DOCSLIB.ORG

Academische Boekengids

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Academische Boekengids UvA-DARE (Digital Academic Repository) De Indische wortels van het Nederlandse modernisme: ideeën over oosterse spiritualiteit bepaalden de interesse in Indische kunst Weststeijn, T. Publication date 2008 Published in De Academische Boekengids Link to publication Citation for published version (APA): Weststeijn, T. (2008). De Indische wortels van het Nederlandse modernisme: ideeën over oosterse spiritualiteit bepaalden de interesse in Indische kunst. De Academische Boekengids, 71, 2-8. http://www.academischeboekengids.nl/do.php?a=show_visitor_artikel&id=770 General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:28 Sep 2021 Academische Boekengids Thijs Weststeijn De Indische wortels van het Nederlandse modernisme Ideeën over oosterse spiritualiteit bepaalden de interesse in Indische kunst [intro] Grondleggers van het Nederlandse modernisme, zoals Berlage en Mondriaan, waren beïnvloed door de cultuur van het huidige Indonesië. Historici onderkennen dat pas sinds kort. Eind negentiende eeuw waren Nederlandse architecten bedreven in de bouwkunst van de islamitische wereld. Terugkerend motief was een hoefijzerboog over de breedte van de voorgevel, omlijst door tegels met Koranverzen. In 1883 stond in Amsterdam een complex in Noord-Afrikaanse stijl waar bezoekers onder deze boog, geflankeerd door minaretten, werden binnengenood door opschriften in het Arabisch en het Nederlands. In 1906 voltooide Adolf Dingeman een vergelijkbare ingangspartij voor een moskee met hoektorens, zuilengaanderijen en rijkbewerkte ‘minbar’ (preekstoel). In 1933, ten slotte, werd de boog toegepast door Carl Wolff Schoemaker, die zijn moskee zorgvuldig voorzag van kalligrafie en oriënteerde op Mekka. De context van deze architectuur vormden de Nederlandse overzeese gebiedsdelen. Het Amsterdamse bouwwerk uit 1883 behuisde een Wereldtentoonstelling met veel aandacht voor de koloniën; schaalmodellen van islamitische bouwkunst hadden er een prominente plaats. De moskee van Dingeman, nog volop in gebruik, staat in Medan in Noord-Sumatra. Wolff Schoemaker bouwde zijn godshuis in Bandoeng met studenten van de plaatselijke ambachtsschool. De interesse in moskeeën was niet onomstreden. De Wereldtentoonstelling van 1883 inspireerde een debat over de culturele betekenis van de Oost-Indische islam en de religieuze tradities die hieraan waren voorafgegaan: animisme, boeddhisme en hindoeïsme. ’s Lands belangrijkste oriëntalist, Christiaan Snouck Hurgronje, pleitte voor de zuiverheid van de Indische godsdienst. De belangstelling van architecten en schilders voor inlandse vormentaal was ook verbonden met ideeën over het bovennatuurlijke; evenals Snouck Hurgronje bekeerde Wolff Schoemaker zich bijvoorbeeld tot de islam. Zoals verschillende recente studies verduidelijken, beïnvloedde het Nederlandse kolonialisme de ideologie van de artistieke avant-garde. ‘HET INDISCHE HOOFDSTUK VAN HET MODERNISME WERD WEGGESCHREVEN UIT DE NEDERLANDSE KUNSTGESCHIEDENIS.’ Al langer is er aandacht voor de levensbeschouwing van kunstenaars die het gezicht van het Nederlandse modernisme bepaalden, zoals Berlage en Mondriaan. Nu komen enkele Indische wortels van hun gedachtegoed aan het licht. Ze stonden hierin niet alleen. Onvrede met de bestaande Europese orde vanaf de eeuwwisseling, die velen nieuwe ideologieën deed omarmen, kreeg in Nederland een Indische remedie. Zoals een Engelse diplomaat opmerkte bij de Amsterdamse tentoonstelling, was ‘geen andere natie in Europa zo afhankelijk van koloniale politiek als Holland. In geen ander land zijn de koloniale bezittingen zo kostbaar.’ Het lijkt geen wonder dat dit een specifieke houding tot de Indische cultuur bevorderde. Anders dan in Brits-Indië was het onder Nederlandse mannen in de kolonie, vaak particuliere ondernemers, gebruikelijk om samen te leven met inlandse vrouwen. De inlandse http://www.academischeboekengids.nl/do.php?a=show_visitor_artikel&id=770&print (1 of 9) [5-3-2009 15:48:55] Academische Boekengids spiritualiteit ging zo, net als de kookkunst, een haast vanzelfsprekend onderdeel van het huishouden uitmaken. Wolff Schoemaker, die vijf keer trouwde, was een kleurrijk voorbeeld: hij combineerde avant-gardistische opvattingen met een pelgrimstocht naar Mekka. Zijn woning op Java bevatte niet alleen de nieuwste jaargangen van architectuurtijdschriften als De Stijl en Wendingen, maar ook inlandse tempelornamenten en een levende zwarte panter, een jonge leeuw en enkele giftige slangen. Deze vorm van culturele identificatie met de kolonie kon ertoe leiden dat Nederland op de Parijse Wereldtentoonstellingen in 1889 en 1900 was vertegenwoordigd met een village Javanais en een boeddhistische tempel. Nergens wordt de dubbelzinnige invloed van Indië beter gesymboliseerd dan midden in Amsterdam, in de behuizing van het Stadsarchief. Deze werd in 1926 voltooid door Karel de Bazel als hoofdkantoor van de Nederlandsche Handel-Maatschappij. Links van de ingang staat een gebeeldhouwde dame, met geloken ogen en hoofddoek, die haar bovenlichaam bedekt. Rechts een struise vrouw met blote borsten: islamitische ingetogenheid naast westerse onbeschaamdheid. De beeldhouwer zinspeelde niet alleen op de verschillende volkeren van het koninkrijk. De Maatschappij was de enige bank in Saoedi-Arabië. Pelgrims uit Indië – onder wie bekeerde Nederlanders – hadden hiermee financiële zekerheid. De ontstaansgeschiedenis van De Bazels bouwwerk wordt verhaald in Tempel aan de Vijzelstraat in Amsterdam, uitgegeven bij de opening van het archief in 2007. Zoals kunsthistorica Marty Bax aangeeft, zijn decoratie en opzet van het gebouw doordrongen van een filosofie die De Bazel uit Indië haalde. Hij decoreerde zijn ‘safe deposit’ met een inlandse ‘Kalakop’, tegen kwade demonen. En het bouwcomplex zelf verbeeldt een vergeestelijkingsproces: uit een natuurstenen basis rijst een geplooide gevel, eindigend in een getrapt dak ontleend aan Javaanse sacrale architectuur. Ondanks deze schatplichtigheid aan inlandse esthetiek schroomde De Bazel niet om zijn ‘Tempel’ te bekronen met beelden van drie gouverneurs-generaal van Indië: Jan Pieterszoon Coen, Herman Daendels en Joannes van Heutsz. Modernistische vormgeving ging hier gepaard met aan het Oosten toegeschreven mystiek en onbeschaamde politieke toeëigening. Bax verbindt De Bazels ontleningen met zijn lidmaatschap van de ‘Vahânaloge’, een vereniging van theosofische kunstenaars. De gedachte dat de theosofie Nederlanders ontvankelijk maakte voor Indische opvattingen over het bovennatuurlijke staat centraal in een andere recente studie: Coen Ackers’ Het regent steenen. De spirituele erfenis van Nederlands-Indië. Blijkbaar bepaalde rond de eeuwwisseling een specifieke ideologie de markt voor kunst, die refereerde aan oosterse spiritualiteit. Dit wordt ook betoogd in een aan Indonesië gewijd nummer van De Gids, waarin Susan Legêne de waardering voor de schilder Jan Toorop bestudeert. Rode draad in deze drie publicaties is de dubbelzinnige visie op inlands cultuurgoed. De Indische ervaring had wisselende gevolgen voor de verschillende kunsten. Toch bepaalde een complex van onmiskenbaar modernistische sleuteltermen de beeldvorming. In de bouwkunst ging het om een collectief ideaal; in de kunstnijverheid om authenticiteit en ambachtelijkheid; in de schilderkunst om de verbeelding van de geestelijke grondslagen van de werkelijkheid. ‘DE BAZEL DECOREERDE DE SAFE DEPOSIT VAN ZIJN BANKGEBOUW MET EEN INLANDSE “KALAKOP”, TEGEN KWADE DEMONEN.’ De Bazels bankgebouw staat bekend als de ‘Boroboedoer van Amsterdam’. Zijn voorbeeld was de gelijknamige tempel op Java die werd beschouwd als het ‘brandpunt van verheven magnetisme’ in de archipel. De Bazel kopieerde de meanderende figuren van de tempel, ontleend aan http://www.academischeboekengids.nl/do.php?a=show_visitor_artikel&id=770&print (2 of 9) [5-3-2009 15:48:55] Academische Boekengids meditatiediagrammen. Hij gaf zijn bouwwerk bovendien een driedeling volgens het oud-Javaanse geschrift Sang Hyang Kamahayakinan; het besloten ingangsportaal, eindigend in een lichtovergoten ruimte, werd symbool voor een religieuze ‘rite de passage’. De interesse in inlandse tempelbouw dateerde van enige jaren eerder. Na de afschaffing van het Cultuurstelsel bezochten veel particulieren de kolonie, onder wie de architect Eduard Cuypers, die in zijn projecten inlandse elementen incorporeerde. Zijn neef Pierre, maker van het Amsterdamse Rijksmuseum, ontwierp een monument voor een der Atjehoorlogen en toen het museum opende gaf hij Indië een prominente plaats. Bovendien werden replica’s van tempelsculptuur opgesteld. Ook elders in Nederland werd het mogelijk om Indische vormentaal te zien; De Bazel bezocht het Leidse Ethnografisch Museum. De directeur
Load more

Recommended publications
  • T Sant in Aerdenhout. Nieuw Project Stichting Historische Interieurs in Amsterdam
    Dienkeuken in villa ’t Sant in Aerdenhout. Nieuw project Stichting Historische Interieurs in Amsterdam Hartvoor het huis Met het project Van grachtenhuis tot villa in het groen gaat Stichting Historische Interieurs in Amsterdam opnieuw woningen portretteren – ditmaal grachtenhuizen in Amsterdam en villa’s in het Gooi en Zuid- Kennemerland. Aan het eind van het project worden de vondsten gebundeld en gepubliceerd in drie boeken. Waarom trokken sommige welgestelde Amsterdammers naar ‘buiten’ en anderen niet, hoe beleven de huidige bewoners hun woning en welke bijzondere vondsten komen de onderzoekers tegen? Tekst | Barbara Laan iets brengt je beter in contact met het is dat wel de reden waarom het zulk dankbaar werk is om leven van vroeger dan een bezoek aan een oude huizen te bestuderen, erachter te komen wie er hebben oud en bijzonder woonhuis. De geur van gewoond en welke vaklui verantwoordelijk waren voor het fraaie boenwas, de krakende vloeren, de zijdezacht houtwerk, de kleurrijke ramen, de patronen en decoraties. geworden trapleuning; de jaren van aanraking Het onderzoeksproject van Stichting Historische Interieurs in Nen gebruik gaven het huis zijn indringende patina en sfeer. Amsterdam maakt het mogelijk deze kennis te verzamelen en De historische materialen, zorgzaam onderhouden, dragen vast te leggen voor toekomstige generaties, zoals eerder al is onmiskenbaar bij aan de tastbaarheid van de tijd. Misschien gedaan over wonen in Amsterdam Zuid. juli/augustus 2016 | Herenhuis 63 Voormalige eetkamer van de familie Van Ogtrop in Amsterdam. Stempel De Bazel – De Ploeg op het onderstel van de eettafel van de familie Van Ogtrop in Amsterdam. De stad of de frisse buitenlucht? In het tijdvak 1875-1945 ging het Amsterdam zowel economisch Jaren van aanraking als artistiek voor de wind.
