DZIENNIK URZ ĘDOWY WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO , dnia 24 sierpnia 2005 r. Nr 111

TRE ŚĆ : Poz.:

UCHWAŁA RADY GMINY BISKUPIEC:

1467 - Nr XXXI/197/05 z dnia 23 czerwca 2005 r. w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami...... 6280

1467 UCHWAŁA Nr XXXI/197/05 Rady Gminy Biskupiec z dnia 23 czerwca 2005 r.

w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami.

Na podstawie art. 18 ust. 1 i art. 84 ust. 1 ustawy z 1) Program Ochrony Środowiska Gminy Biskupiec na dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. lata 2004-2007 z perspektyw ą na lata 2008-2011, w U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627, Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. brzmieniu jak w zał ączniku Nr 1 do niniejszej uchwały; Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 233, poz. 1957, z 2003 r. Nr 46, poz. 392, Nr 80, poz. 721, 2) Plan Gospodarki Odpadami Gminy Biskupiec na lata Nr 80, poz. 717, Nr 175, poz. 1693, Nr 162, poz. 1568, Nr 2004-2007 z perspektyw ą na lata 2008-2011, w 190, poz. 1865, Nr 217, poz. 2124, z 2004 r. Nr 19, poz. brzmieniu jak w zał ączniku Nr 2 do niniejszej uchwały. 177, Nr 49, poz. 464, Nr 70, poz. 631, Nr 91, poz. 875, Nr 92, poz. 880, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 1263, Nr 273, § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy poz. 2703, Nr 281, poz. 2784 i z 2005 r. Nr 25, poz. 202) Biskupiec. oraz art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - o odpadach (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 628, z 2002 r. Nr § 3. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od 41, poz. 365, Nr 113, poz. 984, Nr 199, poz. 1671, z 2003 dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa r. Nr 7, poz. 78 z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 116, poz. Warmi ńsko-Mazurskiego. 1208, Nr 191, poz. 1956, z 2005 r. Nr 25, poz. 202) Rada Gminy Biskupiec uchwala, co nast ępuje: Przewodnicz ący Rady Gminy Kazimierz Wi śniewski § 1. Uchwala si ę:

Dziennik Urz ędowy - 6281 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Zał ącznik Nr 1

Program Ochrony Środowiska Gminy Biskupiec.

SPIS TRE ŚCI

1. WST ĘP. 1.1 Podstawa prawna. 1.2 Metoda opracowania. 1.3 Cele opracowania Programu. 1.4 Okres obowi ązywania Programu.

2. STRESZCZENIE PROGRAMU. 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY. 3.1 Struktura gminy i jej zró Ŝnicowanie przestrzenne. 3.2 Charakterystyka środowiska naturalnego gminy. 3.2.1 Elementy przyrody nieo Ŝywionej. 3.2.1.1 Budowa geologiczna i zasoby geologiczne. 3.2.1.2 Rze źba terenu. 3.2.1.3 Gleby. 3.2.1.4 Sie ć hydrograficzna. - wody powierzchniowe. - wody podziemne. 3.2.1.5 Warunki klimatyczne. 3.2.2 Elementy przyrody o Ŝywionej. 3.2.2.1 Świat ro ślin. 3.2.2.2 Świat zwierz ąt. 3.2.3 Formy ochrony przyrody. 3.2.3.1 Parki narodowe. 3.2.3.2 Parki krajobrazowe. 3.2.3.3 Rezerwaty. 3.2.3.4 Obszary chronionego krajobrazu. 3.2.3.5 Pomniki przyrody. 3.2.3.6 U Ŝytki ekologiczne. 3.2.3.7 Inne formy ochrony przyrody (zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, stanowiska dokumentacyjne, parki wiejskie, lasy ochronne, sie ć NATURA 200C. 3.2.3.8 Ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt.

4. DIAGNOZA STANU I ZAGRO śEŃ ŚRODOWISKA NATURALNEGO GMINY 4.1 Zasoby geologiczne i rze źba terenu. 4.2 Gleby. 4.3 Sie ć hydrograficzna. - wody powierzchniowe. - wody podziemne. 4.4 Powietrze atmosferyczne. 4.5 Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne. 4.6 Przyroda. 4.6.1 Świat ro ślinny. 4.6.2 Świat zwierz ęcy. 4.7 Krajobraz. 4.8 Obszary oddziaływania na środowisko. 4.8.1 Działalno ść gospodarcza. 4.8.2 Społecze ństwo. 4.8.3 Turystyka i rekreacja. 4.8.4 Transport i infrastruktura. 4.8.4.1 Transport. 4.8.4.2 Gospodarka wodno-ściekowa. 4.8.4.3 Gospodarka odpadowa. 4.8.4.4 Zaopatrzenie gminy w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe. 4.8.5 Rolnictwo. 4.9 Ograniczenia i szans ę rozwoju gminy, wynikaj ące ze stanu środowiska.

5. CELE I ZADANIA PROGRAMU. 5.1 Dotychczasowa realizacja zada ń z zakresu ochrony środowiska. 5.2 Formułowanie strategii i planu działa ń. 5.2.1 Okre ślenie celów ochrony środowiska. 5.2.2 Zakres działa ń.

6. HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁA Ń. 6.1 Ochrona i racjonalne uŜytkowanie zasobów naturalnych. Dziennik Urz ędowy - 6282 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

6.2 Poprawa jako ści środowiska. 6.3 Edukacja ekologiczna.

7. NARZ ĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU. 7.1 Wybrane narz ędzia i instrumenty realizacji Programu. 7.2 Integracja Programu Ochrony Środowiska z innymi dokumentami strategiczny dla gminy. 7.3 Udział społecze ństwa.

8. OCENA REALIZACJI PROGRAMU. 8.1 Kontrola realizacji Programu. 8.2 Wska źniki oceny realizacji Programu.

9. NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJ Ę PROGRAMU. 9.1 Finansowanie działa ń. 9.2 Nakłady finansowe.

10. ZAŁ ĄCZNIKI. 10.1 Spis tabel. 10.2 Wykaz dokumentów strategicznych. 10.3 Wykaz zada ń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji w ramach Programu.

1. WST ĘP. W trakcie prac zostały zaanga Ŝowane ró Ŝne strony, będące zainteresowane zrównowa Ŝonym rozwojem Przyj ęta w 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej gminy. Polskiej stwierdza, Ŝe Rzeczpospolita Polska zapewnia Został powołany Panel Roboczy , w skład którego ochron ę środowiska, kieruj ąc si ę zasad ą weszli przedstawiciele Rady Gminy i samorz ądu zrównowa Ŝonego rozwoju (art. 5), ustala tak Ŝe, Ŝe wiejskiego, pracownicy Urz ędu Gminy, Zakładu ochrona środowiska jest obowi ązkiem m. in. władz Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, Brodnickiego publicznych, które poprzez sw ą polityk ę, powinny Parku Krajobrazowego, Nadle śnictwa Jamy, Gminnego zapewni ć bezpiecze ństwo ekologiczne współczesnemu i Koła W ędkarskiego. przyszłym pokoleniom (art. 74). Człowiek wraz ze swoj ą działalno ści ą jest ści śle Autorzy Programu wyst ąpili równie Ŝ do instytucji sprz ęŜ ony z systemem przyrodniczym. Zachowanie publicznych i jednostek gospodarczych jako jednostek równowagi w tym systemie, wymaga spójnego i ł ącznego konsultacyjnych i opiniuj ących. Do pracy nad Programem zarz ądzania, zarówno dost ępem do zasobów środowiska wykorzystano dane przekazane przez Urz ąd Gminy, oraz likwidacj ą i zapobieganiem powstawaniu dost ępne opracowania naukowe, wyniki bada ń i negatywnych dla środowiska skutków działalno ści ekspertyz, ustalenia miejscowego planu gospodarczej (ochrona środowiska), jak i racjonalnym zagospodarowania przestrzennego, przyj ęte przez gmin ę uŜytkowaniem zasobów przyrodniczych (gospodarka oraz organy powiatu i województwa strategie i programy wodna, le śnictwo, ochrona i wykorzystanie zasobów sektorowe, a tak Ŝe obowi ązuj ące akty prawne. surowcowych i glebowych, planowanie przestrzenne). Głównym celem nowej polityki ekologicznej pa ństwa Istotn ą rol ę w ocenie tworzenia Programu odegrały jest zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego równie Ŝ ankiety, przeprowadzone w śród mieszka ńców społecze ństwa polskiego w XXI wieku oraz stworzenie gminy. podstaw dla opracowania i realizacji strategii zrównowa Ŝonego rozwoju kraju. Robocza wersja dokumentu została poddana procesowi konsultacji społecznych. Informacje o pracach 1.1 Podstawa prawna. nad Programem i mo Ŝliwo ściach składania uwag i wniosków do projektu zamieszczono w prasie lokalnej. Obowi ązek opracowania Gminnego Programu Projekt udost ępniano równie Ŝ wszystkim Ochrony Środowiska, wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia zainteresowanym w formie elektronicznej w Urz ędzie 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 Gminy w Biskupcu. z pó źn. zm.). Zgodnie z art. 17 i 18 ustawy Program ten sporz ądza organ wykonawczy gminy, a nast ępnie 1.3 Cele opracowania Programu. uchwala go Rada Gminy. Projekt Programu został zaopiniowany przez Zarz ąd Powiatu Nowomiejskiego. Opracowanie Gminnego Programu Ochrony Środowiska, słu Ŝy realizacji polityki ekologicznej pa ństwa, 1.2 Metoda opracowania. regionu oraz oczekiwa ń i potrzeb społecze ństwa gminy. Kompleksowe uj ęcie problematyki środowiska, umo Ŝliwi Przy tworzeniu Programu wykorzystano ró Ŝne metody wykorzystanie Programu do nast ępuj ących celów: i techniki aktywnego i otwartego planowania. Jednym z najwa Ŝniejszych sposobów, zastosowanych przy realizacji - rozwi ązywania wa Ŝnych problemów i eliminowania Programu, było podej ście sektorowe, polegaj ące na zagro Ŝeń środowiska w gminie poprzez podejmowanie analizie problemów i sformułowaniu celów na podstawie wspólnych działa ń; poszczególnych sektorów ochrony środowiska. Przy - podejmowania decyzji w zakresie przedsi ęwzi ęć w tworzeniu Programu zastosowano równie Ŝ podej ście dziedzinie ochrony środowiska i finansowania regionalne, koncentruj ąc si ę na najwa Ŝniejszych inwestycji ekologicznych; problemach gminy. - kreowania regionalnej polityki ochrony i racjonalnego wykorzystania walorów przyrodniczo-krajobrazowych; Dziennik Urz ędowy - 6283 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

- koordynowania i intensyfikowania działa ń na rzecz ochrony środowiska, realizowanych przez jednostki 1) posiada wiele cennych, naturalnych siedlisk samorz ądu, administracj ę publiczn ą, jak równie Ŝ chronionych gatunków ro ślin i zwierz ąt, tym samym jednostki gospodarcze, instytucje oraz organizacje obowi ązkiem wszystkich uczestnicz ących w społeczne. kształtowaniu Ŝycia gminy, jest przede wszystkim zapobiega ć negatywnym przekształceniom środowiska 1.4 Okres obowi ązywania Programu. naturalnego gminy. Działania te powinny by ć realizowane m.in. poprzez: Okres obowi ązywania Programu to 4 lata, tzn. lata 2004-2007. - tworzenie prawa lokalnego, uwzgl ędniaj ącego Program uwzgl ędnia te Ŝ działania, przewidziane do konieczno ść zachowania i ochrony środowiska realizacji w perspektywie kolejnych 4 lat, tj. w latach 2008- naturalnego, ze szczególnym uwzgl ędnieniem 2011. obszarów wodno-błotnych i korytarzy ekologicznych, 2. STRESZCZENIE PROGRAMU. - stosowanie instrumentów prawno-ekonomicznych (opłaty, kary, skuteczniejsze kontrole) oraz ich Zgodnie z art. 17 i 18 ustawy Prawo ochrony egzekwowanie, środowiska, Program sporz ądza organ wykonawczy - zachowanie wysokich walorów krajobrazowych i gminy, a nast ępnie uchwala go Rada Gminy. Przy niedopuszczanie do trwałych zmian rze źby terenu, tworzeniu Programu wykorzystano ró Ŝne metody i techniki - racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych aktywnego i otwartego planowania. Podczas prac m.in. poprzez uruchomianie programów powołano Panel Roboczy, a tak Ŝe przeprowadzono oszcz ędzania wody, energii, w tym równie Ŝ do ankiety i konsultacje w śród społecze ństwa gminy. celów przemysłowych, Program zawiera ogóln ą charakterystyk ę gminy. Opisuje zarówno elementy przyrody nieo Ŝywionej, jak i o Ŝywionej. 2) szczególne istotne jest prowadzenie systematycznej Uwag ę zwrócono równie Ŝ na prawne formy ochrony edukacji ekologicznej w śród mieszka ńców gminy, przyrody, wyst ępuj ące na terenie gminy. Wa Ŝnym dąŜą c do świadomego kształtowania postaw i elementem Programu jest diagnoza stanu i zagro Ŝeń zachowa ń, zgodnie z zasadami zrównowa Ŝonego środowiska naturalnego gminy Biskupiec. Dotyka ona rozwoju, wszystkich, istotnych aspektów wzajemnych oddziaływa ń człowieka i środowiska, w którym Ŝyje. Wskazane s ą 3) konieczne jest dalsze zintensyfikowanie prac na rzecz równie Ŝ ograniczenia i szanse rozwoju gminy, wynikaj ące ograniczenia oddziaływania człowieka na środowisko ze stanu środowiska. Program ocenia dotychczasowe naturalne. Jako priorytetowe przyj ęto: działania z zakresu ochrony środowiska oraz formułuje - wprowadzenie gospodarki odpadami, zgodnie z strategie, cele, a tak Ŝe przedstawia plan działa ń w okresie przyj ętymi zało Ŝeniami w Planie Gospodarki programowania. Odpadami, - wprowadzanie infrastruktury chroni ącej środowisko Szczegółowy harmonogram realizacji uj ęty jest w na obszarach atrakcyjnych turystycznie, trzech płaszczyznach działa ń: - kompleksow ą modernizacj ę oczyszczalni ścieków 1) ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów w Biskupcu, naturalnych, - dalsz ą, systematyczn ą budow ę kanalizacji 2) poprawa jako ści środowiska, sanitarnej i podł ączanie kolejnych mieszkańców 3) edukacja ekologiczna. gminy, - modernizacj ę systemu dostarczania wody, ze Program wskazuje równie Ŝ sposób kontroli oraz szczególnym uwzgl ędnieniem stacji uzdatnia wody, wska źniki oceny jego realizacji. Zostały wskazane równieŜ - wprowadzanie technologii spalania opartych na konieczne nakłady na realizacj ę zada ń oraz potencjalne odnawialnych źródłach energii. źródła finansowania. Istotnym elementem Programu jest Plan Gospodarki Odpadami, który stanowi odr ębny 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY. dokument i prezentuje szczegółowe podej ście do 3.1 Struktura gminy i jej zró Ŝnicowanie zagadnie ń gospodarki odpadowej na terenie gminy. przestrzenne. Obszar gminy Biskupiec zajmuje powierzchni ę 241,3 Podczas prac nad Programem, przeprowadzona km 2. Teren poło Ŝony jest w obr ębie w południowo- analiza stanu i zagro Ŝeń środowiska oraz ocena zachodniej cz ęś ci województwa warmi ńsko-mazurskiego społeczna najwa Ŝniejszych potrzeb, pozwoliły ustali ć na obszarze Pojezierza Brodnickiego. najwa Ŝniejsze wnioski z opracowania Programu:

Dziennik Urz ędowy - 6284 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Gmina graniczy z czteroma gminami województwa warmińsko-mazurskiego: Kisielicami, Iław ą, Nowym Miastem Lubawskim oraz Kurz ętnikiem, a tak Ŝe czteroma gminami województwa kujawsko-pomorskiego: Łasinem, Świeciem nad Os ą, Jabłonowem i Zbicznem. Gmina Biskupiec nale Ŝy do powiatu nowomiejskiego, stanowi ąc jego najwi ększ ą gmin ę. Siedziba Urz ędu Gminy znajduje si ę w Biskupcu. Na terenie Gminy Biskupiec znajduje si ę 27 miejscowo ści wiejskich, podzielonych na 25 sołectw. Gmin ę zamieszkuje 10 319 1 mieszka ńców . Zró Ŝnicowanie przestrzenne gminy przedstawia poni Ŝsza tabela:

Tabela 1 Zró Ŝnicowanie przestrzenne gminy Biskupiec.

POWIERZCHNIA UDZIAŁ LP. [HA] [%] Ogólna powierzchnia ewidencyjna 24059 100,00 Ogólna powierzchnia geodezyjna 24125 100,00 UŜytki rolne w tym: grunty orne 14844 61,53 łąki trwałe pastwiska trwałe sady UŜytki le śne i grunty zadrzewione 6522 27,03 Grunty zurbanizowane i zabudowane 414 1,72 Nieu Ŝytki Wody (stoj ące i płyn ące) 859 3,56 Tereny ró Ŝne 1486 6,16 w tym: tereny komunikacyjne 670 2,78 uŜytki kopalniane 2 0,01 pozostałe 814 3,37 Źródło: Urz ąd Gminy w Biskupcu.

3.2 Charakterystyka środowiska naturalnego gminy. Krystaliczne podło Ŝe prekambru znajduje si ę na gł ęboko ści rz ędu 4 km, stromo zapadaj ąc w kierunku 3.2.1 Elementy przyrody nieo Ŝywionej. zachodnim. Prekambryjski krystalnik nadbudowany jest kompleksem skał osadowych, w śród których mo Ŝna 3.2.1.1 Budowa geologiczna i zasoby geologiczne. wyró Ŝni ć utwory paleozoiczne o mi ąŜ szo ści ok. 1,5 km, pokryw ę permo-mezozoiczne o mi ąŜ szo ści ok. 2-2,5 km Geologicznie obszar gminy le Ŝy w obr ębie Niecki oraz osady kenozoiczne o mi ąŜ szo ści ok. 300 m (w tym Brze Ŝnej, stanowi ącej region przej ściowy mi ędzy utwory czwartorz ędowe - głównie plejstoce ńskie - ok. 100- prekambryjsk ą Platform ą Wschodnioeuropejsk ą a 150 m mi ąŜ szo ści). paleozoiczn ą Platform ą Zachodnioeuropejsk ą. ______1 Na podstawie danych UG w Biskupcu na dzie ń 22.04.2004 r. Dziennik Urz ędowy - 6285 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Wyst ępuj ące zasoby kopalin na terenie gminy nie s ą Szwarcenowem, Słupnic ą i Tymaw ą, Lipinkami i wci ąŜ wystarczaj ąco udokumentowane. Najwi ększe Rywałdzikiem. Wysoko ści wzgl ędne wzgórz wynosz ą na bezsprzecznie s ą zasoby kruszywa naturalnego oraz ogół do 10 m, maksymalnie do 20 m (w okolicach Lipinek). kopaliny rolnicze (kreda jeziorna). Na terenie gminy wyst ępuj ą równie Ŝ tzw. ozy i kemy - pierwsze w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina Zło Ŝa kruszywa naturalnego, stwierdzone w Bilansie oraz na północ od Tymawy Wielkiej; drugie w rejonie Zasobów Kopalin i Wód Podziemnych w Polsce wg stanu Sumina, Ł ąkorka, Wonnej i Szwarcenowa. na 31 grudnia 2002 r. to: Południow ą i południowo-wschodni ą cz ęść gminy - Osetno - zło Ŝe rozpoznane szczegółowo: 583 tys. t, zajmuje tzw. równina sandrowa. Licznie reprezentowane - Tymawa Wielka - zło Ŝe rozpoznane wst ępnie, są w krajobrazie rynny, uło Ŝone w wi ększo ści południkowo zasoby geologiczne bilansowe 3220 tys. t, (wiele rynien jezior). Równole Ŝnikowo natomiast uło Ŝone - Tymawa Wielka II - zło Ŝe eksploatowane, zasoby są rynny rzek: Ga ć, Osa, Młynówka i Struga Laki. geologiczne bilansowe 809 tys. t (przemysłowe 809), Najwy Ŝszy punkt na terenie gminy - Góra Szwedzka, wydobyte 39 tys. t, ma wysoko ść 121,3 m n.p.m. (poło Ŝona jest pomi ędzy - Tymawa Wielka III - zło Ŝe rozpoznane szczegółowo, Szwarcenowem a Wonn ą). Najni Ŝej poło Ŝony punkt - o zasoby geologiczne bilansowe 686 tys. t, wysoko ści ok. 62 m n.p.m. znajduje si ę w dolinie Osy - u - Wichertowo - zło Ŝe rozpoznane wst ępnie, zasoby jej uj ścia do jeziora Płow ęŜ . geologiczne bilansowe 2419 tys. t. 3.2.1.3 Gleby. Ponadto zinwentaryzowane zostały zasoby torfu. Kształtuj ą si ę one nast ępuj ąco: Gleby s ą wa Ŝnym składnikiem środowiska - gmina Biskupiec: 2 033 ha, 30,7 mln m 3. naturalnego. W gminie Biskupiec najwi ększe powierzchnie zajmuj ą gleby kompleksu Ŝytniego dobrego. Wykształcone 3.2.1.2 Rze źba terenu. są one głównie z pisków gliniastych lekkich, wykształconych na glinie. Według klasyfikacji bonitacyjnej Według podziału Polski na krainy fizyczno- nale Ŝą one głównie do IV klasy. Równie Ŝ na terenie gminy geograficzne gmina Biskupiec le Ŝy na pograniczu wyst ępuj ą gleby zwi ęzłe kompleksu pszennego wadliwego czterech jednostek: Pojezierza Chełmi ńskiego, Pojezierza a tak Ŝe kompleksu pszennego dobrego. W śród gleb Iławskiego, Garbu Lubawskiego i Pojezierza urodzajnych wyst ępuje te Ŝ kompleks pszenno-Ŝytni. Dobrzy ńskiego. Jakkolwiek pod wzgl ędem litologicznym i Ponadto na mniejszych powierzchniach zalegaj ą zwi ęzłe stratygraficznym obszar ten cechuje du Ŝe urozmaicenie, gleby kompleksu pastewnego mocnego. Ogółem gleby jednak od kambru jest on sztywny, asejsmiczny - średniourodzajne i urodzajne zajmuj ą około ¾ powierzchni pozbawiony ruchów górotwórczych. Na powierzchni gruntów ornych. W śród pozostałej cz ęś ci dominuje wyst ępuj ą utwory polodowcowe, eoliczne i rzeczne, kompleks Ŝytni słaby, wykształcony z pisaków średnich. głównie piaski i gliny. Czasami towarzysz ą mu gleby kompleksu Ŝytnio- Na terenie gminy dominuje krajobraz młodoglacjalny, łubinowego (na ogół VI klasy bonitacyjnej). Cz ęść gleb powstały podczas ostatniego zlodowacenia - „vistulianu”. pochodzenia mineralnego, wytworzona z piasków, Jest on mocno zró Ŝnicowany dzi ęki wyst ępowaniu posiada ni Ŝsze klasy bonitacyjne i ze wzgl ędu na słab ą kilku rodzajów form polodowcowym. Najszerzej wyst ępuje przydatno ść rolnicz ą jest zalesiana. tzw. wysoczyzna morenowa typu falistego - w północnej i Udział gleb w poszczególnych klasach bonitacyjnych środkowej cz ęś ci gminy (szeroki pas od jeziora Karaś do w gminie Biskupiec, przedstawia poni Ŝsze zestawienie: jeziora Pr ątynia). Kolejne formy, wzgórza i pagórki morenowe, wyst ępuj ą w ci ągach m. in. mi ędzy Wonn ą i

Tabela 2 Klasy bonitacyjne gleb w gminie Biskupiec.

Lp. UŜytki rolne Powierzchnia gruntów rolnych w ha % 1 R III a 250 2,02 2 R III b 1755 14,20 3 R IVa 4647 37,59 4 R IVb 2556 20,68 5 RV 2086 16,88 6 R VI 1056 8,54 7 R VI z 11 0,09 Razem 12361 UŜytki zielone 8 Ł III 115 5,00 9 Ł IV 836 36,36 10 Ł V 267 11,61 11 Ł VI 141 6,13 12 Ps III 188 8,18 13 Ps IV 513 22,31 14 Ps V 182 7,92 15 Ps VI 55 2,39 16 Ps z VI 2,0 0,09 Razem 2299 Suma 14660 Źródło: Urz ąd Gminy w Biskupcu.

Dziennik Urz ędowy - 6286 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Ze wzgl ędu na du Ŝe nachylenie terenu, znaczne obszary gruntu nie nadaj ą si ę do uprawy rolnej. Gleby gminy posiadaj ą wska źnik bonitacji jako ści i przydatno ści rolniczej gleb do 49,7. Jest on nieznacznie ni Ŝszy od średniego dla województwa, który wynosi 50,1. Warto ść punktowa przestrzeni produkcyjnej kształtuje si ę na poziomie 60-65, przy średniej wojewódzkiej 65,5 punktu.

3.2.1.4 Sie ć hydrograficzna.

- wody powierzchniowe

Gmina Biskupiec podzielona jest na 2 zlewnie II rz ędu oznaczone numerami:

- 234 - dotyczy rzeki Drw ęcy i obejmuje miejscowo ści Gaj, Ł ąkorek, Ł ąkorz, Osetno, Ostrowite, Ward ęgowo, - 237CP - dotyczy wi ększych prawostronnych dopływów Wisły mi ędzy Wd ą a Nogatem, a przypadku Gminy Biskupiec - rzeka Osa, obejmuje pozostał ą północna cz ęść gminy.

Na terenie gminy znajduje si ę wiele jezior. S ą to na ogół tzw. oczka o powierzchni poni Ŝej 1 ha i cz ęsto wyst ępuj ą w skupiskach. Jezior o powierzchni powy Ŝej 1 ha naliczono 31, z czego najwi ększe przedstawia poni Ŝsze zestawienie.

Tabela 3 Jeziora w obr ębie administracyjnym gminy Biskupiec.

