Download Scans
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
DE WERKEN VAN J. VAN ]DEN VONIDEL CAspAR BARL-&-VS XMD . P]FfTLOS .I'N ILL. ARSTLLOD. GYANASIO IIROFZSSOR . 0 fill"i" XiC qn 'ie 1, a A4- CynfAtj et roinites c6apeve Tex Aut d Tia izenio coh-ort, DE WERKEN VAN J. VAN DEN VONDEL IJITGEGEVEN DOOR MR. J. VAN LENNEP Herzien en bjjgewerkt door J. H. W. UNGER 1648-1653 Salomon - Horatius Lierzangen - >X-<- LEIDEN - A. W. SIJTHOFF ANTWERPEN. - DE NEDERLANDSCHE BOEKHANDEL . TNHOTJD . Bladz . Lyckzang over Kasper van Baerle (Jnouar 1648 . 1 Vr°dozaog (1648) 3 Op de Vrede (1O48 6 Bouwzang (October 1648) . 8 Tytdicht op de grondsteenl egging van I Stadthui t'Am- sterdam (October 1648) 12 Op den beer Jakob de Graef (October 1848 . 12 Op Kataryne Baeck (December 1648 13 Salomon. Treurspel (1648) 15 Opdracht aan den beer Justus Baook 17 Inhoudt . 19 Personaedjen ' 20 Ha eerste bedryf 21 He tweede bedryf . 34 He derde bedryL 49 He vierde bedryf . 63 Ho vyfde bedryf. ~ 88 Lastmans Offerstaetsi van Lystren A~ 97 Op MLKretzerm S~e Marie Magdalene U~ 100 Op den Hear Theodoor Velius (1G40 103 Op he overlyden van 8oermor Vossius (Mamr 1649) ~ 104 VIII INHOUD . Bladz . Op het huldigen van Geeraert Bicker (Mei 1649) .. 106 Mayboom voor Joan de Wolf en Agnes Block (Mei 1649) 110 Op haren trouwpenning (Mei 1649) . 113 Jubeljaer des priesterdoms van Philippus Rovenius (Juni 1649) 114 De dootbaer van Gerbrant Nikolaesz. Pankras (Novem- ber 1649) . 117 Danckoffer aen Koningin Kristine (1649) 119 Wieroock van Cornelis en Elizabeth le Blon (1649) 123 Op de Neerlaegh der Turcksche Vlote (1649) 124 Op den vader-moort in Groot Britanie (1649) 127 Op d'Ifias van de Medicis (1649) 128 Op Cosmo de Medicis (1649) 132 Op den Heer Trezorier P . Raep (1649) 133 Op de Nederlantsche oorlogen van P . Strada (1649) . 134 Aenleidinge ter Nederduitsche Dichtkunste (April 1650) . 136 Toets-steen (1650) 145 Slotdicht (1650) 145 Graf-naeldt van Montrosse (Mei 1650) 146 Aen de Blokhuizen van Amsterdam (1650) 153 Graf-schrift op een musch (December 1650) .' 153 Byschrift op d' afbeeldinge van Andries Bicker (1650) 154 Op den heer Cornelis Bicker (1650) 155 De Bickers in marmer (1650) . 156 Byschrift op hunne marmerbeelden (1650) 158 De monsters onzer eeuw (1650) 159 Op den gedenckpenning van den overval en afval (1650) . 160 Op d'oproericheit van Maximiliaen Teeling (1650) . 162 Bloed-beuling van Maximiliaen Teeling (1650) . 164 Raadzel (1650) 165 Op het ontheyligen van het H. Sacrement des Altaers (1650) 166 Op den getrouwen Herder van Henrick Bloemaert (1650) 167 Op het tafel-zilver van Christof Bernart (1650) ... 169 Op den geboeiden leeuw (1650) 172 Op den ontboeiden leeuw (1650) 172 zNHoUn ix Bladz. De GarbuechtHooft (1650) . 172 Op Blekers DoouaA9 173 Martiaels Byschrift voor M. 0iueroUg 174 Byschrift voor Daniel ZemareUH 174 Gespreck op den Leeuw, door Livius van Leiden ge- achl0er (?) 176 Op Kristin Koningin (?) 177 Op Paltsgraef Kuro GuabuuyA~ 178 Op den heerJooa Buick (?) ' . 180 Op den heer Justus Baeck en Magdalene van Erp Q) . 181 Op mijn prent door Livius van Luideo(?) 182 Op Diedrick Zweling (?) 183 Op joffer Anna Hinlopen (?) 184 De vierbaeck van Ignatius Lojol (?) 185 De zerk van Henrick Goltmhz 0M 188 Op Flaccus Maro(?) 