Mesdags Mise-En-Scène. De Collectie, De Kunst En Het Woonhuis
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Mesdags mise-en-scène. De collectie, Mesdag’s mise en scène. The de kunst en het woonhuis collection, the art, and the house Onlangs publiceerden het RKD en het Van Gogh The RKD and the Van Gogh Museum recently Museum Hendrik Willem Mesdag. Kunstenaar, published Hendrik Willem Mesdag. Kunstenaar, verzamelaar, entrepreneur, met inzichten uit het verzamelaar, entrepreneur, presenting insights ensuing onderzoek dat is gedaan naar de collectie van Hendrik from the research conducted on the collection of Willem Mesdag en zijn vrouw Sientje Mesdag-van Hendrik Willem Mesdag and his wife Sientje Mesdag- Houten. In dit bulletin een indruk van hoe Mesdag de van Houten. This article offers an impression of the kunstwereld naar zijn hand wist te zetten. man who bent the art world to his will. Het deel van de verzameling dat Mesdag en zijn vrouw The part of the collection that Mesdag and his wife in 1903 aan de staat schonken is nog steeds te zien in gifted the Dutch State in 1903 can still be seen in Den Haag onder de naam De Mesdag Collectie, sinds The Hague and is presented as the The Mesdag 1990 beheerd door het Van Gogh Museum. Ongeveer de Collection, which has been managed by the Van helft van de verzameling bleef echter in de privécollectie Gogh Museum since 1990. The couple, however, van het echtpaar. Dit deel werd na het overlijden van retained approximately half of the collection as private Mesdag door de erven verkocht en raakte verspreid. property. After Mesdag’s death this was sold by his Hierdoor kon slechts een gefragmenteerd beeld worden heirs and dispersed. As a result only a fragmented gegeven van de wijze van verzamelen door de Mesdags. image could be given of the Mesdags’ collecting Gezamenlijk onderzoek door het RKD en het Van practices. Joint research by the RKD and the Van Gogh Museum bood de mogelijkheid de materiële en Gogh Museum offered the possibility of combining wetenschappelijke kennis over de museale collectie te documentary and scholarly expertise with material and combineren met de documentaire en wetenschappelijke museological knowledge. In the recent investigation vaardigheden van het RKD. In het recente onderzoek the collection was reconstructed and the museum and is de verzameling gereconstrueerd en zijn het museale private holdings have been reunited. On the basis en het particuliere deel weer bij elkaar gebracht. Aan of a variety of sources, such as sales and exhibition de hand van verschillende bronnen zoals veiling- en catalogues, correspondence, newspapers and tentoonstellingscatalogi, correspondentie, kranten periodicals, at this time 858 paintings, drawings, and en tijdschriften, zijn op dit moment 858 schilderijen, prints have been entered into the RKD’s databases, tekeningen en prenten opgenomen in de databases van including a significant share of the dispersed works. het RKD, waaronder een aanzienlijk deel dat verspreid These can be found at www.rkd.nl (in the search field was geraakt. Deze zijn te vinden via www.rkd.nl (vul in enter: ‘Mesdag-van Houten collectie’ and then click on het zoekveld in: ‘Mesdag-van Houten collectie’ en klik the tab ‘RKDimages’). In addition, the correspondence vervolgens op het tabblad ‘RKDimages’). Daarnaast of Hendrik Willem Mesdag and Sientje Mesdag-van is de correspondentie van Hendrik Willem Mesdag en Houten has been transcribed and published online. Sientje Mesdag-van Houten getranscribeerd en online Finally, an article by Evelien de Visser delving more gezet. Ook verschijnt binnenkort een artikel van Evelien deeply into the collection and the furnishing of the de Visser dat verder zal ingaan op de collectie en de house and the museum will soon be published at: inrichting van het woonhuis en het museum, op www. www.rkdmonographs.nl. rkdmonographs.nl. WHO WAS MESDAG? WIE WAS MESDAG? Hendrik Willem Mesdag (1831-1915) was 35 years Hendrik Willem Mesdag (1831-1915) was 35 jaar toen old when he decided to become a painter. He was hij besloot schilder te worden. Hij was opgeleid als trained as a banker, but according to him he was no bankier, maar deugde daar naar eigen zeggen niet voor.1 good at it.1 Once he took the plunge, he immersed Eenmaal de knoop doorgehakt stortte hij zich vol vuur himself in artistic life with verve and vigour. His op het kunstenaarsbestaan. Zijn achterneef Lourens second cousin Lourens Alma Tadema (1836-1912) Alma Tadema (1836-1912) hielp hem op weg door een helped him on his way by introducing him to Willem 25 Roelofs (1822-1897), then living in Brussels. Mesdag and his wife Sientje Mesdag-van Houten (1834-1909) moved to Belgium, and Mesdag, who wanted most to become a landscapist, received advice from Roelofs throughout the next three years. He ultimately found his niche while on holiday on