys. zł) inwestycji dotychczas Nazwa zadania (tys. zł) Środki własne gminy (tys. zł) (tys. zł) Środki własne gminy 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. (tys. zł) Zaopatrzenie w wod ę 754,0 12,0 742,0 Budowa sieci wodoci ągowej St ębark - Ulnowo 226,0 12,0 214,0 784,0 25,0 759,0 Budowa sieci wodoci ągowej w miejscowo ści Domkowo 235,0 25,0 210,0 80,0 - 80,0 Budowa sieci wodoci ągowej Frygnowo - D ąbrowo 40,0 - 40,0 50,0 - 50,0 Budowa sieci wodoci ągowej na terenie koloni wsi Kitnowo 30,0 - 30,0 Ciepłownictwo Modernizacja kotłowni w Szkole Podstawowej w 50,0 50,0 Gierzwałdzie 50,0 50,0 Gospodarka ściekowa Dziennik Urz ędowy - 3985 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Budowa kanalizacji sanitarnej tłocznej Grunwald - 1 042,0 30,0 1 012,0 Zybułtowo 208,0 30,0 178,0 Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej w 2 426,0 - 2 426,0 miejscowo ściach: Grunwald , St ębark, Zybułtowo 1 213,0 - 1 213,0 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowo ści Gl ądy, 3 761,0 100,0 1 831,0 1 830,0 Szczepankowo, Dylewo 1 128,0 100,0 514,0 514,0 Rozbudowa oczyszczalni ścieków w miejscowo ści 300,0 - 300,0 Gierzwałd 150,0 - 150,0 Budowa oczyszczalni ścieków w miejscowo ści Zybułtowo: 3 100,3 3 100,3 - całkowity koszt inwestycji 1 400,3 1 400,3

- koszty kwalifikacyjne: 2 799,1 - koszty niekwalifikacyjne: 301,2 - środki własne: 1 400,3 - środki SAPARD: 1 700,0 Drogownictwo 120,0 - 60,0 60,0 Modernizacja drogi krajowej Nr 7 do Rychnowskiej Woli 60,0 - 30,0 30,0

7. NARZ ĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI - obszary i obiekty obj ęte lub przewidywane do obj ęcia PROGRAMU I ZARZ ĄDZANIE NIM ochron ą przyrody, - obszary o przekroczonych dopuszczalnych st ęŜ eniach Działania warunkuj ące realizacj ę programu ochrony zanieczyszcze ń środowiska, środowiska w gminie polega ć b ędą na: wzmocnieniu - tereny zdegradowane i zdewastowane wymagaj ące instytucji działaj ących w sferze ochrony środowiska, przekształce ń, wprowadzeniu koniecznych uregulowa ń w zakresie prawa - wykorzystanie energii odnawialnej, lokalnego, współpracy ponadlokalnej gmin, wzmocnieniu - kształtowanie granicy polno-le śnej i granic monitoringu środowiska, zwi ększeniu udziału miejscowo ści, społecze ństwa w realizacji celów ekologicznych oraz - ochrona przed hałasem, udost ępnieniu informacji o środowisku. - ochrona zieleni oraz terenów otwartych na obszarach W zarz ądzaniu programem istotn ą rol ę odgrywa zurbanizowanych. kontrola i ocena realizacji programu. Koniecznym działaniem, dostosowuj ącym planowanie przestrzenne na poziomie lokalnym do nowych przepisów 7.1. Wzmocnienie instytucjonalne i zmiany w zakresie prawa zwi ązanego z ochron ą środowiska b ędzie prawa lokalnego weryfikacja obowi ązuj ących planów zagospodarowania przestrzennego. Samorz ąd terytorialny podstawowego szczebla jest Wa Ŝnym celem jest odpowiednie stosowanie i główn ą struktur ą instytucjonaln ą i zarazem płaszczyzn ą egzekwowanie obowi ązuj ących przepisów prawnych. działa ń na rzecz lokalnego środowiska naturalnego. Realizacji tego celu słu Ŝyć b ędą nast ępuj ące działania: Pozostałe, odgrywaj ące wa Ŝną rol ę, jednostki - wymierzanie przez S ądy, Starostów, Burmistrzów i instytucjonalne, w tym jednostki o charakterze Wójtów oraz WIO Ś kar za naruszenie przepisów inspekcyjnym, działaj ące w sferze ochrony środowiska, ochrony środowiska, stosownych do wielko ści szkód, maj ą charakter ponadlokalny - powiatowy, wojewódzki, spowodowanych tym naruszeniem, maj ących działanie regionalny. prewencyjne, Jedn ą z podstawowych dróg wzmocnienia gmin w ich - wzmocnienie kadrowe i finansowe jednostek poczynaniach na rzecz ochrony środowiska jest kontroluj ących, stworzenie dobrego prawa lokalnego. Dlatego te Ŝ - szkolenia na temat przepisów prawa i ich niezb ędne s ą działania zwi ązane z przygotowaniem egzekwowania, instrumentów w zakresie prawa lokalnego. Zmiany w - podj ęcie inicjatyw (lobbingu lokalnego) na rzecz systemie planowania przestrzennego powinny zmiany prawa w kierunku: uwzgl ędnia ć wprowadzenie w szerszym zakresie - ustalenia jasnych i przejrzystych kompetencji problematyki ochrony środowiska do planów organów ochrony środowiska, zagospodarowania przestrzennego. Ustawa o - uproszczenia systemu karania za naruszenia zagospodarowaniu przestrzennym powinna by ć spójna z przepisów ochrony środowiska. innymi ustawami środowiskowymi. Kolejnym wzmocnieniem skuteczno ści działa ń b ędzie uproszczenie 7.2. Współpraca ponadlokalna i przyspieszenie procedur tworzenia planów zagospodarowania przestrzennego i ustalenia lokalizacji Ochrona środowiska powinna mie ć charakter inwestycji. ponadlokalny. Środowisko naturalne, ekosystemy nie Zmiany ustawowe oraz rozporz ądzenia wykonawcze zale Ŝą od granic gminnych, a granice pomi ędzy gminami powinny doprowadzi ć do tego, aby samorz ądy otrzymały nie zostały utworzone w oparciu o układ środowiskowy i instrumenty sprawnie działaj ące i skuteczne. Powinny walory przyrodnicze. Dlatego te Ŝ, aby skutecznie chroni ć doprowadzi ć do takiego konstruowania nowych planów środowisko, konieczna jest współpraca pomi ędzy gminami zagospodarowania przestrzennego, które w swej tre ści (współpraca ponadlokalna). Skuteczna ochrona wód uwzgl ędniałyby takie zagadnienia jak: (jezior, rzek, wód podziemnych), powierzchni ziemi, - lokalizacj ę obiektów niebezpiecznych, strefy powietrza atmosferycznego i przyrody o Ŝywionej b ędzie ograniczonego u Ŝytkowania wokół tych obiektów oraz dopiero wtedy, gdy w ich sprawie zostanie zawarte zewn ętrzne plany ratownicze dla obszarów wokół tych porozumienie ponadlokalne wszystkich bezpo średnio obiektów na wypadek awarii, zainteresowanych samorz ądów. Porozumienie pomi ędzy - obszary nara Ŝone na niebezpiecze ństwo powodzi, gminami mo Ŝe mie ć charakter stały lub zadaniowy. Dziennik Urz ędowy - 3986 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Współpraca ponadlokalna w celu ochrony środowiska jest W zapisach ustawy Prawo ochrony środowiska i konieczna i racjonalna z nast ępuj ących wzgl ędów: Prawo wodne wprowadzono i kompetencyjnie okre ślono ustawowe obowi ązki w zakresie bada ń monitoringowych. - zespół środowiskowo - przyrodniczy ma charakter ponadlokalny, a wi ęc ochrona jego powinna mie ć 7.4. Dost ęp do informacji o środowisku, udział podobny charakter, społecze ństwa - współpraca pozwala ustali ć i okre śli ć zbie Ŝno ść celów, kierunków działa ń oraz metod działa ń, Oddziaływanie społecze ństwa na realizacj ę polityki - współpraca pozwala dopracowa ć si ę rozwi ąza ń ekologicznej jest uwarunkowane zwi ększeniem optymalnych, rozwi ązuj ących interesy wszystkich dost ępno ści do informacji o środowisku. zainteresowanych gmin, Ustawa Prawo ochrony środowiska wprowadza - współpraca jest konieczna z uwagi na racjonalizm obligatoryjny obowi ązek udost ępnienia ka Ŝdemu działa ń, rozwi ąza ń i racjonalne wydatkowanie i obywatelowi przez organa administracji informacji o pozyskiwanie środków. środowisku i jego ochronie. Realizacja zapisów ustawy w zakresie zwi ększenia Porozumienie gmin ponadlokalne doprowadziło do dost ępno ści do informacji o środowisku wymaga ć b ędzie powstania Zwi ązku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego podj ęcia nast ępuj ących działa ń w okresie do 2006 r.: „Czyste Środowisko”. Celem tego porozumienia stało si ę - utworzenia w urz ędach administracji publicznej budowanie wspólne gospodarki odpadami. Podobne (wojewódzkiej, powiatowych i gminnych) systemu porozumienie powinno by ć zawarte w celu realizacji udost ępniania informacji o środowisku, w tym zało Ŝenia i programu w zakresie ochrony wód. Czystej wody prowadzenia publicznie dost ępnych wykazów danych o rezerwatu „Rzeka Drw ęca” i jezior nie jest w stanie dokumentach, zawieraj ących informacje o środowisku i przywróci ć jedna gmina, albo ka Ŝda gmina działaj ąca jego ochronie, zgodnie z wymogami art. 19 ustawy osobno. Dopiero wspólne, spójne, jednoczesne i Prawo ochrony środowiska, racjonalne działanie jest w stanie przywróci ć dawne - opracowania i wdro Ŝenia elektronicznych baz danych o walory rzeki i zahamowa ć post ępuj ący proces eutrofizacji środowisku, dost ępnych za po średnictwem Internetu, a jezior. tak Ŝe w inny sposób ( środki masowego przekazu, wydawnictwa specjalistyczne) przez Wojewod ę i 7.3. Monitoring środowiska Starostów, stosownie do wymogów art. 30 ustawy Prawo ochrony środowiska oraz rozporz ądzenia Ministra Podstawowym źródłem informacji o środowisku jest Środowiska z dnia pa ństwowy monitoring środowiska, który stanowi system 1 pa ździernika 2002 r. w sprawie sposobu pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz udost ępniania informacji o środowisku (Dz. U. Nr 176, gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania poz. 1453). informacji o środowisku. Działalno ść pa ństwowego Bazy danych o środowisku powinny zawiera ć monitoringu środowiska koordynuj ą organy Inspekcji informacje dotycz ące: jako ści powietrza, jako ści gleby lub Ochrony Środowiska: Główny Inspektor Ochrony ziemi, ochrony przed hałasem, ochrony przed polami Środowiska oraz Wojewódzki Inspektor Ochrony elektromagnetycznymi, wyniki pomiarów jako ści wód Środowiska (zasady funkcjonowania pa ństwowego powierzchniowych i podziemnych. monitoringu środowiska oraz zadania Inspekcji Ochrony Środowiska okre ślaj ą przepisy ustawy o Inspekcji Ochrony Najskuteczniejszym sposobem podniesienia Środowiska). świadomo ści ekologicznej mieszka ńców b ędzie Pa ństwowy monitoring środowiska, realizowany w zaanga Ŝowanie mo Ŝliwie du Ŝej ich liczby w procesy sieciach krajowej i regionalnych (wojewódzkich i między decyzyjne, maj ące wpływ na stan środowiska. wojewódzkich), obejmuje uzyskiwane na podstawie bada ń Mo Ŝliwo ści w tym zakresie stwarza ustawa z dnia 27 monitoringowych, informacje w zakresie: kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, która - stanu czysto ści powietrza, kodyfikuje udział społecze ństwa w post ępowaniu, w - jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, sprawach ochrony środowiska. Ustawa umo Ŝliwia - jako ści gleby i ziemi, obywatelom udział przed wydaniem decyzji - hałasu, wymagaj ących udziału społecze ństwa (zamieszczonych w - promieniowania jonizuj ącego i pól elektro- publicznie dost ępnym wykazie danych o decyzjach magnetycznych, wymagaj ących udziału społecze ństwa) oraz w - stanu zasobów środowiska, w tym lasów, post ępowaniu w sprawach ocen oddziaływania na - rodzajów i ilo ści substancji wprowadzanych do środowisko skutków realizacji planów i programów. Ka Ŝdy środowiska: emitowanych do powietrza; wprowadzanych zainteresowany ma prawo składania uwag i wniosków w do wód, gleby i ziemi; wytworzonych odpadów oraz post ępowaniu prowadzonym z udziałem społecze ństwa. sposobów gospodarowania odpadami. Podstawowym działaniem w tym zakresie b ędzie wdro Ŝenie przez organy administracji, wła ściwe do Oprócz cyklicznie przeprowadzanych bada ń wydawania decyzji, publicznie dost ępnych wykazów monitoringowych, pa ństwowy monitoring zbiera dane o danych o wnioskach i decyzjach, wymagaj ących udziału środowisku na podstawie, mi ędzy innymi: społecze ństwa. - pomiarów dokonywanych przez organy administracji, ustawowo zobowi ązanych do wykonywania bada ń 7.5. Kontrola i ocena realizacji programu monitoringowych, - danych zbieranych w ramach statystyki publicznej, Program w zało Ŝeniu ma kreowa ć polityk ę w zakresie - pomiarów stanu środowiska, wielko ści i rodzajów ochrony środowiska na szczeblu gminy Grunwald. Ma by ć emisji i ich ewidencji, do przeprowadzenia których s ą główn ą wykładni ą dla kierunków działa ń, obieranych przez zobowi ązane podmioty korzystaj ące ze środowiska jednostki, które w swoje działania maj ą wpisan ą ochron ę (prowadz ący instalacj ę i u Ŝytkownicy urz ądze ń). środowiska. Realizacja programu gminnego (spójnego z

Dziennik Urz ędowy - 3987 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 tre ści ą programów wy Ŝszego szczebla: powiatowego i 8. POTENCJALNE DO WYKORZYSTANIA ŹRÓDŁA DO wojewódzkiego) nast ępowa ć b ędzie poprzez: SFINANSOWANIA PROGRAMU - uwzgl ędnienie zapisów programu w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, Podstaw ę finansowania ochrony środowiska stanowi ą - ustawienie organizacji organów ochrony środowiska przede wszystkim fundusze ochrony środowiska i ści śle pod k ątem realizacji programu, gospodarki wodnej funkcjonuj ące na czterech poziomach - uzale Ŝnienie wydania decyzji administracyjnej tylko do administracji. Zebrane środki i fundusze przeznaczane przypadku nie kolidowania z programem, będą na dofinansowanie, głównie w formie - konsekwentn ą i skuteczn ą egzekucj ę przepisów preferencyjnych po Ŝyczek i dotacji proekologicznych prawa, równie Ŝ w zakresie obj ętym programem, przedsi ęwzi ęć , podejmowanych przede wszystkim przez - przekonanie społeczno ści lokalnej do wspólnych samorz ądy lokalne i podmioty gospodarcze. System ten działa ń w interesie środowiska. uzupełniaj ą banki komercyjne, w tym Bank Ochrony Środowiska, realizowana w ró Ŝnych formach pomoc Mo Ŝliwo ść skutecznego wykonywania ustale ń zagraniczna, bud Ŝet centralny i bud Ŝety lokalne. programu wi ąza ć si ę b ędzie ści śle z mo Ŝliwo ściami finansowymi jednostek odpowiedzialnych za Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej poszczególne zadania. Program jest jednocze śnie (narodowy, wojewódzki, powiatowe i gminne) elementem niezb ędnym do pozyskania tych środków. Zasadniczym celem Narodowego Funduszu jest Po średnio warunkiem sprawnej realizacji jest te Ŝ wspieranie finansowe przedsi ęwzi ęć podejmowanych dla posiadanie odpowiednich zasobów kadrowych tj. poprawy jako ści środowiska w Polsce. Rol ą niezb ędnej liczby etatów oraz kompetentnych Wojewódzkiego Funduszu jest wspieranie finansowe pracowników. przedsi ęwzi ęć proekologicznych o zasi ęgu regionalnym. Realizacja programu wymaga ć b ędzie Zakres wydatkowania środków z powiatowych funduszy skoordynowanych wysiłków wielu jednostek (Urz ędu jest szeroki i obejmuje m.in. dofinansowanie Gminy, jednostek bud Ŝetowych gminy, podmiotów przedsi ęwzi ęć z zakresu ochrony powierzchni ziemi oraz gospodarczych, organizacji pozarz ądowych oraz osób programów ochrony środowiska. Celem działania fizycznych), b ędzie tak Ŝe uzale Ŝniona od współpracy z gminnych funduszy jest dofinansowanie przedsi ęwzi ęć innymi gminami. ekologicznych na terenie własnej gminy. Zarz ądzanie realizacj ą programu powinno zawiera ć: - kontrol ę wykonania zada ń przewidzianych w Banki programie, Polski sektor bankowy tworzy kilkadziesi ąt banków - ocen ę realizacji celów i działa ń okre ślonych w zorganizowanych w formie spółek akcyjnych lub b ędących programie, opart ą przede wszystkim na wska źnikach bankami pa ństwowymi. Ponadto w sektorze tym działa charakteryzuj ących stan środowiska. około 1,5 tysi ąca banków spółdzielczych. Szczególn ą rol ę Głównym koordynatorem realizacji programu b ędzie na rynku kredytów na inwestycje proekologiczne odgrywa samorz ąd Gminy Grunwald. Ocena wykonania programu Bank Ochrony Środowiska. Oferuje on najwi ęcej środków odbywa ć si ę b ędzie poprzez kontrol ę osi ągni ęcia finansowych w formie preferencyjnych kredytów i wyznaczonych mierników celów szczegółowych. Zgodnie dysponuje zró Ŝnicowan ą ofert ą dla prywatnych i z art. 18 ust. 2 Prawa ochrony środowiska co dwa lata samorz ądowych inwestorów, a tak Ŝe osób fizycznych. Zarz ąd Gminy zobowi ązany jest do sporz ądzania w tym zakresie stosowanego raportu i przedstawiania go Radzie EkoFundusz Gminy. Najbli Ŝsza tego typu kontrola realizacji zało Ŝeń Fundacja EkoFundusz wydatkuje środki pochodz ące z programu b ędzie miała miejsce w 2006 roku. tzw. ekokonwersji, czyli zamiany zagranicznego długu na Wyniki przeprowadzonych ocen realizacji niniejszego krajowe wydatki proekologiczne. EkoFundusz zarz ądza programu oraz nowe uwarunkowania wewn ętrzne i środkami finansowymi pochodz ącymi z ekokonwersji zewn ętrzne powinny posłu Ŝyć do dokonania jego łącznie ponad 571 mln USD do wydatkowania w latach aktualizacji. 1992 - 2010. Nie mo Ŝna wykluczy ć równie Ŝ sytuacji, Ŝe konieczna EkoFundusz udziela wsparcia finansowego w formie będzie weryfikacja zało Ŝeń programu przed upływem bezzwrotnych dotacji a tak Ŝe preferencyjnych po Ŝyczek. okresu 2 lat, wynikaj ąca np. z radykalnych zmian w Je Ŝeli wniosek o dofinansowanie składa jednostka polityce pa ństwa dotycz ącej ochrony środowiska, gospodarcza dotacja z reguły nie przekracza 20% obowi ązuj ących przepisach prawnych czy innych kosztów projektu, a jedynie w uzasadnionych przypadkach nieprzewidzianych wydarze ń. mo Ŝe dochodzi ć o 30%. Gdy inwestorem s ą władze Polityka ochrony środowiska, realizowana przez gmin ę samorz ądowe, dotacja mo Ŝe pokry ć do 30% kosztów (w i zawarta w niniejszym programie, b ędzie wymagała przypadkach szczególnych do 50%). EkoFundusz mo Ŝe aktualizacji co 4 lata. Zgodnie z zapisem art. 17 ust. 1 i wspiera ć zarówno projekty dopiero rozpoczynane, jak i art. 14 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, będące w fazie realizacji, je Ŝeli ich rzeczowe programy ochrony środowiska powinny by ć sporz ądzane zaawansowanie nie przekracza 60%. na 4 lata, z uwzgl ędnieniem działa ń w perspektywie na kolejne 4 lata. Tak wi ęc, w roku 2006 powinny by ć podj ęte Programy pomocowe UE prace nad nowelizacj ą gminnego programu ochrony Po wej ściu Polski do UE z dniem 1 maja 2004 r. środowiska na lata 2007 - 2010, z uwzgl ędnieniem przyszłe działania samorz ądów lokalnych w zakresie perspektywy do roku 2014. ochrony środowiska b ędą mogły by ć prowadzone w Przy nowelizacji programu powinny by ć wykorzystane ścisłym powi ązaniu z programami i instrumentami wyniki przeprowadzonych ocen realizacji niniejszego finansowanymi, zwłaszcza z Funduszy Strukturalnych i programu oraz uwzgl ędnione nowe uwarunkowania Funduszu Spójno ści. Podstawy Wsparcia Wspólnoty dla zarówno wewn ętrzne, jak i zewn ętrzne. Polski w latach 2004 - 2006 b ędą wdra Ŝane za pomoc ą: - Sektorowych Programów Operacyjnych (SPO), - Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) - zarz ądzany na poziomie Dziennik Urz ędowy - 3988 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

krajowym, ale wdra Ŝany na poziomie dofinansowania. Wybrane projekty s ą przekazywane do zdecentralizowanym, na poziomie wojewódzkim, Urz ędu Wojewódzkiego, który podpisuje umowy - Strategii Wykorzystania Funduszu Spójno ści, który nie finansowe z beneficjentami ko ńcowymi. Z ogólnej sumy nale Ŝy do funduszy strukturalnych, ale realizuje środków funduszy strukturalnych w latach 2004 - 2006 w zało Ŝenia polityki strukturalnej UE. ramach ZPORR, równej 2 669,9 mln. euro, przypada na W najbli Ŝszym czasie otwieraj ą si ę zatem przed woj. warmi ńsko-mazurskie 176,1 mln. euro (6,6%; 173,5 samorz ądami lokalnymi szerokie mo Ŝliwo ści pozyskiwania euro/mieszka ńca). środków finansowych na realizacj ę mi ędzy innymi przedsi ęwzi ęć przewidzianych w wojewódzkich, Równolegle z realizacj ą ZPORR realizowane b ędą w powiatowych i gminnych programach ochrony środowiska. Polsce du Ŝe projekty współfinansowane z Funduszu Inwestycje w zakresie ochrony środowiska b ędą mogły Spójno ści. W ramach tego funduszu b ędzie mo Ŝliwe uzyska ć wsparcie w ramach priorytetu pierwszego - wsparcie projektów dot. gospodarki odpadami „Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu Ŝą cej komunalnymi, maj ących na celu stworzenie systemów wzmacnianiu konkurencyjno ści regionów” oraz priorytetu zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwienia odpadów trzeciego - „Rozwój lokalny”. komunalnych. Główne priorytety Funduszu Spójno ści w ochronie Priorytet 1 - działanie 1.2 Infrastruktura ochrony środowiska w latach 2004 - 2006 to racjonalizacja środowiska gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi Projekty infrastrukturalne b ędą musiały mie ć warto ść co poprzez: najmniej 2 mln euro. - budow ę, rozbudow ę lub modernizacj ę składowisk odpadów komunalnych oraz tworzenie systemów Rodzaje beneficjentów: recyklingu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (sortownie, kompostownie itp.) - działania te umo Ŝliwi ą 1) jednostki samorz ądu terytorialnego: gminy, powiaty, stopniowe wdro Ŝenie wymogów dyrektyw: województwa lub działaj ące w ich imieniu jednostki 75/440/EWG/ramowej/, 1999/31/WE w sprawie organizacyjne, składowisk komunalnych, 94/62/WE w sprawie opakowa ń i odpadów opakowaniowych, 2) zwi ązki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek - tworzenie systemów zbiórki i unieszkodliwiania samorz ądu terytorialnego stowarzyszenia i zwi ązki odpadów niebezpiecznych (w tym spalarnie), co jednostek samorz ądu terytorialnego, umo Ŝliwi spełnienie wymogów dyrektywy 91/689/EWG w sprawie odpadów niebezpiecznych, 3) inne jednostki publiczne. - tworzenie systemów zagospodarowania osadów ściekowych (w tym spalarnie), co umo Ŝliwi spełnienie Dofinansowanie z UE: wymogów dyrektywy 86/278/WE w sprawie osadów - max 75-80% kwalifikuj ących si ę kosztów - gdy ściekowych, beneficjent nie jest przedsi ębiorc ą, - rekultywacj ę terenów zdegradowanych przez przemysł - max 35% kwalifikuj ących si ę kosztów - gdy beneficjent i inne szkodliwe oddziaływania. jest przedsi ębiorc ą. Na ogóln ą ilo ść środków Funduszu Spójno ści dla lat 2004 - 2006, równ ą 2 674,08 mln. euro, na województwo Priorytet 3 - Rozwój lokalny - działanie 3.1 warmi ńsko-mazurskie przypada 86,5 mln. euro. Infrastruktura lokalna Korzystanie ze środków Funduszu Spójno ści w Polsce Projekty te b ędą obejmowa ć obszary miast, dzielnic miast, oparte b ędzie na Strategii Wdra Ŝania Funduszu obszary wiejskie lub inne wyodr ębnione obszary o Spójno ści. Zgodnie z obowi ązuj ącymi w zakresie polityki wspólnych cechach społeczno-gospodarczych. strukturalnej zasadami współfinansowania, pomoc z Maksymalna warto ść projektu dotycz ącego poddziałania funduszu na okre ślony projekt nie mo Ŝe przekroczy ć 85% „infrastruktura techniczna” wynosi 2 mln euro. jego całkowitych kosztów. Pozostałe 15% pochodzi z Rodzaje beneficjentów to: gminy miejskie, gminy wiejskie, bud Ŝetu pa ństwa lub z innego niezale Ŝnego źródła. gminy miejsko-wiejskie (z wył ączeniem miast powy Ŝej 15 Beneficjenci zainteresowani skorzystaniem z pomocy tys. mieszka ńców). finansowej składaj ą wst ępny wniosek do WFO ŚiGW w postaci tzw. karty potencjalnego przedsi ęwzi ęcia Dofinansowanie z ERDF - max 75-80% kwalifikuj ących współfinansowania z Funduszu Spójno ści na dany rok. si ę kosztów. Dotyczy zada ń realizowanych przez jednostki Aplikacje do Funduszu Spójno ści b ędą przygotowywane samorz ądu terytorialnego oraz ich jednostki przez beneficjentów przy współpracy z NFO ŚiGW oraz organizacyjne, nie prowadz ące działalno ści gospodarczej. Ministerstwem Środowiska. Gotowe aplikacje zawieraj ące W działaniu nie przewiduje si ę podmiotów prowadz ących niezb ędne dokumenty m.in. studia wykonalno ści, oceny działalno ść gospodarcz ą. oddziaływania inwestycji na środowisko, analizy ekonomiczne i finansowe i inne zostan ą wysłane do Projekty przygotowane do finansowania w ramach Komisji Europejskiej, która akceptuje projekty do ZPORR b ędą musiały by ć przygotowane przez dofinansowania i podejmuje decyzj ę o przyznaniu pomocy beneficjentów w formie standardowego wniosku finansowej na dane przedsi ęwzi ęcie. aplikacyjnego ERDF i zło Ŝone do znajduj ącego si ę w Urz ędzie Marszałkowskim Sekretariatu Regionalnego Ze wzgl ędów na uwarunkowania województwa Komitetu Steruj ącego. Nast ępnie panel ekspertów, warmi ńsko-mazurskiego, nale Ŝne jest uwzgl ędnienie powołany przez RKS ocenia kwalifikowalno ść znacznego udziału w strukturze finansowania środków zgłoszonych projektów oraz spełnienie kryteriów przeznaczonych z bud Ŝetu centralnego na: okre ślonych dla danego typu projektu i przekazuje wyniki - ochron ę obszarów le śnych (równie Ŝ zwi ększanie komitetowi steruj ącemu. Ostatecznie RKS rekomenduje lesisto ści województwa), realizowan ą przez Zarz ądowi Województwa projekty do zatwierdzenia. Na Regionaln ą Dyrekcj ę Lasów Pa ństwowych, podstawie rekomendacji Zarz ąd Województwa podejmuje decyzj ę o wyborze projektów z okre ślon ą kwot ą Dziennik Urz ędowy - 3989 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

- zadania gospodarki wodno - ściekowej realizowane stwierdzono przekrocze ń dopuszczalnego poziomu w zlewniach rzek (ponadwojewódzkie zadania st ęŜ enia pyłu zawieszonego, niemniej jednak z oblicze ń Zarz ądów Gospodarki Wodnej), rozkładu st ęŜ eń w 2003 r wynika, Ŝe taka sytuacja mo Ŝe - wdra Ŝanie zasad dobrej praktyki rolniczej wyst ąpi ć. Stan czysto ści powietrza atmosferycznego na (realizowane przez wyspecjalizowane agencje terenie gminy jest niew ątpliwie korzystniejszy ni Ŝ na pa ństwowe), co przyczyni si ę do zmniejszenia wpływu terenie miasta Ostróda. Niemniej jednak stan czystości rolnictwa na stan środowiska. powietrza lokalnie na terenie gminy mo Ŝe pogarsza ć niska emisja z kotłowni i palenisk (spalanie wysokoemisyjnego 9. STRESZCZENIE PROGRAMU I OGÓLNE WNIOSKI Z paliwa stałego) oraz z komunikacji samochodowej (droga PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA PROGRAMU NA krajowa nr 7). ŚRODOWISKO Według oceny rocznej (2002 r.) czysto ści powietrza powy Ŝszy teren sklasyfikowano do klasy B (według 9.1. Streszczenie programu kryterium ochrony zdrowia) i klasy A (według kryterium ochrony ro ślin). Z klasyfikacji tej wynikaj ą działania, jakie Tre ść zawart ą w opracowanym programie mo Ŝna powinny by ć podj ęte w celu poprawy stanu powietrza zebra ć i przedstawi ć w trzech ogólnych cz ęś ciach: atmosferycznego. Wymagane działania dla uzyskanej klasy B (według I. cz ęść zawiera informacje ogólne dotycz ące kryterium ochrony zdrowia) obejmuj ą okre ślenie obszarów przedmiotu, podstawy, celu, zakresu, metodyki przekrocze ń warto ści dopuszczalnych st ęŜ eń, d ąŜ enie do opracowania oraz opisuje i charakteryzuje obszar osi ągni ęcia st ęŜ eń poni Ŝej poziomów dopuszczalnych. obj ęty programem i uwarunkowania do programu; Podstawowym działaniem w tym zakresie jest przede II. cz ęść stanowi ocen ę aktualnego stanu środowiska wszystkim ograniczanie emisji pyłów do powietrza na terenie gminy Grunwald (powietrze atmosferycznego ze źródeł spalania paliw. Nale Ŝy w miar ę atmosferyczne, wody powierzchniowe i podziemne, mo Ŝliwo ści i środków eliminowa ć lokalne paleniska i powierzchnia ziemi, gleby oraz przyroda o Ŝywiona), kotłownie spalaj ące nieefektywnie paliwa, modernizowa ć opisuje zagro Ŝenia dla środowiska i im komunikacj ę na obszarach zabudowanych - zwłaszcza przeciwdziałanie, opisuje tak Ŝe realizacj ę przez eliminacj ę ruchu tranzytowego samochodów z dotychczasowych działa ń w zakresie ochrony i terenu zabudowy mieszkalnej przy drodze krajowej Nr 7. kształtowania środowiska; Wymagane działania dla klasy A (według kryterium III. cz ęść precyzuje najpilniejsze zadania w zakresie ochrony ro ślin) obejmuj ą utrzymanie jako ści powietrza w ochrony środowiska i zrównowa Ŝonego rozwoju w strefie na tym samym lub lepszym poziomie. perspektywie krótko- i średnioterminowej, okre śla narz ędzia i instrumenty realizacji zada ń okre ślonych Na terenie gminy Grunwald komunikacja drogowa w programie wraz zarz ądzanie programem oraz stanowi podstawowe źródło hałasu. Uci ąŜ liwo ść hałasu, przedstawia istniej ące potencjalne do wykorzystania pochodz ącego z komunikacji drogowej, zwi ązana jest z źródła do sfinansowania programu. powszechno ści ą wyst ępowania jego oraz długim czasem oddziaływania. Hałas najbardziej odczuwalny jest na Ocena aktualnego stanu środowiska drodze krajowej E 77, która przebiega przez teren gminy.

