Van: Sietske van der Linden [mailto:[email protected]] Verzonden: vrijdag 2 november 2012 10:28 Aan: Pieters, E Onderwerp: gesprek voor statencommissie Ruimte vergadering 21 november a.s.

Geachte mevrouw Pieters, We verzoeken u onderstaande mail ter attentie te brengen van de commissieleden Ruimte. Daarnaast melden we dat wij graag gebruik maken van het spreekrecht bij de commissievergadering op 21 november a.s. U kent ons als voorstander van aantrekkelijke winkelkernen. De concept PSV detailhandel waarover u op 4 december a.s. besluit, verdient een compliment. Heel belangrijk hierin is uw visie dat binnensteden versterkt moeten worden. Geen synergie En belangrijk is ook het volgende uitgangspunt: winkelen is winkelen. En de aantrekkingskracht van binnenstad en dorpskern is dankzij de variëteit in aanbod van winkels, horeca, cultuur et cetera ongekend . Een mono-thematisch winkelcentrum op een bedrijventerrein, zoals Bleizo/Prisma levert geen enkele synergie op die de bestaande winkelstructuur in de provincie Zuid-Holland versterkt. Ruimtelijke criteria Het criterium ‘leisure’ dat op FOC Bleizo wordt losgelaten, is misleidend. Want in een factory outlet ‘leisureshoppen’ is nog steeds gewoon winkelen. En het is bovendien helemaal niet ter zake doende als het gaat om besluitvorming op basis van ruimtelijke criteria. Want in de binnenstad of dorpskern is exact hetzelfde mode/schoenen/sportaanbod beschikbaar. Zeker nu duidelijk is dat de hoogst gepositioneerde merken de eerste tien jaar niet zullen neerstrijken in de beoogde factory outlet Bleizo. Haaks Bij de lopende discussie worden allerlei factoren aangehaald (kantoren, OV-reizigers, Adventure World bezoekers) maar besluitvorming dient plaats te vinden op basis van ruimtelijke argumenten. Groen licht geven voor dit winkelcentrum dat gericht is op de vrijetijdsbesteding ‘winkelen’ staat volledig haaks op hetgeen in de PSV wordt verwoord die op 4 december op de agenda van PS staat. Onvoldoende belicht Heel graag zouden wij u op korte termijn willen spreken en de ontwikkelingen rond het te ontwikkelen gebied Bleizo in een bredere context willen plaatsen. We hebben ons erin verdiept. Hetgeen wij aan feiten en cijfers boven water kregen, kan interessant voor u zijn. U staat immers aan de vooravond van belangrijke besluitvorming en dat dient zorgvuldig en na afweging van alle beschikbare feiten en cijfers te gebeuren. Wij kunnen u van informatie voorzien die tot nu toe onvoldoende werd belicht. Nihil Ter informatie stuur ik u alvast enkele documenten en krantenartikelen van de laatste weken. Een zeer relevante bijlage heet ‘Belangrijke gegevens over het Stedenbaanstation’. Daaruit blijkt dat de rekenmethoden om reizigersaantallen voor Station Bleizo te voorspellen, op alle fronten gemaximeerd zijn. En gebaseerd zijn op de bezoekersaantallen aan Bataviastad. Dat vergelijk gaat volledig mank. Buck Consultants International heeft een moment rond het jaar 2025 als uitgangssituatie genomen en zo de ‘realistische’ OV-reizigers aantallen berekend. Ook dit is misleidend, want vele jaren staat een fors deel van FOC Bleizo leeg. Natuurlijk heeft dat effect op de OV-reizigers prognoses. Maar dat werd ‘vergeten’. Evenals het feit dat de leegstandsfactor een negatief effect heeft op de verwachte werkgelegenheid . Daarnaast is het plan voor Adventure World met 1,2 miljoen bezoekers één groot vraagteken. Kenners van de leisure markt schatten de realisatie van het plan in als nihil (zie bijlagen). Onbehoorlijk De tweede bijlage betreft een analyse van het eerder genoemde Buck-onderzoek ‘Overige economische effecten FOC Bleizo in opdracht van REO Haaglanden. We traceerden een onbehoorlijk aantal fouten en misplaatste aannames. Die willen we met u delen. Verantwoordelijkheid U heeft de verantwoordelijkheid om op basis van alle beschikbare feiten en cijfers tot een gewogen oordeel te komen over wel of geen groen licht voor FOC Bleizo. In dat kader lichten wij hetgeen u in de bijlagen leest graag toe in een persoonlijk gesprek. Met vriendelijke groet, mr. Sietske van der Linden-Alblas senior-beleidsadviseur

