Programma Mobiliteit 2020 tot en met 2030 INHOUDSOPGAVE

SAMENVATTING 3 6 WERK, INNOVATIE EN RECREATIE 31 6.1 Versterken sector bedrijven, recreatie en 1 INLEIDING 7 toerisme 31 1.1 Thema’s in toekomstvisie 8 6.2 Cleantech Regio 32 1.2 Speerpunten in uitvoeringsagenda 8 1.3 Omgevingsplan 8 7 PARTICIPATIE EN KRACHTIGE NETWERKEN 34 1.4 Geldigheidsduur Programma Mobiliteit 8 7.1 Een verbindende rol 34 1.5 Planwet verkeer en vervoer 9 7.2 Partners in de fysieke leefomgeving 35 1.6 Leeswijzer 9 8 UITVOERINGSPROGRAMMA 36 2 DE OPGAVE 11 2.1 Bestaande situatie 11 2.2 Evaluatie 12 BIJLAGEN 2.3 Aansluiten bij nationaal en provinciaal beleid 13 Bijlage 1: Wegcategorisering 38 2.3.1 Nationaal beleid 13 Bijlage 2: Zienswijzennotitie 2.3.2 Omgevingsvisie Gaaf 14 2.4 De opgave 15

3 WONEN, LEEFBAARHEID EN SOCIALE COHESIE 17 3.1 Goede bereikbaarheid van de kernen 17 3.2 Gezonde samenleving 20

4 ENERGIE EN KLIMAAT 25 4.1 Een energieneutrale gemeente Voorst 25

5 OMGEVING EN LANDSCHAP 29 5.1 Behoud en versterking van het landschap en de cultuurhistorie 30 5.2 Verder vergroenen van de kernen 30 5.3 Versterken van de kwaliteit van alle entrees tot de kernen 30

1 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 SAMENVATTING

In 2018 is de Ruimtelijke Toekomstvisie Voorst

vastgesteld. Met de Ruimtelijke Toekomstvisie

geven wij een krachtige basis voor ruimtelijke VERKEER IS GEEN DOEL OP ZICH, MAAR EEN MID- ontwikkelingen in onze gemeente. De belang- DEL OM INVULLING TE GEVEN AAN DE INTEGRALE rijkste trefwoorden hierbij zijn Kwaliteit,

Verbinding en Duurzaamheid. In de bijbehorende DOELEN EN AMBITIES UIT DE RUIMTELIJKE TOE-

Uitvoeringsagenda zijn de speerpunten benoemd. KOMSTVISIE. - Participatie - Identiteit van de gemeente Voorst altijd centraal - Tijd nodig om samen met de samenleving koers te bepalen Met dit plan geven wij invulling aan onze speer- - Gepeild wat er leeft in de Voorster samenleving - Draagvlak - Lokale DNA punten van het beleidsthema mobiliteit. - Klaar voor de toekomst

2 3 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Goede bereikbaarheid van de kernen Behoud en versterking van het landschap en de Partners in de fysieke leefomgeving Fiets op 1 cultuurhistorie - Wij kiezen er voor om de fiets op 1 te zetten. Buurgemeenten, de provincie Gelderland en het Rijk zijn Dit doen we door bij de inrichting van onze wegen de fiets Bij nieuwe aanleg, reconstructies of groot onderhoud belangrijke partners. Wij werken met de buurgemeenten meer ruimte te geven. We zorgen voor goede voorzie- van onze infrastructuur vindt inpassing in de omgeving samen in de Cleantech Regio. De provincie Gelderland is ningen voor het stallen van de fiets. Ook het concept van zorgvuldig plaats. De ontwerpen komen integraal en een belangrijke partner als het gaat om de inrichting van de snelfietsroute past hier goed in. Na voorbeeld van de samen met de omgeving tot stand. De investeringen in de provinciale wegen in onze gemeente. De gemeente snelfietsroute - Twello - blijven wij infrastructuur dragen bij aan de opgaven vanuit andere wil graag de verkeersveiligheid en leefbaarheid rond zoeken naar kansen om het netwerk van snelfietsroutes te werkvelden. Denk hierbij aan het versterken van het deze wegen verbeteren. Hierbij hebben wij de provincie versterken. landschap, aandacht voor cultuurhistorie, ecologie en het Gelderland hard nodig. Samen met de provincie zoeken klimaatbestendig inrichten van de bebouwde omgeving. wij naar mogelijkheden om invulling te geven aan deze Nieuwe wegcategorisering - De auto staat niet overal meer Dit betekent onder meer aandacht voor groen en ruimte ambitie. op één. In de dorpen, wijken en centrumgebieden waar de voor water. afstanden kort zijn kan de rijsnelheid omlaag. Dit biedt Versterken sector recreatie en toerisme ruimte voor de fiets, voor groen, water en ruimtelijke kwa- liteit. Hiermee dragen wij bij aan een veiligere, leefbaarder De afgelopen jaren hebben wij veel geïnvesteerd in en klimaatbestendiger inrichting van onze woongebieden. recreatieve fietsroutes en wandelpaden. Recreatie is een belangrijke economische sector. De komende jaren willen Parkeren - Ons uitgangspunt is het aansluiten op de wij dit beleid doorzetten en kansen samen met de sector landelijk geldende parkeernormen voor weinig stedelijk oppakken om zo bij te dragen aan een gezonde en sterke gebied. Wel willen we efficiënt omgaan met de openbare recreatieve sector. ruimte en ook het belang van openbaar groen, water en Cleantech en energie neutraal ruimtelijke kwaliteit behartigen voor een leefbare, fijne omgeving. Dat betekent in sommige gevallen maatwerk. Wij willen een duurzame gemeente zijn. Dit geldt ook voor In het omgevingsplan wordt dit nader uitgewerkt. onze mobiliteit. Samen met onze partners uit de Cleantech Regio zetten wij in op maatregelen om de mobiliteit Gezonde samenleving schoner en slimmer te maken. Smart mobility, het slimmer Verkeersveiligheid - Het aantal ongevallen neemt de afge- gebruik maken van de bestaande infrastructuur, is hier lopen jaren landelijk toe. Technologische ontwikkelingen een voorbeeld van. Ook de ontwikkeling van de elektrische zoals de elektrische fiets en de mobiele telefoon spelen auto lijkt in een versnelling te komen. Wij juichen deze hierin een belangrijke rol. Wij willen de verkeersveiligheid ontwikkeling toe en we pakken onze rol om deze ontwik- verbeteren. Dat doen we door in te zetten op de onder- keling te faciliteren. werpen waar wij invloed op uit kunnen oefenen. Zo richten Een verbindende rol wij onze infrastructuur veilig in en nemen wij deel aan educatie- en campagneprogramma’s om het gedrag van Wij hechten veel waarde aan het betrekken van bewoners, de weggebruikers in positieve zin te beïnvloeden. Dit doen ondernemers en belangengroepen bij de inrichting van de we voor jong en oud. openbare ruimte. Wij hanteren een ontwerpproces waarin de inbreng van gebiedskennis en het uitdragen van belan- Geluidhinder en luchtkwaliteit - In dit plan schetsen wij gen een prominente rol hebben. Wij vinden het belangrijk op hoofdlijnen de ambities voor een leefbare gemeente. In dat de besluitvorming op een zorgvuldige en transparante het omgevingsplan geven wij deze ambities nadere invul- wijze plaatsvindt. ling met concrete regels.

4 5 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Hoofdstuk 1 INLEIDING

In 2018 is de Ruimtelijke Toekomstvisie Voorst

vastgesteld. Met de Ruimtelijke Toekomstvisie

geven wij een krachtige basis voor ruimte- HET WERKVELD BESTAAT UIT DRIE MET ELKAAR lijke ontwikkelingen in onze gemeente. De SAMENHANGENDE SYSTEMEN: DE INFRASTRUC- belangrijkste trefwoorden hierbij zijn Kwaliteit,

Verbinding en Duurzaamheid. In de bijbehorende TUUR, HET VERVOERSMIDDEL EN DE DIENSTEN.

Uitvoeringsagenda zijn de speerpunten benoemd.

De uitwerking van het beleid over de fysieke leef-

omgeving nemen we op in programma’s.

Figuur 1: Samenhang beleidsvelden

Om de speerpunten op het gebied van mobiliteit een concrete invulling te geven hebben wij dit Programma Mobiliteit opgesteld. Het werkveld mobiliteit is Omgevingsvisie complex. Het werkveld bestaat uit drie met elkaar samenhangende systemen: de infrastructuur, het Uitvoeringsagenda vervoersmiddel en de diensten.