POWIERZCHNIA JEZIORA LP. NAZWA JEZIORA OBR ĘB WŁA ŚCICIEL [hal 1 Białe (pł.) Łąkorz 6,61 Nadle śnictwo Brodnica 2 Dębno Małe (pł.) Łąkorz 19,59 Skarb Pa ństwa 3 Głowin (Głowi ńskie) (pł.) -fr. Ostrowite 40,18 Skarb Pa ństwa 4 Jeziorko (pł.) 1,59 Skarb Pa ństwa 5 Kakaj (pł.) Łąkorz 43,64 Skarb Pa ństwa 6 Kamienny Most (Pr ątynia) (pł.) Ostrowite 19,33 Skarb Pa ństwa 7 Kara ś (pł.) 141,81 Skarb Pa ństwa 8 Kociołek I (s.) Łąkorz 7,24 Skarb Pa ństwa 9 Kociołek II (s.) Łąkorz 1,00 Skarb Pa ństwa 10 Ksi ęŜ e (pł.) Krotoszyny 5,29 Gmina Biskupiec 11 Lekarty (pł.) Krotoszyny 48,7 Skarb Pa ństwa 12 Lubek (pł.) Krotoszyny 1,06 Skarb Pa ństwa 13 Łąkorek (Ł ąkorz) (pł.) Łąkorz 168,00 Skarb Pa ństwa 14 Mierzyn (pł.) Mierzyn 9,58 Skarb Pa ństwa 15 Mierzy ńskie (pł.) Mierzyn 10,18 Skarb Pa ństwa 16 Moszyska (pł.) Krotoszyny 3,1 Skarb Pa ństwa 17 Mozedel (Modzel) (pł.) Krotoszyny 2,86 Skarb Pa ństwa 18 Okonek (s.) Łąkorz 3,75 Skarb Pa ństwa 19 Osetno (pł.) Łąkorz, Osetno 39,29 Skarb Pa ństwa 20 Ostrowite (pł.) Ostrowite 30,05 Skarb Pa ństwa 21 Pawłówko) (pł.) Łąkorz 9,40 Skarb Pa ństwa 22 Piotrowickie (pł.) Piotrowice 10,74 Skarb Pa ństwa 23 Płociczenko (s.) Piotrowice 4,53 Skarb Pa ństwa 24 Płociczno (pł.) Ostrowite 11,00 Skarb Pa ństwa 25 Przedsie ń (pł.) Krotoszyny 8,19 Skarb Pa ństwa 26 Trupel (pł.) fr 57,70 (278,40) Skarb Pa ństwa 27 Ward ęgowo (s.) Osetno 2,75 Skarb Pa ństwa 28 Wielki Staw (pł.) Łąkorz 28,8 Skarb Pa ństwa 29 Wonna (s.) Wonna 3,72 Skarb Pa ństwa 30 śale ń (pł.) - fr. Ostrowite 3,23 Skarb Pa ństwa Źródło: Powiatowy Program Ochrony Środowiska. pł. - woda płyn ąca (jezioro przepływowe), s. - woda stoj ąca (jezioro bezdopływowe i bezodpływowe), (-) - brak wykazanej wody, fr. - cz ęś ciowo w granicach powiatu.

UWAGA: klasyfikacja wód wg danych geodezyjnych.

Kilka z wi ększych jezior tylko cz ęś ciowo le Ŝy w najatrakcyjniejszych z rybackiego punktu widzenia (np. granicach gminy - pozostała cz ęść przynale Ŝy do gmin Łąkorz). sąsiednich. Kolejne jeziora: Dłu Ŝek i Wielkie Part ęczyny przylegaj ą do granic gminy, jednak w cało ści le Ŝą na Przez teren gminy przepływa kilka rzek. Najwi ększ ą z terenie s ąsiednich gmin. Zdecydowana wi ększo ść jezior to nich jest Osa, której dorzecze obejmuje zdecydowan ą zbiorniki eutroficzne. Pod wzgl ędem typu rybackiego wi ększo ść obszaru gminy. Przepływa ona przez wi ększo ść mo Ŝna zaliczy ć do linowo-szczupakowych (np. granicz ące z gmin ą jezioro Trupel - i ju Ŝ na terenie gminy, Kakaj, Lekarty), mniej jest jezior leszczowych (Wielkie wypływa z południowej odnogi jeziora, zmierzaj ąc Part ęczyny), jest te Ŝ kilka zbiorników typu sielawowego, nast ępnie w kierunku południowo-zachodnim, aby z kolei Dziennik Urz ędowy - 6287 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467 wpłyn ąć do jeziora Płow ęŜ - poło Ŝonego na terenie gmin 3.2.2 Elementy przyrody o Ŝywionej. Jabłonowo Pomorskie i Świecie nad Os ą. Ł ączna długo ść Osy wynosi 103 km - z czego 22 km jest na terenie gminy 3.2.2.1 Świat ro ślin. Biskupiec. Szata ro ślinna gminy Biskupiec jest urozmaicona. Mniejsze cieki, b ędące dopływami Osy, to: Dominuj ącą form ę stanowi ą lasy, które zajmuj ą 6 311 ha. - Młynówka (Struga Piotrowicka) - wypływaj ąca Stanowi to około 26% powierzchni gminy (dla porównania, równie Ŝ z jeziora Trupel i wpadaj ąca do Osy w średnia dla województwa warmi ńsko-mazurskiego wynosi okolicy Babalic Małych - jej długo ść wynosi ok. 8,4 29%). Wi ększo ść lasów skupionych jest we wschodniej km, cz ęś ci gminy. - Babka - o długo ści 3,5 km, stanowi ąca w cz ęś ci Dominuj ącym gatunkiem jest sosna, pozostałe gatunki biegu zachodni ą granic ę gminy, - o nast ępnej w kolejno ści cz ęstotliwo ści wyst ępowania - - Ga ć - wypływaj ąca z je Ŝ. Kara ś - o długo ści 7,5 km, to brzoza i olsza. Średni wiek drzewostanu wynosi: dla - Struga Laki - wypływaj ąca z jez. Lekarty, na swoim lasów pa ństwowych 60 lat, lasów prywatnych 30 lat, lasów 11,5 km biegu przepływaj ąca m. in. przez jeziora: komunalnych 50 lat (na podstawie danych z Urz ędu Kakaj, D ębno, Wielki Staw. Gminy). Pod wzgl ędem geobotanicznym okolice Nowego Rzeka Skarlanka, przepływaj ąca w południowo- Miasta maj ą charakter przej ściowy. Świadcz ą o tym m.in. wschodniej cz ęś ci gminy i stanowi ąca granic ę z gmin ą przebiegaj ące w jego blisko ści granice trzech krain Kurz ętnik, stanowi dopływ Drw ęcy. Wypływa ona z jeziora geobotanicznych: Pojezierza Pomorskiego, Skarli ńskiego, a nast ępnie wpada do jeziora Wielkie Zachodniopomorskiego Pasa Przej ściowego i Pojezierza Part ęczyny. Mazurskiego. W obr ębie powiatu biegn ą te Ŝ granice zasi ęgów takich drzew, jak: buk, jawor, brekinia, cis i - wody podziemne paklon. Najcenniejsz ą szat ą ro ślinn ą dysponuj ą obszary Warunki zaopatrzenia w wod ę podziemn ą na terenie chronione w sposób prawny, które zachowały walory gminy s ą do ść korzystne. Najwa Ŝniejszym zasobem wód zbiorowisk naturalnych. Wyst ępuj ą w nich unikatowe podziemnych na terenie gminy jest Główny Zbiornik Wód fitocenozy: fragmenty gr ądów z bukiem, brzeziny Podziemnych GPWZ 210 - Iławski. Obejmuje on swym bagienne, ł ęgi źródliskowe, mszyste zbiorowiska nisko- i zasi ęgiem północno-wschodni ą cz ęść gminy (obszar przej ściowotorfowiskowe. Po śród ro ślin wyst ępuje wiele miejscowo ści Szwarcenowo, Piotrowice Du Ŝe i Piotrowice gatunków chronionych, w tym: pomocnik baldaszkowaty, Małe). Wodono ścem jest pierwszy mi ędzymorenowy turówka niska, ba Ŝyna czarna, widłak jałowcowaty, poziom wodono śny zlodowacenia bałtyckiego, stadiału go ździsty i spłaszczony, skrzyp olbrzymi, pluskwica pomorsko-leszczy ńskiego. S ą to wody infiltracyjne, europejska. Licznie wyst ępuj ą gatunki z rodziny których wiek nie przekracza 36 lat. Średni wiek okre ślono storczykowatych – b ędące pod ścisł ą ochron ą - jak na 15 lat. Na obszarze GPWZ potencjalne wydajno ści lipiennik Loesela, kruszczyk błotny i szerokolistny, pojedynczych studni przekraczaj ą 70 m 3/godz. gnie źnik le śny, storczyk szerokolistny, krwisty i Fuchsa, Spodziewane mniejsze wydajno ści (10-30 m 3/godz.) listera jajowata i sercowata, wyblin jednolistny. dotycz ą wschodniej cz ęś ci gminy, poro śni ętej Na terenie gminy wyst ępuje ł ącznie kilkadziesi ąt kompleksem le śnym. gatunków ro ślin chronionych, z czego wi ększo ść to ro śliny zielne. Du Ŝy udział chronionych gatunków ro ślin zwi ązany 3.2.1.5 Warunki klimatyczne. jest z torfowiskami i obszarami podmokłymi, dlatego szczególnie wa Ŝna jest potrzeba zachowania tych siedlisk. Ze wzgl ędu na małą zró Ŝnicowan ą rze źbę terenu, Cenne s ą te Ŝ zbiorowiska ro ślinno ści wodnej i rejon Biskupca nie posiada du Ŝego zró Ŝnicowania w szuwarowej, a tak Ŝe le śnej. Dobrze zachowane siedliska warunkach klimatu lokalnego. Zasadnicze ró Ŝnice torfowiskowe znajduj ą si ę w dolinie rzeki Skarlanki i zaznaczaj ą si ę pomi ędzy dolin ą rzeki i zagł ębieniami o bezodpływowych le śnych zagł ębieniach. charakterze bezodpływowym, a terenem wysoczyzny. Na obni Ŝonych wzgl ędem wysoczyzny terenach dolin i 3.2.2.2 Świat zwierz ąt. zagł ębie ń, wyst ępuj ą tendencje do stagnacji chłodnego powietrza. Zjawisko to nasila si ę szczególnie przy Okolice gminy Biskupiec nale Ŝą do zoogeograficznej bezwietrznej pogodzie. Średnia temperatura waha si ę ok. krainy południowo-bałtyckiej. Otwarte przestrzenie, brak 7,0 do 7,5 °C, przy czym najcieplejszym miesi ącem jest zasadniczych przeszkód terenowych sprawiaj ą, Ŝe obszar lipiec, ze średni ą temperatur ą oscyluj ącą w okolicy 17,5 ten posiada dogodne warunki do swobodnego przenikania °C, a najzimniejszym luty (-4,1 °C). Długo ść okresu ró Ŝnych elementów faunistycznych, co tym samym nie wegetacyjnego to około 165 dni. Przeci ętne wieloletnie sprzyja wyodr ębnianiu si ę lokalnej, specyficznej fauny. sumy opadów wynosz ą tu 598 mm (dane stacji opadowej Mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe jest to typowa fauna Ni Ŝu Polskiego. w Brodnicy, 1997), a liczba dni z opadem zamyka si ę w Wi ększo ść zwierz ąt pospolitych wyst ępuj ących w Polsce, granicach 150 do 160 w roku. Miesi ącem najbardziej reprezentowanych jest równie Ŝ na tym terenie. deszczowym według statystyki okazuje si ę lipiec. Na Z wi ększych zwierz ąt wyst ępuj ą tu m.in.: ło ś, jele ń terenie gminy obserwuje si ę przewag ę wiatrów szlachetny, jele ń sika, daniel, sarna i dzik; z drapie Ŝników: zachodnich (19,5 %). Najmniejszy jest udział wiatrów lis, tchórz, jenot, kuna domowa (kamionka) i le śna, południowych i północnych. Cisza atmosferyczna zajmuje gronostaj, łasica oraz borsuk. Pospolite s ą zaj ąc i królik. ok. 6 % reprezentatywnego okresu kontrolnego. Pr ędko ść Ostatnio wykazano do ść liczn ą obecno ść bobra. W wiatrów jest najcz ęś ciej mała i umiarkowana (0-5 m/s to ci ągu ostatnich latach znacznie zwi ększyła si ę te Ŝ 80 % sumy wiatrów). Gł ęboko ść przemarzania gruntu w liczebno ść wydry, mog ącej przy tej wielko ści populacji tym rejonie wynosi ok. 1 m. powodowa ć znaczne straty w rybostanie. Niepo Ŝą dana jest równie Ŝ nadmierna liczebno ść bardzo ekspansywnej norki ameryka ńskiej, równie Ŝ wyrz ądzaj ącej szkody w rybostanie oraz w śród ptactwa wodno-błotnego. Dziennik Urz ędowy - 6288 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Drobne gryzonie reprezentuj ą m. in. mysz polna, 3.2.3.1 Parki narodowe. nornica ruda i polnik zwyczajny, z wi ększych wymieni ć mo Ŝna wiewiórk ę, pi Ŝmaka, i karczownika. Spo śród Forma wielkoobszarowej ochrony przyrody, w nietoperzy wyst ępuje około połowa gatunków notowanych zało Ŝeniu obejmuj ąca obszary o najwi ększej randze w kraju. Spotykane ssaki owado Ŝerne to: je Ŝ europejski, przyrodniczej o znaczeniu krajowym i mi ędzynarodowym, ryjówka aksamitna i malutka, kret, rz ęsorek rzeczek. nie wyst ępuje na obszarze gminy. Urozmaicony jest świat ptaków, wyst ępuj ą: kaczki: krzy Ŝówka, cyranka, cyraneczka, podgorzałka, tracz 3.2.3.2 Parki krajobrazowe. nurog ęś , płaskonos, czernica, czy rzadziej spotykane: świstun, lodówka, g ągoł; g ęsi: g ęgawa, białoczelna i Cz ęść gminy Biskupiec znajduje si ę na terenie zbo Ŝowa (na przelotach); kormoran i mewy: śmieszka, Brodnickiego Parku Krajobrazowego . pospolita i Ŝółtonoga. Park ten został utworzony w 1985 roku. Osobliwo ści ą Ponadto mo Ŝna spotka ć: perkozy, sieweczk ą rzeczn ą, obszaru s ą pagórki i wzgórza kemowe oraz liczne, du Ŝe czajk ę, brod źca krwawodziobego, rybitw ę czarn ą, rynnowe jeziora m.in. s ąsiaduj ące z gmin ą Wielkie Ŝurawia, zimorodka, łab ędzia niemego, bociana białego i Part ęczyny (324 ha - najwi ększe w obr ębie Parku jezioro, czapl ę siw ą. jak równie Ŝ najwi ększe jezioro Pojezierza Brodnickiego), Na polach i ł ąkach wyst ępuj ą m.in. kuropatwy, ba Ŝanty Łąkorek (162 ha) i Głowi ńskie (131 ha) - równie Ŝ jedno z i przepiórki. Z ptaków drapie Ŝnych wyst ępuj ą: jastrz ąb, najwi ększych jezior Parku. myszołów, krogulec, pustułka, rybołów, kania ruda i Znamienn ą cech ą BPK jest wyst ępowanie naturalnych czarna, błotniak stawowy. Zimuje myszołów włochaty. Z zbiorowisk torfowiskowych, szuwarowych i wodnych. sów spotka ć mo Ŝna: sow ę uszat ą, płomykówk ę, Atrakcj ą jest szlak turystyczny i kajakowy rzek ą puszczyka, pójd źkę. Od kilku lat na terenie Brodnickiego Skarlank ą. Na terenie parku znajduje si ę równie Ŝ wiele Parku Krajobrazowego prowadzi si ę reintrodukcj ę sokoła zabytków kultury materialnej, jak np. tradycyjne obiekty wędrownego. budownictwa wiejskiego (Ł ąkorz) czy budynki sakralne. Spo śród ptaków le śnych licznie reprezentowane s ą: Siedziba Parku mie ści si ę w miejscowo ści Grzmi ęca (pow. dzi ęcioły: czarny, du Ŝy, zielony i dzi ęciołek, a poza tym gil Brodnicki, woj. kujawskopomorskie). i dziwonia. Najwi ększymi osobliwo ściami ornitofauny s ą: Powierzchnia terenów wchodz ących w skład bocian czarny, nur czarnoszyji, pluszcz, orlik krzykliwy i Brodnickiego Parku Krajobrazowego na terenie gminy bielik (dolina Skarlanki). W dolinach rzecznych występuje wynosi 2 846 ha, co stanowi prawie 21 % całej zimorodek. W śród wyst ępuj ących tu gadów najliczniejsze powierzchni Parku (13 674 ha). Najwi ększy udział maj ą są jaszczurki: zwinka, Ŝyworódka i padalec. Z w ęŜ y grunty sołectwa Ł ąkorz (1 282 ha), nast ępnie Ostrowite (1 obecne s ą: zaskroniec (do ść liczny) i Ŝmija zygzakowata. 067 ha), w dalszej kolejno ści Ł ąkorek (366 ha) i Osetno Przedstawicielami płazów s ą: kumak nizinny, rzekotka (131 ha). drzewna, grzebiuszka ziemna, ropucha zielona i paskówka, traszka zwyczajna, i mniej liczna grzebieniasta. Na obszarze gminy znajduj ą si ę jednostki Wyst ępuj ą równie Ŝ pospolite na Ni Ŝu Polskim gatunki Ŝab elementarne: i ropuch ( Ŝaba jeziorkowa, trawna, śmieszka, ropucha P-1 (cz ęść gruntów miejscowo ści Ł ąkorek i Ł ąkorz), szara). P-7 (cz ęść gruntów miejscowo ści Osetno i Ostrowite), W wodach powierzchniowych gminy Biskupiec P-11 (cz ęść gruntów Ostrowite), powszechnie wyst ępuj ą znane ryby: szczupak, oko ń, P-12 (równie Ŝ fragment gruntów miejscowo ści Ostrowite), sandacz, jazgarz, pło ć, wzdr ęga, leszcz, kr ąp, karp, lin, P-13 (tak Ŝe cz ęść gruntów miejscowo ści Ostrowite), kara ś, w ęgorz, kle ń, ja ź, mi ętus, ukleja, słonecznica, P-14 (fragment gruntów miejscowo ści Ostrowite), ciernik, cierniczek itd. W wi ększych i gł ębszych jeziorach, P-38 (cz ęść gruntów miejscowo ści Ł ąkorz), np. Skarli ńskim i Ł ąkorku wyst ępuj ą gł ąbielowate: sieja i P-40 (tak Ŝe cz ęść gruntów miejscowo ści Ł ąkorz). sielawa. Spotykana jest te Ŝ rzadka, chroniona ści śle, ró Ŝanka (Rhodeus sericeus). 3.2.3.3 Rezerwaty. Do spotykanych gatunków, nale Ŝy te Ŝ doliczy ć, wprowadzone sztucznie do niektórych zbiorników w latach Na terenie gminy znajduj ą si ę 4 rezerwaty przyrody: 60., karpia oraz azjatyckie ryby ro ślino Ŝerne: tołpyg ę i amura. Ich liczebno ść w wodach otwartych jest śladowa, 1. Rezerwat faunistyczny „Jezioro Kara ś”, co nie jest jednak niepokoj ące, bo gatunki te obecnie, jako 2. Rezerwat torfowiskowy „Kociołek” , obce polskiej ichtiofaunie, uwa Ŝa si ę za niepo Ŝą dane. 3. Rezerwat torfowiskowy „Łab ędź”, Fauna bezkr ęgowców jest bogata i stosunkowo dobrze 4. Rezerwat torfowiskowy „Uroczysko Piotrowice”. poznana. Stwierdzono m.in. 1800 gatunków motyli, tj. ok. 60 % gat. Polski. Spotykanymi przedstawicielami rzadkiej Ad. 1. entomofauny s ą równie Ŝ chrz ąszcze: jelonek rogacz, Rezerwat „Jezioro Kara ś” utworzono zarz ądzeniem rohatyniec nosoro Ŝec, obydwa wyst ępuj ące w d ąbrowach, MLiPD w 1958 r. (MP Nr 212, poz. 243). Obejmuje on i kozioróg d ębosz. Mi ęczaki reprezentuj ą, pomijaj ąc jezioro Kara ś z przyległymi terenami bagiennymi. Wody gatunki znane, zatoczek gładki i przytulik strumieniowy. stanowi ą 47 % powierzchni rezerwatu, lasy - 29 %, za ś Stosunkowo cz ęsto mo Ŝna spotka ć ślimaki bezmuszlowe - bagna - 24 %. Ł ączna powierzchnia rezerwatu wynosi pomrowy. 815,48 ha., z tego cz ęść poło Ŝona na terenie gminy Biskupiec wynosi 235 ha. Pozostała cz ęść rezerwatu le Ŝy 3.2.3 Formy ochrony przyrody. na terenie gminy Iława. Rezerwat utworzono w celu ochrony miejsc l ęgowych Wszystkie formy ochrony przyrody stanowi ą układ awifauny. Na terenie rezerwatu zarejestrowano przestrzenny, wzajemnie uzupełniaj ących si ę form, wyst ępowanie 156 gatunków ptaków, w tym 83 gatunki łączonych korytarzami ekologicznymi. Obszary prawnie lęgowe, 7 - regularnie Ŝeruj ących w rezerwacie, reszta to chronione, tworz ą krajowy system obszarów chronionych. ptaki przebywaj ące na przelotach. Wyst ępuj ą tam m.in.

Dziennik Urz ędowy - 6289 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

- najwi ększa w Europie populacja podró Ŝniczka (rezerwat jest miejscem gniazdowania około 170 par „Skarli ński Obszar Chronionego Krajobrazu ” o tego gatunku), całkowitej powierzchni 6 349,0 ha, poło Ŝony równie Ŝ w - gęś g ęgawa - stwierdzono populacj ę w liczbie 17-20 gminie par l ęgowych i około 18 ptaków niel ęgowych, w Granice obszaru zostały okre ślone nast ępuj ąco: okresie przelotów stada g ęgaw si ęgaj ą 660 Granica przebiega od stacji PKP Ostrowite na linii Olsztyn osobników, -Toru ń, sk ąd w/w torem w kierunku północno-wschodnim - z innych rzadkich gatunków stwierdzono l ęgi: przecina drog ę Ł ąkorz - Bielice i około 300 m za samotnik, kszyk, dro ździk, struminiówka, przejazdem skr ęca na południowy-wschód duktem le śnym świerszczak, brz ęczka, rokitniczka, łozówka, potrzos, do osady Rybaczówka. Od w/w osady granica zakr ęca dźiwonia, remiz, w ąsatka, hełmiatka czy świstu ń, ponownie na północny-wschód duktem le śnym i po około - na Ŝer przylatuj ą licznie m.in. bieliki i rybołowy, orlik 600 m na wschód i dochodzi do szosy Biskupiec - Nowe krzykliwy, kania ruda, zaobserwowano równie Ŝ Miasto. Ta droga na południowy-wschód po ok. 500 m czapl ę biał ą, orła przedniego czy te Ŝ orzełka dochodzi do przepustu na cieku wodnym Kakaj. Tym (włochatego). ciekiem w gor ę przez ł ąki na wschód do brzegu lasu i od oddziału Nr 75 przecink ą le śną na długo ści ok. 3 000 m na Rezerwat ten został wpisany na list ę obiektów o północny-wschód do poprzecznej przecinki na granicy mi ędzynarodowym znaczeniu dla ptactwa wodno- oddziału Nr 67. T ą przecink ą przez około 400 m na błotnego, chronionych w ramach Konwencji RAMSAR. północny-zachód do granicy oddziałów 42 i 65. Dalej droga biegn ącą środkiem oddziału 65 na północny-zachód Ad.2. do toru PKP Olsztyn - Toru ń w pobli Ŝu wzniesienia Łysa Rezerwat „Kociołek” utworzono w 1958 roku Góra (113,2 m npm.). Od tego miejsca granica OChK (Zarz ądzenie MLiPD z 4.02.1958 r. (MP Nr 16 z 1958, biegnie torem ku północnemu-wschodowi do granicy gmin poz. 102). Powierzchnia wynosi 7,02 ha w tym jest 0,9 ha Biskupiec - Nowe Miasto Lubawskie w pobli Ŝu jeziora Gil. wód i 6,12 ha torfowiska. Jest to rezerwat ścisły, powołany Dalej przebiega drogami le śnymi na południe zgodnie z dla ochrony naturalnego torfowiska wysokiego i granica administracyjn ą w/w gmin do wschodniego brzegu przejściowego. Poło Ŝony na terenie Nadle śnictwa Jamy w jez. Lekarty i dalej wzdłu Ŝ le śnych jezior Moczyska i północnej cz ęś ci Pojezierza Brodnickiego, na styku strefy Przedzieniec w górnym biegu rzeki Kakaj do wschodniego morenowej i obszarów sandrowych. W centrum rezerwatu brzegu lasu w pobli Ŝu jeziora Jeziorki, gdzie dalej pod ąŜ a znajduje si ę niewielki zbiornik wodny, b ędący brzegiem lasu dochodz ąc do drogi Biskupiec - Nowe pozostało ści ą wi ększego niegdy ś jeziora dystroficznego. Miasto. Tu granica OChK skr ęca zdecydowanie ku Na terenie rezerwatu wyst ępuj ą rzadkie gatunki ro ślin, wschodowi i wzdłu Ŝ w/w szosy omijaj ąc zwart ą zabudow ę m.in. rosiczka okr ągłolistna, widłak jałowcowaty. wsi Skarlin prowadzi do brzegu jeziora Skarlinskiego w pobli Ŝu przysiółka Adrian. Dalej granica przebiega Ad.3. brzegiem jeziora do jego wschodniego kra ńca, okr ąŜ a Rezerwat „Łab ędź” utworzono równie Ŝ w 1958 roku jezioro od południa doprowadzaj ąc do jego zachodniego Zarz ądzeniem MLiPD z 4.02.1958 r. (MP Nr 16 z 1958, kra ńca u uj ścia rzeki Skarlanki. Dalej granica prowadzi na poz. 107.). Powierzchnia wynosi 13,18 ha. Jest to zachód wzdłu Ŝ drogi Nowe Miasto Lubawskie - Grudzi ądz, rezerwat ścisły, powołany dla ochrony torfowiska, stanowi ącej jednocze śnie północn ą granic ę Brodnickiego poło Ŝonego w Nadle śnictwie Ł ąkorz. Torfowisko to Parku Krajobrazowego. Na około 1 000 m przed wsi ą zajmuje śródle śne obni Ŝenie terenu. Centraln ą cz ęść Łąkorz wspólna granica skr ęca ku polu dniowi dawnego jeziora o wysokim poziomie wodnym, zajmuje doprowadzaj ąc do miejscowo ści Wilogrób na północno- torfowisko niskie. Id ąc dalej ku obwodowi, wyst ępuj ą wschodnim kra ńcu jeziora Ł ąkorz. Stamt ąd granica OChK zespoły, charakterystyczne dla torfowiska przej ściowego, skr ęca ponownie na zachód do wsi Ł ąkorek i dalej droga za ś obrze Ŝa zajmuje bór mieszany. Szat ę ro ślinn ą gminn ą doprowadza do osady Osetno. Po około 1200 m cechuje du Ŝa ró Ŝnorodno ść oraz bogaty skład gatunkowy przebiegu przechodzi na drog ę gruntow ą i biegnie na - zanotowano tu ł ącznie 246 gatunków ro ślin. zachód przez koloni ę Olszak do wsi Ostrowite. Dalej na północ drog ą gminna skr ęcaj ąc na wysoko ści byłego PGR Ad.4. w drog ę gruntowa i doprowadza do toru kolejowego Rezerwat „Uroczysko Piotrowice” został utworzony Olsztyn - Toru ń. Dalej granica biegnie przez około 800 m w 1998 roku Rozporz ądzeniem MO ŚZNiL z 21.12.1998 r. torem na północny-wschód do stacji Ostrowite dochodz ąc (MP Nr 161, poz. 1102). Powierzchnia rezerwatu wynosi do punktu w którym rozpocz ęto opis. 49,07 ha. Jest to rezerwat powołany do ochrony - ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych, dobrze Na terenie obszaru chronionego krajobrazu zakazuje zachowanych, naturalnych ekosystemów torfowiskowych si ę: wraz z przyległymi do nich powierzchniami le śnymi. Na 1) lokalizowania nowych obiektów zaliczanych do jego terenie przewa Ŝaj ą zbiorowiska niskotorfowiskowe, przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na du Ŝy jest udział torfowisk przej ściowych. W śród wielu środowisko w rozumieniu przepisów o ochronie gatunków ro ślin, na szczególn ą uwag ę zasługuj ą m.in. środowiska, ba Ŝyna czarna, rosiczka okr ągłolistna, storczyk krwisty i 2) lokalizacji budownictwa letniskowego poza szerokolistny, widłak jałowcowaty. miejscami wyznaczonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, 3.2.3.4 Obszary chronionego krajobrazu. 3) utrzymywania otwartych rowów i zbiorników ściekowych, Na terenie gminy Biskupiec na mocy Rozporz ądzenia 4) dokonywania zmian stosunków wodnych, je śli słu Ŝą Nr 21 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 innym celom ni Ŝ ochrona przyrody i zrównowa Ŝone kwietnia 2003 r. w sprawie wprowadzenia obszarów wykorzystanie u Ŝytków rolnych i le śnych oraz chronionego krajobrazu na terenie województwa gospodarki rybackiej, warmi ńsko-mazurskiego, został utworzony nast ępuj ący 5) likwidowania małych zbiorników wodnych, obszar chronionego krajobrazu: starorzeczy oraz obszarów wodnobłotnych, Dziennik Urz ędowy - 6290 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

6) wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo Ŝenia oparciu o odr ębne przepisy oraz racjonalnej gospodarki własnych gruntów rolnych, rolnej i le śnej. 7) organizowania rajdów motorowych i 3.2.3.5 Pomniki przyrody. samochodowych, 8) umy ślnego zabijania dziko Ŝyj ących zwierz ąt, Kolejn ą form ą prawnej ochrony przyrody s ą pomniki niszczenia nor, legowisk zwierz ęcych, tarlisk i przyrody. S ą to pojedyncze twory przyrody Ŝywej b ądź zło Ŝonej ikry, ptasich gniazd oraz wybierania jaj, nieo Ŝywionej, odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, 9) wypalania ro ślinno ści, o warto ści szczególnej z ró Ŝnych wzgl ędów. Na terenie 10) wykonywania prac ziemnych trwale gminy znajduj ą si ę 24 pomniki przyrody, na które składaj ą zniekształcaj ących rze źbę terenu, z wyj ątkiem si ę: obiektów zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym. - 13 pojedynczych, okazałych drzew (4 d ęby, 1 lipa, 1 buk, 2 modrzewie, 1 jawor, 1 klon srebrzysty, 1 Zakazy, o których mowa, nie dotycz ą zada ń Ŝywotnik zachodni, 2 jabłonie płonki), realizowanych na rzecz obronno ści i bezpiecze ństwa - 11 skupienia drzew (m.in. skupienie 66 okazałych pa ństwa, w przypadkach zagro Ŝenia bezpiecze ństwa daglezji w le śnictwie Lipowa Góra czy aleja 780 pa ństwa, inwestycji realizuj ących cele publiczne oraz sędziwych drzew, głównie d ębów, wzdłu Ŝ drogi gospodarki łowieckiej lub rybackiej, prowadzonej w Biskupiec - Piotrowice).

Tabela 4 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Biskupiec.

RODZAJ POMNIKA LP. OKRE ŚLENIE POŁO śENIA ROK UZNANIA (obwód; wysoko ść drzewa w m) 1 dąb „Kubu ś" (4,44; 16) park Wielka Tymawa 1954 2 lipa drobnolistna (3,4; 22) park 1985 3 dąb szypułkowy (3,9; 23) park S ędzice 1985 skupienie 2 drzew: lipa drobnolistna (7,7; 32), 4 park Ł ąkorek 1986 kasztanowiec (3,7; 30) skupienie 2 drzew: sosna pospolita (2,62; 22), buk 5 Le śnictwo Grabiny 1988 pospolity (2,31; 24) 6 skupienie 3 d ębów (3,8 - 4,2; 23 - 25) Biskupice (ko ściół ewangelicki) 1993 7 buk pospolity (4,36; 25) park Wielka Tymawa 1993 8 jawor (3,25; 24) park Wonna 1993 9 6 Ŝywotników zachodnich (1,52 -2,30; 20 - 24) oddz. leśny 41 m Krotoszyny 1994 skupienie 2 drzew: lipa drobnolistna (4,75; 23), brzoza oddział le śny 1 h Krotoszyny, nad je Ŝ. 10 1994 brodawkowata (2,75; 23) Trupel 11 dąb (3,2; 33) nad je Ŝ. Trupel oddz. 3b 1994 skupienie 12 drzew: 2 wi ązy szypułkowe (2,58 -4, 12; 22-24), d ąb szypułkowy (3,29; 22), 4 klony zwyczajne 12 (2,58 - 3,15; 20 - 28), lipa drobnolistna (3,95; 24), 2 park w Ł ąkorku 1994 graby pospolite (2,01 - 2,9; 19 - 20), jawor (2,72; 24), topola biała (4,83; 32) 13 modrzew (2,64; 30) oddz. 197 t Le śnictwo Lipowa Góra 1994 14 aleja 780 drzew: 731 d ębów, 45 lip, 3 jesiony, klon przy drodze Biskupice - Piotrowice - 1996 (0,74 - 3,81 ; 8 - 35) granica powiatu 15 klon srebrzysty (3,05; 18) przy drodze S ędzice - Mierzyn 1996 16 skupienie 66 daglezji, (1,51 - 2,30; 20-35) oddz. 161a Le śnictwo Lipowa Góra 1996 17 skupienie 6 modrzewi, (2,15 - 2,87; 35 -36) oddz. 138a i 138c Le śnictwo W ąkop 1996 18 dąb szypułkowy (3,30; 18) przy Szkole Podstawowej w Biskupcu 1998 Skupienie 9 drzew: 2 d ęby szypułkowe ( 3,62; 20) (3,88; 22) 3 buki pospolite (3,0 - 3,2; 20) 3 lipy drobnolistne (3,1 19 park w Czachówkach 1998 1 - 5,04; 19-25) 1 buk pospolity odm. czerwonolistna (2,94; 20) Czachówki, przy drodze polnej w strefie 20 skupienie 4 d ębów szypułkowych (3,32-4,28; 18-22) 1998 ochronnej parku zabytkowego skupienie 3 drzew: 2 buki pospolite (3,5; 22) (3,97; 21 Czachówki 1998 16), jawor (3,76; 18) 21 Ŝywotnik zachodni (2,30 ; 18) Ostrowite dz. 96/1 2000 22 jabło ń płonka (1,1 2; 13,5) Krotoszyny dz. 39 LP 2002 23 jabło ń płonka (1,12; 18) Krotoszyny dz. 40 LP 2002 24 modrzew (2,6; 32) Krotoszyny dz. 39 LP 2002

3.2.3.6 U Ŝytki ekologiczne. genowych. S ą to głównie tereny le śne i torfowiskowe o niewielkiej powierzchni. Na terenie gminy Biskupiec wyst ępuje 130 miejsc, zakwalifikowanych do ochrony jako u Ŝytki ekologiczne, czyli pozostało ści ekosystemów, maj ących znaczenie dla zachowania unikatowych typów środowisk i zasobów Dziennik Urz ędowy - 6291 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

3.2.3.7 Inne formy ochrony przyrody (zespoły szerokolistny, gnie źnik le śny, storczyk szerokolistny, przyrodniczo-krajobrazowe, stanowiska dokumenta- krwisty i Fuchsa, listera jajowata i sercowata, wyblin cyjne, parki wiejskie, lasy ochronne, sie ć NATURA jednolistny. 2000). Du Ŝy udział chronionych gatunków ro ślin zwi ązany jest z torfowiskami i obszarami podmokłymi, dlatego Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe na terenie gminy szczególnie wa Ŝna jest potrzeba zachowania tych siedlisk. to obszary lasu „Oz Tymawski” o powierzchni 13,75 ha Cenne s ą te Ŝ zbiorowiska ro ślinno ści wodnej i oraz „Las Słupnicki” o powierzchni 1,37 ha. S ą one szuwarowej, a tak Ŝe le śnej. Na terenie gminy ze zwierz ąt, chronione od 1998 r. ze wzgl ędu na wyj ątkowo cenne obj ętych ochron ą gatunkow ą, wyst ępuj ą m.in.: tchórz, fragmenty krajobrazu oraz dla zachowania ich warto ści gronostaj, łasica, borsuk, bóbr, wiewiórka, je Ŝ europejski, estetycznych. ryjówka aksamitna i malutka, kret. Kolejn ą form ą ochrony, nie b ędącej jednak prawn ą Spo śród nietoperzy wyst ępuje około połowa gatunków form ą, s ą parki wiejskie. Na terenie gminy znajduj ą si ę notowanych w kraju. Ptaki, które s ą obj ęte ochron ą i one w miejscowo ściach Babalice, Bielice, Biskupiec, zasługuj ą na szczególn ą uwag ę to: bocian czarny, nur Czachówki, Wielka Wólka, Ł ąkorek, Ł ąkorz, Osówko, czarnoszyi, pluszcz, orlik krzykliwy i bielik (dolina Ostrowite, Podlasek Mały, S ędzice, Słupnica, Wielka Skarlanki). W dolinach rzecznych wyst ępuje zimorodek, Tymawa, Ward ęgowo, Wonna i zajmuj ą najcz ęś ciej Spo śród innych gatunków wyst ępuj ą kaczki: cyranka, powierzchni ę kilku ha. Niektóre z nich posiadaj ą charakter podgorzałka, tracz nurog ęś , płaskonos czy rzadziej zabytkowy (np. Ostrowite, S ędzice). spotykane: świstun, lodówka, g ągoł; kormoran i mewy: Cały teren gminy Biskupiec znajduje si ę w granicach śmieszka, pospolita i Ŝółtonoga. Ponadto mo Ŝna spotka ć: obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski. Celem perkozy, sieweczk ą rzeczn ą, brod źca krwawodziobego, istnienia ZPP jest promowanie rozwoju proekologicznego, rybitw ę czarn ą, Ŝurawia, łab ędzia niemego i przepiórki. Z utrzymanie zrównowa Ŝonych struktur przestrzennych dla ptaków drapie Ŝnych wyst ępuj ą: jastrz ąb, myszołów, zapewnienia wysokiego standardu środowiska krogulec, pustułka, rybołów, kania ruda i czarna, błotniak przyrodniczego. stawowy. Zimuje myszołów włochaty. Z sów spotka ć mo Ŝna: sow ę uszat ą, płomykówk ę, puszczyka, pójd źkę. Oprócz powy Ŝszych form ochrony przyrody, cz ęść ww. Spo śród ptaków le śnych licznie reprezentowane s ą: obszarów obj ęta zostanie systemem europejskiej sieci dzi ęcioły: czarny, du Ŝy, zielony i dzi ęciołek. ekologicznej NATURA 2000. Europejska Sie ć Ekologiczna Wyst ępuj ą równie Ŝ chronione gady: jaszczurki: NATURA 2000 to sie ć obszarów chronionych na terenie zwinka, Ŝyworódka i padalec, w ęŜ e: zaskroniec (do ść pa ństw członkowskich Unii Europejskiej. Celem liczny) i Ŝmija zygzakowata. wyznaczania tych obszarów jest ochrona cennych pod Przedstawicielami chronionych płazów s ą: kumak wzgl ędem przyrodniczym i zagro Ŝonych składników nizinny, rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna, ropucha ró Ŝnorodno ści biologicznej w pa ństwach Unii Europejskiej. zielona i paskówka, traszka zwyczajna, i mniej liczna grzebieniasta, Ŝaba jeziorkowa, trawna, śmieszka, W skład sieci NATURA 2000 wejd ą: ropucha szara. Chronione mi ęczaki reprezentuj ą zatoczek - obszary specjalnej ochrony (OSO) - (Special gładki i przytulik strumieniowy. Spotykanymi Protection Areas - SPA) wyznaczone na podstawie przedstawicielami rzadkiej i chronionej entomofauny s ą Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony chrz ąszcze: m.in. jelonek rogacz, kozioróg d ębosz. dzikich ptaków, tzw. "Ptasiej", dla gatunków ptaków wymienionych w zał ączniku I do Dyrektywy, 4. DIAGNOZA STANU I ZAGRO śEŃ ŚRODOWISKA - specjalne obszary ochrony (SOO) - (Special Areas of NATURALNEGO GMINY. Conservation - SAC) wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony 4.1 Zasoby geologiczne i rze źba terenu. siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. "Siedliskowej", dla siedlisk przyrodniczych Wyst ępuj ące zasoby kopalin na terenie gminy nie s ą wymienionych w zał ączniku I oraz siedlisk gatunków wci ąŜ wystarczaj ąco udokumentowane. Najwi ększe zwierz ąt i ro ślin wymienionych w zał ączniku II do bezsprzecznie s ą zasoby kruszywa naturalnego oraz Dyrektywy. kopaliny rolnicze (kreda jeziorna). Ponadto zinwentaryzowane zostały zasoby torfu. Du Ŝym problem Obszary te powinny mie ć ustalony status ochronny, jest intensywne pozyskiwanie kruszywa, które powoduje plan ochrony wraz z kosztami jego realizacji. NATURA istotne zmiany w krajobrazie oraz wpływa na negatywne 2000 zintegrowana b ędzie z rozwojem turystyki obszarów oddziaływanie na środowisko. Wa Ŝne jest zwrócenie wiejskich, zwi ększaniem zalesie ń i lokalnym uwagi podczas procesu eksploatacji ograniczenie zagospodarowywaniem ostoi przyrodniczych przy oddziaływania oraz konieczno ść rekultywacji terenu do zało Ŝeniu niepogarszania warunków środowiskowych. stanu pierwotnego. Zachowanie ukształtowania Jest to tzw. prospołeczna koncepcja ochrony krajobrazu, jego cennych form polodowcowych, powinno ró Ŝnorodno ści przyrodniczej. Na terenie gminy do obj ęcia by ć uwzgl ędnione zarówno w procesie planistycznym, jak ochron ą w sieci NATURA 2000 planowane s ą obszary i podczas procesów inwestycyjnych. będące w granicach Brodnickiego Parku Krajobrazowego oraz rezerwaty przyrody. 4.2 Gleby.

3.2.3.8 Ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt. Ze wzgl ędu na rolniczy charakter gminy, wa Ŝne jest racjonalne gospodarowanie tymi zasobami oraz skuteczna Po śród ro ślin wyst ępuje wiele gatunków chronionych, ich ochrona. Ostatnie lata pokazuj ą znacz ące nasilenie si ę w tym: pomocnik baldaszkowaty, turówka niska, ba Ŝyna degraduj ącego oddziaływania człowieka na gleby. czarna, widłak jałowcowaty, go ździsty i spłaszczony, skrzyp olbrzymi, pluskwica europejska. Licznie występuj ą Główne zagro Ŝenia degradacj ą gleb to: gatunki z rodziny storczykowatych - b ędące pod ścisł ą ochron ą - jak lipiennik Loesela, kruszczyk błotny i Dziennik Urz ędowy - 6292 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

- degradacja chemiczna (niewła ściwe stosowanie Bardzo niepokoj ący jest poziom zanieczyszczenia wód nawozów mineralnych i pestycydów) oraz rzek. Aktualne badania wskazuj ą co prawda na zakwaszenie gleb, zahamowanie wzrostu st ęŜ eń zanieczyszcze ń, ale te Ŝ na - degradacja fizyczna (zwi ązana z działalno ści ą utrzymuj ący si ę wci ąŜ wysoki ich poziom. Jako ści wód górnicz ą, mechanizacj ą rolnictwa oraz erozj ą), płyn ących przez gmin ę Biskupiec ma do ść istotny wpływ - degradacja przez niewła ściw ą melioracj ę: nacisk na stan Drw ęcy. Rzeka ta jest bowiem źródłem wody poło Ŝony na odwodnienie gruntu, nie funkcjonowanie pitnej dla Torunia i Inowrocławia, stanowi ponadto urz ądze ń melioracyjnych pod k ątem nawadniania. najwi ększy w kraju ichtiologiczny rezerwat przyrody, Dotyczy to w szczególno ści wa Ŝnych przyrodniczo maj ący na celu ochron ę ryb łososiowatych. Objęta jest kompleksów gleb hydrogenicznych. Skrajnie tak Ŝe dodatkow ą ochron ą jako obszar chronionego niekorzystne zabiegi to osuszanie torfowisk, krajobrazu, gdy Ŝ wraz z dolin ą stanowi jedn ą z głównych - intensyfikacja u Ŝytkowania rolniczego i osi ekologicznych Polski, a tak Ŝe perspektywiczny rejon zagospodarowania turystycznego. gospodarki turystycznej, odznacza si ę bowiem niezwykł ą malowniczo ści ą krajobrazu. Szczególnie istotne jest chemiczne zanieczyszczenie Głównym źródłem zanieczyszcze ń wód w gminie gleby metalami ci ęŜ kimi, które na terenie gminy Biskupiec Biskupiec s ą spływy powierzchniowe nawozów i wpływ nie stanowi problemu. Zawarto ść metali ci ęŜ kich w glebie nieskanalizowanych miejscowo ści a tak Ŝe nie przekracza zawarto ści naturalnej, a ilo ść siarki niezinwentaryzowane źródła punktowe, bytowo- pozostaje w granicach normy. Wa Ŝnym czynnikiem jest gospodarcze i komunalne. kwasowo ść gleb. Ma ona głównie przyczyny naturalne (dawne pokrycie ro ślinno ści ą le śną). Nadmiernie wysoka Obszarowe źródła zanieczyszcze ń wi ąŜą si ę kwasowo ść powoduje szybk ą migracj ę składników gleby głównie z: do wód powierzchniowych i podziemnych. Do - źle prowadzon ą gospodark ą roln ą, w tym podwy Ŝszania kwasowo ści przyczynia si ę stosowanie szczególnie nawo Ŝeniem i chemizacj ą, niektórych rodzajów nawozów mineralnych i - niskim standardem sanitarnym wsi, zanieczyszczenia przemysłowe i komunikacyjne. - gospodark ą turystyczn ą, Zakwaszenie gleb jest czynnikiem wa Ŝnym w odniesieniu - gospodark ą odpadami, do terenu gminy, jak wynika z danych zebranych w - brakiem czynnych stref ochronnych w pobli Ŝu wód, ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska. - źle przeprowadzon ą w latach 60. regulacj ą wodn ą Degradacj ę pokrywy glebowej powoduje tak Ŝe (melioracje), odkrywkowa eksploatacja kopalin pospolitych. - nisk ą na ogół świadomo ści ą i kultur ą ekologiczn ą mieszka ńców. Na terenie gminy wyst ępuj ą nast ępuj ące problemy, zwi ązane z ochron ą gleb i gruntów rolnych: Ścieki przemysłowe nie stanowi ą istotnego ładunku - degradacja gruntów rolnych, rozumiana jako zanieczyszcze ń. Najwi ększym źródłem zrzutu zmniejszenia si ę ich warto ści u Ŝytkowej, zanieczyszcze ń jest oczyszczalnia ścieków. - degradacja u Ŝytków le śnych wskutek zmian Niekwestionowan ą przyczyn ą niezadowalaj ącej jako ści środowiska, działalno ści przemysłowej oraz wadliwej wód jest równie Ŝ niekorzystna struktura u Ŝytkowania działalno ści rolniczej, terenu, a zwłaszcza niski wska źnik lesisto ści. O - brak regularnej konserwacji urz ądze ń melioracji klasyfikacji przes ądzaj ą wska źniki fizykochemiczne, wodnych szczegółowych, co przyczynia si ę do głównie zwi ązki azotu i fosforu. Świadczy to o zwi ększania areału nieu Ŝytków, gruntów obszarowym charakterze zanieczyszczenia tych cieków, zakrzaczonych i zabagnionych. przede wszystkim ze źródeł rolniczych. Bardzo zły jest stan wód Osy. Tu na ogóln ą, pozaklasow ą ocen ę 4.3 Sie ć hydrograficzna. wpływaj ą równie Ŝ przekroczone normy bakteriologiczne wyra Ŝone mianem coli typu kałowego, co świadczy o - wody powierzchniowe; du Ŝym ładunku zanieczyszczenia ściekami bytowymi.

Tabela 5 Porównanie stanu czysto ści rzek gminy Biskupiec w latach 1991-1999 wg metody st ęŜ eń charakterystycznych.

Ocena Ocena Wska źniki Ocena Lokalizacja Rok Hydrobiologiczna bakteriologiczna decyduj ące o Ocena Rzeka km fizyko- przekroju bada ń saprobowo ść miano coli typu klasyfikacji ogólna chemiczna sestonu kałowego fizykochemicznej

Śluska 21,1 1994 Brak danych I NON fosfor ogólny NON SKARLANKA Iwanki 18,2 1994 Brak danych II NON fosfor ogólny NON Szwarcenowo 76,4 1996 Brak danych NON NON tlen rozpuszczony NON Zawiesina ogólna, 65,9 1996 Brak danych NON NON NON fenole lotne OSA fosforany, fosfor ogólny, azot Biskupiec 64,3 1996 Brak danych NON NON NON amonowy, azot azotynowy Dziennik Urz ędowy - 6293 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Zawiesina ogólna, GA Ć Buczek 0,8 1992 Brak danych III NON azot azotynowy, NON fosfor ogólny le śniczówka fosforany, fenole 14,0 1991 Brak danych II NON NON STRUGA LAKI Lekarty lotne - KAKAJ - powy Ŝej jeziora Zawiesina ogólna, 7,6 1991 Brak danych II NON NON LAKA Kakaj fenole lotne Bielice 2,3 1991 Brak danych II NON fenole lotne NON Źródło: WIO Ś Delegatura Elbl ąg 2001 r.

Wody jezior s ą w du Ŝo lepszym stanie. W śród jezior kontrolowany w ramach regionalnego monitoringu wód obj ętych monitoringiem wi ększo ść ma wody, zaliczane do podziemnych. Na terenie gminy punkt kontrolny znajduje II klasy czysto ści (Głowi ńskie, Skarli ńskie, Ł ąkotek). Do si ę w miejscowo ści Szwarcenowo. Na podstawie wód pozaklasowych zalicza si ę jez. Ostrowite, do którego przeprowadzonych bada ń2 stan wody w GPWZ 210 był w degradacji doprowadził zrzut ścieków gorzelnianych. 2001 r. w II klasie jako ści, czyli średniej. W 2002 r. stan Wody z tego jeziora odpływaj ą do jeziora Głowi ńskiego i ten uległ pogorszeniu i został okre ślony jako IIb, jako tym samym w sposób bezpo średni wpływaj ą na jako ść zwi ązki, które przekroczyły wska źniki powy Ŝej normy dla wód jeziora Głowi ńskiego, le Ŝą cego w du Ŝej cz ęś ci na wody do spo Ŝycia to Ŝelazo i mangan. Mo Ŝna przyj ąć , Ŝe terenie Brodnickiego Parku Krajobrazowego. Wody podstawowym problem zasobów wód podziemnych na odpływowe z jeziora Ostrowite stanowi ą najwi ększy terenie gminy jest nadmierna zawarto ść Ŝelaza i dopływ biogenów do jeziora Głowi ńskiego. Czyste niegdy ś manganu. Na terenie gminy czas przesi ąkania do warstw jez. Wielkie Part ęczyny spadło do klasy III, głównie z wodono śnych okre ślono od 1 roku do 25 lat. Wyst ępuj ą powodu nieuporz ądkowanej gospodarki wodno-ściekowej równie Ŝ obszary o okresie przesi ąkania ponad 25 lat (do przy intensywnej eksploatacji turystycznej. 100 lat). Istnieje zagro Ŝenie zanieczyszczeniem wód podziemnych u Ŝytkowego poziomu wodono śnego we Do ść istotne ładunki zanieczyszcze ń, odnosz ąc do wschodniej cz ęś ci gminy. Na terenie gminy mog ą równie Ŝ skali całego województwa, na podstawie bada ń WIO Ś w wyst ępowa ć wody chloroko-sodowe. Miejsca zalegania Olsztynie w 2000r., wnoszone s ą przez opady solanek oraz ich zasoby nie zostały jednak okre ślone. atmosferyczne. Dotyczy to przede wszystkim zwi ązków siarki (na terenie powiatu nowomiejskiego odnotowano 4.4 Powietrze atmosferyczne. ładunki rz ędu 18,76 kg SO 4 -2/ha/rok), azotu (5,39 kg NNH4 /ha/rok oraz 10,41 kg N og /ha/rok) oraz fosforu (0,625 Na terenie gminy brak jest wi ększych zakładów kg P og /ha/rok). Podane wielko ści stanowiły najwi ększy przemysłowych, emituj ących zanieczyszczenia gazowe roczny ładunek na terenie województwa. Równie spore - czy te Ŝ pyły. w skali województwa - ładunki zanieczyszcze ń wnoszone Najwi ększymi zakładami, wprowadzaj ącymi przez opady, dotyczyły metali ci ęŜ kich (np. Ŝelazo 0,194 zanieczyszczenia do powietrza s ą Fabryka Okien i Drzwi kg/ha/rok - jeden z najwy Ŝszych wska źników). „Dziadek” - Bielice, Zakład Stolarski PHU „Aldrew” - Bielice, Zakład Stolarski PHU-Łąkorz, Zakład Produkcyjny - wody podziemne Stolarki Budowlanej „Rydpol” - Ł ąkorz, Zakład Stolarki Budowlanej „Dallas” – Biskupiec. Najwa Ŝniejszym zasobem wód podziemnych na Najwi ększy udział w emisji ogólnej posiada niska emisja terenie gminy jest Główny Zbiornik Wód Podziemnych ze źródeł rozproszonych (paleniska domowe, kotłownie GPWZ 210 - Iławski. Gł ęboko ść stropu warstwy węglowe). wodono śnej jest na poziomie 27 m. Zbiornik ten jest

Tabela 6 Zestawienie rodzajów paliw stosowanych w gospodarstwach domowych w gminie Biskupiec na tle powiatu nowomiejskiego.

