sign in sign up
<<
Home , Rodelinda (opera), Theodora (Handel)

RODELINDA REGINA DE’ LONGOBARDI

GEORG FRIEDRICH HÄNDEL DYREKTOR NACZELNY FILHARMONII ŁÓDZKIEJ TOMASZ BĘBEN

DYREKTOR ARTYSTYCZNY FILHARMONII ŁÓDZKIEJ LECH DZIERŻANOWSKI

DYRYGENT I SZEF ORKIESTRY FILHARMONII ŁÓDZKIEJ DANIEL RAISKIN

CHÓRMISTRZ I SZEF CHÓRU FILHARMONII ŁÓDZKIEJ DAWID BER

DYREKTOR GENERALNY MET PETER GELB

DYREKTOR MUZYCZNY MET JAMES LEVINE

GEORG FRIEDRICH HÄNDEL (1685–1759) RODELINDA RODELINDA, REGINA DE’LONGOBARDI DRAMMA PER MUSICA W TRZECH AKTACH : WEDŁUG ANTONIA SALVIEGO, NA PODSTAWIE TRAGEDII PIERRE’A CORNEILLE’A PERTHARITE, ROI DES LOMBARDS

OSOBY REALIZATORZY

RODELINDA SOPRAN REŻYSERIA STEPHEN WADSWORTH królowa Longobardów, żona Bertarida DEKORACJE THOMAS LYNCH BERTARIDO KONTRALT KOSTIUMY MARTIN PAKLEDINAZ król Longobardów, pozbawiony tronu przez Grimoalda REŻYSERIA ŚWIATŁA PETER KACZOROWSKI rola niema syn Rodelindy i Bertarida OBSADA GRIMOALDO RENÉE FLEMING uzurpator roszczący sobie prawa do tronu Bertarida, RODELINDA książę Benewentu, narzeczony Eduige BERTARIDO FLAVIO MORITZ LINN EDUIGE MEZZOSOPRAN JOSEPH KAISER siostra Bertarida GRIMOALDO EDUIGE UNULFO KONTRALT szlachcic, doradca Grimoalda, potajemny przyjaciel Bertarida UNULFO GARIBALDO SHENYANG GARIBALDO BAS książę Turynu, zbuntowany wobec Bertarida, przyjaciel Grimoalda ORKIESTRA THE METROPOLITAN AKCJA ROZGRYWA SIĘ W MEDIOLANIE W NOWYM JORKU W PAŁACU KRÓLEWSKIM DYRYGENT CZAS AKCJI: POCZĄTEK XVIII WIEKU (W ORYGINALE – VII WIEK)

TRANSMISJA PRZEDSTAWIENIA Z THE W NOWYM JORKU – 3 GRUDNIA 2011 ROKU

PRAPREMIERA W KING’S THEATRE W LONDYNIE PRZEDSTAWIENIE TRWA OKOŁO CZTERECH GODZIN 13 LUTEGO 1725 ROKU I PIĘTNASTU MINUT (Z DWIEMA PRZERWAMI)

PREMIERA W THE METROPOLITAN OPERA W NOWYM JORKU PRZEDSTAWIENIE W JĘZYKU WŁOSKIM Z NAPISAMI 2 GRUDNIA 2004 ROKU W JĘZYKACH POLSKIM I ANGIELSKIM

STRESZCZENIE LIBRETTA

Bertarido, król Lombardii i Mediolanu, obalony przez Obaj z ukrycia obserwują przybyłych Rodelindę i Flavia. Grimoalda, został uznany za zmarłego. W Mediolanie Pojawia się Garibaldo z ultimatum od Grimoalda: jeśli Ro- przebywa jego żona, królowa Rodelinda i ich syn, Flavio. delinda chce ocalić syna, musi poślubić uzurpatora. Poko- Grimoaldo, który wcześniej zaręczył się z siostrą Bertarida, nana Rodelinda zgadza się. Bertarido rozpacza z powodu Eduige, liczy na to, że małżeństwo z siostrą króla pozwoli zdrady żony. Unulfowi nie udaje się go pocieszyć. mu wnieść roszczenia do tronu, ale ona odmawia zgody na ślub twierdząc, że nadal opłakuje brata. Tymczasem Akt drugi Bertarido, który rozpuścił pogłoski o swojej śmierci, Garibaldo, dowiadując się, że Grimoaldo planował poślu- by zyskać na czasie, planuje powrót do Mediolanu bić Eduige, ponownie oferuje siostrze króla swoje usługi w przebraniu, aby uratować żonę i syna. Grimoaldo, w zamian za jej rękę, ale otrzymuje odmowną odpowiedź. zdecydowany sięgnąć po koronę, ocenia swoje możliwości, Przypuszcza, że Eduige nadal jest zakochana w Grimo- naradzając się ze swoim powiernikiem Garibaldem oraz aldzie. Wraz z Flaviem nadchodzi Rodelinda, która stara Unulfem, członkiem rządu Bertarida, jedyną osobą, się uspokoić Eduige twierdząc, że przyszłość jej syna jest która wie, że Bertarido żyje. dla niej najważniejsza. Eduige zastanawia się jednak, jak Rodelinda może zaakceptować małżeństwo ze zdrajcą, Akt pierwszy jakim jest Grimoaldo. Jej miłość do niego przemieniła się Rodelinda i jej syn są przetrzymywani w pałacu w Me- w nienawiść. diolanie. Kiedy Grimoaldo niespodziewanie oświadcza, że pragnie ożenić się z nią, a nie z Eduige, a tym samym W rozmowie z Grimoaldem teraz Rodelinda przedstawia zdobyć tron, oburzona Rodelinda odmawia mu ręki. swoje ultimatum: wyjdzie za niego za mąż, jeśli tyran oso- Eduige, zaskoczona zachowaniem Grimoalda, przypo- biście, w jej obecności, zabije jej syna – nie może bowiem mina mu o jego przyrzeczeniach, ale on odtrąca ją, choć być jednocześnie żoną uzurpatora i matką prawowitego nadal jest w niej zakochany. Rozgoryczona i zachęcona króla. Skonfundowany i rozdrażniony Grimoaldo ustępuje. przez Garibalda, który wyznał jej miłość, Eduige postana- Obserwujący tę scenę Garibaldo stwierdza, że uzurpator wia upokorzyć Grimoalda. Garibaldo dzięki małżeństwu nie powinien poddawać się słabości i okazać swoją siłę, z Eduige chce zrealizować swoje własne ambicje związane nie bacząc na koszty. Unulfo postanawia zapewnić z objęciem tronu. Bertarida o wierności żony.

Bertarido, przebrany za żołnierza, przychodzi pod pomnik Eduige spotyka Bertarida. Jest szczęśliwa, że znajduje postawiony ku jego czci. Tu spotyka go wierny Unulfo. go przy życiu. Unulfo zapewnia Bertarida, że Rodelinda

nie zdradziła go, a Eduige obiecuje pomoc w połączeniu nie nadchodzi Bertarido i zabija Garibalda, ratując życie rodziny. Unulfo odchodzi i powraca z Rodelindą. Radosne tyranowi. Teraz staje przed nim gotów na śmierć. Przyby- spotkanie męża i żony przerywa pojawienie się Grimoalda. wają także Unulfo i Eduige, którzy przyznają się do udzie- Nigdy wcześniej nie widząc Bertarida, jest pewien, że przy- lenia pomocy Bertaridowi w ucieczce. W dowód wdzięcz- łapał Rodelindę w ramionach kochanka. Wtedy Bertarido ności za uratowanie życia Grimoaldo przywraca tron, żonę ujawnia swą tożsamość, ale Rodelinda, gotowa poświęcić i dziecko prawowitemu władcy, ponawia też wobec Eduige swoją reputację, by uratować życie męża, twierdzi, że męż- obietnicę małżeństwa. Wszyscy radują się wizją szczęśliwej czyzna kłamie. Grimoaldo grozi, że każdy, kto stanie na przyszłości. jego drodze, musi umrzeć. Rodelinda i Bertarido rozstają się ponownie.