Er zijn verschillende vervoersmiddelen die voor de Programma gemeente van belang zijn: mobiliteit • Voetganger

Programma • Fietser Programma ruimtelijke groen • Personenautoverkeer kwaliteit • Vrachtverkeer • OV (bus en trein)

Programma Programma milieu water

Omgevingsplan

6 7 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 De infrastructuur betreft de harde infrastructuur zoals de Thema’s Speerpunten het Programma Mobiliteit vindt plaats als daar aanleiding Artikel 8 stoep, fietspaden, wegen en het spoor. De verschillende voor is door onvoorziene ontwikkelingen of gewijzigde De gemeenteraad respectievelijk het college van vervoersmiddelen maken gebruik van deze infrastructuur. Wonen, leefbaar- • Goede bereikbaarheid van de uitgangspunten. burgemeester en wethouders dragen zorg voor het – Om dit gebruik te optimaliseren zijn er diensten. Denk heid en sociale kernen zichtbaar – voeren van een samenhangend en uitvoe- Samenwerking hierbij aan verkeerslichten, reisinformatie en nieuwe ont- cohesie • Gezonde samenleving ringsgericht verkeers- en vervoersbeleid, dat richting wikkelingen zoals deelauto’s en deelfietsen. De diensten Dit programma is tot stand gekomen in afstemming met geeft aan de door de raad en het college te nemen Energie en • Het bereiken van een energie- optimaliseren het gebruik van de vervoersmiddelen en de de aangrenzende gemeenten en de provincie Gelderland. beslissingen inzake verkeer en vervoer. De gemeen- klimaat neutrale gemeente Voorst infrastructuur. Vóór vaststelling door de gemeenteraad is het concept teraad respectievelijk het college van burgemeester Omgeving en • Behoud en versterking van het van het Programma Mobiliteit officieel voor commentaar en wethouders neemt hierbij de essentiële onderdelen In dit mobiliteitsplan, het programma Mobiliteit, beschou- landschap landschap en de cultuurhistorie gezonden aan buurgemeenten en de provincie Gelderland. van het nationale verkeers- en vervoerplan en van het wen wij deze systemen in samenhang met elkaar. Zo provinciale verkeers- en vervoerplan in acht en houdt • Verder vergroenen van de kernen Participatieverantwoording komen we tot een duurzamer en veiliger vervoerssysteem • Versterken van de kwaliteit van rekening met het beleid van naburige gemeenten. en een goede bereikbaarheid en leefbaarheid van de alle entrees tot de kernen Voordat dit Programma Mobiliteit is opgesteld, is het ver- ­dorpen, kernen en het buitengebied. keersbeleid uit 2009 geëvalueerd. Belangenverenigingen Werk, innovatie • Cleantech Regio en inwoners zijn gevraagd mee te denken over het De planwet verkeer en vervoer komt te vervallen met de en recreatie • Versterken sector recreatie en gevoerde beleid en over het toekomstige beleid. De uit- invoering van de omgevingswet. Tot die tijd is deze wet 1.1 Thema’s in toekomstvisie toerisme komst is een waardevolle opbrengst voor het Programma van kracht. Dit mobiliteitsplan is zo ingestoken dat het Mobiliteit. past binnen de kaders van de nieuwe omgevingswet. Ook In de Ruimtelijke Toekomstvisie Voorst zijn de strategi- Participatie • Een verbindende rol zijn in de totstandkoming van dit plan de participatie­ Besluitvorming sche beleidskeuzes ingevuld aan de hand van de volgende en ­krachtige • Partners in de fysieke principes uit de omgevingswet gehanteerd. thema’s: netwerken leefomgeving De gemeenteraad stelt het Programma Mobiliteit vast, • Participatie en krachtige netwerken omdat tot de invoering van de Omgevingswet dit pro- • Wonen, leefbaarheid en sociale cohesie gramma geldt als het gemeentelijk verkeers- en ver- 1.6 Leeswijzer • Werken, innovatie en recreatie voerspan (GVVP).Hierbij is de Uniforme openbare • Omgeving en landschap 1.3 Omgevingsplan voorbereidingsprocedure (Afdeling 4.1, Awb) van toepas- Dit mobiliteitsplan is opgebouwd aan de hand van de the- • Energie en klimaat sing. Van 9 januari tot en met 20 februari 2020 heeft het ma’s van de Ruimtelijke Toekomstvisie Voorst. Per thema Eén van de uitgangspunten van de Omgevingswet is dat Ontwerp Programma Mobiliteit ter inzage gelegen. Er zijn zijn de speerpunten benoemd die een samenhang hebben Aan de hand van deze thema’s is invulling gegeven aan decentrale overheden al hun regels over de leefomgeving zienswijzen ontvangen en het ontwerp is afgestemd met met mobiliteit. In het programma is vooral beschreven hoe het Programma Mobiliteit. bijeen brengen in één gebied dekkende regeling. Voor de omliggende gemeenten, de provincie Gelderland en de vanuit het beleidsveld Mobiliteit wordt bijgedragen aan de gemeenten is dit het omgevingsplan. Dit programma geeft Veiligheidsregio. In Bijlage 2 is de nota van beantwoording thema’s en het invullen van de acties bij de speerpunten. de inbreng vanuit mobiliteit voor het omgevingsplan. van de zienswijzen opgenomen in een zienswijzennotitie. Hoofdstuk 2 gaat in op de opgave van het Programma 1.2 Speerpunten in Mobiliteit. In de hoofdstukken 3 t/m 7 gaan we in op de uitvoeringsagenda thema’s uit de omgevingsvisie. Tenslotte volgt in hoofd- 1.4 Geldigheidsduur Programma 1.5 Planwet verkeer en vervoer stuk 8 een uitvoeringsprogramma om de mobiliteits­ Voor de thema’s uit de Ruimtelijke Toekomstvisie zijn in Mobiliteit opgave tot uitvoering te brengen. de Uitvoeringsagenda speerpunten benoemd met bijbeho- In de Planwet verkeer en vervoer (artikel 8) is geregeld rende acties en een globale planning. Onderstaande tabel De gemeente stelt zelf de geldigheidsduur van het pro- dat een gemeente verplicht is om een samenhangend en geeft een overzicht van de speerpunten die een relatie gramma vast. De geldigheidsduur van dit Programma uitvoeringsgericht verkeers- en vervoersbeleid te voeren. hebben met het beleidsveld mobiliteit. Mobiliteit is 10 jaar: 2020 tot en met 2030. Evaluatie van Dit plan geeft invulling aan deze verplichting. de voortgang en eventuele tussentijdse bijstelling van

8 9 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Hoofdstuk 2 DE OPGAVE

2.1 Bestaande situatie

Infrastructuur

De gemeente Voorst kenmerkt zich als het ‘groene DE AFGELOPEN 15 JAAR IS ER VOORAL AANDACHT hart’ van de Cleantech Regio met vele kleine kernen die onderling verbonden zijn en de ligging van de GEWEEST VOOR DE UITWERKING VAN HET THEMA grootste kern Twello tussen de steden Apeldoorn en Deventer. Daarnaast doorkruist de belangrijke ver- DUURZAAM VEILIG. keersader A1 de gemeente en begrenst de A50 de gemeente aan de westzijde. Aan de oostzijde is de gemeente begrenst door de IJssel. De kernen in onze gemeente zijn goed bereikbaar. De afstand tot een oprit van het hoofdwegennet is kort. Kenmerkend zijn de vele erftoegangswegen in het buitengebied. Op deze wegen geldt een maximale snelheid van 60 km/uur. Daarnaast is er een aantal provinciale wegen die de gemeente doorkruisen en die een belangrijke economische functie hebben in de regio.

De afgelopen 15 jaar is er vooral aandacht geweest voor de uitwerking van het thema Duurzaam Veilig. Een duurzaam veilige inrichting van wegen bestaat uit: • functionaliteit: Een weg heeft een functie en is daar ook voor ontworpen; • homogeniteit: Verschillen in massa, richting en snelheid worden beperkt; • herkenbaarheid: Het ontwerp nodigt de wegge- bruiker uit tot het gewenste verkeersgedrag; • vergevingsgezindheid: We voorkomen dat men- selijke fouten van verkeersdeelnemers een fatale afloop kennen; • statusonderkenning: Verkeersdeelnemers zijn zich bewust van hun eigen bekwaamheid in het verkeer.

10 11 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Veilige De invulling van Duurzaam Veilig in de gemeente Voorst 2.2 Evaluatie Slim en duurzaam infrastructuur heeft vooral geresulteerd in het oplossen van verkeers- • Slimme en duurzame mobiliteitsoplossingen aandacht Heterogeniteit in Technologische knelpunten, onveilige verkeerssituaties en het inrichten Begin 2019 is het oude verkeersbeleid geëvalueerd. In geven en aanhaken op de initiatieven van de Cleantech het verkeer ontwikkelingen van 30- en 60 km/h gebieden. Enkele recente voorbeel- deze evaluatie ‘Evaluatie gemeentelijk verkeer- en Regio; den zijn de herinrichtingen in de kernen Wilp-Achterhoek vervoerplan 2009’ zijn aanbevelingen gedaan voor nieuw • Ontwikkelingen volgen en kijken wat past binnen de en Nijbroek en de Rijksstraatweg in Voorst. Daarnaast is mobiliteitsbeleid. Hieronder zijn deze aanbevelingen per aard en omvang van de gemeente. Kwetsbare Onervaren verkeersdeelnemers verkeersdeelnemers het fiets- en voetgangersnetwerk sterk verbeterd, met onderwerp opgenomen: SPV 2030 aandacht voor de toegankelijkheid voor mindervaliden. Verkeersveiligheid 2.3 Aansluiten bij nationaal en