Paliwa stosowane w paleniskach domowych Gmina Liczba gospodarstw indywidualnych drewno węgiel olej opałowy gaz Biskupiec 3146 3128 11 7 Grodziczno 2082 2039 34 9 Kurz ętnik 2355 442 1702 186 25 Nowe Miasto Lubawskie 2492 2390 94 8 miasto Nowe Miasto Lubawskie 4100 820 2173 677 132 Źródło: Powiatowy Program Ochrony Środowiska.

Istotne znaczenie ma równie Ŝ niekontrolowana emisja z transportu samochodowego. Wielko ść emisji 4.5 Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne. zanieczyszcze ń gazowych i pyłów, uległa w ostatnich latach obni Ŝeniu o średnio 25 %. Zwi ązane jest to przede Hałas i wibracje to tak Ŝe oddziaływanie na środowisko wszystkim z ograniczeniem spalania paliw przyrodnicze. Jest ono powszechne i powodowane przez wysokoemisyjnych w kotłowniach lokalnych (zmiana wiele źródeł. Hałas stanowi powa Ŝne zagro Ŝenie, tak Ŝe paliwa) oraz łagodnego przebiegu ostatnich zim. dla ludzi. Cz ęsto jest ono bagatelizowane, lecz niekiedy Na ograniczenie emisji ma równie Ŝ wpływ gro źniejsze w skutkach, ni Ŝ zanieczyszczenia chemiczne. ograniczenie działalno ści gospodarczej i emisji ze źródeł Hałas pochodzenia antropogenicznego, wyst ępuj ący w przemysłowych. środowisku, podzieli ć mo Ŝna na dwie podstawowe ______kategorie: hałas komunikacyjny i przemysłowy. 2 Raport o stanie środowiska województw warmi ńsko- Podstawowym wska źnikiem technicznym poziomu hałasu, mazurskiego w 2002r. WIO Ś, Olsztyn 2002. jest tzw. równowa Ŝny poziom hałasu wyra Ŝany w Dziennik Urz ędowy - 6294 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467 decybelach (dB). Hałas komunikacyjny powodowany jest - instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjna i głównie przez u Ŝytkowników drogi wojewódzkiej. Nie radiolokacyjne, których równowa Ŝna moc przeprowadzano pomiarów jego zasi ęgu i poziomu. Trasy promieniowania izotropowo jest równa 15 W lub kolejowe, to kolejne źródło hałasu komunikacyjnego, które wy Ŝsza, emituj ące pola elektromagnetyczne o ze wzgl ędu na poło Ŝenie na obrze Ŝach terenów cz ęstotliwo ści od 0,03 MHz do 300 000 MHz. zamieszkanych, nie s ą powa Ŝnym źródłem hałasu. Hałas przemysłowy na terenie gminy nie stanowi powa Ŝnego Źródłami emisji niejonizuj ącego promieniowania zagro Ŝenia. Zakłady przemysłowe, emituj ące hałas o elektromagnetycznego s ą: poziomie przekraczaj ącym warto ści dopuszczalne (50 dB - stacje przeka źnikowe telefonii komórkowej, w dzie ń i 40 dB noc ą) nie wyst ępuj ą. Odczuwalnym - urz ądzenia elektroenergetyczne. problemem jest zlokalizowanie tych zakładów na terenach zabudowanych, w bliskim s ąsiedztwie budynków W ostatnich latach coraz cz ęś ciej budowane s ą stacje mieszkalnych, co powoduje pewnego rodzaju uci ąŜ liwo ść . bazowe telefonii komórkowej oraz przeka źniki radiowe. Innym typem hałasu jest równie Ŝ hałas od linii Instalacje te emituj ą niejonizuj ące promieniowanie elektroenergetycznych. Teren gminy Biskupiec przecina elektromagnetyczne, generowane przez anteny w czasie linia 110 kV, ł ącz ąca GPZ Iława - Łasin - Grudzi ądz. ich pracy. Moc promieniowania izotropowo jest ró Ŝna w Pracuj ąca napowietrzna linia elektroenergetyczna WN zale Ŝno ści od wielko ści stacji bazowej (cz ęsto równie Ŝ pr ądu przemiennego mo Ŝe by ć liniowym źródłem hałasu. powy Ŝej 100 W). Cz ęstotliwo ść emitowania pól Hałas generowany przez pracuj ącą lini ę WN elektromagnetycznych waha si ę w granicach od 30 kHz spowodowany jest mikrowyładowaniami elektrycznymi na do 300 GHz. powierzchni przewodów (na skutek ulotu). Zjawisko ulotu Na terenie Gminy Biskupiec stacje przeka źnikowe wyst ępuje wówczas, gdy nat ęŜ enie pola elektrycznego na telefonii komórkowej znajduj ą si ę w miejscowo ści powierzchni przewodu jest wy Ŝsze od krytycznego Biskupiec (1-Polkomtel), Bielice (1-Centertel), Krotoszyny (nat ęŜ enia pocz ątkowego jonizacji). Dopóki nat ęŜ enie (1-PTC), Sumin (1-Centertel), Ł ąkarz (1-Polkomtel). Swoje pola elektrycznego na powierzchni przewodu jest ni Ŝsze anteny zainstalowali tam operatorzy tj. Centertel (2), od krytycznego pojawiaj ą si ę pojedyncze (losowe) Polkomtel (2), Polska Telefonia Cyfrowa(1). mikrowyładowania, natomiast po przekroczeniu warto ści W przypadku stacji bazowych telefonii komórkowej krytycznej nat ęŜ enia pola elektrycznego nast ępuje pola elektromagnetyczne s ą wypromieniowywane na zjawisko intensywnego ulotu, charakteryzuj ącego si ę du Ŝych wysoko ściach, w miejscach niedost ępnych dla regularnymi wyładowaniami na powierzchni przewodu. przebywania ludzi. Ponadto źródłem pól elektromagnetycznych s ą linie i Z bada ń przeprowadzonych przez PIO Ś, w ró Ŝnych urz ądzenia elektroenergetyczne. W gminie Biskupiec warunkach pogodowych, wynika, Ŝe: znajduje si ę linia 110 kV, ł ącz ąca GPZ Iława - Łasin - - brak jest niekorzystnego oddziaływania Grudzi ądz punkty zasilania o napi ęciu znamionowym 110 akustycznego linii elektroenergetycznych 110 kV, kV (wy Ŝszych brak). Brak jest równie Ŝ Głównych Punktów - niewiele, ale jednak powy Ŝej warto ści Zasilania (GPZ). dopuszczonych, oddziałuj ą na środowisko linie Wokół źródeł pól elektromagnetycznych (linii i stacji elektroenergetyczne 220 kV, elektroenergetycznych oraz obiektów radiokomunika- - w istotny sposób (z przekroczeniami dopuszczalnych cyjnych, radionawigacyjnych i radiolokacyjnych) tworzy warto ści) wpływaj ą na klimat akustyczny linie si ę, w razie potrzeby obszary ograniczonego u Ŝytkowania. przesyłowe 400 kV. Taki obszar jest ustanowiony wzdłu Ŝ linii 110 kV.

Hałas stanowi równie Ŝ problem poza obszarami 4.6 Przyroda. zabudowanymi, zwłaszcza na terenach atrakcyjnie turystycznych. Okolice zbiorników wodnych nie s ą obj ęte 4.6.1 Świat ro ślinny. strefami ciszy, co tylko w pewnym stopniu rozwi ązuje wprowadzone uchwał ą Nr XXVII/208/01 Rady Powiatu w Główn ą form ą, która kształtuje klimatu, wpływa na Nowym Mie ście Lubawskim z dnia 30 marca 2001 r. skład atmosfery, ma udział w regulacji obiegu wody w ograniczenie, polegaj ące na zakazie stosowania na przyrodzie, przeciwdziałaniu powodziom, osuwiskom, wybranych jeziorach jednostek pływaj ących z silnikami ochronie gleb przed erozj ą i stepowieniem, zachowaniu spalinowymi (np. Wielkie Part ęczyny, Skarli ńskie, potencjału biologicznego wielu gatunków i ekosystemów, Łąkorek, Radomno). a tak Ŝe ró Ŝnorodno ści krajobrazu i lepszych warunków produkcji rolniczej s ą lasy. Spełniaj ą one równie Ŝ funkcje Inn ą kwesti ą jest ochrona przed polami produkcyjne czy te Ŝ gospodarcze, pozwalaj ąc na trwałe elektromagnetycznymi. Działania w tej dziedzinie polegaj ą uŜytkowanie drewna i surowców niedrzewnych na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska pozyskiwanych z lasu. Szczegółowe zasady ochrony poprzez: lasów okre śla ustawa z dnia 28 wrze śnia 1991r. o lasach. - utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poni Ŝej dopuszczalnych lub co najmniej na tych Gospodark ę le śną prowadzi si ę w oparciu o poziomach, nast ępuj ące zasady: - zmniejszenie poziomów pól elektromagnetycznych - powszechnej ochrony lasów, co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s ą one - trwało ści utrzymania lasów, dotrzymane. - ci ągło ści i zrównowa Ŝonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów, Zgodnie z art. 234 Prawa ochrony środowiska - powi ększania zasobów le śnych. pozwolenia emitowanie pól elektromagnetycznych Struktura lasów w gminie Biskupiec przedstawia si ę wymagaj ą: nast ępuj ąco: - linie i stacje elektroenergetyczne o napi ęciu znamionowym 110 kV lub wy Ŝszym,

Dziennik Urz ędowy - 6295 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Tabela 7 Struktura lasów w gminie Biskupiec.

Wska źnik Powierzchnia ogółem Powierzchnia lasów Lasy pa ństwowe Lasy prywatne Inne lesisto ści [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] [%] 24125 6522 27,03 5987 528 7 Źródło: Powiatowy Program Ochrony Środowiska.

Lasy zajmuj ą 6 522 ha, w czym 5 987 ha to lasy 4.6.2 Świat zwierz ęcy. pa ństwowe, 528 ha -prywatne, a 7 ha - komunalne. Ilo ść pozyskanego drzewa szacuje si ę na około 20 ty ś. m 3 W ostatnich latach nast ąpiło drastyczne pogorszenie rocznie. Roczna produkcja tarcicy wynosi około 25 tys. m si ę warunków siedliskowych wielu zagro Ŝonych, rocznie - dane dotycz ą tartaku w miejscowo ści Krotoszyny chronionych i rzadkich gatunków. Rzutuje to bezpo średnio (jedyny tartak na terenie gminy - dane za rok 1999). Lasy na wska źnik bioró Ŝnorodno ści biologicznej i krajobrazowej obsługuj ą w gminie Nadle śnictwa: Brodnica, Jamy, Iława i - czynnika uznawanego za najwa Ŝniejszy w zakresie Lidzbark Welski, przy czym w ramach porozumienia ze bezpiecze ństwa ekologicznego pa ństwa. Przykładem Starost ą Nowomiejskim, Nadle śnictwa Brodnica i Jamy szczególnie widocznym w gminie Biskupiec s ą zmiany w prowadz ą te Ŝ nadzór nad lasami nie stanowi ącymi strukturze zwierzyny drobnej. własno ści Skarbu Pa ństwa. 4.7 Krajobraz. Generalnie stan lasów prywatnych jest gorszy od stanu lasów pa ństwowych, co wynika z du Ŝej ró Ŝnicy Istotnym elementem środowiska naturalnego jest przeci ętnego wieku drzewostanów i zapasów, a ponadto z krajobraz. Jest to dobro, które podlega ć powinno trudno ści finansowych, słabszych siedlisk, du Ŝego powszechnej ochronie. rozdrobnienia powierzchni i stosowania innych sposobów i Krajobraz gminy Biskupiec jest bardzo zró Ŝnicowany, innych priorytetów zagospodarowania. o du Ŝych walorach turystyczno-przyrodniczych. Głównych Problemem gospodarki le śnej jest nadmierne i zagro Ŝeń mo Ŝna upatrywa ć w niezwykle silnej ostatnimi niecelowe rolnicze u Ŝytkowanie gruntów marginalnych, o laty antropopresji. Jest ona zwrócona szczególnie na bardzo niskiej zdolno ści produkcyjnej. Niekorzystne jest najcenniejsze przyrodniczo tereny, b ędące cz ęsto rozdrobnienie lasów, widoczne w lasach prywatnych. ekosystemami bardzo wra Ŝliwymi. Wa Ŝnym problemem, Podstawowym instrumentem prowadzenia gospodarki zwi ązanym z ochron ą krajobrazu i przyrody jest le śnej w lasach niepa ństwowych s ą uproszczone plany konieczno ść zachowania i tworzenia korytarzy urz ądzenia lasu. S ą to jednak cz ęsto materiały niepełne ekologicznych, ł ącz ących system obszarów cennych bądź nieaktualne, dla niektóry obr ębów za ś brak ich przyrodniczo. zupełnie. Gospodark ę le śną utrudniaj ą te Ŝ liczne rozbie Ŝno ści i 4.8 Obszary oddziaływania na środowisko. niezgodno ści mi ędzy danymi, zapisanymi w ewidencji gruntów, a stanem faktycznym w terenie. Fakt dokonania 4.8.1 Działalno ść gospodarcza. udanego zalesienia gruntu prywatnego nie jest najczęś ciej na bie Ŝą co odnotowywany w ewidencji gruntów, gdy Ŝ W gminie Biskupiec, według danych z rocznika koszt przeprowadzenia takiej operacji jest znaczny. statystycznego za rok 2003, zarejestrowanych było 474 podmioty gospodarki narodowej. Najpr ęŜ niej działaj ące podmioty gospodarcze przedstawia poni Ŝsze zestawienie.

Tabela 8 Najwi ększe podmioty gospodarcze w gminie Biskupiec.

NAZWA FIRMY MIEJSCOWO ŚĆ GŁÓWNE PRODUKTY Gospodarstwo Rolne „Czachpol" Czachówki Produkty rolne Gospodarstwo Rolne „Rolpol" Ostrowite Produkty rolne PPUH „Ziemar" Szwarcenowo Produkty rolne Przedsi ębiorstwo Rolno-Produkcyjne „Specrol" Łąkorek Produkty rolne Olejarnia „Baja" Mierzyn Olej jadalny i przemysłowy Macros Sp. z o. o. Bielice Tarcica Krajnik Piotr - Wytwórnia Wód Kania Bielice Wytwórnia wód Aptowicz Dariusz „Aldrew" Bielice Stolarnia „Awis" S.C. Kaniewicz Adam, Wa śniewski Jerzy Bielice Gastronomia, handel, nieruchomo ści Fabryka Okien i Drzwi „Dziadek" Bielice Stolarka Sadowski Andrzej Słupnica Stolarka PPHU „Boro" Biskupiec Usługi handlowe Piekarnia „P ączek" Biskupiec Pieczywo Piekarnia „Mi ś" Łąkorz Pieczywo Zakład Produkcyjny Stolarki Budowlanej „Rydpol" Łąkorz Stolarka meblowa i budowlana ZSPHU Zakład Stolarski - Jerzy Kara ś Łąkorz stolarka Zakład Stolarski „Lasek" Lipinki Stolarka Źródło: Urz ąd Gminy w Biskupcu.

Dziennik Urz ędowy - 6296 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Sektor prywatny stanowi 94,6 % ogółu podmiotów, w tym 85,4% stanowi ą osoby fizyczne. Na terenie gminy, spółdzielnie stanowi ą 1,2% ogółu podmiotów gospodarki narodowej, nie wyst ępuj ą tu przedsi ębiorstwa pa ństwowe. W gminie Biskupiec, według danych z Rocznika Statystycznego, w 2002 roku 7,3 % pracuj ących w gospodarce narodowej - według wybranych sekcji EKD (według faktycznego, stałego miejsca pracy, bez jednostek o liczbie pracuj ących do 9 osób oraz gospodarstw indywidualnych), stanowiły osoby zatrudnione w rolnictwie, łowiectwie i le śnictwie. Najwi ęcej pracuj ących w gminie Biskupiec, stanowiły osoby zatrudnione w przemy śle - 58,7 %. Nast ępn ą dominuj ącą grup ę, stanowi ą pracownicy edukacji - 15,5 %, 3,25 % mieszka ńców zatrudnionych jest w handlu i naprawach, w budownictwie - 1,9 %, za ś w transporcie i ł ączno ści -1,2 %. Z danych uzyskanych z GUS i PUP na koniec maja 2003r., w gminie Biskupiec stopa bezrobocia wynosiła 22,7 %. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych na koniec tego okresu, wynosiła 1146 osoby, z tego 52 % stanowiły kobiety. Prawo do zasiłku przysługiwało 22,7 % ogółu bezrobotnych.

Tabela 9 Poziom bezrobocie w gminie Biskupiec (stan na dzie ń 31.03.2004 r.).

Bezrobotni zarejestrowani na koniec okresu W tym z prawem do zasiłku Stopa Bezrobocia Wyszczególnienie Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety % Gm. Biskupiec 1179 609 223 69 21,20 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biskupiec.

Wg danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Nowym Mie ście Lubawskim w gminie Biskupiec jest najwi ększe zarejestrowane bezrobocie. Istotnym problemem gminy Biskupiec jest zjawisko strukturalnego bezrobocia pozostawionego po spu ści źnie PGR.

4.8.2 Społecze ństwo.

Niezwykle istotnym czynnikiem oddziaływuj ącym na środowisko, determinuj ącym rozwój społeczno-gospodarczy jest sytuacja demograficzna gminy.

Tabela 10 Podstawowe dane demograficzne w gminie Biskupiec (stan na 2002 r.).

Ludno ść Gmina W tym kobiety 2 Kobiety na 100 m ęŜ czyzn Ogółem 1 km % Liczba Gm. Biskupiec 9692 49,9 4840 41 100 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biskupiec.

Według danych ze spisu powszechnego Gminy Biskupiec w 2002 roku, liczba mieszka ńców gminy wynosiła 9 692 osób. W ogólnej populacji 49,9 % to kobiety. Na 100 m ęŜ czyzn przypada około 100 kobiet. Na terenie gminy Biskupiec g ęsto ść zaludnienia wynosiła 41 osób na 1 km 2.

Tabela 11 Liczba mieszka ńców w sołectwach gminy Biskupiec w 2003 r.

Ludno ść LP. Sołectwa Pobyt stały Pobyt czasowy Razem 1. Rywałdzik 214 4 218 2. Wielka Tymawa + Osówko 372 5 377 3. Biskupice 1925 51 1976 4. Wielka Wólka 111 1 112 5. Wonna 287 1 288 6. Podlasek 246 4 250 7. Babalice + S ędzice 322 4 326 8. Łąkorz 881 9 890 9. Szwarcenowo 533 7 540 10. Krotoszyny 717 12 729 11. Bielice 745 15 760 12. Piotrowice Małe 110 2 112 13. Lipinki 751 24 775 14. Łąkorek 175 2 177 15. Ostrowite 546 12 558 16. Sumin 193 3 196 17. Mierzyn 151 1 152 18. Osetno 198 1 199 19. Czachówki 324 7 331 20. Piotrowice 604 4 608 21. Ward ęgowo 138 1 139 22. Gaj 108 2 110 23. Słupnica 367 9 376 24. Fitowo 85 0 85 25. Podlasek Mały 35 0 35 Łącznie 10138 181 10319 Źródło: Urz ąd Gminy w Biskupcu. Dziennik Urz ędowy - 6297 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Saldo migracji w gminie, według danych spisu powszechnego, jest ujemne i wynosi -11, a tym samym wskazuje na odpływ ludno ści z gminy. W gminie Biskupiec w 2002 r. przyrost naturalny wyniósł 30 osób.

Tabela 12 Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w gminie Biskupiec (2002 r.).

Gmina Przyrost naturalny Napływ Odpływ Saldo migracji gm. Biskupiec 30 97 108 -11 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biskupiec.

Struktura ludno ści pod wzgl ędem wieku ma znaczenie ekonomiczne. Podstawowy podział społecze ństwa pod wzgl ędem wieku dzieli je na trzy grupy: ludno ść w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym oraz poprodukcyjnym. Struktura wieku mieszka ńców gm. Biskupiec w roku 2002 charakteryzuje si ę wysokim poziomem osób w wieku produkcyjnym - 57,4 % oraz w wieku przedprodukcyjnym - 29,1 %.

Tabela 13 Struktura wieku mieszka ńców gminy Biskupiec (stan na 2002 rok).

Razem Przedprodukcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny Gminy Ogółem % Ogółem % Ogółem % Ogółem % Gm. Biskupiec 9692 100 2825 29,1 5562 57,4 1305 13,5 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biskupiec.

Wa Ŝną grup ę wiekow ą mieszka ńców stanowi ą osoby w wieku przedprodukcyjnym. Osoby w tej grupie wiekowej stanowi ć będą w przyszło ści o mo Ŝliwo ściach rozwojowych danego obszaru. To oni w przyszłości stworz ą szkielet rynku pracy. Od liczby ludno ści w tym wieku zale Ŝy równie Ŝ wielko ść bazy o światowej w gminie. Dotyczy to w przypadku gminy szkolnictwa podstawowego. W gminie Biskupiec struktura mieszka ńców w wieku przedprodukcyjnym przedstawia si ę nast ępuj ąco.

Tabela 14 Struktura mieszka ńców gminy Biskupiec w wieku przedprodukcyjnym (stan na 2002 rok).

Ludno ść w wieku Ogółem Wyszczególnienie 0-2 3-6 7-14 15-17 Osoby % Osoby % Osoby % Osoby % Osoby % gm. Biskupiec 2825 100 378 13,4 596 21,1 1343 47,5 508 18 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biskupiec

W gminie Biskupiec znacz ącą wi ększo ść stanowi ą osoby w wieku 7-14 lat tj. 13,8 % mieszka ńców. Jest to Babalice odsetek nale Ŝą cy do kategorii ludno ści w wieku - Park wiejski przedprodukcyjnym. Nast ępnie kolejno kształtuj ą si ę grupy wiekowe: 3-6-latkowie stanowi ą 6,1% ogółu Bielice populacji, 15-17-latkowie stanowi ą 5,2 % ogółu populacji, - Park dworski wraz z cz ęś ci ą dawnego podjazdu do 0-2-latkowie stanowi ą w gminie 3,9 % ogółu populacji. dworu W gminie Biskupiec przewa Ŝaj ą mieszka ńcy z wykształceniem podstawowym, którzy stanowi ą a Ŝ 46,8 % Biskupiec populacji. Kolejn ą grup ę stanowi ludno ść z - Pozostało ści gotyckich murów miejskich, wykształceniem zasadniczym zawodowym - 29,6 % ogółu - Układ urbanistyczny z pozostało ściami dawnej osób powy Ŝej 13 roku Ŝycia. Cz ęść mieszka ńców gminy zabudowy z 1-poł. XVIII w., Biskupiec posiada wykształcenie średnie i policealne - - Ko ściół parafialny pw. św. Jana Nepomucena i Matki 16,9 %, pozostała cz ęść mieszka ńców tj. 3,6 %, posiada Boskiej Ró Ŝańcowej, wykształcenie niepełne podstawowe lub w ogóle nie - Ratusz. posiada wykształcenia. Najmniejszy odsetek stanowi ą osoby z wykształceniem wy Ŝszym, jest to grupa zaledwie Czachówki 3 % mieszka ńców gminy Biskupiec. - Zespół pałacowo-parkowy (obecnie na terenie Zespołu Szkół Rolniczych) 4.8.3 Turystyka i rekreacja. - Dworek - Pałac W gminie Biskupiec znajduj ą si ę liczne atrakcje turystyczne zarówno naturalne, jak i historyczne. Obszar Lipinki Pojezierza Brodnickiego, na terenie którego le Ŝy gmina - Ko ściół Parafialny pw. św. Piotra i Pawła Biskupiec, był ju Ŝ zamieszkiwany u schyłku paleolitu. Tu - Pałac i otaczaj ący park ścierały si ę wpływy Słowian, Bałtów, Prusów i Ja ćwingów. To równie Ŝ liczne ślady oddziaływania Pa ństwa Łąkorek Krzy Ŝackiego. Poni Ŝej przedstawiono obiekty i zespoły - Pałac architektoniczne, wpisane do rejestru zabytków - Zespół pałacowo-parkowy województwa warmi ńsko-mazurskiego. Wykaz atrakcji historycznych przedstawiono w odniesieniu do Łąkorz poszczególnych jednostek osadniczych w obr ębie - Ko ściół parafialny pw. św. Mikołaja sołectw. - Wiatrak Holenderski Dziennik Urz ędowy - 6298 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

- droga nr 44315 Ward ęgowo- Płow ęŜ , o nawierzchni Osówko bitumicznej w złym stanie technicznym, - Park wiejski - droga nr 44316 Ostrowite - Górale, o nawierzchni bitumicznej na odc. od dr 44315 do Ostrowite, na Ostrowite pozostałym odcinku o nawierzchni gruntowej w - Zespół pałacowo-parkowy złym stanie technicznym, - Ko ściół parafialny pw. św. Jakuba Apostoła - droga nr 44326 Krotoszyny - Zbiczno - Brodnica o nawierzchni bitumicznej w średnim i złym stanie Sędzice technicznym. - Park wiejski Ogólna długo ść dróg powiatowych obsługuj ących gm. Słupnica Biskupiec wynosi 77,678 km w tym o nawierzchni twardej - Grodzisko wy Ŝynne „Twierdza krzy Ŝacka” 74,0 km, tj. 95 %. Kolejnym elementem infrastruktury zwi ązanej z transportem jest linia kolejowa nr 353, która Szwarcenewo wi ąŜ e gmin ę z lini ą magistraln ą nr 9 Warszawa - Gda ńsk. - Ko ściół parafialny pw. św. Mikołaja Jest to linia dwutorowa, zelektryfikowana. Przez teren gminy nie przebiegaj ą ście Ŝki rowerowe, które powi ązane Werd ęgowo są z krajowym i regionalnym układem ście Ŝek - Park wiejski rowerowych. - Dwór - Kaplica 4.8.4.2 Gospodarka wodno-ściekowa.