191 Op den dooden Lomodur(?) 191 Op eon Italiaensche schildery van 8ummnoeA~ . 192 Op de schoorsteen van Katharine Blaeuw 0~ . 193 Op een moortpaagnD(?) 194 In ho stamboeck van G. Hegenits U~ 194 Op den wachttoren binnen Utrecht 195 Op d.nitvaer van Jakob Vlieger (April 1651) . 196 Op de afbeelding van Jacob Vlieger (18K1) 197 Ter bruiloft van S. Kamay en M. Koppesen (Mei 1681). 198 De leeuw aen bandt. Voor D . Leeuw en C . Hooft (Mei 1651) 199 Bisschoppelijcke Staetsi dorE . HeorenKarolueen AoJrmae (Augustus 1651) ' ' ' ' ' ' 202 Op een gekleurt wassen beelt (1651) ' 205 Op ueomurmoroobeolt van Koning David (December 1651) . 206 Oodp van Frederick, ervote Noorwegen (165 1) . 207 Geboortekrans, den Hear Michiel le Blon opgeoe (1651) . 208 Op de afbeeldinge van Di drick van Os (1651) . ` ` 209 Ter staetsie van Jongkvrouw D . N. (1651) 209 x zNHoUo Blauz . Bijlagen . A. Toeliobting op de gedichten over de gebonrte' nissen to Amsterdam in 1650 215 B . Beschrijving der gedenkpenningen van den over val en afvm 222 O . Op 't Godloose Lasterschrift, tegen den vroo meo Seeuw M . Teeling . 223 D. Alondstoppinge aen den van M. Teling . 224 E . Aotwoor aen den paepschen Pooo . 225 F . Antwoord aen J van VonJo 226 Besluyt aen J. van Vonde ~ 228 REPRODUCTIES VAN PRENTEN EN PORTRETTEN . Bladz . Portret van Kasper van Baerle . Kopergravure van Theod. Matham naar de teekening van J. San- drart Tegenover den titel Afbeelding van het glasraam, in de Oude Kerk to Amster- dam. Kopergravure van J . Punt naar een teekening van A. Hulk Pzn 7 Salomon . Houtsnede van A . T. Ziircher 21 Portret van Theod . Velius. A°. 1630 Et. 58. Koper- gravure van Th . Matham 103 Portret van Geeraert Bicker . Photographie naar de schilderij van B . van der Helst 106 Portret van Gerbrant Nikolaesz . Pankras. Photographie naar een schilderij van een onbekenden meester . 117 Portret van Cosmo de Medicis . Kopergravure . 132 Portret van Peter Raep . Kopergravure van A . Houbraken. 133 Portret van Montrosse. Kopergravure 146 Af beeldingh vande Blockhuysen, op den Amstel voor Amsterdam . Kopergravure van P . Nolpe 150 Portret van Cornelis Bicker. Kopergravure van A . Hou- braken naar de schilderij van B . van der Helst . 155 Portret van Max. Teeling. Kopergravure van J. Suyderhoef 162 Portret van Christof Bernart. Kopergravure 169 zo REpRnoUocIES VAN PRENTEN EN PORTRETTEN . Bladz. Portro van Daniel Zugore naar de eobil- dorb van J. Lievens 175 Pnrtra van Kure Gustaaf . van J. Falck naar de schilderij David Boob (184O) 178 Portru van Joost Buick .KnoergrovnravaoA .Hbobrukmn naar J. Muller 180 Portret van Vondel, door J. Lievens geteekend en ge- snedoo 187 Portre van Ignutius Lojole . Kopergravure van A. Wierix 185 Portret van Boorob Bnltzi s . T{oporgrmrnre, van J. Ma' bbam 188 Pnrtre van Jacob VIieger . KKopergravure van Zhaod Matham 197 Portro van S . Kamay. Koporgruvorev :oRogn.A Persyn -na:rJnookSundrur 198 Portra van Frederik III . Kopergravure van J. Falck . 207 LYCKZANG OVER DEN HEER KASPER VAN BAERLE, Professor t'Amsterdam. MUSA VETAT MORI. Nu daelt de gansche Helikon In rouwe, en schreit een Hengstebron L y c k z a n g over K a s p e r van Baerle. Afgedrukt volgens den tekst der afzonderlijke uitgave in piano (Bibliographie van TTondels werken, n°. 