Woord vooraf

Uit de Veiligheidsindex 2009 blijkt dat het Rotterdamse veiligheidscijfer vrijwel gelijk is gebleven. Voor de hele stad geldt nu een cijfer van 7,2. In 2008 was dit een 7,3. De jaren daarvoor is fors vooruit gegaan op de Veiligheidsindex. We komen van ver, in 2002 scoorde de stad nog een 5,5. Op wijkniveau zijn er een paar opvallende ontwikkelingen. Het aantal probleem - wijken daalde van vier naar drie (nu nog het , en ). Het is een categorie gedaald; van probleem naar onveilig. Een aantal wijken is gestegen, zoals Zuidplein, en .

Veiligheid is mensenwerk. Door de hele stad werken allerlei partijen aan het verbeteren van de veiligheid. Centraal daarin staan bewoners en ondernemers. Velen van hen zijn zeer actief in hun straat of winkelgebied. Werken aan veiligheid heeft vele gezichten. De politie handhaaft de orde en treedt op waar dat nodig is. Daarnaast investeert de gemeente in initiatieven van ondernemers, bijvoorbeeld bij de vele projecten veilig ondernemen. Ook stimuleren we bewonersinitiatieven, denk aan Burger Blauw, waarbij be - woners zelf toezicht houden. En als het gaat om kansen bieden en grenzen stellen voor jongeren, investeren we in jongerenwerk en kansrijke initiatieven van jongeren zelf. Verbeteren van de veiligheid is

Verbeteren van de veiligheid is voor het Gemeentebestuur voor het Gemeentebestuur een een onmisbaar element in het mooier en beter maken van de stad. Dat gaat natuurlijk niet vanzelf, investeren in veilig - onmisbaar element in het mooier en heid is en blijft nodig. Dat is overigens iets wat Rotterdam - mers in gesprekken en onderzoeken ook zelf aangeven. En beter maken van de stad. het gaat de goede kant op. Zo keren bewoners die de stad een jaar of tien geleden verlieten, nu weer terug naar hun stad. Ze gaan wonen in de wijken waar ze geboren zijn, Iedereen die in 2008 aan het beter en mooier maken van zoals of . Ik vind dat een goede ontwik - Rotterdam heeft gewerkt, verdient een pluim. Van het werk keling. De ‘terugkeerders’ valt het op dat de stad nu zo veel achter de schermen van de vele vrijwilligers in de wijken tot schoner en mooier is, met minder overlast op straat en de medewerkers van deelgemeenten, gemeentelijke dien - minder verpaupering. sten en uiteenlopende (zorg)instellingen. We zijn nog zeker niet waar we willen zijn. Dat betekent ook voor dit jaar en Met de Veiligheidsindex kan iedereen zien hoe het gaat komende jaren volop doorgaan met het veiliger maken van met de ontwikkeling van de veiligheid. De index wijst ook onze mooie stad! Dat verdienen bewoners, ondernemers, uit of we de collegedoelstelling van geen onveilige en bezoekers en iedereen die Rotterdam een warm hart probleemwijken in 2010 halen. We zijn op de goede weg. toedraagt. In het Oude Westen en een paar andere wijken scherpen we onze aanpak aan. Alhoewel in die wijken met man en Ahmed Aboutaleb macht gewerkt wordt aan verbetering van de leefbaarheid Burgemeester en veiligheid, kan en moet het beter.

1 1. Inleiding

Jaarlijks meet de gemeente Rotterdam de veiligheids- periode langer geworden. Bovendien worden de enquêtes situatie in de stad. Met de Veiligheidsindex 2009 gebeurt nu van half september t/m eind december afgenomen. dat voor de achtste opeenvolgende keer. De Veiligheids- • Andere manier van vragen naar slachtofferschap. Om index 2009 gaat over het jaar 2008. De waarde van dit een betere inschatting te kunnen maken van het slacht- meetinstrument zit in het kunnen volgen van de ontwikke - offerschap van de respondenten, zijn de vragen hierover ling van de sociale veiligheid op wijk-, deelgemeentelijk en verbeterd. stedelijk niveau. Alle 63 wijken in de stad krijgen een cijfer • Een andere volgorde van de vragen. Hoewel de vraag - variërend van 1 tot en met 10. Dit cijfer is een samenvoe - stelling over het algemeen gelijk is gebleven, is de volg - ging van de gegevens van politie, de gemeentelijke dien - orde van de vragen op een aantal punten gewijzigd. Dit sten en de mening van in totaal 13.000 Rotterdammers kan gevolgen hebben voor de antwoorden die mensen over de veiligheid in hun wijk. Het gaat dan om zaken geven. als diefstal, drugsoverlast, geweld, inbraken, overlast, vandalisme, schoon en heel en verkeer. Het unieke van de Doel Rotterdamse Veiligheidsindex is dat ze is samengesteld uit De Veiligheidsindex wordt voor verschillende doelen objectieve en subjectieve indicatoren. gebruikt: • Meten: het in kaart brengen van de veiligheidssituatie op Aansluiting Landelijke Veiligheidsmonitor een bepaald moment. De methodiek van de Veiligheidsindex is ten opzichte van • Analyseren: het vergelijken van de cijfers met voorgaande voorgaande metingen iets gewijzigd. Dat komt door het jaren. besluit van de gemeente Rotterdam om aan te haken bij de • Sturen: het leveren van informatie om − zonodig − het Landelijke Veiligheidsmonitor. Deze monitor is een initiatief beleid bij te sturen. van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijks - relaties (BZK) om te komen tot één manier om de leefbaar - Vijf veiligheidscategorieën heid en veiligheid in het land te meten. De Landelijke De index deelt wijken en deelgemeenten in 5 categorieën Veiligheidsmonitor moet een eind maken aan de verschil - in: onveilig, probleem, bedreigd, aandacht en veilig. Deze lende cijfers die de ronde doen over veiligheidsbeleving en indeling is gelijk aan voorgaande jaren. In onderstaande -gevoelens. tabel staat de indeling inzichtelijk weergegeven. In 2008 is de Landelijke Veiligheidsmonitor van start gegaan. De bevolkingsenquêtes worden door het CBS Categorie-indeling Veiligheidsindex uitgevoerd op landelijk niveau. Rotterdam doet met deze Onveilige wijk < 3,9 enquêtes mee op lokaal (buurt)niveau. Dat betekent dat Probleemwijk van 3,9 tot 5,0 er – net als in voorgaande jaren – 13.000 mensen worden Bedreigde wijk van 5,0 tot 6,0 ondervraagd. Op deze manier kunnen de gegevens Aandachtswijk van 6,0 tot 7,1 uitgesplitst worden naar buurtniveau, het niveau waarop de (Redelijk) veilige wijk ≥ 7,1 gegevens altijd worden weergegeven. Opbouw Veiligheidsindex De gewijzigde methodiek bestaat uit: De Veiligheidsindex is opgebouwd uit verschillende soorten • Een andere bevragingsmethode. In de voorgaande jaren gegevens. Om een zo compleet en betrouwbaar mogelijk werden mensen telefonisch of persoonlijk geënquêteerd. beeld te krijgen, worden subjectieve en objectieve gege - Bij de nieuwe methode worden mensen eerst via internet vens gecombineerd. Op deze manier wordt voorkomen dat of schrifelijk geënquêteerd. Niet-respondenten worden een wijk waar de aangiftebereidheid erg laag is als veilig vervolgens telefonisch benaderd. In het laatste stadium bestempeld wordt door het lage aantal aangiften. Bij de worden mensen aan huis bezocht. Deze nieuwe methode objectieve gegevens wordt gebruik gemaakt van registratie - verhoogt de kans op een goede afspiegeling van de systemen. Hierbij moet gedacht worden aan de registraties bevolking én op respons. De afgelopen jaren hebben van de politie met betrekking tot meldingen en aangiften, namelijk steeds minder mensen een vaste telefoon- de brandenregistratie van de brandweer en de registraties aansluiting met een terugvindbaar telefoonnummer. op het gebied van schoon en heel van Gemeentewerken • Een andere bevragingsperiode. Door het inzetten van en de Roteb. de verschillende technieken na elkaar is de onderzoeks -

2 De subjectieve gegevens zijn afkomstig uit de bevolkings - Leeswijzer enquêtes. De vragen gaan over de eigen veiligheids- Voor een uitgebreide toelichting op de samenstelling beleving. Ook wordt gevraagd of men het afgelopen jaar van de Veiligheidsindex en de gevolgde methode wordt slachtoffer is geweest. Omdat het van belang is de mening verwezen naar de site van de gemeente Rotterdam van alle Rotterdammers − zowel autochtonen als alloch- (www.rotterdamveilig.nl). Deze verantwoording is ook tonen − mee te nemen in het onderzoek worden de apart op te vragen bij het Kenniscentrum van de Directie enquêtes afgenomen onder autochtonen en de vier Veiligheid. grootste minderheidsgroepen in Rotterdam: Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen/Arubanen. In hoofdstuk 2 worden de belangrijkste stedelijke uitkom - Op deze manier is het onderzoek representatief voor sten beschreven en wordt een algemeen beeld geschetst de totale Rotterdamse bevolking. van de veiligheidssituatie in de stad. In totaal zijn ruim 13.000 Rotterdammers ondervraagd. Per wijk zijn er dat ongeveer 175, voldoende voor een In hoofdstuk 3 wordt in 13 paragrafen nader ingegaan op representatief beeld. De ene wijk is echter groter dan de de ontwikkelingen in respectievelijk de 13 deelgemeenten. 1 andere. Om betrouwbare uitspraken voor deelgemeenten Daarnaast wordt een globaal beeld gegeven van de veilig - en de stad te kunnen doen, zijn daarom weegfactoren heidsontwikkeling op Rotterdam Zuid. Per deelgemeente berekend die corrigeren voor het feitelijke inwoneraantal. wordt een algemeen beeld gegeven. Dat bestaat uit een Op deze manier tellen wijken met relatief weinig inwoners vergelijking van (de ontwikkeling van de) index in de (zoals , en Zuidplein) minder zwaar deelgemeente met het Rotterdamse beeld. Voorts wordt mee dan wijken met relatief veel inwoners (zoals een toelichting gegeven op de (ontwikkeling van de) , Hoogvliet Zuid en Groot IJsselmonde). verschillende veiligheidselementen. Tot slot volgt per deelgemeente een overzicht van alle wijken. Naast deze subjectieve en objectieve gegevens, wordt ook gebruik gemaakt van contextgegevens van het In hoofdstuk 4 wordt nader ingegaan op een aantal stede - Rotterdamse Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS). lijke en deelgemeentelijke maatregelen uit de Rotterdamse Deze gaan onder andere over de economische waarde veiligheidsaanpak. van woningen, het percentage allochtonen woonachtig in een wijk, het percentage huurwoningen en het totaal aantal De bijlage bevat een totaaloverzicht van de scores van alle inwoners. 63 wijken.

1) In feite heeft Rotterdam 11 deelgemeenten, een Wijkraad Pernis en een Centrumraad. Voor de leesbaarheid wordt in deze rapportage gesproken over 13 deelgemeenten.

3 2. Rotterdam

De score op de Veiligheidsindex is voor Rotterdam voor De wijken die significant hoger scoren zijn: Carnisse het eerst licht gedaald van een 7,3 in 2007 naar een 7,2 in (van bedreigd naar aandacht), , Oosterflank en 2008. Hiermee valt de gemeente Rotterdam voor het derde Zevenkamp (van aandacht naar veilig), , jaar in de categorie veilig. , Oud IJsselmonde, , en De score op de Ve iligheidsindex voor deelgemeenten (veilig). , - en Hoogvliet is gedaald. In is de score gestegen. In de overige deel - In het Collegeprogramma 2006-2010 is vastgesteld dat gemeenten is de indexscore ongeveer stabiel geble ven. de wijken die bij de index van 2005 in de categorie onveilig of probleem zaten, de komende jaren intensief gevolgd Er bevindt zich één wijk in de categorie onveilig, drie wijken worden. Het gaat daarbij om 10 wijken: Oude Westen, scoren probleem, 14 wijken scoren bedreigd en tien wijken /Nieuwe Werk/, Bloemhof, /C.S. scoren aandacht. De overige wijken bevinden zich in de Kwartier, Tarwewijk, Oud , Spangen, Zuidplein, categorie veilig. Van de 63 wijken in Rotterdam scoren er en Nieuw Crooswijk. Inmiddels bevinden zich 10 significant hoger dan in 2007, 18 wijken scoren signifi - 8 van deze 10 wijken niet meer in de categorie onveilig of cant lager. In de overige wijken blijft de indexscore min of probleem. Oude Westen en Tarwewijk zijn nog respectieve - meer stabiel. lijk onveilig en probleem. Daarnaast zijn er twee probleem - De wijken die significant lager scoren zijn: Oude Westen wijken bij gekomen: Hillesluis en Nieuwe Westen. (van probleem naar onveilig), Nieuwe Westen (van aan - dacht naar probleem), Oud Charlois, Delfshaven, Feijen - Op elementniveau (zie figuur hieronder) is er een verbete - oord, Oud Crooswijk en (van aandacht naar ring zichtbaar op het element verkeer (veilig). Overlast bedreigd), (bedreigd), Zuidwijk, Tussendij - (aandacht) en schoon en heel (veilig) laten daarentegen ken, Spangen, Kralingen West en Groot IJsselmonde (aan - een verslechtering zien ten opzichte van 2007. De elemen - dacht), Oud/Nieuw Mathenesse/, , ten die ongeveer hetzelfde zijn gebleven zijn drugsoverlast , en Hoogvliet Zuid (veilig). (aandacht), diefstal, geweld, inbraak en vandalisme (veilig).

Categorie-indeling naar element voor Rotterdam, 2005-2008

4 2008

©2009, Directie Veiligheid 5 3. Deelgemeenten en wijken

In dit hoofdstuk wordt de veiligheidssituatie van de 13 deel - vergelijking van (de ontwikkeling van de) index in de deel - gemeenten en hun wijken beschreven. Daarnaast wordt als gemeente met het Rotterdamse beeld en een toelichting op laatste paragraaf een globaal beeld gegeven van de veilig - de (ontwikkeling van de) verschillende veiligheidselemen - heidsontwikkeling op Rotterdam Zuid. Per deelgemeente ten. Tot slot volgt per deelgemeente een beschrijving van wordt een algemeen beeld gegeven. Dat bestaat uit een de ontwikkeling in alle wijken. Charlois

In de deelgemeente Charlois is de indexscore het afgelopen jaar licht gedaald van een 5,9 naar een 5,8 . De deelgemeente valt hiermee nog steeds in de categorie bedreigd. Binnen de deelgemeente zijn grote verschillen te zien tussen de wijken. Zo scoren Wielewaal en Heijplaat erg hoog op de index, maar scoren de wijken Tarwewijk en Zuidplein juist laag. In onder - staande figuur is weergegeven hoe de deelgemeente scoort op de afzonderlijke elementen. Verbeteringen zijn zichtbaar bij de elementen diefstal, vandalisme en verkeer. Daarentegen verslechteren de elementen drugsoverlast, overlast en schoon en heel. De overige elementen (geweld en inbraak) blijven ongeveer stabiel ten opzichte van de voorgaande meting.

Ontwikkeling van elementscores deelgemeente Charlois, 2005-2008

6 De Tarwewijk scoort evenals vorig jaar een 4,6 op de het element overlast nagenoeg constant blijft, verandert het index, waardoor de wijk in de categorie probleem blijft. Op element wel van categorie van probleem naar bedreigd. elementniveau is een wisselend beeld te zien. De elemen - ten diefstal (aandacht), inbraak (van aandacht naar veilig), De wijk Oud Charlois scoort een 5,9 op de Veiligheidsin - vandalisme (van probleem naar aandacht) en verkeer dex en verslechtert daarmee van de categorie aandacht (veilig) verbeteren. De elementen drugsoverlast (onveilig), naar bedreigd. Deze verslechtering wordt veroorzaakt door overlast (onveilig) en schoon en heel (veilig) verslechteren de elementen geweld (bedreigd), overlast (van bedreigd daarentegen. Het element geweld blijft ongeveer constant naar probleem) en schoon en heel (veilig). De elementen in de categorie bedreigd. vandalisme (veilig) en verkeer (veilig) verbeteren daarente - gen. De elementen diefstal (aandacht), drugsoverlast Het Zuidplein scoort een 5,1 op de index. Ten opzichte (probleem) en inbraak (veilig) blijven ongeveer constant. van de voorgaande meting is dat een verbetering. De wijk valt nu in de categorie bedreigd. De verbetering wordt ver - Carnisse verbetert naar een 6,2 en komt nu in de catego - oorzaakt door een verbetering van de elementen diefstal rie aandacht. Deze verbetering wordt veroorzaakt door de (van probleem naar bedreigd), drugsoverlast (onveilig), elementen diefstal (van aandacht naar veilig), drugsover - geweld (van onveilig naar probleem), overlast (onveilig) en last (van bedreigd naar aandacht), geweld (van bedreigd verkeer (van onveilig naar bedreigd). Het element schoon naar veilig), inbraak (van aandacht naar veilig), vandalisme en heel laat binnen de categorie veilig een verslechtering (van bedreigd naar veilig) en verkeer (van aandacht naar zien. De elementen inbraak en vandalisme blijven on- veilig). De overige twee elementen overlast (van bedreigd geveer constant in de categorie veilig. naar probleem) en schoon en heel (veilig) verslechteren.

Pendrecht scoort een 5,5 op de index en is ten opzichte van Zuidwijk scoort een 6,2 op de index en is hiermee gedaald vorig jaar licht gestegen. De wijk valt nog steeds in de cate - ten opzichte van vorig jaar. De wijk valt nog wel steeds in de gorie bedreigd. Verbeteringen zijn zichtbaar bij de elemen - categorie aandacht. De verslechtering wordt zichtbaar in de ten diefstal (van aandacht naar veilig) en vandalisme (van elementen geweld (van bedreigd naar probleem) en inbraak bedreigd naar aandacht). Verder verslechtert het element (van aandacht naar bedreigd). Het element verkeer verbe - schoon en heel binnen de categorie veilig. Drugsoverlast tert binnen de categorie veilig. De elementen diefstal (aandacht), geweld (bedreigd), inbraak (onveilig) en ver - (veilig), drugsoverlast (veilig), vandalisme (veilig), overlast keer (veilig) blijven ongeveer constant. Ondanks het feit dat (bedreigd) en schoon en heel (veilig) blijven ongeveer gelijk.

Ontwikkeling van indexscores van de wijken in de deelgemeente Charlois, 2005-2008

7 De wijk Heijplaat daalt binnen de categorie veilig naar een De wijk Wielewaal scoort een 9,9 en is binnen de 9,1 . Op elementniveau is te zien dat geweld, vandalisme en categorie veilig licht gedaald ten opzichte van vorig jaar. overlast zijn gestegen; drugsoverlast is daarentegen De elementen drugsoverlast en geweld laten een verslech - gedaald. Alle elementen blijven in de categorie veilig. tering zien, terwijl het element overlast is gestegen. Alle elementen bevinden zich nog steeds in de categorie veilig.

