02 Follas do Cineclube | 11/08/2019

pois da guerra), pero na altura de 1976, o filme máis innovador Follas do Cineclube | 11/08/2019 de Xapón era o que ninguén tiña permitido ver: o tratado de HOUSE Oshima da paixón sexual como política radical O imperio dos (ハウス [Hausu], 大林 宣彦 [Nobuhiko Obayashi], 02 sentidos, cuxos desvergoñados matos de pelo pubiano correron Xapón, 1977, 88’, VOSG) directos contra o tabú visual definitivo da nación e que a día de hoxe segue prohibido no seu país de orixe. (Entrementres, a fantasía ultrasádica de violación Assault! Jack the Ripper!, do [Publicado como House: The Housemaidens en The Criterion antigo director de acción da Nikkatsu Yasuharu Hasebe - que Collection o 26 de outubro de 2010. Dispoñible en: https:// se adhería estritamente a aquel singular tecnicismo capilar - www.criterion.com/current/posts/1634-house-the-house- acabou converténdose nun gran éxito de público do cinema maidens] rosa aquel ano).

Unha historia de paso á madurez sobre un grupo de colexialas O ano 1977 chegou e marchou sen longas de Oshima ou Shohei adolescentes que nunca se farán maiores e un espírito demonía- Imamura. Unha voz do pasado fixo un retorno non especialmente co na forma dunha solteirona que nunca foi nova, ou House de triunfal á pantalla: Seijun Suzuki, con Story of Sorrow and Sad- Nobuhiko Obayashi, demente ata facer saltar os ollos e inventivo ness, unha década despois do seu famoso despido da Nikkatsu; ata facer caer as mandíbulas, é cultura pop xaponesa dos 70 no outro, Akira Kurosawa, continuaba no seu retiro forzoso, etique- seu extremo máis deliciosamente chalado: un filme para sesión tado como inútil para o traballo. No mainstream, chegaron dúas golfa sobre nubilidade e desmembramentos distribuído para entregas máis na sucesión aparentemente infinita de filmes de un público matinal de adolescentes e “secretarias”, un remuíño Tora-san do director Yoji Yamada, que acabaran por representar predixital de enxeño visual producido durante unha das épocas o cinema xaponés típico da época: homilías sinxelas sobre as máis tibias do cinema xaponés do século XX, unha obra mestra verdades do campo, contadas en viñetas reconfortantes sobre moderna do cinema do WTF, comercializada inicialmente na a resiliente alegría do vendedor ambulante que lles da título, segunda metade dun programa dobre cun romance azucrado de o infatigable Tora, sempre vestido co seu poliéster pasado de ídolos adolescentes chamado Corazóns puros na lama e cunha moda e o seu sombreiro de ala curta marca da casa, coa súa geta frase promocional que animaba á audiencia a ver “como sete (sandalia) de madeira tocando un alegre trantracatrán mentres belezas eran devoradas!”. volve coller unha estrada rústica calquera camiño a lugares ben coñecidos. E, para acabar de arranxalo, Yamada amañouse para Disney tiña os seus sete ananos, Kurosawa os seus sete samurais. fortificar a súa cota de Tora-san aquel ano co dramón gañador Para Obayashi (coa axuda da súa filla de once anos, Chigumi, que do Premio da Academia Xaponesa (e triunfo de público en toda aportou moitas das ideas da trama) foron sete doncelas adoles- Asia) O pano amarelo da felicidade, un filme tan lonxe da defini- centes en apuros - Carrie elevada á sétima potencia, Suspiria en ción que calquera rebelde xuvenil tería do que é guai como No espiral aínda máis alto cara algún sétimo ceo psicodélico. House estanque dourado o está de Easy Rider. é un filme que hai que ver para poder crelo, e logo velo outra vez para confirmar que realmente viches o que pensas que viches. Pero, descoñecido para a maioría do público que enchía as Un piano encantado e aparentemente famento devora unha salas a comezos de 1977 para os dramas de Yamada - ou para rapaza chamada Melody, primeiro dedo a dedo, logo cacho a os únicos éxitos comerciais fixos no horizonte local, unha serie cacho a dentadas do seu torso adolescente espido. Un retrato de romances adolescentes protagonizados polos ídolos do mo- ao estilo de Louis Wain dun bakeneko (gato