Deventer Delden Hengelo

A1 Goor Twello A35 Enschede Apeldoorn N348 N339

N347

A1 Lochem Haaksbergen

Zutphen N346 Neede

N345

Borculo

Eerbeek Vorden N319 Eibergen

Brummen N314 Ruurlo N18

A50 Hengelo Dieren Nederland UITVOERINGSPLAN Groenlo Duitsland Vreden N312 N319 N315

MOBILITEIT REGION316 ACHTERHOEK Zelhem Rheden Doesburg N330 Stadtlohn Arnhem N338 Velp Lichtenvoorde Winterswijk N312 N18

Doetinchem N313 N336 Wehl Westervoort N319 Duiven A12 A18 Varsseveld Didam N317 N317 Zevenaar Gaanderen Terborg Aalten Borken Silvolde

N335 Ulft

s-Heerenberg

Dinxperlo

Bocholt Emmerik INHOUD

UITVOERINGSPLAN Inleiding MOBILITEIT REGIO 1 Energieneutraal mobiliteitsgedrag ACHTERHOEK 2 Veilig en fijnmazig fietsnetwerk 3 Regionale fietsverbindingen

Samen werken aan robuuste, duurzame en slimme 4 Doorstromend hoofdwegennet

bereikbaarheid voor de regio Achterhoek 5 Nieuwe aandacht voor verkeersveiligheid

6 OV-verbindingen versnellen

Dit uitvoeringsplan is op 26 september 2019 tijdens de vergadering van de 7 Landsgrensoverschrijdend (openbaar) vervoer Thematafel Mobiliteit en Bereikbaarheid vastgesteld. 8 Slim personenvervoer

9 Slim goederenvervoer

10 Alle acties in beeld

Kenmerk: 003945.20190910.R1.02

2 | Uitvoeringsplan mobiliteit INLEIDING

Uitgangspunt “ACHTERHOEK 2030” Ambitie Achterhoek 2030: “GROEIEN IN Thematafel: “Mobiliteit en bereikbaarheid De Achterhoek is een economisch krachtige en KWALITEIT” Visie 2030” sterk innovatieve regio, met veel gespecialiseerde In 2030 heeft de Achterhoek een nog sterker Voor iedereen die zich vanuit, naar, door en binnen maakbedrijven. Daarnaast is er een grote en bloeiende en innovatieve economie met een de regio Achterhoek wil verplaatsen, zijn er in groeiende sector zorg en welzijn. Van oudsher kwalitatief hoogwaardige, goed bereikbare en 2030 energieneutrale, betaalbare en betrouwbare heerst er een sterke samenwerkingscultuur, zowel duurzame woon- en leefomgeving. vervoersvoorzieningen. De daarvoor benodigde bij de inwoners als de maatschappelijke partners. lokale en regionale hoofdinfrastructuur is kwalitatief Gelet op de ontgroening en vergrijzing moet de De Achterhoek doet veel zelf, maar om de ambities en kwantitatief op orde. De reiziger kan de reis regio een grote inspanning leveren om voldoende te kunnen verwezenlijken en daarmee van blijvende eenvoudig plannen via telefoon en internet. Er gekwalificeerde arbeidskrachten en een passende waarde voor de rest van Nederland te zijn, heeft de zijn geen belemmeringen meer voor reizigers en woningvoorraad te behouden. Deze opgaven zijn regio provincie en Rijk hard nodig. vervoerders tussen Duitsland en Nederland. groot en worden breed gedeeld. Met de Regiodeal zetten de samenwerkende partijen in de Achterhoek (triple helix) gezamenlijk met de provincie Gelderland en het Rijk een nieuwe stap in hun samenwerking. Het is de basis voor een meerjarige versnellingsaanpak met bijbehorend investeringsprogramma. De Regiodeal is een vliegwiel waarmee nieuwe investeringen en handelingsperspectieven voor de korte en lange termijn gecreëerd worden.

Doel Achterhoek 2030: “TRIPLE SMART”

Figuur ‘doel Achterhoek 2030’

Regio Achterhoek | 3 Visie 2030 vertaald naar de opgaven van het Dit zijn de mobiliteitsopgaven waar we de Het uitvoeringsplan Mobiliteit Uitvoeringsplan komende periode op inzetten. We leggen deze Het is tijd voor actie! Het uitvoeringsplan heeft als Waar zetten we de komende jaren op in om opgaven voor aan onze partners en vragen hen om doel de opgaven van de mobiliteitsagenda om te deze visie te realiseren? Welke Acties gaan we gezamenlijk invulling te geven aan een regionale zetten in concrete acties die bijdragen aan een nog de komende jaren uitvoeren? Daarvoor is de mobiliteitsaanpak. We werken daarin samen met alle sterker bloeiende en innovatieve economie en een Mobiliteitsagenda, waar vanuit de visie de volgende partijen die er in de regio Achterhoek toe doen. De hoogwaardig werk-, leer-, woon- en leefklimaat. negen mobiliteitsopgaven zijn benoemd. Mobiliteitsagenda vormt één duidelijke boodschap Op het juiste moment betrekken we de relevante vanuit de regio naar onze partners, zoals het Rijk, partijen er bij. De kracht van regionaal samenwerken de provincies Gelderland en Overijssel en de overige is dat er koppelkansen ontstaan, en dat we van thematafels. elkaar kunnen leren. Behalve dat we veel willen gaan Voor duurzame, energie neutrale vervoersvoorzieningen: doen, doet de regio nu al veel. Zoals de verkenning naar een MaaS Pilot of het verder uitwerken van de 2e fase N18. Dit uitvoeringsplan is een dynamisch Energieneutraal mobiliteitsgedrag Veilig en fijnmazig fietsnetwerk document dat indien nodig geactualiseerd kan worden. Voor betrouwbare vervoersvoorzieningen, waarvan de benodigde lokale en regionale infrastructuur kwalitatief en kwantitatief op orde zijn en zonder belemmeringen voor reizigers en vervoerder tussen Duitsland en Nederland:

Regionale fietsverbindingen

Nieuwe aandacht voor Doorstromend hoofdwegennet verkeersveiligheid

Grensoverschrijdend (openbaar) vervoer OV-verbindingen versnellen

Voor (betaalbare) slimme vervoersvoorzieningen, waarbij de reiziger de reis eenvoudig kan plannen via telefoon en internet:

Slim personenvervoer Slim goederenvervoer

4 | Uitvoeringsplan mobiliteit Leeswijzer Elke opgave is nader uitgewerkt in een apart hoofdstuk (1 tot en met 9) van dit document. Deze hoofdstukken bestaan uit: een nadere toelichting op de opgave, een beschrijving van de benodigde Acties, de relevante koppelingen met andere opgaven en een uitvoeringstabel, waarin de aanpak is samengevat. Vervolgens volgt hoofdstuk 10 ‘Alle Acties in beeld’ met daarin het totaaloverzicht van de aanpak. Tot slot volgt hoofdstuk 11 ‘Samen gaan we dit doen!’ over de financiering van de Acties.

Regio Achterhoek | 5 1. Energieneutraal mobiliteitsgedrag

Duurzame mobiliteit is noodzaak, en daarom ook 1.1 Gedragsbeïnvloeding op Momenteel is er nog geen mobiliteitsmakelaar onderdeel van de Regiodeal Achterhoek en het verplaatsingskeuze en vervoerswijzekeuze actief in de regio. De eerste stap is om te kijken landelijke Klimaat en Energieakkoord (KEA). De De regio biedt veel werkgelegenheid en er worden naar de mogelijkheden. Hierbij leren we van de belangrijkste uitdaging zijn wij zelf: Zijn we bereid steeds meer bedrijven aangetrokken. Dagelijks is regio’s, zoals Arnhem-Nijmegen, Cleantech Regio onze auto vaker te laten staan? Energieneutraal er veel woon-werkverkeer. Dit verkeer moet op of de Regio Twente. Zij hebben al ervaring met mobiliteitsgedrag bereiken we enerzijds door het een zo duurzaam mogelijke wijze plaatsvinden. een mobiliteitsmakelaar. Deze ervaring nemen we aantal verplaatsingen te verminderen (frequentie Met behulp van een mobiliteitsmakelaar willen we mee bij het opstellen van een profiel, waarin we en/of afstand) en anderzijds het vergroten van het werkgevers en werknemers gericht informeren en beschrijven waar de regio behoefte aan heeft en aandeel duurzame vervoerswijzen (minder emissie Actief stimuleren om duurzame mobiliteitskeuzes welke rol de makelaar moet gaan aannemen. Daarna van schadelijke stoffen, door zuinigere voertuigen te maken. Hierbij is het van belang dat de stellen we een mobiliteitsmakelaar aan. Dit doen we en meer gebruik van duurzame energie). Dit doen mobiliteitsmakelaar de regio goed kent, en weet samen met de provincie Gelderland. we door het emissieloos vervoer te stimuleren wat wel en niet werkt. Hij of zij moet bijvoorbeeld en te faciliteren, onder andere met voldoende de werkgevers informeren over een andere laadstations voor duurzame energie, en door vergoedingsmethodiek voor het woon-werkverkeer. gedragsbeïnvloeding. Doel hierbij is het stimuleren van duurzame keuzes Actie 1.1: zoals het fietsgebruik of carpoolen. Een voorbeeld is Aanstellen van een mobiliteitsmakelaar die de carpool App Ritsz van het Slingeland Ziekenhuis in de werkgeversaanpak verder uitwerkt om een Doetinchem. gedragsverandering daadwerkelijk in gang te zetten

6 | Uitvoeringsplan mobiliteit 1.2 Emissieloos vervoer (elektrisch en waterstof) en bijbehorende (laad) Klimaatakkoord infrastructuur Mobiliteit kan en moet schoner en slimmer. Acties 1.2: De ontwikkelingen rondom schone energie gaan Het Rijk heeft recentelijk het Klimaatakkoord ▪▪ Stimuleren van een ‘dekkende’ snel. We zitten in een transitie naar alternatieve met ambitieuze doelen en afspraken opgesteld. laadinfrastructuur voor (deel)voertuigen in energiebronnen. De regio staat open voor nieuwe Mobiliteit is hier een onderdeel van. Bij veel de Achterhoek, waarbij we op strategische initiatieven vanuit de markt om samen te werken afspraken zijn bedrijven en regionale netwerken openbare plekken de laadpalen faciliteren aan schone mobiliteit, bijvoorbeeld elektrische betrokken. Er wordt onderscheid gemaakt in ▪▪ Bij nieuwe vervoerscontracten van onder deelauto’s. We streven naar een schanierfunctie maatregelen die betrekking hebben tot: ander ZOOV en MAAS, geven we aan de tussen markt en overheid. ▪▪ duurzame hernieuwbare energiedrager in opdrachtgevers het uitgangspunt van Zero mobiliteit; Emission mee. We voorzien koppelkansen met het MAAS-concept. ▪▪ elektrisch vervoer; MAAS gaat in eerste instantie om het bereikbaar ▪▪ verduurzaming personenmobiliteit; maken van allerlei reisopties voor inwoners om te ▪▪ verduurzaming in logistiek. 1.3 Koppeling met andere opgaven reizen van A naar B. Dan is het wel belangrijk dat Deze opgave heeft een koppeling met de volgende reizigers bij het plannen van hun reis kiezen voor de Als regio sluiten we aan bij de regionale uitwerking opgaven: duurzamere reisopties. We willen een zo duurzaam vanuit landsdeel Oost (Gelderland en Overijssel). ▪▪ Veilig en fijnmazig fietsnetwerk. mogelijke vervoerswijze stimuleren. Bijvoorbeeld In deze uitrwerking ligt de focus op de thema’s ▪▪ Slim personenvervoer. door het realiseren van de laadinfrastructuur voor ‘fiets’, ‘keten- en deelmobiliteit’, ‘Mobility as a ▪▪ Slim goederenvervoer. (deel)auto’s, en door het doelgroepenvervoer en Service’, en ‘emissieloos rijden’. De regionale vrijwilligerssystemen (ZOOV) te verduurzamen. werkgeversaanpak is een belangrijk instrument dat Bij nieuwe vervoerscontracten voor ZOOV is Zero ingezet gaat worden. Emission dan ook de standaard. En ook bij (nieuwe) deelconcepten hanteren wij als uitgangspunt het moeten aanbieden van emissieloze voertuigen.