Licznie na terenie gminy wyst ępuj ą równie Ŝ Na terenie gminy zaopatrzenie w wod ę odbywa si ę z stanowiska archeologiczne, które zostały uj ęć wgł ębnych. Woda przeznaczana jest do zaspokojenia udokumentowane i wpisane do rejestru. potrzeb bytowo-gospodarczych ludno ści, usług dla ludno ści i rolnictwa oraz w niewielkim stopniu dla 4.8.4 Transport i infrastruktura. rekreacji. Na terenie gminy - poza Biskupcem - wyst ępuj ą 3 podstawowe uj ęcia wodne wraz ze stacjami uzdatniania 4.8.4.1 Transport. wody (poprzez od Ŝelazianie), które wraz z wodoci ągami grupowymi stanowi ą własno ść gminy. Istniej ą równie Ŝ Obszar gminy Biskupiec powi ązany jest drog ą mniejsze uj ęcia wód w miejscowo ściach: S ędziwe. wojewódzk ą nr 538 (Łasin - Nowe Miasto Lubawskie - Nidzica) z sieci ą dróg krajowych. Droga ta wi ąŜę dwie Podstawowe uj ęcia wodne na obszarze gminy: drogi krajowe nr 15 i 16, b ędące strategicznymi arteriami - Biskupiec - wodoci ąg grupowy obsługuj ący poza komunikacyjnymi dla województwa i Regionu. Ł ączna Biskupcem, Fitowo, Bielice, Piotrowice, Piotrowice długo ść wszystkich dróg twardych na terenie gm. Małe, Słupnica, Podlasek, Podlasek Mały, Wielka Biskupiec wynosi 169 km, co daje wska źnik g ęsto ści dróg Tymawa, Osówko, własno ść gminna, twardych wynosz ący 70 km/100 km 2. Wska źnik ten - Szwarcenowo - wodoci ąg grupowy obsługuj ący okre śla, Ŝe jest to gmina o bardzo wysokiej g ęsto ści sieci Szwarcenowo, Wonna, Wielka Wólka - własno ść dróg twardych (pomijaj ąc ich stan techniczny). Na terenie gminna, gminy Biskupiec znajduj ą si ę drogi zaliczone do kategorii - Łąkorek - wodoci ąg grupowy obsługuj ący Ł ąkorek, dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych. Droga Sumin, Mierzyn, Lipinki, Ł ąkorz, Gaj oraz Ostrowite, wojewódzka nr 538 to droga na całej długo ści o Ward ęgowo, Rywałdzik, Osetno - własno ść gminna, nawierzchni bitumicznej w średnim i złym stanie - Sędzice (alternatywa) - wodoci ąg po byłym PGR, technicznym o ł ącznej długo ści 20,0 km. obsługuj ący obiekty Zakładu Rolnego. Wodoci ąg posiada warunki umo Ŝliwiaj ące jego rozbudow ę. Drogi powiatowe to nast ępuj ące ci ągi: - droga nr 44301 Kisielice - Piotrowice - Biskupiec, Pozostałe małe miejscowo ści gminy posiadaj ą własne, droga o nawierzchni bitumicznej w średnim stanie lokalne, małe uj ęcia ze stacjami uzdatniania i lokalne technicznym, przył ącza wodociągowe. W gminie Biskupiec 97,5 % - droga nr 44302 Biskupiec - Czachówki - mieszka ń jest zaopatrywanych w wod ę z wodoci ągów. Krotoszyny, na odcinku Biskupiec - Czachówki o nawierzchni gruntowej, na pozostałym odcinku Pod wzgl ędem jako ści wody nie wida ć wi ększych nawierzchnia twarda, zagro Ŝeń. Na podstawie oceny Pa ństwowej Inspekcji - droga nr 44303 Kara ś - Wonna, o nawierzchni Sanitarnej na szczególn ą uwag ę zasługuje utrzymanie bitumicznej w dobrym stanie technicznym, odpowiedniego poziomu zawarto ści manganu i Ŝelaza - droga nr 44305 Radomno - Krotoszyny, o oraz odpowiednio prowadzona i nadzorowana nawierzchni bitumicznej w dobrym i średnim stanie eksploatacja, uniemo Ŝliwiaj ąca zanieczyszczenia wody technicznym, pod wzgl ędem bakteriologicznym. - droga nr 44310 Wielka Tymawa - Ł ąkorz, droga o nawierzchni bitumicznej w średnim stanie Gmina posiada 1 zbiorow ą mechaniczno-biologiczn ą technicznym, oczyszczalni ę ścieków w Biskupcu. Przepustowo ść - droga nr 44311 Ł ąkorz - Wawrowicc, o nawierzchni oczyszczalni wynosi maksymalnie 915,0 m 3/dob ę, za ś twardej, docelowo maksymalnie 1 225 m 3/dob ę. Obecnie zrzut - droga nr 44312 Sumin - S ędzice, na odcinku Sumin ścieków, pochodz ący z miejscowo ści Biskupiec, Fitowo, - Babalice o nawierzchni bitumicznej, Krotoszyny, Bielice, Czachówki, Szwarcenowo, Lipinki, - droga nr 44313 Biskupiec - Ł ąkorz o nawierzchni Sędzice wynosi od 416 - 420 m 3/dob ę. bitumicznej w bardzo złym stanie technicznym, Na terenie gminy znajduje si ę równie Ŝ oczyszczalnia - droga nr 44314 Mierzyn - Rywałdzik o nawierzchni zakładowa: Ostrovita w msc. Ostrowite - aktualnie jest ona twardej, nieeksploatowana z powodu czasowego nieprowadzenia Dziennik Urz ędowy - 6299 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467 działalno ści przez zakład. Zlokalizowane s ą równie Ŝ gospodarstw domowych (z ogólnej liczby gospodarstw 3 oczyszczalnie przydomowe w miejscowo ściach Osetno i 146). Procentowy poziom wyposa Ŝenia mieszka ń w Wonna. Głównym systemem gromadzenia ścieków s ą wodoci ąg i kanalizacj ę, w poszczególnych sołectwach zbiorniki bezodpływowe, które s ą najcz ęś ciej w bardzo gminy Biskupiec, przedstawia poni Ŝsza tabela. złym stanie technicznym. Na terenie gminy do mieszkania wyposa Ŝone w kanalizacj ę z odprowadzeniem do sieci, stanowi ą 45,9 %

Tabela 15 Poziom wyposa Ŝenia mieszka ń w wodoci ąg i kanalizacj ę w sołectwach gminy Biskupiec (% gospodarstw).

) % GOSPODARSTW LP. SOŁECTWA* Wodoci ąg Kanalizacja 1. Rywałdzik 98 0 2. Wielka Tymawa - Osówko 99 0 3. Biskupiec(593 gospodarstwa) 98 96 4. Wielka Wólka 0 0 5. Wonna 5 0 6. Podlasek 98 0 7. Babalice- S ędzice(58 gosp.) 5 72 8. Łąkorz 97 0 9. Szwarcenowo (112 gosp.) 98 76 10. Krotoszyny (195 gosp.) 96 85 11. Bielice (196 gosp.) 98 84 12. Piotrowice Małe 98 0 13. Lipinki(185 gosp.) 98 73 14. Łąkorek 98 0 15. Ostro wite 5 0 16. Sumin 99 0 17. Mierzyn 98 0 18. Osetno 98 0 19. Czachówki (86 gosp.) 98 81 20. Piotrowice 98 0 21. Ward ęgowo 99 0 22. Gaj 99 0 23. Słupnica 98 0 24. Fitowo( 20 gosp.) 98 74 25. Podlasek Mały 98 0 Źródło: Urz ąd Gminy w Biskupcu rok 2004. *) podana liczba gospodarstw, oznacza ilo ść gospodarstw podł ączonych do kanalizacji sanitarnej.

Gmina Biskupiec posiada najwi ększy udział posesji skanalizowanych w Powiecie i wciąŜ prowadzi inwestycje w tym zakresie.

Tabela 16 Gospodarka wodna ściekowa gminy Biskupiec na tle gmin powiatu nowomiejskiego: Gospodarstwa korzystaj ące z: Liczba gospodarstw nie Liczba gospodarstw Gmina przydomowej posiadaj ących Ŝadnych urz ądze ń indywidualnych kanalizacji szamba oczyszczalni gospodarki ściekowej ścieków Biskupiec 3146 1445 1701 2 0 Grodziczno 2082 0 1986 0 96 Kurz ętnik 2355 480 1612 1 263 Nowe Miasto Lubawskie 2492 54 1552 2 2 miasto Nowe Miasto 4100 1025 3034 0 41 Lubawskie Źródło: Powiatowy Program Ochrony Środowiska.

4.8.4.3 Gospodarka odpadowa. sektorze gospodarczym, trafiaj ą równie Ŝ na składowisko w Łąkarzu. Szczegółowy opis istniej ącej gospodarki odpadami oraz przyj ęte zało Ŝenia do realizacji, zawiera Plan Przewidywany termin zamkni ęcia składowiska: 2015. Gospodarki Odpadami, stanowi ący integraln ą cz ęść niniejszego Programu. Funkcjonuj ące składowisko, uruchomione w 1994r., Obecny sposób unieszkodliwiania odpadów w gminie wymaga wielu nakładów, by dotowa ć je do Biskupiec opiera si ę głównie na nieselektywnym ich obowi ązuj ących przepisów. W 2002 r. rozpocz ęto składowaniu na składowisku w Ł ąkorzu. Szacuje si ę, i Ŝ wprowadzanie selektywnej zbiórki odpadów. Dotyczy ona średnio w ci ągu roku trafia na nie ponad 2 000 ton opakowa ń z tworzyw sztucznych typu PET. W 2003 r. odpadów, w tym około 500 ton z s ąsiedniej gminy rozpocz ęto selektywn ą zbiórk ę opakowa ń szklanych. Ze Zbiczno. Incydentalnie na składowisko trafiaj ą równie Ŝ strumienia odpadów komunalnych nie wyodr ębnia si ę odpady z gminy Nowe Miasto Lubawskie (miasto). odpadów niebezpiecznych. Odpady komunalne i zbli Ŝone do nich, wytwarzane w Dziennik Urz ędowy - 6300 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Pomału mo Ŝna zaobserwowa ć działania, - stworzenie gminnego punktu selektywnej zbiórki podejmowane przez sektor gospodarczy oraz osoby odpadów wraz z niezb ędn ą w tym zakresie fizyczne, które s ą ukierunkowane na ograniczenie infrastruktur ą, powstaj ących ilo ści odpadów. Cz ęsto brakuje jednak - likwidacja „dzikich wysypisk” oraz zapobieganie wiedzy, jak w sposób wła ściwy je zrealizowa ć. Cz ęść powstawaniu nowych nielegalnych miejsc odpadów z sektora gospodarczego, jest odzyskiwana i składowania odpadów. albo wykorzystywana we własnym zakresie, albo Szczegółowy harmonogram realizacji Planu został przekazywana do wyspecjalizowanych firm na podstawie uj ęty w trzech płaszczyznach działa ń: indywidualnych umów. Na terenie gminy brakuje sytemu kontroli i monitoringu ilo ści powstaj ących odpadów i I. Edukacja ekologiczna. sposobu ich zagospodarowania. Nadal powszechnym jest II. Zapobieganie powstawaniu odpadów. spalanie odpadów w domowych piecach czy te Ŝ III. Program selektywnej zbiórki opadów. zakopywanie. Realizacja zada ń, ze wzgl ędu na ograniczone środki Plan wskazuje równie Ŝ sposób kontroli oraz wska źniki własne, przede wszystkim zwi ązana jest z mo Ŝliwo ściami oceny jego realizacji. Zostały wskazane równie Ŝ pozyskania zewn ętrznych, tanich środków, konieczne nakłady na realizacj ę zada ń oraz potencjalne przeznaczonych na działania, słu Ŝą ce ochronie źródła finansowania. środowiska oraz infrastrukturze komunalnej. Istotnym Podczas prac nad Planem, przeprowadzona analiza problemem jest brak wła ściwej konsekwencji w istniej ącego stanu gospodarki odpadami i zagro Ŝeń egzekwowaniu ustalonych zasad korzystania ze środowiska oraz ocena społeczna najwa Ŝniejszych środowiska i długotrwałe procedury odtworzenia potrzeb w tym zakresie, pozwoliły ustali ć najwa Ŝniejsze naruszonego środowiska. wnioski z opracowania Planu: Proponowany model gospodarki odpadami oparty jest 1) Gmina posiada zorganizowany system gospodarki na zintegrowanym zastosowaniu efektywnych i odpadami, jest on jednak nie pełny i wymaga proekologicznych metod recyklingu i unieszkodliwiania dostosowania do wymogów i standardów odpadów. Obejmuje on stworzenie na bazie istniej ącego środowiskowych w tym zakresie; składowiska gminnego punktu selektywnej zbiórki 2) szczególne istotne jest prowadzenie systematycznej odpadów wraz z niezb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą edukacji ekologicznej w śród mieszka ńców gminy, składowiska, prowadz ącą w perspektywie do jego dąŜą c do świadomego ograniczania ilo ści prawidłowego zamkni ęcia i rekultywacji. Przyj ęta strategia powstaj ących odpadów oraz wdro Ŝenia selektywnej obejmuje równie Ŝ wła ściwe wyposa Ŝenie planowanego gospodarki odpadami; systemu minimalizowania powstawania odpadów i ich 3) konieczne jest dostosowanie istniej ącego składowiska selektywnej zbiórki. Zasadnicz ą cz ęś ci ą Planu jest odpadów do wymogów prawa w celu jego odpowiednio przygotowana i wdra Ŝana edukacja prawidłowego zamkni ęcia i rekultywacji; ekologiczna w zakresie prawidłowego gospodarowania 4) niezb ędne jest stworzenie na bazie istniej ącego odpadami. składowiska gminnego punktu selektywnej zbiórki Gmina Biskupiec dopuszcza równie Ŝ mo Ŝliwo ść odpadów wraz z niezb ędn ą w tym zakresie wspólnej realizacji zada ń z zakresu gospodarki odpadami infrastruktur ą; z innymi gminami Regionu. Działania takie musz ą by ć 5) skuteczne egzekwowanie przepisów porz ądkowych jednak zgodne z przyj ętą strategi ą działa ń, w oparciu o oraz z zakresu gospodarki odpadowej, poprzez obowi ązuj ące przepisy oraz uzasadnione w sposób działania administracyjne, karne i finansowe, jest techniczny i ekonomiczny niezb ędne w celu ograniczenia samowoli w zakresie zagospodarowywania odpadów; Zasadniczymi celami przyj ętego modelu gospodarki 6) najbardziej widocznymi nieprawidłowo ściami w jest: zagospodarowaniu odpadów komunalnych jest - ustanowienie efektywnej struktury instytucjonalnej dla istnienie tzw. dzikich wysypisk oraz powszechne sektora gospodarki odpadami, za śmiecenie terenu, zwłaszcza w okolicach dróg, - ograniczenie niepo Ŝą danych kosztów, zwi ązanych z obrze Ŝy lasów, o środków wypoczynkowych; funkcjonuj ącym systemem gospodarki i wprowadzenie 7) problem stanowi równie Ŝ nieodpowiednie jako powszechnie obowi ązuj ącej zasady zagospodarowywanie odpadów, tj. ich zakopywanie „zanieczyszczaj ący płaci”, lub spalanie, stanowi ące oprócz zagro Ŝenia dla - zapewnienie powszechnej akceptacji przyj ętego środowiska, równie Ŝ zagro Ŝenie dla Ŝycia i zdrowia systemu gospodarki odpadami, ludzi. - skuteczna egzekucja przepisów w tym wzgl ędzie, - zachowanie zgodno ści podejmowanych działa ń z 4.8.4.4 Zaopatrzenie gminy w ciepło, energi ę obowi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami i elektryczn ą i paliwa gazowe. strategiami. Na obszarze gminy do zbiorowego centralnego Główne działania przyj ętego modelu gospodarki na ogrzewania, podł ączonych jest zaledwie 11,5 % terenie gminy, mo Ŝna przedstawi ć w formie poni Ŝszego mieszka ń, za ś do indywidualnego - 46,2 %. Cz ęść zestawienia: mieszka ńców wykorzystuje piece kaflowe jako źródło - podnoszenie poziomu świadomo ści społecznej, ciepła. Najwi ększ ą kotłowni ą komunaln ą o mocy - wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów, zainstalowanej około 0,9 MW jest kotłownia osiedlowa - obj ęcie wywozem odpadów wszystkich Spółdzielni Mieszkaniowej w Biskupcu. Poza ni ą, moc mieszka ńców gminy, zbli Ŝon ą lub przekraczaj ącą 1 MW posiadaj ą tylko - organizacja zbiórki odpadów wielkogabarytowych i nieliczne przedsi ębiorstwa. Ł ączna moc zainstalowana w niebezpiecznych, źródłach ciepła na terenie gminy wynosi około 36,7 MW. - osi ągni ęcie minimalnych poziomów odzysku i Istniej ące źródła zaspokajaj ą potrzeby odbiorców, jednak recyklingu podanych w Wojewódzkim Planie stan techniczny wi ększo ści urz ądze ń nie spełnia Ŝadnych Gospodarki Odpadami, norm technicznych i ekologicznych. Dziennik Urz ędowy - 6301 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Tabela 17 Zaopatrzenie mieszka ń w gminie Biskupiec w gaz i centralne ogrzewanie.

Gaz Centralne ogrzewanie Wyszczególnienie Gaz z sieci Z butli Zbiorowe Indywidualne w ty ś. % w ty ś. % w ty ś. % w ty ś. % gm. Biskupiec - 0.0 2,4 92,3 0,3 11,5 1,2 46,2 Źródło: Spis powszechny 2002, WUS Olsztyn.

Teren gminy Biskupiec przecina linia 110 kV, ł ącz ąca osób na terenie gminy pracuje 7,3 % wszystkich GPZ Iława - Łasin - Grudzi ądz. Na terenie gminy zatrudnionych (tj. około 79 osób). podstawow ą lini ą jest sie ć średniego napi ęcia 15 kV, która poprzez 146 stacji transformatorowych dostarcza energi ę Najwi ększymi podmiotami, prowadz ącymi działalno ść do odbiorców. Średni stopie ń obci ąŜ enia stacji wynosi 60- rolnicz ą s ą: 70 % i wskazuje na rezerwy mocy w stacjach. Istniejący - Gospodarstwo Rolne „Czachpol" Czachówki, stan sieci elektroenergetycznej umo Ŝliwia sprawn ą - Gospodarstwo Rolne „Rolpol” Ostrowite, dostaw ę do odbiorców. Stan techniczny sieci mo Ŝna - PPUH „Ziemar” Szwarcenowo, okre śli ć jako dobry. Na terenie gminy nie wyst ępuj ą stacje - Przedsi ębiorstwo Rolno-Produkcyjne „Specrol” transformatorowe 110/15 kV, a istniej ące w gminach Łąkorek, ościennych, gwarantuj ą pełne pokrycie docelowego - Olejarnia „Baja” Mierzyn. zapotrzebowania. Dostawc ą energii elektrycznej jest Zakład Energetyczny S.A. w Toruniu - Rejon Najpowa Ŝniejszymi problemami oddziaływania Energetyczny w Brodnicy. rolnictwa na środowisko jest jego chemizacja i mechanizacja. Środki te, podnosz ą wydajno ść , wpływaj ą Na obszarze gminy Biskupiec brak jest rozdzielczej jednak negatywnie na gleb ę, środowisko przyrodnicze a sieci gazowej. Mieszka ńcy gminy korzystaj ą w 92,3 % z tak Ŝe na zdrowie człowieka. Wysokie dawki nawozów gazu butlowego, pozostali z innych źródeł. Planowane jest (stosowane równie Ŝ na ł ąki i pastwiska) powoduj ą m.in. dostarczenie gazu ziemnego z gazoci ągu relacji Sierpc – powstawanie szkodliwych zwi ązków, zakwaszenie gleby i Brodnica - Jabłonowo. Według zało Ŝeń, trasa gazoci ągu ograniczenie rozwoju mikroorganizmów. wysokiego ci śnienia przebiega ć ma od gminy Jabłonowo Pomorskie, poprzez miejscowo ść Ostrowite, Kamienny Negatywne oddziaływanie wywieraj ą równie Ŝ Most, Ward ęgowo, Frycowizna, Lipinki, S ędzice do stosowane w rolnictwie pestycydy. Ich nadu Ŝywanie Biskupca. Tu planowana jest stacja redukcyjno- stanowi powa Ŝne zagro Ŝenie dla biocenoz glebowych. pomiarowa, sk ąd dalej b ędzie dystrybuowany gaz na Oprócz zmian fizykochemicznych, mog ą one równie Ŝ terenie gminy. Planowane, docelowe zu Ŝycie gazu dla prowadzi ć do zmian genetycznych organizmów Ŝywych, a gminy Biskupiec jest na poziomie 5 800 Nm 3 przy tym samym powodowa ć całkowit ą lub cz ęś ciow ą utrat ę maksymalnym godzionowym zapotrzebowaniu około 2 ich naturalnych wła ściwo ści (np. ograniczenie zdolno ści 450 Nm 3/h. wi ązania azotu atmosferycznego przez niektóre bakterie).

Na terenie gminy Biskupiec wykorzystywane s ą Środki chemiczne stosowane w rolnictwie s ą głównym równie Ŝ Odnawialne Źródła Energii. Pracuj ą 4 Małe źródłem zanieczyszcze ń obszarowych, czego szkodliwym Elektrownie Wodne (msc. Babalice, Bielice, Piotrowice, i cz ęsto widocznym efektem jest eutrofizacja i ska Ŝenie Słupnica) o ł ącznej mocy zainstalowanej 170 kW. wód powierzchniowych. Spowodowane to jest przede Powszechnie wykorzystuje si ę równie Ŝ biomas ę, wszystkim wymywaniem z gleb uprawnych do wód zwłaszcza drewno i jego pochodne. Na terenie gminy powierzchniowych, gruntowych łatwo rozpuszczalnych mo Ŝna zauwa Ŝyć pierwsze objawy braku tego paliwa - zwi ązków azotu i fosforu. S ą one równie Ŝ wprowadzane zakłady przemysłu drzewnego zagospodarowuj ą odpady przez źle zagospodarowane odpady pochodzenia we własnym zakresie, za ś Lasy Pa ństwowe sprzedaj ą rolniczego - zarówno stałe, jak i płynne. Istotnym wszystko to co mog ą i nie s ą w stanie przeznaczy ć oddziaływaniem jest równie Ŝ bezmy ślne wypalanie traw a wi ększych ilo ści w zwi ązku z prawidłow ą prowadzon ą cz ęsto równie Ŝ słomy. Jest to zjawisko, w wyniku którego gospodark ą le śną. Innym wa Ŝnym problemem jest sam nie tylko gin ą zwierz ęta i ro śliny, ale równie Ŝ zmienia si ę proces spalania. Niestety pozyskana biomasa nie jest niekorzystnie struktura gleby, trac ą swe naturalne spalana w nieprzystosowanych do tego urz ądzeniach, co wła ściwo ści. powoduje wi ększe jej zu Ŝycie, a co za tym idzie te Ŝ zwi ększon ą emisj ę zanieczyszcze ń i wi ększe koszty Kolejne oddziaływania, które w istotny sposób eksploatacji. Brakuje niestety danych, ile produkowanej w wpływaj ą na stan środowiska, to: rolnictwie słomy, mogłoby by by ć, po zaspokojeniu - niewła ściwe zabiegi melioracyjne, wszystkich potrzeb zwi ązanych z rolnictwem, - likwidacja zadrzewie ń śródpolnych. wykorzystane do celów energetycznych. Szacunki w tym zakresie, pokazuj ą, Ŝe około 8-10 tys. ton słomy/rok 4.9 Ograniczenia i szanse rozwoju gminy, mogłoby by ć wykorzystane energetycznie. Jest to źródło wynikaj ące ze stanu środowiska. powszechne i tanie, tym samym jego rola b ędzie coraz wi ększa. Dokonana analiza SWOT opiera si ę na ocenie eksperckiej oraz ocenie społecznej środowiska 4.8.5 Rolnictwo. naturalnego gminy Biskupiec.

Gmina Biskupiec jest gmin ą, w której rolnictwo Mocne strony (szanse): dominuje. Jest to przede wszystkim działalno ść - dobrze zachowane warunki przyrodnicze, du Ŝa wykonywana przez osoby fizyczne, za ś w ró Ŝnorodno ść siedlisk przyrodniczych, przedsi ębiorstwach rolnych zatrudniaj ących powy Ŝej 9 - stosunkowo nieznaczne zanieczyszczenie środowiska, Dziennik Urz ędowy - 6302 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

- obecno ść stanowisk unikalnych gatunków - znikomy nadzór budowlany oraz słu Ŝb ochrony chronionych zwierz ąt oraz ro ślin, środowiska i przyrody, - pojawianie się nowych stanowisk zwierz ąt - niesatysfakcjonuj ący stan wód powierzchniowych, chronionych, np. bobra, - brak prawidłowej gospodarki ściekowej, - du Ŝy udział obszarów chronionych przyrodniczo, w - brak swobodnego dost ępu do wód publicznych, tym zaplanowanych do ochrony w sieci Natura 2000, - za śmiecone środowisko, spotykane dzikie wysypiska - urozmaicona rze źba terenu, du Ŝe walory śmieci, krajobrazowe, - chaotyczny rozwój indywidualnej zabudowy - poło Ŝenie na obszarze Zielonych Płuc Polski, letniskowej, ograniczaj ący mo Ŝliwo ści - brak uci ąŜ liwego dla środowiska przemysłu, powszechnego korzystania ze środowiska w - mo Ŝliwo ści rozwoju ekoturystyki i turystyki przyszło ści, kwalifikowanej, - brak dostatecznej ochrony obszarów szczególnie - ciekawy krajobraz kulturowy, cennych przyrodniczo, - potencjalne warunki do rozwoju rolnictwa - brak tradycji racjonalnego wykorzystywania ekologicznego i uprawy ro ślin energetycznych. surowców i energii, - zbyt mała współpraca organów ochrony środowiska i Słabe strony (zagro Ŝenia): jednostek zainteresowanych środowiskiem oraz - niezadowalaj ący system gospodarki odpadami, organizacji pozarz ądowych, - niewystarczaj ący poziom świadomo ści ekologicznej - spadek poziomu wód gruntowych i lustra wody społecze ństwa, wi ększo ści zbiorników wodnych, szczególnie małych, - niedostateczny stopie ń egzekwowania przepisów - nadmierna liczebno ść niektórych gatunków zwierz ąt. prawnych w zakresie ochrony środowiska przez urz ędy, organy ścigania, wymiar sprawiedliwo ści,

Dziennik Urz ędowy - 6303 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Dziennik Urz ędowy - 6304 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

5. CELE I ZADANIA PROGRAMU. czasie osi ągni ęcie zakładanych efektów, a cz ęsto mo Ŝe by ć przyczyn ą ponoszenia dodatkowych kosztów, 5.1 Dotychczasowa realizacja zada ń z zakresu zwi ązanych z dostosowaniem do nowszych rozwi ąza ń ochrony środowiska. technicznych czy te Ŝ obowi ązuj ących przepisów.

