Strategia Rozwoju Gminy Kolbudy Na Lata 2010-2020 Określająca Możliwości Rozwojowe Gminy Kolbudy Oraz Priorytety Działania Samorządu Gminy Kolbudy

Strategia Rozwoju Gminy Kolbudy na lata 2010-2020 określająca możliwości rozwojowe Gminy Kolbudy oraz priorytety działania samorządu Gminy Kolbudy

Dla gminy Kolbudy opracowali: Adam Rodziewicz Marta Jaskulska Justyna Przeworska

październik 2010

A-BAN Adam Rodziewicz ul. Morenowe Wzgórze 26a/13 80-283 Gdaosk STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020

Spis treści Spis treści ...... 2 Słowniczek ważniejszych pojęd: ...... 3 Wstęp ...... 4 Co to jest Strategia Rozwoju Gminy? ...... 4 Strategia – do czego jest potrzebna? ...... 4 Metodologia sporządzania Strategii ...... 5 Podstawa prawna opracowania...... 5 Wymogi formalne ...... 5 Przyjęta metodologia ...... 5 Etapy przygotowania Strategii ...... 6 Partycypacja społeczna ...... 7 Dokumenty strategiczne bezpośrednio dotyczące Strategii Rozwoju Gminy ...... 8 Strategia Powiatu Gdaoskiego ...... 8 Strategia Województwa Pomorskiego ...... 9 Strategia Rozwoju Kraju ...... 10 Punkt A – Jaka jest sytuacja w gminie dzisiaj? ...... 11 Diagnoza demograficzno-gospodarcza ...... 11 Lokalizacja ...... 11 Zainwestowanie...... 11 Demografia ...... 11 Gospodarka ...... 13 Turystyka i rekreacja ...... 13 Diagnoza społeczna ...... 13 Ogólna charakterystyka mieszkaoców gminy ...... 14 Identyfikacja z gminą i wizerunek gminy ...... 15 Aktywnośd społeczna mieszkaoców ...... 15 Powiązania funkcjonalne ...... 16 Problemy w funkcjonowaniu gminy ...... 16 Podsumowanie ...... 18 Analiza budżetu gminy ...... 19 Analiza SWOT ...... 21 Strategia Rozwoju na lata 199 — 2015 – analiza aktualności ...... 23 Podsumowanie analizy aktualności ...... 24 Punkt B – Jak powinna wyglądad gmina w przyszłości? ...... 26 Wizja ...... 26 Cele rozwoju gminy...... 26 Cel strategiczny ...... 26 Cele operacyjne ...... 27 Jak z punktu A dojśd do punktu B? ...... 29 Realizacja strategii ...... 29 Realizacja celów ...... 29 Idee programów rozwojowych ...... 29 Monitoring realizacji Strategii ...... 34 Budżet Gminy Kolbudy, a możliwości realizacji Strategii Rozwoju...... 35

Słowniczek ważniejszych pojęd: analiza SWOT — określa słabe i mocne strony gminy, jej szanse rozwojowe i zagrożenia płynące z otoczenia. cele strategiczne —cele główne (koocowe), które mają zostad osiągnięte. cele operacyjne — cele pośrednie, w efekcie wpływające na osiągnięcie celów głównych. wizja — wyobrażenie, obrazowe przedstawienie Gminy Kolbudy w przyszłości. misja — ważne, odpowiedzialne zadanie do spełnienia. idee projektów rozwojowych (IPR) — konkretne działania wpływające na osiągnięcie celów operacyjnych i strategicznych.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020

Wstęp

Co to jest Strategia Rozwoju Gminy? Strategia jest dokumentem, który w jasny sposób wskazuje kierunki, w jakich powinna zmierzad gmina, aby zapewnid sobie stały, zrównoważony rozwój, a mieszkaocom konsekwentne polepszanie warunków życia. Jej celem jest odpowiedź na pytanie, co trzeba zrobid, aby funkcjonowad i rozwijad się w przyszłości.

Strategia rozwoju gminy to plan długofalowego działania (w niniejszym opracowaniu przyjęto lata 2010 — 2020) Rady Gminy, Wójta i wspierających go urzędników oraz wszystkich, którym na sercu leży lepsze jutro gminy, wobec szans i zagrożeo wynikających ze zmieniającego się otoczenia i działao innych podmiotów. Zgodnie z zapisami Strategii działanie takie jest ukierunkowane przez wartości i opcje uznane przez społecznośd lokalną, bazujące na wewnętrznym potencjale sił i uwzględniające jej wewnętrzne słabości. Strategia rozwoju nie może zawierad precyzyjnej listy inwestycji do realizacji, ponieważ z definicji jest to domeną Wieloletnich Planów Inwestycyjnych, czy Planów Rozwoju Lokalnego. Tak szczegółowe informacje mogą byd umieszczane tylko w dokumentach, które zawierają stale aktualizowane plany finansowe. Popełnienie takiego błędu spowodowałoby, że Strategia bardzo szybko straciłaby swoją aktualnośd.

Strategia – do czego jest potrzebna? Strategia stanowi podstawę działania gminy, programów i przedsięwzięd, a także polityki przestrzennej (jedna z podstaw dla sporządzenia Studium uwarunkowao i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy). Informuje o warunkach podejmowania i realizacji wszelkich działao w gminie, w tym formułowaniu kolejnych Wieloletnich Planów Inwestycyjnych. Podnosi wiarygodnośd wobec partnerów zewnętrznych, dla których niejednokrotnie stanowi podstawę oceny współpracy z gminą lub lokalizacji własnych działao na terenie gminy. Stanowi podstawę korzystania przez gminę z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i innych zewnętrznych źródeł finansowania. Zgodnie z Dyrektywą Unii Europejskiej każda jednostka samorządowa powinna opierad swoje działania inwestycyjne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej na planie strategicznym. Po wstąpieniu Polski do UE Strategia Rozwoju jest wskazywana, jako jeden z najważniejszych dokumentów (nadrzędny wobec innych dokumentów) w funkcjonowaniu Jednostek Samorządu Terytorialnego, przedstawiający kierunki rozwoju jednostki na najbliższe kilkanaście lat. Najważniejsze jest jednak, że Strategia tworzy platformę współdziałania wszystkich zainteresowanych podmiotów, głównych aktorów życia publicznego (mieszkaoców, organizacji pozarządowych i stowarzyszeo, przedsiębiorców oraz władz gminy) w celu wypracowania wspólnej przyszłości, odpowiadającej ich potrzebom.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020

Metodologia sporządzania Strategii

Podstawa prawna opracowania Do roku 1974 częścią składową zatwierdzanych planów zagospodarowania przestrzennego był tzw. "Program", który również od strony potrzeb społeczno-gospodarczych, przedstawiał problematykę rozwoju danego terenu. Programy te miały stad się podstawą do tworzenia "pięcioletnich planów gospodarczych". Często były jednak przeszkodą, ponieważ były zbyt rzetelne i niezależne, wręcz niezgodne z "polityką". W latach 1975 — 1994 "Programy rozwoju" umieszczane były w opisowej, niezatwierdzanej części miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego nazywanych wówczas planami ogólnymi. Obecnie podstawą prawną uchwalenia Strategii Rozwoju Gminy jest ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity z 1996r. Dz.U. Nr 13, poz. 74 z późn. zm.).

Wymogi formalne W obecnie obowiązujących aktach prawnych opisano jedynie wymogi dotyczące sposobu opracowania i zawartości Strategii Kraju oraz Strategii Województw. Strategia Gminy nie wymaga formalnie żadnych opinii ani uzgodnieo, lecz ze względu na możliwośd wystąpienia kolizji programowych, należy przed przedstawieniem wersji koocowej zasięgnąd opinii Zarządu Powiatu i Zarządu Województwa.

Przyjęta metodologia Zadaniem zespołu przygotowującego Strategię jest jedynie zebranie informacji i wniosków, usystematyzowanie ich i kolejne, nawet wielokrotne formowanie zamierzeo i zadao gminy z uwzględnieniem bliższej i dalszej przyszłości, zgodnie z przeprowadzonymi dyskusjami przedstawicieli społeczeostwa i samorządu. Zespół przygotowujący projekt Strategii Rozwoju zaproponował metodę jej opracowania polegającą na przyjęciu i opisaniu dwóch punktów kluczowych dla gminy: 1 — gdzie gmina jest w chwili obecnej — punkt A 2 — gdzie ma byd za 10 lat (w 2020 roku) — punkt B Następnie na tej kanwie, po scharakteryzowaniu ww. punktów (sytuacji) zaproponowano wypracowanie kolejnych kroków dla różnych dziedzin rozwoju, prowadzących gminę z punktu A do punktu B. Dla poszczególnych dziedzin kolejne wykonywane kroki to cele operacyjne. Opisanie różnic między punktami A i B (zdefiniowanie problemów, diagnoza braków, wyłonienie najbardziej wyróżniających się potrzeb i największych sukcesów) ma na celu wybranie dziedzin, nad którymi trzeba pracowad w dalszym rozwoju gminy. Ich analiza przynosi propozycje konkretnych idei programów rozwojowych. Ostatnim etapem tego procesu powinna byd, po przyjęciu Strategii przez Radę Gminy, cykliczna weryfikacja jej realizacji. Zaleca się, aby następowało to poprzez opracowanie i wykonanie poszczególnych programów i projektów wynikających z zapisów Strategii, a następnie ocenę porównawczą założonych i uzyskanych tą drogą efektów pod kątem uzyskania celu strategicznego 5

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 i celów operacyjnych. Ważne jest, że wymienione w Strategii programy i projekty to idee programów i projektów rozwojowych (IPR), które wymagają oddzielnego szczegółowego opracowania, a ich zbiór nie jest zamknięty. Niezbędne będzie m.in. wypracowanie dla nich planów działania (w tym określonych w czasie) ściśle powiązanych ze źródłami i zasadami finansowania oraz mierzalnych kryteriów oceny. Metoda ta wywodzi się bezpośrednio z instrukcji opracowanych dla NATO dotyczących sposobów postępowania przy dochodzeniu do strategicznych decyzji – Military Decision Making Process (proces podejmowania decyzji wojskowych). W sposób autorski rozwinięta została ona o: . elementy partycypacji społecznej . informacje pozyskane z Narodowego Programu Foresight POLSKA 2020 . licznych opisów metodologii opracowania przyjętych Strategii Rozwoju przez wybrane gminy w kraju (m.in. miast i gmin: Gdaoska, Poznania, Warszawy, Krakowa, Łodzi, Mosiny, Krasiczyna, Iławy, Bytomia, Klecka, Liwu, Czerska, powiatu Starogardu Gdaoskiego) . opracowao Pani dr Elżbiety Krawczyk (The Futures Academy DIT Irlandia) . opracowao Pana dr Andrzeja Sztando (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu na Wydziale Gospodarki Regionalnej i Turystyki w Jeleniej Górze)

Bezdyskusyjne jest, że docelowy punkt (punkt B) musi byd zgodny ze strategiami administracji wyższego rzędu, czyli Strategią województwa i kraju. Zawsze niezbędne jest również zweryfikowanie przyjętego celu (punktu B) w stosunku do tendencji rozwoju sąsiednich gmin w tym najsilniejszej — Gdaoska. Żadna gmina nigdy nie istnieje sama, a procesy wzajemnych powiązao w tym konkretnym przypadku, są bardzo silne. Dla określenia punktów kluczowych (A i B) jako niezbędną wskazano potrzebę sporządzenia badao społecznych i możliwie jak najszerszych konsultacji społecznych projektu Strategii, w celu określenia, co się mieszkaocom gminy nie podoba, czego brakuje oraz w jakiej gminie chcieliby wszyscy mieszkad w przyszłości. Możliwie jak najbardziej szczegółowy opis punktu wyjściowego (punkt A) pozwala również na postawienie diagnozy ogólnej sytuacji gospodarczo-społecznej gminy opartej również na opiniach mieszkaoców i ich postrzeganiu sytuacji. Fakt ten też jest bardo ważny dla wyznaczania przyszłych celów rozwoju gminy oraz może byd wyraźną wskazówką do pracy nad zmianą wizerunku gminy w świadomości samych jej mieszkaoców (również, jeśli to konieczne dla polityki wójta).