Powietrze atmosferyczne Wody powierzchniowe Na terenie gminy Grunwald głównymi źródłami Prawie wszystkie rzeki i strugi, płyn ące przez obszar zorganizowanej emisji s ą procesy energetycznego gminy Grunwald, maj ą źródliska na jej terenie. Dotyczy to spalania paliw (głównie tlenki siarki, tlenki azotu, tlenek Drw ęcy ( źródliska w rejonie Pacółtówka), Grabiczka węgla, pyły), z ci ągle niewielkim udziałem paliw ze źródeł (źródliska w rejonie Frygnowa), Dylewki ( źródliska w odnawialnych. rejonie Dylewa), Strugi Grunwaldzkiej ( źródliska w rejonie Spo śród źródeł zorganizowanej emisji zanieczyszcze ń Grunwaldu). Tylko źródliska Marózki le Ŝą kilka kilometrów do powietrza atmosferycznego, pochodz ącej z procesów na południe poza obszarem gminy. Przez obszar gminy energetycznego spalania paliw, czołowe miejsce zajmuje przebiega główny dział wodny mi ędzy zlewni ą Wisły i ciepłownictwo. Na terenie gminy ciepło jest pozyskiwane zlewiskiem Zalewu Wi ślanego. Cz ęść południowo - głównie w wyniku spalania paliw stałych (w ęgla, koksu, wschodnia gminy le Ŝy w górnym dorzeczu rzeki Marózki, drzewa) oraz z niewielkim udziałem paliw ciekłych (olej dopływu Łyny. Pozostała cz ęść gminy poło Ŝona jest w opałowy). Gaz na terenie gminy do celów energetycznych zlewni rzeki Drw ęcy i odwadniana jest przez górny nie jest u Ŝywany. odcinek rzek: Drw ęcy, Grabiczek z Dylewk ą oraz dopływu W sektorze gospodarczym głównymi źródłami emisji Welu. zanieczyszcze ń do powietrza atmosferycznego s ą fermy Cały obszar gminy znajduje si ę w zlewni pojeziernej. hodowlane. Fermy hodowlane s ą źródłem emisji przede To znaczy, Ŝe wszystkie wody powierzchniowe wszystkim amoniaku. Z powodu emisji substancji wypływaj ące z terenu gminy wpływaj ą do jezior. Mimo zapachowych mog ą by ć powodem skarg ludno ści, która w tego na obszarze gminy Grunwald znajduje si ę niewiele pobli Ŝu ferm zamieszkuje. jezior. Jeziora zlokalizowane s ą wył ącznie w południowo - Emisja komunikacyjna (głównie tlenki azotu, tlenek wschodniej cz ęś ci gminy. węgla, metale ci ęŜ kie) oddziałuje szczególnie na drodze Stan czysto ści wód powierzchniowych (wód płyn ących krajowej nr 7 i jest zwi ększona przede wszystkich w i stoj ących) na terenie gminy Grunwald nie jest najlepszy. miesi ącach letnich. Niemal wszystkie wody płyn ące na terenie gminy maj ą charakter źródlany. Ju Ŝ w pierwszych kilometrach biegu Wyniki bada ń stanu powietrza atmosferycznego na rzek woda wykazuje charakter zanieczyszczony. Wody jedynym badanym stanowisku na terenie powiatu płyn ące, badane w ostatnich latach na stanowiskach ostródzkiego - przy ul. Czarnieckiego 45 w Ostródzie - poło Ŝonych na terenie gminy (rzeka Marózka) oraz na wykazały, Ŝe w ostatnich latach st ęŜ enia dwutlenku siarki, pierwszych stanowiskach poło Ŝonych na terenie gminy dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego nie przekraczały Ostróda (rzeki Drw ęca i Grabiczek), stanowiły III klas ę dopuszczalnych warto ści. W 2002 r. i 2003 r. nie Dziennik Urz ędowy - 3990 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 czysto ści. Stan czysto ści badanych jezior był nieco lepszy Powierzchnia ziemi (jeziora: Mielno i Tymawskie). Na terenie gminy wytworzono w 2002 roku 1 338,2 Mg Tendencje przyszłych zmian czysto ści wód s ą stałych odpadów komunalnych (jest to masa szacunkowa, uzale Ŝnione od człowieka, od podj ęcia b ądź nie realizacji obliczona na podstawie jednostkowych wagowych programu zahamowania post ępuj ącego procesu wska źników). eutrofizacji wód. Bez podj ęcia takiego programu stan Na terenie gminy gromadzenie odpadów odbywa si ę w czysto ści wód powierzchniowych b ędzie si ę pogarszał. metalowych pojemnikach głównie SM 110 (szt. 498) i SM Szczególnie podatne na eutrofizacj ę - do 1100 (szt. 35). niekorzystnych zmian czysto ści wód s ą jeziora. Powinien Zbiórk ą odpadów komunalnych jest obj ętych około powsta ć program ochronny najcenniejszych jezior 55% ludno ści. Ogólna masa odpadów zebranych poło Ŝonych na terenie gminy. Program ochronny powinien wyniosła: 405 Mg w roku 2002 i 390 Mg w roku 2003. Na nie ogranicza ć si ę do samego jeziora, ale całego systemu terenie gminy nie podj ęta została do tej pory selektywna zlewniowego. Powinien obejmowa ć zarówno zbiórka odpadów (szkło, tworzywa sztuczne, papier). przedsi ęwzi ęcia ograniczaj ące dopływ ładunków Podstawowym sposobem post ępowania z zebranymi zanieczyszcze ń z punktowych źródeł, jak i ingerowa ć w odpadami jest ich unieszkodliwianie poprzez składowanie. gospodark ę w zlewni, proponuj ąc przedsi ęwzi ęcia Odpady komunalne powstaj ące na terenie gminy groma- ograniczaj ące dopływ zanieczyszcze ń obszarowych. dzone s ą na składowisku w Rudnie (gmina Ostróda). Du Ŝe obawy budzi stan czysto ści cieków - Marózka Składowisko w Rudnie stanowi miejsce przyszłej bazy, na oraz rzek rezerwatowych: Drwęca, Grabiczek i Dylewka. której oparta zostanie gospodarka odpadami na terenie Aby stan czysto ści tych rzek poprawi ć niezb ędne jest Zwi ązku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste zaanga Ŝowanie wszystkich gmin poło Ŝonych w ich zlewni. Środowisko”. Dlatego te Ŝ wydaje si ę słuszne, a nawet konieczne, Pewna cz ęść odpadów, jest „zagospodarowywana” w zawarcie ponadlokalnego porozumienia pomi ędzy sposób niedozwolony i trafia do środowiska w sposób gminami poło Ŝonymi w zlewni rzek w sprawie ich niekontrolowany (np. jest deponowana na „dzikich czysto ści. W pierwszym rz ędzie powinno by ć zawarte wysypiskach”, jest spalana w lokalnych paleniskach). ponadlokalne porozumienie pomi ędzy gminami Organizacja nowoczesnego systemu gospodarki poło Ŝonymi w zlewni Drw ęcy w sprawie „czystych wód odpadami komunalnymi jest aktualnie w realizacji. W roku Rezerwatu Drw ęca”. 2004 zostanie rozpocz ęta budowa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Rudnie. Najwi ększym zagro Ŝeniem dla wód powierzchniowych (i zasobów wód podziemnych) jest tendencja realizowania Gleby wodoci ągów na wsi bez jednoczesnego rozwi ązywania UŜytki rolne zajmuj ą powierzchni ę 8228 ha (dane z gospodarki ściekowej. Szczególnie ostro rysuje si ę to roku 2002), co stanowi 71% ogólnej powierzchni gminy. zagro Ŝenie w obr ębie zlewni pojeziernych. Na terenie Grunty orne na terenie gminy zajmuj ą 76% powierzchni gminy Grunwald wyst ępuje znaczne niedoinwestowanie w uŜytków rolnych, a ł ąk i pastwisk - 24%. zakresie zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej i Obszar gminy Grunwald charakteryzuje si ę oczyszczalni ścieków na terenach wiejskich. Wsie wyst ępowaniem gleb l Ŝejszych, kompleksów pszennych i rolników indywidualnych oraz jednostek osadniczych po Ŝytnich, Średni punktowy wska źnik jako ści rolniczej byłych PGR-ach nie s ą praktycznie skanalizowane. przydatno ści gleb w gminie wynosi 51,9 i jest nieco Generalnie brak jest komunalnych, wiejskich oczyszczalni wyŜszy od średniej wojewódzkiej (50,1). ścieków i systemów kanalizacyjnych przesyłowych z Na terenie gminy dominuj ą grunty lekkie klas III i IV. wyj ątkiem oczyszczalni w Gierzwałdzie (przyjmuj ącej Naj Ŝyźniejsze gleby kompleksu pszennego dobrego ścieki z miejscowo ści Gierzwałd) i oczyszczalni w zajmuj ą 10,9% ogólnej powierzchni u Ŝytków rolnych. Zybułtowie (przyjmuj ącej ścieki z miejscowo ści Zybułtowo, Gleby te nadaj ą si ę do produkcji bardzo du Ŝego wachlarza Grunwald, St ębark i Mielno). ro ślin uprawnych. Najbardziej liczne pod wzgl ędem zajmowanej Wody podziemne powierzchni s ą kompleksy Ŝytni bardzo dobry i Ŝytni Stopie ń zagro Ŝenia u Ŝytkowych poziomów dobry, które zajmuj ą odpowiednio powierzchni ę 24,2 i wodono śnych na terenie gminy Grunwald jest niski, co 32,2% ogólnej powierzchni u Ŝytków rolnych. wynika przede wszystkim z dobrej izolacji u Ŝytkowych Grunty gminy Grunwald to tak Ŝe grunty słabe. Nale Ŝą poziomów wodono śnych. Te zasoby wód podziemnych, do nich grunty kompleksu Ŝytniego słabego, gdzie które s ą izolowane utworami trudno przepuszczalnymi od uprawiane s ą głównie ziemniaki i Ŝyto oraz kompleksu powierzchni terenu, nie s ą wra Ŝliwe na jakiekolwiek Ŝytniego bardzo słabego VI klasy bonitacyjnej. Grunty zmiany czysto ści, spowodowane infiltracj ą najsłabszego kompleksu zajmuj ą stosunkowo niewielk ą zanieczyszcze ń z powierzchni terenu. procentow ą powierzchni ę ogólnej powierzchni u Ŝytków Istniej ą jednak na terenie gminy lokalne miejsca rolnych. (południowo - wschodnia cz ęść gminy), w których warstwa Do u Ŝytków rolnych zaliczane s ą równie Ŝ trwałe u Ŝytki wodono śna pozbawiona jest izolacji lub jest niepełna zielone. Na terenie gminy dominuj ącym kompleksem s ą izolacja (np. w Marcinkowie, w gorzelni w Dylewie, w grunty klasy 2z skupiaj ące średnie u Ŝytki zielone III i IV Rychnowskiej Woli, w Mielnie). Te wody s ą nara Ŝone na klasy bonitacyjnej. Ł ąki i pastwiska zajmuj ą 24% ogólnej zanieczyszczenia i przyszło ściowy stan czysto ści powierzchni u Ŝytków rolnych. uŜytkowych poziomów wód podziemnych na tych terenach Główne zagro Ŝenia gleb to: będzie w du Ŝej mierze zale Ŝał od eksploatacji uj ęć - degradacja chemiczna (niewła ściwe stosowanie studziennych oraz od stanu czysto ści lokalnych wód nawozów mineralnych i pestycydów) oraz powierzchniowych i ich zlewni. zakwaszenie gleb, Zagro Ŝenie dla czysto ści wód podziemnych stanowi - degradacja fizyczna (zwi ązana z działalno ści ą przede wszystkim brak systemu kanalizacji sanitarnej w górnicz ą, mechanizacj ą rolnictwa, erozj ą, pracami miejscowo ściach poło Ŝonych na terenach wyst ępowania budowlanymi), wód podziemnych bez izolacji oraz izolacji nieci ągłej. - degradacja przez niewła ściw ą melioracj ę: jednostronne osuszanie oczek śródpolnych, Dziennik Urz ędowy - 3991 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

odwadnianie gruntów, brak mo Ŝliwo ści retencjonowania wody (szczególnie jest to dotkliwe w Do zada ń priorytetowych, wynikaj ących z programu, odniesieniu do wa Ŝnych przyrodniczo kompleksów nale Ŝy ogólnie zaliczy ć: gleb hydrogenicznych; - opracowanie programu poprawy stanu czysto ści rzeki - skrajnie niekorzystne zabiegi to próby osuszania Drw ęca oraz realizacja projektów tego programu, torfowisk), - opracowanie programu ochrony jezior oraz realizacja - intensyfikacja u Ŝytkowania rolniczego i projektów tego programu, zagospodarowania turystycznego. - realizacja brakuj ących systemów kanalizacji sanitarnej Przyroda o Ŝywiona (obowi ązkowo we wszystkich miejscowo ściach Wyst ępuj ące na obszarze gminy Grunwald tereny, zwodoci ągowanych, w pierwszym rz ędzie na terenach cenne ze wzgl ędów przyrodniczych i krajobrazowych, wód podziemnych bez izolacji, na terenach kwalifikuj ą du Ŝe jej powierzchnie do obj ęcia ró Ŝnymi pojeziernych, w zlewniach jezior i rzek rezerwatowych), formami ochrony. Czynnikami, które determinuj ą zako ńczonych wysokosprawnymi oczyszczalniami oraz bogactwo przyrodniczo - krajobrazowe, s ą: budowa oczyszczalni przyzagrodowych w zabudowie - ró Ŝne formy w jakich wyst ępuj ą wody powierzchniowe: kolonijnej, jeziora, strumienie, rzeki, stawy, cieki wodne, bagienka - uruchomienie procedur formalno - prawnych śródpolne i śródle śne, prowadz ących do ustanowienia obszarów ochrony - kompleksy le śne i zadrzewienia śródpolne, zbiorników wód podziemnych bez izolacji - stref ochrony - urozmaicona rze źba terenu, po średniej uj ęć wód podziemnych, - niski poziom uprzemysłowienia, - wprowadzanie selektywnej zbiórki odpadów, - niski poziom zaludnienia, - wdro Ŝenie organizacji systemu gospodarki odpadami, - s ąsiedztwo morza bałtyckiego, budowa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów - niski poziom urbanizacji, rozproszona zabudowa. Komunalnych w Rudnie, - budowa szczelnych składowisk obornika, pomiotu Według koncepcji krajowej sieci ekologicznej EKONET drobiowego i zbiorników na gnojowic ę w - POLSKA gmina Grunwald poło Ŝona jest w obr ębie gospodarstwach rolnych (ograniczenie migracji azotu), Zachodnio - Mazurskiego Obszaru W ęzłowego o zlokalizowanych w pierwszym rz ędzie na terenach znaczeniu mi ędzynarodowym. W hierarchii sieci wyst ępowania wód podziemnych bez izolacji, ekologicznej jest to obszar o najwy Ŝszej randze. - utylizacja odpadów agrochemikaliów i środków Warunki naturalne predysponuj ą wi ększo ść obszarów ochrony ro ślin I i II klasy toksyczno ści w Mielnie gminy do gospodarki rolnej. Sprzyja temu przede (Nadle śnictwo Olsztynek), wszystkim dominacja gleb średniourodzajnych, a w cz ęś ci - ochrona gleb stromych zboczy w rejonie rynien południowo - zachodniej znaczny udział gleb o wysokiej jeziornych przed erozj ą w formie gospodarki le śnej oraz urodzajno ści. zalesianie gruntów słabo urodzajnych na obszarze Bogactwo przyrodnicze determinuje równie Ŝ bogactwo wyst ępowania wód podziemnych bez izolacji oraz na form jego ochrony, do których nale Ŝy zaliczy ć: terenach wokół jezior i cieków wodnych. - Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich, - obszary chronionego krajobrazu obejmuj ące obszar 9.2. Ogólne wnioski z prognozy oddziaływania otuliny Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich, rejon programu na środowisko dolin: Grabiczka i Drw ęcy oraz tereny południowo- wschodniej cz ęś ci gminy, Celem opracowania programu jest realizacja polityki - rezerwat przyrody „Rzeka Drw ęca”, ekologicznej pa ństwa, poprawa stanu i likwidacja - pomniki przyrody (12 szt.), zagro Ŝeń środowiska naturalnego (powietrza - lasy ochronne (lasy glebochronne na stromych stokach atmosferycznego, zasobów wód powierzchniowych i i wodochronne poło Ŝone nad wodami), podziemnych, powierzchni ziemi, gleb) oraz przyrody - gleby chronione (grunty rolne klasy IV i gleby oŜywionej na terenie gminy Ostróda. pochodzenia organicznego), Program okre śla zakres zada ń, jakie powinny by ć - Stanowiska archeologiczne (dwa grodziska pruskie i podj ęte w celu poprawy stanu środowiska, z jedno zało Ŝenie obronne). uwzgl ędnieniem obecnych i przyszłych mo Ŝliwo ści technicznych, organizacyjnych oraz uwarunkowa ń Główne zadania w zakresie ochrony środowiska ekonomicznych, jak równie Ŝ z uwzgl ędnieniem poziomu wynikaj ące z programu technicznego istniej ącej infrastruktury.

Do głównych, strategicznych zada ń skierowanych w Nasuwaj ą si ę nast ępuj ące ogólne wnioski z prognozy celu ochrony i kształtowania środowiska na terenie gminy, oddziaływania programu na środowisko: a wynikaj ących z programu, nale Ŝą : - zadania maj ące na celu popraw ę stanu czysto ści 1. Postulowane opracowanie programów poprawy stanu zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, w tym czysto ści wód powierzchniowych (rzeki Drw ęcy i stanu rzeki Drw ęca - rezerwatu przyrody oraz licznych jezior) ma charakter ponadlokalny - zlewniowy i ma na jezior; celu doprowadzi ć do inwentaryzacji wszystkich źródeł - zadania maj ące na celu popraw ę stanu czysto ści zanieczyszcze ń wód oraz w efekcie ko ńcowym do ich powietrza atmosferycznego i klimatu akustycznego; likwidacji (niezb ędnego ograniczenia ich wpływu). - zadania zwi ązane z wła ściw ą organizacj ą gospodarki Działania te maj ą kapitalne znaczenie dla zachowania odpadami, pozwalaj ącą skutecznie chroni ć powierzchni ę rezerwatu „Rzeka Drw ęca” oraz zahamowania ziemi i zasoby wód powierzchniowych i podziemnych degradacji jezior. przed zanieczyszczeniem oraz zadania zwi ązane z ochron ą gleby; 2. Najpilniejszym zadaniem w zakresie ochrony wód jest - zadania zwi ązane z ochron ą przyrody i krajobrazu oraz systemowe rozwi ązanie gospodarki ściekowej na zasobów le śnych; terenie gminy. - pozostałe zadania wynikaj ące z programu. Dziennik Urz ędowy - 3992 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

3. Wykonanie postulowanych zada ń w zakresie ochrony - Wieloletni plan inwestycyjny Gminy Grunwald na lata wód podziemnych ma na celu zachowanie w 2003 - 2007, nale Ŝytym stanie czysto ści zasobów wód - Program rozwoju lokalnego gminy Grunwald (2004 r.), podziemnych, a przede wszystkim pełne - Program małej retencji gminy Grunwald (1997 r.), zabezpieczenie tych zasobów, które nie posiadaj ą - Informacje uzyskane w urz ędach, instytucjach i izolacji w postaci utworów trudno przepuszczalnych od przedsi ębiorstwach (w tym informacje ankietowe), powierzchni terenu lub posiadaj ą tak ą izolacj ę, ale - Program ochrony środowiska powiatu ostródzkiego niepełn ą. (2003 r.), - Strategia rozwoju powiatu ostródzkiego (2000 r), 4. Realizacj ę postulowanych przedsi ęwzi ęć w zakresie - Program zwi ększania lesisto ści Pojezierza Iławsko- ochrony powietrza atmosferycznego (zmniejszanie Ostródzkiego na lata 2001 - 2010, „emisji niskiej” zanieczyszcze ń i ograniczanie - Program gospodarki odpadami komunalnymi dla uci ąŜ liwo ści z tytułu emisji z systemu Zwi ązku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego - komunikacyjnego w gminie) uwzgl ędniono w okresie „Czyste Środowisko” (2000 r.), dłu Ŝszym ni Ŝ obejmuje program. W pierwszym okresie - Plan gospodarki odpadami dla Zwi ązku Gmin Regionu tempo realizacji zada ń w tym zakresie powinno by ć Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko” (2004 r.), takie, aby nie dopu ści ć do pogorszenia aktualnego - Program selektywnej zbiórki odpadów dla Zwi ązku stanu czysto ści powietrza w gminie. Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko” (2001 r.), 5. Pełne wdro Ŝenie planowanego, nowoczesnego - Program edukacji ekologicznej dla Zwi ązku Gmin systemu gospodarki odpadami b ędzie miało Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko” pozytywny wpływ nie tylko w odniesieniu do poprawy (2002 r.), jako ści stanu powierzchni ziemi, ale równie Ŝ przywróci - Informacje o stanie środowiska oraz działalno ści wła ściwe funkcje terenów cennych przyrodniczo. inspekcyjnej WIO Ś w obszarze powiatu ostródzkiego Pełne wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów b ędzie (2003 r.), krokiem na drodze do racjonalizacji zu Ŝycia - Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone materiałów. Płuca Polski (1999 r.), - Wojewódzki program ochrony środowiska (2003 r.), 6. Ści śle zwi ązana z ochron ą wód powierzchniowych - Raport o stanie środowiska województwa jeziornych jest ochrona gleb stromych zboczy w olszty ńskiego w roku 1993, rejonie rynien jeziornych przed obsuni ęciem si ę i - Raport o stanie środowiska województwa erozj ą. Postulowane zabiegi glebochronne przyczyni ą olszty ńskiego w roku 1994, si ę do zachowania, a nawet podniesienia walorów - Raport o stanie środowiska województwa krajobrazowych terenów stanowi ących strome zbocza olszty ńskiego w latach 1995 - 1996, jezior. - Raport o stanie środowiska na obszarze województwa warmi ńsko-mazurskiego w latach 1997 - 1998, 7. Zalesianie przede wszystkim obszarów wyst ępowania - Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko- wód podziemnych bez izolacji, terenów wokół jezior i mazurskiego w latach 1999 - 2000, wzdłu Ŝ cieków, a w śród nich zwłaszcza gleb stromych - Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko- zboczy w rejonie rynien jeziornych, przyczyni si ę nie mazurskiego w roku 2001, tylko do ubogacenia krajobrazu i podniesienia walorów - Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko- przyrodniczych, ale tak Ŝe b ędzie stanowiło zabiegi mazurskiego w roku 2002, ochronne czysto ści wód podziemnych i - Komunikaty do raportu o stanie środowiska powierzchniowych. województwa warmi ńsko-mazurskiego w roku 2003 r., - Strategia rozwoju społeczno - gospodarczego 8. Oczekiwana poprawa stanu środowiska naturalnego województwa warmi ńsko-mazurskiego, na terenie gminy w wyniku wykonania wymienionego - Obszary chronione i pomniki przyrody województwa wy Ŝej zakresu zada ń oraz realizacja zada ń w zakresie warmi ńsko-mazurskiego (1999 r.). ochrony przyrody, krajobrazu i zasobów le śnych przyczyni si ę do utrzymania wysokich (a nawet Dokumenty pomocnicze zwi ązane z polityk ą podwy Ŝszenia) walorów przyrodniczo - kulturowo - ekologiczn ą pa ństwa: krajobrazowych, zachowania i odtworzenia zasobów przyrody w tym ró Ŝnorodno ści biologicznej, ochrony - II Polityka Ekologiczna Pa ństwa przyj ętej przez Sejm najbardziej zagro Ŝonych ekosystemów oraz gatunków 23 sierpnia 2001 r., flory i fauny i ich siedlisk, ochrony i powi ększenia - Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej zalesie ń, w tym zadrzewie ń śródpolnych. pa ństwa - przyj ęty przez Rad ę Ministrów 10 grudnia 2002 r., Reasumuj ąc, dobrze wykonane zadania okre ślone w - Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2003 - 2006 z programie ochrony środowiska przyczyni ą si ę do uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007 - 2010 znacz ącej poprawy wszystkich komponentów środowiska przyj ęta przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w maju na terenie gminy Grunwald. 2003 r., - Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000 - 10. SPIS PUBLIKACJI I MATERIAŁÓW ŹRÓDŁOWYCH 2006 (Ministerstwo Środowiska, 2000 r.), - Strategia rozwoju energetyki odnawialnej Dokumenty źródłowe regionalne, szczebla (Ministerstwo Środowiska, 2000 r.), wojewódzkiego, powiatowego i gminnego: - Polityka le śna pa ństwa i dokumenty uzupełniaj ące (Ministerstwo Środowiska, 1996 r.), - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania - Krajowa strategia ograniczenia emisji metali ci ęŜ kich i przestrzennego Gminy Grunwald (2003 r), trwałych zanieczyszcze ń organicznych (Ministerstwo - Strategia rozwoju Gminy Grunwald (2000 r.), Środowiska, 1999 r.), Dziennik Urz ędowy - 3993 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

- Narodowa strategia edukacji ekologicznej zwi ązanych z kwalifikowaniem przedsi ęwzi ęcia do (Ministerstwo Środowiska, 1998 r.), sporz ądzenia raportu, - Długookresowa strategia trwałego i zrównowa Ŝonego - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie rozwoju - Polska 2025 (Rz ądowe Centrum Studiów szczegółowych wymaga ń, jakie powinien spełnia ć Strategicznych, 2001 r.), raport o oddziaływaniu przedsi ęwzi ęcia na - Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania środowisko oraz ustalenia wpływu na zasoby kraju (Rz ądowe Centrum Studiów Strategicznych, środowiska i dobra kultury, 2000 r.), - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - Narodowa strategia rozwoju regionalnego rodzajów i zakresu opracowa ń ekofizjograficznych, (Ministerstwo Gospodarki, 2000 r.), - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących dopuszczalnego poziomu substancji azbest stosowanych na terytorium Polski (Rada zanieczyszczaj ących w powietrzu, Ministrów, 2002 r.), - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i szczegółowych wymaga ń, jakim powinny obszarów wiejskich (Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju odpowiada ć programy ochrony powietrza, Wsi, 1998 r.), - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów okre ślenia standardów jako ści gleby, wiejskich i rolnictwa (Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie Wsi, 1999 r.). dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie 11. AKTUALNY SPIS USTAW I ROZPORZ ĄDZE Ń szczegółowych wymaga ń, jakim powinien DOTYCZ ĄCYCH OCHRONY ŚRODOWISKA odpowiada ć program ochrony środowiska przed hałasem, Akty prawne - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól 1) ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony elektromagnetycznych w środowisku oraz środowiska (Dz. U. z 2001 r., Nr 62, poz. 627 ze zm.) i sposobów sprawdzania dotrzymania tych akty wykonawcze: poziomów, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9 wymaga ń w zakresie prowadzenia pomiarów pa ździernika 2001 r. w sprawie opłat za wielko ści emisji z eksploatowanych instalacji i korzystanie ze środowiska, urz ądze ń, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 20 - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie listopada 2001 r. w sprawie rodzajów instalacji, rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w których eksploatacja wymaga zgłoszenia, zwi ązku z eksploatacj ą instalacji lub urz ądzenia, - rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 11 grudnia które powinny by ć przekazywane wła ściwym 2001 r. w sprawie wysoko ści jednostkowych organom ochrony środowiska, oraz terminów i stawek kar za przekroczenie warunków sposobów ich prezentacji, wprowadzenia ścieków do wód lub do ziemi, - rozporz ądzenie Ministra Gospodarki w sprawie - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 wykorzystywania i przemieszczania substancji stycznia 2002 r. w sprawie warto ści progowych stwarzaj ących szczególne zagro Ŝenie dla poziomów hałasu, środowiska oraz wykorzystywania i oczyszczania - rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilo ści wykorzystywane substancje stwarzaj ące substancji niebezpiecznych, których znajdowanie szczególne zagro Ŝenie dla środowiska, si ę w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie zakładu o zwi ększonym ryzyku albo zakładu o rodzajów instalacji mog ących powodowa ć znaczne du Ŝym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii zanieczyszczenie poszczególnych elementów przemysłowej, przyrodniczych albo środowiska jako cało ści, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie wzoru publicznie dost ępnego wykazu informacji o warto ści odniesienia dla niektórych substancji w środowisku i jego ochronie, powietrzu, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - rozporz ądzenie Ministra Gospodarki w sprawie stawek opłat za udost ępnianie informacji o wymaga ń, jakim powinien odpowiada ć raport o środowisku i jego ochronie, bezpiecze ństwie zakładu o du Ŝym ryzyku, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - rozporz ądzenie Ministra Gospodarki w sprawie sposobu udost ępniania za po średnictwem wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć wewn ętrzne publicznych sieci telekomunikacyjnych informacji o i zewn ętrzne plany operacyjno-ratownicze, środowisku, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie wzorów wykazów zawieraj ących informacje i dane szczegółowych warunków, jakim powinna o zakresie korzystania ze środowiska i sposobów odpowiada ć prognoza oddziaływania na ich przedstawiania, środowisko dotycz ąca projektów miejscowych - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie planów zagospodarowania przestrzennego, szczegółowego sposobu funkcjonowania Krajowej - rozporz ądzenie Rady Ministrów w sprawie Komisji oraz wojewódzkich komisji do spraw ocen rodzajów przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływania na środowisko, oddziała ć na środowisko, wymagaj ących sporz ądzenia raportu o oddziaływaniu na 2) ustawa z dnia 16 pa ździernika 1991 r. o ochronie środowisko oraz szczegółowych kryteriów przyrody (tj. Dz. U. z 2002 r., Nr 41, poz. 364 ze zm.) i akty wykonawcze: Dziennik Urz ędowy - 3994 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

innych ni Ŝ niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 urz ądze ń, w których dopuszcza si ę ich termiczne sierpnia 2001 r. w sprawie okre ślenia rodzajów przekształcenie, siedlisk przyrodniczych podlegaj ących ochronie, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 5 - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2002 r. w sprawie listy odpadów innych ni Ŝ wrze śnia 2001 r. w sprawie listy gatunków ro ślin niebezpieczne, których przywóz z zagranicy nie rodzimych dziko wyst ępuj ących obj ętych ochron ą wymaga zezwolenia, gatunkow ą ścisł ą, cz ęś ciow ą oraz zakazów - rozporz ądzenie Ministra Transportu w sprawie wła ściwych dla tych gatunków i odst ępstw od tych zakresu i sposobu stosowania przepisów o zakazów, transporcie materiałów niebezpiecznych do - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 26 transportu odpadów niebezpiecznych, wrze śnia 2001 r. w sprawie okre ślenia listy - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie gatunków zwierz ąt rodzimych dziko wyst ępuj ących listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów obj ętych ochron ą gatunkow ą ścisł ą i cz ęś ciow ą mo Ŝe przekazywa ć osobom fizycznym lub oraz zakazów dla danych gatunków i odst ępstw od jednostkom organizacyjnym do wykorzystania na tych zakazów, ich własne potrzeby, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska 16 stycznia - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie 2002 r. w sprawie wzoru tablic obwieszczaj ących o zakresu, obowi ązkowych i dodatkowych bada ń obowi ązuj ących ograniczeniach i zakazach z wpływu odpadów na jako ść wód, sposobów, metod zakresu ochrony przyrody, referencyjnych bada ń i warunków prowadzenia - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 monitoringu składowisk odpadów, lutego 2002 r. w sprawie zezwole ń na przewo Ŝenie - rozporz ądzenie Ministra Zdrowia w sprawie przez granic ę pa ństwa okre ślonych ro ślin i rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, zwierz ąt, których poddawanie odzyskowi jest zakazane, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 15 - rozporz ądzenie Ministra Zdrowia w sprawie kwietnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad dopuszczalnych sposobów i warunków sporz ądzania projektu planu ochrony dla rezerwatu unieszkodliwiania odpadów medycznych i przyrody, weterynaryjnych, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 15 - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie kwietnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad warunków, jakie musz ą by ć spełnione przy sporz ądzania projektu planu ochrony dla parku wykorzystywaniu komunalnych osadów krajobrazowego, ściekowych, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie ustanawiania stref ochronnych zwierz ąt łownych warunków lokalizacji, budowy, eksploatacji i oraz szczegółowych zasad utrzymania wła ściwej zamkni ęcia, jakim powinny odpowiada ć liczebno ści i struktury populacji poszczególnych poszczególne typy składowisk odpadów, gatunków zwierz ąt łownych, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie zakresu, czasu, sposobów oraz warunków 3) ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. prowadzenia monitoringu składowisk odpadów, z 2001 r., Nr 62, poz. 628 ze zm.) i akty wykonawcze: 4) ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2001 r., Nr 63, wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów, poz. 638), - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2001 r. w sprawie stwierdzania 5) ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowi ązkach kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami, przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 11 niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i grudnia 2001 r. w sprawie zakresu informacji opłacie depozytowej (Dz. U. z 2001 r., Nr 63, poz. podawanych przy rejestracji przez posiadaczy 639), odpadów zwolnionych z obowi ązku uzyskiwania zezwole ń oraz sposobu rejestracji, 6) ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 11 zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu grudnia 2001 r. w sprawie rodzajów odpadów lub ścieków (Dz. U. z 2001 r., Nr 72 poz. 747 ze zm.) i ich ilo ści, dla których nie ma obowi ązku akty wykonawcze: prowadzenia ewidencji odpadów, oraz kategorii małych i średnich przedsi ębiorstw, które mog ą - rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 prowadzić uproszczon ą ewidencj ę odpadów, stycznia 2002 r. w sprawie okre ślenia przeci ętnych - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 11 norm zu Ŝycia wody, grudnia 2001 r. w sprawie wzorów dokumentów - rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów, marca 2002 r. w sprawie okre ślenia taryf, wzoru - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 11 wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków grudnia 2001 r. w sprawie warunków i zakresu rozlicze ń za zbiorowe zaopatrzenie w wod ę i dost ępu do wojewódzkiej bazy danych dotycz ącej zbiorowe odprowadzanie ścieków, wytwarzania i gospodarowania odpadami, - rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lipca 2002 r. w sprawie sposobu realizacji lutego 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów obowi ązków dostawców ścieków przemysłowych niebezpiecznych dopuszczonych do przywozu z oraz warunków wprowadzania ścieków do zagranicy, urz ądze ń kanalizacyjnych, - rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 29 - rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury w sprawie stycznia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów sposobów realizacji obowi ązków dostawców Dziennik Urz ędowy - 3995 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

ścieków przemysłowych, warunków wprowadzania 8) ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie ścieków do urz ądze ń kanalizacyjnych oraz śródl ądowym (tj. Dz. U. z 1999 r., Nr 66, poz. 750 ze sposobu sprawowania kontroli nad ilo ści ą i zm.) i akty wykonawcze: jako ści ą ścieków, - rozporz ądzenie Ministra Zdrowia w sprawie jako ści - rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z wody przeznaczonej do picia i jej monitoringu, dnia 29 marca 2002 r. w sprawie operatu rybackiego, 7) ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z - rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa w sprawie 2001 r., Nr 115, poz. 1229 ze zm.) i akty wykonawcze: wzorów dokumentacji i zasad jej prowadzenia przez uprawnionego do rybactwa oraz zasad i - rozporz ądzenie Rady Ministrów w sprawie zakresu dokonywanej oceny wypełniania przez śródl ądowych wód powierzchniowych, uprawnionego do rybactwa obowi ązku stanowi ących własno ść publiczn ą, prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska 9) ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Pa ństwowej Inspekcji wodnego, powoduj ących zanieczyszczenie wód, Ochrony Środowiska (Dz. U. z 1991 r. Nr 77 poz. 335 - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie ze zm.), kryteriów wyznaczania wód wra Ŝliwych na zanieczyszczenie zwi ązkami azotu ze źródeł 10) ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie rolniczych oraz szczegółowych wymaga ń, jakim stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. powinny odpowiada ć programy działa ń maj ących 1997 r., Nr 101 poz. 628 ze zm.) i akty wykonawcze: na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych, - rozporz ądzenie Ministra Gospodarki w sprawie - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego usuwania klasyfikacji wód powierzchniowych i wód wyrobów zawieraj ących azbest, podziemnych oraz sposobu prowadzenia monitoringu stanu tych wód, 11) ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie górnicze (Dz. U. nr 27 poz. 96 ze zm.): wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 19 ludno ści w wod ę przeznaczon ą do spo Ŝycia oraz grudnia 2001 r. w sprawie projektów prac cz ęstotliwo ści pobierania próbek wody, metodyk geologicznych, referencyjnych analiz i sposób oceny, czy wody - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 19 odpowiadaj ą wymaganym warunkom, grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych - rozporz ądzenie Ministra Zdrowia w sprawie wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć wymaga ń, jakim powinna odpowiada ć woda w dokumentacje geologiczne złó Ŝ kopalin, kąpieliskach, cz ęstotliwo ści pobierania próbek - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 19 wody, metodyk referencyjnych analiz i sposób grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych oceny, czy wody odpowiadaj ą wymaganym wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć warunkom, oraz sposób informowania ludno ści o dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno- jako ści wody w k ąpieliskach, in Ŝynierskie, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 18 wzorów tablic informacyjnych na terenie o grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych ustanowieniu strefy po średniej uj ęć wód wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć operaty podziemnych oraz powierzchniowych, ewidencyjne zasobów złó Ŝ kopalin, - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 10 szczegółowego zakresu i trybu opracowywania grudnia 2001 r. w sprawie rejestru obszarów planów gospodarowania wodami na obszarach górniczych, dorzeczy oraz warunków korzystania z wód - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 28 regionu wodnego, metodyk dokonania analizy grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych stanu dorzecza, trybu opracowywania wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć projekty dokumentacji, metodyk ustalania celów zagospodarowania złó Ŝ, środowiskowych i przygotowywania programów - rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 19 ochrony wód, oraz cz ęstotliwo ści weryfikacji grudnia 2001 r. w sprawie sposobu i zakresu pozyskiwanych informacji i sporz ądzanych wykonywania obowi ązku udost ępniania i dokumentów, przekazywania informacji oraz próbek organom - rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie administracji geologicznej przez wykonawc ę prac zakresu instrukcji gospodarowania wod ą i instrukcji geologicznych. utrzymania systemów melioracyjnych,

Dziennik Urz ędowy - 3996 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Zał ącznik Nr 2 do uchwały Nr XXVII/108/05 Rady Gminy Grunwald z 25 marca 2005 r.

PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY GRUNWALD

WARMI ŃSKO-MAZURSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. W OLSZTYNIE OLSZTYN 2004

SPIS TRE ŚCI

I. Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego II. Aktualna sytuacja społeczno - gospodarcza na obszarze obj ętym wdra Ŝaniem Planu 1. Poło Ŝenie, powierzchnia, ludno ść 2. Środowisko przyrodnicze 3. Dziedzictwo kulturowe 4. Zagospodarowanie przestrzenne 4.1. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego 4.2. Infrastruktura techniczna 4.3. Własno ść nieruchomo ści 4.4. Stan obiektów dziedzictwa kulturowego 4.5. Identyfikacja problemów 5. Gospodarka 5.1. Główni pracodawcy 5.2. Rolnictwo 5.3. Turystyka 5.4. Identyfikacja problemów 6. Sfera społeczna 6.1. Sytuacja demograficzna i społeczna terenu 6.2. Warunki i jako ść Ŝycia mieszka ńców 6.3. Bezrobocie 6.4. Identyfikacja problemów III. Zadania polegaj ące na poprawie sytuacji na danym obszarze 1. Celowo ść zada ń planowanych do realizacji 2. Lista zada ń IV. Realizacja zada ń i projektów V. Powi ązanie projektów z innymi działaniami realizowanymi na terenie gminy/powiatu/województwa VI. Oczekiwane wska źniki osi ągni ęć Planu Rozwoju Lokalnego VII. Plan finansowy na lata 2004-2006 i 2007-2013 VIII. System wdra Ŝania i monitorowania Planu IX. Sposoby oceny i komunikacji społecznej X. Zał ączniki

I. Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego

Obszarem realizacji Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Grunwald b ędzie gmina wiejska Grunwald. Plan rozwoju lokalnego obejmuje lata 2004 - 2013, przy czym został on podzielony na dwa okresy: lata 2004 - 2006 oraz lata 2007 - 2013.