Regio Achterhoek | 7 Uitvoering

Stimuleren en faciliteren van energieneutraal ▪▪ In de met het Rijk en de provincie gesloten Regiodeal mobiliteitsgedrag. zijn afspraken gemaakt over het gezamenlijk financieren Wat er al Ambitie en uitvoeren van projecten gericht op het stimuleren van gebeurt energieneutraal mobiliteitsgedrag. ▪▪ We nemen actief deel aan de uitwerking afspraken Klimaat en Energieakkoord in Landsdeel Oost. Actie 1.1: ▪▪ Voorafgaand en tijdens de realisatie van het project VIA15 Aanstellen van een mobiliteitsmakelaar die werken we samen met Rijkswaterstaat een businesscase uit Actie de werkgeversaanpak verder uitwerkt om een voor het ‘Spitsmijden’ op de A12. gedragsverandering daadwerkelijk in gang te ▪▪ De gemeente Bronkhorst heeft een plan opgesteld voor het zetten. uitrollen van een dekkende laadinfrastructuur. Dit plan en de gehanteerde methodiek worden gedeeld met de andere Actie 1.2: gemeenten. ▪▪ Stimuleren van een ‘dekkende’ laadinfrastructuur voor (deel)voertuigen in de Achterhoek, waarbij we op strategische openbare plekken de laadpalen faciliteren. Provincie: ▪▪ Bij nieuwe vervoerscontracten van onder ▪▪ Coördinatie uitwerking Klimaatakkoord op het aspect andere ZOOV en MAAS, geven we aan de mobiliteit vanuit landsdeel Oost. Rollen opdrachtgevers het uitgangspunt van Zero ▪▪ Verduurzamen OV-concessies bij nieuwe aanbestedingen. Emission mee. ▪▪ Faciliteren uitwerking werkgeversaanpak binnen het provinciale programma Slimme Mobiliteit.

8 | Uitvoeringsplan mobiliteit Regio: ▪▪ Verduurzamen ZOOV. Rollen ▪▪ Mobiliteitsmakelaar aanstellen. ▪▪ Faciliteren laadplekken op strategische openbare plekken. ▪▪ Faciliteren en organiseren van initiatieven voor samenwerking en kennisdeling.

Ondernemers/maatschappelijke organisaties: ▪▪ Faciliteren uitwerking werkgeversaanpak binnen het provinciale programma Slimme Mobiliteit. ▪▪ Faciliteren laadplekken op strategische (openbare) plekken.

▪▪ Verandering mobiliteitsgedrag waardoor volop aandacht voor schone en duurzame mobiliteit. Resultaat ▪▪ Toename in emissieloos vervoer door een dekkende laadinfrastructuur en nieuwe vervoerscontracten.

Regio Achterhoek | 9 2. Veilig en fijnmazig fietsnetwerk

De fiets speelt een belangrijke rol bij het bereiken 2.1 Bevorderen recreatief en utilitair gebruik van energieneutraal mobiliteitsgedrag. De opkomst Om het fietsgebruik te stimuleren is meer nodig dan van de e-bike en de speed-pedelec biedt juist in een alleen een aantrekkelijk fietsnetwerk. De mensen Acties 2.1: diffuus gebied zoals de Achterhoek, kansen om de moeten die routes ook ontdekken. Daarnaast ▪▪ Gericht Acties en campagnes uitzetten om fiets als alternatief vervoermiddel in te zetten. Veilige dienen bewegwijzering, fietsenstallingen en met behulp van de werkgeversaanpak fietsverbindingen zijn cruciaal bij het stimuleren van andere voorzieningen beschikbaar te zijn. Hoewel en het MAAS-concept om het fietsen te het fietsgebruik. Verkeersveiligheid behoeft extra een belangrijk vervoermiddel in de regio, is de stimuleren. aandacht bij doelgroepen zoals ouderen en jongeren. fiets nog niet voor iedereen vanzelfsprekend. Door ▪▪ Op belangrijke locaties en overstappunten Fietsen is tevens een belangrijke recreatieve en bij OV-haltes in te zetten op fietsvoorzieningen de fietsvoorzieningen verbeteren. toeristische activiteit, en behoeft daarom ook goede en in mindere mate op voorzieningen voor infrastructurele voorzieningen, zoals stallingen, het gemotoriseerd verkeer, stimuleren we het rustpunten en knooppuntenroutes. Bovendien fietsgebruik. Structurele fietscampagnes, educatie is fietsen gezond. We verbeteren ons fijnmazige en gerichte benadering van specifieke doelgroepen, fietsnetwerk door de knelpunten aan te pakken. zoals scholieren en studenten, helpen ook om het fietsgebruik te vergroten. De regio gaat graag in gesprek om aansluiting te zoeken met kansrijke fietsstimuleringsmaatregelen, voor méér korte ritten met de fiets en méér prioriteit voor duurzame mobiliteit. We koppelen de fietsstimulering aan de mobiliteitsmakelaar en het MAAS-concept. Zo komen we tot gerichte acties en campagnes.

10 | Uitvoeringsplan mobiliteit 2.2. Knelpunten oplossen In het landelijke gebied komt landbouwverkeer veel 2.3 Koppeling met andere opgaven De fiets is een belangrijke vervoersmiddel naar voor. Het is daarom van belang om de De opgave veilig en fijnmazig fietsnetwerk heeft het werk, zorgt voor plezier en ontspanning en is wegvlakken voor het doorgaande fietsverkeer zo koppelingen met de volgende opgaven: in onze regio onmisbaar op weg naar school, de veel mogelijk van het landbouwverkeer te scheiden. ▪▪ Energieneutraal mobiliteitsgedag. supermarkt of de bushalte. Fietsers zijn kwetsbare Aldus worden de ontmoetingen tussen deze ▪▪ Regionale fietsverbindingen. verkeersdeelnemers, des te belangrijker is het dat verkeersgroepen infrastructureel geminimaliseerd. ▪▪ Nieuwe aandacht voor verkeersveiligheid. zij zich veilig en comfortabel kunnen verplaatsen. Daarnaast dienen ook de recreatieve- en ▪▪ Slim personenvervoer. Dit geldt met name voor de jeugdige en oudere schoolroutes zodanig te worden ingericht dat de fietsers. Als regio moedigen wij de gemeenten en de respectievelijke gebruikers elkaar niet in de wielen provincie aan om de verkeersonveilige knelpunten op rijden. Deze routes behoeven bovendien maatregelen te lossen. Hierbij zijn verschillende eisen gesteld: die de snelheid van het aanwezige gemotoriseerd ▪▪ Het verminderen van het aantal (landbouw)verkeer afremmen. oversteekbewegingen. ▪▪ Snelheidsreductie op conflictpunten tussen langzaam en snelverkeer. ▪▪ Zorg voor herkenbare wegen. Actie 2.2: ▪▪ Zorg voor uniforme kruisingen, wegen, Aandacht voor en samenwerken aan de voorzieningen en wegsituaties. (verkeers)onveilige knelpunten in het We kijken naar de veiligheid in brede zin en besteden fietsnetwerk. ook aandacht aan sociale veiligheid. Voor het aanpakken van de knelpunten kijken we regionaal naar de mogelijkheden om uitvoering met andere werkzaamheden te combineren.

Regio Achterhoek | 11 Uitvoering

Fietsgebruik stimuleren door de realisatie van een Keijenborg bij de N316 die als een bushalte 2.0 is ingericht. Verdere veilig en fijnmazig fietsnetwerk. verbeteringen van de overstap op knooppunten zijn binnenkort Wat er al Ambitie voorzien op de busverbindingen Varsseveld - Groenlo - Enschede gebeurt (onder andere busstation Lichtenvoorde) en Doetinchem - Vorden.

Actie 2.1: ▪▪ Gericht acties en campagnes uitzetten met Provincie: Actie behulp van de werkgeversaanpak en het MAAS- ▪▪ Initiatiefnemer en coördinator campagne ‘Heel Gelderland Fietst’. Rollen concept om het fietsen te stimuleren. ▪▪ Verbeteren veiligheid fietsvoorzieningen in het kader van de ▪▪ Op belangrijke locaties en overstappunten de trajectaanpak provinciale wegen. fietsvoorzieningen verbeteren. ▪▪ Financiering regionale plannen verkeerseducatie (ROV oost NL).

Actie 2.2: Regio: Aandacht voor en samenwerken aan de (verkeers) ▪▪ Opstellen en uitvoeren regionaal plan verkeerseducatie onveilige knelpunten in het fietsnetwerk. Achterhoek (ROV oost NL)

Ondernemers/maatschappelijke organisaties: ▪▪ Daar waar mogelijk ondersteuning bieden aan Acties en In mei 2018 startte in Arnhem de campagne ‘Heel initiatieven van de overheden. Wat er al Gelderland Fietst’. Het afgelopen jaar is in dit kader ▪▪ Stimuleren en faciliteren van het fietsgebruik door personeel en gebeurt een start gemaakt met een aantal fietsprojecten om overige doelgroepen. de Gelderlanders met elkaar, de toekomst, de natuur en gezondheid te verbinden.

Samen werken we (verder) aan het verbeteren Toename van het utilitair en recreatief fietsgebruik door een van de overstappunten van fiets naar OV , waarbij verbetering van een netwerk met aansluitende, directe, Resultaat ook extra voorzieningen worden gerealiseerd voor aantrekkelijke, veilige en/of comfortabele fietsroutes. een fijnmazige bereikbaarheid, zoals bushalte

12 | Uitvoeringsplan mobiliteit Nieuwe bushalte 2.0 bij Keijenborg aan de N316 ma 3 juni 2019. 9:00

BRONCKHORST/KEIJENBORG - De provincie Gelderland is maandag 3 juni gestart met de aanleg van een bushalte 2.0 met extra openbaar vervoervoorzieningen. De nieuwe bushalte moet een voorbeeld zijn voor toekomstige bushaltes voor de hele provincie. Er komen voorzieningen die goed aansluiten op andere vormen van mobiliteit, zoals de buurtbus en de fiets. Buslijn 51 hoeft niet meer door de kern van Keijenborg. Hierdoor verbetert de aansluiting op de trein in Doetinchem en Vorden. Deze bushalte wordt aangelegd op de N316 ter hoogte van de rotonde Kroezerijweg bij Kijenborg. Naar verwachting zijn de werkzaamheden vrijdag 21 juni klaar. Daarna blijft bus 51 op de provinciale weg rijden.

Bushalte 2.0 Het openbaar vervoer groeit naar een toekomstbeeld van vaste snelle lijnverbindingen voor grote groepen reizigers (denk aan forensen) en een fijnmazig systeem van een combinatie van vervoersmogelijkheden die goed op elkaar aansluiten daar waar minder vraag is. Vervoersknooppunten krijgen hierin een belangrijke rol. De ontwikkeling van deze knooppunten is in volle gang. De bushalte 2.0 zoals in Keijenborg is een voorbeeld voor de hele provincie.