    [Show full text]
  • (Johannes Ludovicus Matheus) Lauweriks / Verzameling
    Nummer Toegang: ZWOL Zwollo, F. (Frans) (sr): materiaal van L.J.M. (Johannes Ludovicus Matheus) Lauweriks / Verzameling Het Nieuwe Instituut (c) 2000 This finding aid is written in Dutch. 2 Zwollo, F. (Frans) (sr): materiaal van L.J.M. ZWOL (Johannes Ludovicus Matheus) Lauweriks / Verzameling ZWOL Zwollo, F. (Frans) (sr): materiaal van L.J.M. 3 (Johannes Ludovicus Matheus) Lauweriks / Verzameling INHOUDSOPGAVE BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF......................................................................5 Aanwijzingen voor de gebruiker.......................................................................6 Citeerinstructie............................................................................................6 Openbaarheidsbeperkingen.........................................................................6 Archiefvorming.................................................................................................7 Geschiedenis van de archiefvormer.............................................................7 Zwollo, Frans (sr.).....................................................................................7 Lauweriks, Johannes Ludovicus Mattheus................................................8 Verwant materiaal..........................................................................................10 BESCHRIJVING VAN DE SERIES EN ARCHIEFBESTANDDELEN........................................11 ZWOL Zwollo, F. (Frans) (sr): materiaal van L.J.M. 5 (Johannes Ludovicus Matheus) Lauweriks / Verzameling Beschrijving van het archief
    [Show full text]
  • K.P.C. De Bazel, Architect
    K.P.C. de Bazel, architect Nol Verhagen De Bussumse architect Karel Petrus Cornelis de Bazel (1869­1923) is landelijk vooral bekend als de architect van het kantoor van de Nederlandsche Handel ­ Maatschappij (NHM) aan de Vijzelstraat in Amsterdam, dat nu bekend staat als: De Bazel. Dat is een eer die voor zover ik weet geen enkele andere Nederlandse architect te beurt Getekend portret is gevallen. Maar in Bussum blijft de herinnering aan De van K.P.C. de Bazel, tekenaar en datering Bazel levend in de vorm van een groot aantal woonhuizen en onbekend woningcomplexen die hier zijn gerealiseerd. De K.P.C. de Bazelstraat Bazelstraat, een mooie herinnering aan de Tot de verbeelding spreken ongetwijfeld villa architect van deze wijk. Meentwijck aan de Groothertoginnelaan, gebouwd in 1912, en de modelboerderij Oud In hout gebouwd Bussem, gebouwd tussen 1903 en 1905. Interessant is verder het houten woonhuis Maar De Bazel bouwde niet alleen voor de dat De Bazel al in 1903 voor A.J. van der Vies rijken. In een bijlage bij het proefschrift K.P.C. bouwde aan de Rijksstraatweg, nu Amers- de Bazel – Architect van Adriaan Wessel foortsestraatweg 31. Dit adres lag destijds in Reinink uit 1965 staan alle uitgevoerde de Verboden Kring die behoorde bij Werk V, bouwwerken van de hand van De Bazel op- gelegen op de plek waar nu het viaduct gesomd. Daarin vind je behalve de villa’s heel over de A1 aan het eind van de Huizerweg wat keren de aanduiding arbeiderswoning, ligt. Werk V was onderdeel van de ring van tuinmanswoning, knechtswoning, brugwach- verdedigingswerken ten zuiden van de Vesting terswoning of boswachterswoning.
