15 februari 2020 14.15-16.20 uur serie radio filharmonisch orkest & friends ii-3 RACHMANINOVS TWEEDE PIANOCONCERT

Spiegelzaal 13.40-14.05 uur: Frederike Berntsen in gesprek met Theo Loevendie

Radio Filharmonisch Orkest

Ludovic Morlot dirigent

Alexander Romanovsky piano

Theo Loevendie 1930 La calle 2019 opdrachtwerk ntr zaterdagmatinee - wereldpremière, mede mogelijk gemaakt door het fonds podiumkunsten

Sergej Rachmaninov 1873-1943 Tweede pianoconcert 1900-1901 Moderato Adagio sostenuto Allegro scherzando

pauze

Béla Bartók 1881-1945 Concert voor orkest 1943 Introduzione (Andante non troppo – Allegro vivace) Presentando le coppie (Allegro scherzando) Elegia (Andante, non troppo) Intermezzo interrotto (Allegretto) Finale (Pesante – Presto) 2 Matinee Café Programmaboekjes Uitzending 59e seizoen 15 februari 2020 3 Na afloop van het concert­ Wist u dat u enkele dagen NPO Radio 4 kunt u in ‘Matinee ­Café’ voor ieder concert het en terugluisteren de gesprekken bijwonen programmaboekje al kunt Dit concert wordt live uit­ VITALITEIT van Hans Haffmans en inzien op onze site? gezonden via NPO Radio­ 4. Theo Loevendie schrijft voor de Matinee zijn gasten­. Live vanuit  zaterdagmatinee.nl Via de website het Café Viotti (voorheen  zaterdagmatinee.nl Concertgebouwcafé).­ kunt u de gehele uitzen- Theo Loevendie is negenentachtig. La calle, zijn opdrachtwerk Vandaag met componist ding terug­luisteren. Enkele voor de ZaterdagMatinee, is voltooid en hij werkt aan een Theo Loevendie en Duo BENT U AL dagen ná ieder concert nieuwe compositie. “En het leuke is,” vertelt hij, “dat ik een Troiana: Helena Koonings VRIEND? kunt u het concert (zonder soort comeback maak als jazzmusicus. Niet meer als blazer, (sopraan) en Heleen Veg- pauzeprogramma) terug- maar als . Ik maak zelfs vorderingen, haha.” ter (pianiste). www. luisteren op Dat kunstenaars niet met pensioen gaan mag bekend zijn, maar live op npo radio 4 vriendenvandematinee.nl  nporadio4.nl/ Loevendie lijkt zelfs biologische wetmatigheden te tarten. Zijn  nporadio4.nl/ concerten muzikantschap omspant zeven decennia en vertoont geen matineecafe spoor van tanende krachten of inspiratie. Zelf wijt hij dat aan Telefoons in de zaal zijn late start. “Ik ging pas op mijn vijfentwintigste naar het Podcasts: Podium Witteman Geconcentreerd luisteren conservatorium. Op pensioengerechtigde leeftijd werd ik nog Theo Loevendie 16 februari is voor de meeste Matinee­ gevraagd als conservatoriumdocent. Tot ver na m’n tachtigste in gesprek met Paul Witteman ontvangt bezoekers de ideale manier heb ik lesgegeven aan jonge componisten. Maar ik ben wel Hans Haffmans zondag in zijn uitzending om van muziek te genie- voorzichtiger met het aannemen van opdrachten, want ik wil In deze week van de vader en zoon Bart & ten. Daarom vragen wij u me niet over de kop werken. Dat is éénmaal gebeurd, en dat première van Theo Loe- Julian Schneemann. Zij zoveel mogelijk met elkaar moet niet weer.” vendies La calle brengt de vertellen over de tournee rekening te houden, de Dezelfde onverstoorbaarheid kenmerkt Loevendies componeer- NTR twee nieuwe pod- ‘The Unknown Chaplin’ telefoon op ‘stil’ te scha- stijl. Van trends heeft hij zich nooit wat aangetrokken; wel bleef casts uit: Hans Haffmans van het Nederlands kelen en geen foto’s te hij altijd trouw aan zijn ervaring als jazzklarinettist en -saxofo- spreekt uitvoerig met Blazers Ensemble, waar- maken voordat de muziek nist en aan zijn liefde voor Turkse volksmuziek. “De wortels de 89-jarige componist. voor vier componisten is uitgeklonken. daarvan zijn inmiddels zó diep dat ik me er niet meer van Beluister ze via nieuw werk schreven. Het bewust ben als ik componeer. Maar in elk nieuw stuk zal altijd  nporadio4.nl/podcasts/ Matangi Quartet speelt De ZaterdagMatinee wel iets spontaans doorklinken dat mijn jazz- en improvisatie- theo-loevendie delen uit Die sieben letzte op social media verleden verraadt, of van de melodische versieringen in Turkse Worte unseres Erlösers am Via Facebook, Twitter muziek.” Live webcast Kreuze van Haydn. En te en Insta­gram houdt de Zijn jazzpraktijk was overigens geleidelijk op de achtergrond Een videoregistratie van gast: de winnaar van het Matinee­ u op de hoogte geraakt, maar Loevendie werd zeven jaar geleden gestrikt voor dit concert wordt live uit- Grachtenfestival Conser- van het laatste nieuws periodieke optredens met zijn groep in het Amsterdamse Café gezonden via de website vatorium Concours 2020. rond de concerten. Welling – als pianist, want “blazen mag niet meer van de van NPO Radio 4. npo 2, zondag 16 februari, Volg ons, en praat mee! oogarts”. En als componist, want ook voor dit ensemble draagt  nporadio4.nl/live 18.10u hij materiaal aan. Op die plek bleek weer eens wat Loevendies  podiumwitteman.nl muzikale klimaatbeheersing oplevert: hier ontkiemde het orkestwerk La calle. 4 La calle – een ‘vrije passacaglia’ het krankzinnige is: die passacaglia mondt uit in ongelofelijk 5 Het werk is in aanzet een passacaglia, een zestiende-eeuwse sentimentele, smartlap-achtige muziek. En toch klinkt het niet muziekvorm waarin een constant herhaald basmotief de echt als stijlbreuk. Al vanaf het begin word je met kleine bedding vormt voor meerstemmige melodielijnen – als mensen fragmentjes op de ontknoping voorbereid – je hoort die smart- die door een straat lopen, zoals de Spaanse oorsprong van het lap aankomen. Dan ben je inmiddels ver verwijderd van een woord aangeeft. Het is een verrassende keuze voor een compo- serene passacaglia, maar ik wil er toch nist die nooit echt heeft meegedaan aan de stijlcitaten-mode een eenheid uit scheppen. Het zal ook die een tijdje onder componisten heerste. Maar, zegt Loevendie, wel psychologisch bepaald zijn. Verbin- blokfluitist Erik Bosgraaf * kwam ineens met de beroemde den en integreren heb ik altijd belang-

