Rozbudowa Kanału Panamskiego
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Geoinżynieria BUDOWNICTWO INŻYNIERYJNE drogi mosty tunele RRozbudowaozbudowa KKanaanału PPanamskiegoanamskiego Dagmara Dukała Geoinżynieria drogi mosty tunele W Panamie realizowany jest projekt mający na celu dwukrotne zwiększenie przepustowości kanału. Dzięki niemu ten „inżynier- ski cud XIX w.” oraz bardzo ważne ogniwo w handlu międzynarodowym będzie jednym z najnowocześniej- szych kanałów na świecie. Bez inwestycji w ciągu kilku lat stałby się jedynie reliktem przeszłości Kanał Panamski rozciąga się na przestrzeni około 80 km po- kowana, a małe odległości pomiędzy statkami stanowią dla między Oceanem Atlantyckim a Spokojnym. Rocznie przepły- nich zagrożenie. wa nim około 14 tys. jednostek (w 1914 r. - mniej niż 2 tys.), Ze względu na fakt, że obecna szerokość komory śluzy wy- transportujących miliony ton towarów (w 2011 r. 322 mln tzw. nosi 33,53 m, a długość 304,8 m, coraz trudniej jest manewro- „Panama Canal tons”. 1 tona PC=100 ft3=2,8317 m3). Jest to jed- wać największym jednostkom typu Panamax, liczącym 32,3 m na z najbardziej uczęszczanych dróg wodnych świata. Działa 24 szerokości, 294,1 m długości i maksymalnie 12 m zanurzenia godziny na dobę, 365 dni w roku. Zarządza nim The Panama w słodkiej wodzie. Takie kontenerowce ledwie mieszczą się Canal Authority. w kanale, a odległości ich burt od betonowych ścian obiek- Usytuowanie kanału jest bardzo ważne pod względem tu liczone są w zaledwie dziesiątkach centymetrów. Przepły- strategicznym i ekonomicznym. Jest on źródłem ogromnych nięcie jest więc ryzykowną operacją. Zdarza się, że jednostka dochodów Panamy – jednostki płacą za tranzyt średnio oko- uderza stalową burtą w betonową ścianę – wówczas może ło 100 tys. USD. Transport przez kanał stanowi około 5% dojść do uszkodzeń kadłuba. Co więcej, obecnie buduje się światowego handlu. Jeśli nie pojawią się żadne przeszko- już statki przekraczające podane wymiary i niemogące prze- dy, transport przez kanał zajmuje około 8–10 godzin (bez pływać przez Kanał Panamski – określane są one mianem uwzględniania czasu na zakotwiczenie). Z powodu dużego Post-Panamax. By nie zostać w tyle za konkurencją, m.in. natężenia ruchu coraz częściej zdarza się, że trasa jest zakor- większym Kanałem Sueskim, a także by unowocześnić obiekt 60 wrzesień - październik 5 / 2012 [40] BUDOWNICTWO INŻYNIERYJNE Geoinżynieria drogi mosty tunele i wprowadzić go w XXI w., konieczna jest jego rozbudowa dziesiątkowała inżynierów i robotników (ponad 25 tys. ofiar), kosztem 5,25 mld USD. oraz wzrastających kosztów budowę wstrzymano w 1889 r. Po Realizacja projektu umożliwi korzystanie z kanału nawet więk- kilku latach Amerykanie wydzierżawili od Panamy teren pod szym statkom niż te typu Panamax. Szacuje się, że przepustowość kanał i w 1904 r. rozpoczęto prace. Projekt zmodyfikowano kanału zwiększy się wówczas dwukrotnie ( do około 600 PC i zwalczono choroby wśród pracowników. Dzięki temu możliwe ton rocznie). Prace przy rozbudowie kanału trwają dzień i noc. było ukończenie budowy w 1914 r. Od tego czasu Strefa Kanału Wykonawca ocenia, że zakończy budowę śluz i rozpocznie ich Panamskiego znajdowała się pod jurysdykcją