Akt trzeci Eduige i Unulfo postanawiają pomóc Bertaridowi uciec z więzienia, a Eduige ma nadzieję, że ten dobry uczynek zmaże jej wcześniejsze winy. Garibaldo radzi Grimoaldowi zabić Bertarida, ale Grimoaldo waha się, rozdarty między uczuciami strachu i miłości, pełen podejrzeń i wyrzutów sumienia.

Uwięziony Bertarido znajduje broń, którą ktoś wrzucił do celi przez kraty. Słysząc czyjeś kroki, atakuje intruza, którym okazuje się być wierny Unulfo. Choć ranny, Unulfo wraz z Bertaridem ucieka tajnym przejściem. Rodelinda, która wraz z Eduige przybywa po chwili do celi, znajdu- je tylko zakrwawione okrycie Unulfa, obawia się zatem najgorszego.

Grimoalda ciągle dręczą sprzeczne namiętności, spędzają- ce sen z powiek. Gdy wreszcie zasypia, zjawia się Garibal- do, który postanowił zabić go podczas snu. Niespodziewa-

NA PODSTAWIE MATERIAŁÓW THE METROPOLITAN OPERA W NOWYM JORKU STEPHEN WADSWORTH REŻYSER Amerykański pisarz i reżyser, dzielący swój czas między teatr Toronto i Santa Fe. Szczególnie interesuje się dziełami twórców dramatyczny i operowy. W 2003 r. wyreżyserował Lohengrina XVII i XVIII w., takich jak: Molière, P. de Marivaux i C. Goldo- R. Wagnera w Seattle Opera, Don Juana Moliera w Old Globe ni oraz C. Monteverdi, G. F. Händel i W. A. Mozart. Wspólnie Theatre w San Diego i Kserksesa G. F. Händla w New York City z L. Bernsteinem napisał operę A Quiet Place. Jest dyrektorem Opera, w kolejnym roku – Rodelindę G. F. Händla w Met, Pier- studia dramatycznego Lindemann Young Artist Development ścień Nibelunga R. Wagnera w Seattle Opera i Don Juana Molièra Program przy Metropolitan Opera oraz dyrektorem studia (w swoim przekładzie) w Shakespeare Theatre w Waszyngtonie. operowego w Juilliard School w Nowym Jorku. Rząd francu- Współpracuje także z Teatro alla Scala, Royal Opera Covent ski przyznał mu tytuł Kawalera l’Ordre des Arts et des Lettres. Garden, Staatsoper w Wiedniu, Nederlandse Opera w Amster- W ubiegłym sezonie artystycznym widzieliśmy Borysa Goduno- damie oraz z teatrami operowymi w San Francisco, Los Angeles, wa M. Musorgskiego w jego reżyserii. RENÉE FLEMING RODELINDA (SOPRAN) Amerykanka. Przez wielu krytyków uznawana za największą im. R. Tuckera i Nagrodą im. G. Londona. Występuje w reper- gwiazdę bel canta. Jest solistką najsłynniejszych scen operowych tuarze klasycznym (m.in. w Alcinie G. F. Händla, Thais i Manon świata: Metropolitan Opera, Covent Garden i La Scali. Nagry- J. Masseneta, Cosi fan tutte, Weselu Figara i Don Giovannim wa dla Decca i Deutsche Grammophon. W 1996 r. otrzymała W. A. Mozarta, Kawalerze srebrnej róży R. Straussa), wykonuje przyznaną po raz pierwszy Nagrodę im. G. Soltiego, rok później także utwory współczesne (Tramwaj zwany pożądaniem A. Pre- otrzymała tytuł Wokalistki Roku, w 1999 r. jej płyta The Beautiful vine’a, Porgy i Bess G. Gershwina, Kandyd L. Bernsteina), śpiewa Voice została uhonorowana Nagrodą Grammy. Nagranie Rusałki także jazz. Jej zdjęcie ukazało się w wydanym przez A. Leibovitz A. Dvořaka otrzymało nagrodę magazynu „Gramophone” albumie fotografii najbardziej wpływowych kobiet świata XX w. w dwóch kategoriach: nagranie roku i najlepsze wykonanie W 2008 r. król Szwecji Karol Gustaw wręczył jej prestiżową opery. Wcześniej została uhonorowana m.in. Nagrodą Polar Music Prize. ANDREAS SCHOLL BERTARIDO (KONTRATENOR) Niemiec, absolwent Schola Cantorum Basiliensis. Jest laureb- salach koncertowych świata, występując z Berliner Philharmoni- atem wielu nagród, w tym dwóch Nagród ECHO (1999 i 2005). ker, New York Philharmonic, The Cleveland Orchestra, Deutsches Dla Deutsche Grammophon, Decca i Harmonia Mundi dokonał Symphonie-Orchester Berlin, Boston Symphony Orchestra, Royal wielu solowych nagrań, m.in. z utworami H. Purcella, G. F. Hän- Concertgebouw Orchestra, Dresdner Philharmonie, Akademie dla, W. A. Mozarta, J. A. Hassego, Ch. W. Glucka i A. Vivaldiego. für Alte Musik Berlin, Freiburger Barockorchester i Münchner W bieżącym sezonie artystycznym wystąpi na Salzburger Fest- Philharmoniker. W 2005 r. jako pierwszy kontratenor wystąpił spiele w tytułowej roli w premierowym spektaklu Juliusza Cezara na BBC Proms. Rolę Bertarida poza The Metropolitan Opera G. F. Händla, obok C. Bartoli. Niedługo ukaże się album z kanta- wykonywał także na Glyndebourne Opera Festival, a tytułową tami J. S. Bacha, które dla wytwórni Decca nagrała Kammerorche- partię w Juliuszu Cezarze śpiewa także w Royal Danish Opera, ster Basel z Schollem jako solistą. Daje recitale w najsłynniejszych Opéra de Lausanne i Théâtre des Champs-Elysées. JOSEPH KAISER GRIMOALDO (TENOR) Kanadyjczyk, sławę zyskał po występie w roli Tamina w filmowej z Gewandhausorchester, Te Deum A. Brucknera pod dyrekcją wersji Czarodziejskiego fletu W. A. Mozarta w reżyserii K. Brana- D. Barenboima z orkiestrą i chórem Teatro alla Scala oraz Mszy gha (dyrygował J. Conlon). W 2005 r. otrzymał drugą nagrodę f-moll A. Brucknera pod dyrekcją M. Janowskiego z Rundfunk- na Plácido Domingo’s Operalia International Opera Compe- -Sinfonieorchester Berlin. W Metropolitan Opera wystąpił już tition. Śpiewał już m.in. w Opéra National de Paris (Leński w Capriccio R. Straussa (jako Flamandczyk), obok R. Fleming, w Eugeniuszu