Regio Achterhoek | 13 3. Regionale fietsverbindingen

De belangrijkste regionale fietsverbindingen 3.1 Doorgaande regionale fietsverbinding Als regio richten wij ons op de doorfietsroutes, de blijven niet beperkt tot de fietsinfrastructuur De provincie Gelderland heeft voor haar programma schoolfietsroutes en de overige hoofdroutes. De langs de provinciale wegen en zijn vaak ‘Fiets’ een kader voor de uitwerking van het regionale doorfietsroutes binnen de Achterhoek dienen als (gemeente-)grensoverschrijdend. De fiets geven hoofdfietsnet opgesteld. Dit kader geldt voor de alternatief voor het OV en de auto, maar zijn geen we hoge prioriteit. Niet alleen op het vlak van regio als uitgangspunt bij de uitwerking van haar directe concurrent van de auto als het gaat om de verkeersveiligheid liggen er belangrijke uitvoeringsprogramma ‘Fiets’. Er wordt onderscheid reistijd. De routes lopen voornamelijk parallel aan ‘fietsopgaven’, ook in het kader van het algehele gemaakt in: de bestaande verbindingen voor gemotoriseerd personenvervoer. Hierbinnen is het noodzakelijk ▪▪ Snelle fietsroutes: verzorgen van een verkeer. Daarnaast zijn alle doorfietsroutes zodanig om de fiets een hogere prioriteit te geven dan de hoogwaardige fietsverbinding voor veel dagelijkse gelegen dat ze meerdere kernen en/of regionale auto. Doordat in het landelijke gebied de openbaar gebruikers; qua reistijd concurrerend met de auto. voorzieningen met elkaar verbinden. Ze vormen de vervoerverbindingen minimaal zijn, is dit geen ▪▪ Doorfietsroutes: verzorgen van een vlotte ruggengraat van het fietsnetwerk in de Achterhoek. directe concurrent van de fiets. De auto is echter fietsverbinding voor dagelijkse gebruikers, zonder Voor scholieren zijn de doorfietsroutes vaak wel een grote concurrent van de fiets, omdat per se te concurreren met de auto. belangrijke routes, maar we hebben ook specifieke de afstanden tot de OV-voorzieningen of -haltes ▪▪ Schoolfietsroutes: verzorgen van een veilige routes die (groepen) scholieren veilige fietsroutes groter zijn dan in stedelijk gebied. Het is daarom fietsverbinding voor (groepen) scholieren, niet per naar het (voortgezet) onderwijs bieden. Vanuit het noodzakelijk om de fiets een hoge prioriteit te definitie de snelste en kortste route. buitengebied zijn er belangrijke routes naar de geven en dit ook zichtbaar te maken. We verbeteren ▪▪ Overige hoofdfietsroutes: verzorgen basisscholen in de kernen. ons fijnmazige fietsnetwerk door te investeren in fietsverbindingen tussen kernen en regionale fietsverbindingen en de toevoerroutes. bestemmingsgebieden, die regio’s ontsluiten en waar het gebruik beperkt is.

14 | Uitvoeringsplan mobiliteit De eerste uitwerking van de kaders per type 3.2 Toevoerroutes 3.3 Koppelkansen met andere opgaven fietsverbinding in specifieke routes is niet definitief. Naast regionale doorfietsroutes heeft de Deze opgave kent een koppeling met de volgende Indien zich koppelkansen of nieuwe inzichten Achterhoek de categorie ‘overige hoofdroutes’. Dit opgaven: voordoen, worden die benut. Bijvoorbeeld een zijn de toevoerroutes voor de regionale routes. ▪▪ Veilig en fijnmazig fietsnetwerk. vrijliggend fietspad langs de N318. Een andere Zij verbinden de doorfietsroutes met kernen en ▪▪ Doorstromend hoofdwegennet. koppelkans die zich voordoet, is de verhuizing van regionale voorzieningen. Zij genereren geen het Slingeland Ziekenhuis. Vooropgesteld dat er bestemmingsgericht fietsverkeer. Vaak zijn het goede fietsvoorzieningen aanwezig zijn, biedt die verbindingen die gebruikt worden voor meerdere verhuizing kansen om het mobiliteitsgedrag van doeleinden, zoals recreatie, schoolroute, woon- medewerkers te veranderen. werkroute, ontsluiting richting ‘doorfietsroutes’ et cetera. De routes zijn nog niet concreet aangewezen en worden verder verkend en uitgewerkt.

Actie 3.1: Uitwerken van de hoofdfietsroutes in de Actie 3.2: Achterhoek op tracé- en knelpuntniveau ten Verkennen en uitwerken van de prioritaire behoeve van het opstellen en realiseren van toevoerroutes. het regionale uitvoeringsprogramma ‘Fiets’.

Regio Achterhoek | 15 Uitvoering

Jaarlijks minimaal drie school- en/of Provincie: doorfietsroutes uitwerken in de Achterhoek in de ▪▪ Vanuit het hoofdfietsnetwerk draagt de provincie bij aan routes Rollen Ambitie periode tot en met 2022. die binnen het definitiekader en het hoofdfietsnet passen. ▪▪ In de trajectaanpak worden de fietsvoorzieningen langs provinciale wegen op basis van het kader voor het regionale hoofdfietsnetwerk verbeterd. Actie 3.1: Uitwerken van de hoofdfietsroutes in de Regio: Actie Achterhoek op tracé- en knelpuntenniveau ten ▪▪ Waarborgen van het regionale belang bij het opstellen van een behoeve van het opstellen en realiseren van het regionaal fietsnetwerk. regionale uitvoeringsprogramma ‘Fiets’. ▪▪ Gemeenten en provincie stimuleren de realisatie van meer fietsvoorzieningen. Actie 3.2: ▪▪ Aandragen van concrete voorstellen voor projecten die passen Verkennen en uitwerken van de prioritaire binnen het hoofdfietsnet, zoals dat door de provincie is toevoerroutes. vastgesteld en/of van toevoerroutes naar het hoofdfietsnet.

▪▪ Fietsvoorzieningen langs provinciale wegen Een compleet regionaal fietsnetwerk met herkenbare Wat er al zijn of worden verbeterd in het kader van de hoofdfietsroutes. Resultaat gebeurt trajectaanpak op basis van het kader voor het regionale hoofdfietsnetwerk. ▪▪ Regionale fietsprojecten worden met subsidie van de provincie uitgevoerd. ▪▪ Regionale verbindingenkaart is gerealiseerd. ▪▪ Regionaal fietsnetwerk is uitgewerkt. ▪▪ Regionale afstemming belangrijke fietsverbinding en fietsprojecten.

16 | Uitvoeringsplan mobiliteit Deventer Delden Hengelo

A1 Goor Twello A35 Enschede Apeldoorn N348 N339

N347

A1 Lochem Haaksbergen

Zutphen N346 Neede

N345

Borculo

Eerbeek Vorden N319 Eibergen

Brummen N314 Ruurlo N18

A50 Dieren Nederland Groenlo Duitsland Vreden N312 N319 N315

N316

Zelhem Rheden Doesburg Stadtlohn Arnhem N338 Velp Lichtenvoorde Winterswijk N312 N18

Doetinchem N313 N336 Wehl Westervoort N319 Duiven A12 A18 Varsseveld Didam N317 N317 Zevenaar Gaanderen Terborg Aalten Borken Silvolde

N335 Ulft

s-Heerenberg

Dinxperlo

Bocholt Emmerik Regio Achterhoek | 17 4. Doorstromend hoofdwegennet

Zonder vervoer staat de regio letterlijk en figuurlijk 4.1 Economische levensader A12 - A18 - N18 De A12 heeft voor de regio een belangrijke functie. stil. Door de groei van de economie, vrije tijd en De Achterhoek Raad heeft in haar Visie 2030 Hij verbindt de regio met steden, zoals Arnhem, internethandel wordt het drukker op de weg. Behalve opgenomen dat een weg met 2x2 rijstroken, Nijmegen en Utrecht. We zien tijdens de drukke het verbeteren van de veiligheid en de doorstroming ongelijkvloerse kruisingen/aansluitingen en een momenten in de ochtend- en avondspits bij het op de N18, is vooral de aansluiting op de A12 urgent. maximumsnelheid van 100 km/h de ‘stip op de knooppunt Oud-Dijk (A12 - A18) een terugslag Maak van de N18 daarom een toekomstgerichte horizon’ is voor de doorontwikkeling van de (SMART) ontstaan. Met oog op het doortrekken van de A15 ‘Smart N18’ en neem maatregelen om een vlotte N18. Duidelijk is dat deze ambitie pas op de lange volgen wij de ontwikkelingen dienaangaande en aansluiting van de A12 op de A18 te bevorderen. De termijn kan worden verwezenlijkt. Tot 2040 komt sluiten wij aan bij de lobby en het onderzoek naar de A12 en A18/N18 zijn de Achterhoekse hoofdaders. de N18 in haar huidige vorm niet als knelpunt naar optimalisatie van de A12. Hierbij werken we samen In het verlengde daarvan zijn het goede en directe voren uit de Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse. met de regio Arnhem Nijmegen. routes voor regionaal verkeer vanuit de Achterhoek Op basis van deze analyse baseert het Rijk haar naar het hoofdwegennet van autosnelwegen (A1, investeringen. A50, A12/A3 (D), A35 en A31 (D)), alsmede naar de economische kerngebieden in de Cleantech Regio, Het nu uit te voeren onderzoek zou inzicht moeten Acties 4.1: Twente, Duitsland en Arnhem Nijmegen cruciaal. geven in maatregelen op de korte en middellange ▪▪ Schetsontwerp opstellen van het eindbeeld De voor de bereikbaarheid van de regionale termijn. Hiermee kunnen we gefaseerd toewerken van de N18, inclusief effectbeoordeling. bedrijventerreinen en voorzieningen in en rond de naar het gewenste eindbeeld. ▪▪ Onderzoek naar prioritering van concrete Achterhoek belangrijke wegen zijn aangegeven op maatregelen voor de korte en middellange het door de provincie vastgestelde ‘Functioneel kader termijn met een kostenindicatie. Wegennet Gelderland’. Ze maken het hoofdwegennet in de regio compleet.

18 | Uitvoeringsplan mobiliteit 4.2 Regionale ontsluitende verbinding De aandachtspunten van nu zijn de aansluitingen 4.3 Regionaal ontsluitende verbinding tussen Doetinchem - Zutphen (A1-A18) van de N348 met de A1, en de reconstructie van de de A18 (Doetinchem) en de haven Emmerich Voor de ontsluiting van de Achterhoek in de Europaweg in Doetinchem, inclusief de spoortunnel via ’s-Heerenberg (A3/E35) richting van de A1 bij Deventer en Apeldoorn is de daarbij. Een ander knelpunt is het vele doorgaande Voor de ontsluiting van de Achterhoek en de doorstroming en verkeersveiligheid op de provinciale verkeer dat vanaf Doetinchem en het regionale bedrijventerreinen in Doetinchem richting de A3 en wegen N317, N314 en N348 tussen Doetinchem bedrijvenpark A18 over de N814 via de bebouwde Emmerich vormt de N316 tussen de A18 en de A3 bij en Zutphen belangrijk. Deze wegen verbinden de kom van Laag Keppel richting Dieren en Zutphen rijdt. ’s-Heerenberg een belangrijke verbinding. Voor de Achterhoek met de Cleantech Regio, en via het Gezamenlijk met de provincie willen we verkennen koppeling tussen vervoer over water en weg is de landelijke netwerk van autosnelwegen ook met welke maatregelen er nodig zijn om dit verkeer haven van Emmerich belangrijk. De uitkomsten van de rest van Nederland. We kennen een duidelijke over de voor hen bedoelde routes in het regionale het onderzoek door de regio Arnhem Nijmegen naar stroom werknemers die in de ochtend- en avondspits hoofdwegennet te leiden. de gewenste ontsluiting tussen het bedrijven¬park gebruik maken van deze wegen. N18, DocksNLD bij ’s-Heerenberg en de haven van Emmerich, alsmede naar de daarbij behorende Samen met de provincie zijn er de afgelopen jaren verbetering van de verbinding Doetinchem – een aantal projecten uitgevoerd om de knelpunten Acties 4.2: Emmerich, zijn dus belangrijk voor de Achterhoek. in de doorstroming en leefbaarheid op te lossen. ▪▪ Voorbereiden en uitvoeren projecten ter We zien onder andere knelpunten op de N316 als Om Hummelo is een rondweg aangelegd, en tussen verbetering doorstroming Europaweg en het gaat om de toegankelijkheid van LZV’s en de Zutphen en Deventer is het tracé van de N348 aansluitingen A18 - N316. route naar de onlangs gerealiseerde A3-aansluiting ingrijpend verlegd en verbeterd. ▪▪ Voorbereiden aanleg spoortunnel ‘Emmerich Ost’. Het ontbreken van deze route leidt Europaweg als onderdeel van de tot knelpunten in de bebouwde kom van Emmerich. planvorming spoor Arnhem - Doetinchem - Winterswijk. ▪▪ Onderzoek naar de benodigde maatregelen voor een oplossing van het knelpunt Actie 4.3: sluipverkeer Laag Keppel. Samen met de provincie en de gemeente Montferland maatregelen uitwerken en realiseren voor de N316. Dit gebeurt op basis van het onderzoek door de regio Arnhem Nijmegen.