pantasma) suave mento Momoe Yamaguchi e (tan identificados redefine o poder da cona cando empeza a lanzar máis sangue co seu estatus como parella na gran pantalla que eran coñecidos nunha pequena habitación que o ascensor de O resplandor simplemente como Momo-Tomo) - Nobuhiko Obayashi era xa no Hotel Overlook enteiro. Unha rapaza gorda alcumada Mac todo un cineasta da época, mesmo aínda que a súa primeira (abreviatura para “estomacal”) seduce unha sandía para que longa non se estrease ata máis tarde aquel ano. escape dun vendedor de sandías con forma de sandía (que é en realidade o compositor da banda sonora, e a voz detrás da Unha figura pioneira na escena do cinema experimental xaponés pronuncia máis grave que Largo da Familia Addams do título do que xurdiu a finais dos 50, Obayashi (nado en 1938) comezara a filme, dito en alto sobre os créditos animados de apertura como facer curtas en Super 8 en 1956, e pronto se asociou cos com- se se anunciase, a través dun altofalante escarallado, o inicio pañeiros cineastas e Takahiko Iimura, cos que dunha viaxe no tren da bruxa nunha festa). E antes de que poidas fundaría o colectivo de cinema Indépendant dicir “Sigmund Freud”, o profesor macizo favorito das rapazas en 1964. As curtas de Obayashi en 8 e 16 milímetros centráronse transfórmase nunha pila de plátanos do seu tamaño. E iso só para case sempre en mulleres novas atrapadas emocionalmente entre comezar: na Casa de Obayashi hai moitas, moitas habitacións… saltar a corda e os saltos do corazón no primeiro amor: vivaces e esforzadas visións pícaras do anhelo feminino, de adolescentes O que a compañía Toho esperaba cando contratou a Obayashi ignorando a súa inminente madurez xogando ás agachadas ou á era un Tiburón de colleita propia: un filme de verán producido mariola de forma case despreocupada (e, baixo as estratexias de localmente e suficientemente cebado de excitación como para montaxe percusivamente pianísticas de Obayashi, graficamen- para evitar parcialmente a arremetida naquel momento dos te impresionante), á vez embruxadas e confusas polos homes éxitos do Novo Hollywood en Tokio dos señores Spielberg e normalmente periféricos (aínda que, como na súa obra mestra Lucas: algo rápido e ruidoso, con toneladas de diversión empa- de 1966 Emotion, dalgún xeito cómicos e sinistramente vampí- quetadas entre berros. No cinema xaponés de mediados dos 70, ricos) que rondan o seu entorno. Hoxe, Obayashi lembra princi- “rápido”, “divertido” e “éxito de colleita propia” non eran cousas palmente o impacto que tivo nas sensibilidades del e dos seus moi comúns. O pinku eiga (cinema rosa) para adultos tomara o compatriotas ver os primeiros filmes da Nouvelle vague, espe- poder, e mesmo os mestres do cinema de xénero como Kinki cialmente Ao final da escapada de Godard. Con todo, tomando Fukasaku se atoparon pelexando para manter o éxito dos filmes como evidencia un filme tan temperá como Dandanko, de 1960, de yakuza e outros tipos de acción que tan lucrativos foran a parece que o cineasta canadense Norman McLaren, que estivera comezos da década. As glorias radicais da Nova Vaga dos anos experimentando de xeito similar mesturando animación manual sesenta no país amañáranse para perdurar ben nos primeiros 70 ou de collage con metraxe de acción real, a miúdo estrafalario e (gracias principalmente á iniciativa de financiamento indepen- tolo, dende os anos 40, puido ser igualmente unha influencia (se dente e exhibición coñecida como a Academia de Cinema de cadra indirecta). Fosen cales fosen as súas inspiracións, o uso Arte, onde Nagisa Oshima produciría traballos tan destrutores de Obayashi dunha variedade de enfoques cinematográficos da forma como Diario dun ladrón de Shinjuku ou Morreu des- “caseiros” (non moi diferentes dos deseños pop art de Richard HOUSE: AS DONCELAS CHUCK STEPHENS 02 Follas do cineclube | 11/09/2019