II. Aktualna sytuacja społeczno - gospodarcza na obszarze obj ętym wdra Ŝaniem Planu Dziennik Urz ędowy - 3997 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

1. Poło Ŝenie, powierzchnia, ludno ść Gmina Grunwald poło Ŝona jest w powiecie ostródzkim w środkowej cz ęś ci województwa warmi ńsko-mazurskiego. Sąsiaduje z gminami: Ostróda, D ąbrówno, Olsztynek, Kozłowo .Obszar gminy obejmuje 20 sołectw. Siedzib ą gminy jest miejscowo ść Gierzwałd.

Lokalizacja gminy Grunwald w obr ębie powiatu ostródzkiego.

Źródło: Internet.

Gmina Grunwald ma powierzchni ę 180 km 2, co falistym do równinnego. Buduj ą go piaski, miejscami stanowi 10,20% powierzchni powiatu ostródzkiego. piaski ze Ŝwirem. Wschodnia granica gminy równie Ŝ Wi ększo ść obszaru gminy zajmuj ą u Ŝytki rolne (71%). znajduje si ę na skraju rozległego sandru. Przeci ętnie w województwie 54,5%. Tak du Ŝy udział Na wschód od Gierzwałdu i na zachód od Łodwigowa uŜytków rolnych w gminie, świadczy o jej rolniczym w krajobrazie góruje pagórkowata morena czołowa o charakterze. Poziom lesisto ści gminy Grunwald jest ni Ŝszy zmiennej budowie geologicznej z przewag ą piasków i ni Ŝ średni dla województwa warmi ńsko-mazurskiego Ŝwirów. (30,5%) i wynosi 21,0%. Obszary wysoczyznowe przeci ęte s ą dolinami Na koniec 2003 roku gmin ę Grunwald zamieszkiwały rzecznymi. W morfologii najbardziej zaznacza si ę dolina 5979 osoby. W śród nich było 2918 kobiet i 3061 Drw ęcy i Grabiczka (północna cz ęść gminy), oraz płaskie męŜ czyzn. Na 1 km 2 przypada 33,21 osoby. W gminie obni Ŝenia o charakterze jeziornym i powytopiskowym obserwuje si ę spadkowe tendencje liczby ludno ści. (najwi ększe w środkowej cz ęś ci gminy). Przedłu Ŝeniem Spowodowane jest to systematycznym spadkiem liczby doliny Drw ęcy w kierunku południowym jest rynna urodze ń, a tak Ŝe ujemnym saldem migracji. subglacjalna, w której znajduj ą si ę jeziora Omin Wielki i Mały, jezioro Mielno i jez. Tymawskie. 2. Środowisko przyrodnicze Najwy Ŝsze partie terenu znajduj ą si ę w południowej cz ęś ci gminy i na wschód od Gierzwałdu, z wysoko ściami Geomorfologia rz ędu 220 - 230 m n.p.m. W cz ęś ci środkowej przewa Ŝaj ą Gmina Grunwald poło Ŝona jest w południowo- rz ędne 180 - 200 m n.p.m., a w cz ęś ci północnej - 155 - zachodniej cz ęś ci województwa warmi ńsko-mazurskiego. 180 m n.p.m. Powierzchnia jej wynosi 18 tys. ha. Od północy i zachodu W cz ęś ci północno-wschodniej, w dolinie Drw ęcy, sąsiaduje z gmin ą Ostróda, od wschodu z gmin ą wysoko ści s ą rz ędu 103 - 105 m, przy czym dolina jest Olsztynek, od południa z gminami Kozłowo i D ąbrównko. tam wci ęta w wysoczyzn ę na gł ęboko ść 30 - 60 m. Pod wzgl ędem fizjograficznym zajmuje wschodni skłon Obszar le Ŝy w syneklizie perybałtyckiej platformy Garbu Lubawskiego. W krajobrazie dominuje falista wschodnioeuropejskiej, w pobli Ŝu niecki brze Ŝnej wysoczyzna morenowa zbudowana na wi ększo ści paleozoicznej platformy zachodnioeuropejskiej. Ł ączna obszaru gminy głównie z gliny zwałowej, a w cz ęś ci mi ąŜ szo ść skał osadowych, osadzonych w trzech erach wschodniej i południowo-wschodniej gminy - z du Ŝym geologicznych: paleozoicznej, mezozoicznej i udziałem piasków i Ŝwirów polodowcowych. kenozoicznej, mo Ŝe wynosi ć około 2 - 2,5 km. Poni Ŝej Od Rychnowa poprzez Frygnowo do Mielna przebiega zalega prekambryjskie podło Ŝe krystaliczne. Od pasmo sandru o szeroko ści 2- 4 km, o charakterze powierzchni wyst ępuj ą osady czwartorzędowej (głównie Dziennik Urz ędowy - 3998 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 epoki lodowcowej), w śród których dominuj ą gliny Wody zwałowe, przewarstwione piaszczystymi osadami Stosunki hydrograficzne determinuje poło Ŝenie wodnolodowcowymi. obszary gminy. Garb Lubawski to sfera wododziałowo - źródliskowa, co powoduje odpływ wód z terenu gminy. Klimat Brak jest istotnego zasilenia wód powierzchniowych z Klimat gminy Grunwald, podobnie jak klimat Polski, zewn ątrz. odznacza si ę du Ŝą ró Ŝnorodno ści ą i zmienno ści ą typów Prawie wszystkie rzeki i strugi, płyn ące przez obszar pogody. Zwi ązane jest to z przemieszczaniem si ę frontów gminy, maj ą źródliska na jej terenie. Dotyczy to Drw ęcy atmosferycznych i cz ęst ą zmienno ści ą mas powietrza. (źródliska w rejonie Pacółtówka), Grabiczka ( źródliska w Z danych stacji meteorologicznych w Ostródzie rejonie Frygnowa), Dylewki ( źródliska w rejonie Dylewa), wynika, Ŝe przewa Ŝaj ą wiatry z kierunków: południowo - Strugi Grunwaldzkiej ( źródliska w rejonie Grunwaldu). zachodniego (22,3%) i zachodniego (21,4%). Du Ŝy jest Tylko źródliska Marózki le Ŝą kilka kilometrów na południe tak Ŝe udział wiatrów z kierunku południowo - wschodniego poza obszarem gminy. (16,1%). Najrzadziej wiej ą wiatry północne (3,6%) i Przez obszar gminy w rejonie wsi Łodwigowo, północno-wschodnie (4,6%). Wiatry silne i porywiste Grunwald, Frygnowo, Pacółtowo i na południe od jeziora wyst ępuj ą najcz ęś ciej zim ą i jesieni ą. Omin przebiega główny dział wodny mi ędzy zlewni ą Wisły Na stacji meteorologicznej w Ostródzie średnia roczna i zlewiskiem Zalewu Wi ślanego. temperatura wynosi 7,10° C, a długo ść okresu wegetacji Cz ęść południowo - wschodnia gminy le Ŝy w górnym osi ąga 204 dni. dorzeczu rzeki Marózki, dopływu Łyny. Pozostała cz ęść Roczna suma opadów wynosi 584 mm. Jednak stacja gminy poło Ŝona jest w zlewni rzeki Drw ęcy i odwadniana ta jest poło Ŝona znacznie ni Ŝej (106 m n.p.m.) ni Ŝ jest przez górny odcinek Drw ęcy, Grabiczek z Dylewką powierzchnia terenu gminy Grunwald. Dla terenów gminy oraz dopływu Welu. bardziej adekwatne w tym wzgl ędzie wydaj ą się by ć Przepływy średnie najwi ększych rzek (Drw ęcy, wyniki ze stacji meteorologicznej w Nidzicy (170 m Grabiczka, Dylewki i Marózki) w rejonie wypływu z terenu n.p.m.), na której warunki s ą bardzo surowe. Najwi ęcej dni gminy s ą niewielkie i kształtuj ą si ę na poziomie 0,3-0,5 pochmurnych wyst ępuje w grudniu a najmniej we m3/sek., a ich przepływy średnie niskie - na poziomie wrze śniu. Generalnie zachmurzenie jest wi ększe w 0,15-0,25 m 3/sek. okresie pó źnej jesieni i zim ą, mniejsze w pozostałych Cały obszar gminy znajduje si ę w zlewni pojeziernej. porach roku. To znaczy, Ŝe wszystkie wody powierzchniowe Rze źba terenu ma wpływ na klimat lokalny. Obni Ŝenia wypływaj ące z terenu gminy wpływaj ą do jezior. Mimo terenowe przyczyniaj ą si ę do zalegania chłodnego, tego na obszarze gminy znajduje si ę niewiele jezior, które wilgotnego powietrza, du Ŝych waha ń dobowych zlokalizowane s ą wył ącznie w południowo-wschodniej temperatury, mniejszych pr ędko ści wiatrów, wyst ępowania cz ęś ci. przymrozków wczesn ą jesieni ą. Topoklimat wyniesionych W zlewni Marózki znajduje si ę najwi ększe na terenie terenów jest bardziej sprzyjaj ący pobytowi ludzi. Cech ą gminy jezioro Mielno o powierzchni 362,8 ha, w ujemna jest nara Ŝenie na działanie silnych wiatrów w wi ększo ści poło Ŝone w granicach gminy. Średnia jego kulminacjach pagórków. gł ęboko ść wynosi 12,1 m, a gł ęboko ść maksymalna 39,9 m. Jest to jezioro pochodzenia rynnowego o znacznym Gleby wydłu Ŝeniu (długo ść 8,2 km, szeroko ść maksymalna 0,8 UŜytki rolne zajmuj ą powierzchni ę 8228 ha (dane z km) i kr ętym brzegu. W dorzeczu Marózki poło Ŝone jest roku 2002), co stanowi 71% ogólnej powierzchni gminy. ponadto jezioro Tymawskie o powierzchni 64,3 ha, Grunty orne na terenie gminy zajmuj ą 76% powierzchni gł ęboko ści: średniej 5,5 m, maksymalnej 14,8 m oraz uŜytków rolnych, a ł ąk i pastwisk - 24%. jezioro Lubie ń (Lubian, Łubia ńskie) o powierzchni 29,2 ha. Obszar gminy Grunwald charakteryzuje si ę W pobli Ŝu źródeł Drw ęcy znajduj ą si ę dwa jeziora: wyst ępowaniem gleb l Ŝejszych, kompleksów pszennych i śródle śne Omin Wielki (Okominek Wielki) o powierzchni Ŝytnich, Średni punktowy wska źnik jako ści rolniczej 34,0 ha i Omin Mały (Okominek Mały) o powierzchni 10,8 przydatno ści gleb w gminie wynosi 51,9 i jest nieco ha. wy Ŝszy od średniej wojewódzkiej (50,1). Na terenie gminy dominuj ą grunty lekkie klas III i IV. Czysto ść wód Naj Ŝyźniejsze gleby kompleksu pszennego dobrego Badania stanu czysto ści (prowadzonymi przez WIO Ś zajmuj ą 10,9% ogólnej powierzchni u Ŝytków rolnych. Olsztyn) na terenie gminy obj ęta była rzeka Marózka - w Gleby te nadaj ą si ę do produkcji bardzo du Ŝego wachlarza roku 2001 i jezioro Mielno - w roku 2002. ro ślin uprawnych. Badanie rzeki Marózki prowadzono w dwóch punktach Najbardziej liczne pod wzgl ędem zajmowanej pomiarowych - poni Ŝej jeziora Maróz i poni Ŝej powierzchni s ą kompleksy Ŝytni bardzo dobry i Ŝytni Gospodarstwa Rybackiego w Sweterkach w okresie od dobry, które zajmuj ą odpowiednio powierzchni ę 24,2 i marca do ko ńca grudnia 2001 roku. Jako ść wód Marózki 32,2% ogólnej powierzchni u Ŝytków rolnych. w pierwszym kontrolowanym przekroju odpowiada II klasie Grunty gminy Grunwald to tak Ŝe grunty słabe. Nale Ŝą czysto ści, o czym zdecydowało BZT5, fosforany i do nich grunty kompleksu Ŝytniego słabego, gdzie saprobowo ść festonu. W drugim punkcie pomiarowym uprawiane s ą głównie ziemniaki i Ŝyto oraz kompleksu stan sanitarny rzeki wskazywał na III klas ę czysto ści, Ŝytniego bardzo słabego VI klasy bonitacyjnej. Grunty pozostałe wska źniki mie ściły si ę w normach I lub II klasy najsłabszego kompleksu zajmuj ą stosunkowo niewielk ą czysto ści. procentow ą powierzchni ę ogólnej powierzchni u Ŝytków Badanie wód jeziora Mielno przeprowadzono na 3 rolnych. stanowiskach pomiarowych, zlokalizowanych w Do u Ŝytków rolnych zaliczane s ą równie Ŝ trwałe u Ŝytki najgł ębszym miejscu cz ęś ci zachodniej (gł ęb. maks. 39,9 zielone. Na terenie gminy dominuj ącym kompleksem s ą m), plosa wschodniego (gł ęb. maks. 33,4 m) i odnogi grunty klasy 2z skupiaj ące średnie u Ŝytki zielone III i IV południowo-wschodniej (gł ęb. maks. 11,4 m). Sumaryczny klasy bonitacyjnej. Ł ąki i pastwiska zajmuj ą 24% ogólnej wynik punktacji kwalifikuje wody jeziora do II klasy powierzchni u Ŝytków rolnych. czysto ści. Najmniej korzystne wska źniki to: średnie nasycenie hypolimnionu tlenem, fosforany w warstwie Dziennik Urz ędowy - 3999 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 naddennej latem i przewodno ść elektrolityczna wła ściwa. to prawdopodobnie równie Ŝ tych wód najcieplejszych - Niekorzystny wpływ na stan jeziora wywrze ć mog ą kambryjskich. nieskanalizowane wsie, le Ŝą ce w bliskiej odległo ści od jego brzegów i zabudowa rekreacyjna, jak równie Ŝ Surowce mineralne Ŝwirownia przemysłowa zlokalizowana tu Ŝ przy kanale, Na obszarze gminy udokumentowane zostały trzy wpadaj ącym do jeziora Mielno od strony zachodniej. zło Ŝa kruszywa naturalnego. Ponadto wst ępnie rozpoznano zło Ŝa torfów. Wody podziemne Kruszywa naturalne Wody zwykłe Zasoby i stan zagospodarowania trzech Na terenie gminy wyst ępowanie wód zwykłych udokumentowanych złó Ŝ przedstawia si ę nast ępuj ąco: stwierdzono w warstwach wodono śnych utworów czwarto- - zło Ŝe „Mielno”. Udokumentowane w 2002 roku w i trzeciorz ędowych. kategorii C1 o zasobach bilansowych bez filarów Na terenie gminy wyst ępuj ą wody dobre, ochronnych 325,3 tys. ton. Powierzchnia zło Ŝa wynosi niewymagaj ące uzdatniania oraz wody średniej jako ści, niecała 2 ha, a mi ąŜ szo ść od 3,2 m do 11,1 m. Zło Ŝe które wymagają nieskomplikowanego uzdatniania ze jest eksploatowane na podstawie koncesji wydanej wzgl ędu na ponadnormatywne wyst ępowanie zwi ązków przez Starostwo Powiatowe w Ostródzie, Ŝelaza i manganu. - zło Ŝe „Pawłowo - Mielno”. W cz ęś ci le Ŝy na terenie Natomiast płytkie wody gruntowe, uj ęte studniami gminy Olsztynek. Udokumentowane zostało kopanymi s ą z znacznej mierze zanieczyszczone. dokumentacj ą geologiczn ą w kategorii C2 w 1981 Najcz ęś ciej s ą to ska Ŝenia bakteriologiczne i nadmierna roku. Zasoby zło Ŝa wynosz ą: 339 tys. ton zasobów zawarto ść azotanów. Wynika to z infiltracji bilansowych w filarach ochronnych; 2 395 tys. ton zanieczyszcze ń z powierzchni. zasobów pozabilansowych. Powierzchnia zło Ŝa wynosi Stopie ń zagro Ŝenia u Ŝytkowych poziomów 40 ha, mi ąŜ szo ść od 2 m do 15,5 m ( średnio 6,4 m). wodono śnych na terenie gminy jest niski, co wynika Zło Ŝe nie było do tej pory eksploatowane. Poło Ŝone przede wszystkim z dobrej izolacji u Ŝytkowych poziomów jest na obszarze chronionego krajobrazu, wodono śnych. Jedynie warstwa wodono śna nad jeziorem - zło Ŝe „Rychnowo”. Udokumentowane zostało kart ą Mielno w ogóle pozbawiona jest izolacji. Na pozostałym rejestracyjn ą w 1988 r. Jego geologiczne zasoby obszarze gminy wyst ępuj ą tylko pojedyncze studnie, w wynosiły wtedy 1,6 mln ton. W latach których warstwa wodono śna pozbawiona jest izolacji (w dziewi ęć dziesi ątych zło Ŝe było eksploatowane. Marcinkowie, w gorzelni w Dylewie, w Rychnowskiej Woli). Obecnie jego eksploatacja została zaniechana. Aktualne zasoby zło Ŝa wykazane w Krajowym Bilansie Wody mineralne Zasobów Kopalin (wg stanu na 31.01.2001) wynosz ą 1 Na obszarze województwa warmi ńsko-mazurskiego 472 tys. ton. Zło Ŝe poło Ŝone jest w czterech wyst ępuj ą wody chlorkowo-sodowe. Cz ęść województwa, odr ębnych polach. Powierzchnia jego wynosi 21,5 ha, na której le Ŝy gmina Grunwald, okre ślana jest jako średnia grubo ść nadkładu 0,8 m, średnia mi ąŜ szo ść stosunkowo perspektywiczna w wyst ępowanie wód 4,4 m, średnia zawarto ść pyłów 2,7%. Dwa pola mineralnych o znaczenia leczniczym. znajduj ą si ę na obszarze chronionego krajobrazu. Mo Ŝliwo ść wyst ępowania wód mineralnych Pando pracami geologicznymi wykonanymi w 1990 r. przeanalizowano dla miejscowo ści Marózek, typowanej do wst ępnie okre ślono wyst ępowanie zło Ŝa kruszywa utworzenia uzdrowiska. Podstaw ą analizy był głównie naturalnego na obszarze poło Ŝonym na północ od gł ęboki otwór wiertniczy, zlokalizowany w rejonie Frygnowa. Jego zasoby szacunkowo okre ślono na 678 Szkotowa. tys. ton. Zalegania solanek o znaczeniu leczniczym i W wyniku wykonanych prac poszukiwawczych na mineralizacji ogólnej rz ędu 30-50 g/l mo Ŝna si ę terenie gminy stwierdzono, Ŝe w rejonie Kalwy i Tymawy spodziewa ć w piaskowcach dolnej i środkowej jury na mo Ŝna spodziewa ć si ę wyst ępowania niedu Ŝych złó Ŝ gł ęboko ściach około 1300 - 1500 m. kruszywa (o zasobach rz ędu 55-60 tys. m 3). Obydwa Problematyczna jest sprawa osi ągni ęcia odpowiedniej tereny le Ŝą na obszarze chronionego krajobrazu. wydajno ści uj ęcia. Pod tym wzgl ędem pewniejsza jest seria warmi ńska triasu dolnego, wymagaj ąca Kreda jeziorna rozcie ńczenia zwykł ą wod ą. Wody te nadaj ą si ę głównie Na podstawie analizy dokumentacji torfowisk do k ąpieli leczniczych i rekreacyjnych. Do k ąpieli wytypowano 8 obszarów spodziewanego wyst ępowania leczniczych prawdopodobnie konieczne b ędzie ich kredy jeziornej. Najwi ększe zasoby (około 1,6 mln m 3) dogrzanie. spodziewane s ą na obiekcie w rejonie Korsztyna. Zasoby pozostałych oszacowano na kilkaset tys. m 3. Wi ększo ść z Wody geotermalne tych terenów znajduje si ę na obszarze chronionego Wody geotermalne, tj. wody podziemne o krajobrazu lub w lasach wodochronnych. Poza obszarami temperaturze powy Ŝej 200C zalegaj ą w osadach chronionymi znajduj ą si ę trzy obiekty: w rejonie Frygnowa mezozoiku i paleozoiku. Najwy Ŝsze temperatury na o spodziewanych zasobach 426 tys. m 3, w rejonie Kitnowa terenie gminy posiadaj ą wody zalegaj ące najgł ębiej w o spodziewanych zasobach 296 tys. m 3, w rejonie Zapieki utworach kambru, prawdopodobnie na gł ęboko ści około o spodziewanych zasobach 70 tys. m 3. 2000 m. Temperatura tych wód mo Ŝe wynosi ć około 40- 500°C. S ą to solanki znacznie mineralizowane - rz ędu Torf 100-200 g/dm 3. Nieznana jest ich wydajno ść . Na terenie gminy zinwentaryzowano 31 torfowisk, Ponadto w warstwach ni Ŝszych wyst ępuje energia które s ą perspektywiczne dla udokumentowania złó Ŝ torfu. niskotemperaturowa zawarta w gruntach i wodach. Łącznie zasoby szacunkowe torfu wynosz ą 4149 tys. m 3, Wykorzystanie do celów grzewczych energii wód na powierzchni 193,8 ha. Najwi ększe torfowiska gminy geotermalnych, wyst ępuj ących w rejonie gminy Grunwald, le Ŝą w dolinie rzeki Drw ęcy i w rejonie Domkowo – wymaga ć b ędzie zastosowania pomp cieplnych. Dotyczy Frygnowo. Na terenie gminy Grunwald wyst ępuj ą Dziennik Urz ędowy - 4000 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 nast ępuj ące typy torfowisk: niskie - 19, przej ściowe - 8, kuropatwy i ba Ŝanty. Liczni s ą równie Ŝ przedstawiciele mieszane - 3. ptaków nocnych z kilkoma gatunkami sów, puchaczem i Pod wzgl ędem jako ści prawie wszystkie torfy, uszatk ą oraz puszczykiem na czele. zalegaj ące we wspomnianych torfowiskach mog ą by ć Płazy i gady równie Ŝ wyst ępuj ą na obszarze gminy przydatne jako torfy rolnicze, cz ęść jako torfy ogrodnicze, Grunwald. W śród przedstawicieli gatunku spotka ć mo Ŝna a cz ęść jako torfy lecznicze (borowiny) - pod warunkiem m. in.: ropuch ę szar ą, zielon ą i paskówk ę, kumaka spełnienia wymogów sanitarnych. nizinnego, traszk ę zwyczajn ą, rzekotk ę drzewn ą Ŝab ę Znaczna cz ęść złó Ŝ torfu znajduje si ę na obszarach trawn ą, moczarow ą, jeziorn ą i wodn ą. obj ętych prawnymi formami ochrony przyrody, co Du Ŝa powierzchnia wód sprzyja wyst ępowaniu ogranicza mo Ŝliwo ść eksploatacji kopalin. ró Ŝnych gatunków ryb. Oprócz uwa Ŝanych za gatunki powszechne, takich jak: sieja, sielawa, szczupak, oko ń, Flora i fauna leszcz, sandacz, jazgarz, kr ąp, karp, kara ś, w ęgorz, kle ń, Głównym gatunkiem drzewostanu jest sosna, z ja ź, mi ętus, pło ć, ukleja, ciernik itp., szczególnie cenne s ą domieszk ą buka, d ębu i brzozy oraz olchy. Na szczególn ą gatunki w ędrowne, czyli ryby łososiowate - tro ć, pstr ąg uwag ę zasługuje Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich. potokowy, łoso ś. Sprzyjaj ą temu czyste wody w rzekach Mo Ŝna tam spotka ć wiele gatunków ro ślin b ędących oraz szybki nurt tych cieków wodnych. reliktami przeszło ści i pozostaj ących pod ścisł ą ochron ą gatunkow ą. Do nich nale Ŝy zaliczy ć m.in.: malin ę Lasy moroszk ę (relikt glacjalny), barwinek pospolity, cis Obszar gminy Grunwald pokryty jest terenami pospolity, rosiczk ę okr ągłolistn ą, grup ę storczyków oraz zalesionymi w 20%, kiedy lesisto ść powiatu wynosi wiele gatunków porostów i mchów spełniaj ących ogromnie 28,5%. Teren gminy nale Ŝy do słabo zalesionych. wielk ą funkcj ę. Wska źnik lesisto ści jednak nie odzwierciedla w pełni Obszar gminy jest bardzo bogaty pod wzgl ędem faktycznego stanu pokrycia lasami. Jest jedynie przyrodniczym. Czynnikami, które determinuj ą owe odzwierciedleniem tego, co oficjalnie znajduje si ę w bogactwo s ą: ewidencji gruntów. Jednak Ŝe w ostatnim dziesi ęcioleciu - wielorako ść form, w jakich wyst ępuj ą wody nast ąpiło naturalne zalesienie du Ŝych areałów gruntów powierzchniowe: jeziora, rzeki, stawy, cieki wodne, odłogowanych, które nie figuruj ą oficjalnie w statystyce bagienka śródpolne i śródle śne ewidencyjnej jako grunty le śne. Podobnie ma si ę kwestia - du Ŝe kompleksy le śne, przekwalifikowywania gruntów rolnych zalesianych przez - niski poziom uprzemysłowienia rolników, którzy z ró Ŝnych wzgl ędów jeszcze nie dopełnili - niski poziom urbanizacji, rozproszona zabudowa. formalno ści przeklasowania tych nasadze ń. Świat zwierz ęcy reprezentowany jest przez ponad Zarz ąd nad lasami gminy sprawuje Nadle śnictwo 62% gatunków Ŝyj ących na terenia kraju. Do Olsztynek z siedzib ą w Olsztynku. najpowszechniej wyst ępuj ących przedstawicieli nale Ŝą Teren nadle śnictwa le Ŝy w zlewniach 3 rzek: Wkry, takie gatunki jak: ło ś, jele ń europejski, jele ń sika, daniel, Drw ęcy i Łyny. Wyst ępuje tu 21 jezior, z których muflon, sarna, dzik. Oprócz zwierzyny łownej wyst ępuj ą najwi ększe to: Wielka D ąbrowa, Maróz i Mielno. Szata drapie Ŝniki: lis (najliczniejszy przedstawiciel), borsuk, kuna ro ślinna jest silnie zró Ŝnicowana. Wyst ępuj ą tu zarówno domowa i le śna, tchórz. Od dłu Ŝszego czasu powi ększa gatunki o szerokim zasi ęgu geograficznym np. sosna si ę populacja jenota, który znalazł tutaj bardzo dobre zwyczajna jak i gatunki graniczne, których zasi ęg zanika warunki bytowania. Podobnie jak w przypadku jenota na granicy krainy np. buk zwyczajny, jawor, d ąb zaobserwowano bardzo du Ŝy wzrost populacji norki bezszypułkowy. Nadle śnictwo podzielone jest na dwa ameryka ńskiej oraz wydry. Liczebno ść populacji tych obr ęby: Grunwald z buczyn ą pomorsk ą i Olsztynek ze zwierz ąt decyduje o bogactwie lasów i atrakcyjno ści świe Ŝym borem sosnowym. Na obszarze Garbu terenu. Lubawskiego, który charakteryzuje si ę pagórkowatym Bardzo wa Ŝnym elementem fauny gminy s ą ptaki. pojeziernym krajobrazem (z Gór ą Dylewsk ą o wysoko ści Stanowi ą one liczn ą i stale powi ększaj ącą si ę grup ę. Na 312 m n.p.m.) w 1994 roku został utworzony Park obszarze gminy spotka ć mo Ŝna: orlika krzykliwego, kani ę Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich. rud ą i czarn ą, orła bielika, rybołowa, błotniaka stawowego, W strukturze własno ściowej dominuj ą lasy pa ństwowe, bociana białego i czarnego, jastrz ębia, czapl ę siw ą, lasy prywatne stanowi ą niewielki odsetek. Ŝurawia, kormorana. Na polach i ł ąkach pojawiły si ę

Powierzchnia gruntów le śnych i lesisto ść w 2002 r.

Powierzchnia gruntów le śnych Grunty publiczne Własno ść Grunty Ogółem W tym lasy Własno ść Razem Skarbu prywatne Lesisto ść gminy Pa ństwa w %

W ha Powiat 51779,0 50377,7 50029,0 49967,2 61,8 1750,0 28,5 ostródzki Gmina 3673,8 3598,3 3545,8 3536,5 9,3 128,0 20,0 Grunwald Źródło: Rocznik Statystyczny GUS 2003

Dziennik Urz ędowy - 4001 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Na 3673, 8 ha ogólnej powierzchni gruntów le śnych gminy lasy prywatne stanowi ą jedynie 3,4%, a grunty stanowi ące własno ść gminy to jedynie 0,24%, reszta gruntów 96,26% to grunty Skarbu Pa ństwa.

Struktura własno ści gnuntów le śnych gminy Grunwald

3,48% 0,25%

grunty gminy grunty Skarbu Pa ństwa grunty prywatne

96,26%

Źródło: Opracowanie własne

Zagro Ŝenia środowiska krajobrazu stwarzaj ąca przeszkody dla migracji zwierzyny, Jednym z podstawowych problemów jest stan a tak Ŝe monotypizacja krajobrazu i zwi ązane z ni ą czysto ści wód powierzchniowych i zagro Ŝenia ich likwidowanie śródpolnych zadrzewie ń i podmokło ści. zanieczyszczeniami. Wra Ŝliwo ść wód powierzchniowych Zagro Ŝenie dla krajobrazu głównie stanowi ą mało wynika z poło Ŝenia całej powierzchni gminy w zlewni estetyczne budowle. Powinno si ę zadba ć o odpowiedni jezior, które z natury maj ą niewielk ą zdolno ść do wygl ąd architektoniczny wznoszonych budowli. samooczyszczenia - w porównaniu do wód płyn ących. Zagro Ŝenie dla czysto ści powietrza atmosferycznego Poło Ŝenie w zlewni pojeziernej powoduje konieczno ść istnieje w zasadzie tylko w sezonie grzewczym. W wysokiego stopnia oczyszczania ścieków. Powinno si ę te Ŝ stosowanych systemach grzewczych zaleca si ę unika ć minimalizowa ć dopływ substancji biogennych i paliwa zanieczyszczonego, w tym głównie w ęgla organicznych z pól. kamiennego i brunatnego oraz koksu. Realizowa ć to mo Ŝna poprzez tworzenie wzdłu Ŝ linii Szczególnym nadzorem powinno si ę otacza ć obiekty brzegowych (szczególnie jezior) stref ochronnych z trwałej uci ąŜ liwe ze swej natury - jak szamba, fermy drobiu czy zieleni, a tak Ŝe budow ę buforowanych zbiorników oczyszczalnie ścieków. wodnych na dopływach jezior. Poło Ŝenie gminy w Garbie Lubawskim stanowi o jej Formy ochrony przyrody wododziałowym charakterze w ęzła hydrograficznego. Sposób odpływu wód z tego obszaru wpływa na Rezerwaty przyrody prawidłowo ść stosunków wodnych na obszarach Na terenie gminy Grunwald znajduje si ę jeden poło Ŝonych w ni Ŝszych partiach zlewni. rezerwat przyrody: „Rzeka Drw ęca”. Swoim zasi ęgiem Działanie poprawiaj ące stosunki wodne powinny obejmuje rzeki: Drw ęcę, Grabiczek i Dylewk ę oraz pasy generalnie polega ć na opó źnieniu odpływu wód. szeroko ści 5 m wzdłu Ŝ jej brzegów. Rezerwat utworzono Zalecanymi działaniami jest zalesianie terenów rolnych i w celu ochrony środowiska wodnego i ryb w nim budowa zbiorników małej retencji. bytuj ących, a w szczególno ści w celu ochrony środowiska Zagro Ŝenie zanieczyszczeniem wód podziemnych pstr ąga, łososia, troci i certy. uŜytkowego poziomu wodono śnego jest szczególnie Na terenie rezerwatu zakazuje si ę mi ędzy innymi mo Ŝliwe w południowo-wschodniej cz ęś ci województwa. przegradzania rzek urz ądzeniami uniemo Ŝliwiaj ącymi Są to obszary o zró Ŝnicowanej izolacji wód podziemnych. rybom swobodny przepływ oraz niszczenia, usuwania Gospodarka na tym terenie powinna opiera ć si ę na ro ślinno ści wodnej a tak Ŝe wycinania drzew i krzewów (z doprowadzeniu ścieków do wód powierzchniowych w wyj ątkami). Na wodach rezerwatu płyn ących przez teren ramach gminnego systemu gospodarki ściekowej. gminy Grunwald zabroniony jest te Ŝ ruch turystyczny Powinno si ę na tym obszarze unika ć odprowadzania środkami komunikacji wodnej, a tak Ŝe (z wyj ątkiem ścieków do gruntu. Czarciego Jaru) obowi ązuje zakaz połowu ryb Podstawowymi odbiornikami oczyszczonych ścieków jakimikolwiek narz ędziami. powinny by ć wody płyn ące. Odprowadzanie oczyszczonych ścieków do gruntu UŜytki ekologiczne mo Ŝna przewidywa ć w zabudowie rozproszonej, w W gminie Grunwald przewiduje si ę utworzenie jednego oddaleniu od jednostek osadniczych (w zale Ŝno ści od UŜytku ekologicznego w otulinie PKWD na północ od warunków glebowo-wodnych) i nie powinno ono dotyczyć Dylewa pod nazw ą „Uroczysko Dylewo”. Celem jego południowo-wschodniej cz ęś ci gminy. Tak Ŝe powinno si ę utworzenia jest mała retencja i zachowanie ostoi unika ć stosowania zbiorników bezodpływowych, zwierzyny. szczególnie w zabudowie zwartej i w południowo- wschodniej cz ęś ci gminy. Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich Zagro Ŝeniem dla obszarów cennych przyrodniczo Park powołany został rozporz ądzeniem Wojewody (ostoi przyrody) i korytarzy ekologicznych mo Ŝe by ć Olszty ńskiego z dnia 4 stycznia 1994 r. Na terenia gminy głównie nadmierna antropopresja i fragmentacja Grunwald znajduje si ę cz ęść strefy ochronnej. Dziennik Urz ędowy - 4002 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Gibała; 1 km N od szosy Tereny wchodz ące w skład parku, okre ślane mianem 855 Sosna „Gibały” nieu Ŝytków rolniczych i w cz ęś ci jako tereny ł ąk i pastwisk, nr 7; 1996 r. Gibała; zachodnie zbocze pełni ą bardzo wa Ŝną funkcj ę biologiczn ą powi ązan ą z 856 Sosna „Bo Ŝeny” ekosystemami terenów s ąsiednich. doliny Drw ęcy; 1996 r. Celem działa ń ochronnych jest kształtowanie „D ębowa Droga” - szpaler Przy drodze Tymawa - krajobrazu naturalnego i rolniczego, utrzymywania w 870 31 d ębów (o obwodach Zybułtowo na odcinku ok. 350-420 cm) 2 km; 1997 r. najbli Ŝszym otoczeniu cieków zadrzewie ń i zakrzywie ń lub 2 jesiony wyniosłe Korsztyn; park podworski trwałych u Ŝytków zielonych. Obowi ązuje mi ędzy innymi 929 ‘Kamil”, „Olga” (o (L-ctwo Dylewo); 1999 r. zakaz lokalizacji zabudowy poza zwart ą zabudow ą obwodach 445 i 505 cm) jednostek osadniczych z wyj ątkiem rozbudowy siedlisk lub Szczepankowo; lewa 2 lipy drobnolistne 9o odbudowy nieistniej ących siedlisk kolonijnych w miejscu, 930 strona drogi do Dur ąga; obwodach 392 i 340 cm) gdzie były zlokalizowane. 1999 r.