Onieginie P. Czajkowskiego w reżyserii W. Deckera pod dyrekcją sir A. Davisa, w Romeo i Julii Ch. Gounoda, obok pod dyrekcją W. Petrenki), Covent Garden (Tamino w Czaro- A. Netrebko, pod dyrekcją P. Domingo, w Czarodziejskim flecie dziejskim flecie w reżyserii D. McVicara pod dyrekcją sir C. Davi- oraz w Salome R. Straussa (jako Narraboth, obok K. Mattili, pod sa). Jego najważniejsze dokonania koncertowe to udział w wy- dyrekcją P. Summersa). konaniu Symfonii Faustowskiej F. Liszta pod dyrekcją A. Previna STEPHANIE BLYTHE EDUIGE (MEZZOSOPRAN) Amerykanka. Związana jest głównie z dwiema scenami: w Żywocie rozpustnika I. Strawińskiego, Ciotunia w Peterze z The Metropolitan Opera i Opera Bastille w Paryżu. Sławę przy- Grimesie B. Brittena, Matka w Jasiu i Małgosi E. Humperdincka niosła jej rola Pani Quickly w Falstaffie Verdiego – wykonywała i ostatnio Fricka w Złocie Renu i Walkirii R. Wagnera. Inne jej ją w Met, Los Angeles Opera, Opera Company of Philadelphia role to: Kornelia w Juliuszu Cesarze i Junona w G. F. Hän- i w Opera de Bastille. Kolejne role, w których pojawiła się dla, Carmen, a także tytułowe w Wielkiej księżnej Gerolstein na deskach Met, również przyniosły jej międzynarodowe J. Offenbacha oraz we Włoszce w Algierze G. Rossiniego. Często uznanie: Madelon w Andrei Chenierze U. Giordana, Ludmiła koncertuje, współpracując ze znanymi orkiestrami (New York w Sprzedanej narzeczonej B. Smetany, Mamma Lucia w Rycersko- Philharmonic, Boston Symphony Orchestra i in.) i dyrygentami ści wieśniaczej P. Mascagniego (partię tę śpiewała także podczas (J. Levine, Sir Ch. Mackerras i in.). tournée zespołu Met po Japonii latem 1997 r.), Baba-Turek IESTYN DAVIES UNULFO (KONTRATENOR) Brytyjczyk. „The Independent” uznał jego głos za jeden z najpięk- w New York City Opera, Oberona w Śnie nocy letniej B. Brittena niejszych głosów kontratenorowych na świecie. Swój status wscho- w Houston Grand Opera i Apolla w Śmierci w Wenecji dzącej gwiazdy międzynarodowej sceny muzycznej potwierdził, B. Brittena w (w tej roli wkrótce pojawi otrzymując w 2010 r. Young Artist Prize od Royal Philharmonic się też w La Scali). W Teatro alla Scala wystąpił już na koncercie, Society. Jest absolwentem St John’s College w Cambridge (archeoe- zaśpiewał także w Concertgebouw, Théâtre des Champs-Élysées, logia i antropologia) oraz Royal Academy of Music w Londynie. Lincoln Centre oraz w Royal Albert Hall podczas BBC Proms. Wszechstronnie utalentowany, równie chętnie występuje na Współpracuje z wieloma słynnymi zespołami, m.in. z Orchestra scenie, jak i w salach koncertowych. Zaśpiewał m.in. partię of the Age of Enlightenment, Academy of Ancient Music, Scot- w Koronacji Poppei C. Monteverdiego w Zürich Opera i na Glyn- tish Chamber Orchestra, London Philharmonic, Britten Sinfonia, debourne Opera Festival, Arsace w G. F. Händla Concerto Köln i Concerto Copenhagen. SHENYANG GARIBALDO (BAS BARYTON) Chińczyk, zwycięzca konkursu BBC Cardiff Singer of the Na otwarcie tegorocznego Beijing Music Festival wystąpił World w 2007 r., laureat wielu innych konkursów wokalnych. z recitalem, w programie którego znalazły się utwory F. Schubera- Absolwent Konserwatorium w Szanghaju i Julliard School ta, F. Loewego i G. Mahlera. Latem 2012 r. pojawi się na Glynde- Opera Center w Nowym Jorku, uczestnik Metropolitan Opera bourne Opera Festival (w przedstawieniu Kopciuszka G. Rossi- Lindemann Young Artist Development Program. W Chinach niego). W Europie śpiewa w prestiżowych salach koncertowych, występuje z czołowymi orkiestrami symfonicznymi tego kraju. m.in. w Carnegie Hall czy Lincoln Center, pod batutą słynnych W koncercie inaugurującym działalność Narodowego Centrum dyrygentów, m.in. J. Levine’a, D. Barenboima, J. Conlona Sztuki w Pekinie w 2007 r. wystąpił jako solista, wziął także czy V. Gergieva, występuje także na festiwalach operowych. udział w wykonaniu Stabat Mater G. Rossiniego z Accademia W Met zaśpiewał już w Cyganerii G. Pucciniego i w Don Gio- Nazionale di Santa Cecilia Orchestra pod dyrekcją A. Pappano. vannim W. A. Mozarta. HARRY BICKET DYRYGENT Brytyjczyk, absolwent Royal College of Music w Londynie i Ox- G. F. Händla z Orchestra of the Age of Enlightenment. Realizaä- ford University. Zawodową karierę rozpoczął jako instrumenta - cja w 2004 r. otrzymała nominację do Nagrody im. L. Oliviera. lista: grał na klawesynie i organach. Jako dyrygent stał się sławny, Z tą samą orkiestrą wystąpił ponownie na Glyndebourne Opera kiedy w zastępstwie zadyrygował operą G. F. Händla Festival, prowadząc Theodorę i Rodelindę G. F. Händla. Przed- w reżyserii P. Sellarsa na Glyndebourne Opera Festival w 1996 r. stawienie Orlanda G. F. Händla w Covent Garden w 2003 r. Od tej pory, specjalizując się w muzyce barokowej, występował pod jego kierownictwem muzycznym otrzymało Nagrodę w wielu teatrach operowych oraz salach koncertowych, m.in. im. L. Oliviera. W Met prowadzi także spektakle Juliusza Cezara w English National Opera, Covent Garden, G. F. Händla. Wśród wielu nagranych przez niego płyt znajdują Scottish Opera, English Touring Opera, New York City Opera się arie z oper G. F. Händla w wykonaniu R. Fleming. czy Australian Opera. W Carnegie Hall zadyrygował Orlandem