amerykańską, zaś „suche” testy w I kwartale 2014 r., zaś we wrześniu 2014 r. zo- teren ten przekazano Panamie dopiero w 1999 r. staną one zalane wodą. Po przeprowadzeniu wszystkich badań Po wybudowaniu kanał zyskał miano „inżynierskiego cudu i odbiorów planuje się, że pierwsze superfrachtowce przepłyną XIX w.”, gdyż dzięki niemu, aby przedostać się z Atlantyku na nowymi śluzami przed majem 2015 r. Pacyfik, nie trzeba już było opływać całej Ameryki Południowej – taka podróż zajmowała kilka tygodni. Stanowił przykład naj- Kilka słów o historii kanału nowocześniejszej technologii i wygranej walki człowieka z bez- Pierwsze prace przy budowie kanału ruszyły w 1879 r. z ini- względną naturą. Od niemal 100 lat, czyli od kiedy kanałem prze- cjatywy Francuza, Ferdynanda de Lessepsa (twórcy Kanału su- płynął pierwszy statek, jest on bardzo ważnym ogniwem handlu eskiego), jednak z powodu epidemii malarii i żółtej febry, która międzynarodowego. wrzesień - październik 5 / 2012 [40] 61 Geoinżynieria BUDOWNICTWO INŻYNIERYJNE drogi mosty tunele Rys. 1. 1. Pogłębiane wejście do kanału od strony Atlantyku 2. Nowa śluza atlantycka 3. Jezioro Gatun Jak to działa? narastać równomiernie, aby operacja ta nie skończyła się uszko- Obecnie na Kanale Panamskim znajdują się 3 zespoły śluz, dzeniem statku. Po wyrównaniu poziomów wrota otwierają się, dzięki którym statki mogą podnieść się z poziomu morza na a statek przepływa do kolejnej komory, gdzie sytuacja powtarza wysokość jeziora Gatun (26 m n.p.m). Po stronie atlantyckiej się do momentu, aż statek osiągnie poziom jeziora. Najtrudniej- znajduje się śluza Gatun (trzy stopnie do pokonania), zaś po szym odcinkiem jest połączenie południowego krańca jeziora stronie pacyficznej wybudowano dwa zespoły: Pedro Miguel Gatun ze śluzą pacyficzną Pedro Miguel, określane mianem (1 stopień) i Miraflores (2 stopnie). Kanał ma dwa „pasy ru- Culebra Cut. Jest to około 13,7-kilometrowy bardzo wąski frag- chu”, a każdy z nich przechodzi przez trzy komory lub stopnie. ment pomiędzy skałami, z dużą liczbą zakrętów i ograniczoną Dzięki temu w tym samym czasie może się odbywać transport widocznością. Wskutek aktywności geologicznej tony ziemi co w obie strony. roku wpadają do wody, przez co stale trzeba pogłębiać przy Na statek wsiada tzw. pilot (w przypadku największych jed- użyciu potężnej pogłębiarki. Wydaje się, że pokonanie kana- nostek jest ich nawet kilku), który dba o bezpieczny transport łu na odcinku jeziora Gatun nie powinno być trudne z uwagi przez kanał. By pełnić tę odpowiedzialną funkcję trzeba uczyć na jego spory obszar, jednak nic bardziej mylnego. W Panamie się przez 8 lat. Gdy statek wpływa do pierwszej komory, naj- pora deszczowa trwa 8 miesięcy, częste są tu mgły i ulewne pierw zrzucane są z niego na brzeg grube stalowe liny, którymi deszcze ograniczające widoczność. Pomimo wyposażenia pi- mocuje się dziób i rufę do potężnych lokomotyw (o uciągu lotów w najnowocześniejszy sprzęt nawigacyjny, bezpieczne 350 kN każda), poruszających się po torowiskach po obu stro- nach kanału. Do bezpiecznego przeprowadzenia potężnego tankowca przez śluzy potrzeba około 6 takich pojazdów, a ich ruchy muszą być doskonale zsynchronizowane. Zmieniając napięcie lin statek utrzymywany jest na środku śluzy. Kiedy wpłynie do komory, wówczas wrota są zamykane, a woda z są- siadującej górnej komory przepływa do dolnej (pod wpływem grawitacji spływa z jeziora i wydostaje się przez 100 otworów w dnie komory). W ten sposób podnosząca się woda dźwiga jednostkę do poziomu następnej komory. Poziom wody musi Rys. 2. Istniejące śluzy Statek o pojemności do 5 tys. TEU („twenty-foot equivalent unit”). 