Regio Achterhoek | 19 4.4 Regionaal ontsluitende verbinding dat de (gemeen¬telijke) Deventer Kunstweg tussen 4.5 Regionale ontsluitende verbinding van Groenlo - Laarberg (N18) en A1 (Holten) via Borculo en Groenlo-Laarberg intensief wordt gebruikt Groenlo naar Duitsland - A31 Borculo en Lochem als alternatieve route voor de (langere) route via de Voor de grensoverschrijdende ontsluiting van de Voor de ontsluiting van de Achterhoek en het N319 en N315. Gezamenlijk met de provincie willen Achterhoek en het regionale bedrijventerrein regionale bedrijventerrein Laarberg bij Groenlo we verkennen welke maatregelen nodig zijn om Laarberg bij Groenlo zijn de routes via de N18 - A35, in de richting van de A1 bij Lochem en Holten het gebruik van de gewenste routes te bevorderen. de N18 - N319 en de N18 - N313 richting de A31 zijn de doorstroming en verkeersveiligheid op Hierbij gaat het om het aantrekkelijker maken van (Münsterland) en de A3 (Oberhausen) belangrijk. de provinciale wegen N319, N315, N825, N346 de gewenste route in het hoofdwegennet, en het De eerstgenoemde route is met de aanleg van het (rondweg Lochem) en N332 belangrijk. Deze wegen ontmoedigen van de route die momenteel veelvuldig nieuwe N18-tracé en de directe aansluiting van verbinden de Achterhoek via het landelijke netwerk wordt gebruikt. de N18 op de A35 sterk verbeterd. Samen met de van autosnelwegen met de rest van Nederland. provincie is de afgelopen jaren een aantal projecten Samen met de provincie is de afgelopen jaren uitgevoerd om de knelpunten in de doorstroming op een aantal projecten uitgevoerd om knelpunten de routes N319 - A31 en de N313 - A3 op te lossen. in de doorstroming en leefbaarheid op te lossen. De doorstroming op het kruispunt N18 - N313 bij De ontsluiting van Borculo (Friesland Campina) Acties 4.4: Lichtenvoorde is verbeterd, en in de trajectaanpak op de N315 is verbeterd, de N315-rondweg ▪▪ Uitvoeren verbreding N825 en N315 tussen N319 is aandacht besteed aan het oplossen Neede is verbreed en de bebouwde kom van de N18 en Neede. van doorstromingsknelpunten bij Winterswijk. Neede is gereconstrueerd om de veiligheid en de ▪▪ Aansluiten bij de planvorming voor de Aandachtspunt nu is de trajectaanpak van de doorstroming te verbeteren. Aandachtspunten zijn rondweg Lochem. N318 en de N313 in 2021. In het verlengde daarvan nu de verbreding van de N315 tussen de nieuwe N18 ▪▪ Onderzoek naar de benodigde maatregelen worden maatregelen voorbereid om de veiligheid en en de bebouwde kom van Neede, de verbreding van om ‘oneigenlijk’ gebruik van de Deventer doorstroming op de N318 ter hoogte van Winterswijk de N825 en de planvorming voor de aanleg van de Kunstweg te voorkomen, alsmede om (onder andere Obelink) te verbeteren. Verder wordt rondweg Lochem. In de praktijk van alledag blijkt de verkeersveiligheid op deze weg te ingespeeld op ontwikkelingen rond Vreden vergroten.

20 | Uitvoeringsplan mobiliteit (onder andere Gaxel) en Zwilbroek die vragen om Deventer Delden Hengelo A1 het verbeteren van de verbinding tussen Vreden en Goor Twello A35 de N18 (Laarberg). Hiertoe behoeft in Nederland de Enschede Apeldoorn N348 N339 gemeentelijke Vredenseweg een opwaardering van een 60 tot 80 km/h-weg die deel uitmaakt van het 4 N347 A1 Achterhoeks interne ontsluitende hoofdwegennet. Lochem Haaksbergen

Zutphen N346 Neede

N345

Borculo

Eerbeek Vorden N319 Eibergen

Acties 4.5: Brummen N314 Ruurlo ▪▪ Aanhaken bij de planvorming voor de N18 2 trajectaanpak N313 en N318 richting A50 Dieren Nederland Groenlo Duitsland Vreden uitvoering in 2021. N312 N319 N315

▪▪ Onderzoek naar de gewenste verbeteringen N316

Zelhem Rheden Doesburg van de Vredenseweg in samenhang Stadtlohn N330 Arnhem N338 Velp Lichtenvoorde met de ontwikkelingen rond Vreden en Winterswijk N312 5 N18

verbeteringen van de verbinding Laarberg - Doetinchem N313 N336 Wehl Westervoort N319 Duiven A12 A18 Vreden in Duitsland. Varsseveld 1 Didam N317 N317 Zevenaar Gaanderen Terborg Aalten Borken Silvolde

N335 Ulft 4.6 Koppeling met andere opgaven 3 De opgave doorstromend hoofdwegennet heeft een s-Heerenberg koppeling met de volgende opgaven: Dinxperlo

Bocholt ▪▪ Regionale fietsverbindingen. Emmerik ▪▪ OV-verbindingen versnellen. ▪▪ Nieuwe aandacht voor verkeersveiligheid. ▪▪ Slim personenvervoer. ▪▪ Slim goederenvervoer.

Regio Achterhoek | 21 Uitvoering

Actie 4.4: Goede doorstroming op het hoofdwegennet ten ▪▪ Uitvoeren verbreding N825 en N315 tussen de N18 en behoeve van de regionale economie. Neede. Ambitie ▪▪ Aansluiten bij planvorming voor de rondweg Lochem. Actie ▪▪ Onderzoek naar de benodigde maatregelen om ‘oneigenlijk’ gebruik van de Deventer Kunstweg te voorkomen, alsmede Actie 4.1: om de verkeersveiligheid op deze weg te vergroten. ▪▪ Schetsontwerp opstellen van het eindbeeld van de N18, inclusief effectbeoordeling. Actie 4.5: Actie ▪▪ Onderzoek naar de prioritering van concrete maatregelen ▪▪ Aanhaken bij de planvorming voor de trajectaanpak N313 voor de korte en middellange termijn met een en N318 richting uitvoering in 2021. kostenindicatie. ▪▪ Onderzoek naar gewenste verbeteringen voor de Vredenseweg in samenhang met de ontwikkelingen rond Actie 4.2: Vreden en verbeteringen voor de verbinding Laarberg - ▪▪ Voorbereiden en uitvoeren projecten ter verbetering van de Vreden in Duitsland. doorstroming op de Europaweg en de aansluitingen A18 - N316. ▪▪ Voorbereiden van de aanleg van een spoortunnel op de Europaweg als onderdeel van de planvorming voor het spoor Actie 4.1: Arnhem – Doetinchem - Winterswijk. ▪▪ De N18 eerste fase is gerealiseerd. Wat er al ▪▪ Onderzoek naar de benodigde maatregelen voor een ▪▪ De maatregelen voor het project N18 - MeerVeilig3 zijn gebeurt oplossing van het knelpunt sluipverkeer Laag Keppel. deels uitgevoerd en deels in voorbereiding. ▪▪ Realisatie van de doortrekking A15 en verbreding A12 is in Actie 4.3: voorbereiding (Rijkswaterstaat). Samen met de provincie en de gemeente Montferland ▪▪ Businesscase voor Spitsmijden van de A12 voorafgaand en maatregelen uitwerken en realiseren voor de N316. Dit gebeurt tijdens de realisatie van het project VIA15 is uitgewerkt. op basis van het onderzoek van de regio Arnhem Nijmegen.

22 | Uitvoeringsplan mobiliteit Actie 4.2: ▪▪ Uitvoering van de rondweg Lochem is gepland en in ▪▪ Rondwegen Hummelo, Zutphen en Voorst zijn gerealiseerd. voorbereiding (inpassingsplan). Wat er al ▪▪ De doorstroming en veiligheid N314 en N348 in het kader Wat er al gebeurt van trajectaanpak zijn verbeterd. Actie 4.5: gebeurt ▪▪ Verbeteren van de doorstroming op de aansluiting A18 - ▪▪ De N18 eerste fase met de directe aansluiting N18 - A35 en N316 en de Europaweg is gepland en uitgewerkt. de aansluiting Laarberg is gerealiseerd. ▪▪ De spoortunnel Europaweg is opgenomen in de planstudie ▪▪ Verbetering van de doorstroming op de N18 - N313 in het spoor Arnhem - Doetinchem -Winterswijk. kader van MeerVeilig3 is gerealiseerd. ▪▪ De trajectaanpak N319 tussen Groenlo en Winterswijk is Actie 4.3: gerealiseerd. ▪▪ Realisatie van de ontbrekende schakel N316 tussen Zeddam ▪▪ • De Trajectaanpak N313 en N318 is gepland in 2021. en ’s-Heerenberg is gestart. ▪▪ • De planvorming voor verbetering van de verbinding Vreden ▪▪ Onderzoek Arnhem-Nijmegen naar de gewenste ontsluiting (Gaxel) - N18 (Laarberg) is aan de Duitse kant gestart en tussen Doetinchem, ’s-Heerenberg en Emmerich en de uitgevoerd. noodzakelijke verbeteringen voor de N316 is gestart. ▪▪ De ontsluiting DocksNLD op de N816 is gerealiseerd. ▪▪ De nieuwe aansluiting A3 - Emmerich Ost is gerealiseerd. Regio: ▪▪ Borgen van de regionale blik op de problematiek. Actie 4.4: ▪▪ Koppeling maken tussen de Acties die direct of indirect de Rollen ▪▪ De trajectaanpak N332 ten noorden van Lochem is doorstroming op het hoofdwegennet beïnvloeden. uitgevoerd. ▪▪ Aandacht hebben voor en partnerschap aangaan met ▪▪ Ontsluiting Borculo (Friesland Campina) op de N315 en de het Rijk, de provincie en andere regio’s om de taken aansluiting N315 - N825 zijn gerealiseerd. gezamenlijk op te pakken. ▪▪ De reconstructie N315 tussen Ruurlo en Neede is gerealiseerd. ▪▪ Uitvoering van de reconstructie N315 tussen Neede en de N18 is gepland en in voorbereiding. Een robuust en betrouwbaar wegennet met herkenbare ▪▪ Verbreding van het noordelijk deelvan de N825 is gepland verbindingen van, naar en door de regio. Resultaat en in voorbereiding (inpassingsplan).

Regio Achterhoek | 23 5. Nieuwe aandacht voor verkeersveiligheid

De laatste jaren stijgt het aantal verkeersslachtoffers 5.1 Regionaal uitvoeringsprogramma 1. Veilige infrastructuur. weer gestaag. Daarom tekenden de koepels van het verkeersveiligheid 2. Heterogeniteit en homogeniteit in het verkeer. Rijk, de provincies, gemeenten en waterschappen op De provincie en de gemeenten in de Achterhoek 3. Technologische ontwikkelingen. 14 februari 2019 het Startakkoord voor het Strategisch hebben ieder hun eigen verantwoordelijkheid voor 4. Kwetsbare verkeersdeelnemers. Plan Verkeersveiligheid 2030. Hoofdlijn van het het uitvoeren van hun verkeersveiligheidsbeleid. Via 5. Onervaren deelnemers. plan: alles uit de kast om de verkeersveiligheid te de regio Achterhoek kunnen de krachten worden 6. Rijden onder invloed. verbeteren, risicogestuurd en op regionaal niveau. gebundeld om de samenwerking met andere 7. Snelheid in het verkeer. Het doel: het aantal verkeersdoden terugbrengen verkeersveiligheidspartners te stimuleren en te 8. Afleiding in het verkeer. naar nul in 2030. ondersteunen. De ambitie van het SPV vereist dat de 9. Verkeersovertreders. handen ineengeslagen worden. Dit doen we, binnen de Samenwerkingsgebieden Verkeersveiligheid Hierbij volgen we het traject van de provincie. Gelderland (SVG), door het opstellen van een regionaal ‘SVG-werkplan’ voor de Achterhoek. Dit werkplan bestaat uit niet-infrastructurele projecten met als hoofddoel het geven van voorlichting Actie 5.1: en educatie. Hierin nemen we een negental ‘SVG-Werkplan ‘ opstellen dat aansluit op het kernelementen van het SPV mee: SPV, samen met de provincie en het Rijk.