Bien Hofman, bewoner van Pendrecht “Er gebeuren veel mooie en positieve dingen”

Bien Hofman woont zo’n 30 jaar in Pendrecht en is een bekende persoon in de wijk. “Naast mijn werk als administratief medewerkster van Charlois’ Welzijn doe ik veel vrijwilligerswerk bij de bewonersorganisatie.” Bien houdt van haar wijk. Leuk is de enorme diversiteit aan mensen, niet zo zeer wat de achtergrond betreft, want daar is ze niet mee bezig. “Juist al die verschillende karakters, hobby’s en kwaliteiten van de mensen.” Minder leuk aan de wijk vindt ze de opbouw. “Het is te gestructureerd, allemaal rechte lijnen met blokkendo - zen. Dat heeft ook geen goed effect op de mensen. Maar nu, met de sloop en nieuwbouw, wordt het wel steeds beter.” Negatieve, vaak achterhaalde, berichten over de wijk storen haar enorm. “Er gebeuren genoeg mooie en positieve dingen, maar goed nieuws is niet interessant voor de media.” Bien doet als vrijwilliger allerlei ‘leuke projecten’, zoals ze dat zelf noemt. Soms door haar bedacht en ook deels uitgevoerd. Bijvoorbeeld met SoZaWe het Kangaroo-project waarbij mensen zonder betaald werk kunnen ‘meeliften en ver komen’. Het helpt mensen op weg én draagt bij aan sociale samenhang. “Zo doen we dat in Pendrecht. Niet uitgaan van problemen, maar van kwaliteiten en kansen”. Met als resultaat een theater, universiteit en mobiel museum annex rollatorwerkplaats. Bien: “In het Pendrecht Theater van Cees Bavius en Pieta Bot treden ‘acteurs’ uit de wijk op, van jong tot oud. En op de Pendrecht Universiteit volgen professionals colleges over onderwerpen die spelen in de wijk. Ze krijgen les van de échte deskundigen, de bewoners.”

8 Dick Lockhorst, voorzitter en portefeuillehouder Veiligheid van de deelgemeente Charlois

“Nog genoeg te doen in 2009”

Dick Lockhorst is sinds 1994 voorzitter van de deelge - krijgt al jarenlang veel aandacht in Charlois. En met meente Charlois en verantwoordelijk voor de portefeuille succes, want Winkelcentrum Zuidplein behaalde wederom veiligheid. “Ook in mijn begintijd waren we volop met veilig - drie sterren van het Keurmerk Veilig Ondernemen. heid bezig. Het eerste project preventief fouilleren vond plaats in de Tarwewijk. Toen viel iedereen over ons heen! Er zijn veel ontwikkelingen die goed zijn voor de wijken. Sindsdien zijn in deze deelgemeente veel methodieken en Met dank aan, onder meer, het Pact op Zuid en de Voge - middelen als pilot uitgevoerd, zoals recent Selecta DNA. Dit laargelden. Toch geeft Lockhorst aan dat er ook in 2009 synthetische DNA is vorig jaar op grote schaal in twee wij - genoeg te doen blijft: “Interventieteams hebben in 2008 ken, bij scholen en sportkantines ingezet om waardevolle zo’n 1.400 woningen bezocht. Waar sprake was van over - spullen mee te markeren.” last, is die in zeer veel gevallen teruggebracht tot nul, Als het gaat om veiligheid en leefbaarheid, wil Lockhorst mede dankzij het lokaal zorgnetwerk. Maar helaas blijft het ver gaan. “In 2008 hebben we het cameratoezicht fors dweilen met de kraan open. We hebben veel overlast door uitgebreid. We hebben nu camera’s van metrostation ‘illegaal verblijf zonder bestaansmogelijkheden’. Waar we Maashaven, via de Dordtselaan en diverse zijstraten tot met de Rotterdamwet een deel van de problemen konden en met metrostation Zuidplein. Het aantal geregistreerde buitensluiten, zijn de deuren vanwege Europese wetgeving incidenten is hierdoor gehalveerd!” Veilig Ondernemen weer wagenwijd opengezet.”

9 Delfshaven

In de deelgemeente Delfshaven is de indexscore het afge - en Schiemond hoog scoren en in de categorie veilig vallen. lopen jaar gedaald van een 6,5 naar een 5,9 . De deelge - In onderstaande figuur is weergegeven hoe de deelge - meente valt hiermee in de categorie bedreigd. Binnen de meente scoort op de afzonderlijke elementen. Op geen deelgemeente zijn grote verschillen te zien tussen de wij - enkel element is een verbetering zichtbaar. Alle elementen ken. De wijken Het Nieuwe Westen en scoren verslechteren, waarbij drugsoverlast, geweld, overlast en laag, terwijl de wijken Oud/Nieuw Mathenesse/Witte Dorp schoon en heel van categorie verslechteren.

Ontwikkeling van elementscores deelgemeente Delfshaven, 2005-2008

10 Het Nieuwe Westen daalt van de categorie aandacht naar De wijk Tussendijken is gedaald naar een 6,2 en bevindt probleem en scoort nu een 4,8 op de index. Het element zich nog steeds in de categorie aandacht. De elementen schoon en heel blijft ongeveer constant in de categorie diefstal, vandalisme en verkeer verslechteren binnen de bedreigd. De overige elementen verslechteren allemaal. De categorie veilig. De elementen geweld, overlast en schoon elementen diefstal, inbraak en vandalisme dalen van veilig en heel dalen van veilig naar aandacht. De elementen naar aandacht; drugsoverlast van probleem naar onveilig; drugsoverlast (van bedreigd naar aandacht) en inbraak geweld en verkeer van veilig naar bedreigd en overlast van (veilig) verbeteren. aandacht naar bedreigd. De wijk Spangen daalt op de Veiligheidsindex naar een De wijk Middelland daalt licht op de index en komt nu op 6,3 en bevindt zich nog steeds in de categorie aandacht. een 5,2 . De elementen diefstal (van probleem naar be - Op de elementen diefstal (van veilig naar aandacht), in - dreigd) en vandalisme (van aandacht naar veilig) laten een braak (veilig), vandalisme (veilig), schoon en heel (veilig) verbetering zien. De elementen geweld (van aandacht naar en overlast (van aandacht naar bedreigd) is een verslechte - bedreigd), overlast (van probleem naar onveilig) en schoon ring zichtbaar. De elementen drugsoverlast (van aandacht en heel (van aandacht naar bedreigd) verslechteren. De naar veilig) en geweld (veilig) daarentegen verbeteren. elementen drugsoverlast (onveilig), inbraak (veilig) en Het element verkeer blijft constant in de categorie veilig. verkeer (aandacht) blijven ongeveer gelijk. De wijk Bospolder daalt licht op de index en komt nu uit op De wijk Delfshaven is gedaald op de index en scoort nu een 6,4 . Hiermee blijft de wijk in de categorie aandacht. Bij een 5,6 . De wijk zakt hiermee naar de categorie bedreigd. de wijk Bospolder is een stijging binnen de categorie veilig Op elementniveau is een verslechtering te zien bij diefstal te zien op de elementen diefstal, inbraak en vandalisme. (veilig), inbraak (veilig) en verkeer (veilig). De elementen De elementen drugsoverlast (bedreigd) en schoon en heel drugsoverlast en schoon en heel dalen van aandacht naar (van veilig naar aandacht) dalen. Het element geweld laat bedreigd en overlast daalt van bedreigd naar probleem. een lichte verslechtering zien, maar daalt daardoor wel van Het element geweld (van bedreigd naar aandacht) laat een aandacht naar bedreigd. De overige elementen overlast verbetering zien. Vandalisme blijft ongeveer constant in de (aandacht) en verkeer (veilig) blijven ongeveer stabiel. categorie veilig.

Ontwikkeling van indexscores van de wijken in de deelgemeente Delfshaven, 2005-2008

11 De samengestelde wijk Oud Mathenesse/Nieuw Mathe - De wijk Schiemond stijgt naar een 8,0 op de Veiligheids- nesse/Witte Dorp is gedaald naar een 7,4 , maar zit nog index en blijft daarmee in de categorie veilig. Op element- steeds in de categorie veilig. De elementen diefstal, in - niveau is een stijging zichtbaar op de elementen braak, vandalisme, overlast, schoon en heel en verkeer drugsoverlast en vandalisme. De elementen geweld en laten een verslechtering zien, maar blijven allemaal in de inbraak dalen. De overige elementen diefstal, overlast, categorie veilig. De elementen drugsoverlast en geweld schoon en heel en verkeer blijven ongeveer stabiel. stijgen binnen de categorie veilig. Ondanks de stijgingen en dalingen op de verschillende elementen zitten ze allemaal nog in de categorie veilig.

Ben van den Berg, eigenaar fietsenzaak Vierambachtsstraat “Het gaat gelukkig weer beter”

Sinds 1930 is de onderneming C. van den Berg en Zn. gevestigd in het Nieuwe Westen in Delfshaven. De zaak aan de Vierambachtsstraat heeft dus al heel wat stormen overleefd. De kleinzoon van de oprichter, Ben van den Berg, staat nu aan het roer. De voorzitter van de winkeliersvereniging is geboren en getogen in Delfshaven. “Ik ben nog lid geweest van de deelgemeenteraad. Ik help mijn collega-winkeliers ook wegwijs te worden in allerlei regelingen. Mijn vader heeft de eerste gastarbeiders zien komen. Zelf heb ik de ellende van drugsoverlast en verpaupering hier meegemaakt. Eind jaren ’90 was mijn omzet zelfs gehalveerd omdat mijn klanten verhuisden. Omdat we een regiofunctie hebben en we een speciaalzaak zijn, konden we over - leven. Nu gaat het gelukkig weer beter, mede dankzij nieuwe klanten uit bijvoorbeeld Spangen. En ook de nieuwe generatie allochtonen stapt steeds vaker op de fiets”. Van den Berg is optimistisch over ‘zijn’ winkel - straat en de vernieuwing van Delfshaven, zoals het opgeknapte Mathenesserplein. “Ik merk dat het imago beter wordt. Ook de komst van een aantal grotere winkels trekt steeds meer klanten. De ondernemers hier stimuleer ik om wat van hun zaak te maken, zoals een mooie etalage. Een mooi voorbeeld van goed onder - nemerschap is de Marokkaanse eigenaar van de viswinkel hier die de Haringprijs heeft gewonnen. Je moet je onderscheiden met een zaak die er goed uitziet. Nu hebben we soms nog te veel dezelfde winkels op een rijtje”. Van den Berg, die nu in de Hoeksche Waard woont, denkt er zelfs aan weer in Delfshaven te gaan wonen: “Het gaat hier steeds beter. Wel moeten we blijven investeren in leefbaarheid en veiligheid, anders keert de ellende en overlast zo weer terug”.

12 Carlos Gonçalves, voorzitter deelgemeente Delfshaven

“We blijven de aanpak doorzetten”

De deelgemeente Delfshaven boekt goede resultaten op dan 23 jaar. Gonçalves: “DOSA en Groepsaanpak geven veiligheid. Carlos Gonçalves geeft aan dat dit te danken resultaat, maar we krijgen nog niet alle groepen in het is aan de intensieve inzet van alle partners: “Politie, gareel. Er zijn bijzondere successen, zoals de vroegere corporaties en bewoners hebben ons geholpen om de leider van een zeer overlastgevende groep. straten terug te veroveren op drugscriminaliteit en -overlast. Hij ging terug naar school en is nu jongerenwerker!” Maar een stedelijk gebied als Delfshaven blijft kwetsbaar. Naast jeugd is huiselijk geweld een prioriteit. “Daar moeten De drugsgerelateerde problematiek is niet meer dominant we slimmer in worden. We experimenteren met teams die in beeld, maar is nog wel degelijk aanwezig. En veel an - getraind zijn om ‘achter de voordeur’ signalen op te vangen dere problemen - met jeugd, prostitutie en geweld - houden en de hulpverlening daar goed op te organiseren.” verband met drugs. We blijven de aanpak dan ook Gonçalves heeft grote zorgen om het aantal politieagenten: doorzetten.” “Mede dankzij voldoende politiecapaciteit hebben we hier Vorig jaar had ook Delfshaven veel last van roofovervallen. problemen op kunnen lossen. Om terugval te voorkomen, “Met OBR en stadsmarinier hebben we extra maatregelen blijft structurele inzet op veiligheid nodig!” genomen en de deelraad maakte € 100.000,- vrij. Zo konden we detaillisten helpen. Nu is het in de risicovolle maanden gelukkig rustig gebleven.” Delfshaven pleegt veel inzet op jeugd; niet vreemd in een deelgemeente waar een derde van de bevolking jonger is

13 Feijenoord

In de deelgemeente Feijenoord is de indexscore het In onderstaande figuur is weergegeven hoe de deel- afgelopen jaar gelijk gebleven op een 6,2 . De deelge - gemeente scoort op de afzonderlijke elementen. Op de meente valt hiermee in de categorie aandacht. Binnen elementen diefstal, geweld, inbraak en verkeer is een de deelgemeente zijn grote verschillen te zien tussen de verbetering zichtbaar. Een verslechtering is te zien op de wijken. In de deelgemeente valt één wijk in de categorie elementen drugsoverlast, vandalisme, overlast en schoon probleem, drie in de categorie bedreigd en vier in veilig. en heel.

Ontwikkeling van elementscores deelgemeente Feijenoord, 2005-2008

14 De wijk Hillesluis bevindt zich evenals vorig jaar in de De wijk Feijenoord daalt naar een 5,7 en komt daarmee categorie probleem en is gedaald op de index naar een in de categorie bedreigd. De elementen inbraak (van 4,6 . De elementen drugsoverlast (onveilig), geweld (van probleem naar aandacht) en vandalisme (aandacht) laten probleem naar bedreigd), inbraak (veilig) en verkeer (van een verbetering zien. Drugsoverlast (van veilig naar aan - aandacht naar veilig) stijgen. De elementen vandalisme dacht), overlast (aandacht) en schoon en heel (van aan - (van bedreigd naar probleem), overlast (van probleem naar dacht naar bedreigd) verslechteren. Daarnaast blijven de onveilig) en schoon en heel (van veilig naar bedreigd) laten elementen diefstal, geweld en verkeer ongeveer gelijk in daarentegen een verslechtering zien. Ondanks het feit dat de categorie veilig. het element diefstal nagenoeg constant blijft, verandert het element wel van categorie van veilig naar aandacht. scoort evenals vorig jaar een 7,1 en blijft in de categorie veilig. De elementen inbraak en vandalisme De wijk Bloemhof stijgt binnen de categorie bedreigd naar laten een verbetering zien, maar blijven in de categorie een 5,3 . De elementen diefstal en geweld (van bedreigd veilig. Drugsoverlast (veilig) en overlast (van aandacht naar naar aandacht), vandalisme (aandacht) en verkeer (veilig) bedreigd) zijn elementen die verslechteren. De meeste laten een verbetering zien. Op de elementen drugsoverlast elementen blijven echter nagenoeg constant: diefstal, (onveilig), inbraak (veilig), schoon en heel (veilig) en over - schoon en heel en verkeer (veilig) en geweld (aandacht). last (probleem) is juist een verslechtering zichtbaar. De wijk Vreewijk laat een stijging op de Veiligheidsindex De laat op de Veiligheidsindex een daling zien naar een 7,6 en komt daarmee in de categorie veilig. zien en komt nu uit op een 5,5 en valt nog steeds in de De elementen diefstal en geweld (van aandacht naar categorie bedreigd. Een daling is te zien op de elementen veilig), inbraak (van probleem naar veilig) en verkeer drugsoverlast (van bedreigd naar probleem), vandalisme (veilig) laten een verbetering zien. De elementen drugs - (van veilig naar bedreigd), overlast (van aandacht naar overlast (veilig), overlast (van aandacht naar bedreigd) en probleem) en schoon en heel (veilig). De elementen dief - schoon en heel (veilig) verslechteren. Vandalisme blijft stal (van aandacht naar veilig), geweld (van bedreigd naar nagenoeg constant in de categorie veilig. aandacht) en inbraak (van aandacht naar veilig) laten een verbetering zien. Het element verkeer blijft ongeveer gelijk in de categorie veilig.

Ontwikkeling van indexscores van de wijken in de deelgemeente Feijenoord, 2005-2008

15 De wijk Entrepot daalt naar een 7,7 en blijft De wijk Noordereiland daalt naar een 8,3 en blijft in de daarmee in de categorie veilig. De elementen inbraak en categorie veilig. Het element vandalisme stijgt. De elemen - verkeer verbeteren, maar blijven in de categorie veilig. De ten diefstal, drugsoverlast, geweld, overlast en schoon en elementen diefstal vandalisme en schoon en heel (veilig) heel laten een verslechtering zien. De elementen inbraak en overlast (van veilig naar aandacht) verslechteren. en verkeer blijven nagenoeg constant. Ondanks de Drugsoverlast en geweld blijven nagenoeg constant in de stijgingen en dalingen blijven alle elementen in de categorie veilig. categorie veilig.

Nelis Oosterwijk, bewoner van de wijk Feijenoord “We houden de boel een beetje in de gaten”

Sommigen kennen hem nog als lid van de gemeenteraad of als portefeuillehouder Welzijn van de deel- gemeente. Nu is Nelis Oosterwijk bewoner van de wijk Feijenoord en sinds 2002 weer fulltime beeldend kunstenaar. Hij schildert, tekent en maakt fotocollages, onder andere het enorme werk van twee bij tien meter in de hal van het deelgemeentekantoor. “En ik ben natuurlijk ook opa”, vult Oosterwijk aan, die graag tijd doorbrengt met zijn kleinkinderen. Hij is geboren in Hillesluis en woont alweer 14 jaar in Stampioenbuurt. “Dit is een rustig, groen straatje. De sociale controle is hoog, we houden de boel een beetje in de gaten en we houden het als straatbewoners zelf netjes.”

De wijk Feijenoord is eigenlijk behoorlijk rustig. Bewoners leven naast elkaar, zonder al te veel problemen. “De grootste herrie van de afgelopen jaren was bij de aankondiging van de tijdelijke voorziening voor dames van de Keileweg”, zo vertelt Oosterwijk. “Dat was heel erg. Iedereen was tegen. In het protest stonden bewo - ners van alle kleuren zij aan zij. Ik heb me als bewoner toen uitgesproken dat we ook in deze wijk onze nek eens uit moesten steken voor de opvang van mensen die dat hard nodig hebben. Net zoals dat al eerder gebeurd was in Bloemhof voor de opvang van dak- en thuislozen en in Vreewijk voor de asielzoekers. Dat werd me toen niet in dank afgenomen. Maar de voorziening is er gekomen en je hoort er nooit meer iets over. Dat had ik toen ook al voorspeld.”