JAKO KOMPOZYTOR WYPOWIADAŁ SIĘ HÄNDEL W SPOSÓB NIEZWYKLE SUGESTYWNY I KOMUNIKATYWNY, A JEGO STYL, NIEZALEŻNIE OD DEFINIOWANIA GO JAKO SYNTEZY NIEMAL WSZYSTKIEGO, CO ROZBRZMIEWAŁO W OWYCH CZASACH, BYŁ I JEST ROZPOZNAWALNY ORAZ ODBIERANY JAKO JEDYNY W SWOIM RODZAJU.

HÄNDLOWSKA FASCYNACJA DRAMATEM FRANCUSKIM

„To od Händla nauczyłem się, że styl polega na sile wypo- sie kompozytor poznał gruntownie ulubioną rozrywkę wiedzi. Jeśli możesz wyrazić coś jednym pociągnięciem, to muzyczną Italii, bawiąc w takich miastach jak Florencja, w sposób oczywisty masz styl, jeśli nie, jesteś w najlepszym Rzym, Neapol czy wspomniana już Wenecja. W ojczyźnie wypadku sprzedawcą przyjemności, ozdobnym literatem baroku i opery odnosił niebywałe jak na cudzoziemca albo muzycznym cukiernikiem (...). Händel miał ową moc...” sukcesy, zyskując pieszczotliwy przydomek Il caro Sassone Tak o muzyce Georga Friedricha Händla pisał George (Kochany Saksończyk). Kiedy przybył do Anglii w 1710 r., Bernard Shaw. I trudno nie zgodzić się z wielkim drama- najpierw na krótki rekonesans, a w dwa lata później na turgiem, nawet jeśli uważamy, że prawdziwymi geniusza- stałe, był już artystą dojrzałym, gotowym tworzyć dzieła mi epoki baroku byli Johann Sebastian Bach czy Claudio sceniczne na najwyższym poziomie. Można śmiało po- Monteverdi. W istocie bowiem jako kompozytor wypowia- wiedzieć, że był Georg Friedrich człowiekiem teatru i żył dał się Händel w sposób niezwykle sugestywny i komuni- najpełniej, gdy mógł dla teatru komponować i pracować. katywny, a jego styl, niezależnie od definiowania go jako syntezy niemal wszystkiego, co rozbrzmiewało w owych W swoich operach przykładał Händel wyjątkową wagę czasach, był i jest rozpoznawalny oraz odbierany jako jedy- do warstwy dramatycznej, starając się nadać bohaterom ny w swoim rodzaju. Dostrzegamy to zwłaszcza na grun- głęboko psychologiczny wymiar, uczynić z nich coś więcej cie twórczości wokalno-instrumentalnej, w pierwszym niż tylko „śpiewające kukły” i ukazać przez muzykę różno- rzędzie opery, o której możemy dziś powiedzieć, że zyskała rodne odcienie ludzkich namiętności. Indywidualizował ona u Händla nader oryginalne oblicze, wyróżniające ją więc charakterystykę poszczególnych postaci, nadawał im spośród dokonań innych mistrzów hołdujących estetyce jak najbardziej realne cechy, skupiając się głównie na tra- włoskiego bel canto, tak pod względem muzycznym, jak gedii jednostki, jej dylematach moralnych i uczuciowych. i dramatycznym. Jawił się w tym względzie jako kontynuator idei wielkich siedemnastowiecznych dramatopisarzy francuskich Ra- Człowiek teatru cine’a i Corneille’a. Wielce wymowny jest tu fakt, iż swoje opery określał Händel konsekwentnie terminem dramma Za szczególnie ważne lata w kształtowaniu stylu opero- per musica – dramat muzyczny. wego Händla należy uznać okres od wystawienia Almiry w Hamburgu w roku 1704, do roku 1709, w którym to Choć nie porzucił podstawowego, włoskiego układu formy, zaprezentowano w Wenecji jego Agrippinę. W tym cza- będącej w istocie ciągiem recytatywów i arii, to jednak dzięki owemu zindywidualizowaniu głównych wątków Haymarket. Zamiarem tego Towarzystwa Muzycznego akcji udało mu się podzielić trzyaktową operę na mniejsze było zapewnienie sobie stałego dopływu oper skompono- fragmenty, określane jako wielkie sceny dramatyczne. Ich wanych przez Händla i wykonywanych pod jego dyrekcją.” podstawą były rozbudowane monologi bohaterów, opar- W ten sposób narodziła się, wzorowana nieco na swej te na ekspresyjnym recytatywie accompagnato bądź też francuskiej poprzedniczce, Królewska Akademia Muzy- prostszym secco, arioso i oczywiście arii. W tej ostatniej ki. Obok argumentów natury artystycznej i społecznej, nie zaniedbywał obowiązkowego dla ówczesnego stylu przemawiających za jej powołaniem, znalazły się także wirtuozowskiego popisu, wykorzystując go jednakże po i biznesowe – Akademia miała przynosić konkretny do- mistrzowsku również jako istotny czynnik wyrazowy. chód jej subskrybentom, co jednakże, mimo kilku suk- Ważną rolę w budowaniu całościowego oblicza widowi- cesów, w ostateczności okazało się mrzonką. Nie zmienia ska odgrywała partia orkiestry – o wiele bogatsza od tej to jednak faktu, że w ciągu ośmiu lat swej działalności znanej mu z teatrów włoskich, nadająca muzyce pożądany przyczyniła się ona do wystawienia kilkudziesięciu oper, dynamizm, jędrność rytmiczną i podejmująca nierzadko głównie oczywiście Händla. Jak to ujął anonimowy autor wątki ilustracyjne. Apogeum twórczości operowej Geor- wierszowanego listu skierowanego do kompozytora, to ga Friedricha Händla przypada na lata dwudzieste XVIII właśnie wówczas w Anglii „Głusi odnaleźli swoje uszy, stulecia, wtedy to powstały najwybitniejsze spośród jego ślepi – oczy”. czterdziestu dwóch oper: Ottone, , , oraz Rodelinda. Historia średniowiecznej królowej

„Głusi odnaleźli swoje uszy, ślepi – oczy” Rodelinda była drugą, po Tamerlanie, operą Händla przy- gotowaną w szóstym sezonie Royal Academy of Music. Jej Od początku swego pobytu w Anglii Händel pisał dzieła premiera odbyła się 13 lutego 1725 r. w londyńskim King’s „w manierze włoskiej”, a więc w całości śpiewane i oczy- Theatre Haymarket. Akcja opery, której pełny tytuł brzmi: wiście w języku Dantego. Nie mogło się to podobać Rodelinda, regina de’Longobardi, rozgrywa się w zamierz- Brytyjczykom, a mimo to w krótkim czasie zyskał dość chłym średniowieczu, w VII w., w królestwie Longobardów powszechne uznanie, co zawdzięczał w równej mierze w Italii. Twórcą jej libretta był Nicola Haym, współpracują- wielkiemu talentowi, jak i niezwykłej umiejętności poru- cy z Händlem przy kilku innych wybitnych dziełach, takich szania się w kręgach teatralnych i arystokratycznych. jak Giulio Cesare, Ottone, Flavio, Tamerlano. Nie stworzył on oryginalnej fabuły, lecz sięgnął po wcześniejszy tekst Szczególne perspektywy otworzyły się przed nim Antonia Salviego, u podstaw którego z kolei legła tragedia w 1719 r., o czym informuje poniższy cytat z pierwszej Pierre’a Corneille’a Pertharite, roi des Lombards z 1652 r. biografii kompozytora autorstwa Johna Mainwaringa: Rodelindę można więc uznać za operę, w której Händlow- „Arystokracja powzięła projekt wzniesienia akademii przy skie fascynacje dramatem francuskim znalazły szczególnie silną podstawę i nie jest wykluczone, że rozpracowując Orkiestra towarzysząca śpiewakom również i w tej operze psychologiczną warstwę postaci, kompozytor sięgał do wykracza poza typową konwencję włoską. Przede wszyst- oryginalnego tekstu Corneille’a. kim kompozytor stosuje francuski sposób zdwajania gło- sów skrzypcowych obojami; bliskie temu stylowi jest także Pod względem muzycznym Rodelinda, choć nie jest wolna użycie fletów prostych w funkcji instrumentów kolory- od typowych dla Händla parodii, a więc zapożyczeń z in- stycznych. Aby nie rozbijać zanadto akcji, nie rozbudował nych utworów, zasługuje na wszystkie pochwały wygłasza- jednak fragmentów czysto instrumentalnych i ograniczył ne pod jej adresem niemal od chwili powstania. Choćby rolę uzupełniających sinfonii. dlatego, że jest to jedna z najbardziej zróżnicowanych pod względem doboru głosów oper tego kompozytora. Nietrudno odgadnąć, że najważniejsza w całym dziele jest rola tytułowej bohaterki, zawierająca siedem arii i jed- W ówczesnych dziełach scenicznych obowiązywała no arioso. Rodelinda to postać ze wszech miar tragiczna bezwzględna dominacja głosów tyleż wysokich, co ru- i złożona, która musi dokonać trudnego wyboru, uwzględ- chliwych, zdolnych odtworzyć najbardziej karkołomne niając tak fundamentalne wartości jak miłość (małżeńska figuracje i wyszukaną ornamentykę. Dotyczyło to za- i matczyna), honor, wierność, czy wreszcie odpowiedzial- równo ról kobiecych, jak i męskich, realizowanych przez ność za losy królestwa. kastratów – mezzosopranistów lub alcistów. Zazwyczaj tak samo było i u Händla, jednak w Rodelindzie pozwolił Już w pierwszej scenie, tuż po charakterystycznej dla dzieł sobie na pewną zamianę. Związane to było z osobą zna- dramatycznych Händla uwerturze w stylu francuskim komitego tenora Francesco Borosiniego, który jesienią i krótkim menuecie, poznajemy jej dojmujące rozterki. 1724 r. pojawił się w Londynie. Kompozytor powierzył Rodelinda najpierw śpiewa wzruszające, lamentujące mu jakże ważną dramaturgicznie partię Grimoalda. arioso Ho perduto il caro sposo, a następnie, po sekwencji W roli Rodelindy wystąpiła podbijająca serca londyń- recytatywnego dialogu z tyranem Grimoaldem, drama- skich melomanów , o której jeden tyczną arię L’empio rigor del fato. Ta ostatnia jest przykła- z nich zakrzyknął kiedyś: „Niech ją licho! Ona ma dem formy da capo (o budowie ABA), najbardziej typowej w brzuchu gniazdo słowików”. Nie mogło zabraknąć dla opery tego czasu. W kilku następnych scenach okazję oczywiście i kastratów: partię Bertarida zaśpiewał więc do zaprezentowania swego kunsztu wokalnego w podob- słynny (Francesco Bernardi) – „mocny, jasny, nych ariach mają wszyscy główni bohaterowie, a więc Gri- wyrównany i słodki kontralt, z perfekcyjną intonacją moaldo, Eduige (siostra Bertarida, zaginionego męża Ro- i świetnym trylem”. Warto jeszcze wspomnieć o basie delindy), intrygant i, rzec można, zły duch całego dramatu Giuseppe Boschim, któremu przeznaczona została równie Garibaldo, a wreszcie i uznawany za nieżyjącego Bertarido. ważna w przebiegu akcji rola Garibalda, oraz kontralcist- Pięć kolejnych arii na pięć różnych głosów – to w baroko- ce Annie Vicenzy Dotti, występującej w roli Eduige. wej operze rzecz niespotykana!