24 | Uitvoeringsplan mobiliteit 5. Hoe is de governance rond de uitvoering van het SPV 2030 belegd?

De overeengekomen governance bevordert aan op hun verantwoordelijkheden. Met het onderschrij­ structurele aandacht ven van het SPV 2030 is het bestuurlijk draagvlak geborgd Het verkeersveilig maken van Nederland vraagt om een om op alle overheidsniveaus gestructureerd en actie­ sterkere verbinding tussen overheden. Daarom zijn gericht te werk te gaan. afspraken gemaakt over een governancestructuur. Deze structuur maakt het mogelijk dat verkeersveiligheid op De beoogde structuur zorg niet alleen dat verkeersveilig­ landelijk, regionaal en lokaal niveau meer in samenhang heid hoog op de agenda blijft staan. Ook kunnen partijen wordt aangepakt. resultaten met elkaar delen en ontstaan er mogelijkheden voor meer effectieve ontsluiting van data. Onderwerpen 5.2 Koppeling met andere opgaven Vanaf 2019 wordt gestart met deze overlegstructuur. die normaliter versplinterd op verschillende tafels worden Landelijk vindt voortaan een keer per jaar een landelijk besproken, komen nu op bestuurlijk niveau samen. Met de volgende opgaven is er een koppeling: bestuurlijk overleg plaats. In dit overleg worden vorderin­ Daarnaast faciliteert de governance het delen van kennis ▪▪ Veilig en fijnmazig fietsnetwerk. gen van het (uitgevoerde) beleid besproken om zo nodig en ervaringen. Bijvoorbeeld over het verder ontwikkelen de koers bij te stellen. De vertaling van landelijk beleid van risico­indicatoren, het treffen van maatregelen en het ▪▪ Doorstromend hoofdwegennet. naar regionale prioriteiten gebeurt aan regionale monitoren van de resultaten op alle niveaus. ▪▪ Slim personenvervoer. overlegtafels. In deze overleggen spreken partijen elkaar ▪▪ Slim goederenvervoer. Figuur 8: Governancestructuur verkeersveiligheid Governancestructuur verkeersveiligheid Nieuw in te voeren vanaf 2019 Veilig van deur Nieuw in te voeren vanaf 2019 tot deur 1x AmbtelijkAmbtelijk regionaal regionaal 1xPER JAAR PER JAAR AmbtelijkAmbtelijk rijksvooroverleg rijksvooroverleg vooroverlegvooroverleg provincie provincie of vervoerregioof vervoerregio + gemeenten + gemeenten IenW,IenW, JenV JenV en enRWS RWS Het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030: Een gezamenlijke visie op aanpak verkeersveiligheidsbeleid

Uitvoerings-Uitvoerings- Uitvoerings-Uitvoerings- agendaagenda Regio Regio agendaagenda Rijk Rijk (Product van regionaal vooroverleg) (Product van rijksoverleg) (Product van regionaal vooroverleg) DeelnemersDeelnemers regionale regionale overlegtafels: overleg- DeelnemersDeelnemers landelijk landelijk alliantieoverleg: alliantieoverleg: (Product van rijksoverleg) - Gedeputeerde provincie of bestuurder vervoerre- - Ministers IenW + JenV - Regionale doelstellingen - Gedeputeerde provincie of bestuurder vervoerregio - Ministers IenW + JenV - Landelijke doelstellingen - Regionale doelstellingen gio - Portefeuillehouder verkeersveiligheid provincies - Landelijke doelstellingen - Focus op regionaal en met portefeuille mobiliteit - Portefeuillehouder verkeersveiligheid provincies - Focus rijkswegennet - Focus op regionaal en - met portefeuille mobiliteit - Portefeuillehouder verkeersveiligheid gemeenten - Focus rijkswegennet lokaal wegennet - Wethouders gemeenten met portefeuille mobiliteit - Portefeuillehouder verkeersveiligheid gemeenten - Landelijke maatregelen lokaal wegennet - Wethouders gemeenten met portefeuille mobilite- - Portefeuillehouder verkeersveiligheid vervoerre- - Landelijke maatregelen - Aansluiting op landelijke - Regionale en lokale politie - Portefeuillehouder verkeersveiligheid vervoerregio’s - Aansluiting op landelijke - it - gio’s maatregelen en doelstellingen - Regionale en lokale maatschappelijke organisaties - Portefeuillehouder verkeersveiligheid waterschappen maatregelen en doelstellingen - Regionale en lokale politie - Portefeuillehouder verkeersveiligheid water- - Aansluiting op lokale - Waterschappen - Vertegenwoordigers maatschappelijke organisaties - Aansluiting op lokale verkeersveiligheid- schappen verkeersveiligheidsplannen Vertegenwoordigers maatschappelijke organisa-

Veilig van deur tot deur | SPV 2030 51

Regio Achterhoek | 25 Uitvoering

Provincie: Het aantal verkeersdoden in 2030 ▪▪ Deelnemen aan het landelijke alliantieoverleg SPV terugbrengen naar nul. en leveren van input voor de uitvoeringsagenda Rollen Ambitie verkeersveiligheid Rijk. ▪▪ Coördineren regionale overlegtafels SPV in Gelderland en het doorvertalen van de uitvoeringsagenda Rijk naar regionale uitvoeringsagenda SPV. Gezamenlijk met de provincie opstellen van een ▪▪ Uitwerken regionale uitvoeringsagenda SPV ‘SVG-Werkplan’ dat aansluit op het SPV. Gelderland in overleg met partners in de Gelderse Actie regio’s.

Regio: ▪▪ Uitwerken regionale uitvoeringsagenda SPV ▪▪ Ondersteunen en meewerken aan ‘de slimste Achterhoek in overleg met de provincie. Wat er al weg’ (Nettelhorstweg). gebeurt ▪▪ Uitvoeren van projecten voorlichting en verkeerseducatie via het SVG-Werkplan. ▪▪ Het verbeteren van de verkeersveiligheid Regionale uitvoeringsagenda SPV Achterhoek met wordt meegenomen in de trajectaanpak voor concrete maatregelen. Resultaat provinciale wegen. ▪▪ Verbeteren van de verkeersveiligheid N18 via realisatie van de projecten MeerVeilig3. ▪▪ Oplossen van verkeersveiligheidsknelpunten gemeentelijk wegennet.

26 | Uitvoeringsplan mobiliteit Regio Achterhoek | 27 6. OV-verbindingen versnellen

De ruggengraat van het openbaar vervoer in de 6.1 RegioExpres Om de risico’s ten aanzien van de overwegveiligheid Achterhoek bestaat uit de spoorlijnen Winterswijk De spoorlijn Arnhem - Winterswijk vervult een te beheersen, is de realisering van een tunnel onder - Arnhem en Winterswijk – Zutphen ( - Apeldoorn), zeer belangrijke functie voor de verbinding van de de Europaweg in Doetinchem noodzakelijk. Dit is en daarnaast een vijftal verbindende buslijnen, Achterhoek met de regio Arnhem Nijmegen, de een van de drukste overwegen in Gelderland. waaronder de hoofdas Doetinchem - Varsseveld - Randstad en de daar gevestigde kennisinstellingen, Groenlo - Enschede. Samen met de provincie en bedrijven en voorzieningen. Voor de betrouwbaarheid Binnen de huidige concessie zijn er enkele Arriva verbeteren en versnellen we de spoorlijnen. en beschikbaarheid van de infrastructuur wordt verbeteringen binnen het treinvervoer doorgevoerd. Daarnaast optimaliseren we de lijnvoering(bus) het enkelsporige deel van de lijn tussen Zevenaar Een van die verbeteringen betrof het invoeren van en realiseren we goede overstaphalten en en Winterswijk verdubbeld tot Didam. Hierdoor is een nachttrein Arnhem – Doetinchem. We zouden knooppunten. Dit doen we om een robuuste het mogelijk om met behulp van de RegioExpres deze graag tot aan Winterswijk willen doortrekken. en betrouwbare OV-ruggengraat (‘Kernnet’) te de treinverbinding tussen Arnhem en Winterswijk realiseren. Er is succesvol gelobbyd voor een snelle, verder te verbeteren. De RegioExpres is een comfortabele en betrouwbare treinverbinding stoptrein waar dat moet en een sneltrein waar Arnhem - Doetinchem - Winterswijk. We werken dat kan. In het geval van de spoorlijn Arnhem - Actie 6.1: mee aan de uitwerking van de planvorming voor Winterswijk is de RegioExpres vanaf Winterswijk tot Samenwerken aan de planstudie en verdere de RegioExpres. Dit geeft de bereikbaarheid van de Doetinchem (en vice versa) een stoptrein en vanaf voorbereiding en realisatie van de RegioExpres. Achterhoek een boost en is goed voor het woon- Doetinchem naar Arnhem een sneltrein (zonder en vestigingsklimaat. Daarnaast is de trein een tussenstop). De invoering van de RegioExpres zorgt duurzaam alternatief voor de auto. Maar met enkel voor een reistijdwinst van 13 minuten tussen de verbeteringen zoals meer dubbelspoor, zijn we er Achterhoek en Arnhem. Hierbij zien we verschillende nog niet. Goede vervolgstappen zijn het realiseren ontwikkelperspectieven: van een RegioExpress en het versnellen van de ▪▪ Eenmaal per uur RegioExpres. verbindingen door bijvoorbeeld betere overstap- en ▪▪ Tweemaal per uur RegioExpres. instapmogelijkheden.

28 | Uitvoeringsplan mobiliteit 6.2 Versnellen van de treinverbinding 6.3 Uitwerken van buslijnen van het kernnet Apeldoorn – Winterswijk Busverbindingen zijn voor de regio erg belangrijk. Voor de aansluiting op het landelijk spoornet heeft de Acties 6.2: Ze verbinden tussen de verschillende economische Noord-Achterhoek het station Zutphen als belangrijk ▪▪ Tijdens de regionale spoortafels en in kernen en met de treinstations binnen de regio. OV-knooppunt. Om de reistijd vanuit de Achterhoek het kader van de uitwerking van het In 2016 stelde de provincie in samenwerking met richting Apeldoorn en verder (Utrecht) te versnellen, landelijke Toekomstbeeld OV 2040 aandacht de Achterhoek haar visie op het OV in de regio is een koppeling met de treindienstregeling blijven vragen voor het versnellen van de vast. Deze visie is en wordt door middel van Winterswijk - Zutphen aan Apeldoorn wenselijk. De treinverbinding Apeldoorn - Winterswijk. een ontwikkelteam nader uitgewerkt. Concrete nieuwe OV-concessie in 2022 biedt hiervoor wellicht ▪▪ Bij de voorbereiding van de nieuwe verbeteringen worden jaarlijks opgenomen in de al kansen. Deze koppeling is een fraaie bouwsteen OV-concessie aandacht vragen voor de dienstregeling van Arriva, zoals het optimaliseren voor de uitwerking van het landelijke hoofdnet spoor treinkoppeling Apeldoorn - Winterswijk. (directer maken) van de lijnvoering, haltering en in het kader van het Toekomstbeeld OV 2040. Samen ▪▪ Verbeteren van de overstapmogelijkheden overstapmogelijkheden (een goed voorbeeld hiervan met de Cleantech Regio wordt er gelobbyd om deze (transfer) tussen de treinverbindingen op is het strekken van lijn 51 bij Keijenborg). Maar ook bouwsteen de komende tijd daadwerkelijk op te station Zutphen. ‘het voeden’ van het OV kernnet vanuit de omgeving nemen in het netwerk. met nieuwe innovatieve vervoersconcepten (fijnmazige bereikbaarheid) is een goed voorbeeld.

Het ontwikkelteam heeft de corridor Enschede - Doetinchem en Doetinchem - Zutphen uitgewerkt naar infrastructurele maatregelen. Deels zijn deze inmiddels uitgevoerd, en de dienstregeling is hierop aangepast. Maatregelen voor optimalisatie van de corridor Gendringen - Doetinchem - Dieren en Borculo - Lochem - Deventer zijn nog niet uitgewerkt. Dit wordt de komende tijd opgepakt, ook in samenhang met de voorbereiding van de nieuwe OV-concessies die de Achterhoek aangaan.