16 Dagmar Oudshoorn, voorzitter deelgemeente Feijenoord

“Met elkaar veiligheid en leefbaarheid verbeteren”

“De veiligheidssituatie in de deelgemeente Feijenoord is De voorzitter van de deelgemeente Feijenoord is trots op heel verschillend per wijk.” Dagmar Oudshoorn licht toe: het jongerenbeleid. Er zijn, met veel partners, op het “In sommige wijken gaat het echt om ‘schoon en heel’, om gebied van jeugd prima resultaten geboekt. Dankzij DOSA verlichting en hondenpoep. In andere zijn forse problemen en de jeugdconsul is er een gerichte aanpak, waarbij ook met drugs en met jongeren.” gezinscoaches ingezet kunnen worden.

2008 was het jaar van de coalities voor veiligheid, met Volop tevredenheid, dus? Oudshoorn: “Nee, er is nog corporaties, stadsmarinier, politie en andere partners. veel te doen. Ik zoek nog naar een geschikte aanpak voor “Of het nu ging om Veilig Ondernemen, om de overlast jongeren vanaf 17 jaar die niet op school zitten en geen rond het Afrikaanderplein en de Riebeekflat, of om de werk hebben. En ik maak me zorgen om Feijenoord; die Oleanderbuurt in Bloemhof. Met elkaar kunnen we de wijk valt net buiten allerlei regelingen en plannen, maar veiligheid en leefbaarheid verbeteren en problemen oplos - heeft ook aandacht nodig. Echt, je moet als het om sen.” Bij Nieuw Zuid en Ibn Ghaldoun zijn, in het kader van veiligheid gaat continu scherp blijven.” Veilig Op School, toezichthouders aangesteld. Nu is het rustig in de omgeving van de scholen én op tram 2. “Er is trouwens een convenant met alle scholen voor voortgezet onderwijs in de deelgemeente om de leefbaarheid op en rond de scholen te verbeteren.”

17 -

In de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek is de staande figuur is weergegeven hoe de deelgemeente indexscore het afgelopen jaar gelijk gebleven op een 10,0 . scoort op de afzonderlijke elementen. Een verslechtering is De deelgemeente valt hiermee in de categorie veilig. Alle zichtbaar op de elementen inbraak en overlast. afzonderlijke wijken zitten in de categorie veilig. In onder -

Ontwikkeling van elementscores deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek, 2005-2008

18 Schiebroek scoort een 8,7 op de Veiligheidsindex en scoort sinds 2005 een 10,0 op de bevindt zich al sinds 2003 in de categorie veilig. Ten op - Veiligheidsindex en zit uiteraard in de categorie veilig. De zichte van de voorgaande meting is de indexscore gelijk elementen, met uitzondering van inbraak, bevinden zich gebleven. Met uitzondering van het element overlast bevin - allemaal in de categorie veilig. Het element inbraak daalt den alle afzonderlijke elementen zich, evenals vorig jaar, van aandacht naar de categorie bedreigd. in de categorie veilig. Het element overlast daalt naar de categorie aandacht. Het element inbraak daalt binnen de ca - scoort sinds 2004 een 10,0 op de Veiligheids- tegorie veilig; de overige elementen blijven nagenoeg gelijk. index en bevindt zich in de categorie veilig. Binnen de elementen, die allemaal in de categorie veilig vallen, is Hillegersberg Zuid scoort een 10,0 op de Veiligheidsindex nauwelijks een verandering zichtbaar. en bevindt zich al sinds het begin van de index in de cate - gorie veilig. Alle elementen bevinden zich in de categorie veilig. Het element geweld stijgt binnen deze categorie en het element vandalisme daalt.

Hillegersberg Noord scoort net als bij de voorgaande me - ting een 10,0 op de Veiligheidsindex. Ook deze wijk bevindt zich sinds het begin van de index in de categorie veilig. Alle elementen bevinden zich in de categorie veilig. De elementen diefstal, geweld en overlast dalen binnen deze categorie; de elementen drugsoverlast en inbraak stijgen.

Ontwikkeling van indexscores van de wijken in de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek, 2005-2008

19 Kamla Bacha, bewoner van Schiebroek “Kijken wat nodig is in de straat”

Kamla Bacha is een van de bewoners die zich in Schiebroek zuid inzet voor de leefbaarheid. Ze geeft fiets - lessen aan allochtone vrouwen en zit in het bestuur van de bewonersorganisatie. “Ik woon sinds 1981 in deze straat. In het begin was het heel rustig, maar later niet meer. We hadden last van hanglui, herrie en criminaliteit. Door het buurtbeheer kwam de omslag. Bewoners van de straat keken wat ze zelf konden doen, bijvoorbeeld zaken doorgeven die niet klopten. Na een paar jaar kon je merken dat het de goede kant op ging.” Kamla en haar buren doen mee met Opzoomeren en Mensen Maken de Stad. Samen met de bewoners en kinderen zijn straatregels gemaakt waar men elkaar aan kan houden. Ook zijn er voor kinderen drie ‘hulp - punten’ in de straat. Dit zijn oudere dames die vaak thuis zijn. Ze houden een oogje in het zeil en plakken een pleister als dat nodig is. Kamla vertelt: “Je kijkt wat in de straat nodig is: kinderfeestjes, maar ook activi - teiten voor ouderen en een straatveegdag. De kinderen en wat moeders doen goed mee, de vaders helaas nog niet. Maar men kent elkaar wel en groet elkaar.” Toen in Schiebroek Buurtbemiddeling werd opgestart, werd Kamla bemiddelaar voor heel Schiebroek, maar niet de eigen straat. “Dan komt het te dichtbij om onpartijdig te blijven. Bewoners, de corporaties en de politie melden zaken als burenruzies aan. Ongeveer 90% wordt dankzij Buurtbemiddeling opgelost. Meestal doet een goed gesprek wonderen.”

20 Bert Cremers, voorzitter en portefeuillehouder Veiligheid van de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek

“Goede samenwerking tussen veiligheidspartners”

“Zelfs in een veilige deelgemeente is er criminaliteit en het tegengaan en oplossen van inbraken, zowel auto- als onveiligheid”, zo valt Bert Cremers met de deur in huis. woninginbraken. Cremers verzucht: “Als deelgemeente met “Bijvoorbeeld in delen van het komen we rijke bewoners zijn we nu eenmaal een interessant gebied helaas zaken tegen als hennepkweek, onderverhuur en voor inbrekers.” illegale pensions. Maar ons interventieteam zit er bovenop.” Hillegersberg-Schiebroek onttrekt zich niet aan trends in de 2009 staat voor de deelgemeente in het teken van de regio en het district waar het gaat om vandalisme, geweld, jeugd, niet alleen vanwege het jongerenjaar. Overlast- auto-inbraken en diefstal. Problemen rond softdrugs steken bestrijding op straat en in het openbaar vervoer blijft een soms de kop op en ook geweld achter de voordeur komt in punt van aandacht. Vooral in Schiebroek, het Kleiweg- deze deelgemeente - te veel - voor. kwartier en 110-morgen was regelmatig overlast van jonge - De aanpak van vandalisme bleek vorig jaar succesvol, ren. Cremers: “Op het moment gaat dat vrij goed, maar het hoewel vernielingen nog steeds te vaak plaatsvinden. kan snel veranderen. Ons jongerenwerk heeft kwantitatief “Maar veel minder dan enkele jaren geleden. Dat komt door en kwalitatief grote stappen vooruit gemaakt en dat levert de goede samenwerking met partners als politie, Gemeen - zeer positieve resultaten op.” tewerken, onderwijs en horeca. Een ander aandachtspunt is Veilig Ondernemen. Ook wij hebben te maken gehad met enkele overvallen en iedere overval is er één te veel!” Hillegersberg-Schiebroek pleegt daarnaast veel inzet op

21 Hoek van Holland

De score van Hoek van Holland op de index is ten op - zichte van voorgaande meting gelijk gebleven met een 10,0 . De elementscores laten hetzelfde stabiele beeld zien afgezien van drugsoverlast en overlast. Deze elementen laten een daling zien. Alle elementscores vallen in de categorie veilig.

Ontwikkeling van elementscores deelgemeente Hoek van Holland, 2005-2008

22 Ontwikkeling van indexscores van de wijken in de deelgemeente Hoek van Holland, 2005-2008

23 Ron van Reenen, van Ron van Reenen Interieur Hoek van Holland “Je moet er bovenop blijven zitten”

Ron van Reenen heeft het naar zijn zin in Hoek van Holland. Hij woont boven zijn winkel en heeft ook nog een schoenenwinkel verderop in het dorp. “Hier vlakbij zit een coffeeshop, soms staan er wel eens klanten voor het raam te praten. Voor de rest is het hier rustig. Vroeger was er meer overlast van bijvoorbeeld jonge - ren die hier uitgingen. Dat is nu niet meer zo sinds Hotel America is opgeknapt en geen uitgaanscentrum meer is.” Hoek van Holland heeft grootse plannen om fors te gaan groeien. Her en der zijn er al nieuwe wo - ningen opgeleverd. Voor iemand die woningen stoffeert een gunstige ontwikkeling? “Uiteraard zijn we blij met de nieuwbouw. We hebben nu 9.000 inwoners en een beetje groei is welkom. Ook dan blijft het hier een sfeer van ons kent ons. We zijn wat dat betreft toch meer gericht op het Westland dan op Rotterdam”. Toch vindt Van Reenen dat iedereen op moet blijven letten. “Hier in de omgeving wordt er in de kassen af en toe een hennepkwekerij aangetroffen. Het is hier schoon en veilig en we moeten zorgen dat dat zo blijft. Je moet er wel bovenop blijven zitten. Ons imago is nu positief dankzij bijvoorbeeld de evenementen aan het strand en hier op het centrale plein. Dat betekent ook meer bezoekers. Knelpunt is nog wel dat de nieuwe ontsluitings - weg zo snel mogelijk open moet. Nu staan mensen nog te vaak in de file. Dat zal zeker helpen om ons dorp nog meer op de kaart te zetten als badplaats.”

24 Paddy Roomer, voorzitter Deelgemeente Hoek van Holland

“Investeren in kansen”

“Hier zijn ze al in de war van een gestolen fiets”, aldus de “Ach, ook wij hebben wel eens te maken met rondhan - voorzitter van de deelgemeente Hoek van Holland, Paddy gende jongeren en ouderen die zich daaraan storen. En Roomer. ‘Rotterdam Beach’ scoort al jaren een 10 op de de Hoekenezen weten me wel te vinden als er wat is. Mijn Veiligheidsindex. “Het gaat hier om een hele andere bele - naamsbekendheid is 200% en ik doe daarom ook altijd ving van veiligheid dan in de stad. De sociale cohesie is heel lang over boodschappen doen.” De geboren Spange - hier groot. Een Veiligheidsindex is leuk, maar het gaat toch naar heeft een uitgesproken visie op investeren in de sa - vooral om de dagelijkse praktijk. Om een goed beeld te menleving. “Ik vind dat er te veel veiligheidsgeld in ellende krijgen zou je eigenlijk de index moeten relateren aan de gaat zitten. We kunnen van € 10 miljoen er beter 9 investe - veiligheidscijfers van het Westland”, verklaart Roomer het ren in zaken die kansrijk zijn en de rest in ellende. Nu verschil met de ‘grote stad’. De Hoek is steeds meer een gebeurt het vaak andersom. Als deelgemeente denken we familiebadplaats met veel evenementen en 2 miljoen be - in kansen en zorgen we er ook voor dat de dagelijkse leef - zoekers per jaar. De enthousiaste Roomer is trots op zijn omgeving op orde is. Je kunt beter goed gedrag belonen deelgemeente: “De talloze kwalitatief hoogstaande evene - dan maar te blijven investeren in mensen die toch niet menten zorgen ook nog eens voor werkgelegenheid en willen. Die moet je gewoon aanpakken. Het gaat erom extra investeringen. Bovendien is de sfeer het hele seizoen dat je kansen biedt en grenzen stelt”. relaxed. En we zorgen er ook nog eens voor dat het strand schoon blijft”. Niets aan de hand in Hoek van Holland dus?

25 Hoogvliet

De score van deelgemeente Hoogvliet op de index is ge - daald van een 8,7 naar een 8,1 . De deelgemeente valt nog steeds in de categorie veilig. In onderstaande figuur is weergegeven hoe de deelgemeente scoort op de afzonder - lijke elementen. De elementscores laten een dalend beeld zien afgezien van verkeer en schoon en heel. Deze elementen laten een stabiel beeld zien.

Ontwikkeling van elementscores deelgemeente Hoogvliet, 2005-2008

26 Hoogvliet Zuid is gedaald van een 8,9 naar een score van 8,0 op de index. De wijk blijft hiermee in de categorie veilig. Een stabiel beeld is te zien bij de elementen verkeer (veilig) en schoon en heel (veilig). De overige elementen laten een dalend beeld zien. Diefstal, drugsoverlast, geweld en van - dalisme dalen in de categorie veilig; overlast daalt in de ca - tegorie aandacht. Het element inbraak daalt van veilig naar aandacht.

Hoogvliet Noord scoort een 8,2 op de index en is hiermee licht gedaald ten opzichte van de voorgaande meting maar valt nog steeds in de categorie veilig. Een verbetering is zichtbaar bij het element geweld (veilig). Verslechterin - gen zijn zichtbaar bij de elementen diefstal (veilig), drugs - overlast (van veilig naar aandacht), vandalisme (veilig), overlast (van veilig naar aandacht) en schoon en heel (veilig). De elementen inbraak (veilig) en verkeer (veilig) zijn ongeveer gelijk gebleven.

Ontwikkeling van indexscores van de wijken in de deelgemeente Hoogvliet, 2005-2008

27 Wim Middendorp, Middendorp Audio Video Speciaalzaak in Hoogvliet “Klanten van vroeger komen weer terug”

In een klein buurtwinkelcentrum aan de Texasweg in Hoogvliet zit Middendorp Audio Video Speciaalzaak. Je zou het op deze plek niet direct verwachten, maar Wim Middendorp verkoopt er sinds 1982 hoogwaardige apparatuur, waaronder Bang & Olufsen. Daarnaast is hij er voorzitter van de ondernemersvereniging. Wim Middendorp heeft in Hoogvliet al heel wat meegemaakt. “Eind jaren ’80 ging het hier heel slecht. De mensen die bij mij hun apparatuur kochten, waren verhuisd. De omgeving was verpauperd en we hadden veel last van rondhangende figuren. Gelukkig kwamen mijn klanten die verhuisd waren, nog wel naar me toe. Omdat we een regiofunctie hebben, konden we toch het hoofd boven water houden. Maar zo’n wijk in verval kost je toch klanten en dus omzet.” Hoogvliet heeft sinds de jaren 90 een complete metamorfose ondergaan. De grootschalige nieuwbouw trekt nieuwe bewoners en nieuwe winkels. “We merken dat nu heel goed. De klan - ten van vroeger komen hier weer wonen vanuit bijvoorbeeld Spijkenisse. En ook met de ondernemers in het buurtwinkelcentrum hier werken we nauw samen. We waren het eerste winkelcentrum in Rotterdam dat een convenant afsloot met de deelgemeente, politie en gemeentelijke diensten. Het is hier nu schoon en dankzij de nieuwe supermarkt komen er meer klanten. Als het gaat om veiligheid en schoon en heel moet je wel druk op de ketel blijven houden. Het gaat nu goed hier, maar we moeten het niet laten lopen. Anders zijn we zo weer terug bij af en wordt het weer zoals een jaar of 10 geleden.”

28 Kees van Pelt, voorzitter deelgemeente Hoogvliet

“We hebben enorme sprongen gemaakt””

Over de veiligheid in Hoogvliet kan Kees van Pelt alleen winkelend publiek ook overlast veroorzaken.” maar tevreden zijn. “We zijn uit een diep dal gekomen. De voorzitter heeft veel contact met bewoners. Er is onder Wat betreft veiligheid en herstructurering hebben we meer twee keer per jaar, samen met de politie, een bewo - enorme sprongen gemaakt.” Eind jaren tachtig, begin nersavond over de veiligheidscijfers. In 2009 gaat de jaren negentig werd Hoogvliet regelmatig opgeschrikt door deelgemeente intensiever met bewoners in gesprek over schietpartijen. Er was veel drugsgerelateerde overlast. veiligheid. “We willen niet alleen klachten horen, maar “Dat beeld is nu helemaal weg, hoewel er nog wel eens juist genuanceerd over veiligheidproblemen praten en een incident plaatsvindt. Het aantal dealpanden is enorm met elkaar tot oplossingen komen.” teruggebracht. Dealen is niet helemaal uit te roeien, maar gebeurt nu op een andere manier. Scooters als van een Over de geringe tevredenheid met de politie is Van Pelt bezorgdienst leveren op adres af”, vertelt Van Pelt. wel bezorgd. “De politie krijgt van het publiek veel over zich Problemen in Hoogvliet zijn vooral leefbaarheidsklachten. heen, maar opereert en communiceert zelf ook niet altijd Ergernissen als vuil in de buitenruimte, hondenpoep of handig. Ik wil, samen met de politie, graag dat beeld posi - grof vuil dat op straat gegooid wordt bij een verhuizing. tief bijstellen. Door te communiceren, te werken aan de Van Pelt: “Ook is er sprake van ervaren overlast, ver- presentatie maar ook door bewoners te stimuleren mee te oorzaakt door jongeren. Maar… een groep ouderen werken aan veiligheid en daarmee zelf verantwoordelijk - met scootmobielen in een winkelcentrum kan voor het heid te nemen.”

29 IJsselmonde

De score van IJsselmonde op de index is gelijk gebleven mentscores laten een wisselend beeld zien. De elementen op een 7,0. De deelgemeente valt nog steeds in de cate- diefstal, inbraak en verkeer zijn gestegen terwijl de gorie aandacht. Binnen de deelgemeente is een grote uit - elementen vandalisme, overlast en schoon en heel zijn schieter te zien: Oud IJsselmonde met een score van 9,6. gedaald. De elementen drugsoverlast en geweld zijn In onderstaande figuur is weergegeven hoe de deelge - nagenoeg gelijk gebleven. meente scoort op de afzonderlijke elementen. De ele -

Ontwikkeling van elementscores deelgemeente IJsselmonde, 2005-2008

30 is licht gedaald van een 6,5 naar een score drugsoverlast (veilig), inbraak (aandacht) en verkeer (veilig) van 6,3 op de index. De wijk blijft hiermee in de categorie zijn ongeveer gelijk gebleven. aandacht. Op elementniveau is een wisselend beeld te zien. Een stijgend beeld is te zien bij de elementen drugs - is op de index licht gestegen naar een score overlast (van aandacht naar veilig), geweld (van aandacht van 7,0 . De wijk blijft hiermee in de categorie aandacht. De naar veilig), inbraak (van onveilig naar bedreigd) en verkeer elementen diefstal (van aandacht naar veilig), inbraak (vei - (veilig). Een dalend beeld is te zien bij vandalisme (pro - lig) en verkeer (veilig) zijn gestegen. Het element schoon bleem), overlast (van bedreigd naar probleem) en schoon en heel (veilig) is echter gedaald terwijl drugsoverlast (aan - en heel (van veilig naar aandacht). Het element diefstal dacht), geweld (veilig), vandalisme (aandacht) en overlast (aandacht) laat een stabiel beeld zien. (aandacht) stabiel zijn gebleven.