FRISO KEURIS Orgel­passacaglia van Bach aanzetten. “Dat was voor mij een bijna rijker gevonden dan confronteren.” mystiek moment, want het bracht me terug naar mijn vroege jeugd. Muzikale vorming kreeg ik nauwelijks, maar een leraar De demonen van Rachmaninov vertelde over die Passacaglia – een mysterieuze term die diepe Nikolaj Dahl was een Russische arts Theo Loevendie indruk op me maakte. Deze hernieuwde kennismaking bracht die in zijn vrije tijd altviool speelde – me op het idee om de jazzgroep iets te laten doen met zo’n een originele hobby, maar niet iets passacaglia-baslijn. Het is een eeuwenoude dans met wortels in waarmee je een eervolle vermelding in de volksmuziek, dus mag je aannemen dat de muziekgeschiedenis verdient. Toch Sergej Rachmaninov improvisatie in vroege passacaglia’s een rol heeft Dahl daar alle recht op. Zonder hem was Sergej Rachma- in 1897 speelde. Zo’n baslijn hoeft maar uit een paar ninovs magistrale, onweerstaanbare en immens populaire noten te bestaan. Dus zei ik tegen de musici: Tweede pianoconcert er nooit geweest. niet aan akkoordenschema’s denken maar Er zijn meer fascinerende voorbeelden van gemedicaliseerd Loevendie: “Verbinden en melodielijnen spelen – alle intervallen componistschap – de directie van het gesticht Endenich isoleer- integreren heb ik altijd mogen. Het verbazingwekkendst vind ik nog de van de buitenwereld om hem niet nog belangrijker gevonden dat mijn intuïtie juist was en dat jazzmusici gekker te maken dan hij al was, en dankzij Sigmund Freud kon dan confronteren.” er creatief mee om kunnen gaan, zoals ik Gustav Mahler diverse jeugdtrauma’s benoemen die indirect hoopte. Voor hen heb ik inmiddels zes zijn muziek beïnvloedden – maar Dahl was de enige behande- passacaglia’s geschreven. En nu dus eentje laar die het ontstaan van een tijdloos meesterwerk op zijn voor groot symfonieorkest.” conto kon bijschrijven. Daar kreeg hij ook krediet voor: Rach- Loevendie is geen liefhebber van al te dwin- maninov droeg het werk aan Dahl op. gende structuren en permitteert zich ook Vóór hij aan dit pianoconcert begon, vertelde Rachmaninov hier de nodige vrijheden. Het basisthema blijft niet in de later, voelde hij zich jarenlang “alsof ik een beroerte had baslijn hangen: naarmate het stuk vordert klimt het naar de gekregen en geen macht meer had over mijn handen en mijn hogere registers. “Dat kwam bij Bach ook al voor, maar onder- hoofd.” De directe aanleiding was de afgang van zijn Eerste tussen versnelt ook het tempo – wat zeer ongebruikelijk is. En symfonie. Het is natuurlijk niet leuk wanneer het eerste grote werk waarmee je naar buiten treedt publiekelijk wordt afge- * Voor Bosgraaf (1980) schreef Loevendie (1930) Nachklang (2016), Reflex (2017) brand, en al helemaal niet wanneer je het heimelijk met de en Dance for Three (2018), en hij gaf hem een belangrijke rol als ‘Jacob van kritiek eens bent. Maar de onzekerheid was al eerder begonnen; Eyck’ in de opera The Rise of Spinoza, die in oktober 2014 in de de plotselinge dood van Tsjaikovski in 1893 had hem van een NTR ZaterdagMatinee­ zijn première beleefde (zie www.youtube.com/watch?v=LTnMjoca4VM en belangrijke steunpilaar en inspirator beroofd. Wat ook niet www.opusklassiek.nl/cd-recensies/cd-eo/eoloevendie02.htm) hielp was dat in dezelfde periode zijn huwelijksplannen door 6 onwillige ouders werden gedwarsboomd. Geheel apathisch was Sergej Tanejev door dit deel tot tranen toe geroerd. Hij had dan 7 Rachmaninov trouwens niet, want in die crisisjaren deed hij ook wat goed te maken, want de eerste gifpijlen die op de zijn eerste ervaring op als dirigent en gaf hij een uiterst succes- ‘mislukte’ Eerste symfonie waren