De spoorlijn Apeldoorn – Deventer en Apeldoorn – • Doorgaan met het inrichten van wegen volgens provinciaal beleid Snelheid in Rijden onder het verkeer doorkruisen de gemeente. Deze spoorverbindin- Duurzaam Veilig; invloed gen met stations in Twello, Klarenbeek en Voorst-Empe • Inzetten op de randweg Twello ter ontlasting van de 2.3.1 Nationaal beleid zorgen voor een goede toegang tot het regionale en kern; Schets mobiliteit naar 2040 landelijke openbaar vervoer. • Inzetten op naleving maximumsnelheid op plekken met Afleiding in het verkeer Verkeersovertreders klachten en/of medegebruik fietsers; In de Schets Mobiliteit 2040 geeft het Rijk richting aan het Vervoersmiddelen • Uitwerken rol en visie op knelpunten op provinciale denken en handelen op het gebied van mobiliteit om zo Figuur 2: 9 pijlers SPV 2030 Technologische ontwikkelingen veranderen de mobili- wegen; stap voor stap de ambitie te realiseren: een veilig, robuust teit. De elektrische fiets en elektrische auto maken hun • Aandacht voor gedragsbeïnvloeding en subjectieve en duurzaam mobiliteitssysteem. De gebruiker en diens opmars. Technische snufjes verbeteren de verkeersveilig- verkeersonveiligheid; deur-tot-deur-reis staan hierbij centraal en de impact op 2030 schetsen overheden hun nieuwe visie op de aanpak heid, maar kunnen ook zorgen voor afleiding. Al dit soort • Aanbevelingen onderzoek ‘Een verkeersveilig en leef- de leefomgeving is minimaal. van het verkeersveiligheidsbeleid. Deze visie beoogt een ontwikkelingen hebben gevolgen voor het verkeersbe- baar Twello, dd. 16 november 2016, RHDHV’ verwerken omslag te realiseren in de manier waarop overheden en leid. Bijvoorbeeld het gebruik van de smartphones en de in nieuw beleid. Op vrijwel alle deelterreinen werkt het Rijk al nauw samen maatschappelijke partners gezamenlijk verkeersonveilig- opkomst van de elektrische fietsen laten een zichtbare met de regio, het bedrijfsleven en de maatschappelijke heid aanpakken. verslechtering van de verkeersveiligheid zien. Daarnaast Bereikbaarheid organisaties. De gestelde ambities in de Schets – een hebben technologische veiligheidssystemen in bijvoor- • Sluipverkeer ontmoedigen/tegengaan en samen met veilig, robuust en duurzaam mobiliteitssysteem – kun- Het Strategisch Plan Verkeersveiligheid schetst een toe- beeld auto’s weer een positief effect op de impact van een de provincie en de regio zorgdragen voor een robuust nen alleen gerealiseerd worden met al onze partners. komstvisie op negen inhoudelijke verkeersveiligheids- ongeval. wegennet. Daarom is de Schets Mobiliteit naar 2040 vooral ook een thema’s en geeft daarmee richting aan het te voeren uitnodiging van het Rijk naar al deze partijen om mee te verkeersveiligheidsbeleid. De negen thema’s zijn tot Diensten Leefmilieu denken en mee te werken om samen onze ambities waar stand gekomen op basis van een gezamenlijke brede Naast de ontwikkeling van de vervoersmiddelen zijn er • Thema leefmilieu (luchtkwaliteit en geluidhinder) in het te maken. verkenning van alle mogelijke risico’s op het gebied van ook technologische ontwikkelingen die ons helpen om ons kader van de nieuwe omgevingswet nader uitwerken; verkeersveiligheid. Het Strategisch Plan Verkeersveiligheid transport te plannen. Ook zijn er diensten waarin verschil- • Inzetten op beperking van overlast van de A1. (SPV) 2030 lende mobiliteitsvormen aan elkaar gekoppeld worden. De maatregelen die bij de verschillende thema’s worden Een goed voorbeeld hiervan is de OV-fiets. Ook concepten Participatie Het gaat minder goed met de verkeersveiligheid in beschreven kunnen grofweg in drie categorieën worden als deelauto’s veranderen de mobiliteit van eigendom van • Een toegankelijke en professionele omgang met Nederland. Het aantal ernstig verkeersgewonden neemt al ingedeeld: een auto naar gebruik van een auto. Ook deze ontwikke- participanten; ruim tien jaar toe en er is een stagnatie opgetreden in de 1. Infrastructurele aanpassingen en technische oplossin- lingen verhogen de kwaliteit van de mobiliteit en scheppen • Ruimte houden voor ruimtelijk maatwerk, maar altijd daling van het aantal verkeersdoden. Om het tij te keren gen in voertuigen (modaliteit) kansen om de kwaliteit verder te verbeteren. vanuit deskundigheid. Afwijken van de richtlijnen hebben overheden en maatschappelijke partners zichzelf 2. Educatie en voorlichting mag mits dit doelstellingen ondersteunt en tevens als doel gesteld dat elk slachtoffer in het verkeer moet 3. Handhaving (gebruik/diensten). uitvoerbaar is. Dit vergt een goede uitwerking door worden voorkomen. Deze ambitie is vastgelegd in het professionals. Strategisch Plan Verkeersveiligheid (SPV) 2030. In het SPV

12 13 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Aanpassing van de infrastructuur resulteert in de meest Aanpak mobiliteit provincie Gelderland 2.4 De opgave permanente gedragsverandering van verkeersdeelnemers. (Omgevingsvisie Gaaf Gelderland) Voorlichting en educatie zorgen dat verkeersdeelne- • We blijven een veilig en toegankelijk Gelders net- Onze opgave is om ook vanuit het thema mobiliteit bij mers bekend zijn met verkeersregels en risico’s en goed werk van (water)wegen, spoor, fiets- en voetpaden te dragen aan het behouden en versterken van de iden- voorbereid zijn op situaties die ze in het verkeer kunnen verbeteren en pakken knel- en knooppunten en titeit van de gemeente Voorst, zoals dat is verwoord in tegenkomen. Indien verkeersdeelnemers ondanks de ontbrekende schakels aan. Onze aandacht richt zich de Ruimtelijke Toekomstvisie. Het bereikbaar en leefbaar preventieve maatregelen de (verkeers)regels overtreden, daarbij vooral en in eerste instantie op (logistieke) houden van de kernen is hierbij essentieel. Ook het ver- is handhaving van belang. knelpunten en knelpunten rond de Gelderse ste- beteren van de verkeersveiligheid is een complexe opgave den. We zoeken naar slimme alternatieve vormen waar wij samen met bedrijven en bewoners voor staan. Wij Landelijk Actieplan Verkeersveiligheid van vervoer voor het landelijk gebied. We benutten vullen deze opgave in op een duurzame en toekomstbe- 2019-2021 en optimaliseren bestaande mogelijkheden, voor- stendige manier. Met het Landelijk Actieplan Verkeersveiligheid geeft dat we overgaan tot het aanleggen van nieuwe het Rijk invulling aan de uitvoeringsagenda op landelijk infrastructuur. niveau. Het plan bevat per beleidsthema de concrete • Wij stimuleren duurzame en alternatieve vormen “Bereikbaarheid is de sleutel tot voorzieningen: als ze maatregelen die de Rijksoverheid, vaak samen met (maat- van vervoer. Zoals elektrisch rijden. Wij werken niet dichtbij te vinden zijn, moeten er mogelijkheden schappelijke) partners zal nemen, zoals aanpassing van samen met partners aan een dekkend netwerk van worden gevonden om de voorzieningen die verder de regels met betrekking tot voertuigen en rijbewijzen, duurzame oplaad- en tankpunten in Gelderland weg liggen voor alle inwoners bereikbaar te maken. het stimuleren van innovatie en het beschikbaar stellen en een goede aansluiting daarvan op nationale en In de verre toekomst zijn daarvoor wellicht zelfrij- van kennis over verkeersveiligheid. De uitvoering van al internationale netwerken. Ook willen we het gebruik dende auto’s beschikbaar, tot die tijd moet de lokale deze maatregelen kent verschillende snelheden waardoor van de fiets stimuleren, onder andere met de aanleg gemeenschap manieren zoeken om de benodigde de effecten van de maatregelen komende jaren zichtbaar van snelfietspaden en het oplossen van knelpunten mobiliteit tegen een betaalbare vergoeding mogelijk te zullen worden. in het (snel)fietsnetwerk. maken. “ • Wij werken zelf duurzaam. Bijvoorbeeld bij de aan- Ruimtelijke Toekomstvisie, gemeente Voorst 2.3.2 Omgevingsvisie Gaaf Gelderland leg, het beheer en onderhoud van onze provinciale In de omgevingsvisie van de provincie Gelderland is de wegen. Duurzaamheid is ook een voorwaarde die ambitie uitgesproken voor het thema mobiliteit: wij meegeven aan onze partners en opdrachtne- • In 2050 is de groei van de mobiliteit op een slimme mers. Wij gaan voor een emissie loos spoor in 2050 manier opgevangen en verplaatsen mensen in en voor busvervoer zonder uitstoot in 2030. Gelderland zich veilig, snel, betaalbaar en klimaat­ • Duurzame bereikbaarheid betekent voor ons ook: neutraal. Snel en veilig internet fungeert daarbij als kansen creëren en investeren in nieuwe, duurzame alternatief voor fysieke verplaatsingen. vormen: in een snel internet – daar waar de markt • In 2050 is het netwerk voor goederenvervoer in het niet oppakt – als alternatief voor fysieke ver- Gelderland toegankelijk, duurzaam en klimaatneutraal. plaatsingen. Maar ook in proeftuinen, bijvoorbeeld • In 2030 is al ons busvervoer zonder uitstoot en is 35% rondom duurzaam asfalt of zelfrijdende auto’s. van het totaal aantal verplaatsingen met de fiets. Op het gebied van verkeersveiligheid onder- In het volgende tekstkader is de aanpak opgenomen hoe schrijft de provincie Gelderland het Strategisch Plan de provincie denkt deze ambities te bereiken. Verkeersveiligheid 2030.