Obszar chronionego krajobrazu Źródło: Dane Urz ędu Gminy Grunwald Na terenie gminy Grunwald obszary chronionego krajobrazu obejmuj ą: obszar otuliny Parku Lasy ochronne Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich, rejon dolin: Do ść znaczna cz ęść lasów obj ętych jest statusem Grabiczka i Drw ęcy oraz tereny południowo-wschodniej ochronnym (lasy grupy I). S ą to przewa Ŝnie lasy cz ęś ci gminy - jeziora Mielno. glebochronne na stromych stokach i wodochronne Na obszarach chronionego krajobrazu wprowadzone poło Ŝone nad jeziorami, rzekami i na siedliskach zostały mi ędzy innymi nast ępuj ące zakazy: podmokłych i bagiennych. Lokalnie wyznaczone s ą lasy - zakaz lokalizowania nowych przedsi ęwzi ęć chroni ące środowisko przyrodnicze, w tym ostoje zwierz ąt zaliczanych do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco chronionych. oddziaływa ć na środowisko z wyj ątkiem inwestycji realizuj ących cele publiczne, Gleby chronione - dokonywania zmian stosunków wodnych, je śli słu Ŝą Obszarami podlegaj ącymi szczególnej prawnej innym celom ni Ŝ ochrona przyrody i zrównowa Ŝone ochronie z mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i wykorzystywanie u Ŝytków rolnych i le śnych oraz le śnych s ą gleby III klasy bonitacyjnej. Na terenie gminy gospodarki rybackiej, Grunwald zajmuj ą one około 13% powierzchni w śród - likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy gruntów ornych i około 10% trwałych u Ŝytków zielonych. oraz obszarów wodnobłotnych, Zmiana ich u Ŝytkowania w areale powy Ŝej 0,5 ha wymaga - wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących zgody Ministra. rze źbę terenu, z wyj ątkiem obiektów zwi ązanych z Chronione s ą te Ŝ grunty rolne klasy IV, których zmiana zabezpieczeniem przeciwsztormowych lub uŜytkowania w areale powy Ŝej 1 ha wymaga zgody przeciwpowodziowych, Wojewody. Na obszarze gminy stanowi ą one około 59% - zakaz organizowania rajdów samochodowych i powierzchni gruntów ornych i około 71% powierzchni motorowych. trwałych u Ŝytków zielonych. Z mocy tej ustawy ochronie podlegaj ą równie Ŝ gleby Pomniki przyrody pochodzenia ograniczonego, maj ące do ść znacz ący Na terenie gminy Grunwald ochron ą pomnikow ą udział w śród trwałych u Ŝytków zielonych. Zmiana ich objętych jest 12 tworów przyrody. S ą to 4 głazy granitowe, uŜytkowania wymaga zgody Wojewody. 2 aleje: d ębowa (przy drodze Tymawa-Zybułtowo) i lipowa (koło Kiersztanowa), oraz 6 drzew pojedynczych lub ich 3. Dziedzictwo kulturowe grup (głównie d ęby, lipy i jesiony oraz 2 sosny w dolinie Drw ęcy). Wyznaczony administracyjnymi granicami teren gminy Grunwald przynale Ŝy do region kulturowego zwanego Zestawienie pomników przyrody w gminie Grunwald: Mazurami. Obszar tego regionu rozci ąga si ę na wschodzie od Charakterystyka Lokalizacja i rok Wielkich Jezior Mazurskich (Gołdap, Olecko, Ełk) na Nr obiektu uznania zachodzie po Działdowo i Ostród ę. Cz ęść zachodnia Le śnictwo Mielno oddz. Mazur, gdzie le Ŝy omawiana gmina s ąsiaduje z innymi 260 Głaz - granit rapakivi 240b (1970); regionami kulturowymi, jak Powidle od zachodu, Warmia W jarze Drw ęcy od północy i od południa Mazowsze. Tak ukształtowany Le śnictwo Tymawa oddz. obszar Mazur zachodnich nie wykształcił wyra źnej 313c (1970); 267 Głaz - granit szary odr ębno ści kulturowej w porównaniu na przykład do SW brzeg jez. Tymawa; 1961r. cz ęś ci wschodniej Mazur. Cały ten obszar le Ŝą cy na Skraj Pacółtówka, przy pograniczu kilku regionów kulturowych poddawany był 2 d ęby (o obwodach 480 i 367 drodze do Drw ęca; 1975 ci ągłym działaniom osadnictwa polskiego (mazurskiego), 530 cm) r. osadnictwa prowadzonego przez Zakon i dalszej Głaz - granitognejs Rychnowo; teren byłej kolonizacji polskiej i niemieckiej. 538 ró Ŝowy Ŝwirowni 100 m od drogi Przez region na przełomie wieków przetoczyła si ę gruboklistalistalyczny do Gietrzwałdu; 1991 r. du Ŝa ilo ść wojen i zawirowa ń społecznych. Do ko ńca I Kiersztanowo; przy Aleja 140 lip (o obwodach wojny światowej południowa cz ęść Mazur znajdowała si ę 608 szosie do Gietrzwaldu; 100-460 cm) pod panowaniem pruskim, natomiast po 1920 r. w wyniku 1992 r. ustale ń mocarstw zwyci ęskich znalazła si ę w r ękach Dąb (o obwodzie 390 cm) 609 Modrzew (o obwodzie Pacółtowo; park; 1992 r. polskich. Powojenne zniszczenia w miastach i wsiach 360 cm) dotycz ące obiektów infrastruktury przekraczały 50%, na Na kraw ędzi jaru, 10 m zawsze z powierzchni znikn ęło wiele obiektów „Kamie ń Jagiełły” - granit 852 od brzegu jez. Łubian; świadcz ących o historii tych ziem. szary 1996 r. Dziennik Urz ędowy - 4003 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Dopełnieniem zwi ązanym ze zmianami historycznymi tych obiektów. Przy okazji uległy zniszczeniu znajduj ące było wprowadzenie niestosowanych do tej pory na tych si ę w s ąsiedztwie parki, cmentarze, kaplice. Nowy rodzaj obszarach nowych zasad gospodarki socjalistycznej obiektów, jaki pojawił si ę w czasie rozkwitu PGR-ów swym obowi ązuj ącej w nowym pa ństwie PRL. Dewastacji uległo wygl ądem architektonicznym oraz miejscem lokalizacji i wiele obiektów ocalałych mimo działa ń wojennych skutek zagospodarowania dopełnił nieodwracalnie dzieła działa ń pod hasłem „Warmia odbudowuje stolic ę”. zniszczenia i degradacji krajobrazu. Dodatkowym powodem dewastacji dorobku kultury było Ostatnie lata nie s ą sprzyjaj ące dla zachowania tworzenie Pa ństwowych Gospodarstw Rolnych na bazie dobrego stany dóbr kultury. Niezagospodarowane, puste dawnych folwarków. Eksploatacja zasobów kulturowych budynki przy braku gospodarza, konserwacji i remontów, była prowadzona bez respektu dla warto ści kulturowych zmieniaj ą si ę w ruiny.

Dobra kultury wpisane do rejestru zabytków

Lp. Rodzaj obiektu Nr rejestru Data wpisu Wie ś Dylewo 1. Mury spalonego pałacu oraz park A-97/O 31.08.1949 31.01.1949 2. Ko ściół razem z wyposa Ŝeniem wn ętrza A-1008/O 21.02.1968 3. Park pałacowy A-4148/O 21.12.1990 Wie ś Frygnowo 4. Kapliczka przydro Ŝna A-2902/O 14.06.1993 Wie ś Gierzwałd 5. Ko ściół dawniej ewangelicki obecnie metodystów A-1087/O 27.03.1968 6. Dwór z pocz ątku XIX wieku A-3618/O 03.04.1991 Wie ś Grunwald Zespół pałacowo-folwarczny - pałac murowany z Xix. 7. A-2904/O 04.05.1998 - obora kamienno-murowana z 1865 r. - stajnia kamienno-murowana z 1865 r. 8. Park A-1445/O 28.11.1978 Mury fundamentów kaplicy na pobojowisku 9. A-572/O 04.04.1960 grunwaldzkim 10. Pole bitwy A-3586/O 17.02.1984 Wie ś Kiersztanowo Ko ściół parafialny PW. Św. Apostołów Piotra i Pawła z 11. A-2905/O 09.04.1997 1918 r. Wie ś Mielno 12. Zało Ŝenie parkowe A-2909/O 29.12.2000 13. Cmentarz wojenny z I Wojny Światowej A-3680/O 02.03.1987 14. Cmentarz ewangelicki A-3689/O 02.03.1987 Wie ś Rychnowo 15. Ko ściół drewniany PW. Wniebowzi ęcia NMP A-609/O 20.12.1964 16. Dzwonnica przy ko ściele A-1221/O 10.06.1968 17. Kostnica murowana z 1800 r. A-1220/O 10.06.1968 18. Pałac murowany z XVIII w. A-2910/O 10.01.1998 29. Park A-1300/O 19.06.1998 Wie ś Pacółtowo 30. Pałac z 1797 r. rozbudowany w 1913 A-1238/O 12.06.1968 31. Park A-2767/O 27.03.1998 32. Ruiny ko ścioła ewangelickiego A-1218/O 10.06.1968 Wie ś Tymawa 33. Pałac z 1891 r. A-3696/O 11.03.1986 Wie ś St ębark 34. Dwór murowany z 1892 r. A-2911/O 07.01.1998 Ko ściół PW. Przenaj świ ętszej Trójcy i Św. Stanisława 35. A-1222/O 10.06.1968 Kostki z ko ńca XVII w. Wie ś Szczepankowo 36. Zało Ŝenia parkowe A-2759/O 27.03.1998 Wie ś Zybułtowo 37. Spichlerz A-1240/O 14.06.1968 38. Rz ądcówka A-2914/O 09.04.1997

Dziennik Urz ędowy - 4004 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Pozostałe obiekty 46. Magazyn z pocz ątku XX wieku 47. Młyn wodny z ko ńca XIX w. Wie ś Dylewo Zabudowa mieszkaniowa 1. Domy mieszkalne murowane wzniesione w latach 48. Czworaki nr 45, 46, 47 z ko ńca XIX w. 1900 - 1932, nr 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 49. Pojedyncze domy mieszkalne nr 19, 24, 25, 26, 27, 18, 21, 22, 28, 29, 30 28, 29, 33, 34, 35, 37, 38, 39, 42, 43, 44. 2. Zespół pałacowo-folwarczny: remiza, magazyn Wszystkie budynki powstały w ko ńcu XIX i na zbo Ŝowy, gorzelnia, ku źnia, mleczarnia, dwie pocz ątku XX w. obory, trzy stajnie. Obiekty powstały w ko ńcu XIX Wie ś Marcinkowo wieku i pocz. XX 50. Kapliczka przydro Ŝna z 1947 r. Wie ś Domkowo 51. Budynek szkoły z 1920 r. 3. Dawna szkoła 52. Budynki mieszkalne nr 9, 10, 11, 13, 14, 15, 16, 4. Ruiny gorzelni 17, 18, 24a 5. Obora Wie ś Rychnowo 6. Mleczarnia 53. Budynek szkoły z pocz ątku XIX w. 7. Dom mieszkalny nr 29 54. Domy mieszkalne nr 1, 2/2a, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11, Wie ś Frygnowo 12 8. Domy mieszkalne nr 13, 15, 16, 24, 42, 43, 44, Wie ś Pacółtowo 45a,b, 49 Zespół folwarczny 9. Zespół folwarczny: obora, budynek gospodarczy, 55. Rz ądówka z 1880 r. stacja pomp 56. Remiza z 1910 r. Wie ś Gierzwałd 57. Cztery budynki chlewni z lat 1914-1915 10. Domy mieszkalne nr 1, 2, 3, 4, 9, 10, 11, 12, 13, 58. Gorzelnia z 1916 r. 15, 16, 17, 19, 20, 21, 22, 23, 26, 27, 28, 30, 34 59. Lodownia z 1885 r 11. Stacja kolejowa 60. Dwa magazyny z 1908 9 1910 r. 12. Kapliczka przydro Ŝna 61. Stajnia z 1900 r. 13. Pomnik ofiar I wojny światowej 62. Ku źnia z 1908 r. 14. Ogrodzenie parku dworskiego 63. Szopa z 1920 r. 15. Gorzelnia Zabudowa mieszkaniowa 16. Obora 64. Domy mieszkalne nr 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 17. Stajnia 17, 18, 19 Wie ś Góry Lubia ńskie 65. Budynek szkolny z 1915 r. 18. Domy mieszkalne nr 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 66. Przedszkole z 1915 r. Wie ś Grunwald Wie ś Rychnowska Wola 19. Budynki mieszkalne 4, 5, 6, 7, 8, 10, 12, 13, 15, 16, 67. Budynki mieszkalne nr 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 11, 12, 17 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20, 21, 2, 23, 24 20. Szkoła 1905 r. 68. Budynek szkoła z pocz ątku XX wieku Wie ś Kiersztanowo Wie ś Ulnowo Zespół folwarczno-pałacowy 69. Domy mieszkalne nr 1, 6, 7, 8, 21. Pałac murowany z 1900 r. 70. Budynek szkoły z pocz ątku XX wieku 22. Rz ądówka z 1870 r. Wie ś Tymawa 23. Spichlerz z 1870 r. Zespół folwarczny 24. Stolarnia z 1906 r. 71. Ku źnia z 1929 r. 25. Stodoła z 1935 r. 72. Dwie obory z 1891 i 1919 r. 26. Ku źnia z 1930 r. 73. Stajnia z 1891 r. 27. Chlewnia 1885 r. Zabudowa mieszkaniowa Cz ęść mieszkalna przy folwarku 74. Budynki mieszkalne nr 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 28. Szkoła z 1900 r. 13, 14 29. Dwojak nr 11 z 1900 r. Wie ś St ębark 30. Dwojak z 1870 r. Zespół folwarczny 31. Dwojak z XIX/XX w. 75. Chlewnia z ko ńca XIX w. 32. Czworak nr 12 z 1900 r. 76. Gorzelnia z 1892 r. 33. Czworak nr 18 z 1840 r. 77. Magazyn z ko ńca XIX w. 34. Czworak nr 19 z ko ńca XIX w. Zabudowa mieszkaniowa Wie ś Kitnowo 78. Domy mieszkalne nr 3, 5, 7, 11, 14, 22, 23, 24, 25, 35. Pałac 27, 41, 44, 45, 46, 48, 49, 58, 59, 62, 63, 64, 65, 66, 67 36. Budynki mieszkalne nr 3, 5, 6, 7/8, 9, 10, 11 Wie ś Szczepankowo Wie ś Korsztyn 79. Ko ściół filialny PW. Św. Antoniego Padewskiego 37. Dwór z 1880 r. 1904 r. 38. Chlewnia z 1880 r. 80. Budynek szkolny z pocz ątku XX wieku 39. Dwa magazyny z 1890 r. 81. Budynki mieszkalne nr 9, 10, 11, 12, 16, 18, 19, 40. Dom mieszkalny nr 4 20, 21, 22, 23, 25, 26, 27, 29 41. Dwa domy mieszkalne z pocz ątku XX w. Pozostało ść dawnego folwarku Wie ś Łodwigowo 82. Ku źnia 42. Budynki mieszkalne nr 8, 9, 13, 14, 15, 17, 18, 19, 83. Gorzelnia 39, 41 84. Obora Wie ś Mielno 85. Stodoła 43. Stajnia z XIX w. Wie ś Zybułtowo 44. Dwie obory z ko ńca XIX w. 86. Budynek szkoły z pocz ątku XX wieku 45. Budynek gospodarczy z ko ńca XIX w. 87. Domy mieszkalne nr 9, 11, 20 Dziennik Urz ędowy - 4005 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Zespół pałacowo-folwarczny 16) wieś Rychnowo - cmentarz komunalny, czynny, 88. Stajnia z 1900 r. zało Ŝony w 1948 r., poło Ŝony w południowej cz ęś ci 89. Obora z pocz ątku XX w. wsi przy drodze do Gierzwałdu, cało ść 90. Gorzelnia z pocz ątku XX w. uporz ądkowana,

Wykaz cmentarzy na terenie gminy Grunwald: 17) wie ś Rychnowo - cmentarz ewangelicki, nieczynny, poło Ŝony w s ąsiedztwa cmentarza komunalnego, 1) wie ś Domkowo - cmentarz poło Ŝony przy drodze nagrobki pochodz ą z drugiej płowy XIX wieku i polnej z Domkowa do Pancerzyka. Zało Ŝony w 1888 pocz ątku XX, r., ewangelicki. Zamkni ęty w 1970 r., 18) wie ś Rychnowska Wola - cmentarz ewangelicki, 2) wie ś Dylewo - znajduje si ę w południowo-wschodnie nieczynny, poło Ŝony w północnej cz ęś ci wsi przy cz ęś ci wsi, przy szosie Marwałd - Ostróda - cmentarz drodze, zało Ŝony pod koniec XIX w., zaniedbany. zało Ŝony w 1600 r., najstarszy nagrobek pochodzi z 1926 r. Zamkni ęty w 1970 r. Teren cmentarza posiada Charakter osadnictwa na terenie gminy jest resztki ogrodzenia z cegły ze starym drzewostanem, zró Ŝnicowany. Pierwsze lokacje wsi pochodz ą z okresu cało ść zaniedbana, ko ńcowego średniowiecza. Na przestrzeni wieków teren nie był miejscem 3) wie ś Zaburtowo - cmentarz znajduje si ę w zachodniej lokalizacji grodów-miast, nie wyró Ŝniał si ę dobrymi cz ęś ci wsi, przy drodze St ębark - Pawłowo. Zało Ŝony warunkami obronnymi na tamte czasy i nie przechodziły w 1900 r. jako cmentarz ewangelicki. Najstarszy tędy wa Ŝne trakty handlowe, kołowe lub wodne. nagrobek 1930 r., Poddawany był stopniowej kolonizacji jako przestrze ń do uprawy ziemi i zwi ązanego z tym osadnictwa. 4) wie ś Szczepankowo - cmentarz ewangelicki zało Ŝony Najbardziej charakterystyczne typu zabudowy wsi, w 1940 r., obecnie jest te Ŝ cz ęść katolicka. Aktualnie jakie si ę wykształciły przez lata to: ulicówki wzdłu Ŝ dróg, jest to cmentarz komunalny, czynny. Starodrzew w wsie o zabudowie rozproszonej, kolonijnej. Spotyka si ę dobrym stanie, cało ść uporz ądkowana, te Ŝ trudny do odczytania typ owalnic. Zdecydowanie przewa Ŝa typ zabudowy folwarcznej. 5) wie ś Mielno - cmentarz komunalny, czynny, poło Ŝony Oparty jest on o dobrze rozbudowan ą cz ęść w południowo-zachodniej cz ęś ci wsi. Zało Ŝony w 1903 gospodarcz ą, budynek pałacu lub dworu z parkiem i cz ęść r. najstarszy nagrobek pochodzi z 1940 r., mieszkaln ą. Stan zachowania tego układu jest jeszcze bardzo czytelny, pomimo du Ŝych zmian wprowadzonych w 6) wie ś Mielno - cmentarz komunalny, zamkni ęty. Groby czasie działa ń powojennych, gdy gospodarzami obiektów Ŝołnierzy niemieckich pochodz ą z I wojny światowej, były Pa ństwowe Gospodarstwa Rolne. Natomiast stan techniczny poszczególnych budynków w wi ększo ści jest 7) wie ś Gierzwałd - cmentarz komunalny, ewangelicki bardzo zły, stoj ą puste, niezagospodarowane, poło Ŝony w południowej cz ęś ci wsi przy drodze do pozbawione bie Ŝą cych remontów niszczej ą. Frygnowa. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1863 r. Utrzymuj ący si ę taki stan niezagospodarowania i Cmentarz uporz ądkowany., zaniedbania dóbr kultury powoduje ich ci ągł ą dewastacj ę, a w ostateczno ści całkowite zniszczenie. 8) wie ś St ębark - cmentarz czynny, katolicki, poło Ŝony Jedynym wyró Ŝniaj ącym si ę miejscem na terenie przy drodze do Łodwigowa. Zało Ŝony został w 1946 r., gminy jest pole bitwy z 1410 r. pomi ędzy miejscowo ściami uporz ądkowany i odrodzony, Grunwald i St ębark. Obserwuje si ę jednak brak odpowiedniej infrastruktury turystycznej dla potrzeb 9) wie ś St ębark - cmentarz nieczynny, zało Ŝony w 1803 odwiedzaj ących to miejsce oraz odpowiedniej informacji r. poło Ŝony przy Ko ściele katolickim, przy głównych trasach komunikacyjnych poza granicami gminy. 10) wie ś St ębark - cmentarz nieczynny, poło Ŝony przy drodze St ębark-Zybułtowo, zało Ŝony w 1900 r., 4. Zagospodarowanie przestrzenne

11) wie ś Łodwigowo - cmentarz ewangelicki, zamkni ęty, 4.1. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego poło Ŝony przy drodze polnej z Łodwigowa do St ębarka, Główne czynniki kształtuj ące mo Ŝliwo ści rozwoju gminy Grunwald to: 12) wie ś Góry Łubianskie - cmentarz ewangelicki, - zakres wymaganej prawnej ochrony środowiska nieczynny, zało Ŝony w 1900 r., poło Ŝony przy drodze przyrodniczego, do Zybułtowa, - poło Ŝenie znacznej cz ęś ci gminy w obszarze chronionego krajobrazu, 13) wie ś Grunwald - cmentarz ewangelicki, nieczynny - wyst ępowanie ró Ŝnorodnych zasobów i walorów poło Ŝony przy drodze do St ębarka, zało Ŝony w 1904 przyrodniczych, r., - wyst ępowanie ró Ŝnorodnych form ochrony przyrody - obszary chronionego krajobrazu, lasy ochronne, gleby 14) wie ś Frygnowo - cmentarz komunalny, obecny ochronne, zlewnia ochronione, nieczynny, poło Ŝony w północnej cz ęś ci wsi przy - warunki fizjograficzne, drodze do Gierzwałdu, - istniej ące przeobra Ŝenia i procesy degradacji środowiska. 15) wie ś Marcinkowo - cmentarz ewangelicki, zamkni ęty, poło Ŝony przy drodze do Frygnowa, zało Ŝony został Teren gminy Grunwald charakteryzuje si ę wysokimi w latach 70-tych XIX w., obecnie zaniedbany, walorami przyrodniczymi. Jest to wynikiem urozmaiconej

Dziennik Urz ędowy - 4006 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 rze źby terenu, siedlisk ro ślin i zwierz ąt, bogactwa jezior, Teren gminy Grunwald posiada du Ŝe zasoby wód rzek, strumieni. wgł ębnych, szczególnie w południowo - zachodniej cz ęś ci, Stan czysto ści wód powierzchniowych i zagro Ŝenia ich gdzie wydajno ść poszczególnych studni osi ąga około 200 zanieczyszczeniem jest jednym z podstawowych m3/h. problemów. Wra Ŝliwo ść wód powierzchniowych wynika z Cz ęść północna posiada nieco gorsze warunki poło Ŝenia całej powierzchni gminy w zlewni jezior, które z hydrogeologiczne, a studnie posiadaj ą wydajno ść do 30 natury maj ą niewielk ą zdolno ść do samooczyszczenia - w m3/h. W nielicznych mniejszych miejscowo ściach w porównaniu do wód płyn ących. Wody najwi ększego szczególno ści w północno - zachodniej i południowej jeziora Mielno s ą w II klasie czysto ści. Poło Ŝenie w zlewni cz ęś ci gminy ludno ść zaopatrywana jest w wod ę z pojeziernej powoduje konieczno ść oczyszczania ścieków indywidualnych źródeł - studni wierconych. w wysokim stopniu. Powinno si ę te Ŝ minimalizowa ć Jako ść uzyskiwanej wody wymaga uzdatniania z dopływ substancji biogennych i organicznych z pól. uwagi na ponadnormatywne ilo ści Ŝelaza i manganu. Realizowa ć to mo Ŝna poprzez utrzymywanie i tworzenie wzdłu Ŝ brzegów wód (szczególnie jezior) stref ochronnych Wodoci ągi zbiorowe z trwałej zieleni, a tak Ŝe realizacj ę buforowych zbiorników wodnych na odpływach jezior. Konieczno ść wysokiego Gierzwałd - miejscowo ść zwodoci ągowana w 100% stopnia oczyszczania ścieków wynika tak Ŝe z niewielkich sieci ą wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody w przepływów rzek, które nie sprzyjaj ą rozcie ńczaniu Gierzwałdzie. Z uj ęcia zaopatrywane s ą nast ępuj ące odprowadzanych ścieków. miejscowo ści: Zagro Ŝenie zanieczyszczeniem wód podziemnych - Gierzwałd, uŜytkowego poziomu wodono śnego jest szczególnie - Kitnowo, mo Ŝliwe w południowo-wschodniej cz ęś ci gminy. S ą to - Szczepankowo, obszary o zró Ŝnicowanej izolacji wód podziemnych. - Korsztyn, Gospodarka ściekowa powinna odbywa ć si ę na - Zapieka. odprowadzeniu ścieków do wód powierzchniowych w Długo ść tej sieci wynosi: ramach gminnego systemu gospodarki ściekowej. - 3,6 km - sie ć wodoci ągowa magistralna, Powinno unika ć si ę odprowadzania ścieków bezpo średnio - 16,562 km - sie ć wodoci ągowa rozdzielcza do gruntu. Stan techniczny sieci jest dobry. Zagro Ŝenie dla obszarów cennych przyrodniczo (ostoi Uj ęcie wody w Gierzwałdzie składa si ę z 2-3 studni przyrody) i korytarzy ekologicznych mo Ŝe by ć głównie wierconych o wydajno ściach: nadmierna antropopresja i fragmentacja krajobrazu - St nr 1Q = 43 m 3/h przy 89 H = 86 m, stwarzaj ąca przeszkody dla migracji zwierzyny, a tak Ŝe - St nr 2 Q = 43 m 3/h przy H = 79 m, monotypizacja krajobrazu i zwi ązane z ni ą likwidowanie - St nr 3 Q = 36 m 3/h przy H = 156 m. śródpolnych zadrzewie ń i podmokło ści. Studnie posiadaj ą strefy bezpo średniej ochrony sanitarnej Zagro Ŝenie krajobrazu stanowi ą głównie mało wynosz ące 10 m. estetyczne budowle. Powinno si ę zadba ć o odpowiedni Uj ęcie wody posiada stacj ę uzdatniania wody, której wygl ąd architektoniczny wznoszonych budowli. wydajno ść wynosi według pozwolenia wodnoprawnego Zagro Ŝenie dla czysto ści powietrza atmosferycznego 1460 m 3/d. istnieje jedynie w sezonie grzewczym. W stosowanych Obecnie produkcja wody wynosi 10,38 m 3/h, a sprzeda Ŝ systemach grzewczych zaleca si ę unika ć paliw 8,38 m 3/h. wysokoemisyjnych, w tym głównie w ęgla kamiennego, brunatnego oraz koksu. Grunwald - miejscowo ść zwodoci ągowana w 100% Szczególnym nadzorem powinno otacza ć si ę obiekty sieci ą wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody w uci ąŜ liwe ze swej natury - jak szamba, fermy zwierz ęce i Grunwaldzie. Z tego uj ęcia zaopatrywane s ą oczyszczalnie ścieków. miejscowo ści: Obszar gminy charakteryzuje si ę bardzo nisk ą - Grunwald - wie ś, lesisto ści ą (20%). Konieczno ść zwi ększenia lesisto ści - Frygnowo - wie ś, wynika głównie z poło Ŝenia na w ęź le hydrograficznym - Marcinkowo - wie ś, poprawy czysto ści wód, zwi ększenia miejsc ostoi - Łodwigowo kol. - wie ś, zwierzyny i atrakcyjno ści turystycznej terenu. Ze - St ębark - wie ś, wzgl ędów przyrodniczych do zalesienia powinny by ć - Zybułtowo - wie ś, przeznaczone grunty rolne o małej przydatno ści rolniczej, - Mielno - wie ś, w szczególno ści poło Ŝone na terenach potencjalnych - Omin - wie ś, korytarzy ekologicznych ł ącz ących lasy Wzgórz - Pola Grunwaldzkie, Dylewskich z masywem le śnym wkraczaj ącym od - Ł ącko - wie ś, wschodu w rejon doliny Drw ęcy. Preferencyjnymi terenami Długo ść sieci wynosi: w tym wzgl ędzie powinny by ć obj ęte tereny przy jeziorach. - 12,92 km - sie ć wodoci ągowa magistralna, - 24,53 km sie ć wodoci ągowa rozdzielcza. 4.2. Infrastruktura techniczna Stan techniczny sieci jest dobry. Uj ęcie wody w Grunwaldzie składa si ę z 4-ech studni wierconych w Gospodarka wodna wydajno ści: Na terenie gminy znaczna wi ększo ść miejscowo ści, - St nr 1 Q = 54 m 3/h przy H = 97 m, terenów rekreacyjnych oraz byłych PGR-ów posiada - St nr 2 Q = 200 m 3/h przy H = 84 m, zbiorowe uj ęcia wody oraz sie ć wodoci ągow ą zbiorowego - St nr 3 Q = 33 m 3/h przy H = 31,5 m, zaopatrzenia. - St nr 4 Q = 200 m 3/h przy H = 101,5 m. Ponad 90% ludno ści gminy korzysta z sieci Studnie posiadaj ą strefy bezpo średniej ochrony sanitarnej wodoci ągowej zbiorowej. Istniej ące uj ęcia wody pokrywaj ą 20 i 25 m. Przy uj ęciu znajduje si ę stacja uzdatniania potrzeby wody pitnej, s ą zagospodarowane, posiadaj ą wody, której wydajno ść wynosi według pozwolenia hydrofornie i stacje uzdatniania wody. wodnoprawnego 1100 m 3/d. Obecnie produkcja wody wynosi 10,69 m 3/h, a sprzeda Ŝ wody 9,93 m 3/h. Dziennik Urz ędowy - 4007 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Dylewko - obecnie miejscowo ść zwodoci ągowana jest Kiersztanowo - miejscowo ść zwodoci ągowana w sieci ą wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody 100% sieci ą wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody w zlokalizowanego w Gierzwałdzie. Długo ść sieci Kiersztanowie. Z powy Ŝszego uj ęcia zaopatrywane s ą rozdzielczej wynosi 0.55 km. Stan techniczny jest bardzo miejscowo ści: dobry (sie ć nowowybudowana). Uj ęcia wody, strefy - Kiersztanowo - wie ś, ochronne, wydajno ść studni i stacji uzdatniania - Kiersztanówko - wie ś, odpowiadaj ą parametrom uj ęcia w miejscowo ści - Rychnowo - wie ś, Gierzwałd. - Wróble - wie ś, Długo ść sieci wynosi: Łubianek - miejscowo ść zwodoci ągowane jest siecią - 2,23 km - sie ć wodoci ągowa magistralna, wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody zlokalizowanego - 14,92 km - sie ć wodoci ągowa rozdzielcza. w Łubianku. Z sieci tej zaopatrywana jest jedynie wie ś Stan techniczny tej sieci jest dobry. Łubianek. Długo ść sieci wynosi 1,43 km. Stan techniczny Uj ęcie wody składa si ę z 2-ch studni wierconych o jest dobry. Składa si ę z 1-nej studni wierconej o wydajno ściach: wydajno ści Q = 0,19 m 3/h przy H = 76 m. Studia posiada - St nr 1 Q = 14 m 3/h przy H = 41,672 m, s = 4,3 m stref ą bezpo średniej ochrony sanitarnej 10 m. Przy - St nr 2 Q = 38 m 3/h przy H = 61,5 m powy Ŝszym uj ęciu wody znajduje si ę stacja uzdatniania Studnie powy Ŝsze posiadaj ą strefy bezpo średniej ochrony wody, której wydajno ść wynosi wg pozwolenia sanitarnej 10 m. Przy uj ęciu znajduje si ę stacja wodnoprawnego 21 m 3/d. Produkcja wody wynosi 0,11 uzdatniania wody, której wydajno ść wynosi według m3/h, a sprzeda Ŝ 0,11 m 3/h. pozwolenia wodnoprawnego 52 m 3/h. Obecnie produkcja wody wynosi 1,96 m 3/h, a sprzeda Ŝ wody 1,79 m 3/h. Pacółtówko - obecnie miejscowo ść zwodoci ągowana Nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe odczuwalny jest deficyt wody. sieci ą wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody zlokalizowanego w Pacółtówku. Z sieci zaopatrywana jest Łodwigowo - miejscowo ść zwodoci ągowana w 100% jedynie wie ś Pacółtówko. Długo ść wynosi 0,95 km. Stan sieci ą wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody w techniczny jest dobry. Uj ęcie wody składa si ę z 1-nej Łodwigowie. Z uj ęcia zaopatrywane s ą miejscowo ści: studni wierconej o gł ęboko ści H = 76 m. Studia posiada - Łodwigowo - wie ś, stref ę bezpo średniej ochrony sanitarnej 10 m. Przy uj ęciu - Łogdowo - wie ś znajduje si ę stacja uzdatniania wody, której wydajno ść Długo ść sieci wynosi: wynosi wg pozwolenia wodnoprawnego 2,8 m 3/d. - 2,8 km - sie ć wodoci ągowa magistralna, Produkcja wody wynosi 0,14 m 3/h, a sprzeda Ŝ 0,13 m 3/h. - 5,99 km - sie ć wodoci ągowa rozdzielcza. Odczuwalny jest deficyt wody. Stan techniczny sieci jest dobry. Uj ęcie wody w Łodwigowie składa si ę z 1-nej studni wierconej o Pacółtowo - miejscowo ść zwodoci ągowane sieci ą wydajno ści: wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody zlokalizowanego Q = 18 m 3/h przy H = 95,5 m w Pacółtowie. Z sieci zaopatrywana jest jedynie wie ś Studia powy Ŝsza posiada stref ę bezpo średniej ochrony Pacółtowo. Długo ść sieci wynosi 1,96 km. Stan techniczny sanitarnej 10 m. Przy uj ęciu znajduje si ę stacja jest dobry. Ujęcie wody składa si ę z 2-ch studni o uzdatniania wody, której wydajno ść wynosi według wydajno ściach: pozwolenia wodnoprawnego 23,5 m 3/d. St nr 1 Q = 34,5 m 3/h przy H = 103 m Obecnie produkcja wody wynosi 2,03 m 3/h, sprzeda Ŝ St nr 2 Q = 26 m 3/h przy H = 104 wody 1,41 m 3/h. Studnie powy Ŝsze posiadaj ą stref ę bezpo średniej ochrony Nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe odczuwalny jest deficyt wody. sanitarnej 30 m. Przy uj ęciu wody znajduje si ę stacja uzdatniania, której wydajno ść wg pozwolenia Wodoci ągi wiejskie wodnoprawnego wynosi 70 m 3/d. Produkcja wody wynosi 0,45 m 3/h, a sprzeda Ŝ 0,34 m 3/h. Rychnowska Wola - miejscowo ść zwodoci ągowana w 100% sieci ą wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody w Uj ęcia wody zakładowe i przy o środkach Rychnowskiej Woli. Z uj ęcia zaopatrywana jest wył ącznie wypoczynkowych powy Ŝsza wie ś. Długo ść sieci wynosi 1,89 km. Stan techniczny jest dobry. Uj ęcie wody w Rychnowskiej Woli Tymawa - miejscowo ść zwodoci ągowana sieci ą składa si ę z 2-ch studni wierconych o Q = 23 m 3/h dla wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody zlokalizowanego obydwu studni. Studnie ujmuj ą wod ę z jednego poziomu w Tymawie, wła ściciel Dwór Polski. Z sieci tej wodono śnego. Studia posiada stref ę bezpo średniej zaopatrywana jest jedynie wie ś Tymawa. Długo ść sieci ochrony sanitarnej 10x50 m. Według pozwolenia wynosi 1,6 km. Sprzeda Ŝ wody wynosi 0,31 m 3/h. wodnoprawnego w kat. B wydajno ść tego uj ęcia wynosi: Q = 27 m 3/h. Przy powy Ŝszym uj ęciu wody znajduje si ę Wi śniówek - z uj ęcia wody zaopatrywane jest jedynie stacja uzdatniania wody, której wydajno ść wynosi według gospodarstwo rolne, na terenie którego zlokalizowane jest pozwolenia wodnoprawnego 65 m3/d. Obecnie produkcja uj ęcie. Długo ść sieci wodoci ągowej wynosi 110 m. Stan wody wynosi 0,31 m 3/h, a sprzeda Ŝ 0,31 m 3/h. techniczny jest dobry. Uj ęcie składa si ę z 1-nej studni wierconej, o wydajno ści Q = 9,0 m 3/h przy H = 76 m. Ulnowo - miejscowo ść zwodoci ągowana sieci ą wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody zlokalizowanego Dylewo - miejscowo ść zwodoci ągowana jest sieci ą w Grunwaldzie. Długo ść sieci wynosi 0,85 km. Stan rozdzielcz ą z uj ęcia wody zlokalizowanego w Dylewie przy techniczny jest bardzo dobry (sie ć nowowybudowana). Agencji Nieruchomo ści Rolnej. Z sieci zaopatrywana jest Uj ęcie wody, strefy ochrony bezpo średniej, wydajno ść wie ś Dylewo. Długo ść sieci wynosi 1,95 km Uj ęcie wody studni i stacji uzdatniania odpowiadaj ą parametrom uj ęcia składa si ę z 2-ch studni wierconych o wydajno ściach: wody w miejscowo ści Grunwald. St nr 1 Q = 86,0 m 3/h przy H = 76 m St nr 2 Q = 41 m 3/h przy H = 70,5 m Dziennik Urz ędowy - 4008 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Studnie posiadaj ą strefy bezpo średnie ochrony sanitarnej Aktualnie dopływa na oczyszczalni ę Q = 35 m 3/d. 10 m. Brak jest stacji uzdatniania wody. Zu Ŝycie oczyszczalni wynosi 10%. Schemat technologiczny oczyszczalni: Mielno - obecnie kompleks domków rekreacyjnych - osadnik gnilny, (O środek Wypoczynkowy) zwodoci ągowany sieci ą - zbiornik retencyjny z pomp ą zatapialn ą, wodoci ągow ą rozdzielcz ą z uj ęcia wody zlokalizowanego - komora osadu czynnego o działaniu cyklicznym, w miejscowo ści Grunwald. Uj ęcia wody i inne parametry - układ do symultanicznej koagulacji, stacji - odpowiednie jak dla miejscowo ści Grunwald. - filtr korzeniowy Na terenach pozostałych miejscowo ści zaopatrzenie w Zbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Marózek, wod ę odbywa si ę z indywidualnych studni wierconych bez do której ścieki oczyszczone doprowadzane s ą zbiorczych sieci wodoci ągowych. kolektorem Ø 200 mm. Ustabilizowane osady wykorzystywane s ą do celów rolniczych. Gospodarka ściekowa Na terenie pozostałych miejscowo ści gminy brak jest Gmina w niewielkim stopniu skanalizowana. Obecnie zorganizowanej gospodarki ściekowej, a ścieki w 3-ch miejscowo ściach oraz w o środku wypoczynkowym gromadzone s ą w zbiornikach bezodpływowych. ścieki s ą utylizowane w mechaniczno - biologicznych oczyszczalniach ścieków. Gospodarka odpadami Są to miejscowo ści: Polityka gospodarowania odpadami gminy musi by ć Gierzwałd - miejscowo ść obj ęta jest sieci ą kanalizacji spójna z Powiatowym Planem Gospodarki Odpadami sanitarnej w 100%. Ścieki dopływaj ą do mechaniczno - Powiatu Ostródzkiego. Podstawow ą zasad ą jak ą przyj ęto biologicznej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w cz ęś ci przy opracowywaniu planu powiatowego jest zachodniej wsi. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest zapobieganie powstawaniu odpadów. W praktyce rzeka Grabiczek. Długo ść sieci wynosi 5,3 km. zapobieganie powstawaniu wielu rodzajów odpadów jest Oczyszczalnie ścieków została zrealizowana w 1998 r. w niemo Ŝliwe, dlatego te Ŝ nale Ŝy minimalizowa ć ich ilo ść i technologii mechaniczno - biologicznej opartej o osad redukowa ć ich szkodliwo ść dla środowiska. W sytuacji, czynny z podwy Ŝszonym usuwaniem biogenów. gdy odpady ju Ŝ powstały, zalecano maksymalne Przepustowo ść oczyszczalni wynosi (wg pozwolenia odzyskiwanie z nich surowców i materiałów - mo Ŝliwie wodnoprawnego): Q = 220 m 3/d. Aktualnie dopływa do blisko ich powstawania (zasada blisko ści i oczyszczalni Q = 151 m 3/d. Stan techniczny oczyszczalni samowystarczalno ści). Celem takiej konstrukcji działa ń jest dobry. jest ograniczenie przewozu odpadów. Zasad ę Schemat technologiczny oczyszczalni: najbli Ŝszego otoczenia oraz samowystarczalno ści - punkt zlewni, zastosowano jedynie do odpadów przeznaczonych do - kraty, składowania, a nie do odzysku. - zbiornik retencyjny, Odpady, których nie da si ę wykorzysta ć ze wzgl ędów - przepompownia ścieków, technicznych, ekonomicznych lub ekologicznych, - bioreaktory osadu czynnego SBR - 2 szt., przewidziane s ą do unieszkodliwienia innymi metodami, - komory koagulacji, poza składowaniem. Składowane powinni by ć tylko te - laguny do gromadzenia osadów pokoagulacyjnych - odpady, których nie mo Ŝna wykorzysta ć lub w inny sposób 2 szt., unieszkodliwi ć. W niniejszym planie d ąŜ y si ę do tego, aby - kwatery litrów gruntowych - 3 szt. nie składowa ć odpadów, które uprzednio nie zostały przetworzone metodami fizycznymi, chemicznymi lub Liczba ścieków odprowadzanych do oczyszczalni na biologicznymi. przełomie lat 1999 - 2003: Taki model gospodarki odpadami ma na celu zmniejszenie ilo ści odpadów, które podlegaj ą Ilo ść ścieków dopływaj ących do ostatecznemu składowaniu. Jest to korzystne przede 3 oczyszczalni w m /rok wszystkim dla środowiska, ale tak Ŝe jest uzasadnione 1999 2000 2001 2002 2003 ekonomicznie i społecznie. Dowodem na poprawno ść tej Oczyszczalnia w 12 745 12 700 14 084 22 830 20 770 Gierzwałdzie tezy jest mo Ŝliwo ść odzyskania energii oraz surowców, tworzenie nowych miejsc pracy, oszcz ędno ść terenów Źródło: Dane statystyczne Gminy Grunwald zajmowanych pod składowiska, ograniczenie konfliktów Zybułtowo - miejscowo ść cz ęś ciowo skanalizowana społecznych. (bloki osiedla mieszkaniowego), a ścieki dopływaj ą do Proponowany model gospodarki odpadami oparty jest oczyszczalni, której budowa nie została uko ńczona. na zintegrowanym zastosowaniu efektywnych i Ścieki odprowadzane s ą do mechaniczno - biologicznej proekologicznych metod recyklingu i unieszkodliwiania oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w południowo - odpadów. Przy zmianie istniej ącego systemu gospodarki wschodniej cz ęś ci wsi. Odbiornikiem ścieków odpadami zastosowano zasad ę regionalizacji. Oznacza oczyszczonych jest rzeka Marózka. Długo ść sieci jest ona m. in. rozwi ązywanie wi ększo ści problemów równa 1,3 km (sie ć rozdzielcza). Oczyszczalnia ścieków gospodarki odpadami wspólnie przez kilka samorz ądów została zrobiona według technologii mechaniczno - lokalnych. Temu celowi słu Ŝy utworzenie Zwi ązku Gmin biologicznej BIOVAC. Przepustowo ść oczyszczalni wynosi Ostródzko-Iławskich „Czyste Środowisko”, w skład którego (wg pozwolenia wodnoprawnego): Q = 500 m 3/d. wchodzi Gmina Grunwald. Aktualnie dopływa na oczyszczalni ę Q = 400 m 3/d. Na terenie gminy nie ma wysypisk odpadów. Odpady stale zbierane s ą przez Przedsi ębiorstwo Usług Mielno - o środek wypoczynkowy - w cało ści obj ęty jest Komunalnych w Ostródzie i wywo Ŝone na wysypisko sieci ą kanalizacji sanitarnej. Długo ść tej sieci wynosi 1,4 śmieci zlokalizowane w miejscowo ści Rudno, na terenie km. Oczyszczalnia została wybudowana w 1996 roku w gminy Ostróda. Przedsi ębiorstwo dysponuje technologii mechaniczno-biologicznej opartej na osadach specjalistycznym sprz ętem do transportu i zbiórki czynnych i filtrach korzeniowych. Przepustowo ść odpadów. oczyszczalni to Q = 75 m 3/d. Ilo ść odpadów komunalnych powstaj ących w gminie Grunwald i ogółem w powiecie: Dziennik Urz ędowy - 4009 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Lp. Strumienie odpadów komunalnych Gmina Grunwald Powiat - ogółem 1 Odpady kuchenne ulegaj ące biodegradacji 125 5 943 2 Odpady zielone 23 741 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 57 2 016 4 Opakowania z papieru i tektury 85 2 969 5 Opakowania wielomateriałowe 9 335 6 Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 120 3 654 7 Opakowania z tworzyw sztucznych 38 1 150 8 Tekstylia 26 877 9 Szkło (nieopakowaniowe) 6 156 10 Opakowania ze szkła 107 2 476 11 Metale 25 912 12 Opakowania z blachy stalowej 9 321 13 Opakowania z aluminium 3 93 14 Odpady mineralne 74 1 423 15 Drobna frakcja popiołowa 228 4 543 16 Odpady wielkogabarytowe 85 1 849 17 Odpady budowlane 228 4 224 18 Odpady niebezpieczne 11 263 Razem 1 259 33 945 Źródło: Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami Powiatu Ostródzkiego