afgevuurd kwamen van hem. vol piano-optreden in Londen. Maar aan componeren waagde De finale is nog het meest traditioneel. Ditmaal neemt de piano hij zich niet meer – totdat dokter Dahls hypnotherapie zijn het voortouw, waarna de strijkers een tweede gegeven aanrei- gebutste zelfvertrouwen uitdeukte. Nog geen jaar later kon hij ken – ook weer zo’n melodie die alleen uit een Russische pen zich op zijn critici revancheren. Het Tweede pianoconcert werd had kunnen vloeien. Meer nog dan in de voorgaande delen alom bejubeld en met een nationale prijs onderscheiden. treedt Rachmaninov hier in de voetsporen van Tsjaikovski en Dat Rachmaninov op de goede weg zat kon hij al constateren bij andere romantische voorgangers, helemaal wanneer dat twee- een succesvolle voorpremière van de delen twee en drie; die de thema wordt opgepompt tot een apotheose waarin de ontstonden het eerst. Maar zonder het imposante begindeel pianopartij meer massa dan inhoud heeft. Maar ondertussen is had het publiek geen idee van de dramatische spanningsboog de doem die over het eerste deel hing bezworen: nadat de die door het werk loopt, met bezwerend effect: hier bant een slotakkoorden op hun plaats zijn getimmerd kun je je niet componist zijn demonen uit. meer voorstellen dat de componist zichzelf kort tevoren als artistiek verlamd beschouwde. Klokgelui opent het Tweede pianoconcert Dat was overigens niet de eerste keer dat Rachmaninovs schep- Al in de beginmaten levert Rachmaninov een uniek visitekaart- pingsdrang onder druk kwam te staan, en ook niet de laatste. je af. Het omineuze klokgelui in de piano heeft zijn wortels in Op het conservatorium had zijn pianoleraar Nikolaj Zverev een de Russisch-orthodoxe kerkdiensten die hij als kind bijwoonde. ontmoedigingsbeleid gevoerd: een getalenteerd pianist moest “Het gaat Rachmaninov meer om klank dan om muziek”, had zijn tijd niet verdoen aan compositie. En toen zich eenmaal een de aartsconservatieve componist en criticus César Cui al jaren oeuvre begon af te tekenen kwam hij door zijn hectische eerder gesmaald. Maar dit staaltje klankschildering is niet concertagenda aan componeren nauwelijks meer toe. Nadat alleen sfeervol; het klokgebeier vormt het fundament voor het Rachmaninov naar Amerika was geëmigreerd, was hij zich van verpletterende, oer-Slavische hoofdthema dat wordt ingezet zijn eigen anachronisme volkomen bewust. “Ik dool rond als door de strijkers – waar het wonderlijk genoeg ook blijft, want een geest in een totaal van mij vervreemde wereld,” zei hij in De Sofiakathedraal met vrijstaande de solist omspeelt het zonder het ook maar éénmaal over te 1939. “Ik kan de oude componeertrant niet loslaten en de klokkentoren (links) nemen. De verhouding tussen solist en orkest is in dit concert nieuwe niet aanleren.” Ondertussen begon zijn eerdere popula- te Veliki Novgorod, in Rachmaninovs sowieso ongewoon: de piano heeft opvallend vaak een begelei- riteit zich tegen hem te keren. Frank Sinatra ging aan de haal geboorte­regio dende rol, waarmee Rachmaninov bewees dat hij zich niet met het slotthema uit het Tweede pianoconcert (in de song Full blind staarde op zijn eigen pianisti- Moon and Empty Arms), Hollywood-componisten adopteerden sche virtuositeit en een duidelijk Rachmaninovs smeuïge stijl en toen die weigerde zelf een orkestraal concept voor ogen had. filmpartituur te componeren leverde Richard Addinsell met het Ook het middendeel heeft zo’n Warsaw Concerto een pastiche op bestelling. The real Rachma- onverwoestbaar hoofdthema, ninov leek begraven te worden onder kitscherige imitaties. Het wederom door het orkest aange- was nota bene de gezaghebbende Grove-muziekencyclopedie die