Groot IJsselmonde scoort een 6,6 op de index en is Oud IJsselmonde scoort een 9,6 op de index en is daar - hiermee gedaald ten opzichte van de voorgaande meting mee gestegen ten opzichte van voorgaande meting. De maar valt nog steeds in de categorie aandacht. wijk valt nog steeds in de categorie veilig. Een stijging van Verslechteringen zijn zichtbaar bij de elementen geweld de elementscore is zichtbaar bij diefstal, drugsoverlast, (van aandacht naar bedreigd), vandalisme (van veilig naar inbraak en vandalisme. De elementscores van geweld, aandacht), overlast (van bedreigd naar probleem) en overlast, verkeer en schoon en heel zijn ongeveer gelijk schoon en heel (veilig). De elementen diefstal (veilig), gebleven. Alle elementscores blijven in de categorie veilig.

Ontwikkeling van indexscores van de wijken in de deelgemeente IJsselmonde, 2005-2008

31 Said Aharchaou, TOS-baas/directeur IJsselmonde “TOS betrekt bewoners van alle leeftijden”

Vanuit het pandje aan de Aalsdijk worden de activiteiten van TOS georganiseerd. “We zijn eind augustus 2008 in IJsselmonde gestart, de laatste week van de zomervakantie.” Aan het woord is Said Aharchaou van TOS-IJsselmonde. TOS staat voor Thuis Op Straat. “De deelgemeente vroeg ons voor Heindijk, , en . Heindijk stond te boek als een onveilige buurt. Er waren hier geen activiteiten voor de jeugd, jongeren hingen wat rond en kinderen mochten van hun moeders niet buiten spelen. Dat is nu anders. Zodra de vlag van TOS hangt, het teken dat we met de activiteiten bezig zijn, komen de kinderen naar het plein.” TOS zet zes dagen per week activiteiten in om de sfeer op straat en de sociale cohesie te verbeteren. De doelgroep is de jeugd van 4 tot 20 jaar, maar ook de ouders en omwonenden worden niet vergeten. TOS betrekt bewoners van alle leeftijden bij de woonomgeving en wil de kloof tussen jong en oud overbruggen. “Een mooi voorbeeld was de veegactie na Oud & Nieuw, samen met de Roteb en 22 kinderen.” TOS werkt samen met veel partners zoals de deelgemeente IJsselmonde, bewoners, scholen, buurtagenten, corporatie, voetbalvereniging, kinderopvang, jongerenwerk en welzijnswerk, maar ook Mensen Maken de Stad. “Onder de noemer Kinderen Maken het Plein gaan kinderen, samen met Villa Zebra en TOS, mee- denken over de herinrichting van het binnenterrein.” TOS zorgt voor sport en spel en heeft bovendien speciale activiteiten voor meiden. Vanaf februari 2009 is TOS ook actief in en Groenenhagen-Tuinenhoven.

32 Nurten Karisli, portefeuillehouder Jeugd en Jongeren, Veiligheid, Werk- gelegenheid en Economische Zaken van de deelgemeente IJsselmonde

“Jongeren ook kansen bieden”

De deelgemeente IJsselmonde kent een sterke verjonging Hiermee moet het hinderlijke rondhangen bij de Oude en heeft zo’n 20.000 jeugdige inwoners. Bij haar aantreden Watering tot het verleden behoren. in april 2006 wist Nurten Karisli dat jeugd een zeer belang - “In 2008 werden ook wij overvallen door de vele over- rijk item zou zijn. “De aanpak van jongerenoverlast is mis - vallen”, blikt Nurten terug. “Maar we hebben gezamenlijk schien wel ons grootste vraagstuk.” Nurten benadrukt dat de schouders er onder gezet. Openbare verlichting is de aanpak niet alleen uit repressieve maatregelen bestaat, verbeterd, enge plekken zijn aangepakt en de winkeliers maar juist ook uit preventie, correctie en activering. hebben zich goed georganiseerd. Nu is er bij ons Veilig “In 2006 hadden we vijf criminele jeugdgroepen. Daarvan Ondernemen in álle winkelgebieden.” zijn er inmiddels vier aangepakt door politie en justitie. De Heindijk heeft veel problemen gekend. Dankzij een Maar je moet jongeren ook kansen bieden. Daarom heb - integraal actieprogramma en de inzet van veel partijen is ben we flink geïnvesteerd in de jeugd, met sterke uitbrei - de buurt met sprongen vooruit gegaan. Nurten: “Het is nu ding van het aantal jongerenwerkers en vier nieuwe zaak om dat vast te houden! Om veiligheid en leefbaarheid voorzieningen.” op peil te houden, is gebiedsgericht, integraal werken Voor de problematiek met de ‘hangmannen’ in de Bever - nodig. We hebben onze deelgemeentelijke organisatie daar waard bestaan sinds november 2008 goede afspraken met op ingericht.” alle betrokken partijen. Naast strikte handhaving loopt er een succesvol traject voor werk en scholing.

33 Kralingen-Crooswijk

De score van Kralingen-Crooswijk op de index is gedaald bedreigd vallen. In onderstaande figuur is weergegeven van een 7,4 naar een 6,8 . Hierdoor zakt de deelgemeente hoe de deelgemeente scoort op de afzonderlijke elemen - van de categorie veilig naar aandacht. Binnen de deelge - ten. De elementscores laten een dalend beeld zien behalve meente zijn grote verschillen te zien tussen de wijken. bij inbraak en verkeer. Bij deze twee elementen is een Kralingen Oost/Kralingse Bos scoort erg hoog, terwijl Oud stabiel beeld te zien. Crooswijk, Rubroek en Nieuw Crooswijk in de categorie

Ontwikkeling van elementscores deelgemeente Kralingen-Crooswijk, 2005-2008

34 Oud Crooswijk is gedaald van een 7,0 naar een score van terwijl de elementen vandalisme (veilig), overlast (veilig) en 5,4 op de index. De wijk verschuift hiermee van de catego - verkeer (veilig) stabiel zijn ten opzichte van voorgaande rie aandacht naar bedreigd. Op elementniveau is een da - meting. lend beeld te zien, waarbij het element drugsoverlast (van veilig naar aandacht) een lichte verslechtering laat zien. De Kralingen West is gedaald naar een 6,3 op de index en overige elementen verslechteren duidelijker. Zo gaat het bevindt zich nog steeds in de categorie aandacht. De element diefstal van aandacht naar bedreigd, inbraak van elementen drugsoverlast en geweld (van veilig naar aan - veilig naar aandacht, vandalisme en overlast van veilig dacht), inbraak en vandalisme (veilig) en overlast (van naar bedreigd en schoon en heel van veilig naar probleem. aandacht naar probleem) laten een verslechtering zien. De elementen geweld en verkeer dalen binnen de catego - De enige verbetering op elementniveau is diefstal (van rie veilig. bedreigd naar aandacht). De elementen verkeer (veilig) en schoon en heel (veilig) zijn stabiel gebleven. Rubroek scoort een 5,7 op de index en is hiermee gedaald ten opzichte van de voorgaande meting en zakt naar de Struisenburg scoort een 7,9 op de index en is daarmee categorie bedreigd. Verbeteringen zijn zichtbaar bij de gedaald ten opzichte van voorgaande meting. De wijk valt elementen geweld (veilig) en inbraak (van aandacht naar nog steeds in de categorie veilig. Een stijging van de ele - veilig). Verder verslechteren de elementen vandalisme mentscore is alleen zichtbaar bij verkeer (veilig). Een daling (van veilig naar aandacht), overlast (van bedreigd naar pro - is daarentegen zichtbaar bij de elementen diefstal (van bleem), schoon en heel (van veilig naar onveilig) en verkeer veilig naar aandacht), drugsoverlast (van veilig naar aan - (veilig). Het element drugsoverlast (veilig) is ongeveer het - dacht), inbraak (veilig), vandalisme (veilig), overlast (veilig) zelfde gebleven. Ondanks het feit dat het element diefstal en schoon en heel (van veilig naar aandacht). Het element nagenoeg constant blijft, verandert het element wel van geweld (veilig) is ongeveer hetzelfde gebleven ten opzichte categorie: van aandacht naar bedreigd. van voorgaande meting.

Nieuw Crooswijk is op de index gedaald naar een score De Esch scoort een 8,2 op de index. De wijk valt hiermee van 5,8 . De wijk komt hiermee in de categorie bedreigd. De in de categorie veilig. Verbeteringen zijn zichtbaar bij de elementen drugsoverlast (van aandacht naar veilig) en ge - elementen geweld (veilig), inbraak (veilig) en overlast (van weld (veilig) zijn gestegen. De elementen diefstal (veilig), aandacht naar veilig). Verslechteringen binnen de categorie inbraak (aandacht) en schoon en heel (veilig) zijn gedaald veilig zijn zichtbaar bij de elementen diefstal en

Ontwikkeling van indexscores van de wijken in de deelgemeente Kralingen-Crooswijk, 2005-2008

35 vandalisme. De elementen drugsoverlast, verkeer en schoon wisselend beeld zien. De elementen drugsoverlast (veilig) en heel blijven ongeveer gelijk in de categorie veilig. en inbraak (van aandacht naar veilig) laten een stijging zien. De elementen diefstal (van aandacht naar bedreigd), De samengestelde wijk Kralingen Oost/Kralingse Bos geweld (veilig), overlast (veilig) en schoon en heel (veilig) scoort een 9,9 op de index en is daarmee licht gedaald ten laten daarentegen een daling zien terwijl de elementen opzichte van de voorgaande meting en valt nog steeds in vandalisme (veilig) en verkeer (veilig) een stabiel beeld de categorie veilig. De afzonderlijke elementen laten een laten zien.

Cor Heutink, welzijnsorganisatie Kralingen-Crooswijk “Bewoners staan centraal”

Cor Heutink is staffunctionaris Beleid en Strategie van de nieuwe welzijnsorganisatie in Kralingen-Crooswijk, ontstaan uit de fusie van Cascade en Knooppunt Kralingen. Heutink werkt al vanaf 1993 in Crooswijk en kent de wijk door en door. “Waar het welzijnswerk in mijn beginjaren vooral draaide om de cumulatie van achterstanden, gaan we nu veel meer uit van de kansen. Samen met onze partners - scholen, welzijnswerk, opbouwwerk, politie, deelgemeente, corporaties - kunnen we veel betekenen voor de bewoners. Zij staan centraal.” Zeker voor de jeugd van 4 tot 24 jaar is een enorme kwaliteitsslag gemaakt. “Alle peuterspeelzalen in Crooswijk zijn inmiddels Voorschool”, aldus een trotse Heutink. “En de Brede School biedt kinderen vanaf vier jaar veel nieuwe mogelijkheden voor ontwikkeling. We hebben Thuis Op Straat, speelgoeduitleen en kunnen ouders ondersteuning bieden in de opvoeding. Ook voor jongeren zijn er meer activiteiten en facilitei - ten gekomen. Er zijn meer jongerenwerkers die jongeren helpen met sociale vaardigheden, normen en waar - den, maar ook toeleiden naar scholing en werk. Ook voor het contact tussen jong en oud zetten we ons in, bijvoorbeeld met het samenwerkingsproject OJ - dat staat voor Oud-Jong - en via Mensen Maken de Stad.” Het welzijnswerk helpt mensen om actief burger te worden. Dat kan volgens Heutink niet los gezien worden van veiligheid. “Een veilige wijk is een voorwaarde voor verdere ontwikkeling van de bewoners.” Tot slot roept Heutink alle samenwerkingspartners op om door te gaan: “De inzet die nu mogelijk is, moet gecontinueerd worden. We hebben veel bereikt, dat mogen we niet loslaten.”

36 Gerard Schuiling, voorzitter deelgemeente Kralingen-Crooswijk

“Niet genoegzaam achterover leunen”

“De afgelopen jaren hebben we gezien dat het met de goede resultaten geboekt. Niet alleen repressief, maar ook veiligheid gestaag de goede kant op gaat, maar we leunen door in te zetten op hulpverlening, opleiding en werkgele - echt niet genoegzaam achterover.” Gerard Schuiling vertelt genheid. Dan ontstaan leerwerktrajecten als restaurant dat de deelgemeente de wijkveiligheidsactieprogramma’s Fideel of SDW-Watch Out. Daarnaast zijn er gebieds- samen met bewoners, instellingen en ondernemers opstelt. specifieke zaken die je moet aanpakken, samen met de Schuiling: “We werken systematisch integraal op wijk- partners. We hebben speciale oplossingen per wijk, bijvoor - niveau. Participatie is daarbij cruciaal. Zo houdt de beeld jeugdtoezichthouders op een aantal pleinen waar - deelgemeente voeling met de wijken.” Sommige bewoners- door je op niet gangbare uren toezicht kunt organiseren.” groepen hebben speciale aandacht nodig. Zeker Nieuw Crooswijk krijgt een gebiedsspecifieke behan - Studenten hebben een afwijkende levensstijl en dat gaf deling, met een eigen leefbaarheids- en een sociaal nogal eens problemen, zeker rond festiviteiten. “Sinds programma. enkele jaren hebben we met alle betrokkenen drie keer per “We hebben te maken met de grootste binnenstedelijke jaar studentenoverleg om overlast te voorkomen. Dat werkt herstructurering in Nederland”, legt de voorzitter uit. “Vanaf goed.” de start hebben we daar met de bewoners over gesproken. Sommige hardnekkige problemen hebben invloed op het Dat betekent niet dat iedereen het overal mee eens is. Dat gevoel van veiligheid. Klachten over zwerfvuil komen uit kan ook niet. Maar de wijk is bij alle stappen betrokken.” alle wijken. Een ander voorbeeld is jongerenoverlast. “Op dat vlak hebben we dankzij DOSA en Groepsaanpak

37 Noord

De indexscore van deelgemeente Noord is het afgelopen Noorden juist laag scoort. In onderstaande figuur is weer - jaar licht gedaald van een 7,1 naar een 6,9 . De deelge - gegeven hoe de deelgemeente scoort op de afzonderlijke meente valt hiermee nu in de categorie aandacht. Binnen elementen. De elementen laten in het algemeen een daling de deelgemeente zijn grote verschillen te zien tussen de zien, afgezien van de elementen geweld en schoon en wijken. Blijdorp scoort hoog op de index terwijl het Oude heel. Deze laten een stabiel beeld zien.

Ontwikkeling van elementscores deelgemeente Noord, 2005-2008

38 Het Oude Noorden is gedaald van een 6,0 naar een score schoon en heel (aandacht) zijn gedaald. De elementen van 5,2 op de index. De wijk blijft in de categorie bedreigd. diefstal, geweld en inbraak zijn binnen de categorie veilig Alle onderliggende elementen laten een dalend beeld zien: ongeveer gelijk gebleven ten opzichte van voorgaande diefstal (van aandacht naar bedreigd), drugsoverlast (van periode. bedreigd naar probleem), geweld (van veilig naar be - dreigd), inbraak (van veilig naar aandacht), vandalisme De Provenierswijk is gedaald van een 7,6 naar 7,3 op de (van veilig naar aandacht), overlast (van probleem naar index en bevindt zich nog steeds in de categorie veilig. De onveilig), schoon en heel (aandacht) en verkeer (veilig). enige verbetering op elementniveau is geweld (veilig). De elementen diefstal (van veilig naar aandacht), drugsover - scoort evenals voorgaande meting een 6,0 last (veilig), vandalisme (van veilig naar aandacht), verkeer op de index, maar valt daarmee nu in de categorie aan - (veilig) en schoon en heel (van veilig naar aandacht) zijn dacht. 2 De elementscores laten een wisselend beeld zien. gedaald. De elementen inbraak en overlast zijn binnen de Verbeteringen zijn zichtbaar bij de elementen diefstal (be - categorie veilig echter stabiel gebleven. dreigd), geweld (van aandacht naar veilig) en schoon en heel (van bedreigd naar aandacht). Verder verslechteren Liskwartier scoort een 8,1 op de index en is daarmee de elementen drugsoverlast (van veilig naar bedreigd), gestegen ten opzichte van voorgaande meting. De wijk inbraak (veilig), vandalisme (aandacht) en overlast (van valt nog steeds in de categorie veilig. Een stijging van de aandacht naar bedreigd). De elementscore van verkeer is elementscore is zichtbaar bij diefstal (aandacht), drugs - ongeveer hetzelfde gebleven in de categorie veilig. overlast en geweld (veilig). Ondanks het feit dat het ele - ment schoon en heel nagenoeg constant blijft, verandert is op de index licht gedaald naar een score het element wel van categorie: van aandacht naar veilig. van 7,3 . De wijk valt hiermee nog steeds in de categorie Een daling is daarentegen zichtbaar bij de elementen van - veilig. Het element verkeer is het enige element dat is ge - dalisme (veilig) en verkeer (veilig). De elementen inbraak stegen (veilig). De elementen drugsoverlast (van aandacht en overlast zijn binnen de categorie veilig ongeveer naar bedreigd), vandalisme (veilig), overlast (veilig) en hetzelfde gebleven.

Ontwikkeling van indexscores van de wijken in de deelgemeente Noord, 2005-2008

2) Doordat indexscores op één cijfer achter de komma worden afgerond, kan het voorkomen dat een wijk van categorie verandert, zonder dat de score zichtbaar verandert. De score in 2007 van de Agniesebuurt was een 5,97; in 2008 is dit een 6,04. Daarmee komt de wijk over de grens van de categorie aandacht.

39 Blijdorp scoort met een 9,0 op de index hoger dan de voorgaande meting. De wijk valt hiermee nog steeds in de categorie veilig. Verbeteringen zijn zichtbaar bij de elemen - ten geweld, vandalisme, verkeer en schoon en heel. Verslechteringen zijn zichtbaar bij de elementen diefstal, drugsoverlast, inbraak en overlast. Alle elementscores blijven in de categorie veilig.

Monique Stolk-Jebbink, ondernemer in het Oude Noorden “Graag veel meer politie op straat”

Monique Stolk-Jebbink van drogisterij-parfumerie Pijpers aan de Benthuizerstraat is straathoofd voor Veilig Ondernemen. Dat betekent dat zij aanspreekpunt is voor diensten en voor de ondernemers in de straat. Monique: “Als er bijvoorbeeld een stroomstoring is, word ik geïnformeerd over de oorzaak en hoe lang het nog gaat duren. Ik informeer vervolgens mijn collega-ondernemers.” Er gebeurt best veel op het gebied van Veilig Ondernemen, maar voor haar nog niet genoeg. “De verlichting in onze straat is matig. Vooral ’s winters is het maar donker en voelen bezoekers zich niet prettig. In het Oude Noorden is cameratoezicht, maar helaas niet in onze straat. Dat vinden wij erg jammer, want het werkt preventief. Ook is het spijtig dat het preventief fouilleren gestopt is. Daarvan merkte je echt dat het hielp tegen problemen waar we in deze winkelstraat mee te maken hebben, zoals hangjeugd en dealers.” Zelf heeft Monique de nodige maatregelen genomen. “Ik sta in de winkel met mijn man. Sluiten en openen doen we altijd met z’n tweeën, met de hond erbij. Wij hebben een systeem waarmee we bij een overval direct de politie kunnen waarschuwen, of bij onraad onze buren kunnen alarmeren. Hieraan doen helaas niet alle ondernemers mee, vanwege de kosten. We maken ook gebruik van Politie SMS-Alert. We zijn blij met het politiebureau om de hoek, maar we zouden graag veel meer politie op straat willen zien. En de buurtagent mag ook best eens bij de ondernemers binnenstappen om te vragen hoe het gaat.”