W trakcie rozwoju akcji Händel ukazuje Rodelindę jako zapowiadają już poniekąd słynna aria di bravura osobowość silniejszą od swego męża – człowieka reflek- Bertarida Vivi tiranno – najbardziej bodaj wirtuozowska syjnego, zanadto chwilami poddającego się „hamlety- koloratura w całym dziele – oraz ostatnia aria Rodelindy zowaniu”. W najbardziej tragicznym dla jego rodziny Mio caro bene! momencie znajduje on czas, by rozkoszować się urokami natury, o czym świadczy piękna, lecz nieco płocha siciliana Porównując sceniczne losy oper Händla, można powie- Con rauco mormoriro (akt II/V). Gdy swą sicilianę dzieć, że Rodelinda odniosła niemały sukces, mając czter- śpiewa Rodelinda (Ritorna oh caro e dolce mio tesoro, naście przedstawień od dnia premiery do początku kwiet- akt II/VI) jest to już żarliwe, zdecydowane wyznanie mi- nia 1725 r. Choć pierwsze komentarze prasowe nie mogły łosne. Tak różne charaktery małżonków łączy oczywiście szczególnie cieszyć śpiewaków, choćby Cuzzoni, z występu miłość, czego dowód otrzymujemy w finałowym duecie której największe wrażenie na publiczności zrobił... z drugiego aktu Io t’abbraccio. kostium („brązowa jedwabna suknia, wykańczana srebrem z wulgarnością i niestosownością”), to jednak w następ- Zło jest w operze obecne namacalnie w postaci Garibalda, nych latach opera ta była jeszcze dwukrotnie wznawiana, który odsłania swe nikczemne wnętrze zwłaszcza w arii osiągając w sumie imponującą liczbę trzydziestu prezenta- Tirannia gli diede il regno (akt III/II). On jeden nie zawraca cji. I tak jednak ustępuje w tym względzie rekordowe- z grzesznej drogi, inaczej niż zniewolona przez miłosne mu , który był grywany za życia kompozytora żądze i ambicje Eduige, a nawet i sam Grimoaldo. aż pięćdziesiąt trzy razy. Przejście tego ostatniego od postawy okrutnego tyrana (Tuo drudo è mio rivale; II/VII), poprzez człowieka tar- Dziś owa opowieść o losach średniowiecznej królowej ganego wątpliwościami i niepewnego własnych czynów uchodzi za jedną z najbardziej wartościowych oper Händla (arioso Fatto inferno i aria Pastorello d’un povero armento; i wciąż zyskuje coraz większą popularność, o czym przeko- III/VI), aż do szlachetnej kapitulacji, która jest w istocie nują jej ekscytujące realizacje na tak prestiżowych scenach, jego moralnym zwycięstwem, to kolejny mistrzowski jak Metropolitan Opera czy podczas Glyndebourne Opera zabieg dramatyczny Händla i jego librecisty oraz przykład Festival. niezwykle wnikliwej muzycznej charakterystyki postaci. WITOLD PAPROCKI Po licznych zwrotach akcji, w wyniku których Rodelinda, muzykolog, recenzent, stały współpracownik zgodnie z barokową ideą kontrastowania afektów, opła- „Ruchu Muzycznego” kuje, odnajduje, żegna, ponownie traci (wstrząsająca aria Se’l mio duol non è si forte; III/IV), a wreszcie ostatecznie odzyskuje swego męża, operę wieńczy oczekiwany happy end. Rozbrzmiewa on w finałowym ansambluDopo la notte oscura più lucido, a jego podniosły i radosny nastrój