    [Show full text]
  • Building Modernity
    Building Modernity Indische Architecture and Colonial Autonomy, 1920-1940 Martijn Veenendaal 4026241 Supervisor: Prof. Dr. Gerrit Knaap Bachelor thesis 22 June 2015 13,309 words “When two people meet, each one is changed by the other so you’ve got two new people.”1 1 John Steinbeck, The Winter of Our Discontent (New York: The Viking Press, 1961). Page | 1 Index of Contents Introduction 3 Chapter I Architecture and Colonial Autonomy 6 The Ethical State 6 The Open State 8 Decentralization and Colonial Autonomy 9 Colonial Architecture: The Maturation of a Discipline 10 Autonomous Colonialists 15 Chapter II The Indische Style: the role of the “native” in modernity 19 Re-developing the “native” 19 The Debate: adherents and adversaries 21 Thomas Karsten: association and cultural synthesis 27 The Ideology of the Indische Style 31 Chapter III Material Culture and Cultural Colonial Citizenship 33 The Indies Fatherland 34 Colonial Difference and Cultural Citizenship 36 The Colonial Mimic Men 38 A Colonial Divide? 39 The End of Association 40 Conclusion 42 Bibliography 44 Illustrations Appendix I: figure 1-5 17 Appendix II: figure 6-9 32 Page | 2 Introduction There exist two camps there, the first one claiming that the mother country must transport ‘civilization’, including art, to the colony. There is too little remaining of the Javanese art to bestow it with lasting value; while the Javanese himself, whose cooperation would be necessary, no longer possesses artistry. Mais, à qui la faute? On the other side there is a camp that argues the complete
    [Show full text]
  • Het De Hunze Van Starkenborghpad 2014
    De Hunze – Van Starkenborgh pad een wandelroute door de Groninger stadswijk De Hunze / Van Starkenborgh Het logo van ‘De Hunze’ in 1989. De grijze vlek is de vereenvoudigde landkaart van de buurt. Het logo was ontworpen voor de planontwikkeling en werd gebruikt bij de verkoopadvertenties voor de verschillende deelprojecten. Na oplevering van de woningen is het logo in gebruik genomen door het Hunze Overleg Platform (H.O.P.) totdat H.O.P. in 2003 overging in Bewonersorganisatie De Hunze / Van Starkenborgh (B.H.S.) Het 1 2 Het De Hunze – Van Starkenborghpad Stg. de Algehele Aanraking, i.s.m. Bewonersorganisatie De Hunze / Van Starkenborgh en Stadsdeelcoördinatie Noorddijk, presenteert: Het De Hunze – Van Starkenborghpad Drukwerk: ’t Hartje B.V. Omslagontwerp: Hans Huisjes Teksten en Beeld : Paul Marius Borggreve Gedicht Kliko-opstelsteen: Lianne van Gemert Foto Granpré Molièreweg 1990: Peter Imthorn Foto Dirty looks in de winter: Marcel Imthorn Met dank aan: Hans Huisjes, Frits Barkhuis, Lianne van Gemert, Mijnske Sival, Ina Bos, Peter en Marcel Imthorn, Marianne Huizinga, Marjory Simonides, Klaas van Dijk, Rik Andreae, Kees van Bohemen, Liesbeth Visser en de leden van de dinsdagwandelgroep, Ruadhan van Kalker en niet in de minste plaats Petra van Kalker. Deze gids is gerealiseerd met de financiële steun van: SDC, BHS, PLUS Gils, ’t Hartje, Het Kasteel, Tonny van Moorsel – de Graaf, Logopedie Praktijk Wicherlink, Fysio 4 Noorderhoogebrug, Fietscentrum Bus, Autobedrijf Ceulen &Ko*, Kunst*Kolonie*Veenhuizen, Janke Sinnema, Maria Hintzbergen, Jan en Willy Timmer, de familie Scholten en diverse anonieme gevers. algehele.blogspot.nl Groningen, 2014 3 4 INLEIDING De stad Groningen bestaat nu bijna 1000 jaar en bestond ook ver daarvoor al als Drents esdorp op een uitloper van de Hondsrug.
    [Show full text]
  • Het Ontwerptalent Van Karel De Bazel
    Woensdag 3 maart 2021 Historische Kring Bussum website: www.historischekringbussum.nl e-mail: [email protected] facebook: www.facebook.com/historischekringbussum/ 15 HKB.logo.krant.indd 1 01-12-20 16:22 Bussumse bouwmeester was ook binnenhuisarchitect en glasontwerper Het ontwerptalent van Karel de Bazel Karel de Bazel is blijvend bekend als de architect van het naar hem vernoemde gebouw De Bazel in de Vijzelstraat dat lange tijd een bankgebouw was, maar tegenwoordig het Amsterdams Stadsarchief huisvest. Hij ontwierp ook talrijke woningen in Bussum, vooral in het Brediuskwartier, het Vondelkwartier en in de Godelindebuurt. In laatstgenoemde buurt is er een straat naar hem vernoemd. Naast bouwmeester was hij een toonaangevend binnenhuisarchitect en glasontwerper. Opleiding en eerste werkervaring Sint-Vituskerk in Hilversum en de Karel Petrus Cornelis de Bazel Sint-Bavokathedraal in Haarlem. werd op 14 februari 1869 geboren Hij bevorderde de jonge De Bazel in Den Helder. Zijn vader was con- tot opzichter en later tot Chef de ciërge van het Ministerie van Mari- Bureau. Op het bureau leerde Karel ne. Na de lagere school begon Karel de architect, sieraden- en boekban- als leerjongen bij een timmerman. dontwerper Mathieu Lauweriks Hij volgde de avondopleiding kennen. bouwkunde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Samen bezochten zij in 1893 het in Den Haag en werd in 1888 aan- British Museum in Londen, waar gesteld als tekenaar bij een Haags zij gegrepen werden door Assyri- architectenbureau. sche en Egyptische kunst, die zij natekenden en die hun architec- In 1889 werd De Bazel benoemd tuur diepgaand zoude beïnvloe- ¢ Het ontwerp voor een bibliotheekgebouw uit 1896 van De Bazel.