Regio Achterhoek |29 6.4 OV-aansluitingen optimaliseren (visgraatmodel) Acties 6.3: De treinverbindingen zijn voor de Achterhoek Actie 6.4: ▪▪ Uitvoeren van infrastructurele maatregelen de slagaders van het openbaar vervoer. Het Goede voorzieningen bij de OV-knooppunten op de corridor Enschede - Doetinchem aantakken van bus- op spoorlijnen wordt nog realiseren. conform de verkenning. verder doorgevoerd (visgraatfilosofie). Bijna ▪▪ Uitvoeren van infrastructurele maatregelen elk station aan de spoorlijnen is daarmee een op de corridor Zutphen - Doetinchem knooppunt. Dat betekent goede aansluitingen conform de verkenning. en overstapvoorzieningen voor reizigers ▪▪ Verdere verkenning van benodigde die verder willen reizen. Hierbij zijn goede infrastructurele maatregelen voor de informatievoorzieningen, wachtruimtes en corridor Gendringen - Doetinchem - Dieren fietsenstallingen van belang. Ook op de verschillende en de corridor Borculo - Lochem - Deventer buscorridors (paragraaf 6.3) zijn goede (overstap) uitvoeren. halten nodig. Op dit moment zijn de volgende projecten in beeld gebracht: ▪▪ Verbeteren voorzieningen busstation Lichtenvoorde. ▪▪ Verbeteren voorzieningen bushalte Lichtenvoorde- Zuid. ▪▪ Verplaatsen van busstation Groenlo. ▪▪ Realisatie overstap knooppunt Assinkbos. ▪▪ Verbetering van de inrichting en de voorzieningen van treinstation Vorden.

30 | Uitvoeringsplan mobiliteit 6.5 Koppeling met andere opgaven De opgave OV-verbindingen versnellen heeft een koppeling met de volgende opgaven: ▪▪ Landsgrensoverschrijdend openbaar vervoer. ▪▪ Slim personenvervoer. ▪▪ Veilig en fijnmazig fietsnetwerk.

Regio Achterhoek | 31 Uitvoering

▪▪ Planvorming voor optimalisatie van de Verbeteren en versnellen van de OV-verbindingen. overstapmogelijkheden station Zutphen. Wat er al Ambitie ▪▪ Programmatische aanpak Park en Bike provincie. gebeurt ▪▪ Spoorverdubbeling Wehl - Didam. ▪▪ Het strekken van lijn 51 nabij Keijenborg.

Actie 6.1: Samenwerken aan de planstudie en verdere voorbereiding en realisatie van de RegioExpres.. Regio: Actie ▪▪ Actief deelnemer ontwikkelteam OV-visie, Actie 6.2: voorbereiding nieuwe OV-concesssies en Rollen ▪▪ Tijdens de regionale spoortafels en in het kader van de planvorming naar RegioExpres Arnhem - uitwerking van het landelijke Toekomstbeeld OV 2040 aandacht Doetinchem - Winterswijk. blijven vragen voor het versnellen van de treinverbinding ▪▪ Lobby richting partners voor uitvoering van de Apeldoorn - Winterswijk. acties. ▪▪ Bij de voorbereiding van de nieuwe OV-concessie aandacht vragen voor de treinkoppeling Apeldoorn - Winterswijk. Ondernemers/maatschappelijke organisaties: ▪▪ Verbeteren van de overstapmogelijkheden (transfer) tussen de ▪▪ Arriva en Rover. treinverbindingen op station Zutphen.

Actie 6.3: ▪▪ Uitvoeren van infrastructurele maatregelen op de corridor ▪▪ Realisatie van de RegioExpres. Enschede - Doetinchem conform de verkenning. ▪▪ Snellere treinverbinding Apeldoorn - Winterswijk. Resultaat ▪▪ Uitvoeren van infrastructurele maatregelen op de corridor ▪▪ Optimalisatie van de verbindende buslijnen die Zutphen - Doetinchem conform de verkenning. onderdeel zijn van het kernnet OV. ▪▪ Verdere verkenning van de benodigde infrastructurele maatregelen voor de corridor Gendringen - Doetinchem - Dieren en de corridor Borculo - Lochem - Deventer uitvoeren.

Actie 6.4: Goede voorzieningen bij de OV-knooppunten.

32 | Uitvoeringsplan mobiliteit Deventer Delden Hengelo

A1 Goor Twello A35 Enschede Apeldoorn N348 N339 3

N347

A1 Lochem Haaksbergen

Zutphen N346 1 Neede

N345

Borculo

Eerbeek Vorden Eibergen 3 N319 Brummen N314 Ruurlo N18

A50 Dieren Nederland Groenlo Duitsland Vreden N312 N319 N315

N316

Zelhem Rheden Doesburg 3 3 Stadtlohn Arnhem N338 Velp Lichtenvoorde Winterswijk N312 N18

Doetinchem N313 N336 Wehl Westervoort N319 Duiven A12 A18 Varsseveld Didam N317 N317 2 Zevenaar Gaanderen Terborg Aalten Borken Silvolde

N335 Ulft

s-Heerenberg

Dinxperlo

Bocholt Emmerik Regio Achterhoek | 33 7. Landsgrensoverschrijdend openbaar vervoer

Voor de Achterhoek is Duitsland om de hoek. Die 7.1 Uitwisseling grensoverschrijdende OV- 7.2 Grensoverschrijdende OV-verbindingen nabijheid biedt de grensregio legio voordelen, reisgegevens verbeteren Voor de regio Achterhoek is het van belang dat er bijvoorbeeld op het vlak van de arbeidsmarkt. Je Op dit moment is het niet mogelijk om actuele grensoverschrijdende verbindingen aanwezig zijn, moet dan alleen niet enkel met eigen vervoer, maar reisinformatie te vinden in de reizigersapp 9292 voor zoals de buslijn Aalten - Bocholt. Deze busverbinding ook met het OV de grens over kunnen. Daarbij zijn busverbindingen tussen Nederland en Duitsland, koppelt de OV kernnetten aan weerskanten van niet alleen regionale verbindingen, maar ook goede bijvoorbeeld: ’s-Heerenberg - Emmerich, Dinxperlo - de grens direct aan elkaar. Ze maakt het mogelijk aansluitingen op de internationale spoorverbindingen Bocholt, Winterswijk - Barlo, en Winterswijk - Oeding. om vanuit de Achterhoek via Bocholt verder te belangrijk. Ook van belang is een vereenvoudiging Voor de economische bereikbaarheid dienen de reizen naar belangrijke bestemmingen in Duitsland van de betaalsystemen. Door het grensoverschrijdend administratieve en juridische belemmeringen ten (Münsterland, Ruhrgebied en Düsseldorf). Andersom uitwisselen van OV-data, neemt de vindbaarheid van aanzien van het bestaande grensoverschrijdende kan vanuit Bocholt doorgereisd worden naar de grensoverschrijdende reismogelijkheden toe. OV te worden weggenomen. Bijvoorbeeld voor het Arnhem en Zutphen/Twente, zeker als er een goede betaalsysteem, de informatievoorziening en tarieven. busverbinding tussen station Aalten en station Lievelde wordt gerealiseerd.

Actie 7.1: Samen met de Duitse partners een onderzoek starten naar de invoering van het beste betaalsysteem bij landsgrensoverschrijdend openbaar vervoer.

34 | Uitvoeringsplan mobiliteit Als het gaat om andere grensoverschrijdende 7.3 Aansluiting op Internationale 7.4 Koppeling met andere opgaven OV-verbindingen kijken we met name naar de spoorverbindingen De opgave landsgrensoverschrijdend openbaar OV-verbindingen vanuit de Oost-Achterhoek naar Via Enschede en Arnhem rijden er verschillende IC- en vervoer heeft een koppeling met de opgaven: Duitsland, en die vanuit de Zuid-Achterhoek naar ICE-verbindingen tussen de Randstad en Duitsland. ▪▪ OV-verbindingen versnellen. Duitsland. De buslijn Aalten - Bocholt is een vervolg Wij zien het belang en de meerwaarde van deze ▪▪ Slim personenvervoer. op het Interreg-pilotproject dat van december verbindingen, bijvoorbeeld met de luchthaven 2017 tot en met april 2018 heeft plaatsgevonden. Münster/Osnabrück. We haken dan ook aan op Uit deze pilot bleek dat er veel potentie aanwezig landelijke ontwikkelingen voor het versterken is. Inmiddels hebben we afspraken gemaakt van deze internationale verbindingen in het kader om samen met de Euregio en Duitse partners te van het Toekomstbeeld OV 2040. Ook haken we komen tot een structurele grensoverschrijdende aan bij initiatieven vanuit bijvoorbeeld de Euregio busverbinding tussen Aalten en Bocholt. Andere om grensoverschrijdende spoorverbindingen te grensoverschrijdende verbindingen die wij wensen, versterken. zijn op de korte termijn de buslijn Doetinchem - Emmerich - Kleef en op de wat langere termijn een OV-verbinding Winterswijk - Borken. Actie 7. 3: Aansluiten bij de lobby en initiatieven voor het versterken van de treinverbindingen Nederland Acties 7. 2: - Duitsland. ▪▪ Realiseren van een structurele busverbinding tussen Aalten en Bocholt. ▪▪ Verkennen mogelijkheden voor het doortrekken van deze verbinding naar busstation Lichtenvoorde. ▪▪ Benutten kansen voor het verbeteren van andere grensoverschrijdende busverbindingen in de Oost- en Zuid- Achterhoek.

Regio Achterhoek | 35 Uitvoering

Samen met de Duitse partners het ▪▪ Intentieverklaring realiseren voor de busverbinding Aalten landsgrensoverschrijdende openbaar vervoer verbeteren. - Bocholt. Wat er al Ambitie ▪▪ Onderzoek openbaar vervoer Doetinchem - Emmerich - gebeurt Kleve. ▪▪ De vangnetfunctie voor het OV, uitgevoerd door ZOOV, gaat ook over de landsgrens. Actie 7.1: Samen met de Duitse partners een onderzoek starten Actie naar de invoering van het beste betaalsysteem bij landsgrensoverschrijdend openbaar vervoer. Provincie: Concessie verlener. Regio: initiator voor grensoverschrijdend vervoer. Rollen Actie 7.2: ▪▪ Realiseren van een structurele busverbinding tussen Aalten en Bocholt. ▪▪ Verkennen mogelijkheden voor het doortrekken van deze verbinding naar busstation Lichtenvoorde. ▪▪ Benutten kansen voor het verbeteren van andere Drempelloos landsgrensoverschrijdend openbaar vervoer. grensoverschrijdende busverbindingen in de Oost- en Resultaat Zuid-Achterhoek.

Actie 7.3: Aansluiten bij de lobby en initiatieven voor het versterken van de treinverbindingen Nederland - Duitsland.