Etapy przygotowania Strategii Poniżej przedstawiono przyjęty harmonogram prac przy sporządzaniu projektu Strategii. Etap I: . Spotkania informacyjne z mieszkaocami gminy prowadzone przez Zespół Strategiczny (kwiecieo – maj 2010r.) . Przeprowadzenie badao społecznych przez Pracownię Realizacji Badao Socjologicznych Uniwersytetu Gdaoskiego: ankiety dostarczane bezpośrednio do mieszkaoców oraz lokalnych liderów (maj 2010r.) . Zgromadzenie danych i informacji, przygotowanie Raportu o stanie gminy – Pracownia Realizacji Badao Socjologicznych Uniwersytetu Gdaoskiego (czerwiec 2010r.) . Zbieranie wniosków, uwag i sugestii (do kooca czerwca 2010r.) 6

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020

Etap II: Sporządzenie projektu Strategii (lipiec – sierpieo 2010r.) Etap III: Konsultacje społeczne projektu Strategii (wrzesieo 2010r.) Etap IV: Przedstawienie projektu Strategii pod obrady Rady Gminy (ostatnia dekada 2010r.)

Partycypacja społeczna Przy sporządzaniu założeo do projektu Strategii Rozwoju Gminy Kolbudy przyjęto nacisk na możliwe jak najszersze włączenie wszystkich zainteresowanych do prac przy jej opracowaniu. Tak ważny dokument dla przyszłości gminy nie może byd opracowany bez udziału mieszkaoców gminy, stowarzyszeo pozarządowych, przedsiębiorców i działaczy społecznych. W ramach prac nad strategią miały miejsce m.in. następujące wydarzenia: 1. Warsztaty wprowadzające dla Radnych i Sołtysów Gminy Kolbudy – 10.04.2010r. 2. Spotkanie z pracownikami Urzędu Gminy w Kolbudach – 20.04.2010r. (UG Kolbudy) 3. Spotkania informacyjne i dyskusja wstępna z mieszkaocami: 26.04.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Kolbudy (GOK Kolbudy) 27.04.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Otomina (Ośrodek Gazowni Otomin) 28.04.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Bielkówka (Szkoła Bielkówko) 05.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Czapielska (GOK Kolbudy) 05.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Łapina (GOK Kolbudy) 06.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Nowin, Babiegodołu (GOK Kolbudy) 06.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Bąkowa (GOK Kolbudy) 07.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Ostróżek (Świetlica Ostróżki) 07.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Buszkowy (Szkoła Buszkowy) 10.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Lisewca (Świetlica Lisewiec) 10.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Pręgowa (Dom Kultury Pręgowo) 11.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Bielkowa (Szkoła Lublewo) 11.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Lublewa (Szkoła Lublewo) 12.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Jankowa (Świetlica Jankowo) 12.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Kowal (Świetlica Kowale) 4. Spotkania – dyskusja nad SWOT dla Gminy Kolbudy 13.05.2010r. godz. 16.30 Sołtysi Gminy Kolbudy (UG Kolbudy) 14.05.2010r. godz. 19.00 Radni Gminy Kolbudy (UG Kolbudy) 5. Badania społeczne z lokalną społecznością (ankiety poprzedzone spotkaniami informacyjnymi) zrealizowane przez Pracownię Realizacji Badao Socjologicznych Uniwersytetu Gdaoskiego – kwiecieo — maj 2010r. 6. Badania lokalnych liderów, pracodawców oraz przedstawicieli instytucji edukacyjnych, kulturalnych i sportowych zrealizowane przez Pracownię Realizacji Badao Socjologicznych Uniwersytetu Gdaoskiego – maj 2010r.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 7. Przyjmowanie wszelkich uwag, wniosków i sugestii przez wyznaczony do tego celu referat w Urzędzie Gminy Kolbudy, w tym m.in. dodatkowa otwarta ankieta dla mieszkaoców (podzielono na dwa etapy: kwiecieo — czerwiec 2010r. oraz wrzesieo — październik 2010r.) 8. Spotkanie z pracownikami urzędu – konsultacyjne nad projektem Strategii – 20.09.2010r. 9. Spotkanie z Radnymi i Sołtysami – konsultacyjne nad projektem Strategii – 20.09.2010r. 10. Spotkania konsultacyjne nad projektem Strategii z mieszkaocami: 28.09.2010r. godz. 18.00 mieszkaocy Lublewa, Bąkowa, Bielkowa, Bielkówka (Szkoła Bielkówko) 29.09.2010r. godz. 18.00 mieszkaocy Czapielska, Buszkowy, Pręgowa, Ostróżek, Lisewieca, Babiegodołu (GOK Kolbudy) 30.09.2010r. godz. 18.00 mieszkaocy Otomina (Hotel Otomin) 01.10.2010r. godz. 18.00 mieszkaocy Kowal, Jankowa (Świetlica Kowale) 04.10.2010r. godz. 18.00 mieszkaocy Kolbud, Łapina (GOK Kolbudy) 22.10.2010r. godz. 17.00 zainteresowani mieszkaocy całej gminy (GOK Kolbudy) Protokoły sporządzone z wyżej wymienionych spotkao zostały zebrane w załączniku do niniejszej Strategii – „Dokumentacja prac przy sporządzaniu Strategii Rozwoju gminy Kolbudy na lata 2010 —2020.”

Dokumenty strategiczne dotyczące bezpośrednio Strategii Rozwoju Gminy

Strategia Powiatu Gdaoskiego W okresie, kiedy sporządzano projekt niniejszej Strategii Powiat Gdaoski nie opracował jeszcze takiego dokumentu. Sporządzone zostały dokumenty innej rangi. Dołożono wszelkich starao, aby osiągnąd zgodnośd z nimi Strategii Rozwoju Gminy Kolbudy. Można tu m.in. wymienid: . Powiatowy program zapobiegania przestępczości oraz ochrony porządku publicznego i bezpieczeostwa obywateli . Projekt Strategii Rozwoju i Promocji Turystyki Kulturowej Regionu Południowego Bałtyku . Powiatowy Program na Rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Gdaoskiego na okres 2007 — 2015 . Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszaru Wiejskiego dla gmin Pruszcz Gdaoski, Cedry Wielkie, Kolbudy, Pszczółki, Suchy Dąb i Trąbki Wielkie . Społeczna analiza sytuacji wyjściowej dla Lokalnej Grupy Działania gmin: Pruszcz Gdaoski, Pszczółki, Trąbki Wielkie, Kolbudy, Suchy Dąb oraz Cedry Wielkie . Plan Odnowy Sołectwa Ostróżki . Plan Odnowy Sołectwa Kowale . Diagnoza obszaru objętego działaniem Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich tereny gmin Pruszcz Gdaoski, Cedry Wielkie, Pszczółki, Kolbudy, Suchy Dąb, Trąbki Wielkie . Diagnoza obszaru objętego działaniem Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich — tereny Gminy Kolbudy . Koncepcja rozwoju systemu rowerowego w Województwie Pomorskim – Zielona Księga . Memorandum Metropolii Gdaoskiej 8

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 . Wyniki samooceny przeprowadzonej metodą CAF w Urzędzie Gminy Kolbudy

Strategia Województwa Pomorskiego Na podstawie zapisów umieszczonych w Strategii Województwa Pomorskiego sformułowano następujące wytyczne do Strategii Rozwoju gminy Kolbudy na lata 2010 — 2020:

Charakterystyka regionu: . region czystego środowiska; wysokiej jakości życia; atrakcyjnej i spójnej przestrzeni . region rozwoju opartego na wiedzy, umiejętnościach, aktywności i otwartości mieszkaoców; silnej i zróżnicowanej gospodarki . region partnerskiej współpracy . region kultywowania wielokulturowego dziedzictwa oraz tradycji morskich i solidarnościowych

W założeniach region Województwa Pomorskiego to: . REGION KONKURENCYJNY . REGION SPÓJNY . REGION DOSTĘPNY

Ważne dla formułowania strategii powiatów i gmin, jest fakt, że w regionie występują dwa zjawiska: . wysokie zróżnicowania wewnątrz regionu . wzrost gospodarczy nie niweluje dysproporcji

Obecna sytuacja w województwie pomorskim: • największy przyrost naturalny w Polsce • najwyższa dynamika eksportu w kraju • 70% wartości regionalnej gospodarki powstaje w usługach • sektor MŚP należy do najbardziej rozwiniętych w Polsce • największy w kraju potencjał przemysłów morskich • rolnictwo ma warunki dla bardzo różnorodnych form rozwoju • prawie największy w Polsce odsetek osób z wyższym wykształceniem • duży potencjał instytucji edukacyjnych, naukowych i pozarządowych • wysokie walory środowiska przyrodniczego i kulturowego • bogata spuścizna historyczna i etniczna • silne tradycje i nowe formy współpracy bałtyckiej • bardzo niski wskaźnik zatrudnienia • wysokie bezrobocie, zwłaszcza wśród ludzi młodych i na wsi • słaba zdolnośd przyciągania bezpośrednich inwestycji zagranicznych • najwyższe w Polsce wskaźniki przestępczości • wysoka liczba korzystających ze świadczeo pomocy społecznej • wysoka zachorowalnośd i umieralnośd na choroby nowotworowe • dostępnośd transportowa należy do najniższych w Polsce

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020

Wizja Województwa Pomorskiego:

WOJEWÓDZTWO POMORSKIE – ZNACZĄCY PARTNER W REGIONIE MORZA BAŁTYCKIEGO

Strategia Rozwoju Kraju Na terenie gminy Kolbudy w okresie opracowywania niniejszej Strategii nie były planowane zadania realizowane przez administrację rzadową (z wyłączeniem wojewódzkiej), co sprawiło, że założenia SRK nie przekładają się bezpośrednio na jej sytuację. Jedyną kwestią mającą wpływ na przyszłośd gminy, z racji jej lokalizacji w bezpośrednim sąsiedztwie Trójmiasta, jest zakładany rozwój miejskich zespołów metropolitalnych.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020

Punkt A – Jaka jest sytuacja w Gminie dzisiaj?

Diagnoza demograficzno-gospodarcza Pełną treść diagnozy zawarto w Raporcie stanowiącym załącznik do niniejszej Strategii.

Lokalizacja Gmina Kolbudy charakteryzuje się dogodnym położeniem w strefie podmiejskiej Aglomeracji Gdaoskiej. Z centralnie położonej w gminie miejscowości Kolbudy do centrum Gdaoska jest ok. 15km, do centrum Gdyni ok. 30km, do ośrodka powiatowego – Pruszcza Gdaoskiego ok. 11km. Największe wsie w gminie są korzystnie zlokalizowane w pobliżu Gdaoska i stanowią zaplecze osadnicze miasta. Jednocześnie Gmina Kolbudy stanowi z racji przebiegającej przez jej teren drogi nr 221 dla ww. miast „bramę” do pojezierza Kaszubskiego.

Zainwestowanie Struktura sieci osadniczej wykazuje narastanie intensywności zabudowy w kierunku do granicy z Gdaoskiem wzdłuż osi drogi nr 221. Na terenach przylegających do stolicy województwa wybudowano zespoły zabudowy wielorodzinnej, która poza kilkoma wyjątkami, nie występuje nigdzie indziej na terenie gminy. Funkcje usługowe w naturalny sposób ciążą do osi ww. drogi i zlokalizowanej przy wschodniej granicy gminy obwodnicy Trójmiasta. Najcenniejsze tereny leśne zlokalizowane są w północnej i zachodniej części gminy, a wysoko ceniony otwarty krajobraz łąk i pól znajduje się w jej południowej części. Zwiększające się tempo zabudowy m.in. Czapielska, Pręgowa i Bielkówka może jednak wpłynąd na zmianę sytuacji. Duży wpływ na inwestycje lokalizowane w gminie Kolbudy ma istniejące przy północno-wschodniej granicy składowisko śmieci w Szadółkach. Na terenie gminy nie rozwinął się przemysł ciężki.