OLGA CHEREPKOVA reikt. Hier demonstreert Rachma- de ultieme reputatieschade toebracht: de 1954-editie deed Rach- ninov zijn talent voor lang uitge- maninov af als een oppervlakkig fenomeen zonder blijvende sponnen melodieën: ze zweven waarde. Dat werd later gecorrigeerd, en terecht. Eerherstel is op verder zonder te landen. Naar zijn plaats bij miskende genieën, zoals Béla Bartók – maar soms verluidt was zijn vroegere leraar ook bij componisten die argwaan wekken door hun succes. 8 De vreedzame missie van Béla Bartók ker – Bartók niet had gevraagd een 9 Theo Loevendie had zich op dit programma geen betere buur- orkeststuk voor het Boston Symphony man kunnen wensen dan Béla Bartók: ook een componist die Orchestra te schrijven. Daarmee verwij- het integreren van oude volksmuziek en geavanceerde kunst- derde Koussevitzky in elk geval twee muziek als roeping zag. Maar Bartók kreeg bij zijn leven nauwe- nagels uit Bartóks doodkist: ernstige lijks erkenning en werd zelfs tegengewerkt. geldnood, en Amerika’s schamele belang- Veel van zijn composities klinken meedogenloos modern, stelling voor zijn muziek. Zelfs Bartóks terwijl ze melodisch en ritmisch (vrijelijk) gemodelleerd zijn gammele gezondheid verbeterde enigs- naar oeroude volksmuziek uit de Balkan. Die had Bartók ter zins. Aan zijn oude vriend József Szigeti plekke bestudeerd – een noviteit, na de geromantiseerde – die Koussevitzky op Bartók had geatten- folklorismen van Dvorˇák, Grieg en andere negentiende-eeuwers deerd – schreef hij: “Door mijn herwon- – en al tijdens die vroege musicologische verkenningen in het nen kracht kan ik die compositieopdracht Hongaarse achterland ondervond hij weerstand. De boerenbe- realiseren, of misschien is het andersom.” volking associeerde zo’n stadse heer met opname-apparatuur al Het Concert voor orkest was binnen twee gauw met onderdrukking en uitbuiting. maanden voltooid – bijna een wonder, Ook van het concertpubliek kreeg Bartók heel wat afwijzende gezien Bartóks door leukemie verzwakte reacties te verduren. Weinig herkenden de vreedzame missie conditie op dat moment. Alles wat achter het vaak hoogst dissonante, rauwe klankbeeld. Bartók Bartóks idioom zo uniek maakt is in dit wilde bijdragen tot verbroedering van de diverse Balkanvolke- werk aanwezig – folkloristische melodiek ren door op hun gemeenschappelijke muzikale wortels te en ritmiek, dramatische contrasten, een wijzen. De consequentie was dat hij door de ultra-nationalisti- doortimmerde architectuur die rijkelijk sche Hongaarse regering als volksvijand werd beschouwd, al uit canons, fuga’s en andere eeuwenoude versoepelde die houding aan het eind van de jaren dertig. Maar vormen put, en de voor hem karakteris- Béla Bartók in 1937 inmiddels rukte het nazisme op, en bij het uitbreken van de tieke, mysterieuze ‘nachtgeluiden’. Het fascinerendst is dat die Tweede Wereldoorlog leek Bartók de handschoen in de ring te veelsoortige invloeden samen een coherente, volkomen overtui- gooien: hij week uit naar Amerika, waar hij zijn laatste jaren gende taal vormen. sleet als een zieke, verarmde en onbegrepen grootheid. Zelf omschreef hij dit werk als “muziek waarin de sfeer geleide- lijk verandert (...) De strengheid van het eerste deel en het Herwonnen kracht: het Concert voor orkest lugubere doodsgezang in het derde monden uit in een levens- Geen wonder dat zoveel Bartók-werken een tragische, of op zijn lustige Finale.” Helemaal lineair is dit verloop niet. Het eerste minst gekwelde toon hebben. En des te opmerkelijker dat juist deel heeft aanvankelijk een ondubbelzinnig horrorgehalte, in zijn allerlaatste voltooide compositie herhaaldelijk de zon maar ontpopt zich even later als een energiek ballet van hoe- doorbreekt. Het Concert voor orkest pareert pijnscheuten met kige melodielijnen. Vanaf dat moment verschiet de muziek overrompelende speelsheid en is één van de vitaalste stukken steeds van emotionele kleur, vijf delen lang, mede door het die hij ooit schreef. voortdurend wisselende klankbeeld. Met recht koos Bartók voor In Amerika moest Bartók zich met lezingen en concertoptre- de titel ‘concert’: vrijwel voortdurend treden solisten of kleine dens een slag in de rondte werken om het publiek voor zijn instrumentgroepjes op de voorgrond. Het duidelijkst is dit in werk te interesseren. Het is de vraag wat daarvan geworden was het Scherzo (getiteld ‘Introductie van de paren’) waarin beurte- als Serge Koussevitzky – dirigent en tevens, door zijn gulheid lings koppels van instrumenten – 2 fagotten, 2 hobo’s, 2 klari- met compositie-opdrachten, een soort muzikale welzijnswer- netten, 2 fluiten en 2 trompetten – op de voorgrond treden. De 10 duo’s spelen parallelle melodieën, maar elk met een specifiek onderhouden een jarenlange relatie. De 11 interval: de twee fagotten zijn een sext van elkaar verwijderd, in Frankrijk geboren dirigent werkt de fluiten een kwint, de trompetten (met demper) een secunde, graag samen met jonge musici, diri- et cetera. Het effect daarvan is soms koddig, soms melancholiek geert dit seizoen de studentenorkesten en altijd trefzeker. van Yale University en de Royal Aca- Ook de daaropvolgende Elegie zit vol stemmingswisselingen en demy of Music in Londen en bij het klinkt niet zo macaber als Bartók in zijn commentaar sugge- Aspen Festival, en is artistiek leider van reert. Het is één van Bartóks kenmerkende nocturnes vol het Nationaal Jeugdorkest van China. ritsel- en ruisklanken en melodische schijnbewegingen, geba- Morlot leidde orkesten als de Berliner