Na podstawie powyŜszych danych wynika, Ŝe na korzysta z ogólnodost ępnej sieci grzewczej o długo ści 950 terenie gminy Grunwald produkowanych jest 1 259 Mg mb. Stan techniczny sieci jest średni i wymaga odpadów komunalnych, stanowi to 3,71% ogólnej ilo ści modernizacji. śmieci w powiecie ostródzkim. Na podstawie powy Ŝszych Pozostali mieszka ńcy gminy posiadaj ą własne źródła danych trudno jest ustali ć odsetek odpadów, które ciepła, najcz ęś ciej s ą to piece w ęglowe centralnego rzeczywi ście trafiają na składowiska w wyniku ogrzewania. zorganizowanego procesu gospodarki odpadami. Niektóre składowiska nie prowadz ą ścisłej ewidencji Elektroenergetyka przyjmowanych odpadów z uwzgl ędnieniem Obszar Gminy Grunwald usytuowany jest na terenie poszczególnych strumieni. działania Zakładu Energetycznego S.A. w Olsztynie w Rejonie Energetycznym Ostróda. Składowanie odpadów z terenu gminy dotychczas Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą gminy odbywa si ę odbywało si ę na gminnym wysypisku w Zybułtowie oraz ze stacji 110/15 kV Ostróda, 110/15 kV Olsztynek, 110/15 na wysypisku w Rudnie. Składowisko w Zybułtowie kV Nidzica poprzez PZ Samin 15/15 kV pracuj ący w relacji aktualnie jest zamkni ęte i rozpocz ął si ę ju Ŝ etap jego linii 15 kV. rekultywacji. Składowisko w Rudnie, natomiast nie spełnia PZ Samin sterowany jest drog ą radiow ą z punktem parametrów zawartych w rozporz ądzeniu ministra dyspozytorskim ZEO S.A. Wyposa Ŝony jest w rozdzielni ę środowiska z dnia 24 marca 2003 r. (Dz. U. Nr 61) w 15 kV, z której wyprowadzone s ą linie rozdzielcze 15 kV sprawie szczegółowych wymaga ń dotycz ących lokalizacji, przebiegaj ące przez teren gminy, dwustronnie wł ączone eksploatacji i zamkni ęcia, jakim powinny odpowiada ć do GPZ 110/15 Ostróda, GPZ 110/15 kV Olsztynek GPZ poszczególne typy składowisk odpadów i dlatego powinno 110/15 kV Nidzica. zosta ć zamkni ęte. Wybudowanie i uruchomienie nowego Energia elektryczna do odbiorców doprowadzana jest, składowiska jest celem i efektem funkcjonowania Związku w wi ększo ści poprzez stacje transformatorowe 15/0,4 kV Gmin „Czyste środowisko”. promieniowo podł ączone do sieci rozdzielczej 15 kV. Na terenie gminy i powiatu du Ŝym problemem s ą Przez teren gminy przebiega linia napowietrzna dzikie wysypiska śmieci, które lokalizowane s ą całkowicie wysokiego napi ęcia 220 kV relacji GPZ Olsztyn I - GPZ przypadkowo. Cz ęść z nich zajmuje np. wyrobiska po Włocławek Azoty. Linia ta wymaga strefy wolnej od nielegalnie eksploatowanych Ŝwirowniach i stanowi obiektów kubaturowych, jest to pas terenu w odległości po powa Ŝny problem. Zwykle trudno jest zlikwidowa ć takie 25,0 m od osi linii. W pasie strefy istnieje mo Ŝliwo ść upraw wysypisko z uwagi na przyzwyczajenia miejscowej rolnych, szkółek itp. ludno ści. Zarówno konfiguracja sieci elektroenergetycznej jak i Zorganizowanym odbiorem odpadów w gminie stan urz ądze ń zasilaj ących zapewnia wystarczaj ącą obj ętych jest 80% liczby ludno ści. Pozostała cz ęść (20%) dyspozycyjno ść i du Ŝe mo Ŝliwo ści przesyłowe, to najprawdopodobniej mieszka ńcy małych wsi i koloni, gwarantuj ące wła ściwe zabezpieczenie potrzeb którzy w bardzo małym stopniu korzystaj ą ze elektroenergetycznych gminy. zorganizowanego systemu zbiórki odpadów. Na wi ększo ści obszaru gminy, ewentualnie plany Na terenie gminy w bardzo niewielkim stopniu inwestycyjne wymagaj ące zabezpieczenia prowadzona jest selektywna zbiórka śmieci. Zbyt mało elektroenergetycznego mo Ŝna realizowa ć po wykonaniu uwagi po świ ęca si ę edukacji, bez której trudno sobie lokalnych dowi ąza ń do istniej ącej sieci SN 15 kV i wyobrazi ć powodzenie selektywnej zbiórki. wybudowaniu stacji 15/0,4 kV w zale Ŝno ści od potrzeb.

Gospodarka cieplna Gospodarka gazowa Na terenie gminy funkcjonuj ą trzy kotłownie Przez teren gminy skrajem, w północnej cz ęś ci produkuj ące ciepło. S ą to zakłady po byłych PGR-ach, przebiega gazoci ąg wysokiego ci śnienia z kierunku którymi obecnie zarz ądza Referat Gospodarki Komunalnej Olsztynka (gmina Olsztynek) do Ostródy. Jest to gazoci ąg i Mieszkaniowej przy Urz ędzie Gminy Grunwald. Dn 125 mm. Zaopatruj ą one 1010 odbiorców. Przedsi ębiorstwo Dziennik Urz ędowy - 4010 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Na teranie gminy brak jest sieci gazowej średniego - droga nr 26730 Mielno - R ączki o nawierzchni ci śnienia. Brak jest równie Ŝ stacji redukcyjnej I 0. bitumicznej długo ści 5,626 km i szeroko ści 4,0 m, - droga nr 26850 Ostróda - Tułodziad o nawierzchni System komunikacji bitumicznej długo ści 7,343 km i szeroko ści 5,0 m. Stan techniczny dróg powiatowych w gminie Grunwald Sie ć drogowa mo Ŝna okre śli ć jako średni z odcinkami w stanie złym. Teren gminy Grunwald obsługuj ą drogi zaliczane do Dwie drogi powiatowe posiadaj ą nie normatywn ą kategorii dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i szeroko ść nawierzchni 4,0 m (drogi nr 26708 oraz 26730) gminnych. oraz zadrzewienia w koronie drogi, powoduje to du Ŝe utrudnienia w ruchu samochodów osobowych, bior ąc pod Droga krajowa - przebiega północnym skraje gminy uwag ę potrzeby komunikacyjne gminy oraz fakt, Ŝe po Grunwald. Jest to odcinek długo ści ok. 5,246 km drogi nr drogach tych odbywa si ę równie Ŝ ruch samochodów 7 (E 77) Gda ńsk - Ostróda - Olsztynek - Warszawa - ci ęŜ arowych nale Ŝy te drogi zmodernizowa ć. Kraków - granica pa ństwa. Łączna długo ść dróg powiatowych obsługuj ących gmin ę Grunwald wynosi 59,335 km, w tym dróg o nawierzchni Drogi wojewódzkie: twardej 45,678 km, tj. około 77%. - droga nr 537 Lubawa - Pawłowo o nawierzchni Drogi te pełni ą funkcj ę głównych powi ąza ń sieci bitumicznej w średnim stanie technicznym, długo ść osadniczej na terenie gminy a tak Ŝe wi ąŜą gmin ę z odcinka 16,844 km, województwem. Drogi powiatowe to drogi stanowi ące - droga nr 542 Rychnowo - Działdowo o nawierzchni poł ączenia miast b ędących siedzibami powiatów z bitumicznej w dobrym, jedynie miejscami w średnim siedzibami gmin i siedziby gmin mi ędzy sob ą, analizuj ąc stanie technicznym, długo ść odcinka 11,107 km. obecny układ wida ć, Ŝe nie wszystkie drogi powiatowe to Łączna długo ść dróg wojewódzkich w gminie Grunwald kryterium spełniaj ą. wynosi 27,951 km W zwi ązku z definicj ą drogi wojewódzkiej, do dróg Drogi gminne obsługuj ące gmin ę Grunwald o ł ącznej wojewódzkich zalicza si ę drogi stanowi ące poł ączenie długo ści 63,0 km posiadaj ą jedynie 3,0 km nawierzchni mi ędzy miastami, maj ące znaczenie dla województwa i twardej, tj. około 4%. drogi o znaczeniu obszarowym, proponuje si ę utrzymanie Drogi gminne i wewn ętrzne (drogi zakładowe) tworz ą kategorii wszystkich dróg wojewódzkich. układ komunikacyjny bezpo średnio obsługuj ący sie ć osadnicz ą (w tym rozproszon ą), o środki turystyczne oraz Drogi powiatowe: zapewniaj ą dojazd do pól i lasów. Ł ącznie długo ść - droga nr 26706 Rychnowo - Dur ąg o nawierzchni wszystkich dróg twardych na terenie gminy Grunwald gruntowej, długo ść odcinka 0,991 km, wynosi 81,875 km, co daje wska źnik g ęsto ści dróg - droga nr 26707 Gierzwałd - Szczepankowo o twardych wynosz ący 45 km na 100 km 2. Gmina Grunwald nawierzchni bitumicznej, szeroko ści 5,0 m, długo ść jest gmin ą o średniej g ęsto ści dróg twardych pomijaj ąc ich odcinka 5,299 km, stan techniczny. Drogi te wymagaj ą poprawienia stanu - droga nr 26708 Gierzwałd - Kiersztanowo o technicznego, a wi ęc budowy nowych nawierzchni na nawierzchni bitumicznej, szeroko ści 4,0 m, długo ści odcinkach szczególnie wa Ŝnych dla prawidłowego 3,236 km i brukowanej 0,528 km, funkcjonowania gminy i obsługi mieszka ńców. - droga Rychnowo - Pacółtowo o nawierzchni gruntowej o długo ści 5,907 km i brukowanej 0,782 km, Sie ć komunikacji kolejowej - droga nr 26710 Olsztynek - Pacółtowo - Gierzwałd o Na terenie gminy Grunwald nie jest zlokalizowana nawierzchni bitumicznej długo ści 3,523 km, brukowanej Ŝadna stacja kolejowa. Mieszka ńcy gminy mog ą korzysta ć 1,234 km, betonowej 0,086 i gruntowej 2,271 km, ze stacji w Ostródzie, Olsztynku, Nidzicy, Działdowie, - droga nr 26723 St ębark - Samin o nawierzchni Lubawie i Nowym Mie ście Lubawskim. bitumicznej długo ści 4,454 km i szeroko ści 6,0 m, - droga nr 26724 St ębark - Łodwigowo - Frygnowo o 4.3. Własno ść nieruchomo ści nawierzchni bitumicznej długo ści 7,754 km i szeroko ści 5,5 m, Struktura władania na terenie gminy Grunwald ulegała - droga 26725 Łodwigowo - Osiekowo o nawierzchni przemianom na przełomie minionych lat. W poni Ŝszych bitumicznej szeroko ści 5,0 m i długo ści 0,890 km, tabelach przedstawiono informacje zebrane dla roku 1995 - droga nr 26728 śybułtowo - Wierzchbowo o i 2003. nawierzchni bitumicznej długo ści odcinka 4,923 km, szeroko ść nawierzchni 5,0 m,

Powierzchnia ogólna Powierzchnia u Ŝytków rolnych Wyszczególnienie w ha w % w ha w % Dane na rok 1995 Gmina ogółem 17 990 100 12 867 100 AWRSP i SP 6 168 34,3 5 378 41,8 ALP 3 565 19,8 - - Mienie komunalne 322 1,8 75 0,6 Gospodarstwa 6 129 34,1 5 813 45,2 indywidualne Pozostałe 1 806 10,0 1 601 12,4 Dane na rok 2003 Gmina ogółem 17 990 100 12 862 100 Grunty Skarbu Pa ństwa 9 733 54,1 5 378 41,8 Grunty gminne 322 1,8 75 0,6 Dziennik Urz ędowy - 4011 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Grunty osób fizycznych 6 129 34,1 5 813 45,2 Grunty spółdzielni 23 0,1 18 0,1 Grunty ko ścielne 80 0,5 69 0,5 Grunty powiatu i 58 0,3 44 0,3 województwa Pozostałe 1 639 9,1 1 465 11,5 Źródło: Dane statystyczne gminy Grunwald.

Z powy Ŝszej tabeli wynika, Ŝe na terenie gminy - dopływ substancji biogennych i organicznych pól. najwi ększy udział we własno ści gruntów ma Skarb Pa ństwa, jest to ponad 54% ogólnej powierzchni. Udział Problemy zwi ązane z infrastruktur ą techniczn ą: tych gruntów w stosunku do roku 1995 zwi ększył si ę o - brak pełnego zwodoci ągowania gminy w oparciu o 20%. Du Ŝa liczba gruntów nale Ŝy do osób fizycznych - wodoci ągi zbiorowe, 34,1%, równie Ŝ udział tych gruntów na przełomie lat uległ - konieczno ść oczyszczania wody z nadmiernej ilo ści zwi ększeniu. Do takiego stanu przyczyniły si ę Ŝelaza i magnezu, najprawdopodobniej du Ŝe gospodarstwa rolne (pow. - odczuwalny deficyt wody z uj ęć zlokalizowanych w powy Ŝej 50 ha), których liczba stale ro śnie. Kiersztanowie, Łodwigowie i Pacółtówku, - brak w niektórych uj ęciach stref ochronnych, 4.4. Stan obiektów dziedzictwa kulturowego - niewielki stopie ń skanalizowania gminy, - brak sieci gazowej średniego ci śnienia, Gmina Grunwald nale Ŝy do miejsc o du Ŝej liczbie - średni, odcinkami zły stan nawierzchni dróg zabytków. Najciekawsze nich to: wojewódzkich i powiatowych, - Pola Bitwy Grunwaldzkiej - na terenie Pól - nie normatywna szeroko ść (4,0 m) dróg nr 26708 i zlokalizowane jest muzeum oraz obiekty gastronomii. 26730 oraz zadrzewienia w koronie drzew, Stan tych obiektów jest z roku na rok coraz gorszy. - mała średnia g ęsto ść dróg twardych przy Brak jest równie Ŝ budowy nowych obiektów. Powodem jednoczesnym słabym stanie technicznym, takiego stanu jest niewielkie zainteresowanie - brak sieci komunikacji kolejowej. bezpo średniego u Ŝytkownika, tj. Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, które w imieniu wła ściciela, tj. Problemy środowiska kulturowego: Wojewody Warmi ńsko- Mazurskiego, sprawuje nadzór - zły stan techniczny wi ększo ści obiektów kulturowych i nad tym terenem., brak inwestorów dla atrakcyjnego zabudowania cz ęś ci - Zespół Pałacowo – Parkowy w Dylewie - obiekt obiektów zabytkowych poło Ŝonych na terenie gminy, obejmuje budynek szkoły i dom nauczyciela, cało ść - zagro Ŝenie niekorzystnymi przekształceniami znajduje si ę w średnim stanie technicznym. funkcjonuj ących obecnie obiektów zabytkowych i ich Przylegaj ący park jest zaniedbany i zdewastowany. otoczenia w przypadku konieczno ści modernizacji czy Wła ścicielem obiektów budowlanych jest Gmina podniesienia standardu funkcjonalnego i technicznego. Grunwald, natomiast parku Agencja Nieruchomo ści Rolnych w Olsztynie, 5. Gospodarka - Ko ściół w miejscowo ści Rychnowo - stan obiektu jest zadawalaj ący. Obiekt jest własno ści ą Parafii Ko ścioła 5.1. Główni pracodawcy Rzymsko - Katolickiego w Rychnowie, - Dwór w miejscowo ści Gierzwałd - wła ścicielem jest Główni pracodawcy na terenie gminy Grunwald w roku Gmina Grunwald. Obiekt jest w dobrym stanie 2003 oraz liczba zatrudnionych osób: technicznym. Obecnie mie ści si ę tam Gminny O środek Kultury. 1) Baltic Inwestment Sp. z o.o. Gosp. Rolne Pacółtowo - 6 osób, 4.5. Identyfikacja problemów 2) Gospod. Wielobran Ŝowe Grunwald - 10 osób, Problemy przyrodnicze i ekonomiczne: - konieczno ść zachowania wysokich walorów 3) Gosp. Rolne w Dylewie - 8 osób, środowiska przyrodniczego oraz przestrzegania przepisów obowi ązuj ących na terenach prawnie 4) Piekarnia: Graczyk Ryszard i Piotr St ębark - 7 osób, chronionych, przede wszystkim na obszarach chronionego krajobrazu, w strefach ochronnych uj ęć 5) Wyrób mebli stylowych Szewczak Jan - 3 osoby. wodnych, przy jednoczesnej potrzebie rozwoju działalno ści gospodarczych, Przemysł i handel - konieczno ść zachowania czysto ści wód powierzchniowych i wgł ębnych, Struktura podstawowych bran Ŝ na terenie gminy - wysoki stopie ń zagro Ŝenia antropopresj ą,

Liczba podmiotów gospodarczych w podziale na poszczególne bran Ŝe w latach 1998 - 2003:

Podmioty gospodarcze w podziale na Lp. 1998 1999 2000 2001 2002 2003 bran Ŝe 1 Handel wielobran Ŝowy 46 46 47 50 50 55 2 Gastronomia, mała gastronomia 4 4 4 4 - - 3 Usługi ogólnobudowlane 10 10 12 13 15 15 4 Usługi stolarskie, stolarnie - - - 3 3 3 5 Usługi transportowe 10 10 12 13 15 15 6 Usługi dla ludno ści: AGD, TV, fryzjerskie, 29 32 34 37 30 31 Dziennik Urz ędowy - 4012 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

rachunkowe, piel ęgniarskie, doradcze, agroturystyczne, naprawa samochodów itp. 7 Usługi le śne 5 4 4 4 10 10 8 Usługi weterynaryjne 2 2 2 2 3 3 9 Usługi pozostałe 4 4 10 12 19 20 Razem 110 112 121 130 139 147

Na przestrzeni lat 1998 - 2003 wyra źnie zwi ększyła si ę ilo ść podmiotów gospodarczych działaj ących w bran Ŝy handlowej, z 46 podmiotów w roku 1998 do 55 podmiotów w roku 2003. Obserwuje si ę do ść znaczny wzrost podmiotów działaj ących w usługach transportowych, le śnych oraz w innych usługach. W pozostałych bran Ŝach mo Ŝna zaobserwowa ć stały poziom liczby podmiotów.

Podmioty gospodarcze ogółem

160 140 120 100 80 liczba ogółem 60 40 20 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Źródło: Opracowanie własne.

Obserwuj ąc liczb ę podmiotów wpisanych i wykre ślonych z rejestru działalno ści na przestrzeni ostatnich 6 lat widzimy, Ŝe liczba podmiotów stale ro śnie. Zdecydowanie wi ęcej podmiotów jest wpisywanych ni Ŝ wykre ślanych. Patrz ąc równie Ŝ na wykres obrazuj ący liczb ę podmiotów gospodarczych w latach 1998 - 2003 widzimy pozytywne tendencje - liczba podmiotów systematycznie ro śnie.

Liczba podmiotów gospodarczych wpisanych i wypisanych z rejestru działalno ści w latach 1998 - 2003

Lata Podmioty wpisane Podmioty wykre ślone Bilans 1998 18 16 2 1999 15 13 2 2000 24 15 9 2001 38 29 9 2002 28 19 9 2003 20 12 8 Źródło: Dane statystyczne Urz ędu Gminy Grunwald.

Jednostki zarejestrowane w systemie REGON:

Rok 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Jednostki 95 100 106 110 112 121 130 139 Źródło: Dane statystyczne Urz ędu Gminy Grunwald

Zarejestrowane podmioty to w zdecydowanej średnia roczna temperatura 6,40C, wi ększo ści firmy jednoosobowe lub zatrudniaj ące długo ść okresu wegetacyjnego 195 - 203 dni, najbli Ŝsz ą rodzin ę. wzgl ędna wilgotno ść powietrza ok. 80%, suma rocznych opadów waha si ę w granicach 600 - 5.2. Rolnictwo 627 mm. Na terenie gminy najwi ęcej jest gruntów klas III i IV, Gmina Grunwald zajmuje powierzchni ę 17 990 ha. które zawieraj ą si ę w kompleksach pszennym dobrym, Du Ŝą powierzchni ę gminy stanowi ą grunty rolne - 8 228 pszennym wadliwym, Ŝytnim bardzo dobrym, Ŝytnim ha, tj. 71%. Lasy zajmuj ą powierzchni ę 3 673,8 ha, tj. 20% dobrym. Swoim zasi ęgiem gmina obejmuje równie Ŝ gleby ogólnej powierzchni gminy. słabsze: Ŝytni słaby, Ŝytni bardzo słaby. Walory przestrzeni produkcyjnej stanowi ą czynniki Najbardziej Ŝyzny kompleks gleb na terenie gminy to przyrodnicze: agroklimat, rze źba terenu i stosunki wodne kompleks pszenny dobry. Zajmuje on 10,9% ogólnej oraz warto ść u Ŝytkowa gruntów i ich przydatno ść rolnicza. powierzchni u Ŝytków rolnych. Grunty tego kompleksu to Warunki klimatyczne w gminie charakteryzuj ą grunty IIIa klasy bonitacyjnej. S ą to gleby Ŝyzne, na nast ępuj ące dane: których mo Ŝna uprawia ć ró Ŝnorodne ro śliny uprawowe. Dziennik Urz ędowy - 4013 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Na terenie gminy najwi ększe powierzchnie tych gleb słabogliniaste zalegaj ące na piasku lu źnym. Gleby tego koncentruj ą si ę w rejonie wsi Frygnowo, Grunwald, rodzaju skupiaj ą si ę w rejonie Zapieki i Rychnowskiej St ębark oraz mniejsze kompleksy w rejonie Ulnowa, Woli. Pacółtowa, Dylewa, Rychnowa. Trwałe u Ŝytki zielone na terenie gminy zajmuj ą 7,6% Kompleks pszenny wadliwy zajmuje tylko 3,4% powierzchni u Ŝytków rolnych. Dominuj ącym kompleksem powierzchni gruntów ornych i wyst ępuje na zboczach i jest drugi - skupiaj ący średnie u Ŝytki zielone III i IV klasy szczytach wzniesie ń. Charakteryzuje si ę płytkim bonitacyjnej. W składzie gatunkowym dominuj ą gleby poziomem ornopróchniczym, a w okresie wegetacyjnym torfowe i mułowo-torfowe. Kompleks ten wyst ępuje okresowym niedoborem wilgoci. W składzie gruntowym najliczniej na obszarze gminy w okolicach wsi Rychnowo, przewa Ŝa glina lekka. Gleby te zapewniaj ą średnie plony, Morsztyn, St ębark, Zapieka, Zybułtowo. a w latach o niskiej sumie opadów wykazuj ą ich du Ŝą obni Ŝkę. Wi ększe obszary tego kompleksu wyst ępuj ą w Przemiany w strukturze agrarnej gospodarstw rejonie Kiersztanowa, Dylewka, Wróbli. indywidualnych w gminie Grunwald w czasie ostatnich Kompleks Ŝytni bardzo dobry o III i IVa klasie dwudziestu lat przedstawione s ą w poni Ŝszej tabeli: bonitacyjnej zajmuje znaczn ą powierzchni ę (24,2% powierzchni gruntów ornych). W skład tego kompleksu Rok 1980 2003 wchodz ą gleby l Ŝejsze, do ść uniwersalne, gdy Ŝ plonuj ą na Grunty nich dobrze prawie wszystkie ro śliny uprawne. W składzie obszarowe gospodarstw w % ilo ść % gatunkowym przewa Ŝaj ą piaski gliniaste mocne Ilo ść zalegaj ące na gł ęboko ści około 1 m na glinie lekkiej. powierzchni uŜytków rolnych Wyst ępuj ą równie Ŝ piaski gliniaste lekkie pod ścielone Ogółem 390 100 412 100 glin ą na gł ęboko ści 50 cm oraz pył zwykły w całym profilu Do 2 ha 50 13 54 13 glebowym. Na terenie gminy du Ŝe powierzchnie tego 2 - 10 ha 187 48 144 35 kompleksu wyst ępuj ą w okolicy wsi Kiersztanowo, 10 - 20 ha 148 38 129 31 Szczepankowo, Łodwigowo, Marcinkowo, Dylewo, Lubian. 20 - 50 ha 5 1 59 14 Kompleks Ŝytni dobry w klasie bonitacyjnej IV zajmuje Powy Ŝej 50 ha - - 26 6 najwi ększ ą powierzchni ą w śród gruntów ornych - 32,2%. Źródło: Dane statystyczne gminy Grunwald W jego skład wchodz ą gleby l Ŝejsze ni Ŝ w kompleksie czwartym, wra Ŝliwsze na susz ę i mniej zasobne w W ostatnim dwudziestoleciu zarysowuj ą si ę korzystne składniki pokarmowe. S ą to gleby Ŝytnio - ziemniaczane. trendy w strukturze agralnej gospodarstw indywidualnych. Skład gatunkowy jest do ść zró Ŝnicowany z przewag ą Zwi ększyła si ę ilo ść gospodarstw powy Ŝej 20 ha, o 54 piasku gliniastego zalegaj ącego na gł ęboko ści 100 cm na gospodarstwa, co stanowi wzrost o 13%. Jednocze śnie na glinie lekkiej. terenie gminy pojawiły si ę gospodarstwa Wyst ępuje równie Ŝ piasek gliniasty lekki pod ścielony wielkoobszarowe, powy Ŝej 50 ha. Obecnie jest 26 takich piaskiem słabogliniastym oraz piaski gliniaste lekkie gospodarstw, co stanowi 6% ogólnej liczby gospodarstw. całkowite. Plonowanie tego rodzaju gleb zale Ŝne jest od W roku 2003 zmalała natomiast liczba gospodarstw o rozkładu opadów i sposobu gospodarowania. Du Ŝe powierzchni 2 - 20 ha. Przy jednoczesnym wzro ście ilo ści powierzchnie tego kompleksu wyst ępuj ą w okolicach wsi gospodarstw o powierzchni powy Ŝej 20 ha oznacza to, i Ŝ Wróble, Gierzwałd, Pacółtowo, Zybułtowo, Marcinkowo, mieszka ńcy gminy świadomi s ą korzy ści jakie mog ą Tymawa. uzyska ć posiadaj ąc wielkoobszarowe gospodarstwa. Kompleks Ŝytni słaby o klasie bonitacyjnej V zajmuje Najbardziej stabilna grup ę gospodarstw stanowi ą 24,7% powierzchni gruntów ornych. Nale Ŝą tu grunty gospodarstwa o powierzchni do 2 ha. Nie s ą to nowe wył ącznie piaszczyste, przepuszczalne, okresowo za gospodarstwa, lecz tylko wydzielone działki na terenach suche i ubogie w składniki pokarmowe. Dobór ro ślin jest rolnych. wi ęc ograniczony i sprowadza si ę głównie do Ŝyta i ziemniaków. W składzie mechanicznym dominuj ą piaski UŜytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych w 2003 gliniaste lekkie zalegaj ące na gł ęboko ści 50 cm na piasku roku: słabogliniastym. W mniejszym procencie wyst ępuj ą piaski W tym (w ha) słabogliniaste na piasku lu źnym, wzgl ędnie piasek gliniasty lekki w całym profilu glebowym. Kompleks szósty Powierzchnia UŜytki rolne Lasy i najliczniej wyst ępuje w rejonie Mielna, Zapieki, Kitnowa, ogólna grunty Inne Grun le śne Sady pastwi Domkowa i Rychnowa. razem ty łąki ska Kompleks Ŝytni bardzo słaby skupia gleby najsłabsze, orne suche i jałowe nale Ŝą ce do VI klasy bonitacyjnej. Na 8 752 8 228 6 691 26 653 858 151 373 terenie gminy zajmuj ą one 4,1% ogólnej powierzchni. Skład gatunkowy jest jednorodny. S ą to piaski Źródło: Dane statystyczne Gminy Grunwald

Dziennik Urz ędowy - 4014 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Na terenie gminy pod wzgl ędem u Ŝytkowania gruntów w gospodarstwach najwi ęcej jest gruntów ornych (74%) i pastwisk (10%), pozostał ą cz ęść gruntów w gospodarstwach stanowi ą sady (2%), ł ąki (7%), lasy i grunty le śne (3%) oraz inne grunty (4%).

