Kerktoren Aldeboarn
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Monumentenstichting Boarnsterhim Restauratie 2014Naar een idee van beeldend kun- Kerktoren Aldeboarn De stichting is opgericht op 10 juni 2010 en heeft ten doel: stenares Ardy Proot is met het project TOUW de kerktoren "het bevorderen van de instandhouding van monumenten, op 20 december 2014 weer feestelijk in gebruik genomen. Toren als bedoeld in de Monumentenwet, of andere cultuurhisto- De inwoners van Aldeboarn hebben daarbij kilometers lint De oorspronkelijk 13e eeuwse tufstenen kerktoren is, rische objecten, voor zover die monumenten gelegen zijn ingeleverd, waarvan een dik touw is geslagen. Daarmee is de binnen de grenzen van de (voormalige) Gemeente Boarn- na blikseminslag, in 1737 vervangen door de huidige sterhim en voor zover die monumenten worden onderge- hoogte van de kerktoren opnieuw opgemeten. Het resultaat was dat de kerktoren van de toren. De ingangspartij is rijk geornamenteerd. bracht bij deze stichting". Tuorkemjitters met een hoogte Luidklokken De stichting is, op initiatief van de toenmalige Gemeente van 46,05 mtr. toch lager is en Twee klokken, waarvan de grootste uit 1526. Boarnsterhim, opgericht omdat deze rechtsvorm meer sub- blijft dan de toren in het dorp Torenuurwerk sidiemogelijkheden had voor onderhoud en restauratie van Tzum. Op de website van de In de toren een historisch waardevol torenuurwerk uit Rijksmonumenten dan een gemeente. Monumentenstichting staat 1907, voorzien van een elektrisch opwindsysteem. Op 3 november 2010 zijn de volgende acht rijksmonumen- een, door Ardy Proot gemaakt, ten van de Gemeente Boarnsterhim overgedragen aan de filmverslag van het restauratie- nieuwe stichting. proces en het TOUWproject. De toren bij de Terptsjerke in Akkrum De toren bij de N.H. kerk in Aldeboarn De restauratie 2014 is mede mogelijk gemaakt dankzij financiële De toren van de N.H. kerk in Idaerd steun van: Provinsje Fryslân, v.m. Gemeente Boarnsterhim, Nationaal Restaura- De toren op de begraafplaats in Eagum tiefonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, RDO Balije van Utrecht, Co- De Hempenserpoldermolen in Wergea öperatiefonds Rabobank, Stichting Dr. Hendrik Muller`s Vaderland- De klokkenstoel op de begraafplaats in Nes sch Fonds, Gravin van Byland Stichting, Van Heloma Stichting, Plaat- Het mausoleum bij Coopersburg in Akkrum selijk Belang Aldeboarn. Het urinoir bij de brug in Wergea Meer informatie? De stichting tracht haar doel met de navolgende middelen Wilt u meer informatie over de te bereiken: Monumentenstichting Boarnsterhim? * het in juridisch eigendom verwerven van monumenten * het (doen) restaureren en onderhouden van de verwor- U kunt ons bellen: ven monumenten 06-53310841 of mailen: * het verwerven van geldmiddelen [email protected] * alle andere wettelijke middelen die voor het doel bevor- derlijk kunnen zijn of kijk op onze website: www.monumentenstichting.nl De geldmiddelen van de stichting zullen onder meer be- staan uit: * inkomsten uit verhuur van de eigendommen van de stich- ting * subsidies en donaties * gelden afkomstig van de Gemeente Leeuwarden en de Gemeente Heerenveen * hetgeen de stichting door erfstelling, legaat, schenking of Monumentenstichting Boarnsterhim op enigerlei andere wijze verkrijgt. Secretariaat: Boarnsterdyk 66 De Monumentenstichting Boarnsterhim heeft de ANBI sta- tus. Giften en donaties kunnen dan ook van de inkomsten- 8491 AW Akkrum of vennootschapsbelasting worden afgetrokken. Bankrekening: NL34RABO01498.66.771 BIC : RABONL2U Fiscaal nummer: 8225.94.560 K.v.K. Leeuwarden: 50175459 Ontwerp Kees de Boer Kerktoren Aldeboarn Tsjerkebuorren 2 8495 KH Aldeboarn april 2015 Geschiedenis Er zijn aanwijzingen dat rond 700 voor Jonise kapitelen en een brede kroonlijst. Het uurwerk heeft nu twee elektrisch aangedreven slag- het eerst op deze plek permanente bewoning plaats vond. De torenbekroning bestaat uit een houten werken. Ook het gaand werk functioneert nu met een lantaarn in drie geledingen, naar het model van elektrische opwindinrichting. Volgens overlevering heeft de heilige Bonifatius tijdens een de toren van Hindeloopen. Het onderste dichte missietocht in het jaar 754, voordat hij zijn noodlottige reis De schilders van de toren naar Dokkum maakte, hier voet aan wal gezet. Iedereen die gedeelte is bekleed met leien. De tweede en Door de jaren heen is tot geloof kwam zou daar door hem gedoopt zijn met water derde achtkantige open geleding wordt ge- de toren verscheiden- uit een bron. Boven die bron zou een houten kerkje zijn vormd met zware stijlen die