Lester en Que noite a daquel día!) parecía deseñada a medida ridiculamente lisérxicos que calquera dos outros vinte filmes para certa cepa de cultura xuvenil non demasiado radical dos xaponeses estreados ese ano… ou calquera outro. 60: a súa era unha sensibilidade cargada dun romanticismo moito máis Truffaut que Godard, e tan política e esteticamente A narración, na súa esencia, é de feito unha bastante ben coñe- neutra comparada con contemporáneos como Oshima como cida no folclore xaponés e na cultura do cine de terror, familiar podería parecelo Peter Max en comparación con Robert Raus- por filmes como O gato negro de Kaneto Shindo ou a desacou- chenberg ou Jasper Johns. gante A mansión do gato pantasma de Nobuo Nakagawa. A tía de Preciosa (interpretada pola veterana actriz Yoko Minamida, Non é raro, xa que logo, que Obayashi acabase traballando en que aparecera en A emperatriz Yang Kwei-fei de Mizoguchi e Por- publicidade, contratado por un produtor da axencia Dentsu, cos e acoirazados de Imamura) resulta ser un cruce entre unha logo dunha proxección dos traballos experimentais do cineasta, Miss Havisham da chaira de Kanto, abandonada para murchar para levar algo da súa vertixinosa inventiva visual ao mundo dos no altar cando o seu prometido (interpretado en flashback polo anuncios televisivos. O que seguiu foi un dos exemplos máis propio Tomo) marcha á guerra, e un monstro xaponés clásico impresionantes de surrealismo con celebridades na historia da metade felino metade meiga (un kaibyo), unha alma vingativa publicidade xaponesa: unha sucesión de spots con estrelas tan capaz da transmigración constante entre os útiles recipientes brillantes no seu momento como ou Sofía Loren, de muller e gata. O que fai o filme de Obayashi completamente presentando calquera cousa, dende Hondas a crema de mans. extraordinario son dous aspectos: primeiro, as aparentemen- O seu clímax está na colección de anuncios, clásica do kitsch, te ilimitadas variacións visuais e deseños sonoros estratéxi- de desodorizante masculino Mandom, protagonizada por un cos (galos cantando, bebés chorando, pianos ligando e ondas a cabalo e vestido de coiro, galopando a través poderosas batendo nunha costa invisible) cos que transforma do Monument Valley de John Ford, parando só para tomar un os elementos tradicionais da historia (que van máis aló deses refresco sen camiseta ou para dirixir a súa mirada curtida cara compoñentes bakeneko/kaibyo para incluír, entre outras cou- atardeceres épicos, mentres o cantante country Jerry Wallace sas, varias evocacións da famosa pantasma de Oiwa do mestre confirma que “todo o mundo / ama a un amante”, cun canta- ilustrador Hokusai) a un nivel tan impresionante que o público ruxar tranquilo de balada de campamento. Tanto a canción de xaponés dos 70, como sucede cos públicos de todo o mundo Mandom como a serie de anuncios de Bronson convertéronse hoxe en día, atopou a película fresca e absolutamente novidosa. en grandes éxitos en Xapón en 1970, moito antes de que House O segundo aspecto é o obvio goce co que Obayashi subliña o lle dese a Obayashi a fama, e foi unha lección en sinerxia de roricon (complexo de Lolita) dos seus suxeitos (unha bandada marketing que o cineasta nunca esquecería. de belezas tenras, a maioría das cales aparecen en crecentes graos de espido segundo avanza o filme) mentres os atormenta Obayashi pasou case dous anos preparando os detalles narrati- e aterroriza. Dende o traballo do artista outsider Henry Darger, vos e comerciais do seu debut na longa, primeiro elaborando o que saqueaba libros infantís para crear tapices épicos de collage guión de House partindo da colección de sustos que a súa filla retratando exércitos de rapazas guerreiras en combate (a miúdo preadolescente suxeriu, e logo conspirando co grupo pop Go- espidas), ninguén xuntara nunha única obra tantas posibilidades diego (pronunciado go-die-go, como o emperador xaponés do magnificamente dementes para á vez apoderar poñer en perigo século XIV Go-Daigo) na combinación de baladas pop e boogie e erotizar mozas pubescentes. E nunca a un ritmo tan endiañado! ardente de sintetizadores, todo con tempo para que o álbum da banda sonora fose publicado