UŜytkowanie gruntów w gospodarstwac rolnych w 2003r.

2% 4% 10% grunty orne 7% sady łąki pastwiska 3% lasy i grunty le śne 74% inne

Źródło: Opracowanie własne

Powierzchnia zasiewów głównych ziemiopłodów 2003 roku:

Ogółem Wyszczególnienie ha % Ogółem 5 298 100 Zbo Ŝa ogółem 4 517 85,3 W tym zbo Ŝa podstawowe z 3 565 67,3 mieszankami zbo Ŝowymi Str ączkowe jadalne na nasiona - - Ziemniaki 224 4,2 Przemysłowe 187 3,5 W tym Buraki cukrowe - - Rzepak i rzepik 186 3,5 Pastewne 357 6,7 Pozostałe 14 0,3 W tym warzywa 4 0,1 Źródło: Dane statystyczne Urz ędu Gminy Grunwald

Ze wzgl ędu na jako ść gleb w gminie przewa Ŝaj ącymi uprawami s ą zbo Ŝa, zarówno podstawowe jak i z mieszankami zbo Ŝowymi. Du Ŝo mniej uprawia si ę ro ślin pastewnych i ziemniaków, bardzo mało uprawianych jest warzyw. Na terenie gminy nie uprawia si ę buraków cukrowych.

Powierzchnia zasiewów zbó Ŝ podstawowych w 2003 roku:

Ogółem Wyszczególnienie ha % Ogółem 2 738 100 Pszenica 246 9,0 śyto 627 22,9 Jęczmie ń 444 16,2 Owies 252 9,2 Pszen Ŝyto 1 169 42,7 Źródło: Dane statystyczne Urz ędu Gminy Grunwald.

Wśród zasiewów zbó Ŝ najwi ęcej w gminie Grunwald uprawianego jest pszen Ŝyta (42,7%) i Ŝyta (22,9%). Najmniej uprawia si ę pszenicy i owsa, po 9% ogólnej liczby upraw.

Zwierz ęta gospodarskie w 2003 roku:

Wyszczególnienie Szt. Bydło 2 414 Trzoda chlewna 5 185 Owce 7 Dziennik Urz ędowy - 4015 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Kozy 28 Konie 112 Króliki 83 Drób ogółem 86 705 Źródło: Dane statystyczne Urz ędu Gminy Grunwald

Powy Ŝsze dane wskazuj ą, Ŝe na obszarze gminy Wysokie walory krajobrazowe obszarów wra Ŝliwych na wytworzyły si ę o środki produkcji rolnej z antropopresj ę sprzyjaj ą rozwojowi agroturystyki, która wyspecjalizowanymi gospodarstwami rolnymi. S ą to ułatwi rolnikom przetrwanie w okresie transformacji zakłady produkcji rolnej (fermy hodowlane) w Zybułtowie, gospodarczej oraz wpłynie na wzrost poziomu Ŝycia na Gierzwałdzie i Rychnowie: wsi, przez konieczno ść modernizacji budynków oraz rozwój usług komercyjnych w miejscowo ściach. 1) Ferma drobiu Zybułtowo, Pomorski Kazimierz, Mocne strony rozwoju rolnictwa w gminie stanowi ą produkcja Ŝywca drobiowego (indyk i g ęsi) produkcja - nast ępuj ące czynniki: 400 t rocznie, 1) bardzo korzystne warunki przyrodniczo - rolnicze ze 2) Ferma drobiu Gierzwałd, Młocki Zdzisław, produkcja stosunkowo mał ą wra Ŝliwo ści ą znacznej cz ęś ci Ŝywca drobiowego (indyki), produkcja - 1050 t rocznie, obszaru gminy na antropopresj ę,

3) Ferma drobiu Rychnowo, Zorant, produkcja Ŝywca 2) przemiany w strukturze agrarnej gospodarstw rolnych drobiowego (indyki), produkcja - 330 t rocznie, w kierunku powi ększenia ich areału, 3) powstawanie nowych du Ŝych gospodarstw rolnych 4) Ferma drobiu Rychnowo, Kowalczyk, produkcja Ŝywca (powy Ŝej 50 ha), drobiowego (indyki), produkcja - 140 t rocznie, 4) poło Ŝenie gminy w niewielkiej odległo ści od miast: 5) Ferma drobiu Rychnowo, Dom Ŝalski, produkcja Ŝywca Ostródy, Olsztynka i Olsztyna, drobiowego (indyki), produkcja - 140 t rocznie, 5) przebieg przez gmin ę drogi krajowej ekspresowej nr 7 6) Ferma drobiu Rychnowo, Maciak Janina, produkcja oraz dróg wojewódzkich, które s ą w układzie Ŝywca drobiowego (indyki) produkcja - 145 t rocznie. podstawowym województwa,

Du Ŝa ilo ść ferm na obszarze gminy wskazuje, Ŝe 6) wysokie walory przyrodniczo - krajobrazowe głównym kierunkiem produkcji zwierz ęcej jest drobiarstwo. stwarzaj ące korzystne warunki do rozwoju Zwi ązane jest to z silnym oddziaływaniem miast na agroturystyki. kierunki rozwoju funkcji gospodarczych na obszarze przyległym. Zjawisko korzystne, świadczy o Ograniczenia do rozwoju funkcji rolniczej wynikaj ą dostosowywaniu si ę obszaru gminy do gospodarki przede wszystkim z nast ępuj ących czynników: rynkowej, w której decyduj ące znaczenie ma rynek zbytu. 1) mała ilo ść zakładów przetwórstwa rolno - Analiza uwarunkowa ń rozwoju rolnictwa na obszarze spo Ŝywczego i przechowalnictwa produktów rolnych gminy pozwala na wyodr ębnienie na jej obszarze terenów na obszarze gminy, o preferencjach do rozwoju gospodarstw o charakterze farmerskim. 2) nie rozwini ęty system skupu i dystrybucji płodów Jest to obszar dobrze powi ązany z nadrz ędnym rolnych, układem komunikacyjnym gminy. Obejmuje teren w rejonie miejscowo ści: Ulnowo, Łodwigowo, Grunwald, 3) wysokie bezrobocie strukturalne na terenach po byłych St ębark, Frygnowo, Marcinkowo, Dylewko. gospodarstwach PGR, Na pozostałym obszarze gminy uwarunkowania przyrodnicze stwarzaj ą szereg ogranicze ń do produkcji 4) brak akceptacji społecznej dla zachodz ących przemian rolnej wynikaj ących z wra Ŝliwo ści obszaru na gospodarczych. antropopresj ę oraz z funkcji ochronnych lasu. Obszar ten preferowany jest do rozwoju rolnictwa ekologicznego. 5.3 Turystyka Rolnictwo ekologiczne polega na wykorzystaniu zasad funkcjonowania agrosystemów i krajobrazu rolniczego. Gmina Grunwald posiada znaczny potencjał do Rolnictwo to dopuszcza stosowanie środków rozwoju funkcji turystycznych, na który składają si ę chemicznych, ale po uprzednim rozpoznaniu niezb ędnych nast ępuj ące czynniki: potrzeb i wła ściwych proporcji. Najwa Ŝniejszymi cechami rolnictwa ekologicznego s ą: - runki przyrodnicze do rozwoju funkcji turystycznej - kompleksowy sposób traktowania procesów wyst ępuj ące w południowo - wschodniej cz ęś ci gminy, w przyrodniczych, z którymi wi ąŜ e si ę produkcja rolna, rejonie Mielna i Tymawy oraz w mniejszym stopniu w - zamkni ęty obieg substancji w obr ębie gospodarstwa rejonie miejscowo ści Lubian. Wynika to głównie z ze zró Ŝnicowan ą struktur ą produkcyjn ą, wyst ępowania jezior i lasów sosnowych. Jest to obszar - du Ŝa dbało ść o gleb ę i dobra od Ŝywianie organizmów pojezierny, szczególnie przydatny do rekreacji ją zamieszkuj ących. pobytowej, W rolnictwie ekologicznym podstawow ą zasad ą jest - aczny potencjał do rozwoju turystyki stanowi ą prowadzenie racjonalnej gospodarki rolnej, a nie zakaz poło Ŝenie na południu gminy Pola Grunwaldzkie (w intensywnej produkcji rolnej. Środowisku przyrodniczemu 1410 roku król Polski W. Jagiełło stoczył zwyci ęsk ą nie tyle szkodzi intensywno ść , co ekologiczna bitw ę z Krzy Ŝakami). W skład zespołu Pól nieprawidłowo ść produkcji rolnej. Grunwaldzkich wchodz ą: zespół pomnikowy, muzeum, ruiny gotyckiej kaplicy pobitewnej, Dziennik Urz ędowy - 4016 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

- nadto do terenów atrakcyjnych dla turystyki Zabudowa letniskowa skoncentrowana jest nad krajoznawczej nale Ŝy zaliczy ć dolin ę Drw ęcy, a tak Ŝe jeziorem Mielno. W zwartym zespole zabudowy dolin ę Drabiczka w cz ęś ci północnej gminy i wzgórza zlokalizowane jest 57 działek, z czego budynkami poło Ŝone na wschód od Gierzwałdu, zabudowane s ą 44 działki. - aczna cz ęść obiektów zabytkowych stanowi potencjał W ocenie rozwoju funkcji turystycznej na obszarze do rozwoju turystyki krajoznawczej oraz do turystyki gminy nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe tereny gminy posiadaj ą pobytowej przez adaptacj ę obiektów zabytkowych na walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe, jednak cele usług turystycznych; dysponuj ą one w wi ększo ści nieprawidłowo zlokalizowan ą Wa Ŝniejsze z nich to: baz ę turystyczn ą (jeziora obudowane domkami), - III-wieczny ko ściół w Dylewie, najcz ęś ciej sezonow ą i o niskim standardzie. - V-wieczny cmentarz, pałac i park w Dylewie, Udział obiektów całorocznych w strukturze miejsc - Dzwonnica w Mielnie, turystycznych jest jeszcze bardzo niski, a s ą to obiekty, - Zespół folwarczny, dworek i park w Grunwaldzie, które w najwy Ŝszym stopniu wykorzystuj ą istniej ące - Drewniany barokowy ko ściół z XVIII wieku, walory środowiska oraz daj ą zatrudnienie stałe - Dzwonnica, ko ściółek mazurski z 1718 r., kostnica, mieszka ńcom gminy. Brak jest równie Ŝ obiektów park i pałac klasztorny w Rychnowie, posiadaj ących rozbudowan ą infrastruktur ę towarzysz ącą - barokowy murowany ko ściół z ko ńca XVII w (wypo Ŝyczalnie sprz ętu, restauracje, obiekty sportowe, St ębarku, kr ęgielnie, gabinety odnowy itp.). - grodzisko „Góra Zamkowa” w Tymawie, Spichlerz i Wykreowana moda na turystyk ę krajoznawcz ą, stajnia z XVIII w Zybułtowie; spowodowała konieczno ść inwestowania w urz ądzenia - Ko ściół ewangelicki w Gierzwałdzie z 1780 r. infrastruktury turystycznej, ład przestrzenny, a tak Ŝe - atrakcj ą dla turystów jest te Ŝ O środek Zarybieniowy z tworzenia preferencyjnych warunków dla inwestorów hodowl ą pstr ąga w Czarcim Jarze, usług turystycznych i aktywnego promowania walorów i - lasy terenu gminy wchodz ą w skład obszaru lasów tradycji kulturowych. Dochody uzyskane z turystyki mog ą wielofunkcyjnych, tj. spełniaj ących mi ędzy innymi by ć dodatkowym źródłem zarabiania gminy i jej funkcje: ochrony przyrody, rekreacji i turystyki. mieszka ńców.

Obecnie na terenie gminy funkcjonuj ą nast ępuj ące 5.4. Identyfikacja problemów obiekty turystyczne stanowi ące baz ę noclegow ą ogólnodost ępn ą: - Wra Ŝliwo ść obszaru produkcji rolnej na antropopresj ę, 1) Gospodarstwo Agroturystyczne „Platówka” - poło Ŝone - Wysokie bezrobocie, 1 kilometr od Gierzwałdu. Gospodarstwo oferuje - Niewielka ilo ść zakładów przetwórstwa rolno - noclegi i całodzienne wy Ŝywienie dla 10-13 osób, spo Ŝywczego przechowalnictwa produktów rolnych, saun ę, rowery, łódk ę, galeri ę prac twórców - Brak systemu skupu i dystrybucji płodów rolnych regionalnych, wczasy dla „puszystych”, wczasy z komputerem, 6. Sfera społeczna 6.1. Sytuacja demograficzna i społeczna terenu 2) Ogólnopolski O środek Szkoleniowo - Wypoczynkowy Mielno - oferuje miejsca noclegowe o ró Ŝnym Ludno ść standardzie na 200 osób, całodzienne wy Ŝywienie, saun ę, siłowni ę, solarium, jezioro, k ąpielisko, Obecnie gmin ę Grunwald zamieszkuje 5979 wypo Ŝyczalni ę sprz ętu wodnego, mieszka ńców (dane na koniec roku 2003). Pod wzgl ędem liczby mieszka ńców gmina Grunwald kształtuje si ę na 3) Szkolne schronisko młodzie Ŝowe Gimnazjum St ębark poziomie gmin średnich. - czynne w lipcu i sierpniu - oferuje kuchni ę, natryski, Powierzchnia gminy zajmuje 180 km 2, a wska źnik mo Ŝliwo ść korzystania z boiska szkolnego, zaludnienia kształtuje si ę na poziomie 33,2 osoby/km 2. Nie odbiega zasadniczo od wska źnika średniego dla gmin 4) pole biwakowe - czynne maj - wrzesie ń, wiejskich, wynosz ącego ok. 26 osób/km 2.

5) hodowla kucyków we wsi Frygnowo, Małgorzata Liczba mieszka ńców gminy w latach 1995 - 2002 Cudakiewicz. kształtowała si ę nast ępuj ąco:

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Liczba mieszka ńców 5886 5911 5919 5967 5922 5874 5969 5988 5979 Źródło: Dane statystyczne GUS

Dziennik Urz ędowy - 4017 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Liczba mieszka ńców

6000 5980 5960 5940 5920 5900 Liczba mieszka ńców 5880 5860 5840 5820 5800 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Źródło: Opracowanie własne

Liczba ludno ści na terenie gminy na przełomie lat 1995 - 2001 kształtowała si ę na zrównowa Ŝonym poziomie. Do roku 1998 liczba mieszka ńców sukcesywnie powi ększała si ę. W latach 1998 - 2000 liczba mieszka ńców gwałtownie spadła. Od roku 2002 obserwuje si ę ponowne wahania liczby ludno ści, jednak w porównanie z latami ubiegłymi nie s ą to du Ŝe ró Ŝnice.

Struktura płci

Podział ludno ści ze wzgl ędu na płe ć kształtowała si ę nast ępuj ąco:

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 MęŜ czy źni 3014 3016 3029 3053 3042 3075 3083 3066 3061 Kobiety 2872 2895 2890 2914 2880 2899 2886 2922 2918 Ogółem 5886 5911 5919 5967 5922 5974 5969 5988 5979 Źródło: Roczniki statystyczne GUS

Gmina Grunwald charakteryzuje si ę przewa Ŝaj ącą liczb ą m ęŜ czyzn nad liczb ą kobiet.

Liczba ludno ść i ze wzgl ędu na płe ć

3100 3050 3000 2950 MęŜ czy źni 2900 Kobiety 2850 2800 2750 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Źródło: Opracowanie własne. W przeci ągu analizowanych lat liczba kobiet gminy ulegała większym wahaniom ni Ŝ liczba m ęŜ czyzn. M ęŜ czy źni 2003 r. stanowili 51,20% ogólnej liczby mieszka ńców. Na 100 m ęŜ czyzn przypada 104,9 kobiet (rok 2003).

Przyrosty naturalne i migracje

Czynnikiem decyduj ącym o rozwoju demograficznym gminy jest przyrost naturalny. W tabeli poni Ŝej został przedstawiony przyrost naturalny na przełomie lat 1995 - 2002.

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Przyrost 46 57 36 44 34 53 25 24 29 naturalny Źródło: Dane statystyczne GUS

Przyrost naturalny w gminie od 1995 roku kształtuje si ę na dodatnim poziomie. W latach 1995 - 2000 ulegał stałym niewielkim wahaniom. Natomiast od 2000 obserwuje się bardzo du Ŝy spadek wska źnika. Od roku 2002 przyrost naturalny ro śnie. Dziennik Urz ędowy - 4018 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Przyrost naturalny ogółem

60

50

40 Przyrost naturalny 30 ogółem 20

10

0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Źródło: Opracowanie własne.

Innym czynnikiem decyduj ącym o rozwoju demograficznym jest równie Ŝ saldo migracji.

Na terenie gminy Grunwald saldo migracji kształtowało si ę nast ępuj ąco:

1998 1999 2000 2001 2002 Napływ ludno ści 68 73 70 72 79 Odpływ ludno ści 117 97 84 108 109 Saldo migracji -49 -24 -14 -36 -30 Źródło: Dane statystyczne GUS

W gminie Grunwald saldo migracji od 1998 roku kształtuje si ę na ujemnym poziomie. Oznacza to wi ększy odpływ ludno ści z terenów gminy ni Ŝ napływ. Od roku 1998 saldo migracji malało, z - 40 do - 14 w roku 2000. Rok 2001 przyniósł gwałtowny wzrost migracji do poziomu - 36. W 2002 poziom nieznacznie zmalał. Utrzymuj ący si ę ujemny wska źnik migracji niekorzystnie wpływa na rozwój demograficzny ludno ści gminy.

saldo migracji

0 1998 1999 2000 2001 2002 -10 -14 -20 -24 -30 -30 saldo migracji -36 -40

-50 -49

-60

Źródło: Opracowanie własne. Struktura ludno ści gminy ze wzgl ędu na wiek

Poni Ŝsza tabela prezentuje struktur ę liczby ludno ści ze wzgl ędu na wiek:

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Ludno ść w wieku 1937 1933 1887 1857 1792 1765 1708 1661 przedprodukcyjnym Ludno ść w wieku 3338 3334 3374 3442 3436 3498 3549 3326 produkcyjnym Ludno ść w wieku 611 644 658 668 694 711 712 697 poprodukcyjnym Źródło: Dane statystyczne GUS

Najwi ększ ą grup ę mieszka ńców stanowi ludno ść w wieku produkcyjnym (19 - 65 lat). W 2002 roku stanowili oni 58,52% ogólnej liczby mieszka ńców.

Dziennik Urz ędowy - 4019 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Struktura liczby ludno ści ze wzgl ędu na wiek

4000 3500 1995 3000 1996 2500 1997 2000 1998 1500 1999 1000 2000 500 2001 0 ludno ść w wieku ludno ść w wieku ludno ść w wieku 2002 przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym

Źródło: Opracowanie własne.

Analizowany okres czasu wskazuje spadek liczby ludno ści w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym. Taka sytuacja powoduje starzenie si ę społeczno ści gminy.

Poziom wykształcenia

Liczb ę ludno ści w wieku 13 lat i wi ęcej według poziomu wykształcenia, płci i grup wieku przedstawia poni Ŝsza tabela.

Poziom wykształcenia Średnie Podstawowe Grupy wieku Ogółem W tym Zasadnicze Podstawowe nieuko ńczone i bez Wy Ŝsze 1 Nieustalony Razem ogólnokształ zawodowe uko ńczone wykształcenia zawodowe -cące szkolnego Ogółem 4542 139 717 115 557 909 2473 280 24

13-19 777 - 38 16 22 54 622 61 - 20-29 841 21 250 50 186 272 284 6 8 30-39 781 41 138 9 122 254 333 13 - 40-49 841 36 165 18 137 232 396 6 6 50-59 514 24 76 15 56 75 316 18 5 60-64 196 7 23 1 17 11 143 12 - 65 i wi ęcej 592 10 27 6 17 11 379 164 5

MęŜ czy źni 2331 56 303 38 253 615 1242 105 10 Kobiety 2211 83 414 77 304 294 1231 175 14 1 Ł ącznie z policealnym

Źródło: Dane statystyczne GUS

Poziom wykształcenia mieszka ńców gminy kształtuje si ę na niskim poziomie. W 2003 roku jedynie 139 osób posiadało wykształcenie wy Ŝsze. Najliczniejsza grup ę osób stanowi ą mieszka ńcy posiadaj ący wykształcenie podstawowe, stanowi ą ponad 54% analizowanej populacji. Drug ą z kolei pod wzgl ędem liczebno ści, s ą osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (20%). Mieszka ńcy gminy z wykształceniem średnim to 15,79% badanej populacji.

Poziom wykształcenia w gminie Grunwald

0,53% wy Ŝsze 6,16% 3,06% średnie 15,79% zasadnicze zawodowe

podstawowe uko ńczone 20,01% 54,45% podstawowe nieuko ńczone i bez wyksztalcenia szkonego nieustalony

Źródło: Opracowanie własne

Dziennik Urz ędowy - 4020 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

6.2. Warunki i jako ść Ŝycia mieszka ńców uŜytku nowowybudowan ą hal ę sportow ą. W 2002 roku do gimnazjum ucz ęszczało 279 uczniów. Obsługa ludno ść Szkoły Podstawowe Szkoły Podstawowe w gminie zlokalizowane s ą w Na terenie gminy funkcjonuj ą urz ądzenia obsługi miejscowo ściach: Gierzwałdzie, Frygnowie, Mielnie, ludno ści o charakterze gminnym, lokalnym i jedno Szczepanowie oraz w Dylewie. We wszystkich urz ądzenie o charakterze ponadlokalnym. Głównymi placówkach uczy si ę 625 uczniów. Szkoły zatrudniaj ą 69 ośrodkami koncentracji urz ądze ń usługowych s ą: nauczycieli. Placówki posiadaj ą w sumie 6 oddziałów Gierzwałd, St ębark, a o mniejszym zakresie: Dylewo, przedszkolnych, w których ł ącznie uczy si ę 100 dzieci. Frygnowo, Grunwald, Mielno, Szczepankowo. Stan tych obiektów ocenia si ę na dobry. Wymagaj ą drobnych remontów oraz remontów dachów. Szkoły te nie Urz ądzenia obsługi ludno ści o zasi ęgu lokalnym: posiadaj ą sal gimnastycznych. Pomieszczeniami zast ępczymi dysponuj ą szkoły w Gierzwałdzie i w Mielnie. 1) samorz ądowe: Gminny O środek Kultury Gminny O środek Kultury zlokalizowany jest w - gimnazjum, miejscowo ści Gierzwałd i jest on w dobrym stanie - 4 szkoły podstawowe, technicznym. Spo śród 9 świetlic wiejskich, a Ŝ 5 jest w - gminny o środek kultury, słabym stanie technicznym. Świetlice zlokalizowane s ą w - 9 świetlic wiejskich, mniejszych miejscowo ściach, natomiast wi ększe s ą ich - biblioteka, pozbawione, np.: St ębark, Grunwald, Mielno, Zybułtowo. - 9 boisk sportowych, Biblioteka - 3 stra Ŝe po Ŝarne, Na terenie gminy funkcjonuje tylko jedna biblioteka - cmentarz komunalny, publiczna - Gierzwałd. Dysponuje ona 12593 woluminów. Nie ma biblioteki w południowej cz ęś ci gminy. 2) w gestii innych jednostek: Urz ądzenia sportowe Na terenie gminy dost ępne s ą nast ępuj ące urz ądzenia - 2 urz ędy pocztowe, sportowe: - 1 o środki zdrowia, - gabinet stomatologiczny, Powierzchnia Miejscowo ść Urz ądzenie 2 - szkoła podstawowa niepubliczna, działki - m - 10 kościołów i kaplic, St ębark Stadion sportowy - - 2 cmentarze parafialne, Gierzwałd Boisko piłkarskie 9600 Grunwald Boisko piłkarskie 9430

Dylewo Boisko piłkarskie 8800 3) urz ądzenia komercyjne: Boisko piłkarskie Mielno 8000 Kąpielisko gminne - 29 sklepów i punktów sprzeda Ŝy detalicznej, Kiersztanowo Boisko piłkarskie 8250 - 4 placówki gastronomiczne, Pacółtowo Boisko piłkarskie 8800 - 58 zakładów usługowych. Łodwigowo Boisko piłkarskie 7000 Frygnowo Boisko piłkarskie 8800 Urz ądzenia obsługi ludno ści o zasi ęgu ponadlokalnym: Źródło: Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w St ębarku Oddział przestrzennego gminy Grunwald Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Pomieszczenie muzeum: pawilon wystawowy, sala kinowa, Wy Ŝej wymienione urz ądzenia sportowe zlokalizowane pomieszczenia recepcyjno-biurowe dysponuj ą są we wszystkich wi ększych miejscowo ściach z wyj ątkiem powierzchni ą u Ŝytkow ą 1007 m 2. Powierzchnia Zybułtowa. Obiekty te znajduj ą si ę w średnim stanie zabytkowych Pól Grunwaldzkich zajmuje 57,84 ha. Obiekt technicznym, wymagaj ą prac urz ądzeniowych muzeum jest w średnim stanie technicznym, wymaga prac (ogrodzenia, budowy zaplecza i odpowiednich urz ądze ń). remontowo - modernizacyjnych. Urz ądzenia gospodarki komunalnej Wzrastaj ące zainteresowanie bitw ą pod Grunwaldem i Na terenie gminy znajduj ą si ę trzy stra Ŝnice organizowane corocznie w rocznic ę bitwy uroczysto ści Ochotniczej Stra Ŝy Po Ŝarnej: w Gierzwałdzie, Dylewie, gromadz ące tłumy turystów, uzasadniaj ą potrzeb ę Frygnowie. Ich stan techniczny jest dobry. W 2003 roku powi ększenia obszaru aktualnie wyznaczonego oddano do u Ŝytku nowowybudowan ą stra Ŝnic ę OSP w historycznego pola bitwy o teren przyległy - działka nr 269 Zybułtowie. o powierzchni 28,74 ha. Teren ten byłby przeznaczony W miejscowo ści Gierzwałd zlokalizowany jest pod niezb ędn ą infrastruktur ę zwi ązan ą z obsług ą ruchu cmentarz komunalny o ł ącznej powierzchni ogólnej 0,73 turystycznego. ha. Cmentarz dysponuje woln ą powierzchni ą grzebaln ą ok. 0,43 ha. Planuje si ę wybudowanie kaplicy cmentarnej. Charakterystyka urz ądze ń obsługi ludno ści Gimnazjum Urz ądzenia obsługi ludno ści w gestii innych jednostek Zlokalizowane jest poza o środkiem gminnym w St ębarku. Zajmuje działk ę o powierzchni 2,07 ha. Obiekt Gmina dysponuje nast ępuj ącymi jednostkami: znajduje si ę w stanie dobrym. W roku 2003 oddano do

Dziennik Urz ędowy - 4021 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Powierzchnia działki Wielko ść Stan Miejscowo ść Nazwa urz ądzenia ha urz ądzenia techniczny 171,6 m 2 p.u Ŝ. Gminny o środek zdrowia 0,22 3 lekarzy Dobry 5 gabinetów 39,8 m 2 p.uŜ. Gabinet stomatologiczny Bd 1 stomatolog Dobry 1 gabinet Punkt Konsultacyjny Pełnomocnika ds. 2 Gierzwałd 0,20 20 m p.u Ŝ. Problemów Alkoholowych Apteka 0,20 88,9 m 2 p.u Ŝ. Dobry Urz ąd Pocztowy 0,15 173 m 2 p.u Ŝ. Dobry Centrala telefoniczna 65 m 2 p.u Ŝ. Dobry Ko ściół rzymsko-katolicki 0,12 Bd Dobry Ko ściół ewangelicko-metodystyczny 0,18 bd Średni 75,14 m 2 p.u Ŝ. Ośrodek zdrowia 1,45 2 gabinety Średni 1 lekarz St ębark 2 Centrala telefoniczna 30,60 m p.u Ŝ. Dobry Ko ściół rzymsko-katolicki 0,32 Bd Bd Cmentarz parafialny 1,21 Bd Bd Urz ąd pocztowy 0,32 132 m 2 p.u Ŝ. Dobry Grunwald Kaplica parafialna bd bd Bd Ko ściół rzymsko-katolicki 0,24 bd Bd Szczepankowo Cmentarz parafialny 0,54 bd Bd Dylewo Ko ściół rzymsko-katolicki 0,38 bd Bd Rychnowo Ko ściół rzymsko-katolicki 0,36 bd Bd Miekno Ko ściół rzymsko-katolicki 0,90 bd Bd Kiersztanowo Ko ściół rzymsko-katolicki 0,54 bd Bd Pacółtowo Kaplica parafialna bd bd Bd Źródło: Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Grunwald

Placówki komercyjne Do tej grupy urz ądze ń zaliczono: - 29 sklepów i punktów sprzeda Ŝy detalicznej ró Ŝnych bran Ŝ, - 4 placówki gastronomiczne, - 58 zakładów usługowych.

Najwi ększa liczba placówek handlowych zlokalizowana jest w Gierzwałdzie. W du Ŝych miejscowo ściach znajduj ą si ę 2-3 sklepy, w mniejszych - 1. W St ębarku - miejscowo ści zwi ązanej z historycznym Polem Bitwy Grunwaldzkiej i w zwi ązku z tym odwiedzanej przez turystów, znajduje si ę restauracja na 60 miejsc. Stan techniczny wi ększo ści obiektów jest dobry.

Jednostki administracyjne

2 Nazwa jednostki Powierzchnia działki w ha Powierzchnia u Ŝytkowa w m Stan techniczny Urz ąd gminy Gierzwałd 0,53 531 Dobry Posterunek Policji w St ębarku 1,45 66 Dobry Gminny O środek Pomocy 0,35 52 Zły Społecznej Le śnictwo Mielno 0,30 11 Dobry Le śnictwo Tymawa 0,34 20 Dobry Źródło: Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Grunwald

W złym stanie technicznym znajduje si ę obiekt zajmowany przez GOPS. Wysoki stopie ń zubo Ŝenia mieszka ńców gminy i wynikaj ący z tego powodu duŜy zakres pomocy społecznej wskazuje na piln ą potrzeb ę poprawy warunków lokalnych dla GOPS.

Mieszkalnictwo

W 2002 roku zasoby mieszkaniowe gminy wynosiły 1494 mieszka ń o ł ącznej powierzchni 92578 m 2. Na 1 mieszka ńca przypada 0,26 mieszkania i 16.29 m 2 powierzchni mieszkalnej. Liczba mieszka ń w poszczególnych latach w gminie Grunwald:

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Liczba mieszka ń ogółem 1452 1453 1455 1457 1458 1459 1459 1494 Pow. u Ŝytkowa mieszka ń m2 82411 82521 82759 82992 83377 83486 83486 92578 Średnia powierzchnia 1 56,76 56,79 56,79 56,96 57,19 57,22 57,22 61,97 mieszkania Źródło: Dane statystyczne GUS Dziennik Urz ędowy - 4022 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Powierzchnia u Ŝytkowa mieszka ń m kw

94000 92000 90000 88000 86000 pow u Ŝytkowa mieszka ń 84000 mkw 82000 80000 78000 76000 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Źródło: Opracowanie własne

Powierzchnia u Ŝytkowa mieszka ń jak i liczba mieszka ń w badanym okresie czasu ma tendencje wzrostowe. Do roku 2000 wzrost ten był powolny i stały. Na przełomie lat 2000 i 2001 liczba mieszka ń nie zmieniła si ę. Natomiast w 2002 roku obserwuje si ę gwałtowny wzrost ilo ści mieszka ń oddanych do u Ŝytku, z liczby 1459 w 2001 do 1494. W analizowanym roku oddano do u Ŝytku 35 mieszka ń. Wraz ze wzrostem metra Ŝu i ilo ści mieszka ń ro śnie równie Ŝ liczba m2 średnio przypadaj ąca na 1 mieszkanie. W 2002 roku warto ść ta osi ągn ęła poziom 61, 97 m 2 przy 56,76 m 2 w roku 1995.

Podstawowe wska źniki charakteryzuj ące sytuacj ę mieszkaniow ą w 2002 roku:

Gmina Grunwald Województwo wie ś

1995 2002 2002 Liczba osób na 1 mieszkanie 4,05 3,80 3,83 Powierzchnia u Ŝytkowa w m2 na 1 osob ę 14,0 16,28 19,1 Powierzchnia u Ŝytkowa w m 2 1 mieszkania - 56,76 61,97 73 warto ść średnia Liczba mieszka ń na 1000 mieszka ńców 246,69 263 283 Liczba osób na 1 izb ę 1,21 1,08 1,0 Źródło: Dane statystyczne GUS

Warunki mieszkaniowe na terenie gminy Grunwald s ą zbli Ŝone do średnich warunków w województwie. Analizuj ąc lata 1995 i 2002 nasuwa si ę wniosek, i Ŝ sytuacja uległa znacznej poprawie. Liczba osób przypadaj ąca na jedno mieszkanie spadła z ponad 4 osób do poziomu 3,8. Wzrosła liczba mieszka ń na 1000 mieszka ńców. Spadło zag ęszczenie osób przypadaj ących na jedn ą izb ę. Taka sytuacja spowodowana jest jednoczesnym wzrostem liczby mieszka ń na przełomie lat oraz spadkiem liczby mieszka ńców gminy.

Edukacja i wychowanie

Na terenie gminy funkcjonuje obecnie 5 szkół podstawowych, w tym jedna niepubliczna i jedno gimnazjum. Placówki te zlokalizowane s ą w miejscowo ściach: Gierzwałd, Frygnowo, Mielno, Szczepankowo, Dylewo, St ębark - gimnazjum. W szkołach podstawowych zlokalizowane s ą dodatkowo oddziały przedszkole, zapewniaj ące edukacj ę pocz ątkow ą dla dzieci w wieku przedszkolnym.