40 Harlow Brammerloo, voorzitter deelgemeente Noord

“Rust op pleinen hersteld”

Harlow Brammerloo, voorzitter van de deelgemeente diensten en de deelgemeente zaken die spelen in de woon - Noord, roemt de succesvolle groepsaanpak: “De rust op omgeving snel en goed oppakken. Ze zijn zichtbaar aanwe - pleinen en andere openbare ruimten is hersteld. Dat is het zig.” Die manier van werken wordt in 2009 voortgezet. resultaat van de prima samenwerking tussen de deelge - meente, politie, jongerenwerk en stadsmarinier. Dat alles Verder gaat de aandacht dit jaar onder meer uit naar het onder het motto ‘grenzen stellen en kansen bieden’. En voorkomen van woninginbraken. Ook gaat de deelge - we gaan hier natuurlijk mee door. Dit is een blijvend meente kritisch kijken naar de openbare verlichting: de speerpunt.” omzetting van geel naar wit licht is nog niet afgerond en In 2008 startte op pleinen en winkelstraten in het Oude op sommige plekken is meer of andere verlichting nodig. Noorden cameratoezicht. “Het heeft zijn waarde al Daarnaast blijft de deelgemeente inzetten op communicatie bewezen. Naast de preventieve werking zijn er dankzij de en participatie, onder meer via buurttafels en straat- camerabeelden vele tientallen aanhoudingen verricht”, dialogen. “We merken dat dit bij bewoners het gevoel van zo licht de voorzitter toe. veiligheid versterkt, ze kunnen direct hun signalen over de Er is in Noord intensieve samenwerking met diverse part - leefbaarheid afgeven maar ook honoreren wat goed gaat.” ners voor de uitvoering van ‘schoon, heel en veilig’, dus met de diensten als Stadstoezicht, Roteb en Gemeente - werken. Brammerloo: “We geven het frontlijnwerken meer ‘smoel’. Bewoners merken in de dagelijkse omgang dat de

41

De indexscore van de deelgemeente Overschie is het af - scoort op de afzonderlijke elementen. Verslechteringen gelopen jaar licht gedaald naar een 8,7 . De deelgemeente zijn zichtbaar bij de elementen vandalisme en verkeer. valt hiermee nog steeds in de categorie veilig. In onder - De overige elementen blijven stabiel ten opzichte van de staande figuur is weergegeven hoe de deelgemeente voorgaande meting.

Ontwikkeling van elementscores deelgemeente Overschie, 2005-2008

42 is licht gestegen van een 8,1 naar een score van 8,2 op de index; de wijk valt nog steeds in de categorie veilig. Op elementniveau is een wisselend beeld te zien. Verbeteringen zijn te zien bij de elementen diefstal en ge - weld. Verslechteringen zijn te zien bij inbraak, overlast en verkeer. Bij de elementen drugsoverlast, vandalisme en schoon en heel is een stabiel beeld te zien. Alle element- scores blijven in de categorie veilig.

De samengestelde wijk Overschie e.o. scoort een 9,2 op de index. Dit is een lichte daling ten opzichte van voor - gaande meting. De wijk valt nog steeds in de categorie veilig. De elementen overlast en schoon en heel zijn gestegen, terwijl de elementen geweld, vandalisme en verkeer zijn gedaald. De elementen diefstal, drugsoverlast en inbraak zijn stabiel gebleven. Alle elementen bevinden zich nog steeds in de categorie veilig.

Ontwikkeling van indexscores van de wijken in de deelgemeente Overschie, 2005-2008

43 Henk Nieuwschepen, Primera Nieuwschepen in Overschie “Mensen moeten aanspreekbaar blijven”

Primera Nieuwschepen is een zaak waar van alles en nog wat te koop is, tijdschrijften, sigaretten en sigaren, kranten, strippenkaarten, staatsloten en nog veel meer. Een winkel die in het dorpse Overschie ook een buurtfunctie heeft. Mensen die op de bus staan te wachten, kopen snel even een krantje of een pakje sigaret - ten. Je zou het hier niet verwachten, maar de zaak is een keer overvallen. Eigenaar Henk Nieuwschepen: “Begin dit jaar zijn we overvallen. ’s Ochtends vroeg gebeurde het. Het ging om jonge overvallers die gelukkig door de politie op hun vlucht zijn opgepakt. Alle lof voor de snelle reactie van de politie. Tijdens de overval waren er twee medewerksters in de zaak. Dankzij de overvaltraining die we gevolgd hebben, zijn er gelukkig geen gekke dingen gebeurd.” Nieuwschepen heeft maatregelen getroffen voor de veiligheid in en om de winkel. “Er hangen hier camera’s en er is een burenbelsysteem. De politie heeft de camerabeelden van de overval goed kunnen gebruiken. Alhoewel ik me hier nooit onveilig voel, vind ik de overvallen wel een zor- gelijke ontwikkeling. Gelukkig is hier in Overschie nog saamhorigheid. Er zijn klanten die mij waarschuwen als iemand iets steelt”. Henk Nieuwschepen vindt dat mensen aanspreekbaar moeten blijven. “Als er jongeren in de zaak komen die nogal luidruchtig zijn, zeg ik er wat van. Je moet zulk soort dingen niet gewoon gaan vinden of maar accepteren. En de meesten luisteren ook wel.” Henk Nieuwschepen is tevreden over Overschie: “Het is hier schoon en ook de stoep en de straat liggen er goed bij. En dankzij de sociale controle is er ook een beetje toezicht op elkaar”.

44 Jan Markerink, voorzitter deelgemeente Overschie

‘Doe-politicus’ onder de mensen

Overschie is een dorp in de stad. Jan Markerink, voorzitter groep jongeren waar je wel wat mee kan. We hebben van het dagelijks bestuur, is positief over de sociale samen - genoeg te bieden. Zo is het lidmaatschap van sportvereni - hang en de actieve bewoners. “Omdat mensen elkaar hier gingen hier gratis. Ook doen we veel om jongeren en kennen, spreken ze elkaar ook makkelijker aan. Het gaat ouderen met elkaar in contact te brengen. Soms is er een erom dat mensen samen dingen doen. Zoals bijvoorbeeld onterechte angst voor jongeren. Zo eng zijn de meeste bij het festival Paradie Overschie. Een groep bewoners is jongeren niet. Een leuk initiatief is een actie waarbij deel - het hele jaar bezig met de voorbereidingen. Zoiets is heel raadsleden en jongeren met een club ouderen iets leuks goed voor de sociale samenhang”. Markerink is een gaan doen, zoals naar de kerstmarkt in Keulen. De jonge - praktisch ingestelde bestuurder: “Eigenlijk ben ik een soort ren helpen degenen in een rolstoel en iedereen heeft dan doe-politicus. Ik praat met iedereen hier. Je moet naar de een leuke dag. Zo ontstaat er meer begrip voor die ‘enge’ mensen toe. Dat doen we bijvoorbeeld op zaterdag. We jongeren en die ‘zeurende’ ouderen. Mijn rol is het dan om vragen bewoners dan hoe ze het vinden in hun wijk en mensen bij elkaar te brengen en soms de eerste stap te of ze nog wensen hebben. Je hoort dan ook meer over de zetten”. wereld achter de cijfers van de Veiligheidsindex”. Hij heeft een duidelijke visie op jongeren waarover ook in Overschie soms geklaagd wordt. “Je hebt mensen die bewust kans - loos zijn, die niks willen. Daarvoor moet je streng zijn en als het moet repressief optreden. Gelukkig is er een grote

45 Pernis

De indexscore van Pernis is het afgelopen jaar licht ge - daald van een 9,5 naar een 9,4 . Pernis valt hiermee nog steeds in de categorie veilig. Alle afzonderlijke elementen bevinden zich ook in de categorie veilig. Een verslechtering is te zien is bij de elementen diefstal en inbraak. Het ele - ment vandalisme is verbeterd. De overige elementen zijn stabiel ten opzichte van de voorgaande meting.

Ontwikkeling van elementscores Pernis, 2005-2008

46 Ontwikkeling van indexscores van Pernis, 2005-2008

47 Janny van Wingerden, bewoner van Pernis “Je kan gemakkelijk de ouders aanspreken”

Janny van Wingerden woont haar hele leven al in Pernis. Ze kent een groot deel van de Pernissers, op z’n minst van gezicht. Dat is typerend voor het ‘dorp’ Pernis. “Als je ziet dat jongeren iets uithalen, weet je vaak wie het zijn. Bijvoorbeeld uit de schooltijd van mijn dochters of uit het verenigingsleven. Als het nodig is, kan je dus gemakkelijk de ouders aanspreken”, zo vertelt Janny. Nare incidenten die Pernis heeft gekend, waren meestal specifiek gericht tegen een bepaalde persoon. “Dan blijft het ver van je, heeft het eigenlijk niet veel met Pernis te maken. Maar als in je directe omgeving iemand slachtoffer wordt van een inbraak met geweld, dan komt het erg dichtbij. Zeker omdat daar echt niet veel te halen viel!” Janny vindt de sociale verbondenheid binnen Pernis een groot pluspunt. Er is een actief verenigingsleven en veel mensen zetten zich in als vrijwilliger. “Ook verzorgingshuis Havenlicht heeft heel veel vrijwilligers, sommi - gen van hoge leeftijd.” Door de ligging heeft Pernis weinig mogelijkheden voor uitbreiding van het aantal woningen. Maar voor het behoud van voorzieningen zijn minimaal zo’n 5.000 inwoners nodig. Nu is de politiepost maar heel beperkt open, een uurtje op dinsdag en vrijdag. Buiten die tijden moet men naar Hoogvliet. De politie biedt soms wel de mogelijkheid om thuis de aangifte op te nemen, maar daar wordt weinig gebruik van gemaakt. Janny: “Dat is een nadeel van Pernis. Als politie bij je over de vloer komt, is dat binnen een dag bekend in het dorp.”

48 Cor van der Kemp, voorzitter en portefeuillehouder Veiligheid van de Wijkraad voor Pernis

“Onze jongeren bij allerlei zaken betrekken”

Sinds april 2006 is Cor van der Kemp voorzitter van de Zij tonen grote betrokkenheid bij het wel en wee van de Wijkraad voor Pernis. Binnen zijn portefeuille veiligheid omgeving, inclusief de veiligheid. In 2009 moet het aantal neemt jeugd een belangrijke plaats in. “Er is sprake van buurtverenigingen nog verder groeien. overlast door gedrag van jongeren. Onze invalshoek is dat we onze jongeren vooral bij allerlei zaken betrekken, ook Een ander aandachtspunt is geweld in huiselijke kring, zo waar het gaat om activiteiten en mogelijke oplossingen meldt de voorzitter: “In 2009 gaan we dit met inzet van de voor een eigen honk. Zo haal je ze van straat.” Pernis wil, wijkpolitie en ketenpartners verder aanpakken.” via de Beke-methode, inzicht krijgen in de jeugdgroepen. Bewoners van Pernis zijn betrokken en oplettend. Helaas Van der Kemp: “Voor overlastgevers zoeken we, in prima kunnen meldingen aan de politie, vooral in het weekend, samenwerking met de politie, naar een gerichte aanpak. niet altijd goed worden opgevolgd. Hierdoor vreest de Daar gaan we ook de ouders bij betrekken.” voorzitter afname van de bereidheid tot melden en aangifte doen. “We blijven onze bewoners en ondernemers In 2009 zal de Wijkraad sneller inspelen op verzoeken voor oproepen om bij voorvallen altijd aangifte te doen.” vergunningen. “De ijspret van afgelopen winter maakte ons duidelijk dat het ontbrak aan een protocol voor ‘onvoor - ziene’ evenementen. Zeker wanneer daar verkoop en ge - bruik van alcohol bij komt.” Duidelijkheid rond evenementen is ook belangrijk voor de vele buurtverenigingen in Pernis.

49 Prins Alexander

De indexscore van Prins Alexander is het afgelopen jaar afzonderlijke elementen. Verbeteringen zijn zichtbaar bij gestegen van een 8,3 naar een 8,7 . De deelgemeente valt de elementen diefstal, geweld, inbraak en vandalisme. De hiermee nog steeds in de categorie veilig. Alle afzonderlijke overige elementen blijven stabiel ten opzichte van de voor - wijken bevinden zich in de categorie veilig. In onderstaande gaande meting. figuur is weergegeven hoe de deelgemeente scoort op de

Ontwikkeling van elementscores deelgemeente Prins Alexander, 2005-2008

50 Oosterflank is gestegen van een 6,8 naar een score van onveilig naar aandacht. De elementen overlast en schoon 7,5 op de index. De wijk verschuift hiermee van de cate- en heel stijgen van de categorie aandacht naar veilig. De gorie aandacht naar veilig. Op elementniveau is over het overige elementen (diefstal, drugsoverlast, geweld en algemeen een stijgend beeld te zien. De elementen geweld verkeer) stijgen binnen de categorie veilig. en inbraak (van aandacht naar veilig), diefstal en drugs- overlast (veilig), vandalisme (van probleem naar aandacht), Het Lage Land is gestegen naar een 8,9 op de index en overlast (van bedreigd naar aandacht) en schoon en heel bevindt zich daarmee in de categorie veilig. De enige ver - (aandacht) zijn gestegen. Het element verkeer (veilig) is slechtering op elementniveau is schoon en heel (veilig). De daarentegen stabiel. elementen drugsoverlast, overlast en verkeer zijn ongeveer gelijk gebleven binnen de categorie veilig. De elementen Ommoord scoort een 8,1 op de index en is hiermee sta - diefstal, geweld en vandalisme (veilig) en inbraak (van biel gebleven ten opzichte van de voorgaande meting. De aandacht naar veilig) zijn gestegen. wijk valt nog steeds in de categorie veilig. Verbeteringen zijn zichtbaar bij de elementen diefstal (veilig), inbraak (van Prinsenland scoort een 9,3 op de index en is daarmee aandacht naar veilig) en schoon en heel (van bedreigd gestegen ten opzichte van voorgaande meting. De wijk naar aandacht). Verder verslechtert het element vanda - valt nog steeds in de categorie veilig. Een stijging van de lisme (van veilig naar aandacht). De elementen drugsover - elementscore is zichtbaar bij diefstal en geweld (veilig) en last, geweld, overlast en verkeer zijn ongeveer stabiel ten vandalisme (van aandacht naar veilig). Een daling is daar - opzichte van voorgaande meting en blijven in de categorie entegen zichtbaar bij het element schoon een heel (veilig). veilig. De elementen drugsoverlast, inbraak, overlast en verkeer zijn ongeveer hetzelfde gebleven ten opzichte van voor - De wijk Zevenkamp is op de index gestegen naar een gaande meting en blijven in de categorie veilig. score van 8,0 . Bij de voorgaande meting scoorde de wijk nog een 6,8. De wijk valt weer in de categorie veilig. Op ’s Gravenland scoort evenals voorgaande meting een 10,0 alle elementen is een verbetering zichtbaar. Het element in - op de index. De wijk valt nog steeds in de categorie veilig. braak stijgt van bedreigd naar aandacht en vandalisme van Verbeteringen zijn zichtbaar bij de elementen diefstal

Ontwikkeling van indexscores van de wijken in deelgemeente Prins Alexander, 2005-2008

51 (veilig) en vandalisme (van aandacht naar veilig). Verslech - teringen zijn zichtbaar bij de elementen inbraak (van veilig Prins Alexander leunt naar aandacht), overlast en verkeer (veilig). De elementen drugsoverlast, geweld en schoon een heel laten een stabiel niet achterover beeld zien en blijven in de categorie veilig. De deelgemeente Prins Alexander doet het goed op de Veiligheidsindex. Een van de speerpunten van de grootste scoort een 10,0 op de index en is daarmee deelgemeente is er voor zorgen dat de veiligheid en leef - stabiel gebleven ten opzichte van de voorgaande meting en baarheid op het huidige niveau blijven. Voorzitter Robert valt nog steeds in de categorie veilig. De afzonderlijke ele - Krul: ”Natuurlijk gebeurt er hier wel eens wat. Zoals over - menten laten ook een stabiel beeld zien. De twee uitzonde - last van groepen jongeren. Soms hebben ouderen daar ringen hierop zijn overlast en schoon en heel. Deze laten last van. Mensen voelen zich dan onveilig. Maar als we kij - een daling zien ten opzichte van voorgaande meting. Alle ken naar de feitelijke onveiligheid, dan scoren we behoorlijk elementscores vallen in de categorie veilig. goed. We moeten wel zorgen dat dat zo blijft. Dat betekent de dialoog aangaan met bewoners en ons imago bewa - scoort eveneens een 10,0 op de index en is ken”. Portefeuillehouder Wijkveiligheid Peter Pieterse vindt ten opzichte van de voorgaande meting stabiel gebleven. ook investeren in de buitenruimte belangrijk: ”We pakken Het element inbraak laat een verslechtering zien, maar onveilige situaties aan, zoals slechte bestrating of verloe - blijft, evenals de overige elementen, in de categorie veilig. derde plantsoenen. Ook dat heeft een positieve invloed op de veiligheidsgevoelens”. Een van de oorzaken van onbe - grip tussen jongeren en ouderen is een generatiekloof. Veel mensen die in de jaren 70 in de deelgemeente kwamen wonen, zijn nu uit de kinderen en vaak al wat ouder. Krul hierover: ”Soms botst dat met elkaar. Daarom gaan we ook in gesprek met jongeren en het jongerenwerk. Dit speelt vooral in een aantal van de wijken in deelgemeente Prins Alexander”. Inwoner van Zevenkamp en voorzitter van de bewonersorganisatie, Paul van Meurs, beaamt dat: ”In

Paul Van Meurs, bewoner Zevenkamp

52 Robert Krul, voorzitter, Peter Pieterse, lid dagelijks bestuur en Paul Van Meurs, bewoner Zevenkamp

Zevenkamp is de doorloop vrij groot. Mensen blijven er niet roept is de vervuiling in de metro”. Pieterse ziet wel een zo lang wonen. Wel zijn er veel activiteiten in het kader van groot verschil met andere deelgemeenten als het gaat om Opzoomeren, zoals de kerstbomen-actie. Dat is goed voor het moment van ingrijpen: ”In sommige gebieden grijpt de de sociale samenhang”. Preventie, voorkomen van achter - overheid in als de situatie al slecht is. In onze deelge - uitgang van buurten is een belangrijk thema in Prins meente moeten we dat moment voor zijn en nu al investe - Alexander. Zo wordt er fors geïnvesteerd in Veilig Onder- ren. Knelpunt daarbij is dat er vaak te weinig geld is voor nemen. De voorzitter waakt voor achterover leunen. ”We onderhoud van de buitenruimte. Ook het aantal toezicht - moeten niet denken ‘zoiets gebeurt hier niet’ als het gaat houders zou wel wat meer kunnen”. Het blijkt dat geld niet om roofovervallen op winkeliers of woninginbraak. Onze altijd een probleem is. Zo is volgens de voorzitter de winkelcentra Alexandrium en Hesseplaats hebben nu drie € 20.000 subsidie voor het verlichten van achterpaden niet sterren in het kader van Keurmerk Veilig Ondernemen en geheel gebruikt. ”Een deel van dat geld ligt er nog steeds dat moeten we vooral zo houden. De midden en hogere in - en slechts één woningcorporatie heeft er gebruik van ge - komens wonen hier naar tevredenheid, we moeten er wel maakt.” Prins Alexander mag dan veel verschillen van an - wat aan doen om dat zo te houden”. Van Meurs is het daar dere deelgemeenten, Robert Krul laat zich daardoor niet mee eens en waarschuwt dat er voldoende aandacht moet op het verkeerde been zetten: ”Ook hier veranderen er din - zijn voor de buitenruimte: “Dat betekent aanpak van het gen, zoals de samenstelling van de bevolking. Dat vereist vastgoed in de wat kleinere winkelcentra, onderhoud aan extra aandacht. En voor alle wijken geldt dat we de bewo - wegen en weghalen van graffiti. Dat geldt ook voor parke - ners aandacht moeten geven. Of je nu pas in Nesselande ren op de stoep of het blokkeren van uitritten, waardoor woont of al een tijd in Zevenkamp, dat moet niet uitmaken. hulpdiensten er niet door kunnen en er een gevaarlijke We moeten blijven investeren om Prins Alexander op het situatie ontstaat. Het ziet er slordig uit en heeft een nega - huidige niveau te houden en waar mogelijk nog verder te tief effect op het veiligheidsgevoel. Wat ook ergernis op - verbeteren.”