Demografia Położenie oraz oferta mieszkaniowa są główną przyczyną znacznego wzrostu liczby ludności w całej gminie, jak i w poszczególnych miejscowościach. W stosunku do roku 2000 liczba ludności w gminie wzrosła o ok. 80%. W okresie 2000 — 2010 największy wzrost liczby ludności odnotowano we wsi Kowale (prawie czterokrotny wzrost), Otomin, Bąkowo, Lublewo Gdaoskie i Jankowo Gdaoskie. Ludnośd gminy Kolbudy stanowi 14,6% ludności powiatu gdaoskiego i gmina jest drugą pod względem liczby ludności gminą wiejską w powiecie. W ramach Gminy Kolbudy najwięcej ludności zamieszkuje we wsi gminnej Kolbudy, około 27% ogółu mieszkaoców gminy. Na drugim miejscu jest miejscowośd Kowale, a trzecią pozycję zajmuje Lublewo Gdaoskie. Te trzy wsie w sumie są zamieszkiwane przez 56,2% wszystkich mieszkaoców gminy. Mieszkaocy Gminy Kolbudy to przede wszystkim ludzie młodzi w wieku 20 — 45 lat, a zatem w wieku produkcyjnym mobilnym. Jest to duży atut gminy, gdyż osoby w tym wieku są zazwyczaj aktywne zawodowo i przynoszą gminie dochód w postaci podatku. Wśród mieszkaoców gminy największy jest udział ludności w wieku 30 — 39 lat. Tylko niewielki odsetek mieszkaoców korzystał z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 Analizując strukturę wieku mieszkaoców zauważyd można w przedziale wiekowym 25 — 34 lata znaczną przewagę liczby kobiet nad mężczyznami. Jest to o tyle niepokojące, że jest to tzw. wiek gospodarstwotwórczy, a zatem mieszkanki Gminy Kolbudy mogą mied trudności w znalezieniu partnera na terenie swojej gminy. Pozytywnym symptomem jest stosunkowo duża liczebnośd najmłodszych roczników, szczególnie grupy wieku od 0 do 4 lat. Wynika to z wejścia wyżu demograficznego lat 80-tych w okres zakładania rodzin, ale świadczy również o sprzyjających warunkach do tego celu na obszarze gminy. W gminie wzrasta udział osób w wieku produkcyjnym, natomiast maleje udział osób w wieku przedprodukcyjnym. Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym utrzymuje się na ustabilizowanym poziomie. Udział wieku grupy przedprodukcyjnej jest jednak nadal wyższy od udziału grupy poprodukcyjnej, co świadczy o młodym społeczeostwie. Udział grupy poprodukcyjnej jest w gminie Kolbudy znacznie niższy od średniej dla obszarów wiejskich w Polsce. W Gminie Kolbudy w ostatnich latach wzrastała liczba urodzeo. Rok 2008 był rekordowy pod tym względem. Natomiast zgony utrzymują się na w miarę stabilnym poziomie ok. 60 — 70 osób rocznie. Wskaźnik liczby zgonów na 1000 mieszkaoców był znacznie niższy od średniego wskaźnika dla obszarów wiejskich w Polsce oraz niższy od średniego wskaźnika dla powiatu gdaoskiego. Wskaźnik przyrostu naturalnego w Gminie Kolbudy był znacząco wyższy od średniego wskaźnika dla obszarów wiejskich w Polsce. Również na tle powiatu Gmina Kolbudy osiągnęła wyższy wskaźnik. Ze względu na dodatni przyrost naturalny oraz dużą liczbę dzieci zapotrzebowanie na usługi opieki przedszkolnej oraz oświaty nie będzie malało. Pod względem dostępności usług oświaty największy niedobór można zaobserwowad w miejscowości Kowale, gdzie widoczna jest młoda struktura wieku i wysoka liczba dzieci przy braku publicznej szkoły podstawowej. Jedynie pod względem wskaźnika małżeostw na 1000 mieszkaoców Gmina Kolbudy osiąga wskaźniki niższe zarówno w porównaniu z powiatem, jak i obszarami wiejskimi w Polsce. Gmina Kolbudy od lat charakteryzuje się dodatnim saldem migracji, co oznacza, że co roku więcej osób do gminy napływa niż z niej odpływa. W ciągu ostatnich dziesięciu lat saldo migracji kształtowało się na poziomie od 170 do prawie 500 osób. Zdecydowana większośd nowych mieszkaoców przeprowadziła się na teren gminy z miast. Największy odsetek osób pracujących w Gminie Kolbudy zatrudniony jest przemyśle i budownictwie oraz w usługach. Natomiast pracujący w rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie oraz w rybactwie stanowią wielkośd marginalną. Poziom bezrobocia w gminie począwszy od 2003 roku systematycznie maleje, z niewielkim wzrostem w roku 2009, co było spowodowane globalnym kryzysem gospodarczym. Poziom ten w 2009 roku w Gminie Kolbudy był najniższy na tle pozostałych gmin wiejskich powiatu gdaoskiego. Również na tle powiatu oraz województwa, a także w porównaniu z sąsiednim Miastem Gdaosk udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym w gminie był najniższy. Bezrobotni mieszkaocy Gminy Kolbudy to przede wszystkim osoby nisko wykwalifikowane, najczęściej w wieku 26 — 45 lat. Osoby pozostające bez pracy to głównie osoby tzw. trwale bezrobotne, czyli mające status bezrobotnego powyżej 12 miesięcy. Ich odsetek to prawie 70% ogółu bezrobotnych.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 Gospodarka Dzięki swojemu położeniu w sąsiedztwie Aglomeracji Trójmiejskiej Gmina Kolbudy posiada dogodne warunki do rozwoju gospodarczego. Gmina utraciła wiejski charakter, a struktura podmiotów gospodarczych w gminie charakterystyczna jest dla miast. Struktura podmiotów według sekcji pokazuje wysoki udział podmiotów z branż: handel i naprawy, obsługa nieruchomości i firm, przemysł i budownictwo. Funkcjonujące tu podmioty nie są skierowane na zaspokojenie potrzeb endogenicznych, a ich działalnośd wykracza poza granice gminy. Dodatkowo, mieszkaocy Gminy Kolbudy charakteryzują się dużą przedsiębiorczością indywidualną. Liczba podmiotów gospodarczych w gminie systematycznie wzrasta. W roku 2000 zarejestrowanych w gminie było 765 podmiotów, natomiast w roku 2009 ich liczba wynosiła już 1509. Widad wyraźną dominację sektora prywatnego. W strukturze podmiotów sektor publiczny wynosił w 2009 roku 1,3%, a więc stanowił wartośd marginalną.

Turystyka i rekreacja Gmina Kolbudy charakteryzuje się dużymi walorami krajobrazowymi. Urozmaicona rzeźba terenu, bogata sied hydrograficzna oraz szata roślinna wpływa na atrakcyjnośd turystyczną gminy. Jednak na dzieo dzisiejszy gmina charakteryzuje się umiarkowanym rozwojem turystycznej bazy noclegowej. Według danych z 2009 roku baza noclegowa w gminie obejmuje 8 obiektów, a liczbę miejsc noclegowych w Gminie Kolbudy ocenia się na 685. Od niedawna otwarty jest jeden basen, w lasach wyznaczono atrakcyjną sied szlaków turystycznych, a niedaleko Lublewa zlokalizowana jest strzelnica. W Gminie Kolbudy można skorzystad z nietypowej rozrywki w postaci przejażdżki drezyną kolejową po torach kolejowych wyłączonych z regularnego użytkowania. Na terenie Gminy Kolbudy znajdują się 4 obiekty, które zostały wpisane do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Pomorskiego, a całkowita ilośd obiektów wpisanych do wojewódzkiej ewidencji zabytków Województwa Pomorskiego wynosi 250. Oprócz zabytków w Gminie Kolbudy na uwagę zasługują elektrownie wodne na rzece Raduni i jej kanałach. Są to ponad pięddziesięcioletnie wciąż działające obiekty. Osobliwością i ciekawostką jest prywatne Muzeum Staroci Szczepana Czerwioskiego we wsi Pręgowo. Całośd składa się na bogatą ofertę turystyczną wartą promocji oraz zapewnienia odpowiedniej infrastruktury.

Diagnoza społeczna Pełną treść diagnozy zawarto w Raporcie stanowiącym załącznik do niniejszej Strategii.

Podstawą opracowania były badania przeprowadzone wśród mieszkaoców gminy Kolbudy w maju 2010 roku. Badania przeprowadzone zostały przez Pracownię Realizacji Badao Socjologicznych Uniwersytetu Gdaoskiego, jej pracownicy przygotowali także raport podsumowujący wyniki badao. Ich uzupełnieniem były badania prowadzone za pomocą Internetu (ankiety do pobrania ze strony www.kolbudy.pl), analiza danych dotyczących frekwencji wyborczej, a także analiza treści dwóch publikacji: Biuletyn Informacyjny Rady i Urzędu Gminy w Kolbudach Nasza Gmina oraz Echo Pruszcza – Tygodnik lokalny dziennika Polska Dziennik Bałtycki.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 Ogólna charakterystyka mieszkaoców gminy Wyniki dotyczące okresu zamieszkania na terenie gminy wskazują, że jedynie co czwarta osoba mieszkała tam od urodzenia, także co czwarta osoba mieszkała tam 5 lat lub krócej. Największy odsetek osób osiedlających się na terenie gminy wystąpił w miejscowościach Otomin, Jankowo i Kowale. Zauważyd należy, że dwie ostatnie miejscowości prawie w połowie zamieszkiwane były przez osoby, które osiedliły się na terenie gminy Kolbudy co najwyżej 5 lat temu. W przypadku pozostałych miejscowości jedna trzecia osób mieszkała tam od urodzenia. Ponadto, w miejscowościach Kolbudy i Łapino zauważyd można było najniższy w gminie odsetek osób mieszkających tam 5 lat lub krócej. Wyniki badao wskazują na przestrzenne zróżnicowanie poziomu dochodów netto w gospodarstwach domowych. Co piąty mieszkaniec gminy mieszkał w gospodarstwie domowym, które osiągało dochody netto w przeliczeniu na jednego członka gospodarstwa na poziomie minimum socjalnego lub były niższe. Ponadto, 3,7% mieszkaoców żyło w gospodarstwach domowych, które osiągały dochody netto w przeliczeniu na członka gospodarstwa na poziomie minimum biologicznego lub były niższe. Świadczy to o stosunkowo dobrej sytuacji materialnej mieszkaoców gminy jako całości – na poziomie Polski odsetek osób żyjących poniżej granicy ubóstwa szacowany jest w niektórych opracowaniach nawet na 60%. Dane uzyskane z Gminnego Ośródka Pomocy Społecznej za lata 2007 — 2009 nie pozwalają na wskazanie żadnego trendu. Stosunkowo stabilny poziom świadczeo pomocy społecznej, co świadczyd może o tym, że są one przyznawane tej samej grupie osób, która ze względu na swoją sytuację materialną może byd zagrożona wykluczeniem społecznym oraz zjawiskiem uzależnienia od świadczeo pomocy społecznej i dziedziczenia biedy. W przypadku mieszkaoców Gminy Kolbudy zaobserwowad można zależnośd pomiędzy osiąganym dochodem netto na każdego z członków gospodarstwa domowego a okresem zamieszkania na terenie gminy – wyższe dochody osiągały osoby krócej mieszkające na terenie gminy (okres zamieszkania do 15 lat). Porównanie odetka osób zameldowanych na terenie gminy wskazało, że był on najniższy na terenie miejscowości Otomin oraz Jankowo i Kolwale, a więc miejscowościach charakteryzujących się największym odsetkiem ludności napływowej. Najwyższy odsetek osób, które nie zameldowały się na terenie gminy Kolbudy występował wśród osób, które mieszkały na terenie gminy 5 lat lub krócej. Wysoki odsetek osób niezameldowanych występował także wśród osób, które zamieszkiwały gminę od 6 do 15 lat. Jest to niepokojące, gdyż są to osoby osiągające najwyższe dochody, co oznacza, że wpływy z ich podatków nie były przekazywane do Gminy Kolbudy, co z kolei przekładało się na niższy budżet i mniejsze możliwości inwestycyjne gminy. Mieszkaoców gminy Kolbudy charakteryzuje stosunkowo wysoki poziom wykształcenia. Wyższy niż przeciętny dla gminy odsetek osób z wykształceniem wyższym widoczny był także wśród mieszkaoców o krótszym stażu zamieszkiwania na terenie gminy – do 10 lat. Wśród przyczyn zamieszkania na terenie gminy Kolbudy dominuje chęd ucieczki z miasta, a także niższa cena domu lub mieszkania, decyzja pozostałych członków rodziny oraz walory krajobrazowe i przyrodnicze wybranego miejsca zamieszkania. Widoczne są jednak pewne różnice motywacji zamieszkania na terenie poszczególnych sołectw. W przypadku mieszkaoców Otomina powodem równie ważnym, co chęd ucieczki z miasta, były walory przyrodnicze i krajobrazowe miejscowości. Także w przypadku Babiegodołu, Bielkówka, 14