Bezoekadres: Arnhemsebovenweg 100 3708 AG ZEIST

Postadres: Postbus 762 3700 AT Zeist T. 030 6973100 M. 06-53299918 F. 030 6919751 I. www.cbwmitex.nl

Bezoek ons Retailhuis! http://tiny.cc/retailhuis

Belangrijke gegevens over het Stedenbaanstation (station Bleizo)

Inleiding

In de discussie over de ontwikkeling van het Bleizo gebied komt één dominante factor steeds weer boven drijven. De wenselijkheid van een nieuw Stedenbaanstation (station Bleizo) lijkt bepalend in de bestuurlijke afwegingen over de inrichting van het gebied. De projectorganisatie Vervoersknooppunt Bleizo onderhandelt nu met NS over een stationsovereenkomst. Die overeenkomst wordt alleen afgesloten als aan àlle voorwaarden van NS wordt voldaan. Uit nadere analyse van de rapporten van Goudappel Coffeng en Buck Consultancy wordt pijnlijk duidelijk dat de gestelde voorwaarden in de praktijk onrealistisch en uiterst onzeker zijn.

Scherpe voorwaarden van NS

NS stelt drie scherpe voorwaarden voordat men bereid is om over te gaan tot bediening van het Stedenbaanstation. Dat zijn:

• Voldoende dagelijkse in- en uitstappers

• Geen extra problemen voor de dienstregeling

• Betaalbaarheid van de extra stop

Om voldoende dagelijkse in- en uitstappers te krijgen zijn er honderden reizigers nodig die dagelijks gebruik gaan maken van het station. Aanvankelijk was het de bedoeling dat met de komst van veel nieuwe kantoren bij Bleizo het aantal dagelijkse forensen enorm zou toenemen. Een logische gedachte, maar de ineenstorting van de kantorenmarkt gooide roet in het eten. Om die reden is het toekomstige Stedenbaanstation voor extra reizigers afhankelijk geworden van andere, nieuwe ontwikkelingen in het Bleizo gebied. In de voorstellen dienen FOC Bleizo en Adventure World als drager voor het noodzakelijke aantal extra reizigers. Een veronderstelling die gebaseerd is op onrealistische aannames en (te) hoge verwachtingen.

Onvoldoende nieuwe reizigers?

Voor het nieuwe Stedenbaanstation heeft NS de minimale vervoerswaarde vastgesteld op 1.850 reizigers per dag (bron: Buck rapport). NS heeft berekend dat 1.100 reizigers daarvan uit de bestaande omgeving zullen komen. De overige 750 dagelijkse in- en uitstappers moeten door FOC Bleizo en Adventure World worden georganiseerd. NS heeft berekend dat FOC Bleizo en Adventure World samen voor tussen de 400 en 800 extra reizigers kunnen zorgen. Beide bedrijven moeten dus maximaal bezoekers trekken om aan de eisen van NS te kunnen voldoen. De prognoses houden geen rekening met ingroeileegstand of tegenvallende bezoekersaantallen. Uit onderzoek in Lelystad, Maasmechelen en Roermond blijkt daarnaast dat veruit de meeste bezoekers van factory outlet centers met de auto reizen. Het gaat hier om ruim 90% van de bezoekers. Het openbaar vervoer wordt nauwelijks gebruikt.