36 | Uitvoeringsplan mobiliteit Regio Achterhoek | 37 8. Slim personenvervoer

De Achterhoek wil vooroplopen in slimme en sociale 8.1 Van aanbod- naar vraaggestuurd We gaan uit van drie thema’s waarbinnen projecten mobiliteit, en de eerste rurale MAAS-pilotregio personenvervoer (openbaar vervoer) van kunnen vallen: worden. Het is dé kans om de bereikbaarheid van deur tot deur 1. MaaS Platform voor de Achterhoek: projecten voorzieningen optimaal te houden, en om een Als geen ander kan juist de Achterhoek aantonen dat met als doel de digitalisering voor MaaS verder te bijdrage te leveren aan de klimaatdoelstellingen. MaaS meer is dan ‘Slimme mobiliteit in stedelijke brengen, alsmede een bijdrage te leveren aan het Vraaggestuurde oplossingen (‘FLEXnet’) zorgen ervoor gebieden’. In een ruraal gebied als de Achterhoek is open-source MaaS Platform. dat iedereen snel en veilig op zijn bestemming komt. MaaS de juiste oplossing om de mobiliteitsbehoefte 2. Andere (deel) mobiliteit: projecten die om Initiatieven zoals het vervoerssysteem van ZOOV, en het -aanbod beter op elkaar te laten aansluiten. een aanjagend effect voor het creëren van Ritsz, Netmobil en MAAS vergroten de fijnmazige Er is minder aanbod, maar dat wil niet automatisch (nieuwe) vormen van assets (daadwerkelijke bereikbaarheid van de Achterhoek. Vraaggestuurd betekenen dat er ook minder behoefte is aan vervoersvormen) ten doel hebben. vervoer vereist samenwerking met bewoners, mobiliteit. De vraag is alleen welke behoefte er 3. OV & OV Vangnet: projecten die om het openbaar ondernemers en vrijwilligers. MaaS in de Achterhoek precies is, en welk aanbod hierbij passend is; voor vervoer en/of het OV-vangnet verder te brengen werkt vanuit de kerngedachte dat iedere vorm van een reis van een klein dorp naar een stad is een en te integreren in MaaS. vervoer voor iedere doelgroep beschikbaar moet buslijn opzetten vaak niet (meer) dé oplossing. kunnen zijn. Voor de periode van de looptijd van de Regiodeal (2019-2022) is het de bedoeling een Bij de nieuwe innovatieve vervoersconcepten zoeken regiobrede visie en aanpak voor de Fijnmazige we samen met concessieverlener de provincie naar Acties 8.1: Bereikbaarheid in de Achterhoek te ontwikkelen. oplossingen voor het voor- en natransport naar ▪▪ We starten met een pilot (Netmobil) in de Startend met een pilot (Netmobil) in de gemeente halten en stations, kijken we naar de inzet van gemeente Oost Gelre. Oost Gelre, wordt een solide basis gecreëerd om voertuigen in de daluren, en door een belbussysteem ▪▪ We schalen deze pilot op naar een vanuit deze pilot op te schalen naar een regiobreed te ontwikkelen houden we de servicegraad regiobreed MaaS-concept. MaaS-concept. Uiterlijk in 2022 moet het nieuwe hoog. Belangrijke partner hierbij is ZOOV. ZOOV is ▪▪ Onderzoek naar de grensoverschrijdende concept, als structurele oplossing, zijn uitgerold in de hèt aanvullende vervoerssysteem van de zeven mogelijkheden van MaaS. gehele regio. samenwerkende Achterhoekse gemeenten voor de ▪▪ Integreren van het vraagafhankelijke Achterhoek. Dit vraagafhankelijk vervoer kan dienen OV en “ZOOV Op Maat” binnen één als “first en last mile” voor het reguliere OV. Hiervoor vervoerssysteem en doorontwikkeling van verbeteren we de planning en aansluiting. Software het OV Vangnet. hiervoor wordt ontwikkeld.

38 | Uitvoeringsplan mobiliteit 8.2 De reiziger kan de reis eenvoudig 8.3 Samenhang en samenwerking tussen Het is belangrijk dat MaaS in de Achterhoek aansluit plannen en boeken bestaande en nieuwe initiatieven bij de landelijke aanpak van MaaS. Immers, het doel Voor het plannen, boeken en betalen van Het werken vanuit communities is een pré, omdat van de landelijke aanpak is om te komen tot een reizen creëren we de MaaS Platformen. Naast het co-creatie vanuit de gemeenschap bevordert. Een meer ‘programmatische’ aanpak en daar sluiten we (internationale) marktpartijen met MaaS Platformen, deel van de vervoersbehoefte wordt ingevuld door als Achterhoek graag op aan. kiest de Achterhoek er ook voor om met Netmobil deel- en meerijdconcepten. Hierbij zijn communities een eigen, open source MaaS Platform op te cruciaal. Omdat we de mobiliteitsbehoefte zetten. Het doel hierbij is niet om als overheid een goed in beeld hebben, kunnen we aldus ook de MaaS Platform te gaan exploiteren; dat moeten vraaggestuurde mobiliteit invullen. Acties 8.3: marktpartijen doen. Het doel is om in co-creatie met ▪▪ Een community gerichte aanpak om te marktpartijen, onderwijs en inwoners de beste opzet De behoefte aan coördinatie en synergie tussen komen tot de juiste opzet van MaaS. voor een MaaS Platform ten behoeve van rurale projecten die worden uitgevoerd (of reeds zijn ▪▪ Borgen van coördinatie en synergie tussen gebieden te ontwikkelen. afgerond), is groot. Vooropgesteld dat ze een projecten die worden uitgevoerd. bijdrage leveren aan de mobiliteitsopgaven, zijn ▪▪ Aansluiten bij landelijke aanpak van MaaS. pilots goed. Hier ligt juist een kans voor de regio Achterhoek. Met onze ervaringen uit het verleden en Acties 8.2: de projecten die reeds worden uitgevoerd, hebben 8.4 Koppelkansen met andere opgaven ▪▪ Ontwikkelen van een open-source MaaS een basis om op voort te bouwen. Met de volgende opgaven zijn er koppelkansen: Platform, dat wordt geëxploiteerd door een ▪▪ Energieneutraal mobiliteitsgedrag. of meerdere marktpartijen. ▪▪ Veilig en fijnmazig fietsnetwerk. ▪▪ Opzetten van een Regionaal Dataplatform ▪▪ OV-verbindingen versnellen. voor het bijeenbrengen van niet-realtime, ▪▪ Landsgrensoverschrijdend openbaar vervoer. anonieme ritdata.

Regio Achterhoek | 39 8. Slim personenvervoer

▪▪ Netmobiel in Oost Gelre. Het invoeren van een ruraal MaaS-concept. ▪▪ Ritsz. Wat er al Ambitie gebeurt

Actie 8.1: Regio: ▪▪ We starten met een pilot (Netmobil) in de ▪▪ Initiëren van onderzoeken en faciliteren van initiatieven gemeente Oost Gelre. Rollen Actie voor samenwerking en kennisdeling. ▪▪ We schalen deze pilot op naar een regiobreed MaaS-concept. ▪▪ Onderzoek naar grensoverschrijdende Ondernemers/maatschappelijke organisaties: mogelijkheden van MaaS. ▪▪ Onderwijsinstellingen en bedrijven om samen te initiëren ▪▪ Integreren van het vraagafhankelijke OV en en uit te rollen. “ZOOV Op Maat” binnen één vervoerssysteem en doorontwikkeling van het OV Vangnet.

Actie 8.2: ▪▪ Aanbod- en vraaggestuurd personenvervoer van deur tot ▪▪ Ontwikkelen van een open-source MaaS Platform, deur. dat wordt geëxploiteerd door een of meerdere Resultaat ▪▪ Reizigers kunnen de reis eenvoudig plannen, boeken en marktpartijen. betalen. ▪▪ Opzetten van een Regionaal Dataplatform voor het ▪▪ Samenhang en samenwerking tussen bestaande en bijeenbrengen van niet-realtime, anonieme ritdata. nieuwe initiatieven

Actie 8.3: ▪▪ Een community gerichte aanpak om te komen tot de juiste opzet van MaaS. ▪▪ Borgen van coördinatie en synergie tussen projecten die worden uitgevoerd. ▪▪ Aansluiten bij de landelijke aanpak van MaaS.

40 | Uitvoeringsplan mobiliteit Regio Achterhoek | 41 9. Slim goederenvervoer

Een efficiënte bereikbaarheid van de drie regionale 9.1 Bereikbaarheid van de drie regionale 9.2 Uitbreiding LZV-netwerk bedrijventerreinen in alle richtingen is belangrijk bedrijventerreinen Op steeds meer (provinciale) wegen zijn Langere voor de regionale economie. Een sluitend netwerk In de regio hebben we drie regionale en Zwaardere Vrachtautocombinaties (LZV’s) voor Langere en Zwaardere Vrachtautocombinaties bedrijventerreinen, A18 bedrijvenpark, DocksNLD toegestaan. Zeker voor langere ritten op routes met (LZV’s) verhoogt de efficiëntie, en daarmee en RBP Laarberg. Ze hebben een bovenregionale een omvangrijke goederenstroom zijn LZV’s (met de betaalbaarheid van het goederenvervoer. functie en generen veel werkgelegenheid. Hun ECOcombi’s) efficiënter en duurzamer. De Achterhoek LZV’s kunnen het aantal ritten met 15 tot 30% bereikbaarheid is belangrijk, en daarvoor is een heeft geen dekkend en aansluitend LZV-netwerk. verminderen. Om de stedelijke distributie met duidelijke en directe routering noodzakelijk. Voor het Hierdoor word het LZV-alternatief niet optimaal duurzame voertuigen te realiseren, dienen er A18 bedrijventerrein en DocksNLD is het wenselijk ingezet. Om de noodzakelijke aanpassingen voor een logistieke ontkoppelpunten (LOP) te worden om de noord-zuidverbinding (A18 - E3) te verbeteren. sluitend LZV-netwerk te realiseren, maken we de ingericht. Ook het kunnen gebruiken van andere RBP Laarberg heeft baat bij het verbeteren van de knelpunten inzichtelijk. Dit doen we samen met RDW, vervoerswijzen dan wegvervoer verhoogt de oost-westverbinding (A1 - A31). de provincie Gelderland en TLN. Als grensregio is het efficiëntie van het goederenvervoer. Voorbeelden van belang dat het LZV-netwerk ook naar Duitsland daarvan zijn: het Twentekanaal, de Rail Terminal wordt uitgebreid. Gelderland (Valburg) en de Haven van Emmerich. Actie 9.1: Daarnaast bereidt het Ministerie van I&W de Onderzoek naar het verbeteren en invoering van vrachtwagenheffing voor. Dit heeft optimaliseren van de aansluiting van de RBT’s. gevolgen voor de N18. Als regio volgen wij deze (Zie opgave ‘doorstromend hoofdwegennet’.) ontwikkelingen goed en sluiten wij aan bij het provinciale programma. De invoering van de vrachtwagenheffing kan zorgen voor uitwijk naar, en daardoor méér gebruik van de N18 door vrachtverkeer. Op ons verzoek nam het ministerie de N18 in het monitoringsprogramma op. Hiermee houden we de effecten van de heffing voor de N18 in de gaten.

42 | Uitvoeringsplan mobiliteit We gaan mee in de ontwikklingen en kansen die zich De vele verkeersbewegingen hebben effect op de voordoen om ons spoor-, water- en wegennetwerk leefbaarheid en verkeersveiligheid in de kernen. Acties 9.2: beter te benutten. Dit doen we samen met het Om de negatieve gevolgen hiervan te verminderen, ▪▪ Samen met partners (mobiliteitsmakelaar, onderwijs, de ondernemers en de omgeving. onderzoeken we de mogelijkheid om pakketten RDW en provincie) sluitend maken van het te bundelen aan de randen van de grotere LZV-netwerk. kernen. Dit wordt meegenomen bij de ruimtelijke ▪▪ Lobby voor het starten van een pilot bij ontwikkelingen. Hierbij kijken we naar andere steden de N316, waarbij het LZV-netwerk wordt Actie 9.3: en regio’s om lessen te trekken. uitgebreid naar Duitsland. Kansen benutten voor het beter inzetten van ▪▪ De N18 monitoren in het Rijksprogramma het spoor, water en de weg ten behoeve van voor de invoering van vrachtwagenheffing. het goederenvervoer. Actie 9.4: Samen met de provincie Gelderland (New Ways 9.3 Andere modaliteiten benutten: spoor, 9.4 Logistieke ontkoppelpunten bij grotere Gelderland) uitwerken van logistieke hubs voor water en weg woonkernen emissieloze distributie. Op dit moment worden de wegen voornamelijk Met het online winkelen neemt ook de voor goederenvervoer benut. Met de haven van pakketbezorging en dus de druk op de weg toe. Er Emmerich, het Twentekanaal (Lochem), de Container liggen kansen voor het slim bevoorraden van winkels 9.5 Koppeling met andere opgaven Terminal Doesburg en de Rail Terminal Gelderland en woningen. De opgave slim goederenvervoer biedt koppelkansen in de buurt, liggen er kansen om te sturen naar Denk bijvoorbeeld aan ladingbundeling van met de opgave doorstromend hoofdwegennet en meer vervoer per spoor en/of water in plaats van verladende bedrijven (New Ways Gelderland) of energieneutraal mobiliteitsgedrag. over de wegen. Daarom willen we verkennen hoe het verzamelen van stadsdistributie om vervolgens water en spoor beter voor het goederenvervoer over de “last mile” met emissieloze voertuigen te kunnen worden benut. Met de nieuwe technische distribueren. Door beleidsvorming en afstemming ontwikklingen in het vooruitzicht liggen er ook kunnen de lokale overheden een slimmere kansen voor het wegtransport. Denk aan IVRI’s om de bevoorrading in de grotere kernen stimuleren. doorstroming van onder andere het vrachtverkeer te verbeteren, of in de toekomst truckplatooning.