con anterioridade ao filme. House triunfou en Xapón, e aínda que nunca acadou o nivel Tívose conta tamén de nutrir o filme con referencias á cultura de éxito de Tiburón, asegurou un lugar para Obayashi no fir- do momento: aquí unha aparición dun dobre de Tora-san, alí un mamento do cinema xaponés, no que permanece hoxe en día imitador do actor Bunta Sugawara no seu papel daquela popular como un director aínda popular de adaptacións de best-sellers de Truck-yaro (Bastardo camioneiro). Hai ata unha referencia do manga e a novela, moitas delas centradas en colexios cheos a Corazóns puros na lama, o romance Momo-Tomo que sería de estudantes con superpoderes que poden parar o tempo ou estreado como filme A de éxito asegurado coa aposta arriscada cambiar os corpos con amigos do sexo oposto, todo no interese B de House. En canto á miríada de florituras estilísticas (caras dun paso á madurez máis máxico. (Tan recoñecidos son os éxitos que se derreten en chamas, unha cabeza sen corpo mordendo de Obayashi en Xapón que en 2009 foi honrado coa insignia da famenta un cu descoidado) que fan o filme de Obayashi tan abru- Orde do Sol Nacente, un galardón imperial para persoas distin- mador visualmente, é como se o director estivese preparándose guidas, tanto xaponesas como non xaponesas; Clint Eastwood para elas durante toda a súa carreira na publicidade e o cinema recibiuno o mesmo ano). Mesmo realizou unha versión da histo- experimental. A historia dunha adolescente orfa chamada Pre- ria de Abe Sada na que se basea O imperio dos sentidos, aínda ciosa (Oshare: “á moda”) que, decepcionada polo inminente que na simplemente titulada Sada de Obayashi, o extremismo segundo matrimonio do seu pai compositor de bandas sonoras sexual da nosa heroína ten as súas orixes nun momento manga (“Leone dixo que a miña música era mellor que a de Morricone”), de trauma adolescente melodramaticamente cargado que deixa cancela precipitadamente as vacacións conxuntas que planea- á famosa dominatrix con cicatrices para sempre. Pero mesmo ran e no seu lugar prepárase con seis das súas compañeiras de se, ao longo das máis de corenta longas que fixo nas últimas clase (Melody, Mac, Gari cos seus lentes, a sempre fantasiosa décadas, Obayashi aínda non logrou, ou mantivo durante un Fanta, Sweet coa súa voz suave e a valente e en forma Kung Fu) filme enteiro, o que conseguiu en House, a porta estridente que para unha visita á casa no campo da súa tía materna, á que hai tan creativamente abriu a un xénero aínda máis estridente - un tempo que non ve… Pero a quen lle importa a historia! House especialmente trillado, a peli adolescente de rapaces nunha casa é un filme moito máis enfocado ao expresivo que á historia, encantada - non poderá ser pechada nunca. enfeitizado por máis flipadas formalistas, excursións súbitas pola cámara lenta que deforma o tempo, e efectos analóxicos

4 DE SETEMBRO 18 DE SETEMBRO CINECLUBE HISTORIAS PARA NON DURMIR: FAUSTO E MEFISTÓFELES SET O ASFALTO (Faust et Méphistophélès, Alice Guy, DE (Historias para no dormir: El asfalto, Narciso Francia, 1903, 2’, VO) 2019 Ibáñez Serrador, SUSPENSE Estado Español, 1966, 34’, VO) (Suspense, Lois Weber, COMPOSTELA HISTORIAS PARA NON DURMIR: EUA, 1913, 11’, VOSG) O TELEVISOR A CAÍDA DA CASA USHER ASOCIACIÓN O Cineclube tenta ser (Historias para no dormir: El televisor, (La Chute de la maison Usher, unha asociación autoxestionada. Narciso Ibáñez Serrador, Jean Epstein, Francia, 1928, 11’, VOSG) Para iso, propoñemos unha aportación Estado Español, 1974, 68’, VO)) económica persoal de 5€/mes 25 DE SETEMBRO (3€ para estudantes e parados/as) 11 DE SETEMBRO A CASA DAS FIESTRAS QUE RIN cineclubedecompostela.wordpress.com HOUSE (La casa dalle finestre che ridono, facebook.com/cineclubedecompostela (ハウス [Hausu], 大林 宣彦 [Nobuhiko Pupi Avati, Italia, 1976, 106’, VOSG)) @ [email protected] Obayashi], Xapón, 1977, 88’, VOSG)

PROXECCIÓNS Todos os mércores ás 21:30 na Gentalha do Pichel (Santa Clara, 21. Santiago de Compostela) Entrada de balde | Bono-axuda: 1€