14 15 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Hoofdstuk 3 WONEN, LEEFBAARHEID EN SOCIALE COHESIE

Vanuit de mobiliteit geven we aan de hand van de aspecten bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leef- milieu invulling aan de speerpunten voor het thema ‘wonen, leefbaarheid en sociale cohesie’.

Speerpunten • Goede bereikbaarheid van de kernen • Gezonde samenleving

3.1 Goede bereikbaarheid van de kernen

Bereikbaarheidsambitie

De gemeente Voorst kenmerkt zich door de kleine dorpen en kernen. Twello is als grotere kern een her- kenbaar centrum en vervult een centrumfunctie voor de omliggende dorpen. Een goede bereikbaarheid van de dorpen en de voorzieningen is van groot belang. Niet alleen vanuit de dorpen richting Twello, maar ook tussen de dorpen onderling en tussen de dorpen en de omliggende steden Apeldoorn, Deventer en Zutphen.

EEN GOEDE BEREIKBAARHEID VAN DE DORPEN EN

DE VOORZIENINGEN IS VAN GROOT BELANG.

16 17 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Fiets Lopen en wandelen Nijverheid en ’t Belt. Maar met de toekomstige verbreding Buiten bebouwde kom Binnen bebouwde kom De afstanden tussen kleine kernen en grotere centra met Naast fietsen is er ook meer aandacht voor lopen en wan- wordt het knelpunt A1 opgelost. De westelijke randweg voorzieningen zijn in de regio uitstekend per fiets af te delen. Lopen en wandelen maken een groot deel uit van voorziet in het verbeteren van de bereikbaarheid van de 80 50

leggen. Met de opkomst van de elektrisch ondersteunde onze dagelijkse verplaatsingen en zijn onmisbaar in het bedrijventerreinen, vermindert de barrièrewerking van het Gebiedsontsluitingsweg Gebiedsontsluitingsweg fiets en de speed pedelec vormt de fiets een goed alterna- totale verkeerssysteem, zoals bij het voor- en natrans- spoor en is de ontbrekende schakel tussen de A1 en de tief voor de auto. Vanwege de voordelen van de fiets ten port van het openbaar vervoer. Lopen en wandelen draagt N344 tussen Apeldoorn en Deventer. Daarnaast biedt het opzichte van de auto, willen wij met ons beleid het fiet- eveneens bij aan vitale inwoners en een leefbare, gezonde kansen de leefbaarheid en verkeersveiligheid in de kern 60 30 sen aanmoedigen. De fietsinfrastructuur is er, maar niet samenleving. Bij ontwerpprocessen en herinrichtingen is van Twello te verbeteren. Onder het kopje ‘Kern Twello’ Erftoegangsweg A Erftoegangsweg A overal wordt deze infrastructuur als even veilig ervaren. er extra aandacht voor de toegankelijkheid van voetgan- gaan we verder in op de situatie in Twello. Oorzaken zijn vaak het ontbreken van straatverlichting gers en mindervaliden. Wegencategorisering (sociale veiligheid), menging van fietsers met snel of 60 30 zwaar verkeer en het feit dat de infrastructuur is aange- Openbaar Vervoer Onderdeel van het mobiliteitsbeleid is het toekennen van Erftoegangsweg B legd met de auto op nummer 1. Extra aandacht moet er zijn voor groepen bewoners in de een categorisering aan de verschillende wegen. De inde- Erftoegangsweg B kernen en het buitengebied, die afhankelijk zijn van het ling van wegen in categorieën heeft tot doel de functies In het Programma Mobiliteit zetten we de fiets op één. openbaar vervoer of van de medemens voor hun dage- van de wegen te benoemen en in te delen in wegen waar Vanwege alle voordelen verdient de fietser het om boven- lijkse mobiliteit. Dit is ook gebleken uit de evaluatie van doorstromen belangrijk is en wegen waar doorstromen aan te staan. Hoe geven we daar vervolgens invulling aan? het verkeersbeleid (2019). We moeten voorkomen dat niet de prioriteit heeft. Vanuit het principe Duurzaam Figuur 4: Wegencategorieën Door op meer plekken de fiets meer ruimte te geven, deze groep in een isolement geraakt of dat zij voorzie- Veilig zijn er dus drie categorieën: kansen te benutten met de randweg Twello en duidelijke ningen moeilijk kunnen bereiken waarvan zij afhankelijk • Stroomwegen (SW); keuzes te maken voor het autoverkeer. Fietsen moet van- zijn. Wij zetten in op een betaalbaar en betrouwbaar • Gebiedsontsluitingswegen (GOW); zelfsprekend zijn en blijven! We streven naar het scheiden mobiliteitssysteem voor deze groep. De huidige (buurt)bus • Erftoegangswegen (ETW). van fietsers van het overige verkeer door het aanleggen en PlusOV zijn goede basisvoorzieningen. Maar het kan van vrijliggende fietspaden op de drukkere routes. We beter, slimmer en schoner. Daarom gaan wij samen met Participatie geven fietsers meer ruimte met bredere fietsstroken of we de regio en de provincie de mogelijkheden verkennen voor De belangrijkste wijziging ten opzichte van het GVVP 2009 dringen snelheidsverschillen terug tussen fietsers en het een beter, slimmer en schoner mobiliteitsnetwerk voor is de snelheidsverlaging van een erftoegangsweg A van overig verkeer. die mensen die voor hun mobiliteit afhankelijk zijn van de 50 km/uur naar 30 km/uur (Figuur 4). Met deze wijziging overheid. Het huidige aanbod van openbaar vervoer mag willen wij de verkeersveiligheid en de leefbaarheid in de

niet verslechteren, voordat duidelijkheid en overeenstem- kernen verbeteren. Het principe is dat in deze verblijfsge- Klimaatbestendingheid Herinrichting Ruimtelijke kwaliteit ming is over goede alternatieven. De provincie Gelderland bieden niet langer meer de auto centraal staat maar dat er kern Twello werkt dit uit onder de noemer ‘Andere Mobiliteit’ en regi- meer ruimte wordt gecreëerd voor het langzaam verkeer onaal is een onderzoek gestart naar herkenbare knoop- (fietsers), water en groen. Hiermee wordt de fiets weer op punten waar mobiliteitsvormen worden aangeboden. nummer één gezet.

A B Auto In bijlage 1 is de nieuwe wegencategorisering opgenomen. Bereikbaarheid & verkeersveiligheid De bereikbaarheid van de dorpen, kernen en het buitenge- bied per auto is als goed te kwalificeren. Het netwerk van Kern Twello Goedkoper dan de auto Vitaal en gezond Geen uitstoot Geen (regionale) file gemeentelijke en provinciale wegen kent weinig doorstro- Met de westelijke randweg willen we de bereikbaarheid mingsproblemen. Alleen de A1 is een knelpunt en de bar- van de bedrijventerreinen Nijverheid en ’t Belt garan- Figuur 3: Fiets op 1 rièrewerking van het spoor zorgt voor een verslechterde deren en de verkeersveiligheid en de leefbaarheid in Figuur 5: Kansen en opgaven kern Twello bereikbaarheid van onder andere de bedrijventerreinen de kern verbeteren. De Randweg garandeert een goede