    [Show full text]
  • Champions League “Fred” Parsons
    FRIDAY - SUNDAY, SEPTEMBER 4-6, 2009 Amsterdam Pfeffer (1972) and others. dance Galerie Clairefontaine “Sonia Gaskell” explores the life and Sept. 9-12 work of the Russian-born dancer and % 352-47-23-24 choreographer Sonia Gaskell www.photomeetings.lu (1904-74) through photographs, cos- tumes and video clips. Paris Jewish Historical Museum photography Sept. 11-Jan. 31 “August Sander: Look, Observe and % 31-20-5310-310 Think” showcases a selection of impor- www.jhm.nl tant works by German photographer August Sander (1876-1964). design Fondation Cartier Bresson “Made in Britain” displays bags and Sept. 9-Dec. 20 purses designed by English designers % 33-1-5680-2700 selected from recent collections by Vi- vienne Westwood, Alexander Mc- www.henricartierbresson.org Queen, Stella McCartney, Paul Smith and others. art Museum of Bags and Purses “Bruegel, Memling, Van Eyck ... The Sept. 7 to Feb. 21 Brukenthal collection” brings together % 31-20-5246-452 50 works by masters of the Flemish www.tassenmuseum.nl school, including Van Eyck (ca. 1395-1441) and Bruegel (1525-69), alongside works by Titian (ca. Berlin 1490-1576) Lorenzo Lotto fireworks (1480-1556) and others. “Pyronale 2009” brings six interna- Musee Jacquemart-André tional pyrotechnical companies to com- Sept. 11-Jan. 11 pete on the Maifeld area of Berlin’s % Olympiastadion for two nights of spar- 33-1-4562-1159 kle and noise. www.musee-jacquemart-andre.com Olympia Stadium Sept. 4-5 Rotterdam % 49-30-3157-5413 art www.pyronale.biz “New Horizons: The Hague School and the modern Dutch Landscape” juxta- Bonn poses 30 historic 19th-century photo- music graphs with a selection of The Hague Empire bag in gold solid “Beethovenfest 2009” is a classical- School paintings by Willem Roelofs, brass, red enamel and music festival featuring performances Anton Mauve, the Maris brothers and Swarovski crystals by by Kent Nagano, Ingo Metzmacher, Johan Weissenbruch and others Alexander McQueen (2008) Sol Gabetta, Valery Gergiev, Gustavo Kunsthal at the Museum of Bags and Dudamel and others.
    [Show full text]
  • Dutch Connections Essays on International Relationships in Architectural History in Honour of Herman Van Bergeijk
    SPECIAL ISSUE Sjoerd van Faassen, Carola Hein and Phoebus Panigyrakis [Eds.] Dutch connections Essays on international relationships in architectural history in honour of Herman van Bergeijk Inaugural Speeches and Other Studies in the Built Environment Dutch connections TU Delft Open 2020 SPECIAL ISSUE Sjoerd van Faassen, Carola Hein and Phoebus Panigyrakis [Eds.] Dutch connections Essays on international relationships in architectural history in honour of Herman van Bergeijk TU Delft Open 2020 Inaugural Speeches and Other Studies in the Built Environment Inaugural Speeches and Other Studies in the Built Environment Series Editors: Herman van Bergeijk and Carola Hein [Chair History of Architecture and Urban Planning, TU Delft] SPECIAL ISSUE Dutch Connections Essays on international relationships in architectural history in honour of Herman van Bergeijk Editors: Sjoerd van Faassen, Carola Hein and Phoebus Panigyrakis Design: Véro Crickx, Sirene Ontwerpers Layout: Phoebus Panigyrakis Translations for the texts of Dolf Broekhuizen, Wietse Coppes & Leo Jansen, Marie Therese van Thoor, Mienke Simon Thomas, and Charlotte van Wijk from Dutch to English were done by Phoebus Panigyrakis and Kate Eton. © 2020 TU Delft Open and the authors ISBN 978-94-6366-360-1 PRINT ISSN 2667-0232 E-ISSN 2667-0240 Contents Foreword | Carola Hein Herman van Bergeijk: A steady presence in my academic journey from student years at the HfbK Hamburg to professorship at Delft University of Technology 7 Dolf Broekhuizen ‘A house with skin against weather conditions’ Van Eesteren and the building materials of Maison Particulière (1923) 13 Massimo Bulgarelli Careful considerations Notes on some drawings of Palazzo Te in Mantua 25 Magdalena Bushart Geschäftsfreunde J.J.P.