CORNEILLE I LITERACKA DOKTRYNA KLASYCYZMU FRANCUSKIEGO

PIERRE CORNEILLE (1606–1684), W 1636 r. wystawiona została jego pierwsza tragedia NAZYWANY „WIELKIM CORNEILLE’EM”, Medea (Médée) oraz dramat czarodziejski Iluzja (L’Illusion NALEŻY DO NAJWYBITNIEJSZYCH comique). Obie sztuki odniosły sukces. Jednak prawdzi- wym, ponadczasowym tryumfem okazała się dopiero DRAMATURGÓW FRANCUSKICH. tragikomedia Cyd, wystawiona w 1637 r. Porywający wątek miłosny sztuki, olśniewające szlachetnością i poczuciem Pochodził z Rouen, miasta w Normandii, słynącego honoru postacie, a także mistrzowski język, wzruszały w jego czasach z prężnie działających oficyn wydawni- publiczność, wzbudzały powszechny zachwyt. Równocze- czych oraz bogatego życia teatralnego. Wybitny talent śnie sztuka stała się przedmiotem jednej z najważniejszych literacki Corneille’a ujawnił się już w młodości. Swoją polemik literackich XVII w., znanej jako „spór o Cyda” . pierwszą sztukę, komedię Mélite (1629), dwudziesto- trzyletni autor wręczył przejeżdżającemu przez Rouen Wystawienie Cyda sprowokowało pytanie o to, jak daleko słynnemu paryskiemu aktorowi, Montdory’emu. może sięgać swoboda twórcza. Sztuka Corneille’a bardzo Ten, po przeczytaniu, nie tylko wysoko ocenił utwór, podobała się odbiorcom, nie była jednak skomponowana ale po powrocie do stolicy wystawił go na deskach pre- według reguł, które Arystoteles ustanowił w Poetyce dla stiżowego Teatru Marais. Po życzliwym przyjęciu Mélite tragedii. Stanowiło to duży problem. Jednym z głównych przez publiczność, Corneille nawiązał współpracę z tru- filarów siedemnastowiecznej sztuki francuskiej był podziw pą Mondory’ego, przyjechał do Paryża, rozpoczynając dla antyku. Od początku wieku coraz częściej odzywały się pełną sukcesów karierę dramatopisarską. Spod jego pióra głosy, namawiające artystów do tworzenia według zasad za- spływały kolejne komedie: Klitander (Clitandre, 1631), czerpniętych z traktatów starożytnych. Formowanie się tzw. Wdowa (La Veuve, 1632), Galeria Pałacowa (La Galerie doktryny klasycyzmu francuskiego było procesem powol- du Palais, 1633), Panna do towarzystwa (La Suivante, nym, lecz stale postępującym, dla którego wystawienie Cyda 1634), Przedziwny kochanek (La Place Royale okazało się kluczowe. „Spór o Cyda”, toczący się przez cały ou L’Amoureux Extravagant, 1634). Corneille bawił 1637 rok, był zażartą dysputą środowiska literackiego nad paryżan, zyskując coraz większe uznanie spragnionych tym, czy można tworzyć w sposób nieskrępowany regułami. rozrywki bywalców teatrów. Tani poklask nie zadowalał Polemika zakończyła się zwycięstwem zwolenników ogra- go jednak. Należał do autorów pełnych inwencji i cie- niczenia dowolności w sztuce. Opinię w tej sprawie wydała kawości twórczej, postanowił więc spróbować swych sił nowo utworzona Akademia Francuska. Corneille, choć także w innych gatunkach dramatycznych. niezbyt chętnie, zaakceptował jej werdykt. Reguły francuskiej doktryny klasycznej były jednoznaczne. Corneille spróbował nagiąć się do wymogów panującej Podstawą twórczości była zasada imitacji natury. Zada- wszechwładnie doktryny. Początkowo udawało mu się niem literatury, w tym tragedii, było w prawdopodobny to znakomicie. Jego kolejne utwory, powstałe po kilku sposób naśladować naturę ludzką, poruszać tematy psy- latach przerwy twórczej, należały do jednorodnego ga- chologiczne i ukazywać dylematy moralne interesujące tunku. Horacjusze (Horace, 1640), Cynna (Cinna, 1641), dla odbiorców. Tragedia została podniesiona do rangi Polieuktes (Polyeucte, 1642), Rodogune (1644) czy też szlachetnej rozrywki, pouczającej widzów i ukazującej Nicomède (1651) stanowią wzorcowe przykłady francuskiej im prawdziwe wartości. tragedii klasycznej i uważane są współcześnie za arcydzie- ła. We wszystkich tych sztukach temat został zaczerpnięty Przyjęto pogląd starożytnych, że literatura musi być z historii Rzymu lub legendy starożytnej, a bohaterami są tworzona według reguł, ponieważ tylko dzięki nim może osoby zajmujące wysoką pozycję społeczną. Osią intrygi powstać utwór piękny. Rozpowszechniło się przekonanie, jest zwykle dylemat moralny postaci, które muszą dokonać że piękno opiera się na ładzie. W tragedii ład ten zależy wyboru między poczuciem obowiązku, honorem, intere- od właściwych proporcji poszczególnych części utworu, sem państwa lub przekonaniami religijnymi a uczuciem. harmonii szczegółów oraz odpowiednio dobranego, Corneille stawiał swoich bohaterów tragicznych wobec jednorodnego dramatycznie tematu. Tragikomedia, trudnych wyborów, obdarzając ich zarazem silną wolą jako gatunek łączący elementy tragiczne i komiczne, i umiejętnością precyzyjnego, logicznego rozumowania. został odrzucony. Właśnie tego oczekiwała od dramaturga publiczność. Entuzjazmowi odbiorców towarzyszyło uznanie środowi- Zarazem wprowadzono bardzo jasny podział gatunków ska literackiego, którego ukoronowaniem było wybranie literackich na bardziej i mniej szlachetne. Podział ten Corneille’a w 1647 r. na członka Akademii Francuskiej. został zaaprobowany przez czytelników, gdyż był częścią szerszego procesu formowania się absolutyzmu, ogar- W latach 1648–1653 Francją wstrząsnęła rewolta, niającego większość dziedzin życia. W XVII w. poddani tzw. Fronda, skierowana przeciwko rządom absolutnym króla Francji podzieleni byli na trzy stany: duchowień- regentki Anny Austriaczki. Dramatyczne czasy, rzeczy- stwo, szlachtę i stan trzeci, obejmujący resztę społeczeń- wistość obfitująca w zdarzenia tragiczne, zainspirowały stwa. Prawo sankcjonowało ten podział, a także warto- Corneille’a do porzucenia tematyki antycznej w kolejnej ściowanie poddanych na lepszych (dwa pierwsze stany) sztuce. W 1652 r. została wystawiona tragedia Pertharite, i gorszych. Podobny porządek obowiązywał w literaturze. król Longobardów (Pertharite, roi des Lombards), której Przyznanie najwyższych miejsc w hierarchii gatunków akcja toczyła się w VII w. n.e. w Lombardii. Główny zarys epopei i tragedii, opisujących bohaterskie i dramatyczne intrygi dostarczyła Corneille’owi średniowieczna kronika czyny panujących, było konsekwencją uznania monarchii łacińska, Historia Longobardów (Historia Langobardorum), absolutnej, obecnego w niej kultu władcy, a także powie- napisana w VIII w. n.e. przez benedyktyńskiego mnicha, lało hierarchię społeczną. Pawła Diakona. Treścią Pertharite jest walka o władzę i miłość kobiety. Grimoald, ulegając namowom niego- Fouqueta, powrócił do teatru. W 1659 r. wystawiono dziwego Garibalda, zawładnął tronem Lombardii. Prze- tragedię Corneille’a Edyp (Œdipe), która zyskała uznanie konany, że dotychczasowy król, Perctarit, poległ w walce, widowni. W następnych latach powstało jeszcze jedenaście Grimoald postanawia poślubić wdowę po nim, piękną utworów teatralnych, cieszących się większym lub mniej- Rodelindę, i tym samym uprawomocnić swe rządy. Rode- szym powodzeniem. Ostatnią sztuką Corneille’a była tra- linda jest jednak niezłomnie wierna pamięci męża, pozo- gedia Surene (Suréna, 1674). Jego sędziwe lata1659–1674 staje głucha na zaloty, prośby, a w końcu groźby i szykany to gorzki okres w życiu artysty. Upływały one pod znakiem ze strony niechcianego zalotnika–uzurpatora. Szybko coraz bardziej zaciekłej rywalizacji z młodym, niezwykle okazuje się, że Perctarit żyje. W finale sztuki przybywa utalentowanym dramatopisarzem, Jeanem Racine’em, on na dwór Grimoalda. Ten, widząc, że prawowity władca wschodzącą gwiazdą tragedii francuskiej. Corneille został nie zginął, okazuje swą wielkoduszność i gotów jest oddać na oczach całego Paryża bezlitośnie pokonany, gdy obaj zagarnięty bezprawnie tron. Perctarit jednak dobrowolnie z Racine’em, na prośbę kuzynki króla Ludwika XIV, Hen- zrzeka się władzy: prosi Grimoalda tylko o oddanie mu rietty Angielskiej, napisali w 1670 r. tragedię na ten sam ukochanej Rodelindy, którą ceni bardziej niż koronę. temat. Publiczność i krytycy uznali, że Berenika (Bérénice) W tej sytuacji Grimoald, by spowinowacić się z dynastią, Racine’a zdecydowanie przewyższa Tytusa i Berenikę (Tite poślubia Edwigę, siostrę Perctarita. Miłość Rodelindy et Bérénice) Corneille’a. Stary pisarz należał już do odcho- i Perctarita przetrwała wszelkie próby. dzącego pokolenia. Jego sztuki wystawiano coraz rzadziej, a sytuacja finansowa pogorszyła się dramatycznie. W ostat- Wbrew oczekiwaniom Corneille’a sztuka okazała się kom- nich latach życia Corneille z godnością znosił przeciwności pletną porażką. Po zaledwie dwóch przedstawieniach zdję- losu. Zmarł w Paryżu, w otoczeniu rodziny, w 1684 r. to ją z afisza. Publiczności zdecydowanie nie odpowiadał temat, gdyż nie został zaczerpnięty z historii starożytnej, Z dzisiejszej perspektywy widać, że spektakularne fiasko ponadto wykpiwano „barbarzyńskie” imiona bohaterów. Pertharite nie było wynikiem nieudolności artystycznej Przede wszystkim jednak zarzucono pisarzowi, że postać Corneille’a ani też efektem chwilowego kaprysu publicz- Perctarita skonstruowana została nieudolnie. Postępowa- ności. Wynikało ono ze specyfiki siedemnastowiecznego nie i motywy działania głównego bohatera oceniono jako teatru francuskiego, z panującej wówczas koncepcji twór- nieprawdopodobne. Król przedkładający żonę nad koronę czości dramatycznej, której pisarz nie respektował w do- oraz poddanych budził w siedemnastowiecznej Francji statecznym stopniu. Jednak literacka doktryna klasycyzmu politowanie, niesmak i pogardę. francuskiego była w Europie zjawiskiem wyjątkowym. Ani we Włoszech, ani w Anglii nie wymagano od twórców tak Corneille bardzo ciężko przeżył niepowodzenie Pertha- wiernego naśladowania starożytnych. Jeżeli więc w ocenie rite i postanowił zakończyć swą karierę dramatopisarza. sztuki Corneille’a zrezygnować z prymatu reguł doktryny Istotnie, na długie lata przerwał pisanie sztuk. W końcu klasycznej, ujrzymy dzieło ponadczasowe, przedstawiające jednak, ulegając prośbie wielkiego mecenasa, Nicolasa rozterki serca i dylematy moralne o wielkiej sile wyrazu. W 1710 r. włoski poeta przerobił sztukę Corneille’a na libretto operowe. Na jego podstawie Nicola Haym napisał w 1724 r. libretto opery Georga Friedricha Händla Rodelinda, królowa Longobardów (Rodelinda, regina de’ Longobardi). Wystawiona 13 lutego 1725 r. w Londynie Rodelinda została przez publiczność przyjęta entuzjastycznie i do dziś stanowi jedno ze szczytowych osiągnięć operowych Händla.