1 TEU = jednostka równoważna objętości kontenera o długości 20 stóp Użycie przesuwanych wrót ułatwi ich Nowe śluzy konserwację Statek o pojemności do 13 tys. TEU 62 wrzesień - październik 5 / 2012 [40] BUDOWNICTWO INŻYNIERYJNE Geoinżynieria drogi mosty tunele wrzesień - październik 5 / 2012 [40] 63 Geoinżynieria BUDOWNICTWO INŻYNIERYJNE drogi mosty tunele Rys. 3. 4. Culebra Cut 5. Kanał dostępu od strony Pacyfi ku 6. Jezioro Mirafl ores 7. Nowa śluza pacyfi czna 8. Pogłębianie wejścia pacyfi cznego przepłynięcie kilkudziesięciu statków dziennie wymaga ciężkiej wykonywane w zakresie inżynierii lądowej – pogłębianie obej- pracy, mocnych nerwów i stałej czujności wielu ludzi, gdyż naj- mie zaledwie 5% robót. mniejszy błąd może skończyć się katastrofą. W celu zwiększenia pojemności kanału powstanie trzeci „pas ruchu” przeznaczony wyłącznie dla statków typu Post-Panamax. Zakres projektu rozbudowy kanału W tym celu zostaną wybudowane dwa zestawy śluz (jeden po Panamski megaprojekt należy do największych i najbardziej stronie Atlantyku i drugi po stronie Pacyfiku), każdy z trzema prestiżowych wśród realizowanych w ciągu ostatnich lat. Po- komorami, dziewięcioma zbiornikami wody do powtórnego wstaną tu komory śluzowe, z których każda będzie w podob- wykorzystania i ośmioma wrotami. Ponadto wykonawca wyba- nym rozmiarze co w tzw. śluzie Berendrecht, zlokalizowanej gruje kanały dostępu do nowych śluz: kanał od strony atlantyc- w belgijskiej Antwerpii (aktualnie największa na świecie). Re- kiej o długości 3,2 km oraz dwa kanały od strony pacyficznej alizacja inwestycji rozpoczęła się na początku września 2007 r. o łącznej długości 8 km (północny łączący nową śluzę z Gail- i od tamtej pory powstało ponad 27 tys. miejsc pracy. W ramach lard Cut, omijający jezioro Miraflores – o długości 6,2 km – oraz całego projektu wykonawca wydobędzie 150 mln m3 terenu południowy łączący nową śluzę w wyjściem na Ocean Spokoj- (wliczając pogłębianie kanału). ny – o długości 1,8 km). Zakres prac obejmuje też poszerzenie Przedsięwzięcie zostanie zrealizowane w ramach kontraktu i pogłębienie istniejących kanałów żeglugowych, a także pod- „zaprojektuj i buduj”. W zdecydowanej większości prace będą niesienie poziomu wody w jeziorze Gatun biegnącym przez ka- nał – z 26,7 do 27,1 m n.p.m. Przy okazji rozbudowy kanału zo- stanie rozwiązany stary problem polegający na ogromnej stracie wody słodkowodnej przy otwarciu śluz. W jeziorze Gatun wody jest za mało, by bez problemu śluzować potężne statki, dlatego w ramach prac powstaną zbiorniki do odzysku 60% wody (do powtórnego wykorzystania). Tym samym woda do napełniania komory nie będzie pochodzić z jeziora, a z takiego zbiornika. Projekt spełnia restrykcyjne wymagania ekologiczne – ssaki, ptaki i gady zostały przeniesione na inny teren, a za każde