Od lat na terenie gminy Biskupiec prowadzone s ą Równie Ŝ działania podejmowane przez sektor ró Ŝnorodne działania na rzecz ochrony środowiska i gospodarczy oraz osoby fizyczne, s ą co raz cz ęś ciej zrównowa Ŝonego rozwoju. W tym sektorze przede ukierunkowane na popraw ę stanu środowiska. Cz ęsto wszystkim widoczne s ą działania, realizowane przez brakuje jednak wiedzy, jak w sposób wła ściwy je samorz ąd. Dotyczy to zarówno działa ń mi ękkich, jak zrealizowa ć. Istotnym problemem jest brak wła ściwej ujmowanie spraw środowiskowych w przyjmowanych i konsekwencji w egzekwowaniu ustalonych zasad zatwierdzanych dokumentach planistycznych i korzystania ze środowiska i długotrwałe procedury strategicznych, jak równie Ŝ sfery inwestycyjnej. odtworzenia naruszonego środowiska.

Realizacja zada ń, ze wzgl ędu na ograniczone środki Tym samym, ocena społeczna dokonanych działa ń, własne, przede wszystkim zwi ązana jest z mo Ŝliwo ściami jest raczej niezadowalaj ąca. Sposób oceny przedstawia pozyskania zewn ętrznych, tanich środków, poni Ŝszy diagram: przeznaczonych na działania, słu Ŝą ce ochronie środowiska oraz infrastrukturze komunalnej. Wydłu Ŝa to w

5.2 Formułowanie strategii i planu działa ń. Przyj ęto nast ępuj ące obszary działania: 5.2.1 Okre ślenie celów ochrony środowiska. I - zadania gminy, gdzie jednostka samorz ądu W ramach analizy, przyj ęto nast ępuj ący podział, posiada uprawnienia ustawowe oraz realizuje stosuj ąc podane kryteria: bezpo średnio zadania własne; II - działania jednostek zale Ŝnych od samorz ądu, w 1) znaczenie i pilno ść realizacji: stosunku do których gmina posiada uprawnienia - strategiczny wła ścicielskie lub nadzorcze i mo Ŝe nakłada ć na te - główne (kierunki działa ń) jednostki okre ślone zobowi ązania; - szczegółowe (konkretne działania w ramach III - działania i zachowania mieszka ńców gminy, okre ślonego kierunku). podmiotów gospodarczych, gdzie gmina mo Ŝe oddziaływa ć w ograniczonym zakresie. 2) czas pełnej realizacji (od rozpocz ęcia zadania do osi ągni ęcia celu wg przyj ętego miernika): Cele strategiczny gminy Biskupiec w zakresie ochrony - krótkookresowe (do 1 roku) środowiska: - średniookresowe (od 1 do 4 lat) - długookresowe (powy Ŝej 4 lat). Dziennik Urz ędowy - 6305 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

„Zrównowa Ŝony rozwój szans ą na rozwój gminy i jej bez ściołowym. Limitowanie wielko ści obsady mieszka ńców”. obszarem posiadanych gruntów, warunkuj ącym pełne zagospodarowanie odchodów zwierz ęcych i Cele główne i szczegółowe: dobrostan zwierz ąt. Niedopuszczalna jest kolizja lokalizacji z wymogami w zakresie oc,hrony I. Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów środowiska, ochrony przyrody, oddziaływania na przyrodniczych. wody powierzchniowe, gruntowe, podziemne, gleby i 1. Skuteczna ochrona środowiska naturalnego: powietrze - stosowanie instrumentów prawno-ekonomicznych - umo Ŝliwianie lokalizowania wysokich budowli (np. (opłaty, kary, skuteczniejsze kontrole) oraz ich maszty telefoniczne) tylko poza terenami o egzekwowanie, najwyŜszych walorach krajobrazowych (Brodnicki - zagospodarowanie przestrzenne z bezwzgl ędnym Park Krajobrazowy) i warunkowanie prowadzenia uwzgl ędnieniem wymogów ochrony środowiska i inwestycji liniowych sposobem najmniej koliduj ącym krajobrazu, z krajobrazem, - aktualizacja planów zagospodarowania - dąŜ enie do harmonii zabudowy z krajobrazem, przestrzennego pod k ątem wymaga ń ochrony preferowanie budownictwa o charakterze środowiska, przyrody oraz ochrony krajobrazu, ze tradycyjnym i regionalnym. szczególnym uwzgl ędnieniem konieczno ści zachowania i tworzenia korytarzy ekologicznych, 4. Racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych: - ochrona linii brzegowych zbiorników wodnych, w - racjonalne zu Ŝycie wód, materiałów i energii, szczególno ści poprzez konsekwentne utrzymywanie - uruchomienie programów oszcz ędzania wody, w tym wokół jezior i rzek stref ochronnych ograniczenie zu Ŝycia wody do celów przemysłowych. zagospodarowanych trwał ą zieleni ą i niezabudowanych i zakaz zabudowy letniskowej w II Poprawa jako ści środowiska. bezpo średnim s ąsiedztwie wód, - zapobieganie stwarzaniu kolejnych barier 1. Ochrona jakości wód: ekologicznych, - rozwój sieci kanalizacyjnej, - okre ślenie granic polno-le śnych w miejscowych - modernizacja gminnej oczyszczalni ścieków oraz planach zagospodarowania przestrzennego, tworzenie warunków do budowy oczyszczalni - planowanie przeznaczania terenów pod rekreacj ę przydomowych i przyzagrodowych, gdy nie ma oraz infrastruktur ę turystyczn ą w sposób nie mo Ŝliwo ści przył ączenia do zbiorowej sieci naruszaj ący walorów środowiska i krajobrazu, kanalizacyjne lub jest to nieuzasadnione - tereny przeznaczone pod turystyk ę i rekreacj ę oraz ekonomicznie, masowo odwiedzane powinny by ć kompleksowo - wyposa Ŝanie sieci kanalizacji deszczowej w wyposa Ŝone w niezb ędn ą infrastruktur ę sanitarn ą urz ądzenia podczyszczaj ące, oraz słu Ŝą cą zagospodarowaniu odpadów, - rekultywacja zdegradowanych ekosystemów - dostosowanie nasilenia presji turystycznej i wodnych, penetracji do odporno ści i chłonno ści turystycznej - prawidłowa modernizacja istniej ących i likwidacja terenu, nieczynnych uj ęć wody, - kontrola turystyki i wypoczynku, szczególnie na - rozbudowa systemu małej retencji, terenach o du Ŝej warto ści przyrodniczej, - renaturyzacja obszarów wodno-błotnych, - na obszarach najcenniejszych przyrodniczo - wzmocnienie systemu monitoringu i kontroli wód dopuszczanie ruchu turystycznego tylko po powierzchniowych i podziemnych, wyznaczonych szlakach i w obecno ści przewodnika - - kontrola przestrzegania wymaga ń stref ochronnych kontrolowana turystyka kwalifikowana, wód podziemnych, - odpowiednie oznakowanie szlaków turystycznych - ochrona stref litoralowych zbiorników wodnych, wraz z informacjami o regulaminie, obowi ązuj ących - zmniejszanie tzw. spływów obszarowych z obszarów przepisach i karach za ich naruszanie, wiejskich, - pełna, egzekwowalna odpowiedzialno ść - skuteczne zabezpieczenie przed umy ślnym lub organizatorów za imprezy masowe na wolnym nie świadomym zatruciem wód powierzchniowych i powietrzu. podziemnych, - budowa i utrzymanie spójnego systemu ochrony 2. Zachowanie istniej ącego świat ro ślin i zwierz ąt: przeciwpowodziowej, - ochrona terenów przyrodniczo cennych, - wspólne działania gmin w celu usprawnienia i - ochrona ekosystemów wodnych, w tym unowocze śnienia gospodarki wodno-ściekowej w wprowadzenie zakazu znacznych zmian stosunków ramach porozumie ń czy np. zwi ązków wodnych na obszarach przyrodniczo cennych mi ędzygminnych. (obszary chronionego krajobrazu, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody), 2. Ochrona powierzchni ziemi: - zachowanie równowagi gatunkowej. - ograniczanie powstawania odpadów u źródła, - segregacja i selektywna zbiórka odpadów, 3. Zachowanie wysokich walorów krajobrazowych: - organizowanie punktów zbiórki makulatury, stłuczki - niedopuszczanie do trwałych zmian rze źby terenu na szklanej, puszek aluminiowych itp. oraz punktu du Ŝych powierzchniach, odbioru odpadów niebezpiecznych z posesji - zakaz lokalizacji ferm wielkotowarowych (>50 DJP) prywatnych i u Ŝyteczno ści publicznej, na obszarach cennych przyrodniczo (parki - modernizacja istniej ącego składowiska w zakresie krajobrazowe, rezerwaty, u Ŝytki ekologiczne) i niezb ędnym do jego prawidłowego zamkni ęcia i terenach zbiorników wód podziemnych bez izolacji. rekultywacji, Na pozostałych obszarach zakaz lokalizacji nowych - likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów, ferm bez ściołowych oraz modernizacji w kierunku - wła ściwe zagospodarowanie odpadów medycznych, Dziennik Urz ędowy - 6306 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

- kontrola i monitoring systemu zagospodarowania - renaturyzacja zniszczonych ekosystemów i siedlisk chemikaliów, przyrodniczych, - uregulowanie post ępowania z odpadami - wspieranie programu restytucji gatunków rodzimych, motoryzacyjnymi przez osoby fizyczne, - zahamowanie inwazyjnego rozprzestrzeniania si ę - ochrona gleb przed degradacj ą, gatunków obcych (m.in. rak pr ęgowany, norka - rekultywacja gruntów zdegradowanych, ameryka ńska), - ograniczanie degradacji gleb poprzez górnictwo, - preferowanie prowadzenia zarybie ń materiałem z - wła ściwe u Ŝytkowanie rolnicze gleb, w tym tego samego dorzecza, odpowiednie nawo Ŝenie i stosowanie środków - powi ększanie areału lasów, szczególnie na gruntach ochrony ro ślin, marginalnych, - zapobieganie zanieczyszczania metalami ci ęŜ kimi, - utrzymywanie odpowiedniej kondycji lasów, - stosowanie fitomelioracji, zalesie ń gruntów - prowadzenie gospodarki le śnej w oparciu o dobre i nieprzydatnych rolniczo, aktualne plany urz ądzeniowe, - zachowywanie odpowiedniego odczynu gleb, - wprowadzanie odnowie ń naturalnych. - prowadzenie obserwacji zmian chemizmu gleb, a w szczególno ści koncentracji metali ci ęŜ kich w glebach III Edukacja ekologiczna. uŜytkowanych rolniczo, - ograniczenie przeznaczania gleb o wysokich klasach 1. Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców bonitacyjnych na cele nierolne i niele śne, gminy: - poprawianie warto ści u Ŝytkowej gleb oraz - prowadzenie i wspieranie akcji edukacji dorosłych, zapobieganiu obni Ŝania ich produkcyjno ści przez - wyszkolenie kompetentnych przewodników stosowanie odpowiednich zabiegów technicznych i ekoturystycznych, agrotechnicznych. - szkolenia urz ędników, akcje informacyjne dla radnych, 3. Czyste powietrze: - opracowanie gminnego programu edukacji - wprowadzanie odnawialnych źródeł energii, ze ekologicznej, szczególnym uwzgl ędnieniem biomasy, - wytyczanie i urz ądzanie ście Ŝek dydaktycznych, - działania pomagaj ące zakłada ć plantacje ro ślin rowerowych, pieszych, kajakowych, punktów energetycznych, widokowych, - analiza zasobów i potencjalnych mo Ŝliwo ści rozwoju - popularyzacja ochrony przyrody, odnawialnych źródeł energii na terenie gminy, - organizacja warsztatów ekologicznych, - promowanie stosowania lepszej jako ści paliw oraz - organizacja i wspieranie konkursów, olimpiad, paliw niskoemisyjnych, turniejów ekologicznych, - stosowanie instalacji wysokosprawnych i nowych, - organizacja festynów i imprez po świeconych przyjaznych dla środowiska technologii, ochronie środowiska, - budowa nowych urz ądze ń ograniczaj ących emisj ę, - popularyzacja ochrony środowiska i przyrody w tam gdzie nie mo Ŝna ograniczy ć zanieczyszcze ń do lokalnych środkach masowego przekazu, powietrza w inny sposób, - wspieranie kółek ekologicznych, - termomodernizacja budynków, - podniesienie znaczenia edukacji ekologicznej w - działania ograniczaj ące zu Ŝycie energii, w tym działalno ści samorz ądów, m.in. coroczne elektrycznej, zaplanowanie bud Ŝetu na edukacj ę ekologiczn ą, - ograniczenia w transporcie tranzytowym przez - upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej zwart ą zabudow ę, zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. - budowa ekranów akustycznych, - nakładanie obowi ązku ograniczania hałasu 5.2.2 Zakres działa ń. przemysłowego środkami technicznymi, Podstaw ę kwalifikacji celów i zada ń do realizacji w - lokalizacja zakładów uci ąŜ liwych ze wzgl ędu na pierwszym etapie (2004-2007) stanowiły: poziom hałasu poza terenami zabudowanymi, - wymogi wynikaj ące z obowi ązuj ących przepisów - kontrola przestrzegania ustale ń w strefach ciszy i na prawa i przyj ętych strategii oraz programów akwenach obj ętych zakazem stosowania jednostek krajowych, wojewódzkich i powiatowych, pływaj ących z silnikami spalinowymi, - dokumenty strategiczne dla rozwoju gminy, - budowa ście Ŝek rowerowych, - ustalenia Panelu Roboczego, powołanego do prac - wspieranie transportu przyjaznego dla środowiska, nad programem, - dbało ść o stan czysto ści terenów zabudowanych - ustalenia w ramach diagnozy, (wtórna emisja niezorganizowana z zapylonych ulic - wyniki ankiet oraz wnioski instytucji. pot ęgowana przez ruch pojazdów), Na podstawie wst ępnych analiz, konsultacji oraz - eliminacja zagro Ŝeń spowodowanych emisją uzgodnie ń, zostały wskazane zadania do realizacji. elektromagnetyczn ą, Szczegółowe analizy z uwzgl ędnieniem wszystkich etapów - monitoring i kontrola urz ądze ń powoduj ących emisj ę oceny zada ń, b ędą realizowane przed rozpocz ęciem procesów elektromagnetyczn ą. inwestycyjnych, uwzgl ędniaj ąc miedzy innymi analiz ę uwarunkowa ń społeczno-ekonomicznych, analiz ę popytu, analiz ę opcji, szczegółowe analizy wybranych rozwi ąza ń 4. Bioró Ŝnorodno ść : technologicznych, analiz ę finansow ą i finansowanie, analiz ę - zachowanie siedlisk oraz miejsc rozrodu gatunków kosztów i korzy ści społeczno-ekonomicznych czy analiz ę ryzyka. chronionych i rzadkich, Ka Ŝde przedsi ęwzi ęcie inwestycyjne b ędzie te Ŝ uwzgl ędniało - obj ęcie ochron ą prawn ą cennych obszarów przeprowadzenie pełnego - zgodnego z obowi ązuj ącymi w tym przyrodniczych lub podniesienie rangi formy zakresie przepisami, b ądź uproszczonego post ępowania w ochrony, zakresie oddziaływania na środowisko. Zakres niezb ędnych - czynna ochrona cennych gatunków flory i fauny, zada ń dla ochrony środowiska naturalnego gminy Biskupiec, wynikaj ący z oceny respondentów, przedstawia poni Ŝszy diagram. Dziennik Urz ędowy - 6307 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

6. HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁA Ń.

Układ tematyczny harmonogramu odpowiada układowi programu ochrony środowiska na lata 2004-2007. Zawiera on cele oraz konieczne do ich realizacji zadania podstawowe i zadania szczegółowe (przedsi ęwzi ęcia), uj ęte w trzech cz ęś ciach: I Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów przyrodniczych. II Poprawa jako ści środowiska. III Edukacja ekologiczna.

6.1 Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów naturalnych. I. OCHRONA I RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH

Zadania Termin Obszary (działania) Zadania szczegółowe (przedsi ęwzi ęcia) Źródła finansowania realizacji działania podstawowe 1 2 3 4 5 Cel 1. Skuteczna ochrona środowiska naturalnego stosowanie instrumentów prawno-ekonomicznych (opłaty, kary, zadanie ci ągle I środki własne gminy skuteczniejsze kontrole) oraz ich egzekwowanie 2004-2007 zagospodarowanie przestrzenne z bezwzgl ędnym uwzgl ędnieniem zadanie ci ągłe środki własne gminy, I, II, III wymogów ochrony środowiska i krajobrazu 2004-2007 instrumenty finansowe UE aktualizacja planów zagospodarowania przestrzennego pod k ątem wymaga ń ochrony środowiska, przyrody oraz ochrony krajobrazu, 2004-2007 I środki własne gminy ze szczególnym uwzgl ędnieniem konieczno ści zachowania i tworzenia korytarzy ekologicznych ochrona linii brzegowych zbiorników wodnych, w szczególno ści środki własne gminy, poprzez konsekwentne utrzymywanie wokół jezior i rzek stref zadanie ci ągłe instrumenty finansowe ochronnych zagospodarowanych trwał ą zieleni ą i I, II, III 2004-2007 UE, środki własne niezabudowanych i zakaz zabudowy letniskowej w bezpo średnim uŜytkowników sąsiedztwie wód zapobieganie stwarzaniu kolejnych barier ekologicznych zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy 2004-2007 okre ślenie granic polno-le śnych w miejscowych planach zadanie ci ągłe I środki własne gminy zagospodarowania przestrzennego 2004-2007 planowanie przeznaczania terenów pod rekreacj ę oraz zadanie ci ągłe infrastruktur ę turystyczn ą w sposób nie naruszaj ący walorów I środki własne gminy 2004-2007 środowiska i krajobrazu tereny przeznaczone pod turystyk ę i rekreacj ę oraz masowo 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, Dziennik Urz ędowy - 6308 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

odwiedzane powinny by ć kompleksowo wyposa Ŝone w niezb ędn ą instrumenty finansowe infrastruktur ę sanitarn ą oraz słu Ŝą cą zagospodarowaniu odpadów UE, środki własne uŜytkowników dostosowanie nasilenia presji turystycznej i penetracji do zadanie ci ągłe I środki własne gminy odporno ści i chłonno ści turystycznej terenu 2004-2007 kontrola turystyki i wypoczynku, szczególnie na terenach o du Ŝej zadanie ci ągłe I środki własne gminy warto ści przyrodniczej 2004-2007 na obszarach najcenniejszych przyrodniczo dopuszczanie ruchu środki własne turystycznego tylko po wyznaczonych szlakach i w obecno ści 2004-2007 I, II, III uŜytkowników przewodnika - kontrolowana turystyka kwalifikowana odpowiednie oznakowanie szlaków turystycznych wraz z 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, informacjami o regulaminie, obowi ązuj ących przepisach i karach instrumenty finansowe za ich naruszanie UE, środki własne uŜytkowników pełna, egzekwowalna odpowiedzialno ść organizatorów za imprezy zadanie ci ągłe środki własne I, II, III masowe na wolnym powietrzu 2004-2007 uŜytkowników Cel 2. Zachowanie istniej ącego świat ro ślin i zwierz ąt ochrona terenów przyrodniczo cennych zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników ochrona ekosystemów wodnych, w tym wprowadzenie zakazu zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, znacznych zmian stosunków wodnych na obszarach przyrodniczo 2004-2007 instrumenty finansowe cennych (obszary chronionego krajobrazu, parki krajobrazowe, UE, krajowe fundusze rezerwaty przyrody) ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników zachowanie równowagi gatunkowej zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników Cel 3. Zachowanie wysokich walorów krajobrazowych niedopuszczanie do trwałych zmian rze źby terenu na du Ŝych zadanie ci ągłe I, II, III środki u Ŝytkowników powierzchniach 2004-2007 zakaz lokalizacji ferm wielkotowarowych (>50 DJP) na obszarach cennych przyrodniczo (parki krajobrazowe, rezerwaty, u Ŝytki ekologiczne) i terenach zbiorników wód podziemnych bez izolacji. Na pozostałych obszarach zakaz lokalizacji nowych ferm bez ściołowych oraz modernizacji w kierunku bez ściołowym. zadanie ci ągłe Limitowanie wielko ści obsady obszarem posiadanych gruntów, I środki własne gminy 2004-2007 warunkuj ącym pełne zagospodarowanie odchodów zwierz ęcych i dobrostan zwierz ąt. Niedopuszczalna jest kolizja lokalizacji z wymogami w zakresie ochrony środowiska, ochrony przyrody, oddziaływania na wody powierzchniowe, gruntowe, podziemne, gleby i powietrze umo Ŝliwianie lokalizowania wysokich budowli (np. maszty telefoniczne) tylko poza terenami o najwy Ŝszych walorach zadanie ci ągłe krajobrazowych (Brodnicki Park Krajobrazowy) i warunkowanie I środki własne gminy 2004-2007 prowadzenia inwestycji liniowych sposobem najmniej koliduj ącym z krajobrazem dąŜ enie do harmonii zabudowy z krajobrazem, preferowanie zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, budownictwa o charakterze tradycyjnym i regionalnym 2004-2007 instrumenty finansowe UE, środki własne uŜytkowników Cel 4. Racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych racjonalne zu Ŝycie wód, materiałów i energii zadanie ci ągłe I, II, III środki własne 2004-2007 uŜytkowników uruchomienie programów oszcz ędzania wody, w tym ograniczenie 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, zu Ŝycia wody do celów przemysłowych instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników

Dziennik Urz ędowy - 6309 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

6.2 Poprawa jako ści środowiska. II. POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA

Zadania Termin Obszar (działania) Zadania szczegółowe (przedsi ęwzi ęcia) Źródła finansowania realizacji działania podstawowe 1 2 3 4 5 Cel 1. Ochrona jako ści wód rozwój sieci kanalizacyjnej 2004-2007 I,II środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki modernizacja gminnej oczyszczalni ścieków oraz tworzenie 2004-2007 I,II środki własne gminy, warunków do budowy oczyszczalni przydomowych i instrumenty finansowe przyzagrodowych, gdy nie ma mo Ŝliwo ści przył ączenia do zbiorowej UE, krajowe fundusze sieci kanalizacyjne lub jest to nieuzasadnione ekonomicznie ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki wyposa Ŝanie sieci kanalizacji deszczowej w urz ądzenia 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, podczyszczaj ące instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki rekultywacja zdegradowanych ekosystemów wodnych 2004 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki prawidłowa modernizacja istniej ących i likwidacja nieczynnych uj ęć 2004 I, II środki własne gminy, wody instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki rozbudowa systemu malej retencji 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki renaturyzacja obszarów wodno-błotnych 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników wzmocnienie systemu monitoringu i kontroli wód powierzchniowych i zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, podziemnych 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników kontrola przestrzegania wymaga ń stref ochronnych wód zadanie ci ągłe I środki własne gminy podziemnych 2004-2007 ochrona stref literałowych zbiorników wodnych zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki zmniejszanie tzw. spływów obszarowych z obszarów wiejskich 2004-2007 I, II, III środki własne uŜytkowników skuteczne zabezpieczenie przed umy ślnym lub nie świadomym środki własne 2004-2007 I, II, III zatruciem wód powierzchniowych i podziemnych uŜytkowników budowa i utrzymanie spójnego systemu ochrony 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, przeciwpowodziowej instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki Dziennik Urz ędowy - 6310 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki wspólne działania gmin w celu usprawnienia i unowocze śnienia zadanie ci ągłe I, II środki własne gminy, gospodarki wodno-ściekowej w ramach porozumie ń czy np. 2004-2007 instrumenty finansowe zwi ązków mi ędzygminnych UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki Cel 2. Ochrona powierzchni ziemi ograniczanie powstawania odpadów u źródła zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki segregacja i selektywna zbiórka odpadów 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki organizowanie punktów zbiórki makulatury, stłuczki szklanej, puszek 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, aluminiowych itp. oraz punktu odbioru odpadów niebezpiecznych z instrumenty finansowe posesji prywatnych i u Ŝyteczno ści publicznej UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki modernizacja istniej ącego składowiska w zakresie niezb ędnym do 2004-2007 I, II środki własne gminy, jego prawidłowego zamkni ęcia i rekultywacji instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników wła ściwe zagospodarowanie odpadów medycznych 2004-2007 I, II, III środki własne uŜytkowników kontrola i monitoring systemu zagospodarowania chemikaliów zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy 2004-2007 uregulowanie post ępowania z odpadami motoryzacyjnymi przez 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, osoby fizyczne instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki ochrona gleb przed degradacj ą zadanie ci ągłe I, II, III środki własne 2004-2007 uŜytkowników, rekultywacja gruntów zdegradowanych 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników ograniczanie degradacji gleb poprzez górnictwo zadanie ci ągłe I, II, III środki własne 2004-2007 uŜytkowników wła ściwe u Ŝytkowanie rolnicze gleb, w tym odpowiednie nawo Ŝenie i zadanie ci ągłe środki własne I, II, III stosowanie środków ochrony ro ślin 2004-2007 uŜytkowników zapobieganie zanieczyszczania metalami ci ęŜ kimi zadanie ci ągłe I, II, III środki własne 2004-2007 uŜytkowników stosowanie fitomelioracji, zalesie ń gruntów nieprzydatnych rolniczo 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne zachowywanie odpowiedniego odczynu gleb 2004-2007 I, II, III środki własne uŜytkowników Dziennik Urz ędowy - 6311 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