seerd op motieven uit het eerste deel. En ondanks de spooky UITVOERENDEN Philharmoniker, Het Koninklijk sfeer kun je niet om het klankgenot heen dat dit deel biedt: Concert­gebouworkest, het Bartók speelt effectief met akoestische neveneffecten als na- Philharmonic, het Budapest Festival galm, boventonen en de tikgeluiden die snaarinstrumenten Orchestra en het New York Philharmo- kunnen maken naast de voorgeschreven toon. nic, en werkte langdurig samen met Een kort Intermezzo (eigenlijk een tweede scherzo) rijt de het Boston Symphony Orchestra. Drie laatste grauwsluiers uiteen. In het slotdeel zweept Bartók SIM CANETTY CLARKE jaar lang was hij chef-dirigent in De folkloristisch aandoende deuntjes op tot een fuga-estafette Munt, waar hij producties leidde als La waarin het materiaal in hoog tempo van de ene sectie naar de clemenza di Tito, Jenu˚fa en Pelléas et andere wisselt – altijd weer een tour de force voor orkest en Mélisande. De aanvankelijk als violist dirigent, en Bartók kreeg precies de reactie waarop hij gehoopt opgeleide Ludovic Morlot studeerde had. directie aan de Pierre Monteux School “Koussevitzky is zeer enthousiast,” schreef hij na voltooiing van Ludovic Morlot (VS) en daarna in Londen aan de Royal het werk. “Hij vindt het zelfs het beste orkeststuk van de afgelo- Na acht jaren chef-dirigentschap is Academy en het Royal Collega of Music. pen 25 jaar – inclusief de werken van zijn idool Sjostakovitsj!” Ludovic Morlot nu Conductor Emeritus Hij is bijzonder hoogleraar aan de Hoe Bartók zelf over Sjostakovitsj dacht is onderwerp van van Seattle Symphony, het orkest dat University of Washington School of speculatie. In het Intermezzo lijkt hij genadeloos het marsthe- door het tijdschrift Gramophone in Music in Seattle en is sinds 2014 Fellow ma uit Sjostakovitsj’ recente Zevende symfonie (‘Leningrad’) te 2018 nog werd bestempeld als Orchestra van de Royal Academy of Music. parodiëren. Sjostakovitsj had dat thema op zijn beurt ontleend of the Year. Dit seizoen staat hij voor Eerder in de Matinee: aan de operette Die lustige Witwe van Franz Léhar, één van Adolf het Philadelphia Orchestra, het Los Currier Divisions (NP), Mozart Vijfde Hitlers favoriete componisten en dus een ideale pispaal voor Angeles Philharmonic, de Filharmoni- vioolconcert & Dvorák Negende symfonie componisten aan de andere kant van het ideologische spec- sche orkesten van de BBC, Seoel en (2016), Mendelssohn Ouverture Midzomer- trum. Mogelijk maakten Sjostakovitsj en Bartók dezelfde grap Bergen en de Wiener Symphoniker. nachtsdroom, Saariaho ­Trans & Stravinsky – en anders had Bartók minder respect voor zijn Russische Morlot en het BBC Philharmonic De vuurvogel (2018) collega dan zijn omgeving dacht. De première in 1944 gaf Bartóks reputatie een forse zet. Plots verscheen de naam van de voormalige niche-componist regel- matig op de concertagenda’s, zowel in Amerika als Europa. Helaas maakte hij die inhaalslag zelf niet meer mee.