456). Kasper van Baerle overleed 14 Januari 1648 en werd 18 Januari in de Nieuwe Kerk begraven. Geboren 12 Februari 1584 to Antwerpen, verliet bij reeds op zeerjeugdigen leeftijd z!jne vaderstad en werd to Zalt-Bommel, waar zijn vader rector was, opgevoed. Nadat hij to Leiden gestudeerd had, werd hij in 1608 predikant to Nieuwe Tonge, in, 1612 onder-regent van 't Staten-Collegie en in 1617 hoog- leeraar in de Logica to Leiden. Om zijn Remonstrantsche gevoelens uit dit ambt ontsiagen, ging hij in de medicijnen studeeren en verwierf to Caen den doctorstitel. In 1632 werd hij beroepen als professor aan hot Athenaeum Illustre, welke betrekking, hij tot zijn dood vervulde . Hij huwde 21 September 1610 met Barbara Sayon, uit Brugge, uit welk huwelijk achtkinderen werden geboren . M u s a vet a t M o r i : de Zanggodin belet to sterven, hier, met toepassing op van Baerle, in den zin van : "zijn roem als dichter en geleerde maakt hem onsterfelijk .11 De aanhaling is uit Horatius. 1 De gansche Helikon : Apollo en de Zanggodinnen, als den Helikon be- wonende. 2 Een Hengstebrov : de Hippokrene of Hengstebron was ontstaan door den hoefslag van Pegasus, het vliegende paard, en maakte hen die daaruit dronken tot dichters . Hier echter schijnt Vondel in zeker opzicht een fabel op zijn eigen hand to maken, daar hij den Helikon, om Van Baerle's dood, een bron, en nog wel een hengstebron laat schreien . Doch men versta hier de meening aldus : ,Apollo en de Muzen storten tranen in zulk een over- vloed, als vloeide er een geheele Hippokrene.11 - En dan is - daar men wel van eon zee van tranen" spreekt - de figuur niet al to hyperboliscli to noemen. S. 2 LYCKZANG OVER KASPER VAN BAERLE . Van tranen op Apolloos zoon. Apollo treet zijn lauwerkroon 5 Met voeten, en verteert en smilt Tot water . Och, wie paeit, wie stilt Den vader, die zoo root beschreit, Zijn goude stralen nederleit Om then herboren Klaudiaen. io Een Godt stort nimmermeer een traen, 't En zy om iemant van zijn bloet, Op Pindus toppen opgevoedt . Nu zwijght de honighzoete tong Des nachtegaels, die eeuwigh zong, 15 En quinckeleerde 't heele jaer ; Die harp, teorb, en cimbelsnaer, En orgels mengde met zijn keel . Dees Koopstadt, die een lustprieel, Een Tempe scheen, vol zangk en klanck, 2o Begint to quijnen, en leit kranck Voor over op then kouden zerck . Een zantkuil, een bekrompen perck Begrijpt dat groote lijck, wiens faem De werelt valt te kleen, en a6m 25 En leven schept uit 's Dichters stof Waer eenigh Rijck of Vorstenhof Hem eert voor zijne heldenmaet ; Zoo lang by luit of trommel slaet. Ons Hollandt mist zijn Zanggodes, 3o En .Aristotels wijze les, En Hippokraet, en Cicero In 't eene lijck. Helaes, hoe noo Verliest een kenner zijn juweel! Zoo valt oock 't eelste een graf ten deel . 35 Men houwe 'r, in een' -lauwerkrans, 7 Den vader : Apollo. Dien herboren Maudiaen : Claudianus was een dichter, ten tijde van Theodosius. 16, 17 Harp, teorb, en cimbelsnaer, en orgels : harp staat hier voor,,Hebreeuw- sche", teorbe voor,,Grieksche", cimbel voor,,Latijnschell, en orgel voor,,Neder- duitsche" melodieon, en de regel geeft to kennen, dat van Baerle in al die talen bedreven was.