środki własne gminy, prowadzenie obserwacji zmian chemizmu gleb, a w szczególno ści zadanie ci ągłe I, II, III środki własne koncentracji metali ci ęŜ kich w glebach u Ŝytkowanych rolniczo 2004-2007 uŜytkowników ograniczenie przeznaczania gleb o wysokich klasach bonitacyjnych zadanie ci ągłe I środki własne gminy, na cele nierolne i niele śne 2004-2007 poprawianie warto ści u Ŝytkowej gleb oraz zapobieganiu obni Ŝania środki własne ich produkcyjno ści przez stosowanie odpowiednich zabiegów 2004-2007 I, II, III uŜytkowników technicznych i agrotechnicznych Cel 3. Czyste powietrze wprowadzanie odnawialnych źródeł energii, ze szczególnym 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, uwzgl ędnieniem biomasy instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki działania pomagaj ące zakłada ć plantacje ro ślin energetycznych 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki analiza zasobów i potencjalnych mo Ŝliwo ści rozwoju odnawialnych 2004-2007 I środki własne gminy, źródeł energii na terenie gminy instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, promowanie stosowania lepszej jako ści paliw oraz paliw zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, niskoemisyjnych 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, stosowanie instalacji wysokosprawnych i nowych, przyjaznych dla 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, środowiska technologii instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki budowa nowych urz ądze ń ograniczaj ących emisj ę, tam gdzie nie 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, mo Ŝna ograniczy ć zanieczyszcze ń do powietrza w inny sposób instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki termomodernizacja budynków 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki działania ograniczaj ące zu Ŝycie energii, w tym elektrycznej 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki ograniczenia w transporcie tranzytowym przez zwartą zabudow ę 2004-2007 I środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne, banki budowa ekranów akustycznych 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników nakładanie obowi ązku ograniczania hałasu przemysłowego zadanie ci ągłe I środki własne środkami technicznymi 2004-2007 uŜytkowników lokalizacja zakładów uci ąŜ liwych ze wzgl ędu na poziom hałasu poza zadanie ci ągłe I środki własne gminy terenami zabudowanymi 2004-2007 kontrola przestrzegania ustale ń w strefach ciszy i na akwenach zadanie ci ągłe I środki własne gminy Dziennik Urz ędowy - 6312 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

obj ętych zakazem stosowania jednostek pływaj ących z silnikami 2004-2007 spalinowymi budowa ście Ŝek rowerowych 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne wspieranie transportu przyjaznego dla środowiska zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne dbało ść o stan czysto ści terenów zabudowanych (wtórna emisja zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, niezorganizowana z zapylonych ulic pot ęgowana przez nich 2004-2007 instrumenty finansowe pojazdów) UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników eliminacja zagro Ŝeń spowodowanych emisj ą elektromagnetyczn ą 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno- prywatne monitoring i kontrola urz ądze ń powoduj ących emisj ę zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, elektromagnetyczn ą 2004-2007 środki własne uŜytkowników Cel 4. Bioró Ŝnorodno ść zachowanie siedlisk oraz miejsc rozrodu gatunków chronionych i zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, rzadkich 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników obj ęcie ochron ą prawn ą cennych obszarów przyrodniczych lub 2004-2007 I środki własne gminy, podniesienie rangi formy ochrony instrumenty finansowe UE czynna ochrona cennych gatunków flory i fauny 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników renaturyzacja zniszczonych ekosystemów i siedlisk przyrodniczych 2004 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników wspieranie programu restytucji gatunków rodzimych 2004 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników zahamowanie inwazyjnego rozprzestrzeniania si ę. gatunków obcych 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, (m.in. rak pr ęgowany, norka ameryka ńska) instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników preferowanie prowadzenia zarybie ń materiałem z tego samego 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, dorzecza instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników powi ększanie areału lasów, szczególnie na gruntach marginalnych 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników utrzymywanie odpowiedniej kondycji lasów zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników prowadzenie gospodarki le śnej w oparciu o dobre i aktualne plany zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, urz ądzeniowe 2004-2007 instrumenty finansowe Dziennik Urz ędowy - 6313 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne uŜytkowników wprowadzanie odnowie ń naturalnych 2004-2007 I, II, III środki własne uŜytkowników

6.3 Edukacja ekologiczna.

III. EDUKACJA EKOLOGICZNA

Zadania Obszary (działania) Zadania szczegółowe (przedsi ęwzi ęcia) Termin realizacji Źródła finansowania działania podstawowe 1 2 3 4 5 Cel 1. Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy prowadzenie i wspieranie akcji edukacji dorosłych zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników wyszkolenie kompetentnych przewodników ekoturystycznych 2004 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, środki własne uŜytkowników opracowanie gminnego programu edukacji ekologicznej 2004 I środki własne gminy, instrumenty finansowe UE szkolenia urz ędników, akcje informacyjne dla radnych zadanie ci ągłe I środki własne gminy, 2004-2007 instrumenty finansowe UE, wytyczanie i urz ądzanie ście Ŝek dydaktycznych, rowerowych, 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, pieszych, kajakowych, punktów widokowych instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników popularyzacja ochrony przyrody zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników organizacja warsztatów ekologicznych 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników organizacja i wspieranie konkursów, olimpiad, turniejów 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, ekologicznych instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników organizacja festynów i imprez po świeconych ochronie środowiska 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników popularyzacja ochrony środowiska i przyrody w lokalnych zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, środkach masowego przekazu 2004-2007 instrumenty finansowe UE, środki własne uŜytkowników wspieranie kółek ekologicznych zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników podniesienie znaczenia edukacji ekologicznej w działalno ści samorz ądów, m.in. coroczne zaplanowanie bud Ŝetu na edukacj ę 2004-2007 I środki własne gminy ekologiczn ą upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej zgodnie z zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej 2004-2007 instrumenty finansowe UE, środki własne uŜytkowników

Dziennik Urz ędowy - 6314 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

7. NARZ ĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI Równie Ŝ podczas procesu inwestycyjnego społecze ństwo PROGRAMU. mo Ŝe w sposób aktywny uczestniczy ć w jego przeprowadzaniu. Bez społecznej akceptacji, inwestycje 7.1 Wybrane narz ędzia i instrumenty realizacji oddziaływuj ące na środowisko oraz dokumenty Programu. strategiczne, maj ące wpływ na środowisko, nie s ą reprezentatywne, tym samym maj ą ograniczone Prawidłowa realizacja Programu wi ąŜ e si ę z mo Ŝliwo ści pozyskiwania środków finansowych, a co za zastosowaniem wła ściwych narz ędzi i instrumentów. Jest tym idzie s ą nieskuteczne. Istotnym instrumentem w tej to tym bardziej istotne, Ŝe w zwi ązku z wej ściem Polski do grupie jest edukacja ekologiczna, która przybiera coraz struktur Unii Europejskiej, koniecznym zadaniem jest wi ększe znaczenie oraz zakres prowadzonych działa ń. dostosowanie norm i zachowa ń środowiskowych do Równie wa Ŝna jest komunikacja społeczna, zwłaszcza unijnych wymogów. realizowana jako współpraca z organizacjami pozarz ądowymi. Ten element cz ęsto jest zostawiany sam - instrumenty prawne sobie, cz ęsto droga jest jednokierunkowa - z „góry” na „dół”. A warto wspomnie ć, Ŝe dobrze prowadzona Są to instrumenty, które w sposób bezpo średni i komunikacja umo Ŝliwia nie tylko wymianie informacji, lecz nakazowy reguluj ą okre ślone zachowania; równie Ŝ wspiera proces i zapobiega jego zakłóceniom, wzmacnia równie Ŝ autorytet stron i wzajemne 1) standardy jako ściowe lub emisyjne. Te pierwsze zrozumienie. okre ślaj ą minimalny, dopuszczalny poziom jako ści środowiska, za ś drugie - okre ślaj ą ile i jakich Wszystkie wymienione instrumenty s ą szczególnie zanieczyszcze ń mo Ŝna wprowadza ć do środowiska; wa Ŝne w ochronie środowiska. Zwłaszcza w świetle cz ęstych zmian prawa i braku wielu przepisów 2) pozwolenia - zarówno te, które dotycz ą procesu wykonawczych, istotne jest wzajemne zrozumienie i inwestycyjnego, jak i te, które w sposób bezpo średni tworzenie wspólnych i akceptowanych przedsi ęwzi ęć . dotycz ą ochrony środowiska, s ą przede wszystkim Wa Ŝnym narz ędziem jest odpowiednie stosowanie i indywidualnymi decyzjami administracyjnymi, które egzekwowanie obowi ązuj ących przepisów prawnych. konkretyzuj ą zobowi ązania prawne i ustalaj ą obowi ązki danego podmiotu; 7.2 Integracja Programu Ochrony Środowiska z innymi dokumentami strategicznymi dla gminy. 3) odpowiedzialno ść - mo Ŝna j ą podzieli ć na: a) odpowiedzialno ść administracyjn ą, Niezb ędne s ą równie Ŝ działania zwi ązane z - administracyjne kary pieni ęŜ ne i nawi ązki za przygotowaniem instrumentów w zakresie prawa przekroczenie okre ślonych norm i standardów, lokalnego. Zmiany w systemie planowania przestrzennego - zado ść uczynienie administracyjne, powinny uwzgl ędnia ć wprowadzanie w szerszym zakresie - wstrzymanie działalno ści, problematyki ochrony środowiska do planów b) odpowiedzialno ść karna, zagospodarowania przestrzennego. c) odpowiedzialno ść cywilna. Kolejnym wzmocnieniem skuteczno ści działa ń b ędzie uproszczenie i przyspieszenie procedur tworzenia planów - instrumenty finansowe zagospodarowania przestrzennego i ustalenia lokalizacji inwestycji. Wśród tych instrumentów mo Ŝna wyró Ŝni ć: Działania te powinny doprowadzi ć do takiego 1) opłaty za korzystanie ze środowiska - dotycz ą opłat konstruowania nowych planów zagospodarowania pobieranych od korzystaj ących ze środowiska, którzy przestrzennego, które w swej tre ści uwzgl ędniałyby takie nie przekraczaj ą okre ślonych norm. Opłaty te trafiaj ą zagadnienia jak: za po średnictwem urz ędu marszałkowskiego do - lokalizacj ę obiektów niebezpiecznych, strefy funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej ograniczonego u Ŝytkowania wokół tych obiektów wszystkich szczebli (fundusz gminny, powiatowy, oraz zewn ętrzne plany ratownicze dla obszarów wojewódzki i narodowy - te dwa ostatnie posiadaj ą wokół tych obiektów na wypadek awarii, osobowo ść prawn ą). Pewnego rodzaju opłat ą jest - obszary naraŜone na niebezpiecze ństwo powodzi, równie Ŝ opłata produktowa i depozytowa, które s ą - obszary i obiekty obj ęte lub przewidywane do wła ściwe dla gospodarki odpadami; obj ęcia ochron ą przyrody, - obszary o przekroczonych dopuszczalnych 2) kary pieni ęŜ ne - ten środek ści śle powi ązany jest z st ęŜ eniach zanieczyszcze ń środowiska, instrumentami prawnymi, spełnia jednak okre ślone - tereny zdegradowane i zdewastowane wymagaj ące funkcje finansowe i dotyczy tych korzystaj ących ze przekształce ń, środowiska, którzy przekrocz ą okre ślone normy. - wykorzystanie energii odnawialnej, Pozyskane w ten sposób równie Ŝ zasilaj ą fundusze - kształtowanie granicy polno-le śnej, ochrony środowiska i gospodarki wodnej i - ochrona przed hałasem, przeznaczane s ą na działania dla ochrony środowiska - ochrona zieleni miejskiej oraz terenów otwartych na naturalnego; obszarach zurbanizowanych.

3) zwolnienia i ulgi podatkowe. Program Ochrony Środowiska został zintegrowany z nast ępuj ącymi, obowi ązuj ącymi dokumentami dla gminy - instrumenty społeczne Biskupiec: 1) Strategia Rozwoju Gminy Biskupiec, Olsztyn 1999, Jest to bardzo istotny instrument oddziaływania na 2) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania stan środowiska i jego ochron ę. Dost ęp do informacji o przestrzennego Gminy Biskupiec, Olsztyn 1999, środowisku jest zagwarantowany dla ka Ŝdego obywatela. Dziennik Urz ędowy - 6315 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

3) Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biskupiec na lata - stanu zasobów środowiska, w tym lasów, 2004-2010, Olsztyn 2004, - rodzajów i ilo ści substancji wprowadzanych do 4) Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Biskupiec, środowiska: 5) Projekt zało Ŝeń do Planu zaopatrzenia Gminy - emitowanych do powietrza, Biskupiec w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa - wprowadzanych do wód, gleby i ziemi, gazowe. - wytworzonych odpadów oraz sposobów gospodarowania odpadami. 7.3 Udział społecze ństwa. Oprócz cyklicznie przeprowadzanych bada ń Oddziaływanie społecze ństwa na realizacj ę polityki monitoringowych, pa ństwowy monitoring zbiera dane o ekologicznej jest uwarunkowane zwi ększeniem środowisku na podstawie, mi ędzy innymi: dost ępno ści do informacji o środowisku. Ustawa Prawo - pomiarów dokonywanych przez organy administracji, ochrony środowiska wprowadza obligatoryjny obowi ązek ustawowo zobowi ązanych do wykonywania bada ń udost ępnienia ka Ŝdemu obywatelowi przez organa monitoringowych, administracji informacji o środowisku i jego ochronie. - danych zbieranych w ramach statystyki publicznej, - pomiarów stanu środowiska, wielko ści i rodzajów Realizacja zapisów ustawy w zakresie zwi ększenia emisji i ich ewidencji, do przeprowadzenia których s ą dost ępno ści do informacji o środowisku wymaga ć b ędzie zobowi ązane podmioty korzystaj ące ze środowiska podj ęcia nast ępuj ących działa ń: (prowadz ący instalacj ę i u Ŝytkownicy urz ądze ń). - utworzenia gminnego systemu udost ępniania informacji o środowisku, w tym zało Ŝenia i Głównym koordynatorem realizacji „Programu prowadzenia publicznie dost ępnych wykazów danych Ochrony Środowiska” b ędzie Wójt, który jako organ o dokumentach, zawieraj ących informacje o wykonawczy gminy, zobligowany jest ustawowo do środowisku i jego ochronie, zgodnie z wymogami wykonywania zada ń na terenie gminy w zakresie ochrony ustawy Prawo ochrony środowiska, środowiska. Realizacja Programu b ędzie wymagała - opracowania i wdro Ŝenia elektronicznych baz danych współdziałania z innymi jednostkami samorz ądu o środowisku, dost ępnych za po średnictwem terytorialnego, Wojewodą i podległymi mu słu Ŝbami, Internetu, jednostkami gospodarczymi i społecznymi, które - upowszechniania podejmowanych działa ń w zakresie posiadaj ą odpowiednie kompetencje, okre ślone w ochrony środowiska. przepisach prawnych, a tak Ŝe pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi. Zgodnie z wymogiem art. 18 Wa Ŝnym narz ędziem i jednym z najskuteczniejszym ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, Wójt powinien sposobem podniesienia świadomo ści ekologicznej co 2 lata dokonywa ć oceny realizacji programu i mieszka ńców regionu, b ędzie zaanga Ŝowanie mo Ŝliwie przygotowywa ć raporty z wykonania zada ń, zawartych w du Ŝej ich liczby w procesy decyzyjne, maj ące wpływ na Programie. Raporty te powinny by ć przedstawione Radzie stan środowiska. Gminy. Pierwsza ocena realizacji niniejszego programu powinna by ć dokonana w połowie 2006 r., a druga w 8. OCENA REALIZACJI PROGRAMU. połowie 2007.

8.1 Kontrola realizacji Programu. Ocena realizacji Programu powinna zawiera ć: - kontrol ę wykonania zada ń, okre ślonych w Podstawowym źródłem informacji o środowisku jest harmonogramie realizacji Programu na lata 2004- pa ństwowy monitoring środowiska, który stanowi system 2007; pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz - ocen ę realizacji celów i działa ń okre ślonych w gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania Programie, opart ą na wska źnikach charakteryzuj ących informacji o środowisku. Zasady funkcjonowania stan środowiska. pa ństwowego monitoringu środowiska oraz zadania Inspekcji Ochrony Środowiska okre ślaj ą przepisy ustawy o Niniejszy Program i zawarte w nim cele i działania, Inspekcji Ochrony Środowiska. Działalno ść pa ństwowego będzie wymagał aktualizacji co 4 lata. Jest to zgodne z monitoringu środowiska koordynuj ą organy Inspekcji zapisem art. 17 ust. 1 i art. 14 ust. 2 ustawy Prawo Ochrony Środowiska: Główny Inspektor Ochrony Ochrony Środowiska, który mówi, Ŝe programy by ć Środowiska oraz Wojewódzki Inspektor Ochrony sporz ądzane na 4 lata, z uwzgl ędnieniem działa ń w Środowiska. Prawo ochrony środowiska i Prawo wodne perspektywie na kolejne 4 lata. Tak wi ęc, w roku 2007 wzmocniły system monitoringu poprzez zdefiniowanie powinny by ć podj ęte prace nad nowelizacj ą Programu zasad rz ądz ących monitoringiem oraz wskazanie organów Ochrony Środowiska na lata 2008-2011, z administracji i jednostek zobowi ązanych do uwzgl ędnieniem perspektywy do 2015 r. Przy nowelizacji przeprowadzenia bada ń wybranych elementów Programu powinny by ć wykorzystane wyniki środowiska w ramach pa ństwowego monitoringu przeprowadzonych ocen realizacji niniejszego Programu środowiska. oraz uwzgl ędnione uwarunkowania wewn ętrzne, jak i Pa ństwowy monitoring środowiska, realizowany w zewn ętrzne. sieciach krajowej i regionalnych (wojewódzkich i mi ędzywojewódzkich), obejmuje uzyskiwane na podstawie 8.2 Wska źniki oceny realizacji Programu. bada ń monitoringowych, informacje w zakresie: - stanu czysto ści powietrza, Ocena realizacji Programu powinna by ć - jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, przeprowadzona w oparciu o podstawowe wska źniki, - jako ści gleby i ziemi, obrazuj ące stan środowiska i dokonuj ące si ę w nim - hałasu, zmiany. Wska źniki te zamieszczono w poni Ŝszej tabeli. - promieniowania jonizuj ącego i pól elektromagnetycznych,

Dziennik Urz ędowy - 6316 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Tabela 18 Wska źniki oceny realizacji Programu.

Jednostka Stan wyj ściowy Źródło informacji o Cele Wska źniki miary (2003) wska źnikach 1 2 3 4 5 I. OCHRONA I RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH Cel 1. Skuteczna ochrona środowiska naturalnego ilo ść : naliczonych opłat naliczonych kar przeprowadzonych zł. wg ewidencji gminy dane własne gminy kontroli wyegzekwowanych post ępowa ń szt. zgodno ść wydawanych decyzji administracyjnych z % wg ewidencji gminy dane własne gminy realizowan ą polityk ą ochrony środowiska w gminie post ęp w aktualizacji planów w podanym zakresie % wg ewidencji gminy dane własne gminy ilo ść stworzonych korytarzy i przej ść ekologicznych szt. - dane własne gminy wyposa Ŝenie w infrastruktur ę środowiskow ą bazy szt. - dane własne gminy turystycznej % wzrost udziału tej formy turystyki % - dane własne gminy oznakowanie szlaków szt. - dane własne gminy Cel 2. Zachowanie istniej ącego świat ro ślin i zwierz ąt dane własne gminy, wzrost udziału obszarów przyrodniczo cennych, ha - Wojewódzki chronionych prawnie % Konserwator Przyrody podj ęte działania ochronne szt. - dane własne gminy Cel 3. Zachowanie wysokich walorów krajobrazowych ilo ść wydanych decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu zgodnych z przyj et ą polityk ą szt. wg ewidencji gminy dane własne gminy ochrony środowiska w gminie Cel 4. Racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych wła ściwa jednostka w czasie do PKB, wg danych wodochłonno ść materiałochłonno ść energochłonno ść produkcji, GUS statystycznych mieszka ńca, np. m3/d/ mieszka ńca II. POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA Cel 1 Ochrona jako ści wód mb wg ewidencji gminy ilo ść wykonanej kanalizacji stopie ń skanalizowania dane własne gminy % 45,9 poprawa wska źników odprowadzanych ścieków wg analiz WIOS wzrost jako ści wód powierzchniowych % wg analiz WIOS wzrost jako ści wód podziemnych % wg analiz WIOS zmniejszenie ładunku doprowadzanego do wód dane własne gminy, % - powierzchniowych WIOS stopie ń zwodoci ągowania % 84,8 dane własne gminy szt. realizacja programu małej retencji - dane własne gminy % Cel 2. Ochrona powierzchni ziemi Mg/a wzrost ilo ści zbieranych surowców wtórnych - dane własne gminy % Mg/a wzrost odpadów poddanych recyklingowi - dane własne gminy % wzrost odpadów biodegradowalnych wydzielanych z Mg/a - dane własne gminy ogólnego strumienia odpadów % ha Stacja Chemiczno- zmniejszenie udziału gleb kwa śnych wg analiz % Rolnicza Cel 3. Czyste powietrze wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji kW - dane własne gminy energii % Mg/a dane własne gminy, zmniejszenie niskiej emisji - % WIOS dane własne gminy, zmniejszenie liczby uci ąŜ liwego hasłu % - WIOS liczba stref ciszy szt. - Starostwo Powiatowe ograniczenie oddziaływania promieniowania % - dane własne gminy elektromagnetycznego km - dane własne gminy szt. długo ść i ilo ść ście Ŝek rowerowych

Cel 4. Bioró Ŝnorodno ść dane własne gminy, wzrost form przyrodniczych obj ętych ochronn ą prawn ą % - Wojewódzki Konserwator Przyrody ilo ść odtworzonych ekosystemów szt. - dane własne gminy Dziennik Urz ędowy - 6317 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

ha dane własne gminy, wzrost powierzchni zalesianych - % Starostwo Powiatowe III. EDUKACJA EKOLOGICZNA Cel 1. Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy ilo ść przeprowadzonych działa ń edukacyjnych szt. - dane własne gminy szt. ilo ść i długo ść ekologicznych ście Ŝek edukacyjnych - dane własne gminy km zł wzrost nakładów na edukacj ę ekologiczn ą - dane własne gminy % Ilo ść organizacji pozarz ądowych działaj ących aktywnie na szt. - dane własne gminy rzecz ochrony środowiska i edukacji ekologicznej

Powy Ŝsze zestawienie zawiera podstawowy zestaw Jako uzupełnienie absorbowanych środków, wska źników, mo Ŝe by ć ono uzupełnione w miar ę przewiduje si ę udział środków z krajowych funduszy pojawienia si ę odpowiednich informacji. Obecnie, niektóre ekologicznych (m.in. Narodowego, Wojewódzkiego, wska źniki, wa Ŝne dla oceny Programu, s ą dla obszaru Powiatowego i Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska gminy niedost ępne, jak na przykład wska źniki dotycz ące: i Gospodarki Wodnej, Fundacji Ekofundusz, GEF Polska. uci ąŜ liwo ści hałasu, promieniowania niejonizuj ącego, Dla programowania działa ń, przyj ęto udział tych funduszy zu Ŝycia wody, materiałów, energii na jednostk ę produkcji, na poziomie 25 % kosztów. warto ść produkcji lub PKB, świadomo ści ekologicznej Pozostałe 25% środków na realizacj ę zada ń, mieszka ńców. przewiduje si ę jak środki własne - zarówno samorz ądu gminy, partnerów w realizacji zada ń, jak i u Ŝytkowników Dost ępno ść do tych informacji warunkowana jest środowiska. W ramach tych środków przewiduje si ę nast ępuj ącymi czynnikami: równie Ŝ udział kredytów bankowych oraz innych form - rozszerzeniem i wzmocnieniem monitoringu mo Ŝliwej do pozyskania pomocy finansowej na realizacj ę środowiska i zwi ększeniem dost ępno ści danych; planowanych działa ń. - rozszerzeniem zakresu bada ń statystycznych w Warto zaznaczy ć, Ŝe znacz ący wzrost nakładów na zakresie środowiska przez pa ństwow ą statystyk ę; przedsi ęwzi ęcia ochrony środowiska, b ędzie nast ępował - przeprowadzeniem odpowiednich bada ń, np. w przypadku równoległego stosowania zach ęt prawnych i społecznych, słu Ŝą cych ocenie świadomo ści ekonomicznych. Jest to zgodne z polityk ą Unii ekologicznej mieszka ńców i innych. Europejskiej, gdzie dobry stan środowiska jest traktowany jako jeden z najistotniejszych czynników decyduj ący o 9. NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJ Ę standardzie Ŝycia. PROGRAMU. Przy realizacji okre ślonych zada ń mo Ŝliwe b ędzie równie Ŝ zaanga Ŝowanie środków z bud Ŝetu pa ństwa, 9.1 Finansowanie działa ń. agencji i funduszy celowych, Lasów Pa ństwowych, Regionalnych Zarz ądów Gospodarki Wodnej oraz innych Realizacja zada ń wymienionych w programie wymaga instytucji. W efekcie, dobry stan środowiska gminy koncentracji znacznych środków w krótkim czasie. Jako umo Ŝliwi jej rozwój gospodarczy, oparty na najwa Ŝniejsze potraktowano te zadania Programu, których zrównowa Ŝonym rozwoju. realizacja prowadzi do spełnienia norm prawa ochrony Kolejnym za ś krokiem b ędzie wygenerowanie środowiska i dostosowania do wymogów zwi ązanych z dalszych środków finansowych, które b ędą mogły by ć integracj ą Polski z Uni ą Europejsk ą. przeznaczone na utrzymanie infrastruktury technicznej Zakłada si ę stosowanie takich metod realizacji oraz instrumentów ochrony środowiska, niezb ędnych do poszczególnych zada ń Programu, które charakteryzuj ą si ę realizacji zada ń Programu. uzyskaniem optymalnych efektów ekologicznych i ekonomicznych. Cel ten zostanie osi ągni ęty poprzez 9.2 Nakłady finansowe. sporz ądzanie analiz finansowo-ekonomicznych oraz ekologicznych ka Ŝdego z zada ń. Taki tryb post ępowania Szacunkowe koszty wdra Ŝania Programu, pozwoli na wybór optymalnych rozwi ąza ń technicznych, przedstawione w tabeli poni Ŝej, obejmuj ą cztery lata organizacyjnych i finansowych. (2004-2007). Prognozowanie kosztów w dłu Ŝszej Zakłada si ę, Ŝe profesjonalne planowanie zada ń perspektywie czasu prowadziłoby do zmniejszenia ochrony środowiska, umo Ŝliwi osi ągni ęcie odpowiednich dokładno ści szacunków, ze wzgl ędu na mo Ŝliwo ść wska źników finansowych i ekonomicznych, a co za tym wyst ępowania trudnych do oceny czynników idzie - dofinansowanie z dost ępnych instrumentów zewn ętrznych, np. wysoko ść kosztów, wysoko ść inflacji, finansowych Unii Europejskiej (m.in. fundusze zmieniaj ące si ę prawo. strukturalne, inicjatywa EQAL, programy pilota Ŝowe, Realizacja Programu z okre ślonymi terminami pomoc bezpo średnia, umowy i porozumienia rozpocz ęcia i zako ńczenia poszczególnych zada ń (krótko- mi ędzynarodowe). i średnioterminowych), pozwala na cykliczne szacowanie Priorytetem Programu jest pozyskanie jak kosztów w okresach 4-letnich oraz uaktualnianie i najwi ększego ich udziału w realizacji poszczególnych weryfikacj ę planowanych nakładów w okresach 2-letnich, działa ń. Dla potrzeb Programu przyj ęto średnie równolegle z okresow ą ocen ą stanu realizacji zada ń dofinansowanie z UE na poziomie 50 %. programu (osi ągania celów i poniesionych nakładów finansowych).