Het is daarom onrealistisch om te verwachten dat deze situatie bij Bleizo anders zal zijn. De redenering in de verschillende rapporten is dat Bleizo wel meer treinreizigers gaat trekken omdat er straks mogelijkheden zijn om met zogenaamde ‘combinatiekaartjes’ nieuwe doelgroepen aan te spreken. Deze veronderstelling lijkt nogal gezocht. De gedachte is dat de kansrijkheid van het OV wordt vergroot door korting te bieden op zowel reis als activiteit. Op welke feiten deze veronderstelling is gebaseerd blijft onduidelijk.

Dienstregeling onder druk

Om een extra stop bij Bleizo in de dienstregeling te kunnen inpassen is ProRail gevraagd met maatregelen te komen om de door de stop ontstane vertraging op te lossen. In de richting Gouda zal vertraging kunnen worden voorkomen door een reeks aan rijtijd verkortende maatregelen. In de richting van Den Haag resteert ook na dergelijke ingrepen 1 minuut vertraging. NS eist de garantie dat zowel de minister van Infrastructuur en Milieu als ook de Tweede Kamer deze vertraging goedkeuren. Daarnaast eis NS ter financiële compensatie extra reizigers op het Stedenbaanstation! Hoeveel extra reizigers NS verlangt blijft onduidelijk. Maar met deze nieuwe eis van NS komt één van de voorwaarden om een stationsovereenkomst te kunnen sluiten nog verder in het gedrang.

Financieel tekort

Op dit moment resteert er een tekort van 12,3 miljoen euro op het basisstation. Daarnaast is er 4 miljoen euro extra tekort door de maatregelen rijtijdverkorting die inpassing van het station in de dienstregeling mogelijk moet maken. De verwachting is dat over dit tekort bij het Bestuurlijk Overleg MIRT zal moeten worden onderhandeld met de minister.

Conclusie

• FOC Bleizo en Adventure World worden onterecht bestempeld als de ‘dragers’ voor het nieuw te bouwen Stedenbaanstation

• FOC Bleizo en Adventure World moeten maximaal presteren om de minimaal benodigde hoeveelheid extra treinreizigers te garanderen

• Tegenvallende bezoekersaantallen en leegstand bij FOC Bleizo en Adventure World zullen de minimale vervoerswaarde van het station bij Bleizo ondermijnen

• In vergelijkbare situaties blijkt uit onderzoek dat bezoekers van factory outlet centers doorgaans (in meer dan 90% van de gevallen) met de auto komen

• De argumentatie dat Bleizo meer OV-reizigers zal aantrekken dan elders dankzij de introductie van combinatiekaartjes is niet bewezen

• Nu NS ter compensatie voor de vertraging in de dienstregeling kennelijk nog meer nieuwe reizigers voor het Stedenbaanstation eist is de problematiek alleen maar groter geworden

(Adventure World rekent op 1,2 miljoen bezoekers per jaar) TOP 10 meest geliefde dagattracties van Nederland woensdag 14 september 2011

Gebaseerd op: Recreatie & Toerisme (augustus/september 2011) Attractiepark De blijft de meest geliefde dagattractie van Nederland. Dat blijkt uit de Top-50 Dagattracties van Respons. Deze top-50 telde in 2010 zo`n 35,4 miljoen bezoeken. De Efteling is met 3,9 miljoen bezoeken de grootste in Nederland.

Na De Efteling volgen diergaarde Blijdorp (1.551.707 bezoeken) Burgers Zoo (1.470.000) (1.469.800) Van Gogh Museum (1.432.500) Attractiepark (1.358.110) Natura Artis Magistra (1.230.000) Anne Frank Huis (1.050.339) Ouwehands Dierenpark (905.000) Rijksmuseum Amsterdam kreeg 892.536 bezoekers in 2010.