    [Show full text]
  • Zuidelijke Verkeersdoorbraak De Vijzelstraat 1917-1935
    Zuidelijke Verkeersdoorbraak, de Vijzelstraat 1917-1935 Zuidelijke Verkeersdoorbraak de Vijzelstraat 1917-1935 verdwenen bebouwing, nieuwe bebouwing 1 Zuidelijke Verkeersdoorbraak, de Vijzelstraat 1917-1935 a het ‘succes’ van de Westelijke Verkeersdoor- zouden moeten worden en dat deed al meer pijn. Wat de keuze braak, de Raadhuisstraat, hadden B&W van Am- voor de westwand en niet de tegenoverliggende zijde bepaalde, zal N sterdam rond 1900 de volgende verkeersdoorbraak technische redenen gehad hebben. Het is bijvoorbeeld denkbaar op de agenda geplaatst: de ontsluiting van de nieuwe woonwijk dat de situering van de Vijzelgracht de doorslag heeft gegeven. tussen Amstel en Boerenwetering, die we vandaag De Pijp noe- De Raad drong er op aan dat het karakter van winkelstraat, die de men. B&W besloten de demping van de Reguliersgracht te laten Vijzelstraat bij uitstek was, in stand gehouden werd. Dat stelde onderzoeken, omdat dit tegen de laagst denkbare kosten een brede eisen aan de nieuwbouw aan de verbrede straat en dat zou nog een uitvalsweg zou opleveren. Anders dan bij de Raadhuisstraat stak probleem worden. in 1900-‘01 een storm van protesten op, met het gevolg dat B&W Het eerste deel van de Vijzelstraat was tijdens de Tweede Uitleg het plan terugtrokken. Voor het eerst gaf de wens tot behoud van van 1584 ontstaan en was daar slechts 7 meter breed. Pas voorbij de stedenschoon de doorslag. B&W konden zich echter niet veroorlo- Reguliersdwarsstraat bereikte de straat een breedte van 10 meter, de ven het plan in de ijskast te laten verdwijnen; er moest en zou een norm in de Vierde Uitleg van 1663.
    [Show full text]
  • ABSTRACT Title of Dissertation: a WORLD for ALL and NONE: DE
    ABSTRACT Title of Dissertation: A WORLD FOR ALL AND NONE: DE STIJL, MODERNISM, AND THE DECORATIVE ARTS Devon Quinn Zimmerman Doctor of Philosophy 2020 Dissertation directed by: Professor Steven Mansbach, Department of Art History and Archaeology In October 1917, the first issue of the journal De Stijl was printed in the Netherlands under the editorial leadership of Theo van Doesburg. The publication became a nexus around which a core group of progressive artists, architects, and designers were brought together. They all shared a similar goal: to be a platform through which a new aesthetic would be declared, one that would diagnose and resolve the social, cultural, and metaphysical conditions that had led to the First World War. The group’s vision was totalizing, meant to encompass all forms of art, from armchairs to architecture. This dissertation explores the position of the decorative arts within De Stijl’s utopian project. The decorative arts were the bellwether of many of the principal social, cultural, and political problems that modernity brought to the fore. As a result, the polemics that emerged from the decorative arts profoundly informed the development of De Stijl’s artistic praxis and theoretical framework during the formative years of the group. By acknowledging the origins of many of De Stijl’s intellectual and aesthetic positions within the decorative arts, this dissertation aims to present a renewed perspective on the group’s formal projects in interior design, stained glass, and furniture. By rooting the work of these artists within the instrumental role of the decorative arts, this dissertation gives needed attention to these essential, yet undertheorized aspects of De Stijl’s utopian project to provide new insights into one of the most prominent artistic movements of the interwar period.