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 Buszkowych, Czapielska, Lisewca, Nowin, Ostróżek i Pręgowa walory przyrodnicze i krajobrazowe miejscowości były ważnym czynnikiem wpływającym na decyzję o zamieszkaniu w tych miejscowościach. Z kolei w przypadku Kolbud, Łapina, Bąkowa, Bielkowa i Lublewa decyzja o zamieszkaniu na terenie gminy w większym stopniu niż przeciętnie uzależniona była od decyzji pozostałych członków rodziny. Z kolei mieszkaocy Jankowa i Kowal najczęściej decydowali się na przeprowadzkę ze względów na niższe ceny domów i mieszkao. Były to jedyne sołectwa, w których chęd ucieczki z miasta nie była dominującą motywacją zmiany miejsca zamieszkania. Widoczny jest także związek między okresem zamieszkiwania na terenie gminy a powodami wyboru tego miejsca zamieszkania – u osób, które na terenie gminy mieszkają krócej widoczny jest większy udział motywacji ekonomicznych, a także częściej wskazywana była chęd ucieczki z miasta. Jedynie 6,0% mieszkaoców było niezadowolonych z faktu zamieszkiwania na terenie gminy, odsetek ten wzrastał jedynie w przypadku Jankowa i Kowal, gdzie wynosił 11,2%. Nie zanotowano wyraźnej zależności pomiędzy okresem zamieszkiwania w gminie a poziomem zadowolenia z miejsca zamieszkania.

Identyfikacja z gminą i wizerunek gminy Zdecydowana większośd mieszkaoców czuje się związana z Gminą Kolbudy. Najwyższy odsetek osób, które nie czują się związane zauważyd można w Jankowie i Kowalach. Widoczna jest także zależnośd pomiędzy stopniem przywiązania do gminy a okresem zamieszkiwania na jej terenie. Osoby mieszkające dłużej w gminie czują się z nią bardziej związane niż osoby z krótszym stażem.

Aktywnośd społeczna mieszkaoców Zdecydowana większośd mieszkaoców zainteresowana jest polityką lokalną oraz sprawami rozwoju gminy. Po raz kolejny widoczne jednak jest zróżnicowanie poziomu tego zainteresowania w zależności od miejsca zamieszkania oraz stażu zamieszkania na terenie gminy. Porównanie informacji dotyczących frekwencji wyborczej wskazuje na Kolbudy, jako gminę charakteryzującą się wyższym niż przeciętny dla Polski poziom uczestnictwa w wyborach ogólnokrajowych. Ponadto, frekwencja wyborcza w gminie Kolbudy od roku 2003 jest znacząco wyższa niż przeciętna frekwencja na terenach wiejskich. O raczej wysokim poziomie aktywności społecznej na terenie gminy świadczy nie tylko liczba zarejestrowanych na jej obszarze organizacji i stowarzyszeo, lecz przede wszystkim działania samych mieszkaoców. Co ósmy mieszkaniec gminy należy do co najmniej jednego stowarzyszenia, organizacji lub partii politycznej. Aktywnośd społeczna mieszkaoców Kolbud nie ogranicza się wyłącznie do udziału w wyborach i przynależności do stowarzyszeo czy organizacji, przejawia się także w działaniu – co czwarty mieszkaniec gminy w przeciągu ostatniego roku uczestniczył w pracach społecznych na rzecz lokalnej społeczności. Mieszkaocy gminy Kolbudy wykazują się wyższą aktywnością społeczną niż przeciętny Polak. Co więcej, co trzeci mieszkaniec gminy odczuwa potrzebę zaangażowania się w pracę na rzecz środowiska lokalnego. W przypadku podejmowania prac na rzecz społeczności lokalnej większa potrzebę działania wykazują raczej mieszkaocy o krótszym stażu zamieszkania na terenie gminy.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 Powiązania funkcjonalne Analizie poddano nie tylko deklarowane przez mieszkaoców emocjonalne przywiązanie do gminy oraz chęd dlaczego tam zamieszkiwania, ale także stopieo w jakim ich codzienne aktywności związane są z terenem gminy Kolbudy. Wyniki tego porównania wskazują, że Gmina Kolbudy jest traktowana przez mieszkaoców jako sypialnia, w niewielkim stopniu spełnia inne funkcje w życiu mieszkaoców. Mieszkaocy gminy w najwyższym stopniu związani są z Gdaoskiem – tam najczęściej pracują, tam korzystają z oferty handlowo-usługowej, tam też najczęściej odwiedzają przyjaciół i znajomych, często także członków rodziny. Związki z gminą najczęściej wynikają z uwarunkowao administracyjnych – sprawy urzędowe respondenci załatwiają na terenie gminy, chociaż równie często w siedzibie powiatu.

Problemy w funkcjonowaniu gminy W ramach diagnozy problemów i trudności w funkcjonowaniu gminy analizie poddano listy od mieszkaoców gminy zamieszczane w rubryce Listy do wójta „Biuletynie Informacyjnym Rady i Urzędu Gminy w Kolbudach Nasza gmina”. Najczęściej przez czytelników wskazywane były problemy związane ze stanem infrastruktury drogowej (zły stan dróg, brak dróg, brak chodników, brak parkingów) – tematyki tej dotyczyła co trzecia wypowiedź. Co dziesiąta opina, uwaga lub pytanie dotyczyło kwestii związanych z problemami środowiska lub bezpieczeostwa. W przypadku zagadnieo środowiskowych pytania dotyczyły wysypiska w Szadółkach, nielegalnych wysypisk śmieci oraz nielegalnego ich spalania, a także rozbudowy sieci kanalizacyjnej, alternatywnych sposobów ogrzewania, a także liczby i lokalizacji koszy na śmieci oraz pojemników do segregacji odpadów, a także ekranów dźwiękoszczelnych. Pytania z zakresu bezpieczeostwa najczęściej dotyczyły pomysłu powołania straży gminnej, a także problemu łamania przepisów drogowych (nadmierna prędkośd, parkowanie w miejscach niedozwolonych). Często pojawiały się pytania dotyczące zagadnieo związanych z edukacją (min. rozbudowa i remonty istniejących placówek, budowa szkoły w Kowalach). W pytaniach skierowanych do wójta pojawiały się także te odnoszące się do komunikacji publicznej, braku czystości, braku oświetlenia, jakości odśnieżania w okresie zimowym, kultury, sportu i rekreacji, gminnych inwestycji oraz zagospodarowania przestrzennego, funkcjonowania Urzędu Gminy oraz problemu wycinki drzew. Porównanie odpowiedzi respondentów wskazuje na to, że istnieją pewne problemy, niedogodności i utrudnienia wspólne dla całej gminy, jednak ich hierarchia różni się w poszczególnych sołectwach. Wśród funkcji ocenianych przez respondentów na poziomie gminy najwięcej negatywnych ocen uzyskały: dostępnośd placówek oświatowych, zdrowia i pocztowych. Dostępnośd placówek oświatowych oceniania była najniżej we wszystkich sołectwach. Ponadto w Babimdole, Bielkówku, Buszkowach, Czapielsku, Lisewcu, Nowinach, Ostróżkach i Pręgowie, a także Bąkowie, Bielkowie i Lublewie niżej niż przeciętnie w gminie oceniano istnienie funkcjonujących świetlic dla dzieci i młodzieży. Z kolei w Jankowie, Kowalach i Otominie niżej niż przeciętnie dla gminy oceniano dostęp do usług bankowych. Na poziomie gminy najlepiej oceniane były pomoc społeczna, jakośd nauczania w szkołach i opieka w przedszkolach, a także funkcjonowanie ośrodka kultury oraz ośrodka sportu. Ponadto, w Jankowie i Kowalach, wyżej niż przeciętnie w gminie oceniano funkcjonowanie świetlicy dla dzieci i młodzieży. 16

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 Ponadto, co trzeci mieszkaniec gminy Kolbudy napotyka na problemy w podróżowaniu między poszczególnymi miejscowościami gminy. Jest to problem dotykający równomiernie wszystkie sołectwa, nieco rzadziej występuje w przypadku Jankowa i Kowal. Wśród najczęściej napotykanych problemów dominowały: korki na drogach, zły stan dróg oraz zbyt mała liczba połączeo komunikacji publicznej. Zbadano także możliwości korzystania przez mieszkaoców z połączeo internetowych – najwyższy odsetek mieszkaoców pozbawionych technicznych możliwości korzystania z Internetu występuje w sołectwach oddalonych od osi drogi nr 221 i granicy z Gdaoskiem. Zbadano także opinie mieszkaoców co do aspektów funkcjonowania gminy, które powinny zostad jak najszybciej doinwestowane. Także tutaj widoczne są różnice hierarchii celów na poziomie całej gminy oraz poszczególnych sołectw. W całej gminie doinwestowania wymagają przede wszystkim: infrastruktura drogowa, instytucje edukacyjne oraz transport publiczny. Jako niewymagające doinwestowania lub wymagające doinwestowania w dalszej kolejności wskazano: szkolenia dla mieszkaoców, rozwój dostępu do Internetu oraz wsparcie dla rolnictwa. W kilku sołectwach wskazania dotyczące doinwestowania wybranych funkcji były zdecydowanie wyższe niż przeciętnie dla gminy. W przypadku Kolbud i Łapina było to wskazanie potrzeby dofinansowania rozwoju infrastruktury turystycznej oraz wsparcia dla rolnictwa. W przypadku Otomina był to transport i komunikacja publiczna, z kolei w przypadku Babiegodołu, Bielkówka, Buszkowych, Czapielska, Lisewca, Nowin, Ostróżek i Pręgowa zbrojenie terenu i rozwój sieci wodnokanalizacyjnej. Mieszkaocy wskazali także inwestycje z zakresu infrastruktury rekreacyjnej, które powinny zostad zrealizowane w pierwszej kolejności. Na poziomie gminy były to przede wszystkim sied ścieżek rowerowych, szlaki piesze krajobrazowe i edukacyjne oraz tor kajakowy na rzece Raduni. W poszczególnych sołectwach poparcie zyskały także inne inwestycje – trasy dla rowerów górskich, budowa boisk. Pomysł rozwoju infrastruktury związanej z ruchem rekonstrukcji historycznych obiektów zyskała poparcie u mieszkaoców Otomina, Jankowa, Kowal oraz Babiegodołu, Bielkówka, Buszkowych, Czapielska, Lisewca, Nowin, Ostróżek i Pręgowa. Mieszkaocy gminy w większości popierają model polityki przestrzennej zakładający ograniczanie zabudowy jedynie na wybranych terenach o najwyższych walorach krajobrazowych. Jedynie mieszkaocy Otomina w wyższym stopniu niż pozostali popierają model zakładający maksymalne ograniczanie terenów zabudowy. W wyższym stopniu model polityki zagospodarowania przestrzennego zakładający maksymalne ograniczanie zabudowy popierają także mieszkaocy o średnim stażu zamieszkiwania na terenie gminy Kolbudy (16 — 20 lat). W przypadku powstawania na terenie gminy nowych obiektów, mieszkaocy najchętniej widzieliby w bezpośrednim sąsiedztwie swojego miejsca zamieszkania nową zabudowę jednorodzinną, sprzeciw budziłaby budowa pensjonatu. Wyjątkiem jest sołectwo Otomin, gdzie poparcie dla nowej zabudowy jednorodzinnej jest zdecydowanie niższe, a dla pensjonatu zdecydowanie wyższe niż przeciętne w gminie. Z niskim poparciem we wszystkich sołectwach spotkałaby się budowa nowej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej. Mieszkaocy najchętniej poparliby współpracę Gminy Kolbudy z Gdaoskiem, opcja ta jest szczególnie bliska mieszkaocom Otomina, Jankowa i Kowal. Mieszkaocy pozostałych sołectw także często popierali współpracę gminy z Gdaoskiem, w większym jednak stopniu dostrzegali potrzebę współpracy także z innymi gminami ościennymi, głównie Pruszczem Gdaoskim. Dla części mieszkaoców bliższa współpraca z Gdaoskiem mogłaby ostatecznie zakooczyd się połączeniem 17