Liczba szkół podstawowych i gimnazjów oraz liczba uczniów w szkołach, rok szkolny 2002/2003:

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Szkoły podstawowe 9 9 8 8 6 5 5 5 Uczniowie szkół 1048 1041 1007 969 761 635 649 625 podstawowych Gimnazja - - - - 1 1 1 1 Uczniowie - - - - 114 203 300 297 gimnazjum Źródło: Dane statystyczne GUS

Dziennik Urz ędowy - 4023 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Liczba uczniów gminy Grunwald

1200 1000 800 uczniowie szkół podstawowych 600 uczniowie gimnazjum 400 200 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Źródło: Opracowanie własne

Z analizy danych wynika, Ŝe liczba uczniów maleje. Impreza przyci ąga tysi ące widzów z Polski i Zagranicy. Z Reforma o światy wprowadzona z dniem 1 wrze śnia 1999 bitwy obszerne relacje nadawane s ą w radiu i telewizji. roku spowodowała utworzenie gimnazjów, jako kolejny Na terenie gminy zlokalizowany jest jeden Dom szczebel edukacji młodzie Ŝy. Z tego te Ŝ powodu w 1999 r. Kultury w Gietrzwałdzie, w miejscowo ściach Dylewo, obserwuje si ę du Ŝy spadek liczby dzieci ucz ęszczaj ących Rychnowo, Frygnowo, Kiersztanowo, Domkowo, do szkół podstawowych, dzieci te zacz ęły ucz ęszcza ć do Łodwigowo, Marcinkowo, Gl ądy, Kitnowo s ą świetlice. gimnazjum. Ponadto w miejscowo ści Gierzwałd jest sala widowiskowa Stale malej ąca liczba dzieci na terenie gminy i gminna biblioteka posiadaj ąca obecnie 12,5 tys. powoduje, Ŝe społecze ństwo starzeje si ę. woluminów.

Kultura Pomoc społeczna

Gmina Grunwald słynie w całej Europie jak i na Na terenie gminy Grunwald działa Gminny O środek świecie z corocznych obchodów zwyci ęstwa wojsk polsko Pomocy Społecznej w Gierzwałdzie. Głównym zadanie – litewskich nad wojskami krzy Ŝackimi. Około 15 lipca na ośrodka jest udzielanie pomocy mieszka ńcom gminy, polach bitwy z roku 1410, pomi ędzy miejscowo ściami którzy tego potrzebuj ą. Grunwald i St ębark, odbywa si ę inscenizacja walk z udziałem wielu Bractw Rycerskich z całego świata.

Liczba rodzin i osób korzystaj ących z pomocy społecznej w latach 1999 - 2003:

Liczba rodzin/liczba osób korzystaj ących z pomocy Formy udzielanej 1999 2000 2001 2002 2003 pomocy rodziny osoby rodziny osoby rodziny osoby rodziny osoby rodziny osoby Ogólnie 469 2098 446 2130 461 1801 562 2342 596 2448 Zasiłki okresowe 361 1600 276 1296 292 1373 298 1392 121 580 Do Ŝywianie dzieci 220 490 235 534 244 465 331 682 364 699 w szkole Ochrona 56 301 77 411 49 284 38 203 57 287 macierzy ńska Renta socjalna 26 98 30 106 34 140 56 217 66 240 Zasiłki celowe i 356 1638 331 1571 335 1581 413 1845 294 1286 pomoc w naturze Źródło: Dane statystyczne gminy Grunwald

Dziennik Urz ędowy - 4024 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Liczba osób korzystaj ących z pomocy

3000 2500 2000

1500 ogół ęm 1000 500 0 1999 2000 2001 2002 2003

Źródło: Opracowanie własne

Liczba rodzin korzystaj ących z ró Ŝnych form pomocy społecznej w badanym okresie wzrosła ze 2098 w 1999 roku do 2448 w 2003 roku. W roku 2003 ze świadcze ń pomocy społecznej skorzystało ogółem 2448 osób tj. ok. 42% mieszka ńców gminy (w roku 1999 - 36,84%).

Ludno ść według głównego źródła utrzymania, płci oraz grup wieku na rok 2003:

Utrzymuj ąca si ę Z pracy Z pozostałych źródeł w tym w W tym z niezarobkowych Wyszczególnienie Ogółem na rachunek swoim źródeł własny lub z gospodarstw nie razem najemnej razem dochodów z ie rolnym ustalono z emerytur z rent najmu (działce rolnej)

Ogółem 5696 3070 2199 871 680 2597 770 891 29

0-14 1367 922 678 244 185 443 19 140 - 15-19 564 350 223 127 110 212 8 96 - 20-29 841 575 467 108 82 258 26 95 8 30-39 781 510 361 149 110 266 41 81 5 40-49 841 536 373 163 125 296 34 128 9 50-59 514 167 91 76 64 345 62 172 - 60-64 196 6 4 - - 190 126 56 - 65 i wi ęcej 592 4 - - - 587 454 123 -

MęŜ czy źni 2913 1625 1134 491 383 1275 347 436 13 Kobiety 2783 1445 1065 380 297 1322 423 455 16

Posiadaj ące własne 2831 1335 945 390 305 1496 585 500 - źródła utrzymania

MęŜ czy źni 1575 833 534 239 181 742 273 221 - Kobiety 1256 502 351 151 124 754 312 279 - Źródło: Dane statystyczne Urz ędu Gminy Grunwald

Z powy Ŝszej tabeli wynika, Ŝe 53% ludno ści zamieszkuj ącej gmin ę Grunwald utrzymuje si ę z pracy, natomiast pozostała ludno ść utrzymuje si ę z innych źródeł, w tym ze źródeł niezarobkowych. Pod poj ęciem niezarobkowe źródła mieszcz ą si ę emerytury i renty, i z tych wła śnie źródeł utrzymuje si ę 29,16% ludno ści gminy Grunwald. Na wykresie poni Ŝej została przedstawiona sytuacja ludno ści pod wzgl ędem źródeł utrzymania z podziałem na grupy wieku.

Dziennik Urz ędowy - 4025 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Ludno ść według wieku i głównych źródeł utrzymania

1400 1200 1000

800 nie ustalono 600 z pozostałych źródeł 400 z pracy 200 0 0-14 20-29 40-49 60-64

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych Urz ędu Gminy Grunwald.

6.3. Bezrobocie

Bezrobotni i rynek pracy

W lutym 2004 roku w województwie warmi ńsko-mazurskim wska źnik stopy bezrobocia utrzymuje si ę na najwy Ŝszym w kraju poziomie i wynosi 31,2%, gdzie w kraju wynosi on 20,6%. Stopa bezrobocia w powiecie ostródzkim na dzie ń 30.09.2003 roku wynosiła 29,0%.

W latach 1999 - 2003 na terenie gminy zarejestrowano nast ępuj ące liczby bezrobotnych:

Gmina Grunwald Powiat ostródzki Rok liczba osób w wieku liczba osób w wieku gmina kobiety % powiat kobiety % produkcyjnym produkcyjnym 1999 773 416 3436 22,50 12059 6712 65477 18,42

2000 968 534 3498 27,67 13740 7735 66382 20,70

2001 1063 585 3549 29,95 15476 8465 67314 22,99

2002 1034 560 3326 31,09 15264 8226 64849 23,54

2003 1037 542 b.d. b.d. 14546 7858 65928 22,06 Źródło: Dane statystyczne GUS

Bezrobocie na terenie gminy w latach 1999 - 2003 osi ągało wi ększe rozmiary ni Ŝ przeci ętnie w powiecie ostródzkim. W roku 2002 liczba osób bezrobotnych osi ągn ęła ponad 30% liczby osób w wieku produkcyjnym.

Liczb ę bezrobotnych w gminie Grunwald przedstawia poni Ŝsza tabela:

W tym ogółem w tym kobiety z prawem do zasiłku absolwenci ogółem ogółem w tym kobiety w % ogółem 1999 r. 773 416 215 75 27,8 11 2000 r. 968 534 236 80 24,4 28 2001 r. 1063 585 221 91 20,8 33 2002 r. 1034 560 193 65 18,6 25 2003 r. 1037 542 195 48 18,8 20 Źródło: Dane statystyczne Urz ędu Gminy Grunwald

Dziennik Urz ędowy - 4026 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Liczba bezrobotnych

1200 1000 800

600 ogółem 400 200 0 1999 r. 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r.

Źródło: Opracowanie własne.

Analizuj ąc dane stwierdzi ć mo Ŝna, i Ŝ liczba osób pozostaj ących bez pracy od 1999 do 2003 roku ulegała niewielkim wahaniom. W latach pocz ątkowych analizy liczba bezrobotnych gwałtownie rosła. W przeci ągu trzech lat wzrosła do poziomu 1063 osób, tj. o 290. W roku 2002 liczba ta stopniowo spadła o około 30 osób i na takim poziomie utrzymuje się dotychczas.

W gminie Grunwald w śród bezrobotnych dominuj ą kobiety. Jednak w ostatnich latach udział kobiet wśród osób bezrobotnych systematycznie spada, co obrazuje poniŜszy wykres i tabela.

% Ogółem Kobiety MęŜ czy źni Kobiety MęŜ czy źni 1999 r. 773 416 357 53,82 46,18 2000 r. 968 534 434 55,17 44,83 2001 r. 1063 585 478 55,03 44,97 2002 r. 1034 560 474 54,16 45,84 2003 r. 1037 542 495 52,27 47,73 Źródło: Dane statystyczne Urz ędu Gminy Grunwald

Liczba bezrobotnych kobiet i m ęŜ czyzn w gminie Grunwald

700 600 500 400 Kobiety 300 MęŜ czy źni 200 100 0 1999 r. 2000 r. 2001 r. 2002 r.

Źródło: Opracowanie własne

6.4. Identyfikacja problemów c) niski poziom wykształcenia mieszka ńców gminy,

Główne problemy sfery społecznej dotykaj ące gmin ę d) wysokie bezrobocie, Grunwald: e) du Ŝy odsetek ludno ści korzystaj ącej z pomocy a) ujemne saldo migracji, co źle wpływa na rozwój społecznej, demograficzny gminy, f) du Ŝy odsetek ludno ści utrzymuj ącej si ę z b) zła struktura wieku - zmniejsza si ę liczba dzieci i niezarobkowych źródeł. młodzie Ŝy przy jednoczesnym wzro ście udziału ludno ści w wieku poprodukcyjnym - społecze ństwo Głównym powodem bezrobocia jest upadek gminy zaczyna si ę starze ć, okolicznych PGR, które zatrudniały du Ŝą liczb ę pracowników. Skutki tego socjalnego zatrudnienia s ą Dziennik Urz ędowy - 4027 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 nadal powa Ŝne. Bezrobocie w tym rejonie Polski ma specyficzny charakter, poniewa Ŝ w wi ększo ści s ą to 1) rozwój i poprawa infrastruktury technicznej na terenie robotnicy rolni, cz ęsto dziedzicz ący zawód po ojcu, o gminy, bardzo niskim poziomie wykształcenia i kwalifikacji (z wyj ątkiem lepiej wykwalifikowanych mechaników, 2) poprawa warunków Ŝycia mieszka ńców gminy, traktorzystów, kombajnistów). W środowisku tym wyst ępuje zjawisko nasilonego alkoholizmu. 3) tworzenie i utrzymanie miejsc pracy na terenie gminy,

III. Zadania polegaj ące na poprawie sytuacji na danym 4) zapewnienie dobrej dost ępno ści komunikacyjnej oraz obszarze zapewnienie sprawnego systemu komunikacji.

1. Celowo ść zada ń planowanych do realizacji Podejmuj ąc działania na rzecz rozwoju gminy nale Ŝy uwzgl ędni ć wewn ętrzne czynniki ograniczaj ące jej rozwój, Głównymi celami rozwoju gminy Grunwald, punkty stanowi ące jej mocne strony, potencjał rozwojowy zapisanymi w Strategii Rozwoju Gminy i zgodnymi ze gminy oraz zidentyfikowane zagroŜenia. Analiza SWOT Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania gminy Grunwald została przedstawiona w tabeli poni Ŝej. Przestrzennego, s ą:

Mocne strony Słabe strony  Czyste, nieska Ŝone środowisko,  Zró Ŝnicowany charakter osadnictwa,  Wysoki wska źnik u Ŝytków rolnych (71%),  Rozproszona zabudowa,  Ró Ŝnorodno ść produkcji rolniczej,  Mała estetyka budowli,  Wysokie klasy czysto ści wód,  Zły stan dóbr kultury,  Niewielkie zag ęszczenie ludno ści (31,6 os/1 km 2),  Mała lesisto ść ,  Sie ć wodoci ągowa,  Niski poziom uprzemysłowienia,  Sie ć energetyczna,  Niewielkie skanalizowanie obszaru gminy,  Oczyszczalnie ścieków,  Brak sieci gazowej,  Dobra kultury,  Zły stan nawierzchni dróg,  Komunikacja drogowa,  Brak sieci komunikacji kolejowej,  Poło Ŝenie gminy w pobli Ŝu dróg krajowych i  Malej ąca liczba ba mieszka ńców, mi ędzynarodowych,  Wzrastaj ące bezrobocie  Tereny rekreacyjne,  Słaba sytuacja materialna mieszka ńców,  Pozyskiwanie środków pozabud Ŝetowych,  Słabo rozwini ęta infrastruktura turystyczna,  Atrakcyjno ść turystyczna gminy  Brak infrastruktury bankowej  Pozyskiwanie środków pozabud Ŝetowych Szanse ZagroŜenia  Czyste środowisko naturalne,  Ró Ŝnorodno ść klimatyczna, zmienno ść typów  Terenu chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, pogody,  Wielorako ść form w jakich wyst ępuj ą wody  Rozproszona zabudowa, powierzchniowe,  Nadmierna antropopresja,  Wyst ępowanie wód o znaczeniu leczniczym,  Fragmentacja krajobrazu,  Urozmaicona rze źba terenu,  Starzej ące si ę społecze ństwo gminy,  Ró Ŝnorodno ść gatunków zwierz ąt, ptaków ryb, płazów,  Wzrastaj ące bezrobocie,  Pomniki przyrody,  Wra Ŝliwo ść wód na zanieczyszczenia,  Dobra kultury,  Sytuacja materialna mieszka ńców  Du Ŝe kompleksy le śne,  Rozwój agroturystyki,  Pola Grunwaldzkie, obszar bitwy 1410 roku,  Informacja turystyczna

Dziennik Urz ędowy - 4028 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

2. Lista zada ń 3) tworzenie i utrzymanie miejsc pracy na terenie gminy:

Lista zada ń do realizacji w bezpo średniej b ądź dalszej a) poprawa infrastruktury wiejskiej wpływaj ącej na przyszło ści, pogrupowane tematycznie, oraz uło Ŝone rozwój przedsi ębiorczo ści, według kryterium wa Ŝno ści, rozwi ązywane b ędą poprzez b) wspieranie działalno ści gospodarczej na terenie realizacj ę konkretnych projektów inwestycyjnych. Dla gminy, ka Ŝdego projektu realizowanego w latach 2004-2006 c) zwi ększenie zatrudnienia w przemy śle rolno- okre ślone zostan ą ramy czasowe jego realizacji, a tak Ŝe spo Ŝywczym poprzez stworzenie warunków źródła finansowania, oczekiwane rezultaty oraz instytucje zach ęcaj ących do inwestowania w gminie, odpowiedzialne za wprowadzenie projektu w Ŝycie. d) rozwój turystyki pobytowej, Projekty długoterminowe, planowane do realizacji w latach e) dąŜ enie do wzrostu dochodów mieszka ńców gminy pó źniejszych, zostan ą opisane analogicznie na wi ększym z działalno ści poza rolnej, poziomie ogólno ści (dotyczy to w szczególno ści monta Ŝu f) wykorzystanie walorów poło Ŝenia, środowiska finansowego poszczególnych projektów). naturalnego i kulturowego w celu uruchomienia nowych dziedzin gospodarki gminy (np. turystyka, Zadania słu Ŝą ce realizacji Planu Rozwoju Lokalnego agroturystyka, usługi itp.), Gminy Grunwald na lata 2004 - 2013 zostały uszeregowane według kryterium wa Ŝno ści: 4) zapewnienia dobrej dost ępno ści komunikacyjnej oraz zapewnienie sprawnego systemu komunikacji w 1) rozwój i poprawa infrastruktury technicznej na terenie gminie: gminy: a) zaopatrzenie gospodarstw w wod ę, a) zniesienie barier rozwoju miejscowo ści w postaci b) budowa przył ączy sieci kanalizacji, utrudnionej dost ępno ści komunikacyjnej ró Ŝnych c) budowa oczyszczalni ścieków, cz ęś ci gminy, d) rozbudowa i modernizacja dróg, b) uwzgl ędnienie potrzeb nat ęŜ enia ruchu drogowego e) stworzenie systemu segregacji śmieci i rozwi ąza ń komunikacyjnych gminy.

2) poprawa warunków Ŝycia mieszka ńców gminy: IV. Realizacja zada ń i projektów

a) poprawa a przynajmniej nie pogorszenie stanu Lista zada ń, zestawiona w poprzednim rozdziale, zdrowia mieszka ńców, przekłada si ę na poszczególne działania. Te z kolei cz ęsto b) poprawa bezpiecze ństwa publicznego, podlegaj ą etapowaniu. W poni Ŝszej tabeli zestawiono c) zmniejszenie bezrobocia w śród mieszka ńców przewidywany harmonogram realizacji projektów. Tabela gminy, ta pozwoli na okre ślenie stopnia zapotrzebowania na d) doskonalenie systemu pracy pomocy społecznej środki bud Ŝetowe i pozabud Ŝetowe w poszczególnych (d ąŜ enie do współpracy z fundacjami, latach. stowarzyszeniami, organizacjami charytatywnymi Tabela zawiera zestawienie działa ń pogrupowanych itp.), według przynale Ŝno ści do wyznaczonych wcze śniej celów e) zachowanie walorów środowiska naturalnego, cz ąstkowych. Zakłada si ę, Ŝe projekty nie zrealizowane w zało Ŝonym do realizacji roku przechodz ą na rok nast ępny.

Przewidywany okres realizacji Działanie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Rozwój i poprawa infrastruktury technicznej Modernizacja dróg gminnych Analiza stanu technicznego dróg opracowanie projektów modernizacji układu z podziałem na poszczególne zadania inwestycyjne realizacja inwestycji Budowa wodoci ągu St ębark - Ulnowo opracowanie dokumentacji technicznej budowa sieci wodoci ągowej - etap I budowa sieci wodoci ągowej - etap II Budowa wodoci ągu w miejscowo ści Domkowo opracowanie dokumentacji technicznej budowa sieci wodoci ągowej Rozbudowa sieci wodoci ągowej Mielno - Tymawa opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Rozbudowa sieci wodoci ągowej Gierzwałd - Pacółtowo - Pacółtówko opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Budowa sieci wodoci ągowej Frygnowo - D ąbrowo opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Budowa mechaniczno - biologicznej oczyszczalni w Zybułtowie opracowanie dokumentacji technicznej budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Gierzwałdzie opracowanie dokumentacji technicznej rozbudowa oczyszczalni Budowa kanalizacji sanitarnej Gl ędy - Dylewo - Gierzwałd opracowanie dokumentacji technicznej Realizacji inwestycji Budowa kanalizacji sanitarnej tłocznej Grunwald - Zybułtowo Dziennik Urz ędowy - 4029 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 opracowanie dokumentacji technicznej budowa kanalizacji sanitarnej Budowa kanalizacji sanitarnej Mielno - Tymawa opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Poprawa warunków Ŝycia mieszka ńców Budowa sali gimnastycznej w Gierzwałdzie opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji - etap I realizacja inwestycji - etap II Budowa sali gimnastycznej w Mielnie opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Budowa sali gimnastycznej w Szczepanowie opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Modernizacja dachu w Szkole Podstawowej w Gierzwałdzie opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Wymiana stolarki okiennej i drzwiowej w Szkole Podstawowej w Szczepanowie opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Wymiana stolarki okiennej i drzwiowej w Szkole Podstawowej w Mielnie opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Remont dachu w Gimnazjum w St ębarku opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Wymiana stolarki okiennej i drzwiowej w Szkole Podstawowej we Frygnowie opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Budowa Domu Opieki Społecznej opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji Noclegownia Zybułtowo - adaptacja istniej ącego budynku po Szkole Podstawowej opracowanie dokumentacji technicznej realizacja inwestycji

V. Powi ązanie projektów z innymi działaniami - wspieranie inicjatyw dotycz ących rozbudowy realizowanymi na terenie gminy/powiatu/województwa infrastruktury turystycznej, - wieloletni plan działa ń naprawczych i zamierze ń Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem inwestycyjnych, programowym, który integruje potrzeby społeczno ści lokalnej w zakresie ładu kulturowo - ekologicznego, 2) w zakresie rozwoju społecznego: społecznego, gospodarczo - infrastrukturalnego. W swoich ustaleniach bazuje na dokumentach i programach - wspieranie ponadregionalnych imprez kulturalnych i planistycznych b ędących podstaw ą polityki regionalnej sportowych, zarówno na poziomie krajowym, wojewódzkim jak i - edukacja turystyczna i kulturalna dorosłych i powiatowym. Zgodno ść Planu Rozwoju Lokalnego ze młodzie Ŝy, strategicznymi dokumentami planistycznymi jest - organizowanie szkole ń dla dorosłych z zakresu warunkiem koniecznym jego skutecznej realizacji. rozwoju usług turystycznych, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Grunwald ze swoimi - powołanie powiatowej rady koordynuj ącej kierunki celami nadrz ędnymi oraz celami cz ąstkowymi wpisuje si ę kształcenia, w cele Strategii Rozwoju Powiatu Ostródzkiego. S ą nimi: - podnoszenie kwalifikacji kadry nauczycielskiej, - organizowanie kursów przekwalifikowuj ących, 1) rozwój przedsi ębiorczo ści, - analiza potrzeb i plan modernizacji wyposa Ŝenia szkół, 2) rozwój turystyki i kultury, - wprowadzenie nowoczesnych form opieki społecznej,

3) restrukturyzacja i rozwój obszarów wiejskich, 3) w zakresie rozwoju gospodarczego:

4) rozwój infrastruktury technicznej. - współpraca w zakresie inicjatyw ponadregionalnych, - stworzenie bazy danych o mo Ŝliwo ściach Wi ększo ść z działa ń przewidzianych do realizacji inwestowania na terenie powiatu, przez niniejszy Plan wynika z zało Ŝeń programowych - stworzenie profesjonalnych materiałów Strategii Rozwoju Powiatu Ostródzkiego. S ą to zarówno promocyjnych, zadania, których wdro Ŝenie nale Ŝy do kompetencji władz - stymulowanie rozwoju grup producenckich, samorz ądowych gminy Grunwald, jak równie Ŝ inne - upowszechnianie informacji o istniej ących źródłach projekty, których realizacja zale Ŝy od zaanga Ŝowania wspierania finansowego, władz powiatowych, lokalnej społeczno ści lub inwestorów zewn ętrznych. Zadaniami tymi s ą: 4) w zakresie rozwoju środowiska naturalnego:

1) w zakresie rozwoju przestrzennego: - rozwi ązanie problemu zagospodarowania odpadów stałych, - budowa nowych dróg i tras rowerowych, - uruchomienie programu zbierania i segregacji śmieci, Dziennik Urz ędowy - 4030 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

- wspieranie i koordynacja inicjatyw rozwijaj ących Natomiast „Plan zagospodarowania przestrzennego proekologiczn ą infrastruktur ę techniczn ą. województwa warmi ńsko-mazurskiego” za cel nadrz ędny przyjmuje „ukształtowanie rozwoju przestrzennego Systematyczne wdra Ŝanie zada ń przewidzianych w województwa tak, by było to atrakcyjne, przyjazne i Strategii Rozwoju Powiatu Ostródzkiego przez gminy wyj ątkowe miejsce zamieszkania, wypoczynku oraz członkowskie pozwoli na zrównowa Ŝony rozwój tego rozwoju społeczno-gospodarczego w kraju i Europie.” W obszaru, wzrost jako ści Ŝycia mieszka ńców, wzrost ustaleniach Planu zawarte s ą zadania o znaczeniu atrakcyjno ści powiatu jako miejsca zamieszkania, krajowym (zadania rz ądowe), regionalnym, działalno ści gospodarczej, atrakcji turystycznej. ponadlokalnym. Działania przewidziane do realizacji w niniejszym Dokumenty planistyczne na poziomie regionalnym Planie s ą równie Ŝ spójne z ustaleniami Planu Gospodarki musz ą by ć zgodne z Koncepcj ą Polityki Przestrzennego Odpadami Powiatu Ostródzkiego. Strategiczne cele Zagospodarowania Kraju. To opracowanie zawiera zdefiniowane w tym dokumencie to: zadania o charakterze rz ądowym, regionalnym i - likwidacja i rekultywacja nieczynnych i dzikich ponadlokalnym planowane do wdro Ŝenia. Ich ogólny zarys składowisk odpadów, przekłada si ę na uszczegółowienie w dokumentach - przeciwdziałanie powstawaniu nowych, nielegalnych planistycznych ni Ŝszych rz ędów. składowisk oraz minimalizacja stopnia wyst ępowania Spójno ść dokumentów planistycznych wszystkich odpadów rozproszonych (za śmiecanie środowiska), rz ędów ma zapewni ć zrównowa Ŝony rozwój naszego kraju - minimalizacja ilo ści powstaj ących odpadów i we wszystkich dziedzinach Ŝycia. zmniejszenie ich toksyczno ści, - konsekwentna i skuteczna egzekucja przepisów VI. Oczekiwane wska źniki osi ągni ęć Planu Rozwoju prawa, Lokalnego - optymalne zagospodarowanie odpadów. Plan Gospodarki Odpadami Powiatu Ostródzkiego Realizacja Planu Rozwoju Regionalnego b ędzie przewiduje budow ę składowiska odpadów w Rudnie. poddawana sprawdzeniu na poszczególnych etapach, na Miałoby ono by ć miejscem utylizacji odpadów m. in. koniec ka Ŝdego okresu programowania (2004 - 2006, wytwarzanych przez mieszka ńców gminy Grunwald. 2007 - 2013) oraz na koniec okresu obj ętego niniejszym Prace przygotowawcze oraz wdro Ŝenie inwestycji Planem. Kontroli podlega ć b ędzie stopie ń realizacji prowadzi Zwi ązek Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego poszczególnych celów, monitorowanie post ępu wdra Ŝania „Czyste Środowisko”. Jedn ą z gmin członkowskich zaplanowanych działa ń, ich zgodno ści z harmonogramem, Zwi ązku jest Grunwald. sposób finansowania oraz rezultaty. W wyniku wdro Ŝenia działa ń zaplanowanych w Planie Strategia Rozwoju Powiatu Ostródzkiego oraz Plan Rozwoju Lokalnego na lata 2004 - 2006 przewiduje się Gospodarki Odpadami Powiatu Ostródzkiego musz ą by ć osi ągni ęcie nast ępuj ących wska źników ogólnych: spójne z ustaleniami dokumentów programowych na - całkowite zwodoci ągowanie terenu gminy Grunwald, poziomie regionalnym. Ich cele, a co za tym idzie - - wzrost poziomu skanalizowania gminy, zadania przewidziane do wdro Ŝenia, wynikaj ą z - polepszenie stanu dróg gminnych, wytycznych „Strategii rozwoju społeczno - gospodarczego - zmodernizowanie oczyszczalni ścieków w województwa warmi ńsko-mazurskiego” oraz „Planu miejscowo ści Gierzwałd, zagospodarowania przestrzennego województwa”. - polepszenie stanu technicznego budynków, „Strategia rozwoju społeczno - gospodarczego - przygotowanie dokumentacji projektu obejmuj ącego województwa warmi ńsko-mazurskiego” jako cel rozbudow ę bazy sportowo - rekreacyjnej w gminie. nadrz ędny stawia „rozwój Warmii i Mazur na rzecz spójno ści ekonomicznej, społecznej i przestrzennej w Ponadto ka Ŝde działanie b ędzie podlega ć kontroli i jednocz ącej si ę Europie”. Cele strategiczne sformułowano ocenie. Stopie ń realizacji poszczególnych działa ń zostanie w o śmiu obszarach rozwoju, przyj ętych jako priorytetowe okre ślony przy pomocy wska źników produktu, rezultatu i dla województwa warmi ńsko-mazurskiego: wspieranie oddziaływania. W poni Ŝszej tabeli zestawiono przedsi ębiorczo ści, edukacja, infrastruktura techniczna, przykładowe rodzaje wska źników dla ró Ŝnych rodzajów restrukturyzacja obszarów wiejskich, rozwój turystyki, zada ń oraz sposobów ich pomiaru. atrakcyjno ść zamieszkania, środowisko przyrodnicze, dziedzictwo i kultura.

Wska źniki Jednostka miary Sposób pomiaru Wska źniki produktu Długo ść zmodernizowanych dróg gminnych Km Monitoring w miejscu realizacji projektu Długo ść wybudowanych, utwardzonych Km Jw. poboczy Długo ść sieci wodoci ągowej Mb Monitoring w miejscu realizacji projektu Liczba zbudowanych przył ączy Szt. Jw. Długo ść wybudowanych przył ączy Km Jw. Długo ść nowopowstałej sieci kanalizacyjnej Mb Jw. Liczba zbudowanych przykanalików Szt. Jw. Długo ść zbudowanych przykanalików Szt. Jw. Liczba oczyszczonych ścieków M3 Jw. Wydajno ść oczyszczalni ścieków M3 Jw. Liczba wymienionych okien Szt. Jw. Liczba wymienionych drzwi Szt. Jw. Powierzchnia przebudowanych połaci 2 Monitoring na miejscu realizacji M dachowych na obiekcie inwestycji, dane techniczne z oddania Dziennik Urz ędowy - 4031 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

obiektów do u Ŝytku Powierzchnia nowopowstałych pomieszcze ń, 2 M Jw. obiektów i infrastruktury społecznej Powierzchnia zbudowanych obiektów 2 M Jw. sportowych Wska źniki rezultatu Ankieta w śród kierowców Średni czas przejazdu Min. zgłaszaj ących si ę do Wydziału Komunikacji Podwy Ŝszenie wska źnika powierzchni dróg obj ętych modernizacj ą i ulepszeniem % Statystyka gminy nawierzchni Liczba gospodarstw domowych podł ączonych do sieci wodoci ągowej i Szt. Monitoring w miejscu realizacji projektu kanalizacyjnej Długo ść sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej Mb Jw. Powierzchnia terenów inwestycyjnych z dost ępem do sieci wodoci ągowej i M2 Statystyka gminna kanalizacyjnej Stosunek ilo ści budynków do sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej do wszystkich % Jw. budynków Zmniejszenie ilo ści nieczyszczonych ścieków M3 Statystyka gminna Poprawa stanu infrastruktury społecznej % Ankieta Zwi ększenie obj ęto ści oczyszczonych 3 M Jw. ścieków Ilo ść nieoczyszczonych ścieków M3 Jw. Liczba uczniów Os. Jw. Zmniejszenie kosztów utrzymania budynków Zł. Jw. Ilo ść godzin udzielanej pomocy M3 Jw. Ilo ść osób korzystaj ących z pomocy Min Jw. Ilo ść osób pozytywnie oceniaj ących pomoc T Jw. Wska źniki oddziaływania Liczba pojazdów korzystaj ących z drogi w Szt. Statystyka Wydziału Komunikacji okresie 1 roku Liczba wypadków w okresie 1 roku Szt. Jw. Wzrost poziomu Ŝycia mieszka ńców % Ankiety w śród mieszka ńców Zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej % Statystyka Gminy gminy Ilo ść osób korzystaj ących sieci wodoci ągowej Os Jw. i kanalizacyjnej Ilo ść wody konsumowanej w okresie 1 roku M3 Jw. Poprawa stanu środowiska naturalnego % Jw. Ilo ść ścieków odprowadzanych/oczyszczonych w okresie 1 M3 Jw. roku Liczba osób regularnie korzystaj ąca z obiektów rekreacyjno-sportowych (po 2 Os Jw. latach) Poprawa jako ści kształcenia % Ankieta w śród mieszka ńców Poprawa estetyki budynku Os Statystyka Urz ędu Statystycznego Liczba dorosłych korzystaj ących sali Szt. Statystyka Wydziału Komunikacji sportowej

VII. Plan finansowy na lata 2004 - 2006 i 2007 - 2013

Aktualna i prognozowana sytuacja finansowa gminy Grunwald w okresie programowania 2004 - 2006 oraz w latach 2006 - 2013 została przedstawiona w poni Ŝszej tabeli:

Dziennik Urz ędowy - 4032 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Dziennik Urz ędowy - 4033 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Dziennik Urz ędowy - 4034 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Zestawienie planowanych wydatków inwestycyjnych gminy Grunwald z planowanymi nakładami na realizacj ę Planu Rozwoju Lokalnego przedstawia poni Ŝsza tabela:

2004 2005 2006 Razem Planowane wydatki inwestycyjne 2 863 966 1 416 100 485 000 4 765 066 Planowany wkład własny na realizacj ę 1 921 400 1 416 100 385 000 3 722 500 PRL Nadwy Ŝka 942 566 0 100 000 1 042 566 Źródło: Opracowanie własne

Dziennik Urz ędowy - 4035 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Dziennik Urz ędowy - 4036 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Planowane inwestycje w latach 2007 - 2013:

Planowane inwestycje Razem Środki własne ERDF Bud Ŝet pa ństwa Okres realizacji 2007 - 2013 1. Rozbudowa sieci Koszt całkowity 160 000 24 000 120 000 16 000 wodoci ągowej Mielno - Szacowany koszt Tymawa 22 857 3 429 17 143 2 286 roczny Okres realizacji 2007 - 2013 2. Sie ć wodoci ągowa Koszt całkowity 280 000 42 000 210 000 28 000 Gierzwałd - Pacółtowo - Szacowany koszt Pacółtówko 40 000 6 000 30 000 4 000 roczny Okres realizacji 2007 - 2013 3. Kanalizacja sanitarna Koszt całkowity 3 761 000 564 150 2 820 750 376 100 Gl ędy - Dylewo - Gierzwałd Szacowany koszt 537 286 80 593 402 964 53 729 roczny Okres realizacji 2007 - 2013 4. Kanalizacja sanitarna Koszt całkowity 800 000 120 000 600 000 80 000 Tymawa - Mielno Szacowany koszt 114 286 17 143 85 714 11 429 roczny Okres realizacji 2007 - 2013 5. Budowa sali Koszt całkowity 1 500 000 225 000 1 125 000 150 000 gimnastycznej w Mielnie Szacowany koszt 214 286 32 143 160 714 21 429 roczny Okres realizacji 2007 - 2013 6. Budowa sali Koszt całkowity 1 800 000 270 000 1 350 000 180 000 gimnastycznej w Szacowany koszt Szczepanowie 257 143 38 571 192 857 25 714 roczny Okres realizacji 2007 - 2013 7. Budowa Domu Opieki Koszt całkowity 2 400 000 360 000 1 800 000 240 000 Społecznej Szacowany koszt 342 857 51 429 257 143 34 286 roczny

Poni Ŝej w postaci tabel została przedstawiona charakterystyka inwestycji przewidzianych do realizacji w latach 2004 - 2006. Dotyczyła ona identyfikacji podmiotu odpowiedzialnego za realizacj ę projektu, harmonogramu wdra Ŝania, źródeł finansowania, skróconego opisu technicznego oraz rodzaju i sposobu pomiaru wska źników obrazuj ących przebieg tych inwestycji.