53 Stadscentrum

De indexscore van het Stadscentrum is het afgelopen jaar licht gedaald van een 4,8 naar een 4,6 . De deelgemeente valt hiermee nog steeds in de categorie probleem. In on - derstaande figuur is weergegeven hoe de deelgemeente scoort op de afzonderlijke elementen. Verbeteringen zijn zichtbaar bij de elementen geweld en verkeer. Daarentegen verslechteren de elementen vandalisme, overlast en schoon en heel. De overige elementen blijven stabiel ten opzichte van de voorgaande meting.

Ontwikkeling van elementscores in het Stadscentrum, 2005-2008

54 Het Oude Westen is gedaald naar een score van 3,5 op De samengestelde wijk Cool/Nieuwe Werk/Dijkzigt scoort de index. De wijk komt hiermee in de categorie onveilig. Op een 5,2 op de index en is ten opzichte van vorig jaar licht elementniveau is een wisselend beeld te zien. De elemen - gedaald. De wijk valt nog steeds in de categorie bedreigd. ten drugsoverlast (onveilig), geweld (bedreigd) en verkeer Verbeteringen zijn zichtbaar bij de elementen drugsoverlast (veilig) blijven stabiel. De elementen diefstal (van aandacht (bedreigd) en geweld (onveilig). Verder verslechteren de naar bedreigd), inbraak (van veilig naar aandacht), vanda - elementen diefstal (onveilig), vandalisme (van aandacht lisme (veilig), overlast (onveilig) en schoon en heel (veilig) naar onveilig) en schoon en heel (veilig). De elementen verslechteren daarentegen. inbraak (veilig), overlast (onveilig) en verkeer (veilig) zijn echter stabiel gebleven ten opzichte van voorgaande De samengestelde wijk Stadsdriehoek/C.S. Kwartier meting. scoort een 5,1 op de index en is hiermee stabiel gebleven ten opzichte van de voorgaande meting en valt in de cate - gorie bedreigd. De elementen diefstal (onveilig), geweld (van onveilig naar probleem), inbraak (van bedreigd naar aandacht) en verkeer (van probleem naar bedreigd) laten een verbetering zien. De elementen drugsoverlast (van probleem naar onveilig), vandalisme (bedreigd) en schoon en heel (veilig) laten daarentegen een verslechtering zien. Het element overlast (onveilig) is echter stabiel ten opzichte van voorgaande meting.

Ontwikkeling van indexscores van de wijken in het Stadscentrum, 2005-2008

55 Guus van der Werff, directeur van de ondernemersfederatie Rotterdam City (OFRC) “Veilige en schone binnenstad van levensbelang”

In het centrum van Rotterdam komt alles samen; winkelen, uitgaan, werken en ontspannen. En in de zo - merperiode komen de grote festivals daar nog bij. Dat betekent miljoenen bezoekers per jaar. Bezoekers die verwachten dat de straten schoon zijn en dat alles er goed uit ziet. Guus van der Werff van de OFRC is er duidelijk over: ”Een veilige en schone binnenstad is voor de ondernemers van levensbelang. Econo - misch is de binnenstad van groot belang voor de stad. Iedereen die hier werkt en als bezoeker komt, moet zich veilig voelen. De laatste jaren zijn er gelukkig veel positieve ontwikkelingen. Het is schoner, er is min - der overlast van zwervers en bedelaars en de buitenruimte ziet er beter uit”. Geen wensen meer dus? ”Naast alle verbeteringen vinden we dat de kwaliteit van de verlichting beter moet. Naast snellere reparatie van kapotte lampen, moet de lichtsterkte beter. Nu is het te donker. Een ander knelpunt is jongerenoverlast rondom Beurs en Churchillplein. Er is daar een groep van 100 overlastgevers die precies weten hoever ze kunnen gaan om uit handen van de politie te blijven.” Ondernemers kijken soms met gemengde gevoelens naar de evenementen in het centrum. Van der Werff heeft daar een uitgesproken mening over: ”Er zit een grens aan de hoeveelheid grote evenementen. Zo vinden wij dat een aantal evenementen aan het einde van zijn levenslijn zit. Het levert veel overlast op, maar nauwelijks extra omzet. Wij zien meer in meer - daagse evenementen zoals het Internationaal Filmfestival Rotterdam en North Sea Jazz. Die zorgen ook voor extra bezoekers in de hotels en restaurants. Ook zou je veel meer kunnen doen met de Binnenrotte, die er nu alleen is voor de markt.”

56 Hans van Zuuren, voorzitter Centrumraad

“Je hebt hier alles”

Hans van Zuuren is sinds juni 2008 voorzitter van de Zo is er rondom het Schouwburgplein een beheergroep Centrumraad. In het centrum wonen 30.000 mensen en met ondernemers en bewoners.” Naast het centrum iedere dag komen er 80.000 mensen werken. Het is behoort onder andere het Oude Westen tot het gebied van tegelijkertijd winkelhart, uitgaanscentrum, festivalterrein de Centrumraad. Hans van Zuuren wijst op de soms inge - en zakelijk hart. Hans van Zuuren bekijkt het nuchter: wikkelde problematiek daar: “Naast drugsoverlast heb je “Helemaal 100% veilig en zonder incidenten zal niet gaan. ook te maken met de vele zorginstellingen op de ‘s-Graven- Natuurlijk baal je als er weer iemand in je brievenbus gepist dijkwal. Daarnaast is de wijk nogal dicht bebouwd. Dankzij heeft op zaterdagavond. Voor sommige bewoners is de inzet van bijvoorbeeld de politie houden we de situatie maat wel vol. Om iets te doen aan het onveilige gevoel onder controle. Anders houden de bewoners ons via de moet je zorgen voor meer mensen op straat en meer Aktiegroep wel bij de les”. Ondanks de complexiteit van het horeca en winkels in de begane grond van gebouwen. centrum vindt Hans van Zuuren het er geweldig: “Je hebt Mensen gaan zich dan veiliger voelen.” Het centrum trekt hier alles, theaters, winkels, restaurants, musea. Ik vind ook jongeren aan. Van Zuuren, die zich van vroeger nog het fantastisch om hier te werken.” wel de knokpartijen tussen Crooswijk en Zuid kan herinne - ren, ziet wel een verschil. “Toen ik jong was, waren mensen meer aanspreekbaar dan nu. Sommigen hebben nu wel een erg kort lontje. Natuurlijk doen we er wat aan om overlast voor bezoekers en ondernemers te beperken.

57 Rotterdam Zuid

Rotterdam Zuid (het gebied IJsselmonde, Feijenoord en achter op de rest van Rotterdam. De veiligheidsaanpak Charlois) heeft extra aandacht van het gemeentebestuur. in Rotterdam richt zich op de gebieden met de grootste Het Pact op Zuid bundelt de krachten van de gemeente, problemen. Veel inzet en aandacht gaat dan ook uit naar deelgemeenten en woningcorporaties om de sociaal- het verbeteren van de veiligheid op Zuid. De tabel hier- economische achterstanden op Rotterdam Zuid aan te onder geeft een algemeen beeld van de veiligheids- pakken en het woon- en werkklimaat te verbeteren. ontwikkeling op Zuid in de afgelopen jaren. Ook wat betreft de veiligheidssituatie blijft Rotterdam Zuid

In Rotterdam Zuid is de indexscore na een stijging in 2006, zowel in 2007 als 2008 licht gedaald (van 6,5 in 2006 naar 6,4 in 2007 en 6,3 in 2008). Het gebied valt hiermee in de categorie aandacht. De elementen inbraak, verkeer, diefstal en geweld zijn ver - beterd ten opzichte van vorig jaar. De elementen overlast en schoon en heel zijn verslechterd. De overige elementen blijven ongeveer stabiel ten opzicht van de voorgaande meting.

Ontwikkeling van elementscores Rotterdam Zuid, 2005-2008

58 4. Rotterdamse Veiligheidsaanpak

De score op de Veiligheidsindex is voor Rotterdam licht verder te versterken. Dat is de stadsbrede uitrolling van de gedaald van een 7,3 in 2007 naar een 7,2 in 2008. In Ketenaanpak ‘doorpakken kleine ergernissen’ (zoals tegenstelling tot vorig jaar (geen wijken onveilig) bevindt gooien van afval op straat, honden niet aanlijnen, fietsen zich één wijk in de categorie onveilig; drie wijken scoren op de stoep) en het verlenen van toestemming aan de probleem, 14 wijken scoren bedreigd en tien wijken scoren boa’s (buitengewoon opsporingsambtenaren) van Stads - aandacht. De overige wijken bevinden zich in de categorie toezicht om de bestuurlijke strafbeschikking op te leggen. veilig. Daarmee opereert de gemeente samen met politie en OM Verbeteren van de veiligheid is vooral een zaak van samen nu binnen hetzelfde boetekader en kan de strafbeschikking werken aan één doel. Samenwerking is de afgelopen jaren een even probaat middel worden als de bestuurlijke boete. dan ook de sleutel gebleken van een succesvolle veilig - heidsaanpak. Gemeentelijke diensten, politie, Openbaar Toezichtmodel Ministerie, woningcorporaties, welzijns- en hulpverlenings - Voor het toezicht op straat is het Toezichtmodel ingevoerd. organisaties, bewoners en ondernemers hebben in alle Met dit model is een betere en systematische uitvoering Rotterdamse wijken, op basis van afspraken uit de wijkvei - van toezicht en handhaving mogelijk door een gecoör- ligheidsactieprogramma’s en onder regie van de deelge - dineerde inzet van alle toezichthouders en handhavers. meenten, gewerkt aan verbetering van de wijkveiligheid. Deelgemeente, politie, Stadstoezicht, RET, particuliere Deze integrale benadering heeft geleid tot een intensieve beveiligingsorganisaties en de hulpverlening stemmen in en doelgerichte aanpak die zowel gebiedsgericht als het toezichtmodel hun inzet nauw op elkaar af. Door het uit - persoonsgericht is geweest. wisselen van informatie en het inzetten van ieders ervaring Dit hoofdstuk beschrijft in grote lijnen de aanpak in het ontstaat een effectief optreden. In het afgelopen jaar is het afgelopen jaar, wie daaraan heeft bijgedragen en welke toezichtmodel effectief ingezet in Zuidplein, Bospolder/ resultaten de aanpak heeft opgeleverd. Tussendijken, Stadsdriehoek/C.S.-Kwartier, Spangen, Oude Westen, Noorderboulevard, Kralingen West, Oud en Nieuw Crooswijk, Middelland/Nieuwe Westen en Boulevard Zuid. Gebiedsgerichte aanpak Cameratoezicht De wijkveiligheidsaanpak is een integrale gebiedsgerichte Cameratoezicht op de openbare weg is een van de maat - aanpak van de veiligheid, gericht op toezicht en hand- regelen die Rotterdam inzet ter verbetering van de veilig - having, op beheer en onderhoud en op sociale, fysieke en heid. Met behulp van de 285 camera’s in de publieke economische investeringen. In alle 63 wijken in Rotterdam ruimte wordt dagelijks toezicht gehouden om de veiligheid zijn op basis van een eenduidige methodiek sinds een aan - te verbeteren. De RET beschikt over meer dan 1.200 tal jaren wijkveiligheidsactieprogramma’s (wvaps) in uitvoe - camera’s in en om het metronetwerk. Cameratoezicht ring. De wvaps richten zich op de specifieke kenmerken en vindt plaats in de deelgemeenten Delfshaven, Charlois, problemen van de wijk. Een belangrijk onderdeel van de Feijenoord, Kralingen-Crooswijk en in het Centrum. Verder werkwijze van de wijkveiligheidsaanpak is de betrokken - is er in 2008 ook cameratoezicht ingesteld in het Oude heid van bewoners en ondernemers. De deelgemeenten Noorden, op Katendrecht, nabij Lijn 2, op de Spinozaweg, hebben de regie op de uitvoering van de wijkveiligheids - bij station Lombardijen en in de buurt van metrostation aanpak en actualiseren jaarlijks de wvaps op basis van de Slinge. Het cameratoezicht bij de Dordtselaan/Zuidplein en Veiligheidsindex. Vanaf 2009 zijn deelgemeenten bezig op het Stadhuisplein is uitgebreid. In de eerste helft van met het opstellen en uitvoeren van IWAP’s, Integrale Wijk 2009 zal ook Centrum-West voorzien worden van Actie Programma’s waar de wijkveiligheidsaanpak onder - camera’s. deel van wordt. Evenementen Toezicht, interventie en handhaving 2008 was voor Rotterdam opnieuw een succesvol evene - Ook de komende jaren wordt de repressieve aanpak met mentenjaar. In totaal werden er 1.600 kleinschalige en kracht voortgezet. Toezicht, interventie en handhaving 59 grootschalige evenementen verspreid over de stad blijven de aandacht houden. georganiseerd. Van de 1.600 kleinschalige evenementen Het college heeft in 2008 twee belangrijke beslissingen vonden er 400 in het centrum plaats. Al deze evenementen genomen om de handhaving in de openbare buitenruimte trokken miljoenen bezoekers. Dankzij intensieve samen -

59 werking tussen organisatoren, gemeentelijke diensten, eenduidige sturing op de integrale uitvoering door de deelgemeenten, politie, ondernemers en bewoners zijn de betrokken stadsmarinier. Ook is er meer inzet op sociale evenementen succesvol verlopen. In de voorbereidingen investeringen en meer aandacht voor participatie en was er veel aandacht voor veiligheid, beperking van communicatie met bewoners. (geluids)overlast en verkeersmaatregelen. Veilig Ondernemen Preventief fouilleren De zes pilots Veilig Ondernemen waarmee in 2003 en Preventief fouilleren maakt sinds september 2002 deel 2004 is gestart zijn, allemaal afgerond en in beheer overge - uit van de gebiedsgerichte aanpak van veiligheid in dragen aan de deelgemeenten. De belangrijkste conclusie Rotterdam. Uit een in 2007 gehouden evaluatieonderzoek die uit de aanpak getrokken kan worden is dat de Veilig is gebleken dat preventief fouilleren een uitstekend middel Ondernemen-methodiek werkt en dat de veiligheid in een is om effectief op te treden tegen wapenbezit en -gebruik. winkelgebied of op een bedrijventerrein is te verbeteren Het maatschappelijke draagvlak in Rotterdam hiervoor is door nauwe samenwerking tussen ondernemers, politie en groot. De effectiviteit van het middel laat echter onverlet deelgemeente. Het is dus zaak om hiermee verder te gaan dat aangiftecijfers en de ernst van vuurwapenincidenten en het Veilig Ondernemen uit te breiden naar andere nog steeds de inzet van preventief fouilleren in bepaalde winkelgebieden en bedrijventerreinen. gebieden rechtvaardigt. In het vijfjarenactieprogramma 2006-2010 is vastgelegd dat de methodiek Veilig Ondernemen stadsbreed wordt Beheer en onderhoud uitgerold. Besloten is om in 2010 op 30 gebieden Veilig Net als in voorgaande jaren heeft Rotterdam in het afgelo - Ondernemen toe te passen. Alle winkelgebieden en bedrij - pen jaar fors geïnvesteerd op het gebied van schoon en venterreinen zijn inmiddels in kaart gebracht. Om een goed heel. De aanpak richt zich op het schoonhouden van de zicht te verkrijgen op de ontwikkeling van winkelgebieden openbare ruimte, verbeteren van het onderhoud, communi - en bedrijventerreinen worden zij in de tijd gevolgd op een catie met bewoners en extra toezicht. Prioriteit is gegeven aantal indicatoren, zodat tijdig duidelijk is of een gebied aan ‘kleine ergernissen’. De bemanning van de buurtser - dreigt af te glijden. Binnenkort verschijnt een aparte rap - viceteams is eind 2008 goed op gang gekomen. De keten - portage met de belangrijkste uitkomsten op het gebied van samenwerking Beheer Buitenruimte is op gebiedsniveau Veilig Ondernemen. geïntensiveerd. In het najaar van 2008 hebben Roteb, Stadstoezicht en Veiligheid in het openbaar vervoer Gemeentebelastingen een actieprogramma Handhaving In 2008 is het aantal geregistreerde incidenten ten opzichte ontwikkeld, gebaseerd op schoon, heel en veilig. Het van 2007 afgenomen. Vorig jaar registreerde de RET in verwijderen van fietswrakken, de aanpak van verkeerd totaal 7.562 incidenten tegen 10.247 in 2007 en 6.210 in aangeboden huisvuil en bedrijfsafval en het opruimen van 2006. De sterke afname deed zich voornamelijk voor bij de hondenpoep vallen onder dit actieprogramma. Vorig jaar metro. In de bus daalde het aantal incidenten van 610 in heeft ook de verwijdering van kauwgom veel aandacht 2007 naar 559 in 2008. In de tram bleef het aantal geregi - gekregen, evenals de graffitiverwijdering. streerde incidenten vrijwel gelijk aan dat van 2007 en 2006.