18 19 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Stappenplan bij meldingen over snelheid

bereikbaarheid voor (doorgaand) autoverkeer om de kern, groen, water en ruimtelijke kwaliteit behartigen voor een die de auto inneemt binnen de bebouwde kom. Verreweg De situatie brengen wij objectief in beeld door waardoor wegen in de kern een andere functie krijgen en leefbare, fijne omgeving. de meeste ongevallen worden veroorzaakt door men- 1 een snelheidsmeting uit te voeren. er ruimte is voor verbetering van de leefbaarheid en ver- selijk falen. Het gedrag van mensen (niet opletten, niet keersveiligheid. In figuur 5 is een kansenkaart voor Twello Twello verzorgt een centrumfunctie voor de omliggende goed kijken, verkeerd handelen, alcohol of drugsgebruik We schouwen de situatie. Voldoet de inrichting van de te zien. kernen. Een goede bereikbaarheid en voldoende par- etc.) is ook het moeilijkst om invloed op te hebben. De 2 weg aan de principes van Duurzaam Veilig? Onze wens is om samen met onze inwoners en onderne- keergelegenheid is belangrijk voor het functioneren van gemeente heeft wel invloed op de inrichting van de weg. mers de kansen voor een fijne, veilige en gezonde leefom- het centrum. Op dit moment is er voldoende parkeerge- Daarom wordt vaak hiernaar verwezen als het gaat om het geving te verzilveren, door een gezamenlijk plan te maken legenheid op loopafstand. Er is geen aanleiding voor het verbeteren van de verkeersveiligheid, terwijl een slechte Zijn fysieke maatregelen nodig om de inrichting van de weg 3 op orde te brengen? Voorkeur om werk met werk te maken. voor de inrichting en afwaardering van een aantal wegen instellen van parkeerregulering, zoals bijvoorbeeld betaald infrastructuur slechts een zeer beperkt aandeel heeft in de Oftewel maatregel koppelen aan onderhoudswerkzaam- heden of investeringen uit het Integraal Wegenplan (IWP). in de kern. parkeren. oorzaak van ongevallen. Wij richten ons op het verbeteren van de verkeersveiligheid door gezamenlijk te werken aan Parkeren nul slachtoffers in het verkeer. Dit doen we door op alle Voldoet de inrichting van de weg, maar is er wel 4 sprake van snelheidsovertredingen? Dan leggen We zien een steeds grotere vraag naar parkeren, van- Landelijke CROW-richtlijn lagen van het verkeerssysteem in te zetten: wij de situatie voor aan de politie met het verzoek meer prioritering te geven aan handhaving. wege het toenemende autobezit. Dat zorgt voor een De gemeente Voorst sluit aan bij de door het CROW • De infrastructuur; hoge parkeerdruk in bestaande woonwijken en hogere opgestelde landelijke parkeerkencijfers en -normen. • Het vervoersmiddel; parkeernormen bij nieuwe ontwikkelingen. Garages bij Bij nieuwbouwprojecten wordt parkeren op straat • Het gebruik/gedrag. Geen fysieke maatregelen nodig of mogelijk? En geen prioriteit 5 in handhaving? Dan zijn ‘zachte verkeersmaatregelen’ mogelijk woningen worden vaak voor andere doeleinden gebruikt meegenomen in de totale parkeerbalans. Dit voorkomt een optie, zoals snelheidsdisplays die weggebruikers attender- Infrastructuur en op de toegestane snelheid, buurtacties of communicatie dan autoparkeren en ook zien we meer bedrijfswagens erftoegangswegen waarbij naast de wegverharding ook over gewenst gedrag. in de woongebieden. Toch blijven we voorzichtig met de nog parkeervakken zijn aangelegd. Zo voorkomen we Er zijn binnen de gemeente geen plekken waar concentra- aanleg van extra parkeerplaatsen. Waarom? Omdat bij- (te) veel verharding en is er meer ruimte voor groen. ties van ongevallen plaatsvinden. Wel zijn er trajecten waar voorbeeld de parkeerdruk vanwege gezinssamenstellingen Dat draagt bij aan de leefbaarheid, uitstraling en kwa- sprake is van zowel objectieve als subjectieve verkeers­ Figuur 6: Stappenplan bij melding over te hoge snelheid tijdelijk hoog is of omdat er op loopafstand voldoende liteit van woonwijken en werkgebieden. Soms is daar onveiligheid. Dit is onder meer gebleken uit de verkeers- parkeergelegenheid is elders. We voorkomen daarmee dat zelfs maatwerk voor nodig. We maken dan een totale veiligheidsstudie ‘Een verkeersveilig en leefbaar Twello’ we ad hoc parkeerplaatsen (en dus verharding) realiseren afweging waarbij alle belangen worden gewogen. Alles (2016). Er zijn dus nog plekken waar verbetering van de Vervoersmiddel voor een langere periode, terwijl dit niet voor een langere voor één doel: een prettige en veilige leefomgeving. In inrichting mogelijk is. Dat zijn gemeentelijke wegen, maar Op het vervoersmiddel heeft de gemeente weinig tot periode noodzakelijk is. We moeten efficiënt omgaan het omgevingsplan wordt dit nader uitgewerkt. ook provinciale wegen. Op ons eigen wegennet blijven geen invloed. Op Europees en landelijk niveau liggen de met de openbare ruimte en ook het belang van openbaar we inzetten op een inrichting van de wegen conform de beleidsinstrumenten om eisen te stellen aan voertuigen. richtlijnen van de CROW en bieden we met de randweg Ook op dit vlak zijn er zeker ontwikkelingen die de ver- een alternatief voor doorgaand verkeer en vrachtverkeer. keersveiligheid verder moeten gaan verbeteren. 3.2 Gezonde samenleving Binnen de bebouwde kom in verblijfsgebieden (30 km/ uur) is er extra aandacht voor het samenspel tussen Gebruik Bovenliggend doel van het Programma Mobiliteit is om ruimtelijke kwaliteit en verkeersveiligheid. Maatwerk op Bij het gebruik van het vervoersmiddel gaat het vooral bij te dragen aan een gezonde en veilige samenleving in basis van deskundigheid is hierbij het uitgangspunt. Voor om het gedrag en de bekwaamheid van de verkeers- de gemeente Voorst, waarin iedereen mee kan doen. Uit de wegen die niet in beheer zijn van de gemeente speelt deelnemers. Fysieke maatregelen aan de infrastructuur, de evaluatie kwam naar voren dat de verkeersveiligheid de gemeente een belangrijke rol als belangenbehartiger. handhaving en educatie zijn middelen om het gedrag te een belangrijk thema is in de gemeente Voorst. Ook laten Verkeersveiligheid, leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit beïnvloeden of af te dwingen. De infrastructuur beoor- de laatste landelijke ongevallenstatistieken zien dat het is dan ook een terugkerend agendapunt in de overleggen delen we aan de hand van de inrichtingsprincipes van aantal dodelijke verkeersslachtoffers na jaren van daling met de provincie Gelderland. Duurzaam Veilig, waarbij functie, gebruik en vormgeving weer stijgt. De gemeente Voorst kenmerkt zich door veel met elkaar moeten rijmen. wegen buiten de bebouwde kom en de prominente plek

20 21 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Voor handhaving is de gemeente afhankelijk van het De komende jaren zal het Landelijk Actieplan Verkeers­ het verhoogde risico op het totaal van de overige wegen. Openbaar Ministerie. De gemeente blijft aandacht vragen veiligheid 2019-2021 meer zichtbare maatregelen op Het geheel voor de kernen wordt hierdoor minder onvei- voor handhaving van het gedrag van het gemotoriseerde gaan leveren. Wij volgen deze ontwikkelingen en pak- lig. Sinds 2008 hebben er geen grote veranderingen in de verkeer met als doel de verkeersveiligheid te verbeteren. ken die maatregelen op die op gemeentelijk niveau wegenstructuur plaatsgevonden. Het vaststellen van een We brengen zelf de overtredingen in kaart met verzamelde liggen en die ons helpen de verkeersveiligheid in de speciale route voor gevaarlijke stoffen is dan om de eerder meldingen, gerichte verkeersmetingen en het raadplegen gemeente te verbeteren. Inmiddels lopen er verschil- aangehaalde argumenten niet zinvol. Met de realisatie van van beschikbare data. lende projecten binnen de gemeente (zie figuur 5). Deze de rondweg Voorst en de geplande Randweg Twello kan projecten continueren wij en vullen we aan met met wel worden voorzien in een calamiteiten- en gevaarlijke Educatie en gedragsbeïnvloeding zijn belangrijke instru- projecten en programma’s vanuit het Landelijk Actieplan stoffenroute. menten om verkeersdeelnemers bewust of onbewust te Verkeersveiligheid. helpen bij het veilig gebruiken van onze infrastructuur. De afgelopen periode is jaarlijks aandacht voor educatie en Geluidhinder en luchtkwaliteit landelijke campagnes. In de regio stellen wij jaarlijks met Verkeer veroorzaakt overlast op het gebied van geluid het Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Oost-Nederland en uitstoot. Een belangrijke bron van overlast zijn de (provincie Gelderland) een uitvoeringsprogramma vast Rijkswegen, de provinciale wegen en het spoor. Maar ook voor de uitvoering van educatie en gedragsbeïnvloeding drukke gemeentelijke wegen kunnen leiden tot overlast. onder diverse doelgroepen. Dat educatie een bijdrage Om de overlast als gevolg van geluidhinder te beperken levert aan de verkeersveiligheid staat buiten kijf, al is het zet de gemeente in op het behoud van de huidige akoes- lastig om dat in cijfers uit te drukken. Toch pleiten wij tische kwaliteit van het gemeentelijke wegennet. Daar voor het blijven opleiden en beïnvloeden van onze wegge- waar mogelijk en zinvol proberen wij het geluidsniveau te bruikers voor een verkeersveilige samenleving. verlagen. Bijvoorbeeld door het verlagen van de rijsnelheid of het toepassen van een stillere verharding. In het toe- komstige omgevingsplan (in het kader van de omgevings- wet) wordt een geluidsbelastingkaart en actieplan geluid opgenomen.