Michiel Cleij 12 Radio Filharmonisch Orkest Petrenko, Christoph Eschenbach, John 13 Het Radio Filharmonisch Orkest, Adams, Peter Eötvös, Charles Dutoit, opgericht in 1945, is een onmisbare Gennady Rozhdestvensky, Michael schakel in het Nederlandse muziek­ Tilson Thomas, Mariss Jansons, Valery leven. Behalve het grote symfonische Gergiev, Antal Doráti, Kirill Kondrashin repertoire speelt het orkest, meer dan en Leopold Stokowski. De Amerikaan welk ander Nederlands symfonieorkest, James Gaffigan, vaste gastdirigent sinds muziek van dit moment. Het betreft 2011, tekende bij tot en met seizoen vaak premières van werk dat in op- 2022-2023. dracht van de omroepseries NTR Zater- In 2014 kreeg het Radio Filharmonisch dagMatinee en AVROTROS Vrijdagcon- Orkest een Edison Klassiek Oeuvreprijs cert wordt geschreven. Vernieuwende toegekend voor zijn verdiensten voor

TK concertformats als Pieces of Tomorrow het Nederlandse muziekleven, in 2017 en Out of the Blue bereiken een opval- de Concertgebouw Prijs (samen met het lend jong publiek. Vrijwel alle concer- Groot Omroepkoor). Alexander Romanovsky Cecilia, het Mariinsky-orkest en het ten worden rechtstreeks uitgezonden  www.radiofilharmonischorkest.nl De dirigent Carlo Maria Giulini noemde Filharmonisch Orkest van St. Peters- op NPO Radio 4. Dat betekent vanzelf Wordt u ook vriend van het Radio Fil- hem buitengewoon begaafd, toen hij op burg, het Symfonieorkest van Tokyo, dat het Radio Filharmonisch Orkest harmonisch Orkest? Zie 17-jarige leeftijd de Eerste Prijs won het NHK Symfonieorkest, het optreedt voor een live-publiek dat vele  www.radiofilharmonischorkest.nl/ tijdens het befaamde Busoni-concours Symphony Orchestra en New York tientallen malen groter is dan een vrienden-van-het-rfo in Italië. Alexander Romanovsky werd Philharmonic. Hij speelde samen met concertzaal ooit zou kunnen herber- in 1984 in Oekraïne geboren, studeerde dirigenten als Vladimir Spivakov, Valery gen. vijftien jaar piano bij Leonid Margarius Gergiev, Michail Pletnev, Vladimir Het orkest wordt sinds 1 september aan de Piano-academie in Imola, Italië, Fedoseyev, Sir Antonio Pappano, Gia- 2019 geleid door de Amerikaanse en vervolgens aan het Londense Royal nandrea Noseda en James Conlon. Dit chef-dirigent Karina Canellakis. Zij is College of Music bij Dmitri Alexeev. Hij seizoen treedt hij op met de Filarmo- daarmee de eerste vrouwelijke chef- trad meermalen op in de Grote Zaal van nica della Scala onder Myungwhun dirigent van een Nederlands symfonie- het Concertgebouw, in de Tsjaikovski- Chung en het Russisch Nationaal orkest. Canellakis heeft illustere voor- Concertzaal in Moskou, de Grote Zaal Orkest onder leiding van Vladimir gangers als Bernard Haitink van het Conservatorium van Moskou, Spivakov, en maakt hij zijn debuut in (beschermheer), Jean