De totale top-10 trok in 2010 wel iets minder bezoekers dan in 2009. De daling bedroeg 1,93%. ------

10 Populairste Attractieparken in Nederland (via google) 1 April is het attractieparkseizoen in Nederland weer volop losgebarsten. Dit is een lijstje van de meest bezochte attractieparken in Nederland. Populariteit is natuurlijk geen graadmeter over hoe leuk een park is, maar het zegt vaak wel iets over de grootte en het aantal attracties. Tussen de parken zit veel verschil, naar Plopsa ga je met kleine kinderen, Walibi daarentegen is geschikt voor ‘kinderen’ van alle leeftijden. Veel van de parken hebben er ook dit seizoen weer veel aan gedaan om nieuwe bezoekers te trekken. Zo is er in Walibi de nieuwe Club Psyke: 5D Experience. Ook de Efteling staat niet stil, in juni (2012) wordt daar Aquanura, de grootste watershow van Europa geopend. 10. Drouwenerzand – 250.000 Attractiepark Drouwenerzand in Drouwen noemt zichzelf “het voordeligste pretpark in Europa”. En goedkoop dat is het, je betaalt 12 euro, en dan is alles inclusief (ook eten en drinken). Het park wint de laatste jaren snel aan populariteit. Het park is vooral geschikt voor jongere kinderen tot zo’n 13 jaar. Drouwenerzand.nl 9. Plopsa Indoor Coevorden – 270.000 Nederlands nieuwste attractiepark is Plopsa Indoor in Coevorden, geopend in 2010. Het park is van Studio 100, en alle bekende figuren van deze zender zijn dan ook te vinden in het park: Samson & Gert, Kabouter Plop, K3, Mega Mindy en Bumba. Leuk voor de kleintjes dus. 8. Drievliet – 350.000 Familiepark Drievliet ligt in Den Haag. Er is van alles te doen, er zijn speciale attracties voor kinderen, voor de familie en je hebt de “Thrill Rides”. De nieuwste attractie is de Formule X, een achtbaan waar je binnen 2 seconde op 70 kilometer per uur zit. Ook staan er shows op het programma, in 2012 zal DJUMBO optreden geven en draait er een 5D animatiefilm van Robin Hood. Drievliet.nl 7. Hellendoorn- 400.000 Ook Hellendoorn heeft vernieuwd in 2012. De nieuwe attractie in het park is “Tarantula Magica!” (vanaf 28 april) waarin je flink wordt rondgedraaid. Verder zijn er veel wildwaterbanen en andere snelle attracties te vinden in Hellendoorn. Avonturenpark Hellendoorn 6. Koningin Juliana Toren – 450.000 Mooi gelegen aan de rand van Apeldoorn ligt attractiepark Juliana Toren. Het park heeft ondertussen 60 attracties voor jong en oud. Juliana Toren 5. – 500.00 Op de vijfde plaats van populairste attractieparken vinden we Toverland, te vinden in Noord Limburg. Het pretpark is grotendeels overdekt, en daarom ook te bezoeken in de winter. Toverland 4. Walibi – 800.000 Verwacht je actie in een park, dan moet je naar Walibi gaan. Vol met spannende achtbanen, zeven ondertussen alweer. De ene nog sneller dan de andere. Maar ook voor kleine kinderen is er genoeg te doen in het park. Walibi 3. Duinrell – 1.4 miljoen Duinrell is niet eens een supergroot pretpark, maar trekt ook veel bezoekers met het spectaculaire zwembad “Tikibad”. Duinrell 2. Slagharen – 1.5 miljoen Ooit begonnen als Ponypak, maar ondertussen Nederlands op een na populairste attractiepark. Alle attracties die je verwacht in een park zijn aanwezig, 2 achtbanen, een wildwaterbaan, zweefmolens, etc. 50 attracties in totaal. Slagharen 1. De Efteling – 3.9 miljoen De absolute nummer 1 als het gaat om pretparken in Nederland is natuurlijk De Efteling. Naast vele attracties (waaronder 5 achtbanen, 2 waterattracties en 3 darkrides) zijn er shows, een natuurpark, roeivijfers, en nog veel meer. Dit jaar (2012) bestaat de Efteling 60 jaar en dat wordt gevierd met een nieuwe attractie, “Aquanura”, de grootste wildwater show van Europa, een Voorproefje vind je hier De Efteling