met lood zijn be- de malen geschilderd. gebouwd. kleed. De bovenste geleding is afgedekt met De schilders wilden Zo rond 1200 was Aldeboarn, gelegen aan weerszijden van een loodbeklede koepel, bekroond met een peervorm, waar- het nageslacht graag de rivier de Boorne die uitmondde in de Middelzee, een op een goudbeklede pijnappel en een smeedijzer windvaan met torenhaan. laten weten dat ze aanzienlijke handelsplaats. In die tijd is het houten kerkje daar aan het werk zijn ook vervangen door een volledig uit baksteen Ten gevolge van de destijds gekozen vorm en materialen is geweest. Velen heb- (kloostermoppen) opgetrokken driebeukige kerk met spitse het onderhoud van de toren in haar lange historie steeds een ben een herinnering toren. Deze kerk was bron van zorg geweest. Daarnaast is bij de bouw van de to- aan hun werkzaamhe- gewijd aan Pancrati- ren de paalfundering niet voldoende stevig uitgevoerd, waar- den achter gelaten. us. Van 1200 tot door de toren scheef zakte. In het begin van de vorige eeuw Op de bovenste zol- 1400 was Aldeboarn spreekt men van een scheefstand van ongeveer 70 cm. In der van de toren zijn een belangrijk ker- publicaties die in de jaren daarna zijn verschenen loopt dat in op een 12 tal dak- kelijk centrum. De 1991 op naar 150 cm. In dat jaar is de fundering geheel ver- spanten soms katholieke kerk sterkt en is het hellen van de toren tot stilstand gekomen. De ware kunstwer- stichtte kloosters in toren staat nu nog steeds 150 cm. uit het lood. In 2014 is de ken geschilderd. deze streken en kerktoren opnieuw grondig gerestaureerd. De oudste Bornego werd een Deze toren geverfd door daarvan da- Oane Brouwer oud 31 Dekenaat met Alde- Luidklokken De grote klok in de toren van Aldeboarn is teert uit het jaar, Jentsje Vleeschou- boarn als zetel van van grote monumentale waarde en in 1526 gegoten door de jaar 1783. wer, Jacob Haasdijk, de Dekenstoel. Rond 1600 werd Aldeboarn “Een groot en bekende Kamper meesterklokkengieter Geert van Wou Sint Haasdijk te Olde- welbestraat dorp met een schoone Kerck en Toorn” ge- (1440-1527). De klok heeft een onderdoorsnede van 134 cm., boorn W. Bruinsma Ooste- noemd. weegt ca. 1470 kg.. En heeft het opschrift “IHESUS MARIA rend, In 1580 wordt door de Staten van Friesland de katholieke IOHANNES GERARDUS DE WOU ME FECIT ANNO DOMINI Johan Meines Jacobus 10 augustus 1905 eredienst verboden en worden de kloosters opgeheven. MCCCCCXXVI”. De oorspronkelijke kleine klok dateerde uit Haandijk 1854 Makelaar hersteld door In 1723 werd de toren van de St. Pancraskerk uit de 13e 1767 en had een onderdoorsnede van ca. 110 cm. en een Oldeboorn Gerrit Warringa eeuw, de moederkerk van het decanaat Bornego, door de gewicht van ca. 743 kg.. Beide klokken zijn in de Tweede bliksem verwoest. Wereldoorlog uitgenomen en naar Duitsland getranspor- teerd. Na de oorlog is grote klok terug gevonden en weer Toren Aldeboarn In de jaren terug geplaatst. De kleine klok is helaas verloren gegaan. Tuorkemjitters De inwoners van Aldeboarn 1736/1737 werd de huidige toren ge- Middels een actie in het dorp is in 1991 een vervangende worden ook wel “Tuorkemjitters“ (Torenmeters) ge- bouwd. Het is een rank en sierlijk bouw- klok geplaatst. Een door de klokkengieterij Petit & Fritsen te noemd. Toen in 1723 de toren van de Sint Pancraskerk werk. Aan de westzijde van de toren is Aarle-Rixtel in 1953, oorspronkelijk voor voormalige Her- door de bliksem werd verwoest, besloten de Boarn- een fraai gebeeldhouwde ingangspartij vormde Kerk in Zaandijk, gegoten klok. Deze klok heeft een sters de hoogste toren van Fryslân te bouwen. Met in de Lodewijk de XIVe stijl, gemaakt onderdiameter van 103 cm. en een gewicht van ca. 690 kg. een touw togen zij naar het dorp Tzum, waar op dat door de Leeuwarder steenhouwer Jo- moment de hoogste toren van de provincie stond. Na hannes Hardenberg. In de bekroning is Het historisch Torenuurwerk het meten van de toren werd er in de herberg een het wapen van Aldeboarn aangebracht. waardevolle toren uurwerk is ge- De huidige eenbeukige kerk is in 1753 borrel genomen op de goede afloop. Ongemerkt sne- maakt door de Duitse firma J.F. den de inwoners van Tzum echter een stuk van het gebouwd. De toren is dus ouder dan de Weule en in 1907 door J.L. de Looze touw, zodat de Boarnster toren nooit hoger is gewor- kerk. De toren heeft een gemetselde (toen nog) te Amersfoort geïnstal- den dan de toren van Tzum. De "Boarnsters" danken ondervoet van bruin grauwe Friese leerd voor een bedrag van totaal hieraan nog de bijnaam "Tuorkemjitters". drielingsteen, bekroond door mooie 1175 gulden. .