Fournet, Hans de Accademia Nazionale di Santa de Royal Albert Hall in Londen met het Vonk, Edo de Waart (eredirigent), Jaap “Onder [Michele] Mariotti’s handen leek het Cecilia en het Teatro Olimpico in Rome, Royal Philharmonic Orchestra onder van Zweden (honorary chief conductor) alsof de wieg van de musici van het Radio in Tokyo en Milaan. Hij treedt op met leiding van David Hill. Romanovsky en Markus Stenz. In juni 2019 dirigeer- Filharmonisch Orkest in Pesaro had gestaan. orkesten als het Royal Philharmonic treedt zeer regelmatig op in Italië, waar de Stenz zijn laatste concerten als chef, De partijen voor de houtblazers en de hoorns Orchestra, het English Chamber Orches- hij al vanaf zijn jeugd woont. Sinds maar hij blijft bij het orkest terugkeren zijn al net zo lastig als die van de zangers, tra, het Hallé Orchestra, het Bourne- 2014 is hij artistiek directeur van het voor bijzondere projecten als Brett maar kwamen hier fantastisch uit de verf. mouth Symphony Orchestra, het Internationale Pianoconcours Vladimir Deans opera Hamlet in juni 2020. Het Hulde, hulde voor zoveel schoonheid.” ***** Orchestra dell’Accademia di Santa Krainev in Moskou. Radio Filharmonisch Orkest werkte peter van der lint in trouw, 3 februari samen met gastdirigenten als Pablo 2020 (rossini’s semiramide in de matinee Heras-Casado, Vladimir Jurowski, Vasily van 1 februari) BESCHERMHEER ALTVIOOL ALTHOBO zaterdag 29 februari, 14.15-ca 16.25 uur De raadselachtige Claude Vivier 15 Bernard Haitink Francien Schatborn Gerard van Andel Concertgebouw Amsterdam Ruim tien jaar geleden bracht dirigent CHEF-DIRIGENT Frank Brakkee KLARINET Karina Canellakis Igor Bobylev Frank van den Brink serie hedendaags-3 Reinbert de Leeuw het werk van de HONORARY CHIEF CONDUC- Sabine Duch Diede Brantjes raadselachtige Canadese componist TOR Marije Helder BASKLARINET DE RAADSELACHTIGE Claude Vivier, de man die zijn eigen Jaap van Zweden Annemijn den Herder Sergio Hamerslag ERE-DIRIGENT Annemarie Konijnenburg FAGOT VIVIER dood voorspelde in zijn laatste composi- Edo de Waart Erik Krosenbrink Jos Lammerse tie, groots onder de aandacht. Nog VASTE GASTDIRIGENT Robert Meulendijk Freek Sluijs Asko|Schönberg steeds is zijn muziek, waarin invloeden James Gaffigan Ewa Wagner CONTRAFAGOT ASSISTENT-DIRIGENT Ruben Sanderse Desirée van Vliet Slagwerk Den Haag van zijn leermeester Karlheinz Stock- Sander Teepen Bernadette Verhagen HOORN hausen, de Franse spectralisten en de CELLO Annelies van Nuffelen Bas Wiegers dirigent* volksmuziek van Java, Bali en Iran EERSTE VIOOL Michael Müller Toine Martens Joris van Rijn Anton Istomin Fréderick Franssen samenkomen, geen gemeengoed. De Dimiter Tchernookov Eveline Kraayenhof Rebecca Grannetia Barbara Kozelj mezzosopraan NTR ZaterdagMatinee geeft uitgebreid Fred Gaasterland Harm Bakker TROMPET