Opmerkelijke feiten uit het Buck-rapport

Op verzoek van REO Haaglanden heeft Buck Consultancy een rapport gemaakt over het economische en infrastructurele belang van FOC Bleizo/ Adventure World. Voor de goede lezer vallen een aantal dingen op die niet eerder door GR Bleizo naar buiten zijn gebracht:

1. In de komende vijf tot tien jaar wordt een zogenaamd ingroeimodel gehanteerd om de bedrijven uit het hogere segment de tijd te geven zich in FOC Bleizo te vestigen. De belofte dat Bleizo een hoogwaardig segment aan leisure zal aanbieden wordt daarmee op voorhand niet waargemaakt ! Het Buckrapport spreekt aanvankelijk van 15% van het totale winkelvloeroppervlakte dat bewust gereserveerd (lees: leeg gehouden) wordt! In de eindconclusies gaat het volgens Buck mogelijk zelfs om maximaal 10.000 m2 leegstand tegen 20.000 m2 bebouwing. Een derde van het totale oppervlakte dus, ruim 30%!! 2. Deze geplande leegstand komt op geen enkele manier tot uiting in de cijfers waarop een heel aantal aannames in het Buck rapport is gebaseerd. Niet in de cijfers voor • het aantal verwachte bezoekers (3,6 - 4 miljoen FOC en 1,2 miljoen AW) • het aantal arbeidsplaatsen (tijdelijk en definitief) • het aantal OV-reizigers dat gebruik gaat maken van een nieuw aan te leggen Stedenbaanstation 3. Voor de berekening van de minimale vervoerswaarde van het nieuwe Stedenbaanstation gaat NS vermoedelijk uit van de door GR Bleizo gegeven bezoekersaantallen. Een snelle eerste berekening leert dat men ook hier op een flink aantal OV-reizigers gokt. Tussen de 400 en 800 reizigers per dag extra veroorzaakt door een bezoek aan het FOC en AW correspondeert met ongeveer 3 tot 6 % groei bij 4,8 miljoen jaarlijkse bezoekers. Daarbij gaan we uit van het getal van 3,6 miljoen bezoekers voor FOC en 1,2 miljoen voor Adventure World. 4. In het Buck rapport worden veel mooie woorden gewijd aan Adventure World. Het zou hier gaan om het vestigen van het grootste Indoor Attractie en Game Experience Park van heel Europa. Het rapport spreekt over het afronden van de grondprijsonderhandelingen in november 2012, waarna eind 2013 zou kunnen worden begonnen met de bouw zodat Adventure World halverwege 2015 open gaat. Een zeer optimistisch scenario waarvoor in een economisch slechte tijd wel een echte durfal moet aantreden. Een durfal die het ook nog voor elkaar moet zien te krijgen om met veel eigen geld of heel bijzondere financieringsconstructies de bewuste grondprijs op te brengen aangezien in de huidige markt via de (vastgoed)banken Adventure World als 100% leisure project waarschijnlijk niet te financieren is. Het is aan te bevelen het ‘avontuur’ met Adventure World nog eens goed tegen het licht te houden. 5. Eén van de meest opmerkelijke zaken in het Buck rapport is de hoge verwachtingen die men heeft van de zogenaamde spin-off van FOC/AW voor evenementen en andere leisurelocaties in de regio. Dat komt tot uitdrukking in de paragrafen over de zogenaamde combinatiebezoeken . Hierbij verwacht men dat mensen die een dagje naar het FOC gaan dit combineren met een bezoek aan of Snowworld. Ook wordt openlijk gefilosofeerd over de mogelijkheid dat mensen die naar het FOC gaan blijven overnachten in Den Haag om daar ook nog te gaan winkelen. Uit het rapport blijkt dat al deze vergezichten enkel zijn gebaseerd op “interviews met directies van leisure voorzieningen in Haaglanden”. Niet bepaald een gedegen bewijs terwijl ook de verwachte hoge aantallen treinreizigers in het rapport van Goudappel Coffeng uitsluitend zijn gebaseerd op deze zelfde niet bewezen veronderstelling. 