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 Gminy Kolbudy z Gdaoskiem. Analizie poddano preferowane przez mieszkaoców kierunki rozwoju gminy. Podobnie jak w przypadku problemów dotyczących funkcjonowania gminy, tak w przypadku kierunków rozwoju gminy widoczne są pewne wspólne tendencje, jednak hierarchie celów w poszczególnych sołectwach różnią się. Na poziomie całej gminy preferowane kierunki to rozwój funkcji wypoczynkowo-rekreacyjnych, edukacyjnych oraz kulturalnych. W przypadku Otomina wyższe poparcie niż rozwój funkcji kulturalnej ma rozwój funkcji biznesowych.

Podsumowanie Analiza zebranych danych wskazuje na kilka tendencji charakteryzujących mieszkaoców gminy Kolbudy: • przewaga wśród mieszaoców ludności napływowej – jedynie co czwarty mieszkaniec gminy mieszka tam od urodzenia, także co czwarty mieszka tam 5 lat lub krócej – najwyższy odsetek ludności napływowej widoczny jest w Kowalach i Jankowie (8,5% mieszkaoców mieszkało tam od urodzenia, 46,7% mieszkało tam 5 lat lub krócej), najniższy w rejonie miejscowości Babidół, Bielkówko, Buszkowy, Czapielsk, Lisewiec, Nowiny, Ostróżki, Pręgowo (33,3% mieszkaoców mieszkało tam od urodzenia) • stosunkowo niewielki odsetek osób żyjących poniżej poziomu minimum socjalnego. Jednak istnienie niewielkiej grupy osób korzystających ze świadczeo pomocy społecznej przy dużych dysproporcjach pomiędzy osobami osiągającymi najniższe i najwyższe dochody prowadzid może do marginalizacji osób najuboższych i wykluczenia ich z życia społecznego • stosunkowo wysoki stopieo zamożności mieszkaoców, któremu towarzyszy jednak wysoki odsetek osób niezameldowanych na terenie gminy – ich podatki nie zasilają budżetu gminnego • stosunkowo wysoki poziom wykształcenia mieszkaoców • wysoka aktywnośd społeczna mieszkaoców • duży potencjał aktywności społecznej – wysoki odsetek osób odczuwających potrzebę zaangażowania w pracę na rzecz środowiska lokalnego (szczególnie w Otominie — 60,0%) • frekwencja wyborcza powyżej średniej krajowej, charakterystyczna bardziej dla obszarów miejskich niż wiejskich • zróżnicowanie przestrzenne potrzeb, przekonao i postaw wobec gminy • codzienne aktywności mieszkaoców gminy w większym stopniu związane są z Gdaoskiem niż z gminą Kolbudy • walory krajobrazowe i przyrodnicze, a także kulturowe postrzegane jako największe atuty gminy • Browar Amber oraz firma Ziaja postrzegane jako przedsiębiorstwa promujące gminę • problemy w funkcjonowaniu gminy – widoczne są pewne kategorie problemów wspólne dla całej gminy, jednak stopieo ich uciążliwości jest różny w poszczególnych sołectwach • kierunki rozwoju gminy, preferowane inwestycje – widoczne są wspólne tendencje dla całej gminy, jednak hierarchie celów w poszczególnych sołectwach różnią się • zróżnicowanie przestrzenne postaw i oczekiwao wobec gminy różni się w zależności od okresu zamieszkiwania mieszkaoców na terenie gminy. Miejscowości o najwyższym odsetku mieszkaoców napływowych są w mniejszym stopniu zintegrowane z gminą, mieszkaocy w mniejszym stopniu są zadowoleni z mieszkania w gminie, w większym stopniu dążą do

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 współpracy z Gdaoskiem. Widoczna jest tutaj jednak różnica między mieszkaocami Jankowa i Kowal oraz Otomina. Mieszkaocy Otomina w większym stopniu zainteresowani są sprawami lokalnymi, w większym stopniu zainteresowani są działaniami na rzecz wspólnoty lokalnej. W miejscowościach o wyższym odsetku ludności rdzennej i zasiedziałej widoczny jest wyższy stopieo integracji z gminą • mieszkaocy dostrzegają potrzebę rozwoju terenów rekreacyjnych i turystycznych, jednak nie są przychylni lokowaniu takiej infrastruktury w bezpośrednim sąsiedztwie swojego miejsca zamieszkania. Można mówid tu o funkcjonowaniu syndromu NIMBY (Not In My Back Yard – nie w moim ogródku), gdy mieszkaocy widzą potrzebę pewnych inwestycji, jednak nie zgadzają się na lokowanie ich w swoim sąsiedztwie. Wydaje się jednak, że w przypadku większości sołectw mieszkaocy otwarci są na dyskusje i wspólne rozwiązywanie problemów, nie ma więc podstaw do mówienia o syndromie BANANA (Build Absolutely Nothing Anywhere Near Anything – nie budowad niczego nigdzie), czyli postawie społecznej przeciwnej jakimkolwiek inwestycjom • widoczna we wszystkich sołectwach potrzeba utworzenia miejsc integracji, spotkao społeczności lokalnej, a także urządzonych przestrzeni publicznych oraz zagospodarowanych terenów zielonych • wskazywane potrzeby inwestycyjne zarówno w sferze infrastruktury technicznej (drogi, sied wodno-kanalizacyjna, sied gazownicza, komunikacja publiczna, itp.), jak i w sferze infrastruktury społecznej (żłobki, przedszkola, szkoły, ośrodki zdrowia, miejsca spotkao, alternatywne sposoby spędzania czasu wolnego, itp.). Hierarchia potrzeb inwestycyjnych zmienia się w zależności od sołectwa • potrzeba utworzenia ogólnogminnego centrum integrującego mieszkaoców • potrzeba integracji mieszkaoców o różnym stażu zamieszkiwania na terenie gminy • wizja rozwoju gminy kreślona przez mieszkaoców zakłada duże wydatki inwestycyjne, nie przewiduje jednak źródeł ich finansowania - z niskim poparciem spotykają się propozycje rozwoju funkcji biznesowych, handlowych i usługowych, a więc przynoszących dochody do budżetu gminy • pozytywny wizerunek gminy w mediach

Analiza budżetu gminy Pełną treść analizy zawarto w Raporcie stanowiącym załącznik do niniejszej Strategii.

Analizę przeprowadzono na podstawie zestawieo realizacji budżetów w latach 2005 — 2009. W trakcie analizy poszukiwano głównych źródeł dochodów i wydatków gminy. Gmina bezpiecznie szacuje zarówno swoje dochody jak i wydatki co niewątpliwie wpływa na jej stabilnośd finansową. Środki finansowe pochodzące ze źródeł zewnętrznych stanowią wysoki procent całości rocznych dochodów gminy jednak nigdy nie przekroczyły one połowy całości dochodów, co wskazuje na stosunkowo duży potencjał gminy na wypadek potrzeby samodzielnego ponoszenia kosztów jej funkcjonowania. Głównym źródłem dochodów w ostatnich latach w Gminie Kolbudy stał się podatek od dochodów osób fizycznych. Sami więc mieszkaocy gminy i ich sytuacja materialna jest największą wartością z punktu widzenia finansów gminy. Bezpośrednio związana z tym jest wartośd przychodów do kasy gminnej z tytułu środków transportowych, a więc ilości pojazdów jaką dysponują mieszkaocy 19

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 i podmioty prowadzące na jej terenie działalnośd gospodarczą. Stosunkowo niską liczbę dochodów z tytułu podatków od osób prawnych tłumaczyd można faktem, ze jedynie częśd z nich zarejestrowała swoją działalnośd i ma swoją siedzibę w Gminie Kolbudy. Nie bez wpływu na budżet gminy pozostał kryzys gospodarczy, który uwidocznił się w 2009 roku. Niska wartośd dochodów z tytułu podatków leśnego i rolnego wskazuje na charakter gminy. Ogólny silny wzrost ilości środków przeznaczanych na inwestycje gminne, równoległy wzrost dochodów z tytułu podatku od dochodów osób fizycznych oraz fakt relatywnie dużego udziału w dochodach gminy dochodów własnych świadczy o dobrej kondycji finansowej gminy. W nadchodzących latach najważniejsza wydaje się potrzeba wzmocnienia pozytywnych trendów wzrostowych panujących na terenie Gminy Kolbudy oraz dalsze unikanie wzrostu zadłużenia gminy, co niestety zbyt często w naszym kraju bywa główną metodą na finansowanie inwestycji samorządowych. W latach 2005 – 2007 wysokośd zadłużenia gminy malała, co wynika m.in. z kosztów obsługi długu publicznego ujętych w kolejnych budżetach gminy. Niestety wartośd ta wzrosła w latach 2008 – 2009. Nie wydaje się jednak aby, przynajmniej na razie, było to poważne obciążenie dla budżetu gminy. Trend ten, mimo to, należy traktowad jako niekorzystny i warto byłoby poszukiwad możliwości jego przeciwdziałania. Może byd to mocno utrudnione przy ciągłym wzroście ilości powierzanych zadao samorządom lokalnym przez władzę centralną oraz nie do uniknięcia przy wykorzystywaniu dodatkowych środków z funduszy pochodzących z Unii Europejskiej oraz Skarbu Paostwa. Te zaś wydają się niezbędne do dalszego utrzymania wzrostu nakładów przeznaczanych na inwestycje.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 Analiza SWOT