Afleiding in het verkeer (voortgezet onderwijs) Ten aanzien van luchtkwaliteit voldoet de gemeente voor haar gemeentelijke wegen aan de Europese grenswaarden Auto te water Streetwise voor fijnstof en stikstofdioxide (RIVM, 2017). Verkeers- veiligheid Transport gevaarlijke stoffen Vanuit het GVVP van 2010 zijn op het gemeentelijke JONGleren in het Praktisch verkeersexamen wegennet van de gemeente Voorst momenteel geen routes verkeer fiets voor het transport van gevaarlijke stoffen aangewezen. De reden hiervoor is dat voertuigen met gevaarlijke stoffen gebruik kunnen maken van alle wegen, waarbij men zo min mogelijk gebruik moet maken van de wegen binnen Fietsinformatiedag Opfriscursus auto de bebouwde kom. Om dit te handhaven wordt er geen route aangewezen voor gevaarlijke stoffen. De winst door Figuur 7: Greep uit lokale projecten verkeersveiligheid bepaalde wegen uit te sluiten wordt teniet gedaan door

22 23 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Hoofdstuk 4 ENERGIE EN KLIMAAT

Als gemeente hebben wij onszelf tot doel gesteld in 2030 energieneutraal te zijn. Dat betekent dat we energie moeten besparen én vervuilende energiebron- nen moeten vervangen door schone(re) energie. Een grote opgave in het besparen en verduurzamen van de MET EEN EFFICIËNT VERKEERSSYSTEEM, HET STI- energie ligt in de mobiliteit. Het verkeer heeft een aan-

deel van 50% in de CO2 uitstoot in onze gemeente. Een MULEREN VAN SCHOON VERVOER EN HET VER- energieneutrale gemeente kan alleen bereikt worden door eerst te besparen (bijvoorbeeld fiets in plaats van SCHONEN VAN ENERGIE LEVEREN WE VANUIT DE auto) en daarna de resterende vervoersbewegingen te verduurzamen (bijvoorbeeld elektrisch vervoer). MOBILITEIT EEN BIJDRAGE AAN EEN GEZONDE Met een efficiënt verkeerssysteem, het stimuleren van schoon vervoer en het verschonen van energie leveren WERELD. we vanuit de mobiliteit een bijdrage aan een gezonde wereld.

Speerpunten • Een energieneutrale gemeente Voorst

Wat gebeurt er al? Nationaal en Europees is er aandacht voor de uitstoot van nieuw verkochte auto’s. Dit is al een eerste aanzet in het verminderen van de uitstoot. Daarnaast is door de Nederlandse overheid een wijziging geweest in de belasting personenauto’s en motoren (BPM), door

de belasting te baseren op CO2-emissie. Dit moet de consument prikkelen om een zuinige auto aan te schaffen.

24 25 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 4.1 Een energieneutrale onderdeel van het verkeerssysteem. Als gemeente leveren Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) integraliteit een kwaliteit van de ambtelijke organisatie. gemeente Voorst wij daaraan een bijdrage door goede voorzieningen te De Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) is Als we de duurzaamheidsdoelstellingen hoog op de leveren op opstaplocaties in samenwerking met andere een onderdeel van het Klimaatakkoord. Hierin zijn agenda zetten en gemeente breed (zowel intern als extern) Met onze doelstelling om slimmer en schoner om te gaan partijen, zoals de provincie Gelderland, ProRail en ver- afspraken gemaakt om ervoor te zorgen dat de laadin- samenwerken aan deze doelstellingen, komen we verder. met energie en met het feit dat in de mobiliteit grote voerders. Daarnaast werken wij mee aan het nationale frastructuur geen drempel vormt bij de uitrol van elek- winst is te behalen, leggen wij onze focus op de fiets. De NABO-programma om onbewaakte spoorwegovergangen trisch vervoer. Deze afspraken moeten zorgen voor: fiets is immers schoon en duurzaam. Maar fietsen is ook te beveiligen of op te heffen. We zijn bereidwillig mee te • een voldoende dekkende laadinfrastructuur (A)1 miljoen bomen gezond, goedkoop en vaak ook snel! Omdat fietsen goed werken aan een veiliger en robuuster spoornetwerk én • een verkorting van de doorlooptijden en strategische De verbreding van de A1 is van regionaal en lokaal is voor jezelf en voor anderen, willen wij dat als gemeente wegennet, daar waar het spoor- en wegennet samen- plaatsing van laadinfrastructuur voordat de vraag belang voor een goede bereikbaarheid. Het zorgt voor stimuleren. komen. Inzetten op duurzaam voor- en natransport ontstaat minder files en draagt bij aan het versterken van onze (OV-fietsen, elektrische bussen, enz.) is zowel gemeente- • Toegankelijke informatie zoals beschikbaarheid van lokale en regionale economie. In het kader van leef- Fiets op 1 lijk als provinciaal een belangrijk aandachtspunt. laadpunten en –tarieven; baarheid nemen wij ook onze verantwoordelijkheid. Om fietsen te stimuleren zetten wij de fietser op num- • Toekomstbestendige laadinfrastructuur gericht op Naast de afname van files en de betere benutting van Duurzaam rijden mer 1. Natuurlijk blijft de autobereikbaarheid belangrijk ‘smart charging’ om capaciteitsbelasting van het ons wegennet, stellen wij de ambitie voor (A)1 miljoen voor onze lokale en regionale economie en voor de lan- Elektrisch rijden wordt de komende jaren steeds goed- elektriciteitsnet te voorkomen bomen. Hiermee hopen we een bijdrage te leveren aan gere afstanden. Toch zien wij veel kansen voor fietsen koper en de reikwijdte zal toenemen als gevolg van de een duurzame en schone leefomgeving rondom de A1! in onze gemeente. De meeste van onze dagelijkse ver- doorontwikkeling van accu’s. De transities naar slimme Een belangrijke afspraak in de NAL is dat gemeenten plaatsingen leggen we met de fiets af en voor de korte en duurzame mobiliteit kunnen elkaar versterken. Auto’s eind 2020 een integrale visie opstellen voor laadinfra- en middellange afstand is de (elektrische) fiets een goed worden steeds slimmer waardoor de huidige nadelen van structuur. De visie gaat over publieke, semipublieke en alernatief. elektrisch rijden op te lossen zijn. Zo kan een slimme auto private laadinfrastructuur, van langzaam tot snelladen een geschikte plek voor opladen zoeken, kan direct een en over alle e-voertuigen. Het plaatsingsbeleid voor Maar fietsen stimuleren doen we niet alleen door fietsen te parkeerplek gereserveerd worden en kan de accu gebruikt publieke laadinfrastructuur is ook een onderdeel en promoten of erover te praten. Een fietsvriendelijke worden voor het opslaan van duurzame energie. Het wordt iedere 2 jaar geactualiseerd. In de gemeente gemeente worden we nog meer dan dat we al zijn door in stimuleren en faciliteren van elektrisch rijden maakt elek- Voorst is reeds een plankaart opgesteld en zijn stra- alles uit te stralen dat fietsen loont. Goede fietsstallingen, trisch rijden aantrekkelijker en zal leiden tot een toename tegische publieke laadlocaties aangewezen op basis veilige fietspaden, brede fietsstroken, een scheiding van van duurzame mobiliteit. De gemeente speelt met haar van de verwachte vraag. De verdere uitwerking naar (vracht)auto en fietser, lagere autosnelheden bij gemengd plaatsingsbeleid voor laadpalen in op deze ontwikkeling. een integrale visie op laadinfrastructuur pakken we bij verkeer, goede oversteekplekken en mooie routes dra- Naast elektrisch rijden volgen we via de Cleantech Regio voorkeur regionaal op. gen bij aan een fietsvriendelijke gemeente. Uiteraard ook de ontwikkelingen omtrent waterstof als duurzame met oog voor de omgeving en het groter geheel van ons brandstof. verkeerssysteem. Hoe doen we het goed? Over het spoor Een bekende uitdrukking en van toepassing op het beha- Het openbaar vervoer per spoor geldt als een duurzaam len van onze duurzaamheidsambities is “het geheel is vervoermiddel. De treinen rijden in opdracht van het Rijk meer dan de som der delen”. Met andere woorden: we en de provincie Gelderland over een spoornetwerk door redden het niet alleen. Alleen als we echt sector over- onze gemeente. Kernen en steden zijn onderling verbon- stijgend samenwerken, komen we verder. En laat dat nu den en vanuit daar zijn goede verbindingen richting de al behoorlijk in het DNA van de gemeente Voorst zitten. Randstad, Twente, Duitsland, en Zwolle. Zowel Mede door de inzet de afgelopen jaren, de kleinscha- lokaal als regionaal is het spoornetwerk een belangrijk ligheid van onze gemeente en de bestuurlijke visie is

26 27 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Hoofdstuk 5 OMGEVING EN LANDSCHAP

Als gemeente profileren wij ons als groene hart van de Cleantech Regio. Onze omgeving kenmerkt zich door ONZE OMGEVING KENMERKT ZICH DOOR EEN een prachtig groen landschap, vele landgoederen, de IJssel en de randen van de . In het behouden PRACHTIG GROEN LANDSCHAP, VELE LANDGOE- en versterken van dit landschap zijn we ambitieus. Niet voor niets is Twello in 2018 nationaal en in DEREN, DE IJSSEL EN DE RANDEN VAN DE VELUWE. 2019 internationaal verkozen tot groenste dorp van Nederland en Europa.