Miłość Perctarita i Rodelindy, wykpiona we Francji, za- chwyciła w Anglii i wciąż, po wiekach, dostarcza wzruszeń współczesnym odbiorcom. dr MAJA PAWŁOWSKA jest romanistką, pracuje w Zakładzie Literatury i Kultury Francuskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, jej specjalnością badawczą jest siedemnastowieczna literatura francuska RODELINDA PONOWNIE W MET

PREMIERA „RODELINDY” W MET W 2004 ROKU CO JEST DLA PANI NAJTRUDNIEJSZE W ŚPIEWANIU ZOSTAŁA PRZYGOTOWANA SPECJALNIE DLA PANI. MUZYKI HÄNDLA? DLACZEGO WYBRAŁA PANI WŁAŚNIE TĘ OPERĘ? Koloratura – nie jestem specjalistką. Ci, którzy śpie- Cóż, naprawdę kocham muzykę Händla. Mimo wają taką muzykę cały czas, nie mają z nią kłopotu, że Rodelinda jest operą napisaną w baroku, wydaje się ja tak. Ale na szczęście lubię zadania, które sprawiają być odpowiednia w każdym miejscu i czasie, jest w tej trudność. muzyce coś, co odczuwa się jako współczesne. Zasta- nawiałam się, którą z oper Händla wybrać i tę uzna- DLACZEGO? CO TO PANI DAJE? łam za najbardziej dla mnie interesującą. Po pierw- sze dlatego, że mogę zagrać rolę matki. Jak często Lubię się sprawdzać, sprawia mi przyjemność wyko- mam taką możliwość jako sopran? Bardzo rzadko. nywanie utworów mniej znanych, lubię także po- Po drugie, Rodelinda jest silną kobietą – to dominu- znawać okoliczności, w jakich dane dzieła powstały. jąca postać. Wiele aspektów osobowości bohaterki Popularny włoski repertuar to nie dla mnie. A więc zaciekawiło mnie. wybieram tytuły, które mnie intrygują, a to oznacza sięganie po pozycje spoza standardowego repertuaru. ODBIÓR PUBLICZNOŚCI PODCZAS PREMIERY BYŁ NADZWYCZAJNY. JAKA JEST WIZJA INSCENIZACYJNA STEPHENA WADSWORTHA? Tak, publiczności bardzo się przedstawienie podoba- ło. Niedługo potem zapytałam jednej z moich córek: Wystawiając opery Händla, trzeba znaleźć sposób Którą operę poleciłabyś dziecku, mającemu po raz na przykucie uwagi publiczności i zainteresować pierwszy zobaczyć przedstawienie operowe? I byłam ją opowiadaną historią, a to Stephenowi się udało. zaskoczona, kiedy powiedziała: Rodelindę! [śmiech] Nie przez stworzenie szczególnej inscenizacji, ale Pomyślałam: „Okej. Opera Händla z trzydziestoma przez przedstawienie tej historii w sposób romantycz- ariami, bez scen zbiorowych...” ny. Wielu reżyserów jest bardziej zainteresowanych tworzeniem swojego konceptualnego świata. A to, co łam niedawno pięć tygodni w Paryżu i próbowałam robi Stephen, to po prostu dobry teatr. I wspaniale się odświeżyć swój francuski. Prawdopodobnie dłu- z nim pracuje, to prawdziwy reżyser operowy. go nie powiem ani słowa w tym języku, ale wiem, że podczas kolejnego pobytu mój francuski będzie OBSADA JEST NADZWYCZAJNA – STEPHANIE lepszy. Podobnie jest ze śpiewem. BLYTHE, ANDREAS SCHOLL, JOSEPH KAISER, SHENYANG… www.metoperafamily.org (tytuł od redakcji) Och, Shenyang! Kilka lat temu prowadziłam kursy mistrzowskie w Szanghaju i byłam pod wrażeniem poziomu uczestników. A nim byłam po prostu za- chwycona. Po raz pierwszy będziemy razem śpiewać, więc jestem bardzo podekscytowana. A Stephanie i ja miałyśmy tego samego pierwszego nauczyciela, są więc wspólne korzenie.

TO TRZECIA SERIA PRZEDSTAWIEŃ „RODELINDY” W MET: NAJPIERW PREMIERA, POTEM WZNOWIENIE W 2006 ROKU. JAKIE SĄ PANI OCZEKIWANIA TYM RAZEM?