Gmina Kolbudy mocne strony słabe strony . walory przyrodnicze i krajobrazowe . brak bezpieczeostwa komunikacyjnego – cała gmina . bliskośd Aglomeracji Gdaoskiej uzależniona wyłącznie od drogi nr 221, brak . sąsiedztwo lasów i jeziora alternatywnych połączeo z innymi drogami . uwarunkowania historyczne - np. kościół parafialny wojewódzkimi i krajowymi w Pręgowie, muzeum pana Czerwioskiego, szlak śmierci . zły stan infrastruktury drogowej - zły stan dróg, brak do obozu w Stuthoffie, grodzisko wczesno- chodników, ścieżek rowerowych, brak barierek przy średniowieczne, tereny byłego Wolnego Miasta chodnikach, brak sygnalizacji świetlnej Gdaoska, grodzisko na cyplu w Otominie . przeciążone drogi . dziedzictwo kultury kaszubskiej . brak wystarczającej liczby połączeo komunikacji . boisko Orlik – funkcje integracyjne publicznej, brak bezpośrednich połączeo z Gdaoskiem . dobrze rozwinięta sied klubów sportowych, sukcesy i Pruszczem Gdaoskim koszykarzy . ochrona środowiska – spalanie śmieci, porzucanie . sala multimedialna – funkcje integracyjne, nadanie śmieci przy drogach, dzikie wysypiska śmieci, wysoka przez Marszałka statusu Sali regionalnej, ważna baza dla zachorowalnośd na raka integracji, także dla działalności NGO . niewystarczająca liczba miejsc w szkołach i przed- . pomysły na miejsca spotkao: rynek po nowej aranżacji szkolach mógłby pomieścid do 1 tyś. osób, Stary Młyn, okolice . brak żłobka rzeki, ogródki działkowe, teren po SKR . brak sal gimnastycznych . wysoka pozycja na muzycznej mapie Polski – Festiwal . brak zajęd pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży – głos Pianistyczny Fermata od 1999 indywidualny . promocja przez kulturę . brak zorganizowanej opieki dla dzieci w okresie ferii . chęd integracji i potrzeba pracy dla wspólnego dobra i wakacji – głos indywidualny gminy . zbyt mały ośrodek zdrowia w Kolbudach, . dobrze rozwinięta sied kanalizacyjna i wodociągowa niewystarczająca liczba lekarzy specjalistów, brak (80% skanalizowania) oddzielnych przychodni dla dzieci zdrowych i chorych . pomoc społeczna na wysokim poziomie . brak kanalizacji - głos indywidualny . istniejące targowisko . brak kanalizacji deszczowej . dobrze rozwinięta administracja samorządowa dążąca . brak gospodarki wodno-melioracyjnej do lepszego funkcjonowania (m.in. program CUF) . brak sieci wodociągowej - głos indywidualny . brak infrastruktury teleinformatycznej . sied energetyczna wymagająca modernizacji . brak infrastruktury dla nowej zabudowy . brak ładu przestrzennego, zaburzanie przestrzeni, np. wsteczna linia zabudowy . eklektyzm architektoniczny . brak miejsc pracy . brak centrum . brak terenów rekreacyjnych i sportowych (boisko, korty, skatepark, basen) - głos indywidualny . brak miejsc spotkao dla mieszkaoców, dzieci i młodzieży . jedynie 3 miejscowości mają świetlice . brak miejsc na imprezy masowe, brak odpowiedniej infrastruktury . stadion – brak dróg dojazdowych . brak punktu informacji turystycznej . gmina nie ma swojego muzeum („biała plama”) . brak bazy hotelowej . brak możliwośd utrzymania infrastruktury zapewniającej Internet dla całej gminy . brak mieszkalnictwa komunalnego i socjalnego . Otomin – brak bezpośrednich połączeo, odcięcie od 21

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 gminy, tereny zalewowe – jezioro bezodpływowe . brak „marki” gminy i oferty dla inwestorów szanse zagrożenia . harmonijny rozwój . podział na mieszkaoców na starych i nowych . tworzenie planów miejscowych . konflikty: starzy – nowi mieszkaocy, walory krajobrazowe . konsekwencja i ciągłośd dokumentów gminnych — infrastruktura . wydzielanie stref rozwoju, miejscowości z ograniczoną . zbyt gwałtowny rozwój terenów mieszkaniowych, możliwością zabudowy suburbanizacja . Gmina Kolbudy nie tylko jako sypialnia Trójmiasta, . zabudowa zaburza gospodarkę wodno-ściekową, ale jako region z wykształconą marką, zapewniający zagrożenie osuwiskami mieszkaocom szereg usług, teren konkurencyjny . umiastowienie, utrata wiejskiego charakteru . strategia różna dla miejscowości (zróżnicowanie obrębów, . zabudowa na podstawie decyzji o zabudowie, gęsta różne problemy rozwojowe) zabudowa uniemożliwia korzystanie z walorów gminy . możliwośd utworzenia e-urzędu . obwodnica metropolitalna w sąsiedztwie terenów . współpraca z powiatem mieszkaniowych . współpraca z Gdaoskiem przy rozwiązywaniu problemów . Gmina Kolbudy jako dzielnica Gdaoska komunikacyjnych . brak współpracy z Gdaoskiem – zwłaszcza brak stosunków . modyfikacja sieci układu szkół partnerskich . rozwój turystyki dla mieszkaoców gminy, turystyki . małe szanse na współpracę z gminami ościennymi weekendowej dla mieszkaoców Aglomeracji Gdaoskiej . wprowadzenie funkcji uciążliwych dla mieszkaoców – . wykorzystanie warunków przyrodniczych np. wysypisko śmieci Szadółki i krajobrazowych – sanatorium, ośrodki rekreacyjne . problem gospodarki nieczystościami – w sytuacji kiedy i wypoczynkowe, rehabilitacja Szadółki zostały by zamknięte dla gmin ościennych . rozwój ścieżek krajobrazowych i przyrodniczych, . „rozcięcie” gminy kolejną obwodnicą Trójmiasta edukacyjnych . łamanie przepisów ruchu drogowego – brak . rzeka Radunia – trasy kajakowe bezpieczeostwa mieszkaoców . szlak turystyczny na Buszkowy Górne . ruch tranzytowy . kanalizowanie aktywności turystycznej . quady, wyścigi motorowe, tor crossowy . wznowienie połączeo na trasie kolejowej . wyręby prowadzone przez Lasy Paostwowe . budowanie dróg lokalnych . lokalizacja na terenie gminy ujęd wody – ograniczenia . edukacja ekologiczna w korzystaniu z jeziora, . system wspierania rolników . istnienie żwirowni i problem jej rekultywacji . system wspierania i promocji zatrudnienia . wyprowadzenie się przemysłu i usług z gminy . system pomocy dla najuboższych dzieci . zadeptanie (rekreacja, quady) . budowanie partnerstwa pomiędzy poszczególnymi . gmina postrzegana jako bogata – trudności z pozyskaniem miejscowościami w gminie środków zewnętrznych, na duże projekty fundusze . integracja mieszkaoców przyznawane z klucza . kampania promocyjna gminy, także wśród mieszkaoców . problem wykluczenia społecznego zachęcająca do meldowania się na terenie gminy . uwarunkowania prawne – brak możliwości wykorzystania szkoły jako miejsca imprez, integracji Powyższa tabela stanowi całościowe zestawienie zgłaszanych haseł uporządkowana według kryteriów analizy SWOT. Częśd z nich stanowi efekt tzw. „burzy mózgów”, kiedy uczestnicy spotkao podnosili tematy negowane przez innych uczestników, jednak niezaprzeczalnie za najsłabsze strony gminy należy uznad stan dróg i niską integrację mieszkaoców gminy. Wynikiem tego może byd niski potencjał sprawnego wspólnego działania, zwłaszcza przy braku skrajnych zagrożeo np. katastrof naturalnych. Na większości spotkao informacyjnych z mieszkaocami gminy (wyjątki to spotkania w Otominie i Kowalach) zauważalny był podział na „starych” i „nowych” mieszkaoców. W kontekście tym zagrożenie pogłębienia się potencjalnych konfliktów połączonych z postępującym procesem urbanizacji i utraty walorów krajobrazowych gminy Kolbudy wydaje się najczarniejszym realnym scenariuszem. Ważny wydaje się również problem dostrzeżony na spotkaniu z Radnymi – brak jasnej oferty gminy dla osób i podmiotów zewnętrznych. Do najważniejszych silnych stron, 22

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 a co za tym idzie i potencjalnych szans dalszego rozwoju, wymienid należy lokalizację gminy oraz jej walory przyrodniczo-kulturowe. Jak bardzo trafnie opisano to w poprzedniej Strategii – obszar Gminy Kolbudy stanowi stopniowe, tęczowe przejście z silnie zurbanizowanych terenów Trójmiasta do malowniczych krajobrazów rolniczo-rekreacyjnych Kaszub.

Strategia Rozwoju na lata 1999 — 2015 – analiza aktualności Dbając o ciągłośd rozwoju i jego harmonijnośd należy zweryfikowad zapisy poprzedniej Strategii Rozwoju Gminy Kolbudy opracowanej na lata 1999 — 2015 pod względem ich aktualności oraz możliwości przynajmniej częściowej kontynuacji jej realizacji. Za ciągle aktualny uznaje się nadrzędny strategiczny cel rozwoju Gminy Kolbudy sformułowany, jako „dalsza poprawa warunków życia mieszkaoców i gospodarowania przedsiębiorstw” oraz „Kolbudy dążą do zrównoważonego i trwałego rozwoju funkcji rekreacyjnej, mieszkaniowej i produkcyjno-usługowej przy zachowaniu wiejskiego charakteru gminy”. Odnosi się to również do wskazanych w dotychczasowej Strategii dotyczących go zaleceo: „należy przy tym zachowad zalety położenia względem Trójmiasta, walory przyrodniczo-krajobrazowe oraz wykorzystad dotychczasową różnorodnośd gospodarczą i kulturową”. Poniżej w sposób tabelaryczny przedstawiono ocenę aktualności celów wyznaczonych dla poszczególnych dziedzin w Strategii Rozwoju gminy Kolbudy na lata 1999 — 2015.

Strategiczne cele rozwoju gminy 1999 —2015

Nr celu opis aktualnośd uwagi

1 Cele infrastrukturalne 1.1 Objęcie całego obszaru gminy systemem częściowo nieaktualny Sied wodociągowa i kanalizacyjna wodociągowym i kanalizacyjnym. odnośnie elementów magistralnych w dużym zakresie została już zrealizowana. 1.2 Poprawa stanu technicznego i bezpieczeostwa na aktualny W małym stopniu zależny od drodze 221. samorządu gminy – podział kompetencji w krajowym systemie administracji. 1.3 Modernizacja, usprawnienie i rozbudowa sieci aktualny drogowej. 2 Cele społeczne 2.1 Poprawa obsługi mieszkaoców w sferze ochrony aktualny kultury, edukacji i rekreacji. 2.2 Poprawa warunków zamieszkania. aktualny 2.3 Zapobieganie i rozwiązywanie konfliktów aktualny w społeczności lokalnej. 2.4 Poprawa poczucia bezpieczeostwa zbiorowego aktualny i osobistego. 2.5 Wspieranie placówek opieki społecznej. aktualny Zadanie własne gminy. 3 Cele przestrzenne 3.1 Zahamowanie powstającego chaosu przestrzennego aktualny Znacznie utrudniona możliwośd w Gminie poprzez preferowanie zorganizowanej realizacji celu z powodu prawnego działalności planistycznej. dopuszczenia zabudowy na podstawie 23

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 decyzji o warunkach zabudowy. 3.2 Wyznaczenie obszarów lokalizacji działalności aktualny produkcyjnych i usługowych, w tym handlowych i logistycznych wielkiej skali. 3.3 Wyznaczenie lokalizacji dużego ośrodka rekreacyjno- nieaktualny Obecnie na terenie gminy sportowego. zlokalizowane jest kilka takich obiektów, w tym prywatnych. Do rozważenia jest natomiast kwestia ich rozbudowy lub podniesienia rangi.

3.4 Wyznaczenie obszarów lokalizacji funkcji częściowo nieaktualny Uwzględniono w planach miejscowych. mieszkaniowo-usługowej (Kowale, Jankowo, Lublewo, Kolbudy). 4 Cele ekologiczne 4.1 Zapewnienie bezpieczeostwa ekologicznego aktualny W ograniczonym stopniu zależny od obszarów prawnie chronionych. samorządu gminy – podział kompetencji w krajowym systemie administracji. 4.2 Zachowanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych aktualny gminy. 5 Cele gospodarcze 5.1 Zachowanie konkurencyjności i dynamiki kompleksu aktualny gospodarczego Kolbud. 5.2 Przyciągnięcie nowych inwestorów do Kolbud, w tym aktualny wielkiego centrum logistycznego lub handlowego. 5.3 Utrzymanie wysokich dochodów budżetowych gminy. aktualny Samorząd gminny ma jedynie pośredni wpływ na tą kwestię, która jest też mocno powiązana z ogólną sytuacją w kraju i naszym województwie. 5.4 Zapewnienie w miarę możliwości pełnego aktualny Samorząd gminny ma jedynie pośredni zatrudnienia. wpływ na tą kwestię, która jest też mocno powiązana z ogólną sytuacją w kraju i naszym województwie. 5.5 Podniesienie dochodów mieszkaoców. aktualny Samorząd gminny ma jedynie pośredni wpływ na tą kwestię, która jest też mocno powiązana z ogólną sytuacją w kraju i naszym województwie.