6. De totale kosten van het Stedenbaanstation zijn ook bij Buck onbekend. Wel weet men dat er inmiddels een tekort van 16,3 miljoen euro is. Dat bestaat uit 12,3 miljoen tekort op het basisstation en 4 miljoen voor maatregelen rijtijdverkorting. Enerzijds weet Buck dat GR Bleizo nu spreekt met het ministerie van I&M over een verdeelsleutel voor dit tekort, uiteindelijk verwacht men dat bij het bestuurlijk overleg MIRT (november) de knoop zal worden doorgehakt over de hoogte van de toegekende subsidie van het Rijk. In het scenario “FOC gaat niet door” redeneert Buck echter heel anders. Daar spreekt men op voorhand van een verlies van 16,3 miljoen Rijksmiddelen indien door het niet doorgaan van het FOC het Stedenbaanstation ook vervalt. Een staaltje opportunisme die het rapport kenmerkt. 7. Een ander bewijs voor deze stelling: het verleggen van de CO2 kabel door TenneT heeft 30 miljoen gekost. Bij de paragraaf waar wordt gesproken over de nu al gedane investeringen wordt opgemerkt dat dit bedrag sowieso moest worden uitgegeven, het verplaatsen stond al geruime tijd op de agenda. Bij het scenario “FOC gaat niet door” wordt de bewuste 30 miljoen ineens als grote verliespost opgevoerd. Weggegooid geld, want verplaatsing was helemaal niet nodig als het station niet doorgaat. Aldus Buck. En ook de beschikbaar gestelde Rijksmiddelen voor beter benutten (7,6 miljoen) worden genoemd in mogelijke verliesposten. Terwijl de regio’s dit geld zelf mogen inzetten, dat hoeft helemaal niet bij Bleizo. Hoezo verlies? 8. Bijzonder is het verhaal rondom het Stedenbaanstation. Volgens het Buck rapport hebben zowel het FOC als ook AW een grote positieve invloed op de reizigersstroom naar het openbaar vervoer. Het station wordt compleet afhankelijk gemaakt van de extra reizigers de het FOC en AW trekken. De relatie is beslist niet wederkerig . Zowel naar het FOC als naar AW komen de meeste mensen met de auto. Zegt het Buck rapport. 9. Opvallend is dat de hele ontwikkeling van het Bleizo gebied wordt gegijzeld door de komst van een FOC . Terwijl voor bijvoorbeeld het genereren van extra reizigers in het OV een inzet op kantorenlocaties veel logischer is. Kantorenlocaties leveren immers dagelijks woon-werkverkeer op. Hoeveel risico nemen de lokale overheden door zich zo afhankelijk te maken van de komst van één bedrijf? 10. Tenslotte lijkt het Buck rapport meer oog te hebben voor het eventuele verlies voor Zuid-Holland als elders in Noord-Holland wel een FOC (Sugar City) van de grond komt. De uitkomsten van de effectrapportages op de bestaande detailhandelstructuur in Zuid-Holland worden echter nagenoeg genegeerd.

Publicatie : Volkskrant Regio : landelijk Datum : 26 okt 2012 Pagina : 12 Oplage : 262.183 Frequentie: 6x per week cm2 : 1.108 AdvertentieWaarde : € 49.311

MITEX - BRANCHEORGANISATIE alleen voor intern/eigen gebruik 1513 00111 012 036 00 00 Publicatie : Volkskrant Regio : landelijk Datum : 26 okt 2012 Pagina : 12 Oplage : 262.183 Frequentie: 6x per week cm2 : 1.108 AdvertentieWaarde : € 49.311

alleen voor intern/eigen gebruik 1513 00111 012 036 01 00 Publicatie : Volkskrant Regio : landelijk Datum : 26 okt 2012 Pagina : 12 Oplage : 262.183 Frequentie: 6x per week cm2 : 1.108 AdvertentieWaarde : € 49.311

alleen voor intern/eigen gebruik 1513 00111 012 036 02 00