Fysiek en sociaal investeren Sinds 29 januari 2009 is de OV-chipkaart het enige geldige Tweede fase aanpak hotspots vervoersbewijs in de metro. De tourniquets kunnen alleen De integrale hotspotaanpak is een succes: panden zijn met de chipkaart worden ontsloten. Hierdoor zal het aantal opgeknapt, voorzieningen verbeterd, panden van malafide zwartrijders, dat in het voorjaar van 2008 steeg tot 10,2%, huiseigenaren opgekocht en de veiligheid is toegenomen. naar verwachting sterk afnemen. Daardoor is de fysieke uitstraling flink verbeterd. Een belangrijk deel van de incidenten in het openbaar ver - Voor de collegeperiode 2006-2010 zijn nieuwe hotspots voer wordt veroorzaakt door jongeren. Als antwoord hierop benoemd. Het gaat in Charlois om de Maximiliaanstraat, heeft de RET de toolkit Scholieren voor Scholieren ontwik - Frans Bekkersstraat e.o., het Verschoorblok en de Mijn- keld en een training opgezet voor haar conducteurs. Bij kintbuurt. In Feijenoord betreft het de Putsebocht, Hillevliet, de aanpak van de jongerenoverlast wordt nadrukkelijk de Beijerkop West en de Boulevard Zuid. In Delfshaven zijn de samenwerking gezocht met politie, jeugdinstanties, scholen Mathenesserdijk en de Schepenbuurt als nieuwe hotspots en deelgemeenten. Met scholen worden worden zoge - aangewezen. Bij de aanpak van de nieuwe hotspots zijn naamde VOS-convenanten afgesloten (Veilig op School). woningcorporaties nu nadrukkelijk betrokken. Verder is er Daarnaast heeft de RET, als eerste openbaar vervoerder,

60 op tramlijn 2 een openbaar vervoerverbod ingesteld voor inzet wordt geregeld in het Drugs, Overlast en Prostitutie - overlastgevende of gewelddadige reizigers. overleg (DOP) of het Handhavingsoverleg. Partijen die aan Het reizigersoordeel over de veiligheid in de tram en metro dit overleg deelnemen zijn GGD, politie, toezichthouders, is vanaf 2003 steeds positiever geworden, als gevolg van jeugd- en jongerenwerk, woningbouwcorporaties, zorgin - de komst van de conducteur en instapcontroles (Kwaliteits - stellingen, deelgemeente, Roteb en Gemeentewerken. In monitor RET). Alle maatregelen hebben een positief effect wijken waar de stadsmarinier verantwoordelijk is voor de op het reizigersoordeel gehad. Dat blijkt ook uit de cijfers veiligheid vindt het afstemmingsoverleg plaats onder van de landelijke OV-Klantbarometer. Deze cijfers laten leiding van de stadsmarinier. zien dat de reizigers de sociale veiligheid in de bus waarde - ren met een 7,7 in de tram met een 7,6 en in de metro met Door deze gecoördineerde inzet is het mogelijk om snel in een 7,1. actie te komen bij toename van drugsoverlast. Maar ook als er nog geen overlast is maar die wel te verwachten is Persoonsgerichte aanpak op grond van ervaringen uit het verleden, kunnen al maatregelen worden genomen. Naast de gebiedsgerichte aanpak is de persoonsgerichte aanpak de tweede pijler van de Rotterdamse veiligheids - Naast deze doorlopende aanpak, spelen ook stedelijke aanpak. Deze richt zich op die personen die verantwoorde - programma’s een belangrijke rol in het bestrijden van lijk zijn voor de meeste overlast en criminaliteit. drugsoverlast. Zoals het plan van aanpak Maatschappelijke Kenmerkend voor de persoonsgerichte aanpak (PGA) zijn Opvang (MO), dat onder leiding staat van de GGD. Het samenwerking tussen de ketenpartners en een op het indi - plan voorziet erin dat 2.900 dak- en thuislozen in 2010 een vidu toegesneden combinatie van strafrecht en maatrege - traject hebben waarin toegewerkt wordt naar huisvesting, len, gericht op maatschappelijke integratie (zorg). inkomen, werk en zorg.

In 2007 is de PGA-volwassenen ondergebracht bij het Het plan van aanpak MO werkt, zo blijkt uit de resultaten. SPAR (Samenwerkingsverband Persoonsgerichte Aanpak Begin 2009 zitten 2.538 daklozen in een traject en hebben Rotterdam), thans Veiligheidshuis Rotterdam geheten. In er 1.038 een stabiele mix van wonen, zorg en inkomen. dit coördinatiepunt werken medewerkers van de betrokken Daarmee ligt het programma goed op stoom. In drie jaar is partijen (OM, politie, GGD, dS+V, SoZaWe en Directie een groot aantal nieuwe voorzieningen gerealiseerd, in re - Veiligheid) samen aan een aanpak op maat met als doel latieve harmonie met de omgeving. Ook is een goede vorm terugdringen van recidive. In 2008 werden 477 personen in van ketensamenwerking ontwikkeld met een groot aantal een traject geplaatst. Eind 2009 moet duidelijk zijn in hoe - partijen zoals deelgemeenten, gemeentelijke diensten, verre de afgeronde trajecten hebben bijgedragen aan de (zorg)instellingen en woningbouwcorporaties. De druk op reductie van overlast en criminaliteit. de nachtopvang neemt af. De eerste traditionele nachtop - vangvoorziening is inmiddels gesloten wegens gebrek aan Nazorg ex-gedetineerden belangstelling. Volgens een steekproef neemt de criminali - Per 1 januari fungeert het SPAR ook als coördinatiepunt teit van dak- en thuislozen, die meer dan een jaar in zorg voor de nazorg aan ex-gedetineerde volwassenen. Gedeti - zijn, met 75% af. De politie rapporteert beduidend minder neerde Rotterdammers worden door de Dienst Justitiële overlast en (draaideur)criminaliteit van dak- en thuislozen. Inrichtingen aangemeld voor nazorg. De aanmeldingen worden geverifieerd door het SPAR. Nazorgvragen worden Lokale zorgnetwerken uitgezet naar de GGD (zorgvragen) en/of SoZaWe (overige In Rotterdam zijn 29 Lokale Zorgnetwerken (LZN) die vragen). Doel is recidive te verminderen door voor de ex- wijkgericht werken over de hele stad. Ook in een aantal gedetineerde tijdig huisvesting, inkomen/werk, schuldsane - regiogemeenten (Krimpen aan den IJssel, Vlaardingen, ring, een identiteitsbewijs en zorg te regelen. Het SPAR Schiedam en vanaf januari 2009 Ridderkerk) wordt vanuit monitort de voortgang. Van de 1.975 binnengekomen aan - de GGD Rotterdam-Rijnmond een Lokaal Zorgnetwerk meldingen werden er 1.169 in behandeling genomen. In de gecoördineerd. overige gevallen was er geen vraag naar nazorg. Het LZN komt in actie wanneer er sprake is van meer- voudige problematiek waar de afzonderlijke partners alleen Drugsoverlast niet uitkomen. Lokale Zorgnetwerken kenmerken zich door In deelgemeenten met veel drugsoverlast heeft een een outreachende manier van werken en het verlenen van gecoördineerde inzet plaats van alle betrokken partijen. Die samenhangende zorg. Het contact met een cliënt wordt

61 pas afgesloten wanneer begeleiding niet meer nodig is, of het Centrum voor Dienstverlening (CvD), de reclassering wanneer de zorg is overgedragen aan één hulpverlenings - en het Dok (forensische psychiatrie). Personen die zijn instantie. aangehouden wegens huiselijk geweld worden nog op het Stedelijke en deelgemeentelijke Interventieteams melden politiebureau bezocht door iemand van het plegerproject. veel cliënten aan bij de LZN. In 2008 waren dat er 140 Een positieve houding ten aanzien van hulpverlening kan waarvan de helft in LZN Centrum. Ook in Charlois, effect hebben op de strafmaat. Kralingen-Crooswijk en Delfshaven worden regelmatig LZN-meldingen gedaan door het Interventieteam. In 2008 zijn de laatste drie van de in totaal 12 Lokale Het aantal aanmeldingen bij Lokale Zorgnetwerken be - Teams Huiselijk Geweld (LTHG’s) opgericht. Nu draait er droeg in 2008 in de stad Rotterdam 2.583. In de regioge - in elke deelgemeente een LTHG. In deze teams stemmen meenten werden vorig jaar 293 meldingen gedaan. Ruim lokale en stedelijke partijen de aanpak van huiselijk geweld een kwart (29%) van de Rotterdamse aanmeldingen bij de met elkaar af. De teams moeten in een zo vroeg mogelijk LZN is afkomstig van de politie, een vijfde van woningcor - stadium huiselijk geweld signaleren en aanpakken. Ook poraties. De belangrijkste redenen van aanmelding zijn: moeten ze hulp verlenen aan gezinnen die te maken heb - psychische problematiek, financiële problemen, woning- ben met huiselijk geweld. In twee deelgemeenten loopt een vervuiling en overlast. pilot inzake de aanpak van ouderengeweld (Lokaal Team Ouderen, LTO). In december 2007 is het Convenant Preventie Huisuitzet - ting afgesloten tussen SoZaWe, de GGD en negen grote In 2008 hebben 75 instellingen de Rotterdamse Meldcode woningcorporaties in Rotterdam. Het Meldpunt Preventie Huiselijk Geweld en Kindermishandeling getekend en zijn Huisuitzetting, onderdeel van de Kredietbank, werkt samen in totaal 500 professionals getraind. De - eind 2007 gepre - met Sozawe en het LZN aan het voorkomen van (drei - senteerde - meldcode regelt dat professionals vermoedens gende) huisuitzettingen. Was er in 2007 nog sprake van van huiselijk geweld (waaronder kindermishandeling) altijd 850 ontruimingen, in 2008 is dit aantal aanzienlijk gedaald melden. Ook al is er risico op het schenden van de vertrou - tot onder de 640. wensbreuk met hun cliënt of het prijsgeven van het beroepsgeheim. Geweld Net als in voorgaande jaren lag in 2008 de focus op een Op 1 januari 2009 is landelijk de Wet Tijdelijk Huisverbod gebiedsgerichte aanpak van geweld. Voor de bestrijding van kracht is geworden. Het huisverbod biedt plegers én van geweld is, op basis van gerichte analyses, een aantal slachtoffers de mogelijkheid om het geweld te doen stop - maatregelen ingezet. Veel diensten hebben te maken met pen en in de toekomst te voorkomen. Daarmee past het agressie en geweld van burgers. Sinds 2004 geldt een huisverbod als nieuwe maatregel uitstekend bij de protocol voor deze vormen van geweld. De uitvoering van Rotterdamse aanpak van huiselijk geweld. het protocol blijft een aandachtspunt voor de diensten. Op het gebied van eergerelateerd geweld zijn er in 2008 Voor medewerkers die te maken hebben met agressie is 193 casussen behandeld. een kaartje gemaakt met tips over het doen van aangifte. Door de ontwikkeling van een nieuw digitaal formulier is er Jeugd en veiligheid nu meer informatie beschikbaar over de geregistreerde De aanpak van hinderlijke, overlastgevende en criminele incidenten. jongeren heeft zich ook in 2008 voor een belangrijk deel langs drie sporen ontwikkeld: de persoonsgerichte aanpak, Huiselijk geweld de groepsgerichte aanpak en de domeingerichte aanpak. Het aantal meldingen van huiselijk geweld is in 2008 fors Via de persoonsgerichte aanpak zijn in 2008 in totaal 1.515 toegenomen. Vorig jaar kwamen er bij het Advies- en jongeren in een traject geplaatst. Voor deze jongeren is een Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) 5.000 meldingen bin - integraal plan van aanpak opgesteld met als doel hun ge - nen. In 2006 waren dat er 1.600 en in 2007 2.400. Het drag positief te veranderen. Het plan van aanpak bestrijkt Openbaar Ministerie gaat in alle gevallen waarin het ge - de domeinen gezin, scholing, werk, financiën en vrije tijd. weld bewijsbaar wordt geacht tot vervolging over. Dat ge - Bedoeling van de aanpak is shop- en ontsnappingsgedrag beurt ook als het slachtoffer geen aangifte heeft gedaan of van jongeren bij de verschillende instellingen te voorko - te kennen heeft gegeven geen vervolging te wensen. men. Repressie en hulpverlening worden in deze aanpak Naast de strafrechtelijke aanpak bestaat er ook een vrijwil - als elkaar versterkende instrumenten ingezet. lige plegeraanpak. De plegeraanpak wordt uitgevoerd door In 2008 is er onder verantwoordelijkheid van de Jeugd-

62 consul gewerkt aan de Brede Zorgcoördinatie. Hiertoe is Jongeren’. De Rotterdamse uitwerking daarvan heeft gere - een model ontwikkeld, waarin de verantwoordelijkheden en sulteerd in een Marokkanenaanpak waarvan de coördinatie bevoegdheden van het brede jeugdveld zijn beschreven. bij de Directie Veiligheid is gelegd. De resultaten van de Daarnaast is er een opschalingsmodel ingevoerd, waarin Rotterdamse uitwerking van het Rijksprogramma zijn eind de Deelgemeentelijke Organisatie Sluitende Aanpak december 2009 beschikbaar. (DOSA) voor opschaling zorgt indien de problematiek van een jongere de reguliere aanpak te boven gaat. De DOSA- De Rotterdamse aanpak is ingebed in het reguliere stede - regisseur kan -indien nodig- uiteindelijk opschalen naar de lijke jeugdveiligheids- en jeugdpreventiebeleid. De aanpak Jeugdconsul. bestaat uit verschillende projecten die in de periode 2006- 2009 worden uitgevoerd. De aanpak is te onderverdelen in De aanpak van problematische jeugdgroepen vindt nu drie hoofdprojecten: stadsbreed plaats. Per deelgemeente worden gefaseerd alle groepen intensief aangepakt. De rapportage van 2007 1.Intensieve begeleiding tijdens en na uitstroom uit detentie liet zien dat het aantal criminele groepen behoorlijk is afge - Deze begeleiding moet de hoge recidive onder Marok - nomen. Uit onderzoek is gebleken dat het afronden van de kaanse jongeren - ruim 80% recidiveert binnen 5 à 7 jaar schoolopleiding de kans op crimineel gedrag bij jongeren na uitstroom uit detentie - omlaag brengen (naar 50%). vermindert. Daarom is er vorig jaar opnieuw ingezet op Werk en scholing, huisvesting, vrije tijd en het gezin staan handhaving van de leerplicht. hierbij centraal. Vanuit het veiligheidsbeleid wordt ingezet op professionali - Vanaf dag 1 in detentie wordt de jongere begeleid door een sering van het jongerenwerk. Het gaat dan om samenwer - individueel trajectbegeleider (ITB’er). Deze zorgt ervoor dat king in wijken met de politie en om grenzen stellend en de meest urgente zaken (zoals scholing, werk en huisves - outreachend werken. Daarnaast is er een mobiel team ting) geregeld worden voordat de jongere uit detentie komt. Jongerenwerk opgezet, dat stedelijk wordt ingezet bij Direct na het verlaten van de inrichting krijgt de jongere complexe situaties op straat en/of in accommodaties. een ‘coach’. Deze begeleidt de jongere, onder regie van de Jeugdreclassering (JR), intensief bij de uitvoer van het plan In 20 wijken met ernstige jeugdproblematiek is in 2008 een van aanpak van de JR. speciale jeugdaanpak gestart. Dat betekent dat in deze jeugdaandachtswijken alle middelen worden ingezet om de 2. Intensief casemanagement jeugdoverlast binnen vijf jaar te verminderen. Iedere wijk Marokkaanse jongeren, die in het DOSA-systeem staan, heeft zijn eigen focus op de aanpak van jeugdoverlast in krijgen een casemanager. Deze helpt de jongere bij het uitvoering gezet. De aanpak van potentiële voetbalhool - vinden van werk, stage en/huisvesting. De intensieve igans is doorgezet. First offenders worden meteen in een begeleiding duurt een half jaar en moet ertoe leiden dat de traject geplaatst. Het project is in 2007 ingevoerd bij de hulpvragen opgelost worden. Deze aanpak loopt momen - BVO Feyenoord en heeft een vervolg gekregen in 2008. teel in zes deelgemeenten (Centrum, Charlois, Delfshaven, In 2008 is een actieprogramma op Nazorg Jeugd geschre - Feijenoord, Kralingen-Crooswijk en Noord). ven: Uit de Bak, Aan de Bak. In het trajectberaad in de Hartelborgt krijgen jongeren die een onvoorwaardelijke de - 3. Realisatie van extra stageplekken tentiestraf opgelegd hebben gekregen vanaf dag 1 nazorg. In 2006 zijn 404 extra stageplekken voor Marokkaanse jon - Deze nazorg, bestaande uit regelingen op het gebied van geren gerealiseerd. Er is een pilot gestart waarbij 100 ROC werk en scholing, huisvesting, zorg, vrije tijdsbesteding en leerlingen van Marokkaanse afkomst extra begeleiding krij - schuldhulpverlening, steunt de jongeren bij terugkeer in de gen tijdens de stageperiode. Doel hiervan is het voorkomen maatschappij. van stage- en schooluitval.