Speerpunten: • Behoud en versterking van het landschap en de cultuurhistorie • Verder vergroenen van de kernen • Versterken van de kwaliteit van alle entrees tot de kernen

28 29 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 5.1 Behoud en versterking 5.3 Versterken van de kwaliteit van Hoofdstuk 6 van het landschap en de alle entrees tot de kernen cultuurhistorie WERK, INNOVATIE EN Bij de ontwikkeling van de infrastructuur staat het inpas- Prettig en veilig wonen, werken, recreëren en leven in de sen van de weg centraal in het ontwerp. Bij nieuwe aanleg, RECREATIE gemeente Voorst. Dat is waar we voor gaan. Een goede reconstructies of groot onderhoud op alle niveaus vindt de bereikbaarheid en een veilige omgeving zijn daarbij inpassing in de omgeving zorgvuldig plaats. De ontwerpen Wij bieden naar verhouding veel werkgelegenheid. We essentieel, maar ook aandacht voor de ruimtelijke kwaliteit komen integraal en samen met de omgeving tot stand. De streven naar een goed vestigingsklimaat voor onderne- en esthetiek. Binnen de kaders (beschikbare ruimte, finan- investeringen in infrastructuur dragen bij aan de opgaven mingen en instellingen. Recreatie en toerisme worden DE AFGELOPEN JAREN HEBBEN WIJ VEEL GEÏNVES- ciële middelen, beheer en onderhoud, functionaliteit, etc.) vanuit andere werkvelden. Denk hierbij aan het versterken economisch gezien steeds belangrijker. Duurzaamheid en naast de primaire beginselen veiligheid, bereikbaarheid van het landschap, aandacht voor cultuurhistorie, ecolo- en innovatie zijn hierbij leidende thema’s. TEERD IN RECREATIEVE FIETSROUTES EN WANDEL- en leefbaarheid, proberen we zowel met onze deskun- gie en het klimaatbestendig inrichten van de bebouwde digen als met onze inwoners tot plannen te komen die omgeving. Dit betekent onder meer aandacht voor groen Speerpunten: PADEN. RECREATIE IS EEN BELANGRIJKE ECONOMI- extra kwaliteit toevoegen aan de omgeving. Zeker wanneer en ruimte voor water. In respectievelijk het Programma • Versterken sector recreatie en toerisme het gaat om landschappelijke inpassing, cultuurhisto- Groen en het Programma Water zijn deze opgaven verder • Cleantech Regio SCHE SECTOR. rie, materiaalkeuze en esthetiek. Bij een mooie en fijne uitgewerkt. leefomgeving heeft iedereen baat. Het spreekt voor zich dat dit meer nadruk krijgt bij historische (dorps)straten, 6.1 Versterken sector bedrijven, beschermde dorpsgezichten en verblijfslocaties. recreatie en toerisme

De fiets is een goed alternatief voor de korte en mid- 5.2 Verder vergroenen van de dellange afstanden, maar voor onder andere de langere kernen afstanden, vrachtverkeer en gecombineerde ritten is en blijft de (vracht)auto een belangrijk en onmisbaar ver- Eerder in dit programma is al geschreven over water- en voermiddel. De bereikbaarheid van ons landelijk gebied hittestress. Herinrichting van straten en openbare ruimtes per auto is van belang voor onze lokale economie en de biedt ons de kans om toekomstbestendig te ontwerpen. bereikbaarheid van het platteland in het algemeen. Een Hoe gaan we om met extremere weersomstandigheden? goede onderliggende bereikbaarheid van steden in de Grote verhardingsoppervlakten zorgen voor het vasthou- regio, onze dorpen en de bedrijven en voorzieningen is den van water en het vasthouden van warmte. Dit wordt en blijft een belangrijk en noodzakelijk onderdeel voor ook wel water- en hittestress genoemd. een sterke economische en toeristische sector. De afgelopen jaren hebben wij veel geïnvesteerd in Het verder vergroenen van onze openbare ruimte is een recreatieve fietsroutes en wandelpaden. Recreatie is van de oplossingen voor dit toenemende probleem. Het een belangrijke economische sector. De komende jaren zorgt voor een verbeterde waterafvoer en voor verkoe- willen wij dit beleid doorzetten en kansen integraal ling tijdens extreme warmteperiodes. Een duurzaam, oppakken om zo bij te dragen aan een gezonde en toekomstbestendig wegontwerp, waarbij ook rekening sterke recreatieve sector. is gehouden met hitte en water, is ons streven. In het Programma Water is nader uitgewerkt op welke locaties de benoemde problematiek het grootst is.

30 31 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Mobility as a Service (MaaS) Informatievoorziening 6.2 Cleantech Regio samen met de regio voor de juiste randvoorwaarden om Mobility as a Service (MaaS) staat voor een verandering in Het doel van informatievoorziening is om de reiziger han- innovaties en nieuwe vervoersconcepten te faciliteren. De wereld van de mobiliteit is sterk in ontwikkeling. de mobiliteit. De consument heeft toegang tot mobiliteit delingsperspectief te bieden. Door de grote hoeveelheid De ontwikkelingen op het gebied van slimme mobiliteit in de vorm van diensten in plaats van te investeren in het data te vertalen naar reisinformatie (zoals bijvoorbeeld Cleantech regio volgen elkaar in rap tempo op. We staan echter nog in de bezit van vervoersmiddelen of losse diensten als openbaar reistijden, versperringen, vertragingen en parkeerbezet- Samen naar een slim en schoon mobiliteitssysteem. Daar beginfase. vervoer. Met MaaS is de consument dus flexibeler. Via één ting) en te ontsluiten naar de reizigers kan de reiziger een koerst de Cleantech Regio op. De Cleantech regio bestaat portaal zijn mobiliteitsdiensten inzichtelijk, gekoppeld aan slimme keuze maken wat betreft vervoersmiddel, route en uit de gemeenten Apeldoorn, , Deventer, Epe, Wat is Smart Mobility? informatie- en betaalfuncties. Het is dan wel belangrijk parkeerlocatie. Door de informatie aan elkaar te koppelen , , Voorst en Zutphen. Zij werken met Slimme systemen gecombineerd met een grote beschik- dat de beschikbaarheid van diensten, zoals deelfietsen en maken we ons verkeerssysteem slimmer. Als wegbeheer- ondernemers, onderwijs en onderzoek samen aan een baarheid aan (vervoers)data maakt het steeds makkelijker –auto’s en treintijden op orde is. Alleen dan wordt MaaS der hebben wij veel informatie, zoals tijdelijke verkeers- energieneutrale en duurzame economie en samenleving. om mobiliteit als dienst aan te bieden en om het ver- betrouwbaar, betaalbaar, flexibel en snel. maatregelen, omleidingen en verkeersbesluiten. Om het Economie en ecologie gaan hand in hand. Langs de A1 keer beter te laten samenwerken. Dit noemen we Smart verkeerssysteem slimmer en efficiënter te maken gaan wij speelt specifiek de ‘Cleantech A1-zone’. Hier wordt de Mobility. De deelauto is een mogelijke schakel in het MaaS-concept. onze data net als andere wegbeheerders digitaal delen. energietransitie en Cleantech zichtbaar. Voor het thema Met technologieën zoals nauwkeurige plaatsbepaling en mobiliteit is de Cleantech Regio een belangrijke partner Mobiliteitsmanagement en gedragsverandering Met slimme en duurzame mobiliteit (Smart Mobilty) zorgen apps wordt het steeds makkelijker een deelauto te vin- om verschillende doelen te bereiken. Binnen het samen- we voor goed geïnformeerde reizigers, zodat zij slimme den en te gebruiken. Eigendom en bezit worden minder Mobiliteitsmanagement is primair gericht op het beperken werkingsverband worden verschillende speerpunten keuzes maken. Wij willen deze slimme en schone mobili- relevant. Mensen die een auto delen maken veel minder van de automobiliteit door gedragsverandering te realise- uitgewerkt op het gebied van slimme en schone mobiliteit teit samen met onze partners in de regio verder uitwerken autoritten. In plaats daarvan reizen ze meer met het open- ren. We streven vier gedragsveranderingen na: en innovatie: door in te zetten op: baar vervoer, de fiets en te voet. Autodelen draagt daarom 1. bewust kiezen voor wel of niet reizen • Verbeteren multimodale bereikbaarheid regio; • Mobility as a Service (MaaS); bij aan een lager autogebruik- en bezit. Dat is goed voor 2. reizen op een ander tijdstip • Aantrekkelijk fietsnetwerk en stimuleren fietsgebruik; • Informatievoorziening; het milieu en dus de leefbaarheid van steden en dorpen. 3. reizen via een andere modaliteit • Samenwerken met werkgevers (werkgeversaanpak); • Mobiliteitsmanagement en gedragsverandering; 4. reizen via een andere route • Overstap naar schone alternatieven; • MaaS en ouderen/minder validen. • Verbeteren van de bereikbaarheid met ITS-oplossingen; Deze gedragsveranderingen worden bereikt door te com- • Efficiënte transitie naar slimme mobiliteit; municeren over alternatieve vervoerswijzen naar inwoners, • Stimuleren slimme en schone logistiek. bezoekers en bedrijven. Maar ook door het stimuleren van bijvoorbeeld thuiswerken, het gebruik van P+R-locaties en het openbaar vervoer of de fiets. We maken daarbij gebruik van de kennis en ervaring van de Cleantech Regio.