Podsumowanie analizy aktualności Większośd z wyznaczonych celów pozostała aktualna. Powodem tego w głównej mierze nie jest brak ich realizacji, czemu przeczy lista zrealizowanych w ostatnich latach inwestycji gminnych, a ich ponadczasowośd lub fakt, że przy obecnym stanie prawnym samorząd gminny ma jedynie pośredni wpływ na dane kwestie, które są mocno powiązane z ogólną sytuacją w kraju i województwie lub leżą w zakresie kompetencji ustawowo przyznanych innym szczeblom administracji. Pewne jest, że dobra komunikacja, ekologia i dobra sytuacja materialna mieszkaoców zawsze będą znajdowad się w zakresie ważnych celów rozwoju każdej gminy. Z perspektywy czasu, jaki upłynął od momentu opracowania dotychczasowej Strategii, elementem wymagającym zmiany jest potrzeba skupienia ograniczonych sił i środków, jakim dysponuje gmina poprzez zwaloryzowanie wyznaczonych celów i wyważenie ich hierarchizacji. Aktualnym pozostało

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 scharakteryzowanie gminy, jako „tęczowej”, natomiast założenie „tęczowej polityki rozwoju” powinno zostad zrewidowane.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020

Punkt B – Jak powinna wyglądad gmina w przyszłości?

Wizja Z każdego źródła zbieranych informacji przy opracowywaniu projektu Strategii uzyskano podobne wytyczne odnośnie waloryzacji celów rozwojowych gminy. Jako najważniejsze podawano problemy związane z: . szeroko pojętą komunikacją i integracją . wykorzystaniem walorów położenia i zasobów gminy (w tym przyrody i dziedzictwa kulturowego) . narastający problem rozdrabniania i zabudowywania terenów gminy . rozwojem i edukacją mieszkaoców . zaspokajaniem innych, wyżej niewymienionych, bieżących potrzeb mieszkaoców oraz przedsiębiorców

W związku z powyższym sformułowano następującą wizję przyszłego rozwoju gminy:

KOLBUDY TO GMINA WYKORZYSTUJĄCA ZALETY SWOJEGO POŁOŻENIA NA STYKU SILNIE ZURBANIZOWANEGO TRÓJMIASTA ORAZ PIĘKNYCH KRAJOBRAZÓW KASZUB, NALEŻYCIE INTEGRUJĄCA JE ZE SOBĄ ORAZ CHRONIĄCA SWOICH MIESZKAOCÓW PRZED WYNIKAJĄCYMI Z TEGO ZAGROŻENIAMI I ZASPOKAJAJĄCA ICH POTRZEBY.

Cele rozwoju gminy

Cel strategiczny Kontynuując dotychczasową Strategię Rozwoju oraz uznając jej zapisy w dalszym ciągu za aktualne nadrzędny cel strategiczny, który stanowi misję gminy, pozostawia się bez zmian, a jego obecną treśd sformułowano następująco: Nadrzędnym celem strategicznym rozwoju gminy jest dalsza poprawa warunków życia mieszkaoców i gospodarowania przedsiębiorstw przy zachowaniu zalet położenia względem Trójmiasta, walorów przyrodniczo-krajobrazowych i dziedzictwa kulturowego przy jednoczesnym wykorzystaniu dotychczasowej różnorodności gospodarczej i kulturowej.

Podrzędne cele strategiczne stanowią rozłożenie celu nadrzędnego (misji gminy) na jej części składowe – cele operacyjne.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 Cele operacyjne Cel strategiczny wiąże się z szeregiem zagrożeo i potencjalnymi konfliktami. Niezwykle trudnym procesem jest rozwój funkcji mieszkaniowej i gospodarki gminy przy jednoczesnym niezbędnym dla zachowania walorów przyrodniczo-krajobrazowych i dziedzictwa kulturowego ograniczeniu ekspansji terenowej i ich intensywności na terenach już na te cele zagospodarowanych. W kilkutysięcznej historii ludzkości wielokrotnie wielcy naszego świata wskazywali, że odległe i trudne do osiągnięcia cele należy zdobywad po kroku. Cele operacyjne stanowią listę niezbędnych kroków, które należy przedsięwziąd, aby dojśd do celu. W związku z tym cel strategiczny podzielony został na poszczególne cele operacyjne, a te pogrupowane zostały w następujące grupy:

1. Gmina dostępna i bezpieczna 2. Gmina zrównoważonego rozwoju 3. Zdrowa i wykształcona gmina 4. Gmina zintegrowana 5. Gmina przedsiębiorcza

Przy tak brzmiących wizji rozwoju gminy oraz celu strategicznym, wyznaczono następujące cele operacyjne:

nr grupa Cel operacyjny 1 Gmina dostępna i bezpieczna 1.1 Poprawa jakości i bezpieczeostwa komunikacji drogowej i szynowej (w tym komunikacji publicznej) wewnątrz jak i na zewnątrz gminy. 1.2 Rozwijanie nowych technik komunikacji mieszkaoców ze sobą i ze światem zewnętrznym. 1.3 Wypracowywanie kolejnych możliwości współpracy z sąsiadującymi gminami, powiatem i województwem. 1.4 Rozwiązanie kwestii związanych z melioracją i terenami zalewowymi. 1.5 Monitoring stanu środowiska. 1.6 Poprawa poczucia bezpieczeostwa. 1.7 Wzrost świadomości prawnej i obywatelskiej. 2 Gmina zrównoważonego rozwoju 2.1 Wypracowanie wytycznych do planowania ładu przestrzennego. Zachowanie walorów krajobrazowych – podział terenów gminy pod względem walorów przyrodniczo-krajobrazowych, dziedzictwa kulturowego, zakresu ich ochrony i możliwości ich przyszłego 27

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 nr grupa Cel operacyjny wykorzystania, czyli maksymalnych możliwych intensywności ich zagospodarowania. 2.2 Rozwój turystyki na terenie gminy. 3 Zdrowa i wykształcona gmina 3.1 Nieustanne zwiększanie możliwości powiększania zasobu wiedzy całości społeczeostwa gminy. 3.2 Wypracowanie bodźców i zachęt do samodoskonalenia się. 3.3 Poprawa dostępu do usług medycznych oraz ogólnego stanu zdrowia mieszkaoców. 3.4 Dążenie do jak najlepszego stanu środowiska w gminie i jej sąsiedztwie. 4 Gmina zintegrowana 4.1 Dążenie do jak największej integracji mieszkaoców gminy oraz likwidacji dzielących je barier. 4.2 Zwiększenie poczucia tożsamości mieszkaoców z miejscem ich zamieszkania. 5 Gmina przedsiębiorcza 5.1 Wypracowanie jasnego wizerunku gminy. 5.2 Przygotowanie i promocja oferty gminy.

Przyjęta numeracja (1, 2, 3, 4 i 5) jest jednoczesną waloryzacją wagi danych celów na podstawie przeprowadzonych konsultacji społecznych. Wszelkie możliwe środki znajdujące się w dyspozycji gminy powinny byd przeznaczane, a kolejno programy opracowywane według takiego ich uporządkowania. Kolejnośd taka została ustalona na podstawie zgłaszanych na spotkaniach wniosków, poruszanych problemów, wykonanych badao społecznych oraz z uwzględnieniem aktualnej sytuacji Gminy Kolbudy nazwanej Punktem A i szerzej opisanej w Raportach zawartych w załącznikach do niniejszej Strategii. Za najskuteczniejsze metody realizacji celów operacyjnych należy uznad takie, gdzie realizując jedne ze wskazanych celów uzyskuje się równolegle przynajmniej nieznaczną poprawę sytuacji w dziedzinie objętej innym celem. Realizacja jednego celu nie wyklucza jednoczesnej realizacji innego. Powyższa lista nie jest zbiorem zamkniętym i dopuszczalne jest wyłonienie innych celów operacyjnych, o ile wykazany zostanie ich bezpośredni związek z realizacją nadrzędnego celu strategicznego. Zakłada się jednak, że pierwszeostwo realizacji zawsze powinny mied wyżej wymienione cele operacyjne, a wyjątkiem od tego mogą byd tylko zadania wyznaczone przez administrację wyższego szczebla, wynikające z potrzeb przeciwdziałania zjawiskom katastrofalnym lub zaradzaniem ich skutków.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020

Jak z punktu A dojśd do punktu B? Pytanie, na jakie powinna odpowiedzied każda Strategia Rozwoju to nie tylko, jaka przyszłośd gminy jest najlepsza, ale również, w jaki sposób ją osiągnąd.

Realizacja strategii We współczesnym świecie gminy i miasta osiągają sukces dzięki umiejętnemu łączeniu elementów konkurencji i współpracy, wspierania jednostek najbardziej efektywnych i pomocy osobom nieprzystosowanym. Wymagane jest poszukiwanie i wspólne wspieranie osób i podmiotów, które stanowią „lokomotywy” napędzające lokalny rozwój przy jednoczesnym ujawnianiu i wspieraniu osób i pomiotów najgorzej funkcjonujących w realiach dzisiejszej gospodarki wolnorynkowej. Oznacza to, że samorząd gminy nie jest jedynym i wyłącznym podmiotem strategii rozwoju, chod ponosi odpowiedzialnośd za jej sformułowanie i uchwalenie. Jedyną drogą do jej realizacji jest wspólne dążenie do realizacji jej założeo zarówno mieszkaoców gminy jak i jej administracji oraz działających na jej obszarze podmiotów gospodarczych i stowarzyszeo.

Realizacja celów Zakłada się, że dla każdego z wyznaczonych celów operacyjnych (od 1.1 do 5.2) należy zrealizowad przynajmniej jeden program rozwojowy. Opracowując je należy uwzględnid sposoby ich monitoringu oraz ocenę ich skuteczności. Jednym z ważniejszych założeo każdego programu jest ustalenie kryteriów jego oceny na podstawie mierzalnych wielkości. Każdy cel powinien mied swojego opiekuna. Osobę lub wyznaczoną grupę osób odpowiedzialnych za jego realizację. Praca tych osób powinna polegad na przygotowaniu kolejnych programów realizujących cel, nadzorowaniu ich realizacji oraz oceny koocowej jego skuteczności. Dla każdego celu należy sporządzid dokument wstępny – kartę celu.