    [Show full text]
  • Modern Lndisch Town Planning Pauline K.M
    Modern lndisch town planning Pauline K.M. van Roosmalen Attracted by the growing career opportunities emerging in the Dutch I East Indies around the turn of the twentieth century, an increasing Town planning first was included in the curriculum number of young, ambitious and well-trained professionals from the of Delft's Polytechnic Netherlands set sail to the Dutch colony. Amongst them was a grow­ (Technische Hoogeschool) in 1924. See chapter Education ing community of architects. Inspired by a new sense of social re­ and inspiration. sponsibility, and in tune with the aesthetic and perspectives of the new cultural and social movements then sweeping Europe, they came inspired to introduce the latest modern ideas and approaches to the practice of architecture and urban reform. Thomas Karsten was one of this band of pioneers. A strong personality, with an incessant energy and firm ideas about the future directions his profession should take, Karsten soon became one of the leading voices in the development of modern town planning in the Dutch East Indies. The first modern town plans in the Dutch Indies As chef de bureau in Henri Maclaine Pont's Semarang architectural firm, Karsten was responsible for the design for a new residential neighbourhood from the Semarang municipal council. As Karsten had not studied planning at Delft' and was still relatively unfamiliar with the colony having barely been there for two years, the assign­ ment must have been a considerable challenge. In 1916 only a few modern town plans were planned and (being) executed in the Indies: in Batavia, a the plan for the new residential area Menteng-Nieuw Gondangdia developed in 1910 by Piet Moojen; in Surabaya, a 1914 plan for the Darmo district south of the city developed by Maclaine Pont; and a social housing scheme, kampong Taman Sari, developed by the Batavia city council in 1913 .
    [Show full text]
  • Download The
    EH&I KUNST Visueel spektakel is er te over op de tentoonstelling Passie in Vorm, te bewonderen bij Hans Appenzeller aan de Amsterdamse Grimburgwal. De expositie met tierlantijnloze vazen uit het interbellum is een hommage aan vriend en architect Mart van Schijndel, die een kwart eeuw geleden de beroemde Deltavaas ontwierp. EH&I kreeg een preview. Fotografie Wouter van der Tol Bloemstyling Mathijs Nokkert, Florian Seyd Tekst Hermelijn van der Meijden M.m.v. Bloemenbureau Holland BERLAGE, DE BAZEL, COPIER, VAN SCHIJNDEL Beroemd Wat is de aanleiding voor de tentoonstelling? wie er velen voorop liepen bij de vernieuwing van de ‘Naarmate ik ouder word, houd ik me steeds vaker Nederlandse interieurkunst. Voor Leerdam werkten glasbezig met de vraag waar dingen vandaan komen. Ik mensen als Berlage, Agterberg en De Bazel, voor ben geïnteresseerd in stromingen en hoe invloeden Maastricht bijvoorbeeld Roozendaal. Voor het eerst van vroeger doorwerken in ontwerpen van nu. Soms werden vazen bovendien gemaakt met het doel er vergeten we over onze schouder te kijken. Deze bloemen in te zetten. Daarvoor was dat niet tentoonstelling is een hommage aan architect en gebruikelijk.’ vriend Mart van Schijndel die 25 jaar geleden op mijn Welke bloemen gebruikt u? verzoek de Deltavaas ontwierp, voor mijn toenmalige ‘Veel vazen werden ontworpen voor bepaalde tentoonstelling Vazen! Ik heb de vaas daarna nog 25 soorten. Vaak kun je in catalogi terugvinden welke. jaar lang verkocht.’ Maar daar heb ik geen rekening mee gehouden. Wat maakt de vazen uit het interbellum De kunsthistorische onderbouwing speelt op de bijzonder? tentoonstelling geen rol van betekenis. De opzet is puur ‘Ik vind ze prachtig.
    [Show full text]