MaaS en ouderen/minder validen

Ook voor ouderen bieden de ontwikkelingen op het gebied van mobiliteit kansen. Bereikbaarheid van de voorzienin- gen voor ouderen en minder validen is van cruciaal belang voor leefbare en vitale kernen. Wij volgen de technologi- sche ontwikkelingen nauwgezet en onderzoeken samen met de provincie Gelderland en de Cleantech Regio of deze ontwikkelingen mogelijkheden bieden om de kwa- liteit van het aangeboden vervoer (openbaar vervoer en PlusOV) te verbeteren. Wij wachten niet af, maar zorgen Figuur 8: Mobility as a service (MaaS) bron: Medium

32 33 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Het ontwerpproces

Wij danken onze goede bereikbaarheid voor een groot Hoofdstuk 7 1 Vaststellen uitgangspunten (o.a. verkeer, groen, water, ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid) deel door de ligging aan de A50 en de A1. Dit brengt ook nadelen met zich mee. Zo zorgen deze wegen voor PARTICIPATIE EN Samen ontwerpen met de omgeving 2 (inwoners, ondernemers en overige belanghebbenden) overlast in de buitengebieden van onze gemeente. De KRACHTIGE NETWERKEN gemeente maakt zich hard bij het Rijk om deze overlast Presenteren concept ontwerp niet toe te laten nemen en waar mogelijk te zorgen voor 3 (verwerken aandachtspunten) Speerpunten: verbeteringen. • Een verbindende rol Voorleggen ontwerp aan college van B&W • Partners in de fysieke leefomgeving 4 (inclusief notitie waarom welke aandachtspunten wel of niet zijn meegenomen) Ook maatschappelijke partners zoals de dorpsraden en de belangenverenigingen zijn belangrijk voor ons. Samen met Vaststelling door college van B&W en start uitvoeringsfase hen werken wij aan de opgaven waar we als gemeente de 5 (aandacht voor omgevingsmanagement) 7.1 Een verbindende rol komende jaren mee aan de slag gaan.

Wij vinden het belangrijk om inwoners, ondernemers Figuur 9: Het ontwerpproces en maatschappelijke organisaties te betrekken bij de totstandkoming van ons beleid en bij besluiten die mensen in hun dagelijks leven raken. Hierdoor kun- Wij hebben ons ontwerpproces zo ingericht dat inwoners, nen wij betere besluiten nemen. Wij maken gebruik ondernemers en belanghebbenden de gelegenheid heb- van de specifieke gebiedskennis van omwonenden en ben om hun kijk of inbreng te geven. Herkenbaarheid en we zorgen ervoor dat besluitvorming transparant en uitlegbaarheid zijn de kernwoorden in dit proces. toegankelijk is.

Voor het thema mobiliteit betekent dit dat wij uit- 7.2 Partners in de fysieke gangspunten hanteren voor ons participatiepro- leefomgeving WIJ VINDEN HET BELANGRIJK OM INWONERS, ces bij aanpassingen of uitbreidingen van onze infrastructuur: Eerder is de Cleantech Regio al genoemd. De regio is ONDER­NEMERS EN MAATSCHAPPELIJKE ORGANI- • Bewoners hebben de mogelijkheid om hun een belangrijke partner om samen mee op te trekken om gebieds- en gebruikerskennis in te brengen; zaken voor elkaar te krijgen. Zeker op het gebied van SATIES TE BETREKKEN BIJ DE TOTSTANDKOMING • Wij hebben een open en toegankelijke houding mobiliteit. Daarnaast ligt er in de gemeente veel infra- richting onze inwoners; structuur waarbij de gemeente geen beheerder/eigenaar VAN ONS BELEID EN BIJ BESLUITEN DIE MENSEN IN • Te maken keuzes zijn transparant en navolgbaar; is. Toch heeft de gemeente hier wel een belang. HUN DAGELIJKS LEVEN RAKEN. De provincie Gelderland is een belangrijke partner als het gaat om de inrichting van de provinciale wegen in onze gemeente. De gemeente wil graag de verkeersveiligheid verbeteren, ook bij provinciale wegen. Hierbij hebben wij de provincie Gelderland hard nodig. Samen met de provin- cie zoeken wij naar mogelijkheden om invulling te geven aan deze ambitie.

34 35 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Hoofdstuk 8 UITVOERINGSPROGRAMMA

Wanneer? Wat gaan we doen? Jaarlijks Onttrekking aan de Opgenomen in Wanneer? Wat gaan we doen? Jaarlijks Onttrekking aan de Opgenomen in (oplopende) algemene reserve meerjarenbegroting (oplopende) algemene reserve meerjarenbegroting (kapitaal-)lasten (o.a. via Integraal (kapitaal-)lasten (o.a. via Integraal in exploitatie Wegenplan IWP) in exploitatie Wegenplan IWP)

2021-2030 Continuering educatie, gedragsbeïnvloeding, 2022 Inzetten op naleving maximumsnelheid, inrichten €100.000,- verkeersveiligheidsprojecten en –maatregelen  volgens Duurzaam Veilig en waarborgen (kapitaallasten) verkeersveiligheid fietsers door fysieke maatregelen 2021-2030 Stimuleren fietsgebruik (fietsenstallingen, fysieke €7.500,- p/j Woudweg Teuge (snelfietsroute F344) aanpassingen ter verbetering fietsveiligheid en – bereikbaarheid, educatie en campagne) 2022 Hietweideweg in Twello inrichten volgens Duurzaam Veilig en wegcategorisering ETW-A 30 km/h  2021-2023 Aanvullende verkeersveiligheids- en leefbaarheidsmaatregelen provinciale wegen (op 2022-2025 Kwaliteitsverbetering landschappelijke inpassing basis van cofinanciering) A1 verbreding Fase II (middelen opgenomen in het 2021: €50.000,- programma Groen) 2022: €50.000,- 2023 (her)inrichten Veilingstraat op basis van verkeers- €100.000,- 2023: €100.000,- en inrichtingsplan Twello met aandacht voor (kapitaallasten) 2021 Verkeers- en inrichtingsplan kern Twello fietsveiligheid

Het verkeers- en inrichtingsplan vertaalt de 2024 Inzetten op naleving maximumsnelheid en €150.000,- wegcategorisering uit het programma mobiliteit naar waarborgen verkeersveiligheid fietsers door fysieke (kapitaallasten) een concreet verkeersplan voor Twello met speciale maatregelen op de Bandijk Terwolde aandacht voor fietsers. Daarnaast worden de kansen 2024 Wolterkampsweg en Molenweg in Terwolde inrichten en mogelijkheden verkend voor ruimtelijke kwaliteit volgens Duurzaam Veilig en wegcategorisering  en de inpassing van groen en water. €75.000,- ETW-B 30 km/h

Doortrekken westelijke randweg Twello (€5 mln.) 2025 Inzetten op naleving maximumsnelheid en €150.000,- en daarmee samenhangende infrastructurele waarborgen verkeersveiligheid fietsers door fysieke (kapitaallasten) maatregelen aan bestaande wegen waaronder de maatregelen op De Zanden in Teuge en inrichten H.W. Iordensweg en de Molenstraat (€1,5 mln.) volgens de wegcategorisering ETW-A 30 km/h 2026-2030 (her)inrichten diverse wegen en uitvoering verkeers-  2021 Oud Lochemseweg en Zwaluwenweg in Wilp-  en inrichtingsplan Twello (IWP en raadsbesluit 19 juni Achterhoek inrichten volgens Duurzaam Veilig en 2017) wegcategorisering ETW-B 30 km/h Jaarlijks (oplopende) kapitaallasten €40.900,- 2022 Verbetering van de aansluiting Sluinerweg €400.000,- Totaal: €48.400,- in 2026 €275.000,- op de N345 ter hoogte van De Kar voor een (kapitaallasten) betere bereikbaarheid, oversteekbaarheid, Extra jaarlijkse Nieuwe onttrekking verkeersveiligheid en landschappelijke inpassing (oplopende) last aan de algemene 2022 Inrichten 60 km/h en aanleggen vrij liggend van maximaal reserve vrij fietspad op de Wilpschedijk N790 door de provincie €48.400,- in 2026 afwendbaar Gelderland in de kapitaallasten

36 37 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Bijlage 1 WEGENCATEGORISERING

38 39 PROGRAMMA MOBILITEIT VOORST 2020 TOT EN MET 2030 Colofon

Dit is een uitgave van: Gemeente Voorst Postbus 9000 7390 HA Twello www.voorst.nl

April 2020

De inhoud van het Programma Mobiliteit is tot stand gekomen in samenwerking met Westia B.V.

Fotoverantwoording: Foto cover, pagina 6 en pagina 10: Westia B.V. Overige foto’s: gemeente Voorst

40