Idee programów rozwojowych Zawarty w Strategii Rozwoju Gminy Kolbudy zbiór Idei Programów Rozwojowych (IPR) należy traktowad, jako otwarty zestaw wymagający uzupełnienia i szczegółowego opracowania na etapie realizacji Strategii Rozwoju, a wymienione idee stanowią jedynie inspirację dla osób wyznaczonych do przygotowania i realizacji wymienionych w Strategii celów operacyjnych. Wskazane jest poszukiwanie kolejnych programów zgodnych z wyznaczonymi celami, ich uszczegóławiania i jeżeli zachodzi taka potrzeba modyfikacja już wymienionych. Poniższa tabela stanowi listę propozycji programów rozwojowych uporządkowaną wg celów operacyjnych. nr grupa Cel operacyjny IPR-y 1 gmina dostępna i bezpieczna 1.1 Poprawa jakości i bezpieczeostwa . Budowa i rozbudowa wewnętrznego układu komunikacji drogowej i szynowej (w tym drogowego gminy, jako systemu połączeo komunikacji publicznej) wewnątrz jak i na uniezależniających komunikację drogową zewnątrz gminy. od drogi nr 221. . Modernizacja, utwardzanie i poprawa stanu 29

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 nr grupa Cel operacyjny IPR-y technicznego nawierzchni, budowa dróg i chodników. . Modernizacja i przywrócenie do użytku linii kolejowych. . Budowa ścieżek i dróg rowerowych. 1.2 Rozwijanie nowych technik komunikacji . Zapewnienie powszechnego dostępu mieszkaoców ze sobą i ze światem do Internetu, tworzenie społeczeostwa zewnętrznym. informacyjnego oraz wspieranie nowoczesnych technologii. 1.3 Wypracowywanie kolejnych możliwości . Program imprez organizowanych współpracy z sąsiadującymi gminami, z wybraną lub wybranymi gminami powiatem i województwem. sąsiednimi lub powiatem. . Poszukiwanie możliwości realizacji zadao województwa na terenie gminy. 1.4 Rozwiązanie kwestii związanych z melioracją . Gminny program retencji wód opadowych. i terenami zalewowymi. 1.5 Monitoring stanu środowiska. . INSPIRE w Kolbudach. 1.6 Poprawa poczucia bezpieczeostwa. . Poprawa poczucia bezpieczeostwa oraz zapobieganie przestępczości. 1.7 Wzrost świadomości prawnej . Gminne spotkania z prawnikiem. i obywatelskiej. 2 Gmina zrównoważonego rozwoju 2.1 Wypracowanie wytycznych do planowania . Opracowanie nowego SUiKZP ładu przestrzennego. Zachowanie walorów . Sporządzenie programu ochrony wybranych krajobrazowych – podział terenów gminy terenów o największych wartości pod względem walorów przyrodniczo- przyrodniczo-krajobrazowych. krajobrazowych, dziedzictwa kulturowego, zakresu ich ochrony i możliwości ich przyszłego wykorzystania, czyli maksymalnych możliwych intensywności ich zagospodarowania. 2.2 Rozwój turystyki na terenie gminy. . Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej. . Rozszerzenie oferty produktów turystycznych gminy. . Rozwój atrakcji i szlaków turystycznych oraz infrastruktury informacyjnej. . Wsparcie działao sektora prywatnego w zakresie szkoleo dotyczących tworzenia i rozwoju lokalnych produktów turystycznych. . Wprowadzenie systemu zarządzania oraz diagnozy potrzeb sektora usług turystycznych w gminie.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 nr grupa Cel operacyjny IPR-y . Stworzenie warunków dla rozwoju twórczości, edukacji regionalnej i kultury gminy. . Wspieranie rewitalizacji zabytkowych obiektów oraz ochrona dóbr kultury. . Wspieranie rozwoju agroturystyki. . Kształcenie kadr dla turystyki i agroturystyki. . Promowanie rolnictwa ekologicznego. 3 . Zdrowa i wykształcona gmina 3.1 Nieustanne zwiększanie możliwości . Wzmocnienie zasobów ludzkich poprzez powiększania zasobu wiedzy całości kształcenie zawodowe i możliwości społeczeostwa gminy. podwyższania kwalifikacji zawodowych. . Stworzenie programu pomocowego jako systemu wpływającego na poprawę szans edukacyjnych dla dzieci i młodzieży z najuboższych rodzin. . Upowszechnianie nauki języków obcych, edukacji ekologicznej, obywatelskiej i europejskiej w szkołach. 3.2 Wypracowanie bodźców i zachęt do . Wsparcie grup szczególnego ryzyka dla samodoskonalenia się. zwiększenia ich szans na zatrudnienie. . Stworzenie aktywnych form zwalczania bezrobocia oraz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. 3.3 Poprawa dostępu do usług medycznych . Rozwój i poprawa jakości oraz ogólnego stanu zdrowia funkcjonowania gminnej sieci placówek mieszkaoców. ochrony zdrowia. . Rozwój sieci terenów i urządzeo sportowo-rekreacyjnych. . Wprowadzanie programów profilaktycznych, szczególnie dotyczących chorób nowotworowych. . Wprowadzanie programów profilaktycznych dla dzieci i młodzieży realizowanych w szkołach (uzależnienia, także od Internetu, zasady zdrowego żywienia, wady postawy, wady wzroku i słuchu, stan uzębienia). . Zapewnienie opieki lekarskiej w szkołach i przedszkolach. . Promowanie nowoczesnej profilaktyki społeczno-zdrowotnej.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 nr grupa Cel operacyjny IPR-y . Wspieranie rodzin potrzebujących pomocy społecznej. 3.4 Dążenie do jak najlepszego stanu . Wprowadzenie segregacji odpadów środowiska w gminie i jej sąsiedztwie. oraz ich selektywnej zbiórki. . Propagowanie kompostowania odpadów organicznych przez mieszkaoców we własnym zakresie. . Edukacja ekologiczna. . Rozwój systemu wsparcia dla osób starszych w środowisku zamieszkania. . Rozwiązanie kwestii związanych ze spalaniem i wywozem śmieci. . Rozwiązanie kwestii związanych z siecią kanalizacyjną. . Rozwój i wspieranie wprowadzania na terenie gminy technologii przyjaznych środowisku. . Współpraca z gminą Gdaosk w zakresie funkcjonowania wysypiska śmieci w Szadółkach. . Monitoring zachorowalności, w szczególności na choroby nowotworowe. . Monitoring stanu środowiska. 4 . Gmina zintegrowana 4.1 Dążenie do jak największej integracji . Umacnianie wspólnoty lokalnej i więzi mieszkaoców gminy oraz likwidacji sąsiedzkich – program wyszukiwania dzielących je barier. i wspólnego rozwiązywania problemów gminy. . Program wsparcia osób organizujących i inicjujących życie społeczne – działaczy społecznych. . Konkurs wiedzy o gminie. . Konkurs na najładniejszy ogród itp. . Organizacja tematycznych festynów i zabaw dla mieszkaoców gminy w tym najmłodszych. . Organizacja wyjazdów dla dzieci z terenu gminy. . Wypracowanie szeregu korzyści dla osób zameldowanych na terenie gminy. 4.2 Zwiększenie poczucia tożsamości . Umacnianie wspólnoty lokalnej i więzi mieszkaoców z miejscem ich sąsiedzkich – program wyszukiwania 32

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 nr grupa Cel operacyjny IPR-y zamieszkania. i wspólnego rozwiązywania lokalnych problemów. . Kontynułacja programu Leader+ . Aktywizowanie życia społecznego i mobilizowanie społeczności lokalnych m. in. poprzez włączanie się instytucji i szkół w organizowanie zajęd dla mieszkaoców. . Program inicjowania i wspierania życia społecznego w okół lokalnych szkół. . Wspieranie rozwoju kultury fizycznej i sportu w oparciu o bazę szkolną. . Program lekcji i wykładów z historii gminy. 4.3 Dążenie do upraszczania procedur . e-Urząd. administracyjnych oraz usprawnianie . Punkt obsługi mieszkaoców. pracy organów administracji . CAF – realizacja wytycznych. samorządowej. . Rozbudowa i udoskonalenie strony internetowej gminy. 5 . Gmina przedsiębiorcza 5.1 Wypracowanie jasnego wizerunku . Wyłonienie marki gminy. gminy. . Program cyklicznych ponad lokalnych imprez organizowanych w gminie jako częśd promocji gminy. 5.2 Przygotowanie i promocja oferty gminy. . Wspieranie i promocja przedsiębiorczości. . Wspieranie rozwoju organizacji pozarządowych. . Tworzenie stref aktywności gospodarczej w celu rozwoju przedsiębiorczości oraz przyciągania inwestorów. . Wspieranie współpracy międzygminnej i międzynarodowej. . Maksymalne wykorzystanie środków pomocowych przez gminę, przedsiębiorstwa i sektor pozarządowy. . Program dla rozwoju małej przedsiębiorczości. . Program wsparcia lokalnych przedsiębiorstw.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 Monitoring realizacji Strategii Zmierzając do wyznaczonej w Strategii przyszłości niezbędne jest cykliczne sprawdzanie postępu. Tylko w drodze monitorowania i raportowania zmian, jakie są uzyskiwane dzięki realizacji kolejnych programów rozwojowych możliwe jest zweryfikowanie postępu prac przy realizacji celu strategicznego. Czynności te umożliwiają dokonywanie weryfikacji i modyfikacji przygotowywanych kolejnych programów tak, aby były bardziej dostosowane do potrzeb, a co za tym idzie uzyskane zostały lepsze ich efekty koocowe. W ramach pracy Urzędu Gminy należy wyznaczyd osobę odpowiedzialną za realizację całości Strategii Rozwoju, która w zakresie swoich obowiązków służbowych będzie miała wskazane koordynowanie prac oraz: . sporządzenie raz w roku sprawozdania z realizacji Strategii i umieszczanie na stronie internetowej Urzędu Gminy, w tym badanie zgodności zapisów WPI i wydatków budżetowych z zapisami Strategii . wypracowanie i doskonalenie monitoringu sytuacji w gminie i potrzeb mieszkaoców oraz bieżącej reakcji na jej negatywne zmiany . monitorowanie składanych skarg i zażaleo z wyszczególnieniem skarg i zażaleo zasadnych (w tym sprawy do SKO i NSA) . opracowanie krótkiej ankiety przedkładanej osobom meldującym się w gminie z pytaniami min. dotyczącymi dotychczasowego czasu zamieszkania na terenie gminy i przyczyn meldowania się oraz raportowanie jej wyników w ramach corocznego sprawozdania z realizacji Strategii . opracowanie krótkiej ankiety przedkładanej osobom rejestrującym działalnośd gospodarczą z pytaniami min. dotyczącymi ogólnego okresu prowadzenia działalności i przyczyn rejestrowania się na terenie gminy oraz raportowanie jej wyników w ramach corocznego sprawozdania z realizacji Strategii . przynajmniej raz w okresie kadencji badania w całej gminie dotyczące jakości życia i oceny zmian na terenie gminy, a także jakości prac urzędu i władz samorządowych Charakter powyższych zadao wskazuje, że wyznaczona osoba musi byd urzędnikiem przynajmniej na stanowisku kierowniczym, najlepiej odpowiadająca za swoje działania bezpośrednio przed wójtem gminy.

Każde sprawozdanie z realizacji Strategii winno byd sporządzone w oparciu o takie same lub łatwo porównywalne ze sobą wskaźniki. Poniżej zawarto listę zalecanych wskaźników: . przyrost naturalny na 1000 mieszkaoców . saldo migracji na 1000 mieszkaoców . dochód w gospodarstwach domowych ogółem i w przeliczeniu na 1 osobę . odsetek osób żyjących poniżej minimum egzystencjalnego i socjalnego . udział bezrobotnych w liczbie osób czynnych zawodowo . udział kobiet bezrobotnych w liczbie osób bezrobotnych . udział osób długotrwale bezrobotnych w liczbie osób bezrobotnych . udział osób bezrobotnych w wieku 50+ w liczbie osób bezrobotnych . liczba ludności z wykształceniem wyższym na 1000 mieszkaoców w wieku 25+

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020 Budżet gminy Kolbudy a możliwości realizacji Strategii Rozwoju Podstawowym narzędziem realizacji strategii są gminne środki finansowe oraz ewentualne wsparcie pozyskane z różnych funduszy (w tym m.in. z Unii Europejskiej). Większośd ambitnych zamierzeo zwykle wykracza jednak poza gminne możliwości budżetowe. Oczywiste jest, że budżet, jakim dysponuje Gmina Kolbudy, nie pozwala na zrealizowanie niniejszej Strategii samodzielnie. Nie możliwe jest, bez wykorzystania zewnętrznych źródeł finansowania, zrealizowanie jej w całości zarówno w przeciągu jednej kadencji Rady Gminy, czy Wójta jak i w założonym okresie, na jaki została opracowana Strategia. Przeprowadzona na potrzeby niniejszego dokumentu uproszczona analiza zestawiająca budżety gminy z ostatnich kilku lat wskazuje na kolejne narastanie potrzeb oraz wolniej wzrastające przychody. Bilans roczny wykazuje, że w kasie gminy pozostają niewystarczające środki potrzebne na realizację dużych inwestycji gminnych. Równocześnie wskazane cele operacyjne niejednokrotnie dotyczą kwestii będących w zakresie innych szczebli administracyjnych. Dlatego niezbędne jest poszukiwanie różnych rozwiązao z zastosowanie takich metod działania, jak: przedsięwzięcia publiczno-prywatne, współpraca międzygminna, pozyskiwanie środków pozabudżetowych, zlecanie zadao publicznych organizacjom społecznym, interwencyjne działania rządu, władz regionalnych i powiatowych.