Marokkanenaanpak Behalve door de hierboven genoemde hoofdprojecten Groepen allochtone jongeren, met name van Marokkaanse wordt de aanpak van Marokkaanse jongeren ondersteund herkomst, zijn sterk oververtegenwoordigd onder jonge ver - door huiswerkbegeleiding voor kinderen vanaf groep 7 tot dachten en recidivisten. Ook op andere leefgebieden (bij - en met de brugklas en door een Marokkaanse politiefuncti - voorbeeld onderwijs, werk, gezinssysteem en schulden) onaris die bruggen slaat tussen de politie en de Marok - heeft deze groep veelvuldig problemen. Deze problematiek kaanse gemeenschap. Verder door een buddyproject, was voor het Rijk aanleiding om te komen met het Rijks- waarbij jongeren uit de eigen groep die het goed doen hulp programma ‘Voorkomen Criminele Loopbaan Allochtone bieden aan jongeren die dat nodig hebben en door begelei -

63 ding van Marokkaanse multi-probleemgezinnen door een pelijke onrust, een instrument, waarmee snel een sfeer van gezinscoach. polarisering en radicalisering kan worden gepeild, is in 2008 o.a. ingezet rondom de verschijning van de film Fitna. Antillianen beleid/ Persoonsgerichte De Quickscan is in 2008 verder geprofessionaliseerd en Aanpak Antillianen het netwerk uitgebreid. Problemen van Antillianen worden gericht aangepakt met categoraal beleid. Via het beleidsprogramma ‘Extra inzet Bestuurlijke handhaving Actieprogramma Integrale Aanpak Antillianen’, dat tot en De gemeente treedt streng op wanneer bewoners, bezoe - met 2009 loopt, wordt opgetreden tegen criminaliteit en kers en werknemers geconfronteerd worden met onge - overlast, maar worden óók de oorzaken aangepakt. wenst gedrag van anderen, waardoor het leefklimaat in Daarom wordt langs twee sporen gewerkt: terugdringen en wijken en buurten verslechtert en de openbare orde wordt voorkomen. Daarmee richt het Actieprogramma zich op aangetast. Dat heet bestuurlijke handhaving. Het bestuur - preventie, zorg en repressie. De integrale aanpak wordt lijk handhavingsbeleid werkt met een integrale aanpak. met de partners (Politie, OM, SoZaWe, JOS, GGD, Roteb, Daarvoor worden processen, registraties en procedures dS+V) uitgevoerd. nauwkeurig vastgelegd en gehanteerd. Mede door de De persoonsgerichte Aanpak Antillianen (PGA-Antillianen) ingezette professionalisering is er nu sprake van een strikt, is daarbij een van de belangrijkste instrumenten. In de solide en betrouwbaar handhavingsbeleid. PGA-Antillianen worden personen opgenomen die problemen hebben op meerdere leefgebieden en niet zijn Naast het gemeentelijke horecabeleid, vastgelegd in de opgenomen zijn in de PGA’s jeugd of volwassenen. Horecanota 2007-2011, is er een handhavingsbeleid ont - De PGA-Antillianen wordt aangestuurd door de stads- wikkeld voor coffeeshops, seksinrichtingen, belwinkels, marinier Antillianen. Samenwerking met de gemeentelijke overlastgevende panden, growshops en overlastgevende diensten en de deelgemeenten is daarbij randvoorwaarde personen in de openbare ruimte. Door de handhaving jaar - De uitvoering vindt plaats in die deelgemeenten waar een lijks door middel van een rapportage duidelijk in beeld te groot aantal Antillianen wonen (Charlois, Feijenoord, brengen, worden de effecten van het beleid geanalyseerd IJsselmonde, Delfshaven en Hoogvliet). en wordt de effectiviteit van de bestuurlijke handhaving ver - Om de maatschappelijke positie van Antillianen te volgen, der verbeterd. Daarnaast wordt gewerkt aan het reduceren wordt de monitor Antilliaanse Rotterdammers gemaakt. van de regels en een integrale vergunningverlening. Ook Deze monitor levert jaarlijks een actueel en duidelijk beeld vindt er actieve voorlichting plaats aan burgers en onder- op van ontwikkelingen. nemers over nut en noodzaak van nieuwe regelgeving en andere ontwikkelingen. Aanpak radicalisering Het Informatie Schakelpunt Radicalisering (ISPR), onder - De laatste jaren is er hard gewerkt aan de implementatie deel van de Directie Veiligheid, coördineert de aanpak van het gemeentelijke handhavingsbeleid met betrekking van radicalisering. Het ISPR werkt aan het voorkomen van tot de wet Bibob. Hierdoor wordt gewaarborgd dat Bibob radicalisering en biedt daarnaast ondersteuning bij het ade - ook wordt ingezet in het kader van de aanpak van soft - quaat reageren op tendensen van radicalisering. Het ISPR drugs, mensenhandel en vastgoed. Met de wet Bibob wordt verzorgt in dit verband trainingen voor eerstelijnswerkers de gemeente beschermd tegen het risico van het ongewild van gemeentelijke diensten en instellingen waarin zij infor - faciliteren van criminele activiteiten. Met de ontwikkeling matie krijgen over de diverse vormen van radicalisering en van gemeentelijk Bibob beleid, de inzet daarvan op ver - leren de tekenen van radicalisering te herkennen. Vanaf schillende beleidsterreinen en de totstandkoming van het 2005 heeft het ISPR meer dan drieduizend eerstelijns- kenniscentrum Bibob, is de gefaseerde implementatiefase werkers via deze awareness-activiteiten bereikt. nu afgerond. Ten opzichte van 2007 is de inzet van Bibob in 2008 dan ook verder toegenomen. Om het Bibob instru - Het Advies & Meldpunt van het ISPR ontvangt en behan - mentarium nog effectiever te kunnen gebruiken wordt nu delt meldingen van mogelijke radicalisering. In 2008 zijn inzet gepleegd op het bestuurlijk rechercheren en het enkele tientallen meldingen behandeld. Deze hadden voor - ontwikkelen van een prioriteitenoverzicht ("Top Tien"). namelijk betrekking op islamitisch radicalisme, een enkele op uitingen met een rechts extreem karakter. Het ISPR Voor actuele cijfers voor handhaving en Bibob wordt verwe - speelt ook een belangrijke rol bij het vroegtijdig signaleren zen naar het Jaarverslag Bestuurlijke Handhaving 2008 (in van maatschappelijke onrust. De Quickscan bij maatschap - voorbereiding).

64 Maatschappelijke integriteit mei 2008 een regionale stuurgroep in het leven geroepen onder voorzitterschap van burgemeester J. van Belzen van In het Actieprogramma Maatschappelijke Integriteit zijn Barendrecht. Tevens is een werkgroep geformeerd onder de uitgangspunten en doelstellingen van de bestuurlijke, leiding van de heer A. Korthout, gemeentesecretaris van fiscale en strafrechtelijke aanpak van georganiseerde Maassluis. criminaliteit in Rotterdam vastgelegd. Gekozen is voor een structurele aanpak, gericht op drie domeinen: softdrugs, In 2008 is er op 246 signalen van mensenhandel gerea - mensenhandel en malafide vastgoedhandel. geerd. In totaal zijn er 139 (voorheen niet bekende) slacht - offers uit de mensenhandel gehaald. Daarmee is de target Softdrugs - jaarlijks 100 slachtoffers uit de mensenhandel halen - Om het softdrugsgebruik te ontmoedigen gaat de ge - ruimschoots gerealiseerd. Door het Controleteam Prostitu - meente onverkort door met strikte handhaving, actieve tie en Mensenhandel (CPM) zijn in totaal 96 slachtoffers voorlichting en beperking van het softdrugsaanbod. Onder van mensenhandel bekend geworden. Van hen zijn er meer door sanering van coffeeshops in de nabijheid van 44 vermoedelijk slachtoffer van seksuele uitbuiting door scholen per 01-06-09. Naast de thans aanwezige 61 cof - pooiers of loverboys, 37 slachtoffer van seksuele uitbuiting feeshops worden geen nieuwe coffeeshops in Rotterdam en 15 slachtoffer van overige uitbuiting (zoals arbeid). Vorig meer toegestaan. Daarnaast mag, na beëindiging van de jaar heeft het Prostitutie Maatschappelijk Werk (PMW) exploitatie van een coffeeshop, geen andere coffeeshop in 50 nieuwe slachtoffers van mensenhandel in een hulp- de plaats daarvan terugkomen. Kwetsbare jongeren krijgen verleningstraject begeleid. speciale aandacht. De politie Rotterdam-Rijnmond heeft in 2008 in de regio Rijnmond 45 personen gearresteerd op verdenking van In 2008 zijn alle coffeeshops minimaal twee keer gecontro - mensenhandel. Het ging hierbij om 13 verdachten van leerd. Deze controles hebben geleid tot vier bestuurlijke mensenhandel en 21 verdachten van seksueel misbruik maatregelen. In 2008 zijn 1.007 meldingen van hennepteelt van een minderjarige. De overige 11 personen werden gecontroleerd. In dat jaar zijn ook 312 hennepkwekerijen aangehouden op verdenking van handel in verdovende ontdekt en (bestuursrechtelijk) ontmanteld. In totaal zijn middelen en oplichting. in 2008 in de regio 549 hennepkwekerijen ontmanteld De burgemeester heeft in 2008 bestuurlijke maatregelen (bestuursrechtelijk en strafrechtelijk). getroffen tegen drie seksinrichtingen en vier horeca-inrich - Daalde in de gemeente Rotterdam het aantal ontmantelin - tingen, na constatering van signalen van mensenhandel gen in woningen met 4%, in de regiogemeenten was (illegale tewerkstelling en uitbuiting). sprake van een forse toename met 44%. Het aantal ont - mantelingen in bedrijfspanden en op bedrijfsterreinen nam Malafide vastgoedhandel licht toe in Rotterdam en daalde in de regiogemeenten. Met de Alijda-aanpak worden malafide eigenaren en ver - Alle growshops worden minstens één keer per jaar gecon - huurders financieel, justitieel en bestuursrechtelijk aange - troleerd. Is er sprake van malafide activiteiten, dan worden pakt. In 2008 is de samenwerking tussen de verschillende growshops gesloten. Door de strakke handhaving op ketens (vastgoed, mensenhandel en softdrugs) geïntensi - growshops wordt minder vaak hennep aangetroffen. veerd. Dat leidt tot gerichte signalen van misbruik van vast - goed waar het Alijda-team vervolgens de acties op afstemt. Mensenhandel In 2008 is hard gewerkt aan de realisatie van een sluitende In 2008 zijn 182 woningen en 10 bedrijfsruimten aange - ketenaanpak voor de bestrijding van mensenhandel. De kocht. Hiervan zijn 131 woningen door de gemeente van sluitende aanpak is nodig om slachtoffers te kunnen blijven de markt gehaald, de andere woningen zijn in opdracht volgen. De belangrijkste uitdaging: een optimale informatie- van een corporatie of Stadsvastgoed aangekocht. De aan - uitwisseling tussen partijen uit de zorg (GGD, Prostitutie gekochte woningen/bedrijfsruimten waren voor een deel Maatschappelijk Werk), politie en OM is gerealiseerd. van malafide eigenaren, voor een deel bestemd voor het Partijen wisselen nu gegevens over mensenhandel uit en project ‘169 klushuizen’ en/of waren gelegen in een hot- voorzien in een gezamenlijke, centrale verwerking van die spot. Ook in 2008 is een groot strafrechtelijk onderzoek gegevens. Op 4 februari 2009 is hiervoor een convenant naar 15 panden en 13 verdachten afgerond. Het OM on - (Ketenaanpak Mensenhandel) door tien partijen onderte - derzoekt nog welke verdachten voor welke feiten worden kend. De aanpak van mensenhandel is niet alleen een vervolgd. Tevens is een omvangrijke hypotheekfraudezaak zaak van Rotterdam maar van de hele regio. Daarvoor is in afgerond waarin een verdachte is veroordeeld.

65 In de wordt met voorrang gehandhaafd. Communicatie Ingezet is op zowel een combinatie van bestuursrechtelijk optreden (overtreden bestemmingsplan en bouwverorde - In 2008 investeerde de gemeente veel in communicatie ning; dS+V) als privaatrechtelijk optreden (overtreden met de Rotterdammers en de media over de resultaten van erfpacht- en huurvoorwaarden; OBR). de veiligheidsaanpak. Hierbij kwam zowel de eigen rol van bewoners en ondernemers ter sprake als de inspanningen van gemeentelijke diensten, deelgemeenten, justitie en Keten Handhaving politie om de stad veiliger te maken. Ook de stadsmariniers hebben met verschillende doelgroepen in hun gebied De keten Handhaving Persoon en Pand pakt overlast, frequent contact gehad. illegaliteit en criminaliteit aan om daarmee de veiligheid en leefbaarheid in de stad te bevorderen. Op wijkniveau is er op allerlei manieren met bewoners In 2008 hebben de interventiemedewerkers van Stadstoe - en ondernemers overlegd. Zo zijn er buurtproblemen zicht in totaal ruim 18.000 controles verricht. Daarnaast besproken, gezamenlijke initiatieven genomen en wensen is eind 2008 door deze medewerkers een grootschalige geïnventariseerd. In Pendrecht is een campagne inbraak - controle-actie gehouden om zicht te krijgen op leegstaande preventie gehouden en zijn de bewoners van de Prove - woningen. Van de 8.600 onderzochte woningen bleek in niersstraat uitgebreid betrokken bij het ruimen van een bijna 60% van de gevallen toch een vermoeden van bom in hun straat. bewoning te bestaan. In de media werden ruim 2.900 artikelen over de Naast deze structurele werkzaamheden werkt de keten veiligheidsaanpak gepubliceerd. Op de website Handhaving Persoon en Pand aan de (verdere) ontwikke - www.rotterdamveilig.nl stond vorig jaar vrijwel iedere dag ling van een gezamenlijk systeem voor monitoring, trend- een resultaat. Met de campagne ‘Het Oog voor Rotterdam’ analyse en kennisdeling en aan het continueren van het zijn bewoners opgeroepen melding te maken van burgers invorderen van achterstallige betalingen. Ook wordt een die zich ingezet hebben voor de veiligheid van anderen. integrale aanpak ontwikkeld voor de instroom van Midden- Uiteindelijk ontvingen in november zes Rotterdammers en en Oost-Europeanen in de Rotterdamse samenleving. een schoolklas uit handen van de burgemeester de onderscheiding ‘Het Oog voor Rotterdam’. Eind 2008 zijn de interventiemedewerkers van Stadstoe - zicht door het College aangewezen als toezichthouders Algemene wet bestuursrecht. Dit om de juridische basis van de huisbezoeken, die zij afleggen in het kader van de ketenaanpak, te versterken. Hiermee hebben de interven - tiemedewerkers een formele titel om toezicht uit te oefenen door het afleggen van huisbezoeken en het vergaren van inlichtingen daarbij.

Stadsmariniers

De stadsmariniers werken in de wijken waar het wijkveilig - heidsindexcijfer onder druk staat. Zij beginnen met het maken van een grondige analyse en bepalen aan de hand daarvan hun focus: welke elementen pakken we aan, hoe krijgen we de veiligheid zo snel mogelijk op niveau? Als de focus is goedgekeurd door de Stuurgroep Veilig gaan ze aan de slag. De stadsmariniers werken nauw samen met de veiligheidspartners, zoals de deelgemeente, politie, OM én met bewoners en ondernemers in de wijk. Behalve de wijkgebonden stadsmariniers zijn er ook themagebonden stadsmariniers: voor jeugd, PGA Volwassenen, voor Antillianen en voor Veilig Ondernemen. 66 Bijlage Score Veiligheidsindex 2005-2008

Deelgemeente/ Wijk Positionering 2005 2006 2007 2008 2008

Stadscentrum probleem 4,1 4,6 4,8 4,6 Oude Westen onveilig 3,5 4,5 4,0 3,5 Stadsdriehoek/C.S. Kwartier bedreigd 4,5 5,1 5,1 5,1 Cool/Nieuwe Werk/Dijkzigt bedreigd 4,2 4,0 5,4 5,2

Charlois bedreigd 5,4 5,8 5,9 5,8 Tarwewijk probleem 4,5 5,3 4,6 4,6 Zuidplein bedreigd 4,9 4,4 4,7 5,1 Pendrecht bedreigd 4,9 4,7 5,4 5,5 Oud Charlois bedreigd 4,6 5,7 6,3 5,9 Carnisse aandacht 5,8 5,8 5,7 6,2 Zuidwijk aandacht 6,7 6,8 6,7 6,2 Heijplaat veilig 7,5 8,4 9,4 9,1 Wielewaal veilig 8,5 9,2 10,0 9,9

Delfshaven bedreigd 5,6 6,0 6,5 5,9 Nieuwe Westen probleem 5,1 5,4 6,2 4,8 Middelland bedreigd 5,2 4,8 5,3 5,2 Delfshaven bedreigd 6,2 5,9 6,4 5,6 Tussendijken aandacht 6,6 6,0 6,9 6,2 Spangen aandacht 4,6 7,0 7,0 6,3 Bospolder aandacht 5,7 6,3 6,5 6,4 Oud /Nieuw Mathenesse/Witte Dorp veilig 7,4 7,3 7,9 7,4 Schiemond veilig 6,5 7,2 7,6 8,0

Feijenoord aandacht 6,0 6,3 6,2 6,2 Hillesluis probleem 5,5 5,6 4,9 4,6 Bloemhof bedreigd 4,3 5,5 5,1 5,3 Afrikaanderwijk bedreigd 5,4 5,6 5,7 5,5 Feijenoord bedreigd 6,2 7,0 6,3 5,7 Katendrecht veilig 6,3 5,7 7,1 7,1 Vreewijk veilig 6,2 6,5 7,0 7,6 Kop van Zuid entrepot veilig 8,1 8,0 7,9 7,7 Noordereiland veilig 8,7 8,6 8,9 8,3

Kralingen-Crooswijk aandacht 6,6 7,1 7,4 6,8 Oud Crooswijk bedreigd 5,5 6,0 7,0 5,4 Rubroek bedreigd 6,5 6,6 6,2 5,7 Nieuw Crooswijk bedreigd 4,7 6,3 6,1 5,8 Kralingen West aandacht 6,1 6,5 7,0 6,3 Struisenburg veilig 7,7 8,4 8,9 7,9 De Esch veilig 8,2 8,4 7,8 8,2 Kralingen Oost/Kralingse Bos veilig 8,8 9,6 10,0 9,9

67 Deelgemeente/ Wijk Positionering 2005 2006 2007 2008 2008

Noord aandacht 6,5 6,3 7,1 6,9 Oude Noorden bedreigd 5,2 4,1 6,0 5,2 Agniesebuurt aandacht 5,8 5,3 6,0 6,0 Bergpolder veilig 6,6 7,7 7,4 7,3 Provenierswijk veilig 7,0 7,3 7,6 7,3 Liskwartier veilig 7,7 7,5 7,7 8,1 Blijdorp veilig 8,0 8,3 8,8 9,0

IJsselmonde aandacht 6,9 7,5 7,0 7,0 Beverwaard aandacht 6,3 7,1 6,5 6,3 Groot IJsselmonde aandacht 6,8 7,0 7,0 6,6 Lombardijen aandacht 6,3 7,9 6,8 7,0 Oud IJsselmonde veilig 10,0 9,7 8,9 9,6

Hoogvliet veilig 7,8 8,8 8,7 8,1 Hoogvliet Zuid veilig 8,0 8,9 8,9 8,0 Hoogvliet Noord veilig 7,6 8,8 8,4 8,2

Prins Alexander veilig 8,8 8,5 8,3 8,7 Oosterflank veilig 8,1 7,5 6,8 7,5 Ommoord veilig 8,6 7,9 8,1 8,1 Zevenkamp veilig 7,5 7,8 6,8 8,0 Het Lage Land veilig 8,5 8,3 8,3 8,9 Prinsenland veilig 8,9 8,9 8,8 9,3 ‘s Gravenland veilig 10,0 10,0 10,0 10,0 Kralingseveer veilig 10,0 10,0 10,0 10,0 Nesselande veilig 10,0 10,0 10,0 10,0

Overschie veilig 8,3 9,0 8,8 8,7 Kleinpolder veilig 7,8 8,5 8,1 8,2 Overschie e.o. veilig 8,7 9,4 9,3 9,2

Pernis veilig 9,2 9,5 9,5 9,4

Hillegersberg-Schiebroek veilig 9,1 9,7 10,0 10,0 Schiebroek veilig 7,9 8,3 8,7 8,7 Hillegersberg Zuid veilig 9,3 9,3 10,0 10,0 Hillegersberg Noord veilig 9,4 10,0 10,0 10,0 Molenlaankwartier veilig 10,0 10,0 10,0 10,0 Terbregge veilig 10,0 10,0 10,0 10,0

Hoek van Holland veilig 10,0 10,0 10,0 10,0

Rotterdam veilig 6,9 7,2 7,3 7,2

68