VOLGENDE CONCERTEN VOLGENDE Katrien Baerts sopraan aandacht aan een aantal van zijn Alexander Baev Crit Coenegracht Hessel Buma Roswitha Devrient Anneke Janssen Juan Peralta Torrecilla meesterwerken waarin de obsessie met Maria Escarabajal Ansfried Plat Raymond Rook Vivier Zipangu de dood misschien wel het belangrijk- Alberto Johnson Rebecca Smit Marc Speetjens Vivier Palau Dewata arrangement ste thema is. Mariska Godwaldt Arjen Uittenbogaard TROMBONE Josje ter Haar Claire Bleumer Victor Belmonte Albert Vivier Wo bist Du Licht

RADIO FILHARMONISCH ORKEST Masha Iakovleva CONTRABAS Jose Luna Agudo Namavar Tiaré Tahiti wereldpremière, Nieuw werk van Reza Namavar Kerstin Kendler Rien Wisse BASTROMBONE mede mogelijk gemaakt door het fonds Speciaal voor dit concert kreeg de Pamela Kubik Wilmar de Visser Rommert Groenhof Leonie Mensink Walter van Egeraat TUBA podiumkunsten Nederlandse componist met Iraanse Pedja Milosavljevic Annika Pigorsch Bernard Beniers Vivier Lonely child wortels Reza Namavar het verzoek een Theo Ploeger Edward Mebius PAUKEN nieuw werk te schrijven. De componist Ruud Wagemakers Jim Schultz Paul Jussen TWEEDE VIOOL Stephan Wienjus SLAGWERK die in 2014 al eens Versnelheijdsbinderh Casper Bleumers Eduard Zlatkin Mark Haeldermans schreef voor de ZaterdagMatinee werd Ian van den Berk FLUIT Vincent Cox in 2017 geëerd met de eerste tweejaar- Esther de Bruijn Barbara Deleu Arjan Roos Wouter Groesz Ellen Alberts HARP De intrigerende Claude Vivier – Cana- lijkse Willem Breukerprijs, een prijs Yvonne Hamelink PICCOLO Ellen Versney dees die zijn bronnen zocht in het voor een componist wiens werk wordt Annemarie van Helderen Maike Grobbenhaar Saskia Rekké zuidoosten van Azië en het Midden- gekenmerkt door “vrijheid, een harte- Esther Kövy HOBO PIANO Ingrid van Leeuwen Hans Wolters Pauline Post Oosten – staat centraal in dit concert; lijke brutaliteit en een volstrekt open Dana Mihailescu Yvonne Wolters de Nederlands-Iraanse Reza Namavar geest”. Dus u bent – in vrolijke zin – ge- Alexander van den Tol schrijft een nieuw werk. waarschuwd. Nina de Waal Frits Wagenvoorde Casper Donker Iina Laasio * Bas Wiegers vervangt Reinbert de Leeuw, die om gezondheidsredenen moest besluiten de komende maanden rust te nemen. Eerder dit Matinee-seizoen nam Wiegers met veel succes een programma met werken van Andriessen, Padding en Messiaen over van de zieke Engelse dirigent Ryan Wigglesworth. NRC schreef over dit concert: “Dirigent Bas Wiegers, last minute ingevallen voor de zieke Ryan Wigglesworth, maakte grote indruk en kreeg terecht applaus van het orkest, dat onder zijn leiding voortreffelijk speelde.” 16 zaterdag 7 maart, 14.15-ca 16.10 uur John Adams, componist en dirigent van Concertgebouw Amsterdam naam, dirigeert zijn klassieker Harmo- serie rfo & friends i-4 nielehre en het nieuwe Must the Devil Have All the Good Tunes? – een mix van klavier- JOHN ADAMS leeuwenconcert en honky-tonk, van de DIRIGEERT OUDE EN componist van laatromantische samen- klanken en energieke grooves. NIEUWE ADAMS John Adams’ nieuwe pianoconcert Radio Filharmonisch Orkest John Adams is niet alleen een van de invloedrijkste componisten van deze John Adams dirigent tijd, hij is tevens een voortreffelijk dirigent. Tijdens deze Matinee leidt hij Víkingur Ólafsson piano de Nederlandse première van zijn tweede pianoconcert: Must the Devil Have Adams I Still Dance nederlandse All the Good Tunes? De concertvleugel première van solist Víkingur Ólafsson krijgt er Adams Must the Devil Have All Good gezelschap van een ontstemde honky- Tunes? (pianoconcert) nederlandse tonk-piano. Dat belooft wat voor de première opvolger van Century Rolls, Adams’ hoog Adams Harmonielehre energetische mengelmoes van pianis- tiek à la Rachmaninov, Jelly Roll Mor- ton en Satie uit 1996. Het programma opent hij met de Europese première van het korte orkestwerk I Still Dance.

Adams’ klassieker: Harmonielehre Dat de alchemist Adams de meest uiteenlopende stijlen tot muzikaal goud weet te transformeren, blijkt ook uit zijn orkestwerk Harmonielehre (1986), een even onwaarschijnlijke als dave- rende mix van minimalistische pulsa- ties, energieke grooves en laatromanti-

RICCARDO MUSACCHIO sche harmonieën. Niet voor niets is het werk vernoemd naar Arnold Schön- bergs revolutionaire harmonietraktaat uit 1911.