Zawsze jest to dla mnie intrygujące: występuje się w danej roli po raz pierwszy, następnie wraca się do niej po dwóch–trzech latach i wówczas wykonuje się ją lepiej, mimo że przez ten czas nawet się o niej nie myślało. To jest jak z nauką języka. Przebywa- PATRON MEDIALNY

PARTNERZY TRANSMISJI „THE METROPOLITAN OPERA: LIVE IN HD”

SPONSORZY I PARTNERZY THE METROPOLITAN OPERA

REALIZACJA CYKLU BLOOMBERG JEST GŁÓWNĄ FIRMĄ TRANSMISJE „THE METROPOLITAN OPERA: „THE METROPOLITAN OPERA: SPONSORUJĄCĄ CYKL LIVE IN HD” SĄ WSPIERANE PRZEZ LIVE IN HD” JEST MOŻLIWA „THE METROPOLITAN OPERA: LIVE IN HD”. DZIĘKI GRANTOWI ® NEUBAUER FAMILY FOUNDATION THE METROPOLITAN OPERA HD LIVE W FILHARMONII ŁÓDZKIEJ

JEDENAŚCIE TRANSMISJI PRZEDSTAWIEŃ Z THE METROPOLITAN OPERA W NOWYM JORKU W SEZONIE 2011/2012

15/10/2011/18.55 PREMIERA SEZONU 2011/2012 21/01/2012/18.55 PRAPREMIERA ANNA BOLEYN / ANNA BOLENA ZACZAROWANA WYSPA GAETANO DONIZETTI THE ENCHANTED ISLAND Anna Netrebko jako Anna Boleyn / Ekaterina Gubanova jako Jane Seymour / GEORG FRIEDRICH HÄNDEL, JEAN-PHILIPPE RAMEAU, Tamara Mumford jako Smeaton / Stephen Costello jako Lord Richard Percy, Ildar Abdrazakov jako Henryk VIII / David McVicar reżyser / ANTONIO VIVALDI i inni Marco Armiliato dyrygent Jeremy Sams / libretto Danielle de Niese jako Ariel / jako Miranda / Joyce DiDonato 29/10/2011/18.55 PREMIERA SEZONU 2011/2012 jako Sycorax / David Daniels jako Prospero / jako Ferdinand / Plácido Domingo jako Neptun / Luca Pisaroni jako Caliban / DON GIOVANNI Phelim McDermott reżyser / William Christie dyrygent WOLFGANG AMADEUS MOZART Marina Rebeka jako Donna Anna / Barbara Frittoli jako Donna Elvira / Mojca Erdmann jako Zerlina / Ramón Vargas jako Don Ottavio / Mariusz Kwiecień 11/02/2012/18.00 PREMIERA SEZONU 2011/2012 jako Don Giovanni / Luca Pisaroni jako Leporello / Bloom jako Masetto / C Štefan Kocán jako Komandor / Michael Grandage reżyser / Fabio Luisi dyrygent ZMIERZCH BOGÓW GÖTTERDÄMMERUNG M

05/11/2011/17.00 PREMIERA SEZONU 2011/2012 RICHARD WAGNER Y Voigt jako Brünnhilde / Wendy Bryn Harmer jako Gutrune / SIEGFRIED Waltraud Meier jako Waltraute / Jay Hunter Morris jako Siegfried / Iain Paterson CM RICHARD WAGNER jako Gunther / Eric Owens jako Alberich / Hans-Peter König jako Hagen / MY Deborah Voigt jako Brünnhilde / Patricia Bardon jako Erda / Jay Hunter Morris Robert Lepage reżyser / Fabio Luisi dyrygent jako Siegfried / Gerhard Siegel jako Mime / Bryn Terfel jako Wędrowiec / CY Eric Owens jako Alberich / Robert Lepage reżyser / Fabio Luisi dyrygent 25/02/2012/18.55 CMY 19/11/2011/18.55 ERNANI K SATYAGRAHA GIUSEPPE VERDI PHILIP GLASS Angela Meade jako Elvira / Marcello Giordani jako Ernani / Dmitri Hvorostovsky jako Don Carlos / Ferruccio Furlanetto jako Don Ruyz Gomez de Silva / Rachelle Durkin jako Panna Schlesen / Richard Croft jako M. K. Gandhi / Pier Luigi Samaritani reżyser / Marco Armiliato dyrygent Kim Josephson jako Pan Kallenbach / Alfred Walker jako Parsi Rustomji / Phelim McDermott reżyser / Dante Anzolini dyrygent 14/04/2012/18.55 03/12/2011/18.30 RODELINDA LA TRAVIATA GIUSEPPE VERDI GEORG FRIEDRICH HÄNDEL Natalie Dessay jako Violetta Valéry / Matthew Polenzani jako Alfred Germont / Renée Fleming jako Rodelinda / Stephanie Blythe jako Eduige / Andreas Scholl Dmitri Hvorostovsky jako Georges Germont / Willy Decker reżyser / jako Bertarido / Iestyn Davies jako Unulfo / Joseph Kaiser jako Grimoaldo / Fabio Luisi dyrygent Shenyang jako Garibaldo / Stephen Wadsworth reżyser / Harry Bicket dyrygent

10/12/2011/18.55 PREMIERA SEZONU 2011/2012 19/05/2012/18.00 PREMIERA SEZONU 2011/2012 FAUST MANON CHARLES GOUNOD JULES MASSENET Marina Poplavskaya jako Małgorzata / Michèle Losier jako Siébel / Anna Netrebko jako Manon / Piotr Beczała jako Kawaler des Grieux / Paulo Szot Jonas Kaufmann jako Faust / Russell Braun jako Walenty / René Pape jako Lescaut / David Pittsinger jako Hrabia des Grieux / Laurent Pelly reżyser / jako Mefistofeles / Des McAnuff reżyser / Yannick Nézet-Séguin dyrygent Fabio Luisi dyrygent

OBSADA MOŻE ULEC ZMIANIE Instytucja Kultury Samorządu Województwa Łódzkiego

ul. Narutowicza 20/22, 90-135 Łódź BUDYNEK FILHARMONII JEST PRZYSTOSOWANY DO POTRZEB (+48 42) 664 79 18 / 664 79 10 OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH. (+48 42) 664 79 70 faks UPRZEJMIE INFORMUJEMY, ŻE OSOBY SPÓŹNIONE NA TRANSMISJĘ [email protected] BĘDĄ WPUSZCZANE NA SALĘ W MOMENCIE, W KTÓRYM NIE BĘDZIE TO PRZESZKADZAŁO POZOSTAŁYM WIDZOM, A JEŚLI NIE BĘDZIE TAKIEJ MOŻLIWOŚCI – PODCZAS PIERWSZEJ PRZERWY. REZERWACJA I SPRZEDAŻ BILETÓW (+48 42) 664 79 79 UPRZEJMIE PROSIMY O WYŁĄCZENIE NA CZAS TRANSMISJI TELEFONÓW [email protected] KOMÓRKOWYCH I INNYCH URZĄDZEŃ ELEKTRONICZNYCH. (honorujemy karty płatnicze) UPRZEJMIE PRZYPOMINAMY, ŻE NAGRYWANIE I FOTOGRAFOWANIE TRANSMISJI JEST PRAWNIE ZABRONIONE. ZAKUP BILETÓW PRZEZ INTERNET

INFORMACJE O KONCERTACH poniedziałek–piątek: 11.30–15.30 (+48 42) 664 79 99

OPRACOWANIE PROGRAMU W PROGRAMIE WYKORZYSTANO ZDJĘCIA Z OBSADĄ WYSTĘPUJĄCĄ AGNIESZKA SMUGA W TRANSMITOWANYM PRZEDSTAWIENIU.

PROJEKT GRAFICZNY OBSADĘ ORAZ NAZWISKA REALIZATORÓW DOSTARCZYŁA WWW.POLKADOT.COM.PL THE METROPOLITAN OPERA.

KOREKTA ZDJĘCIA Z PRZEDSTAWIENIA EWA JUSZYŃSKA-PORADECKA KEN HOWARD/MET

WYDAWCA FILHARMONIA ŁÓDZKA IM. ARTURA RUBINSTEINA W POROZUMIENIU Z „APOLLO FILM” SP. Z O.O.

SKŁAD, ŁAMANIE,PRZYGOTOWANIE DO DRUKU MEDIA PRESS P. AUGUSTYNIAK I WSPÓLNICY S.J. / BEATA GAWŁOWSKA

NAŚWIETLENIA, DRUK ZAKŁAD POLIGRAFICZNY SINDRUK

ODDANO DO DRUKU: 24.11.2011 RODELINDA RODELINDA REGINA DE’ LONGOBARDI

GEORG FRIEDRICH HÄNDEL