the island of Norderney: the sea. This became – and was for the remainder of his life – his primary subject. He moved to The Hague in 1869 in order to be closer to the coast (fig. 1).2 From the moment he arrived in The Hague he worked resolutely on his career. Mesdag did not want to be just a painter, he wanted to be a famous artist. He landed his first great success with his paintingThe breakers of the North Sea which was accepted at the Paris Salon of 1870. The newspapers raved about it and Mesdag was awarded a medal. From then on he signed his 1. Hendrik Willem Mesdag en Sientje Mesdag-van Houten op de oude pier te letters ‘Mesdag – Médaille d’Or Salon 1870’.3 His Scheveningen, collectie Panorama Mesdag, Den Haag career gained momentum: his paintings sold well, 1. Hendrik Willem Mesdag and Sientje Mesdag-van Houten on the original pier of Scheveningen, collection Panorama Mesdag, The Hague and slowly but surely he assumed a central role in the Hague art world. He painted his tour de force in introductie bij Willem Roelofs (1822-1897), die toen in 1881, the panorama that can still be admired today Brussel woonde. Mesdag en zijn vrouw Sientje Mesdag- at the Zeestraat in The Hague. It firmly established van Houten (1834-1909) verhuisden naar België en his reputation among the public at large and he had Mesdag, die het liefst landschapschilder wilde worden, achieved his goal, namely to become well-known. kreeg gedurende drie jaar advies van Roelofs. Tijdens Still he did not stop there: the Mesdags’ disposed over een vakantie op Norderney vond hij zijn eigen niche: a vast fortune thanks to two inheritances and Hendrik de zee. Die werd – en bleef de rest van zijn leven – Mesdag’s canny understanding of banking. Their zijn hoofdonderwerp. Om dichterbij het strand te zijn wealth made it possible for them to collect on a grand verhuisde hij in 1869 naar Den Haag (afb. 1).2 scale. Mesdag and Sientje began modestly, acquiring Vanaf het moment dat hij in Den Haag aankwam works from fellow artists. This gradually grew into a werkte hij vastberaden aan zijn carrière. Mesdag wilde unique and exemplary collection of the Hague School niet zomaar schilder worden, nee, hij wilde een bekend and the French Barbizon School.4 kunstenaar worden. Zijn eerste grote succes behaalde hij met de expositie van zijn schilderij Branding op de THE INSTALLATION OF A MUSEUM Noordzee op de Parijse Salon van 1870. De kranten In 1887 Mesdag built a museum next to his house to waren laaiend enthousiast en Mesdag werd beloond make his collection accessible to the public. It appears met een medaille. Vanaf dat moment ondertekende hij that he gave careful consideration to its layout. The zijn brieven met ‘Mesdag – Médaille d’Or Salon 1870’.3 furnishing of the museum was largely in the hands of Daarna ging het snel: de verkoop van zijn schilderijen the applied artist Theo Colenbrander (1841-1930). ging steeds makkelijker en hij nam langzaam maar zeker He designed the ornamental carpet and the matt een centrale rol in binnen de Haagse kunstwereld. In gold walls framed by stylised plant motifs (fig. 2). 1881 schilderde hij zijn tour de force: het panorama dat However, Mesdag, who was regularly consulted for the nog steeds te bewonderen is op de Zeestraat in Den instalment of displays in museums, himself oversaw his Haag. Daarmee vestigde hij voorgoed zijn naam bij het museum’s interior arrangement. Eyewitness accounts grote publiek en had hij zijn doel – bekend worden – make it clear that the result was an eclectic mix of bereikt. Japanese, Chinese, and sixteenth to eighteenth-century Maar hij ging door: het echtpaar Mesdag beschikte over European decorative art combined with contemporary aanzienlijke financiële middelen dankzij twee erfenissen earthenware, such as vases by the Hague delftware en Mesdags bankiersinzicht. Dit fortuin maakte het factory Rozenburg and, naturally, visual art.5 Between mogelijk om op grote schaal te verzamelen. Mesdag 1887 and 1903 (until the museum and the collection en Sientjes collectie begon op bescheiden schaal met were gifted to the Dutch State) Mesdag gave tours werken van collega-kunstenaars. Langzamerhand groeide of the museum by appointment only on Sunday die uit tot een unieke en exemplarische verzameling van mornings. These tours always began in the artist’s de Haagse School en de Franse School van Barbizon.4 studio, which could be reached via a staircase painted 26 INRICHTING VAN EEN MUSEUM a gleaming red. The studio was ‘light and airy and In 1887 bouwde hij een museum naast zijn woonhuis everything in it splendid and rich, except for the waarmee hij de collectie voor het publiek toegankelijk narrow, plain mahogany chair on which the painter is maakte. Het lijkt erop dat Mesdag de inrichting van zijn seated’.6 A spacious hallway ran from the studio to the museum heel zorgvuldig heeft uitgewerkt.