TYTUŁ PROJEKTU Modernizacja dróg gminnych PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 250 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU Projekt przewiduje budow ę dróg o nawierzchni bitumicznej z wył ączeniem dróg gruntowych o długo ściach: - Gierzwałd - Domkowo - 4 km, - St ębark - Ulnowo - 5 km, - Frygnowo - D ąbrowo - 3,5 km. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
125 000,00 PLN - środki własne gminy,
125 000,00 PLN - środki ZPORR HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na rok 2005 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - długo ść zmodernizowanych dróg gminnych, - długo ść wybudowanych utwardzonych poboczy. Na poziomie rezultatu: - średni czas przejazdu, - podwy Ŝszenie wska źnika powierzchni dróg obj ętych modernizacj ą i ulepszeniem nawierzchni. Na poziomie oddziaływania: - liczba pojazdów korzystaj ących z drogi w okresie 1 roku, - liczba wypadków w okresie 1 roku, - wzrost poziomu Ŝycia mieszka ńców, - zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa sieci wodoci ągowej St ębark - Ulnowo PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 754 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU - budowa sieci wodoci ągowej o ł ącznej długo ści 10 906 mb wraz z przył ączami o długo ści 1 101 mb, - przył ączanie 41 gospodarstw domowych do wodoci ągu ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
226 000,00 PLN - środki własne gminy,
337 000,00 PLN - środki ZPORR Dziennik Urz ędowy - 4037 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

151 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2004 - 2005 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - długo ść wybudowanej sieci wodoci ągowej, - liczba zbudowanych przył ączy, - długo ść wybudowanych przył ączy Na poziomie rezultatu: - liczba gospodarstw domowych podł ączonych do sieci wodoci ągowej - długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy, - powierzchnia terenów inwestycyjnych z dost ępem do sieci wodoci ągowej - stosunek ilo ści budynków podł ączonych do wodoci ągu do wszystkich budynków, Na poziomie oddziaływania: - ilo ść osób korzystaj ących z sieci wodoci ągowej, - ilo ść wody konsumowanej w okresie 1 roku, - wzrost poziomu Ŝycia mieszka ńców, - zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa sieci wodoci ągowej w miejscowo ści Domkowo PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 759 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) budowa sieci wodoci ągowej o ł ącznej długo ści 15 154 mb wraz z przył ączami o długo ści 1 891 mb, b) przył ączanie 37 gospodarstw domowych do wodoci ągu ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
210 000,00 PLN - środki własne gminy,
2380 000,00 PLN - środki ZPORR,
169 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na rok 2006 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - długo ść wybudowanej sieci wodoci ągowej, - liczba zbudowanych przył ączy, - długo ść wybudowanych przył ączy Na poziomie rezultatu: - liczba gospodarstw domowych podł ączonych do sieci wodoci ągowej - długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy, - powierzchnia terenów inwestycyjnych z dost ępem do sieci wodoci ągowej - stosunek ilo ści budynków podł ączonych do wodoci ągu do wszystkich budynków, Na poziomie oddziaływania: - ilo ść osób korzystaj ących z sieci wodoci ągowej, - ilo ść wody konsumowanej w okresie 1 roku, - wzrost poziomu Ŝycia mieszka ńców, - zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring na miejscu, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa sieci wodoci ągowej Mielno - Tymawa PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 160 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) budowa sieci wodoci ągowej o ł ącznej długo ści 4 200 mb wraz z przył ączami o długo ści 250 mb, b) przył ączanie 38 gospodarstw domowych do wodoci ągu ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
24 000,00 PLN - środki własne gminy,
120 000,00 PLN - środki ZPORR
16 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja programu planowana jest na lata 2007 - 2013 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - długo ść wybudowanej sieci wodoci ągowej, - liczba zbudowanych przył ączy, - długo ść wybudowanych przył ączy Na poziomie rezultatu: - liczba gospodarstw domowych podł ączonych do sieci wodoci ągowej - długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy, - powierzchnia terenów inwestycyjnych z dost ępem do sieci wodoci ągowej - stosunek ilo ści budynków podł ączonych do wodoci ągu do wszystkich budynków, Na poziomie oddziaływania: - ilo ść osób korzystaj ących z sieci wodoci ągowej, - ilo ść wody konsumowanej w okresie 1 roku, - wzrost poziomu Ŝycia mieszka ńców, - zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, Dziennik Urz ędowy - 4038 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Rozbudowa sieci wodoci ągowej Gierzwałd - Pacółtowo - Pacółtówko PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 280 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) budowa sieci wodoci ągowej o ł ącznej długo ści 6 000 mb ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
42 000,00 PLN - środki własne gminy,
210 000,00 PLN - środki ZPORR
28 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja programu planowana jest na lata 2007 - 2013 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - długo ść wybudowanej sieci wodoci ągowej, - liczba zbudowanych przył ączy, - długo ść wybudowanych przył ączy. Na poziomie rezultatu: - liczba gospodarstw domowych podł ączonych do sieci wodoci ągowej, - długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy, - powierzchnia terenów inwestycyjnych z dost ępem do sieci wodoci ągowej - stosunek ilo ści budynków podł ączonych do wodoci ągu do wszystkich budynków. Na poziomie oddziaływania: - ilo ść osób korzystaj ących z sieci wodoci ągowej, - ilo ść wody konsumowanej w okresie 1 roku, - wzrost poziomu Ŝycia mieszka ńców, - zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa sieci wodoci ągowej Frygnowo - D ąbrowo PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 300 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) budowa sieci wodoci ągowej o ł ącznej długo ści 3 200 mb wraz z przył ączami o długo ści 300 mb, b) przył ączanie 10 gospodarstw domowych do wodoci ągu ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
45 000,00 PLN - środki własne gminy,
210 000,00 PLN - środki ZPORR,
45 000,00 PLN - środki bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja programu planowana jest na rok 2005 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - długo ść wybudowanej sieci wodoci ągowej, - liczba zbudowanych przył ączy, - długo ść wybudowanych przył ączy. Na poziomie rezultatu: - liczba gospodarstw domowych podł ączonych do sieci wodoci ągowej, - długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy, - powierzchnia terenów inwestycyjnych z dost ępem do sieci wodoci ągowej - stosunek ilo ści budynków podł ączonych do wodoci ągu do wszystkich budynków, Na poziomie oddziaływania: - ilo ść osób korzystaj ących z sieci wodoci ągowej, - ilo ść wody konsumowanej w okresie 1 roku, - wzrost poziomu Ŝycia mieszka ńców, - zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa mechaniczno - biologicznej oczyszczalni ścieków w miejscowo ści Zabułtowo PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 2 436 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) budowa mechaniczno - biologicznej oczyszczalni ścieków o przepustowo ści 400 m3/d ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
1 065 600,00 PLN - środki własne gminy,
1 370 400,00 PLN - środki ZPORR HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na rok 2004 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - liczba oczyszczalni ścieków, - wydajno ść oczyszczalni ścieków, Na poziomie rezultatu: - zmniejszenie ilo ści nieoczyszczonych ścieków, - zwi ększenie obj ęto ści oczyszczonych ścieków, - poprawa stanu infrastruktury technicznej gminy. Dziennik Urz ędowy - 4039 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Na poziomie oddziaływania: - poprawa stanu środowiska naturalnego, - zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy, - ilo ść ścieków odprowadzonych/oczyszczonych (w okresie 1 roku). SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Rozbudowa oczyszczalni ścieków w miejscowo ści Gierzwałd PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 300 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków ŹRÓDŁA FINANSOWANIA • 45 000,00 PLN - środki własne gminy, • 210 000,00 PLN - środki ZPORR • 45 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na rok 2005 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - liczba oczyszczalni ścieków, - wydajno ść oczyszczalni ścieków. Na poziomie rezultatu: - zmniejszenie ilo ści nieoczyszczonych ścieków, - zwi ększenie obj ęto ści oczyszczonych ścieków, - poprawa stanu infrastruktury technicznej gminy. Na poziomie oddziaływania: - poprawa stanu środowiska naturalnego, - zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy, - ilo ść ścieków odprowadzonych/oczyszczonych (w okresie 1 roku). SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowo ściach Gl ądy, Dylewo, Gierzwałd PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 3 761 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) budowa sieci kanalizacyjnej o długo ści 12 131 mb, b) budowa 4 przepompowni głównych oraz 21 przydomowych, c) budowa przykanalików o długo ści 1 500 mb, d) przył ączenie 180 gospodarstw domowych do sieci kanalizacji, ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
564 150,00 PLN - środki własne gminy,
2 820 750,00 PLN - środki ZPORR,
361 100,00 PLN - środki bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2007 - 2013 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - długo ść nowopowstałej sieci kanalizacyjnej, - liczba zbudowanych przykanalików, - długo ść zbudowanych przykanalików. Na poziomie rezultatu: - liczba gospodarstw domowych podł ączonych do sieci kanalizacyjnej, - długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie gminy, - zmniejszenie ilo ści nieoczyszczonych ścieków, - powierzchnia terenów inwestycyjnych z dost ępem do sieci kanalizacyjnej, - stosunek ilo ści budynków podł ączonych do kanalizacji do wszystkich budynków. Na poziomie oddziaływania: - ilo ść osób korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej, - wzrost poziomu Ŝycia mieszka ńców, - zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowo ściach Grunwald - Zybułtowo PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 2 426 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) budowa sieci kanalizacyjnej o długo ści 7 127 mb, b) budowa 3 przepompowni głównych oraz 4 przydomowych, c) budowa przykanalików o długo ści 950 mb, d) przył ączenie 294 gospodarstw domowych do sieci kanalizacji, ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
363 900,00 PLN - środki własne gminy,
1 698 200,00 PLN - środki ZPORR
363 900,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na rok 2005 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: Dziennik Urz ędowy - 4040 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

WSKA ŹNIKI - długo ść nowopowstałej sieci kanalizacyjnej, - liczba zbudowanych przykanalików, - długo ść zbudowanych przykanalików. Na poziomie rezultatu: - liczba gospodarstw domowych podł ączonych do sieci kanalizacyjnej, - długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie gminy, - zmniejszenie ilo ści nieoczyszczonych ścieków, - powierzchnia terenów inwestycyjnych z dost ępem do sieci kanalizacyjnej, - stosunek ilo ści budynków podł ączonych do kanalizacji do wszystkich budynków. Na poziomie oddziaływania: - ilo ść osób korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej, - wzrost poziomu Ŝycia mieszka ńców, - zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowo ściach Tymawa - Mielno PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 800 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) budowa sieci kanalizacyjnej o długo ści 4 500 mb, b) budowa 1 przepompowni głównych, c) budowa przykanalików o długo ści 600 mb, d) przył ączenie 38 gospodarstw domowych do sieci kanalizacji, ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
120 000,00 PLN - środki własne gminy,
600 000,00 PLN - środki ZPORR
80 000,00 PLN - środki dotychczas bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu nast ąpi w latach 2007 - 2013 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - długo ść nowopowstałej sieci kanalizacyjnej, - liczba zbudowanych przykanalików, - długo ść zbudowanych przykanalików. Na poziomie rezultatu: - liczba gospodarstw domowych podł ączonych do sieci kanalizacyjnej, - długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie gminy, - zmniejszenie ilo ści nieoczyszczonych ścieków, - powierzchnia terenów inwestycyjnych z dost ępem do sieci kanalizacyjnej, - stosunek ilo ści budynków podł ączonych do kanalizacji do wszystkich budynków. Na poziomie oddziaływania: - ilo ść osób korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej, - wzrost poziomu Ŝycia mieszka ńców, - zwi ększenie atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa sali sportowej w miejscowo ści Gierzwałd PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 800 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU Niniejszy projekt przewiduje opracowanie dokumentacji dotycz ącej projektu obejmuj ącego budow ę sali sportowej w gminie ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
400 000,00 PLN - środki własne gminy,
400 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2004 i 2005 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu WSKA ŹNIKI - powierzchnia zbudowanych obiektów sportowych, - powierzchnia nowopowstałych pomieszcze ń i obiektów infrastruktury technicznej. Na poziomie rezultatu: - liczba uczniów, - liczba korzystaj ących z obiektu. Na poziomie oddziaływania: - liczba osób regularnie korzystaj ących z obiektów edukacyjno - sportowych (po 2 latach), - liczba dorosłych korzystaj ących z sali sportowej. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa sali sportowej w miejscowo ści Mielnie PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 1 500 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU Niniejszy projekt przewiduje opracowanie dokumentacji dotycz ącej projektu obejmuj ącego budowę sali sportowej w gminie Dziennik Urz ędowy - 4041 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
225 000,00 PLN - środki własne gminy,
1 125 000,00 PLN - środki ZPORR
150 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2007 - 2013 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu WSKA ŹNIKI - powierzchnia zbudowanych obiektów sportowych, - powierzchnia nowopowstałych pomieszcze ń i obiektów infrastruktury społecznej. Na poziomie rezultatu: - liczba uczniów, - liczba korzystaj ących z obiektu. Na poziomie oddziaływania: - liczba osób regularnie korzystaj ących z obiektów edukacyjno - sportowych (po 2 latach), - liczba dorosłych korzystaj ących z sali sportowej. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa sali sportowej w miejscowo ści Szczepanowo PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 1 800 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU Niniejszy projekt przewiduje opracowanie dokumentacji technicznej oraz wykonanie prac budowlanych dotycz ących projektu budowy sali sportowej ŹRÓDŁA FINANSOWANIA • 270 000,00 PLN - środki własne gminy, • 1 350 000,00 PLN - środki ZPORR • 180 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2007 - 2013 OCZEKIWANE REZULTATY – Na poziomie produktu WSKA ŹNIKI - powierzchnia zbudowanych obiektów sportowych, - powierzchnia nowopowstałych pomieszcze ń i obiektów infrastruktury społecznej Na poziomie rezultatu: - liczba uczniów, - liczba korzystaj ących z obiektu. Na poziomie oddziaływania: - liczba osób regularnie korzystaj ących z obiektów edukacyjno - sportowych (po 2 latach), - liczba dorosłych korzystaj ących z sali sportowej SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Modernizacja dachu w Szkole Podstawowej w Gierzwałdzie PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 215 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU Niniejszy projekt przewiduje opracowanie dokumentacji technicznej oraz wykonanie prac budowlanych dotycz ących projektu ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
107 000,00 PLN - środki własne gminy,
108 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na rok 2004 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - powierzchnia przebudowanych połaci dachowych na obiekcie szkolnym, - powierzchnia nowopowstałych pomieszcze ń. Na poziomie rezultatu: - zmniejszenie kosztów utrzymania budynku (ni Ŝsze koszty ogrzewania), - poprawa stanu infrastruktury społecznej w gminie. Na poziomie oddziaływania: - poprawa jako ści kształcenia. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Wymiana stolarki drzwiowej i okiennej w Szkole Podstawowej w Szczepankowie PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 140 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) wymiana okien, b) wymiana drzwi ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
70 000,00 PLN - środki własne gminy,
70 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na rok 2004 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu WSKA ŹNIKI - liczba wymienionych okien, - liczba wymienionych drzwi. Dziennik Urz ędowy - 4042 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Na poziomie rezultatu: - zmniejszenie kosztów utrzymania budynku (zmniejszenie kosztów ogrzewania), - poprawa infrastruktury społecznej. Na poziomie oddziaływania: - poprawa jako ści kształcenia, - poprawa estetyki budynku. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Wymiana stolarki drzwiowej i okiennej w Szkole Podstawowej w Mielnie PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 200 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) wymiana okien, b) wymiana drzwi ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
100 000,00 PLN - środki własne gminy,
100 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na rok 2006 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu WSKA ŹNIKI - liczba wymienionych okien, - liczba wymienionych drzwi. Na poziomie rezultatu: - zmniejszenie kosztów utrzymania budynku (zmniejszenie kosztów ogrzewania), - poprawa infrastruktury społecznej. Na poziomie oddziaływania: - poprawa jako ści kształcenia, - poprawa estetyki budynku. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Remont dachu w gimnazjum w St ębarku PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 210 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU Niniejszy projekt przewiduje przeprowadzenie prac remontowych w Gimnazjum w St ębarku, polegaj ących na: - nadbudowie kondygnacji wraz z budow ą dachów dwuspadowych, - uzyskaniu dodatkowych pomieszcze ń gospodarczych. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
105 000,00 PLN - środki własne gminy,
105 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na rok 2006 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu: WSKA ŹNIKI - powierzchnia przebudowanych połaci dachowych na obiekcie szkolnym, - powierzchnia nowopowstałych pomieszcze ń, Na poziomie rezultatu: - zmniejszenie kosztów utrzymania budynku (ni Ŝsze koszty ogrzewania), - poprawa stanu infrastruktury społecznej w gminie. Na poziomie oddziaływania: - poprawa jako ści kształcenia. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Wymiana stolarki okiennej i drzwiowej w Szkole Podstawowej we Frygnowie PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 140 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU a) wymiana okien, b) wymiana drzwi ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
70 000,00 PLN - środki własne gminy,
70 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu planowana jest na rok 2006 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu WSKA ŹNIKI - liczba wymienionych okien, - liczba wymienionych drzwi. Na poziomie rezultatu: - zmniejszenie kosztów utrzymania budynku (zmniejszenie kosztów ogrzewania), - poprawa infrastruktury społecznej. Na poziomie oddziaływania: - poprawa jako ści kształcenia, - poprawa estetyki budynku. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, Dziennik Urz ędowy - 4043 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Budowa Domu Opieki Społecznej w miejscowo ści Gierzwałd PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 2 400 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU Niniejszy projekt przewiduje opracowanie dokumentacji technicznej oraz wykonanie prac budowlanych dotycz ących projektu budowy sali sportowej ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
360 000,00 PLN - środki własne gminy,
1 800 000,00 PLN - środki ZPORR,
240 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2007 - 2013 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu WSKA ŹNIKI - powierzchnia zbudowanych obiektów infrastruktury społecznej. Na poziomie rezultatu: - ilo ść godzin udzielanej pomocy, - ilo ść osób korzystaj ących z pomocy, - ilo ść osób pozytywnie oceniaj ąca pomoc. Na poziomie oddziaływania: - poprawa warunków udzielanej pomocy. SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

TYTUŁ PROJEKTU Noclegownia w miejscowo ści Zybułtowo PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ Urz ąd Gminy Grunwald CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI 1 800 000,00 PLN PROJEKTU OPIS PROJEKTU Przystosowanie istniej ącego budynku po byłej Szkole Podstawowej ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
400 000,00 PLN - środki własne gminy,
700 000,00 PLN - środki ZPORR
700 000,00 PLN - środki z bud Ŝetu pa ństwa HARMONOGRAM REALIZACJI Realizacja projektu przewidziana jest na rok 2005 OCZEKIWANE REZULTATY - Na poziomie produktu WSKA ŹNIKI - powierzchnia zbudowanych nowych obiektów infrastruktury obiektów sportowych. Na poziomie rezultatu: - liczba uczniów, - liczba korzystaj ących z Sali sportowej. Na poziomie oddziaływania: - liczba osób regularnie korzystaj ących z obiektów edukacyjno - sportowych (po 2 latach). SPOSÓB POMIARU WSKA ŹNIKÓW a) monitoring, b) statystyka gminy, c) badania ankietowe

VIII. System wdra Ŝania i monitorowania Planu pozyskiwaniu obiektywnej informacji o jego przebiegu, skutkach i publicznym odbiorze. Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem Ze wzgl ędu na swój długookresowy charakter ponadkadencyjnym, okre ślaj ącym cele i programy działa ń wdra Ŝanie zało Ŝeń Planu Rozwoju Lokalnego jest na kilka lat oraz wymagaj ącym ci ągłej pracy nad procesem ci ągłym, wymagaj ącym stałego śledzenia zmian podnoszeniem jego jako ści. Proces jego wdra Ŝania jest prawnych, gospodarczych, politycznych oraz zło Ŝonym przedsi ęwzi ęciem, wymagaj ącym dobrego elastyczno ści w dostosowaniu si ę do priorytetów w przygotowania informacyjnego i stałej komunikacji ze zakresie uzyskiwania zewn ętrznych środków finansowych. społecze ństwem. Wdro Ŝeniu programu towarzyszy ć Zasady programowania, wdra Ŝania i ewaluacji Planu będzie jego ewaluacja, która b ędzie si ę opiera ć na Rozwoju Lokalnego obrazuje poni Ŝszy schemat.

Dziennik Urz ędowy - 4044 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Źródło: Opracowanie własne.

Poszczególne projekty wdra Ŝane s ą w oparciu o - rekomendowanie tekstu Planu Radzie Gminy harmonogram realizacji projektów zawarty we Grunwald w celu jego uchwalenia, wcze śniejszej cz ęś ci niniejszego dokumentu. Realizacja - zapewnienia zgodno ści realizacji Planu z Planu Rozwoju Lokalnego obejmuje nast ępuj ące poszczególnymi dokumentami programowymi podokresy: wy Ŝszego rz ędu, w tym w szczególno ści w zakresie zamówie ń publicznych, zasad konkurencji, ochrony 1) 2004 - grudzie ń 2006, środowiska, jak te Ŝ zagwarantowanie przestrzegania zasad zawierania kontraktów publicznych, 2) stycze ń 2007 - grudzie ń 2013. - zbieranie danych statystycznych i finansowych na temat post ępów wdra Ŝania oraz przebiegu realizacji Finansowanie projektów w ramach Planu, Realizacja Planu Rozwoju Lokalnego uzale Ŝniona jest - zapewnienie przygotowania i wdro Ŝenia planu od wysoko ści pozyskanych środków zarówno krajowych działa ń w zakresie informacji i promocji Planu, jak i z funduszy strukturalnych. Bior ąc pod uwag ę - przygotowanie rocznych raportów na temat prognoz ę dopuszczalnej wysoko ści zobowi ąza ń w wdra Ŝania Planu, poszczególnych latach i wysoko ść środków jakie mog ą - zbieranie informacji do rocznego raportu o by ć wydatkowane bezpo średnio z bud Ŝetu, mo Ŝliwo ści nieprawidłowo ściach, finansowe gminy wskazuj ą, Ŝe na realizacj ę przyj ętych - dokonanie oceny po zako ńczeniu realizacji Planu. celów zostanie zabezpieczone 25% wkładu w stosunku do uzyskanych środków wspólnotowych. Instytucja wdra Ŝaj ąca Plan Rozwoju Gminy Zakłada si ę, Ŝe niewykonanie wszystkich planowanych Urz ąd Gminy Grunwald, jako instytucja wdra Ŝaj ąca zada ń w latach 2004-2006 powoduje przesuni ęcie ich Plan, odpowiedzialny b ędzie za: realizacji na lata nast ępne. - opracowanie i składanie wniosków o finansowanie Plan finansowy z uwzgl ędnieniem ró Ŝnych źródeł zewn ętrzne, finansowania oraz harmonogramu na poszczególne lata - bezpo średnia realizacja działa ń przewidzianych w został przedstawiony w rozdziale VII. Planie w zakresie przygotowania przetargów, gromadzenia dokumentacji bie Ŝą cej, nadzoru nad Zarz ądzanie wykonawc ą pod k ątem terminowo ści i jako ści Funkcj ę Instytucji Zarz ądzaj ącej i koordynuj ącej wywi ązania si ę z zobowi ązania, realizacj ę Planu Rozwoju Lokalnego b ędzie pełni ć - zapewnienie informowania o współfinansowaniu przez specjalnie powołana w tym celu Komisja do spraw UE realizowanych projektów. Rozwoju Lokalnego. Zakres zada ń Komisji do spraw Rozwoju Lokalnego obejmuje m.in.: Monitoring wdra Ŝania Planu Rozwoju Lokalnego - opiniowanie tekstu Planu w trakcie jego Monitorowania wdra Ŝania Planu Rozwoju Lokalnego sporz ądzania oraz bie Ŝą cą koordynacj ę prac, oraz jego poszczególnych elementów dokonywa ć b ędzie - przeprowadzanie konsultacji społecznych w celu Komisja do spraw Rozwoju Lokalnego. Aby zachowa ć zapoznania mieszka ńców gminy z tre ści ą Planu oraz ci ągło ść procesu przygotowania Planu i jego realizacji, w zebrania uwag i wniosków, skład Komisji wchodzi ć b ędą członkowie grupy roboczej, Dziennik Urz ędowy - 4045 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968 zaanga Ŝowanej w sporz ądzanie Planu Rozwoju tworzenia i wdra Ŝania Planu Rozwoju Lokalnego komórki Lokalnego. S ą to: ewaluacyjnej w strukturze Urz ędu Gminy Grunwald W jej skład wchodziliby pracownicy zajmuj ących si ę ewaluacj ą 1) Tadeusz Smalec - Kierownik Referatu RGTiO Ś, ex-post. Celem tej ewaluacji jest okre ślenie faktycznych efektów zrealizowanych projektów w ramach Planu. 2) Tadeusz Tur - ins. ds. bud, Skład komórki oceniaj ącej przedstawia ć si ę b ędzie zatem nast ępuj ąco: 3) Roman Mikołajski - Kier. Ref. Gosp. Komunalnej. - Wójt Gminy Grunwald - in Ŝ. Henryk Kacprzyk (Przewodnicz ący Komitetu), Zebrania Komisji do spraw Rozwoju Lokalnego - Sekretarz Gminy - Justyna Siennicka, odbywa ć si ę b ędą raz na pół roku. Istnieje mo Ŝliwo ść - Przewodnicz ący Rady Gminy - Waldemar Szydlik, częstszych spotka ń po uprzednim zawiadomieniu - Skarbnik Gminy - Cecylia Stegman, członków Komisji. Funkcj ę Sekretariatu Komisji do spraw - Kierownik Referatu Gospodarki Terenowej - Tadeusz Rozwoju Lokalnego pełni ć b ędzie Sekretariat Wójta Smalec, Gminy Grunwald. Obowi ązkiem Sekretariatu b ędzie - przedstawiciel przedsi ębiorców z terenu gminy - zawiadamianie członków Komisji o terminach posiedzeń Waldemar Kowalewski, oraz przygotowywanie na ww. posiedzenia szczegółowych - przedstawiciel instytucji o światowej - Bronisława informacji na temat post ępów w realizacji Planu Rozwoju Warmi ńska. Lokalnego w formie standardowego raportu Osoby te b ędą dokonywa ć oceny post ępów wdraŜania monitoruj ącego (Zał ącznik 1). Obowi ązkiem Sekretariatu Planu Rozwoju Lokalnego oraz poszczególnych będzie tak Ŝe przygotowywanie protokołów z posiedze ń projektów. Ocena ta b ędzie si ę odbywa ć na podstawie Komisji do spraw Rozwoju Lokalnego, zawieraj ących raportów ewaluacyjnych przygotowywanych przez ustalenia ww. posiedze ń i przesyłanie ich do członków Komisj ę do spraw Rozwoju Lokalnego. Komisji. Ponadto Komisja do spraw Rozwoju Lokalnego Pracownicy Komisji do spraw Rozwoju Lokalnego do analizowa ć b ędzie ilo ściowe i jako ściowe informacje na 31 stycznia ka Ŝdego roku przygotuj ą raport ewaluacyjny temat wdra Ŝanych projektów i całego Planu Rozwoju (wg formatu zamieszczonego w Zał ączniku 2), dotycz ący Lokalnego w aspekcie finansowym i rzeczowym. Celem roku poprzedniego. W raporcie tym znajduj ą si ę w takiej analizy jest zapewnienie zgodno ści realizacji szczególno ści informacje o: projektów i Planu z wcze śniej zatwierdzonymi zało Ŝeniami - skuteczno ści - kryterium to pozwala okre śli ć czy cele i celami. Je śli w raportach monitoringowych ujawnione danego projektu (jak i całego Planu) okre ślone na etapie zostan ą problemy zwi ązane z wdra Ŝaniem Planu, Komisja programowania zostały osi ągni ęte, do spraw Rozwoju Lokalnego powinna podj ąć działania - efektywno ści - kryterium to porównuje zasoby maj ące na celu wyeliminowanie pojawiaj ących si ę finansowe zaanga Ŝowane przy realizacji projektu i Planu trudno ści wdro Ŝeniowych. z rzeczywistymi osi ągni ęciami projektu i Planu na Na koniec ka Ŝdego podokresu planowania (tzn. w poziomie produktu, rezultatu lub oddziaływania, styczniu 2007 i w styczniu 2014 r.) Komisja do spraw - u Ŝyteczno ści - kryterium to pozwala oceni ć faktyczne Rozwoju Lokalnego sporz ądzi raport ko ńcowy, obrazuj ący efekty projektu i Planu na poziomie produktu, rezultatu i faktycznie zrealizowane zadania w kontek ście zało Ŝeń oddziaływania w nawi ązaniu do wcze śniej Planu Rozwoju Lokalnego. Wszelkie rozbie Ŝno ści zdefiniowanych w Planie Rozwoju Lokalnego potrzeb i pomi ędzy ustaleniami Planu a jego rzeczywistym problemów. wykonaniem b ędą w w/w raporcie szczegółowo W raporcie ewaluacyjnym zawarte b ędą tak Ŝe wyja śnione. Raport ko ńcowy b ędzie dost ępny do wgl ądu rekomendacje i proponowane zmiany w Planie Rozwoju w Sekretariacie Wójta. Lokalnego. Plan Rozwoju Lokalnego b ędzie Proponuje si ę przeprowadzenie ankiety na pocz ątku aktualizowany uchwał ą Rady Gminy na podstawie 2007 oraz na pocz ątku 2014 roku. Jej celem b ędzie rekomendacji i propozycji zmian zawartych w raporcie uzyskanie informacji od mieszka ńców gminy Grunwald na ewaluacyjnym. Szczegółowe zasady wprowadzania korekt temat zmiany warunków Ŝycia w odniesieniu do pocz ątku i aktualizowania Planu powinna okre śla ć specjalna ka Ŝdego okresu programowania. uchwała w sprawie Planu Rozwoju Lokalnego. Władze samorz ądowe w trakcie wdra Ŝania Planu IX. Sposoby oceny i komunikacji społecznej Rozwoju Lokalnego musz ą znale źć skuteczn ą metod ę przekazywania informacji do otoczenia. Powinny tak Ŝe Podstawowym warunkiem wiarygodno ści i zwróci ć baczn ą uwag ę na sprawny system przyjmowania skuteczno ści ewaluacji jest jej niezale Ŝno ść . Z warunku informacji z otoczenia, od partnerów społecznych. tego wynika konieczno ść utworzenia niezale Ŝnej organizacyjnie od zespołów zaanga Ŝowanych w proces

Dziennik Urz ędowy - 4046 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Mo Ŝemy wyró Ŝni ć dwa główne typy otoczenia - podj ęcie współpracy z mediami lokalnym - podawanie społecznego, z którym władze gminy musz ą si ę informacji o wdra Ŝanych projektach w mediach komunikowa ć. Po pierwsze jest to otoczenie wewn ętrzne, lokalnych przynajmniej raz w roku, obejmuj ące pracowników urz ędu, którzy uczestnicz ą - informacje z prac Komisji do spraw Rozwoju bezpo średnio w administrowaniu gmin ą, ich wiedz ę, Lokalnego zamieszczane na stronie WWW. motywacj ę, umiej ętno ści praktyczne, kompetencje interpersonalne, lecz tak Ŝe technologi ę i zasoby Instytucja Zarz ądzaj ąca zapewnia środki informacyjne organizacji. Jest równie Ŝ otoczenie zewn ętrzne. Otoczenie i promocyjne w zakresie udzielonej pomocy z funduszy zewn ętrzne bli Ŝsze obejmuje przede wszystkim ogół strukturalnych. Wykorzystywane środki informacyjne i mieszka ńców gminy, w którym jednak mo Ŝna wyró Ŝni ć promocyjne b ędą miały na celu przede wszystkim szereg grup, organizacji, stowarzysze ń i instytucji czy informowanie potencjalnych i faktycznych odbiorców przedsi ębiorstw. Otoczenie zewn ętrzne dalsze jest to pomocy o mo Ŝliwo ściach wsparcia ze strony UE oraz faktyczne otoczenie gminy jako wspólnoty terytorialnej – informowanie opinii publicznej o zakresie i wymiarze sąsiednie gminy, struktury powiatowe, wojewódzkie i pomocy unijnej dla poszczególnych projektów i rezultatach ogólnopa ństwowe. tych działa ń. Obszary działa ń w zakresie komunikacji dwustronnej i Informowanie i promocja odbywa ć si ę b ędzie poprzez współpracy władz gminy Grunwald ze społeczno ści ą podawanie w prasie lokalnej i regionalnej oraz w lokaln ą to: Internecie podawane b ędą systematycznie informacje na - informacja o post ępach wdra Ŝania Planu Rozwoju temat zaanga Ŝowania finansowego UE w realizacj ę Lokalnego - ka Ŝdy mieszkaniec gminy b ędzie miał projektów oraz stanie zaawansowania realizacji zadań i mo Ŝliwo ść uzyskania informacji o aktualnym stanie ich efektów w ramach Planu. Sprawy zwi ązane ze prac wdro Ŝeniowych Planu Rozwoju Lokalnego w środkami informacyjnymi i promocyjnymi stosowanymi siedzibie sekretariatu Urz ędu Gminy Grunwald, wraz z przez Pa ństwa Członkowskie odno śnie pomocy z wgl ądem w dokumentacj ę (raporty monitoringowe, funduszy strukturalnych reguluje Rozporz ądzenie Komisji raporty ewaluacyjne), Europejskiej Nr 1159/2000. - mo Ŝliwo ść udziału mieszka ńców w posiedzeniach Komisji do spraw Rozwoju Lokalnego (po wcze śniejszym zgłoszeniu swojej obecno ści),

X. Zał ączniki

Zał ącznik Nr 1 Raport monitoringowy z realizacji projektu

1. Tytuł projektu ...... …………………………………

2. Kolejny numer raportu monitoringowego i okres obj ęty raportem ...... …………………………………

3. Dane teleadresowe osoby przygotowuj ącej ...... ………………………………… Dziennik Urz ędowy - 4047 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

...... …………………………………

4. Opis działa ń zrealizowanych w okresie obj ętym raportem monitoringowym ...... ………………………………… ...... ………………………………… ...... ………………………………… ...... ………………………………… ...... …...... ………………… ...... …………………………………

5. Harmonogram realizacji projektu a) planowany

Etapy realizacji Rok 200... Rok 200... Rok 200... Rok 200... projektu I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV

b) rzeczywisty

Etapy realizacji Rok 200... Rok 200... Rok 200... Rok 200... projektu I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV

6. Finansowa realizacja projektu

Etapy Źródło 1 Źródło 2 Źródło 3 Razem realizacji Planowane Faktyczne Planowane Faktyczne Planowane Faktyczne Planowane Faktyczne projektu wydatki wydatki wydatki wydatki wydatki wydatki wydatki wydatki

RAZEM

7. Działania jakie zostan ą zrealizowane w najbli Ŝszym czasie ...... ………………………………… ...... …………………………………

8. Informacje o problemach zwi ązanych z realizacj ą projektu ...... ………………………………… ...... …………………………………

Zał ącznik Nr 2

Raport ewaluacyjny realizacji projektu

1. Tytuł projektu ...... …………………………………

2. Kolejny numer raportu i okres obj ęty raportem ewaluacyjnym ...... …………………………………

3. Podstawa sporz ądzenia raportu ewaluacyjnego (nr raportu monitoringowego z realizacji projektu) ...... ………………………………… ...... …………………………………

4. Dane teleadresowe osoby przygotowuj ącej ...... ………………………………… ...... …………………………………

5. Skuteczno ść realizacji projektu

Dziennik Urz ędowy - 4048 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 69 Poz. 968

Cele: a) zakładane ...... ………………………………… ...... ………………………………… ...... ………………………………… ...... ………………………………… b) osi ągni ęte ...... ………………………………… ...... ………………………………… …………………………………...... …………………………………

6. Efektywno ść realizacji projektu

Procentowy wska źnik rzeczywi ście zaanga Ŝowanych środków finansowych na realizacj ę projektu w stosunku do zakładanych wydatków w okresie raportowania ...... ………………………………… ...... ………………………………… ……………………………….…...... …………………………………

7. U Ŝyteczno ść realizacji projektu

Porównanie efektów przeprowadzenia inwestycji (mierzalnych wska źników) w stosunku do warto ści zakładanych w projekcie...... ………………………………… ...... ………………………………… ...... ………………………………… ...... …………………………………

8. Zalecane zmiany w przebiegu realizacji projektu ...... ………………………………… ...... ………………………………… ...... ………………………………… ...... …………………………………

9. Uwagi ...... ………………………………… ...... ………………………………… ...... ………………………………… ...... …………………………………