Regio Achterhoek | 43 Uitvoering

Efficiëntere logistieke verkeersstromen van, naar en in ▪▪ Vergroten vaarklasse Twentekanalen. de regio. ▪▪ N316 is toegankelijk gemaakt voor LZV’s. Wat er al Ambitie ▪▪ Kwaliteitsnet goederenvervoer. gebeurt

Provincie: Uitrollen van het programma logistiek en Actie 9.1: goederenvervoer. Onderzoek naar het verbeteren en optimaliseren van de Rollen Actie aansluiting van de RBT’s. Regio: Initiëren van onderzoeken, en als één regio een gesprek aangaan met de partners. Actie 9.2: ▪▪ Samen met partners (mobiliteitsmakelaar, RDW en Ondernemers/maatschappelijke organisaties: provincie) sluitend maken van het LZV-netwerk. ▪▪ Ondernemers en industrie. ▪▪ Lobby voor het starten van een pilot bij de N316, waarbij het LZV-netwerk wordt uitgebreid naar Duitsland. ▪▪ De N18 monitoren in het Rijksprogramma voor de ▪▪ Verbeterde ontsluiting van de RBT’s. invoering van vrachtwagenheffing. ▪▪ Een sluitend LZV-netwerk. ▪▪ Pilot voor de logistieke HUB. Resultaat Actie 9.3: Kansen benutten van voor het beter inzetten van het spoor, water en de weg ten behoeve van het goederenvervoer.

Actie 9.4: Samen met de provincie Gelderland (New Ways Gelderland) uitwerken van logistieke hubs voor emissieloze distributie.

44 | Uitvoeringsplan mobiliteit Deventer Delden Hengelo

A1 Goor Twello A35 Enschede Apeldoorn N348 N339 2

N347

A1 3 Lochem Haaksbergen

Zutphen N346 Neede

N345

Borculo

Eerbeek Vorden N319 Eibergen

Brummen N314 Ruurlo N18 4

A50 Dieren 1 Nederland Groenlo Duitsland Vreden N312 N319 N315

N316

Zelhem Rheden Doesburg N330 Stadtlohn Arnhem N338 Velp Lichtenvoorde Winterswijk N312 N18

Doetinchem N313 N336 Wehl Westervoort 1 N319 Duiven A12 A18 Varsseveld Didam N317 N317 Zevenaar 4 Gaanderen Terborg Aalten Borken 3 Silvolde

N335 Ulft

s-Heerenberg

1 Dinxperlo

Bocholt Emmerik 3

Regio Achterhoek | 45 10. Alle Acties in beeld

Ambitie Actie Resultaat

1.1: Aanstellen van een mobiliteitsmakelaar die de werkgeversaanpak verder uitwerkt om een gedragsverandering daadwerkelijk in gang te zetten. ⇨⇨ Verandering mobiliteitsgedrag waardoor volop Stimuleren van 1.2: Stimuleren van een ‘dekkende’ laadinfrastructuur voor (deel)voertuigen in de Achterhoek, waarbij we op strategische openbare plekken de laadpalen aandacht voor schone en duurzame mobiliteit. energieneutraal faciliteren. ⇨⇨ Toename in emissieloos vervoer door een dekkende mobiliteitsgedrag Bij nieuwe vervoerscontracten van onder ander ZOOV en MAAS, geven we aan de opdrachtgevers het uitgangspunt van Zero Emission mee. laadinfrastructuur en nieuwe vervoerscontracten.

Fietsgebruik ⇨⇨ Toename van het utilitair en recreatief fietsgebruik stimuleren door 2.1: Gericht Acties en campagnes uitzetten om met behulp van de werkgeversaanpak en het MAAS-concept om het fietsen te stimuleren. door een verbetering van een netwerk met realisatie van een Op belangrijke locaties en overstappunten de fietsvoorzieningen verbeteren. aansluitende, directe, aantrekkelijke, veilige en/of veilig en fijnmazig 2.2: Aandacht voor en samenwerken aan de (verkeers)onveilige knelpunten in het fietsnetwerk. comfortabele fietsroutes. fietsnetwerk. Jaarlijks minimaal 3 school- en/of doorfietsroutes 3.1: Uitwerken van de hoofdfietsroutes in de Achterhoek op tracé- en knelpuntniveau ten behoeve van het opstellen en realiseren van het regionale ⇨⇨ Een compleet regionaal fietsnetwerk met uitwerken in de uitvoeringsprogramma ‘Fiets’. herkenbare hoofdfietsroutes. Achterhoek in de 3.2: Verkennen en uitwerken van de prioritaire toevoerroutes. periode tot en met 2022. 4.1: Schetsontwerp opstellen van het eindbeeld van de N18, inclusief effectbeoordeling. Onderzoek naar prioritering van concrete maatregelen voor de korte en middellange termijn met een kostenindicatie. 4.2: Voorbereiden en uitvoeren projecten ter verbetering doorstroming Europaweg en aansluitingen A18 - N316. Voorbereiden aanleg spoortunnel Europaweg als onderdeel van de planvorming spoor Arnhem - Doetinchem - Winterswijk. Onderzoek naar de benodigde maatregelen voor een oplossing van het knelpunt sluipverkeer Laag Keppel. 4.3: Samen met de provincie en de gemeente Montferland maatregelen uitwerken en realiseren voor de N316. Dit gebeurt op basis van het onderzoek door Goede doorstroming de regio Arnhem Nijmegen. ⇨⇨ Een robuust en betrouwbaar wegennet met op het hoofdwegennet 4.4: Uitvoeren verbreding N825 en N315 tussen de N18 en Neede. herkenbare verbindingen van, naar en door de regio. voor de regio. Aansluiten bij de planvorming voor de rondweg Lochem. Onderzoek naar de benodigde maatregelen om ‘oneigenlijk’ gebruik van de Deventer Kunstweg te voorkomen, alsmede om de verkeersveiligheid op deze weg te vergroten. 4.5: Aanhaken bij de planvorming voor de trajectaanpak N313 en N318 richting uitvoering in 2021. Onderzoek naar de gewenste verbeteringen van de Vredenseweg in samenhang met de ontwikkelingen rond Vreden en verbeteringen van de verbinding Laarberg - Vreden in Duitsland.

Het aantal ⇨⇨ Regionale uitvoeringsagenda SPV Achterhoek met verkeersdoden 5.1: ‘SVG-Werkplan ‘ opstellen dat aansluit op het SPV, samen met de provincie en het Rijk. concrete maatregelen. terugbrengen naar nul.

46 | Uitvoeringsplan mobiliteit Ambitie Actie Resultaat

6.1: Samenwerken aan de planstudie en verdere voorbereiding en realisatie van de RegioExpres. 6.2: Tijdens de regionale spoortafels en in het kader van de uitwerking van het landelijke Toekomstbeeld OV 2040 aandacht blijven vragen voor het versnellen van de treinverbinding Apeldoorn - Winterswijk. Bij de voorbereiding van de nieuwe OV-concessie aandacht vragen voor de treinkoppeling Apeldoorn - Winterswijk. ⇨⇨ Realisatie van de RegioExpres. Verbeteren en Verbeteren van de overstapmogelijkheden (transfer) tussen de treinverbindingen op station Zutphen. ⇨⇨ Snellere treinverbinding Apeldoorn - Winterswijk. versnellen van de OV- 6.3: Uitvoeren van infrastructurele maatregelen op de corridor Enschede - Doetinchem conform de verkenning. ⇨⇨ Optimalisatie van de verbindende buslijnen die verbindingen. Uitvoeren van infrastructurele maatregelen op de corridor Zutphen - Doetinchem onderdeel zijn van het kernnet OV. conform de verkenning. Verdere verkenning van benodigde infrastructurele maatregelen voor de corridor Gendringen - Doetinchem - Dieren en de corridor Borculo - Lochem - Deventer uitvoeren. 6.4: Goede voorzieningen bij de OV-knooppunten realiseren.

Samen met de 7.1: Samen met de Duitse partners een onderzoek starten naar de invoering van het beste betaalsysteem bij landsgrensoverschrijdend openbaar vervoer. Duitse partners 7. 2: Realiseren van een structurele busverbinding tussen Aalten en Bocholt. het landsgrens- ⇨⇨ Drempelloos landsgrensoverschrijdend openbaar Verkennen mogelijkheden voor het doortrekken van deze verbinding naar busstation Lichtenvoorde. overschrijdende vervoer. Benutten kansen voor het verbeteren van andere grensoverschrijdende busverbindingen in de Oost- en Zuid-Achterhoek. openbaar vervoer 7. 3: Aansluiten bij de lobby en initiatieven voor het versterken van de treinverbindingen Nederland - Duitsland. verbeteren.

8.1: We starten met een pilot (Netmobil) in de gemeente Oost Gelre. ⇨⇨ Aanbod- en vraaggestuurd personenvervoer van We schalen deze pilot op naar een regiobreed MaaS-concept. deur tot deur. Onderzoek naar de grensoverschrijdende mogelijkheden van MaaS. ⇨⇨ Reizigers kunnen de reis eenvoudig plannen, Het invoeren van een Integreren van het vraagafhankelijke OV en “ZOOV Op Maat” binnen één vervoerssysteem en doorontwikkeling van het OV Vangnet. boeken en betalen. ruraal MaaS-concept. 8.2: Ontwikkelen van een open-source MaaS Platform, dat wordt geëxploiteerd door een of meerdere marktpartijen. ⇨⇨ Samenhang en samenwerking tussen bestaande en 8.3: Een community gerichte aanpak om te komen tot de juiste opzet van MaaS. nieuwe initiatieven. Borgen van coördinatie en synergie tussen projecten die worden uitgevoerd. Aansluiten bij landelijke aanpak van MaaS. 9.1: Onderzoek naar het verbeteren en optimaliseren van de aansluiting van de RBT’s. (Zie opgave ‘doorstromend hoofdwegennet’.) ⇨⇨ Verbeterde ontsluiting van de RBT’s. 9.2: Samen met partners (mobiliteitsmakelaar, RDW en provincie) sluitend maken van het LZV-netwerk. Efficiëntere logistieke ⇨⇨ Een sluitend LZV-netwerk. Lobby voor het starten van een pilot bij de N316, waarbij het LZV-netwerk wordt uitgebreid naar Duitsland. stromen van, naar en ⇨⇨ Pilot voor de logistieke HUB. De N18 monitoren in het Rijksprogramma voor de invoering van vrachtwagenheffing. in de regio. 9.3: Kansen benutten voor het beter inzetten van het spoor, water en de weg ten behoeve van het goederenvervoer. 9.4: Samen met de provincie Gelderland (New Ways Gelderland) uitwerken van logistieke hubs voor emissieloze distributie.

Regio Achterhoek | 47 Deventer Delden Hengelo

A1 Goor Twello A35 Enschede Apeldoorn N348 N339 2 4 N347

A1 3 3 Lochem Haaksbergen 1

Zutphen N346 1 1 Neede

N345

Borculo

Eerbeek Vorden N319 Eibergen

Brummen N314 Ruurlo N18 4 1 2 2 1 2 A50 2 Hengelo Dieren 2 1 Nederland Groenlo Duitsland Vreden 1 N312 N319 N315

N316

Zelhem Rheden Doesburg 2 N330 3 Stadtlohn Arnhem N338 Velp Lichtenvoorde Winterswijk N312 5 N18

Doetinchem N313 N336 2 Wehl Westervoort 1 N319 Duiven A12 A18 Varsseveld 1 Didam 2 N317 N317 2 Zevenaar 4 Gaanderen Terborg Aalten Borken 3 Silvolde

2 N335 1 2 Ulft 3 3 1 2 s-Heerenberg

1 Dinxperlo

Bocholt Emmerik 3

48 | Uitvoeringsplan mobiliteit Regio Achterhoek |49 Deventer Snipperlingsdijk 4 7417 BJ Deventer T +31 (0)570 666 222