Dziennik Urz ędowy - 6318 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Tabela 19 Struktura finansowania zada ń Programu.

Procentowo Struktura finansowania zada ń programu Kwotowo [ty ś. zł] [%1 Środki własne 8 302 250,00 25 Krajowe fundusze ekologiczne (finansowanie bezzwrotne i zwrotne) 8 302 250,00 25 Instrumenty finansowe UE 16 604 500,00 50 Razem 33 209 000,00 100,00

10. ZAŁ ĄCZNIKI.

10.1 Spis tabel. 10.2 Wykaz dokumentów strategicznych. 10.3 Wykaz zada ń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji w ramach Programu.

SPIS TABEL Tabela 1 Zró Ŝnicowanie przestrzenne gminy Biskupiec. Tabela 2 Klasy bonitacyjne gleb w gminie Biskupiec. Tabela 3 Jeziora w obr ębie administracyjnym gminy Biskupiec. Tabela 4 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Biskupiec. Tabela 5 Porównanie stanu czysto ści rzek gminy Biskupiec w latach 1991-1999 wg metody stęŜ eń charakterystycznych. Tabela 6 Zestawienie rodzajów paliw stosowanych w gospodarstwach domowych w gminie Biskupiec na tle powiatu nowomiejskiego. Tabela 7 Struktura lasów w gminie Biskupiec. Tabela 8 Najwi ększe podmioty gospodarcze w gminie Biskupiec. Tabela 9 Poziom bezrobocie w gminie Biskupiec (stan na dzie ń 31.03.2004 r.). Tabela 10 Podstawowe dane demograficzne w gminie Biskupiec (stan na 2002 r.). Tabela 11 Liczba mieszka ńców w sołectwach gminy Biskupiec w 2003 r. Tabela 12 Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w gminie Biskupiec (2002 r.). Tabela 13 Struktura wieku mieszka ńców gminy Biskupiec (stan na 2002 rok). Tabela 14 Struktura mieszka ńców gminy Biskupiec w wieku przedprodukcyjnym (stan na 2002 rok). Tabela 15 Poziom wyposa Ŝenia mieszka ń w wodoci ąg i kanalizacj ę w sołectwach gminy Biskupiec (% gospodarstw). Tabela 16 Gospodarka wodna ściekowa gminy Biskupiec na tle gmin powiatu nowomiejskiego: Tabela 17 Zaopatrzenie mieszka ń w gminie Biskupiec w gaz i centralne ogrzewanie. Tabela 18 Wska źniki oceny realizacji Programu. Tabela 19 Struktura finansowania zada ń Programu.

WYKAZ DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH. Podczas pracy na Programem Ochrony Środowiska wykorzystano nast ępuj ące dokumenty: 1. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, Warszawa 2003. 2. II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, Warszawa, czerwiec 2000 r. 3. Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006; Ministerstwo Środowiska, 2000 r. 4. Uchwała Nr 219 Rady Ministrów z dnia 29 pa ździernika 2002 r. w sprawie krajowego planu gospodarki odpadami. 5. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, Warszawa 2003. 6. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, Warszawa 2002. 7. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa 2001. 8. Krajowa Strategia Ochrony i Zrównowa Ŝonego U Ŝytkowania Ró Ŝnorodno ści Biologicznej, Warszawa 2002 r. 9. Narodowa strategia rozwoju regionalnego; Ministerstwo Gospodarki, 2000 r. 10. Długookresowa strategia trwałego i zrównowa Ŝonego rozwoju - Polska 2025, Rz ądowe Centrum Studiów Strategicznych, 2001 r. 11. Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju; Rz ądowe Centrum Studiów Strategicznych, 2000 r. 12. Polityka le śna pa ństwa (wraz z dokumentami uzupełniaj ącymi, takimi jak Krajowy program zwi ększania lesisto ści, Strategia ochrony le śnej ró Ŝnorodno ści biologicznej i in.); Ministerstwo Środowiska, 1996 r. 13. Strategia rozwoju energetyki odnawialnej; Ministerstwo Środowiska, 2000 r. 14. Krajowa strategia ograniczenia emisji metali ci ęŜ kich i trwałych zanieczyszcze ń organicznych; Ministerstwo Środowiska, 1999 r. 15. Strategia rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski; Rada Programowa Porozumienia ZPP, 1999 r. 16. Studium Diagnostyczne Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski, wyd. 2000. 17. Ramowy Program Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski na lata 2001-2010, wyd.2001. 18. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2000 r. 19. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2002 r. 20. Program Ochrony Środowiska Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, Olsztyn 2003. 21. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, Olsztyn 2003. 22. Wojewódzki program zwi ększanie lesisto ści na lata 2001-2010; Sejmik Województwa, 2001 r. 23. Regionalny program rozwoju rolnictwa na lata 2002-2006; Sejmik Województwa, 2002 r. 24. Strategia rozwoju turystyki województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2001 r. 25 Strategia rozwoju powiatu nowomiejskiego; Rada Powiatu w Nowym Mie ście Lubawskim, 2000 r. 26. Powiatowa strategia rozwoju turystyki; Rada Powiatu w Nowym Mie ście Lubawskim, 2003 r. Dziennik Urz ędowy - 6319 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

27. Program Ochrony Środowiska Powiatu Nowomiejskiego, Nowe Miasto Lubawskie 2004. 28. Plan Gospodarki Odpadami Powiatu Nowomiejskiego, Nowe Miasto Lubawskie 2004. 29. Strategia Rozwoju Gminy Biskupiec, Olsztyn 1999. 30. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Biskupiec, Olsztyn 1999. 31. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biskupiec na lata 2004-2010, Olsztyn 2004. 32. Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Biskupiec. 33. Projekt zało Ŝeń do Planu zaopatrzenia Gminy Biskupiec w ciepło, energie elektryczn ą i paliwa gazowe. 34. Raporty o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego WIO Ś Olsztyn 1999-2002. 35. Raport o stanie sanitarnym Gminy Biskupiec za 2002 i 2003 rok.

Wykaz zada ń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji w ramach programu.

Nakłady do Czas Lp. Nazwa zadania Oczekiwane rezultaty poniesienia realizacji [tys. zł] Gospodarka wodno-ściekowa Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami ścieków i 13 km wybudowanej 1 2004-2005 2 400 przykanalikami I etap budowy w miejscowo ści Ł ąkorz sieci Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami ścieków i 7 km wybudowanej 2 2004-2006 926 przykanalikami II etap budowy w miejscowo ści Ł ąkorz sieci Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami ścieków i 10 km wybudowanej 3 2004-2006 1 793 przykanalikami oraz budowa sieci wodoci ągowej w miejscowo ści Ł ąkorek sieci Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami ścieków i 8 km wybudowanej 4 2004-2006 850 przykanalikami w miejscowo ści Gaj sieci Doprowadzenie do 5 Modernizacja oczyszczalni ścieków w Biskupcu 2004-2005 3 000 wy Ŝszej wydajno ści Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami ścieków i Liczba km 6 2007 2 500 przykanalikami w miejscowo ści Piotrowice wybudowanej sieci Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami ścieków i Liczba km 7 2007-2008 2 000 przykanalikami w miejscowo ści Skupnica wybudowanej sieci Doprowadzenie do Rozbudowa i modernizacja uj ęcia wodoci ągowego w miejscowo ści 8 2004-2005 wy Ŝszej wydajno ści 900 Biskupiec 120 m 3/h 11 km wybudowanej 9 Budowa sieci wodoci ągowej we wsi S ędzice - Babalice 2004-2005 500 sieci Doprowadzenie do 9 Modernizacja uj ęcia wodoci ągowego w Ł ąkorku 2005-2006 wy Ŝszej wydajno ści 9 000 200 m 3/h Doprowadzenie do 10 Modernizacja uj ęcia wodoci ągowego w Szwarcenowie 2005-2006 wy Ŝszej wydajno ści 9 000 200 m 3/h RAZEM 32 869 Gospodarka odpadami dostosowanie do 1 Składowisko odpadów komunalnych w Ł ąkorzu: wymaga ń prawa - wykonanie otworów pizometrycznych w celu wdro Ŝenia monitoringu 2004 10 składowiska - roboty przygotowawcze polegaj ące na pozyskaniu terenu pod budow ę 2004 70 budynku administracyjno-socjalnego i monta Ŝu wagi - przygotowanie terenu do posadowienia wagi, monta Ŝ wagi, budowa 2004-2005 200 budynku administracyjno-socjalnego - wykonanie instalacji odgazowania 2004 60 RAZEM 340 SUMA 33 209

Zał ącznik Nr 2

Plan Gospodarki Odpadami Gminy Biskupiec.

Spis tre ści.

1. WST ĘP. 1.1 Podstawa prawna. 1.2 Metoda opracowania. 1.3 Cele opracowania Planu. 1.4 Okres obowi ązywania Planu.

2. STRESZCZENIE PLANU.

3. STAN GOSPODARKI ODPADAMI NA TERENIE GMINY. 3.1 Charakterystyka środowiska naturalnego gminy. 3.1.1 Analiza oddziaływania Panu Gospodarki Odpadami na środowisko. Dziennik Urz ędowy - 6320 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

3.2 Gospodarka odpadami. 3.2.1 Odpady komunalne. 3.2.1.1 Ilo ści i rodzaje wytwarzanych odpadów. 3.2.1.2 Istniej ąca gospodarka odpadami komunalnymi. 3.2.2 Odpady z sektora gospodarczego. 3.2.2.1 Ilo ści i rodzaje wytwarzanych odpadów. 3.2.2.2 Istniej ąca gospodarka odpadami z sektora gospodarczego. 3.2.3 Odpady niebezpieczne. 3.2.3.1 Ilo ści i rodzaje odpadów niebezpiecznych. 3.2.3.2 Istniej ąca gospodarka odpadami niebezpiecznymi. 3.2.4 Koszty prowadzonej gospodarki odpadami na terenie gminy. 3.2.5 Podsumowanie stanu obecnego i identyfikacja problemów.

4. PROGNOZY ZMIAN W GOSPODARCE ODPADAMI. 4.1 Dokumenty i zało Ŝenia strategiczne. 4.2 Zało Ŝenia i prognozy w gospodarce odpadami na terenie gminy.

5. CELE I ZADANIA PLANU. 5.1 Formułowanie strategii i planu działa ń. 5.1.1 Zało Ŝone cele i przyj ęty system gospodarki odpadami. 5.1.1.1 Planowany model gospodarki odpadami. 5.1.1.2 Planowana gospodarka odpadami opakowaniowymi, wielkogabarytowymi, budowlanymi i niebezpiecznymi w strumieniu odpadów komunalnych. 5.1.1.3 Planowana gospodarka odpadami ulegaj ącymi biodegradacji. 5.1.2 Zakres działa ń. 5.1.2.1 Edukacja ekologiczna. 5.1.2.2 Zapobieganie powstawaniu odpadów. 5.1.2.3 Program selektywnej zbiórki opadów.

6. HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁA Ń. 6.1 Edukacja ekologiczna. 6.2 Zapobieganie powstawaniu odpadów. 6.3 Program selektywnej zbiórki opadów.

7. NARZ ĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PLANU. 7.1 Wybrane narz ędzia i instrumenty realizacji Planu. 7.2 Integracja Planu Gospodarki Odpadami z innymi dokumentami strategicznymi dla gminy. 7.3 Udział społecze ństwa.

8. OCENA REALIZACJI PLANU. 8.1 Kontrola realizacji Planu. 8.2 Wska źniki oceny realizacji Planu.

9. NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJ Ę PLANU. 9.1 Finansowanie działa ń. 9.2 Nakłady finansowe.

10. ZAŁ ĄCZNIKI. 10.1 Spis tabel. 10.2 Dokumenty strategiczne. 10.3 Wykaz zada ń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji w ramach Planu.

1. WST ĘP. obowi ązuj ących w Unii Europejskiej standardów wprowadza na organy ochrony środowiska wszystkich 1.1 Podstawa prawna. szczebli obowi ązek sporz ądzenia i uchwalenia planów gospodarki odpadami. Maj ą one razem stanowi ć jeden Gospodarka odpadami w Polsce podlega w ostatnim spójny system zarz ądzania gospodark ą odpadow ą. czasie szybkim, gruntownym zmianom. W zwi ązku z Form ę i zawarto ść Planu okre śla rozporz ądzenie akcesj ą naszego kraju do Unii Europejskiej wprowadzono Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie do naszego prawodawstwa szereg nowych przepisów, sporz ądzania planów gospodarki odpadami. Plan dostosowuj ących krajowe wymagania w zakresie Gospodarki Odpadami Gminy Biskupiec jest cz ęś ci ą gospodarowania odpadami do wymogów unijnych. Programu Ochrony Środowiska i stanowi rozwini ęcie Głównym dokumentem reguluj ącym ten obszar jest rozdziału 4.8.4.3 Gospodarka odpadowa. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach wraz z wydanymi do niej aktami wykonawczymi. Wymusza ona 1.2 Metoda opracowania. gł ębokie zmiany w istniej ących systemach zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Przygotowanie Planu polegało na podejmowaniu i Ustawa o odpadach w celu uregulowania i wprowadzaniu do harmonogramu realizacji decyzji prawidłowego planowania realizacji programu strategicznych, wytyczaj ących kierunki działa ń z dostosowania gospodarki odpadami w Polsce do uwzgl ędnieniem przewidywanych kierunków zmian Dziennik Urz ędowy - 6321 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467 sytuacji oraz wyników okre ślonych działa ń w miar ę upływu Przy tworzeniu Planu wykorzystano ró Ŝne metody i czasu. Przy tworzeniu Planu wykorzystano ró Ŝne metody i techniki aktywnego i otwartego planowania. Podczas prac techniki aktywnego i otwartego planowania. W trakcie prac powołano Panel Roboczy, a tak Ŝe przeprowadzono zostały zaanga Ŝowane róŜne strony, b ędące ankiety i konsultacje w śród społecze ństwa gminy. zainteresowane zrównowa Ŝonym rozwojem gminy. Został powołany Panel Roboczy , w skład którego Plan zawiera: weszli przedstawiciele Rady Gminy i samorz ądu 1) aktualny stan gospodarki odpadami, wiejskiego, pracownicy Urz ędu Gminy, Zakładu 2) prognozowane zmiany w zakresie gospodarki Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, Brodnickiego odpadami, Parku Krajobrazowego, Nadle śnictwa Jamy, Gminnego 3) działania zmierzaj ące do poprawy sytuacji w zakresie Koła W ędkarskiego. gospodarowania odpadami, Do pracy nad Planem wykorzystano dane przekazane 4) instrumenty finansowe słu Ŝą ce realizacji zamierzonych przez Urz ąd Gminy, dost ępne opracowania naukowe, celów, wyniki bada ń i ekspertyz, ustalenia miejscowego planu 5) system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych zagospodarowania przestrzennego, przyj ęte przez gmin ę celów. oraz organy powiatu i województwa strategie i programy sektorowe, a tak Ŝe obowi ązuj ące akty prawne. Plan ocenia dotychczasowe działania z zakresu Istotn ą rol ę w ocenie tworzenia Planu odegrały gospodarki odpadami oraz formułuje strategie, cele, a równie Ŝ ankiety, przeprowadzone w śród mieszka ńców tak Ŝe przedstawia plan działa ń w okresie programowania. gminy. Robocza wersja dokumentu została poddana Obecny sposób unieszkodliwiania odpadów w gminie procesowi konsultacji społecznych. Informacje o pracach Biskupiec opiera si ę głównie na nieselektywnym ich nad Planem i mo Ŝliwo ściach składania uwag i wniosków składowaniu na składowisku w Ł ąkorzu. do projektu zamieszczono w prasie lokalnej. Projekt Szacuje si ę, i Ŝ średnio w ci ągu roku trafia na nie udost ępniano równie Ŝ wszystkim zainteresowanym w ponad 2 000 ton odpadów, w tym około 500 ton z formie elektronicznej w Urz ędzie Gminy w Biskupcu. sąsiedniej gminy Zbiczno. Incydentalnie na składowisko trafiaj ą równie Ŝ odpady z gminy Nowe Miasto Lubawskie 1.3 Cele opracowania Planu. (miasto). Odpady komunalne i zbli Ŝone do nich, wytwarzane w sektorze gospodarczym, trafiaj ą równie Ŝ na Opracowanie Planu Gospodarki Odpadami, słu Ŝy składowisko w Ł ąkarzu. realizacji polityki ekologicznej pa ństwa, regionu oraz oczekiwa ń i potrzeb społecze ństwa gminy. Przewidywany termin zamkni ęcia składowiska: Kompleksowe uj ęcie problematyki gospodarki 2015. odpadami, umo Ŝliwi wykorzystanie Planu do nast ępuj ących celów: Funkcjonuj ące składowisko, uruchomione w 1994 r., - podejmowania decyzji w zakresie gospodarki wymaga wielu nakładów, by dotowa ć je do odpadami i ich finansowania; obowi ązuj ących przepisów. - kreowania postaw i zachowa ń w celu kształtowania W 2002 r. rozpocz ęto wprowadzanie selektywnej świadomej, zgodnej ze zrównowa Ŝonym rozwojem, zbiórki odpadów. Dotyczy ona opakowa ń z tworzyw gospodarki odpadami; sztucznych typu PET. W 2003 r. rozpocz ęto selektywn ą - koordynowania i intensyfikowania działa ń na rzecz zbiórk ę opakowa ń szklanych. Ze strumienia odpadów ograniczania powstawania odpadów i ich komunalnych nie wyodr ębnia si ę odpadów powtórnego wykorzystania. niebezpiecznych. Pomału mo Ŝna zaobserwowa ć działania, Plan b ędzie on tak Ŝe fundamentem pó źniejszych aktów podejmowane przez sektor gospodarczy oraz osoby prawa miejscowego w zakresie utrzymywania czysto ści i fizyczne, które s ą ukierunkowane na ograniczenie porz ądku. powstaj ących ilo ści odpadów. Cz ęsto brakuje jednak wiedzy, jak w sposób wła ściwy je zrealizowa ć. Cz ęść 1.4 Okres obowi ązywania Planu. odpadów z sektora gospodarczego, jest odzyskiwana i albo wykorzystywana we własnym zakresie, albo Okres obowi ązywania Planu to 4 lata, tzn. lata przekazywana do wyspecjalizowanych firm na podstawie 2004-2007. indywidualnych umów. Na terenie gminy brakuje sytemu Plan uwzgl ędnia te Ŝ działania, przewidziane do kontroli i monitoringu ilo ści powstaj ących odpadów i realizacji w perspektywie kolejnych 4 lat, tj. w latach 2008- sposobu ich zagospodarowania. 2011. Nadal powszechnym jest spalanie odpadów w domowych piecach czy te Ŝ zakopywanie. Realizacja 2. STRESZCZENIE PLANU. zada ń, ze wzgl ędu na ograniczone środki własne, przede wszystkim zwi ązana jest z mo Ŝliwo ściami pozyskania Plan Gospodarki Odpadami został sporz ądzony jako zewn ętrznych, tanich środków, przeznaczonych na realizacja przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o działania, słu Ŝą ce ochronie środowiska oraz odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z pó źn. zm.), która w infrastrukturze komunalnej. Istotnym problemem jest brak rozdziale 3 art. 14-16 wprowadza obowi ązek opracowania wła ściwej konsekwencji w egzekwowaniu ustalonych planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym zasad korzystania ze środowiska i długotrwałe procedury i gminnym. odtworzenia naruszonego środowiska. Zgodnie z art. 14 ust. 5 cytowanej ustawy, projekt Proponowany model gospodarki odpadami oparty jest planu sporz ądza organ wykonawczy gminy, a nast ępnie na zintegrowanym zastosowaniu efektywnych i uchwala go Rada Gminy. Plan Gospodarki Odpadami proekologicznych metod recyklingu i unieszkodliwiania stanowi cz ęść Programu Ochrony Środowiska i jest odpadów. Obejmuje on stworzenie na bazie istniej ącego tworzony w trybie i na zasadach okre ślonych w przepisach składowiska gminnego punktu selektywnej zbiórki o ochronie środowiska. odpadów wraz z niezb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą składowiska, prowadz ącą w perspektywie do jego Dziennik Urz ędowy - 6322 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467 prawidłowego zamkni ęcia i rekultywacji. Przyj ęta strategia 2) szczególne istotne jest prowadzenie systematycznej obejmuje równie Ŝ wła ściwe wyposa Ŝenie planowanego edukacji ekologicznej w śród mieszka ńców gminy, systemu minimalizowania powstawania odpadów i ich dąŜą c do świadomego ograniczania ilo ści selektywnej zbiórki. Zasadnicz ą cz ęś ci ą Planu jest powstaj ących odpadów oraz wdro Ŝenia selektywnej odpowiednio przygotowana i wdra Ŝana edukacja gospodarki odpadami; ekologiczna w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami. 3) konieczne jest dostosowanie istniej ącego składowiska odpadów do wymogów prawa w celu jego Gmina Biskupiec dopuszcza równie Ŝ mo Ŝliwo ść prawidłowego zamkni ęcia i rekultywacji; wspólnej realizacji zada ń z zakresu gospodarki odpadami z innymi gminami Regionu. Działania takie musz ą by ć 4) niezb ędne jest stworzenie na bazie istniej ącego jednak zgodne z przyj ętą strategi ą działa ń, w oparciu o składowiska gminnego punktu selektywnej zbiórki obowi ązuj ące przepisy oraz uzasadnione w sposób odpadów wraz z niezb ędn ą w tym zakresie techniczny i ekonomiczny infrastruktur ą;

Zasadniczymi celami przyj ętego modelu gospodarki 5) skuteczne egzekwowanie przepisów porz ądkowych jest: oraz z zakresu gospodarki odpadowej, poprzez - ustanowienie efektywnej struktury instytucjonalnej działania administracyjne, karne i finansowe, jest dla sektora gospodarki odpadami, niezb ędne w celu ograniczenia samowoli w zakresie - ograniczenie niepo Ŝą danych kosztów, zwi ązanych z zagospodarowywania odpadów; funkcjonuj ącym systemem gospodarki i wprowadzenie jako powszechnie obowi ązuj ącej 6) najbardziej widocznymi nieprawidłowo ściami w zasady „zanieczyszczaj ący płaci”, zagospodarowaniu odpadów komunalnych jest - zapewnienie powszechnej akceptacji przyj ętego istnienie tzw. dzikich wysypisk oraz powszechne systemu gospodarki odpadami, za śmiecenie terenu, zwłaszcza w okolicach dróg, - skuteczna egzekucja przepisów w tym wzgl ędzie, obrze Ŝy lasów, o środków wypoczynkowych; - zachowanie zgodno ści podejmowanych działa ń z obowi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami i 7) problem stanowi równie Ŝ nieodpowiednie strategiami. zagospodarowywanie odpadów, tj. ich zakopywanie lub spalanie, stanowi ące oprócz zagro Ŝenia dla Główne działania przyj ętego modelu gospodarki na środowiska, równie Ŝ zagro Ŝenie dla Ŝycia i zdrowia terenie gminy, mo Ŝna przedstawi ć w formie poni Ŝszego ludzi. zestawienia: - podnoszenie poziomu świadomo ści społecznej, 3. STAN GOSPODARKI ODPADAMI NA TERENIE - wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów, GMINY. - obj ęcie wywozem odpadów wszystkich mieszka ńców gminy, 3.1 Charakterystyka środowiska naturalnego - organizacja zbiórki odpadów wielkogabarytowych i gminy. niebezpiecznych, - osi ągni ęcie minimalnych poziomów odzysku i Obszar gminy Biskupiec zajmuje powierzchni ę 241,3 recyklingu podanych w Wojewódzkim Planie km 2. Teren poło Ŝony jest w obr ębie w południowo- Gospodarki Odpadami, zachodniej cz ęś ci województwa warmi ńsko-mazurskiego - stworzenie gminnego punktu selektywnej zbiórki na obszarze Pojezierza Brodnickiego. Gmina Biskupiec odpadów wraz z niezb ędn ą w tym zakresie nale Ŝy do powiatu nowomiejskiego, stanowi ąc jego infrastruktur ą, najwi ększ ą gmin ę. Siedziba Urz ędu Gminy znajduje si ę w - likwidacja „dzikich wysypisk” oraz zapobieganie Biskupcu. Na terenie Gminy Biskupiec znajduj ą si ę 27 powstawaniu nowych nielegalnych miejsc miejscowo ści wiejskich, podzielonych na 25 sołectw. składowania odpadów. Gmin ę zamieszkuje 10 319 mieszka ńców . Szczegółowe przedstawienie środowiska naturalnego, zawiera Program Szczegółowy harmonogram realizacji Planu został Ochrony Środowiska. Warto jednak zwróci ć uwag ę na uj ęty w trzech płaszczyznach działa ń: kilka aspektów, na które mo Ŝe mie ć istotny wpływ gospodarka odpadowa. Du Ŝy odsetek powierzchni gminy, I. Edukacja ekologiczna. bo a Ŝ 3,56 %, stanowi ą wody. Istotnym elementem II. Zapobieganie powstawaniu odpadów. środowiska s ą równie Ŝ wa Ŝne i chronione zasoby wód III. Program selektywnej zbiórki opadów. podziemnych, w tym Główny Zbiornik Wód Podziemnych GPWZ 210 - Iławski, posiadaj ący stref ę ochronn ą. Gmina Plan wskazuje równie Ŝ sposób kontroli oraz wska źniki posiada liczne tereny przyrodniczo cenne obj ęte prawn ą oceny jego realizacji. Zostały wskazane równie Ŝ ochron ą. Wi ąŜ e si ę to z konieczno ści ą uwzgl ędnienia konieczne nakłady na realizacj ę zada ń oraz potencjalne zarówno przyj ętych zapisów ochronnych, jak i źródła finansowania. konieczno ści ą wprowadzania nowych działa ń, Podczas prac nad Planem, przeprowadzona analiza ograniczaj ących oddziaływanie człowieka na środowisko. istniej ącego stanu gospodarki odpadami i zagro Ŝeń Na ich terenach okre ślone zostały szczegółowe środowiska oraz ocena społeczna najwa Ŝniejszych ograniczenia, zwi ązane z prowadzon ą działalno ści ą przez potrzeb w tym zakresie, pozwoliły ustali ć najwa Ŝniejsze człowieka. wnioski z opracowania Planu: 1) Gmina posiada zorganizowany system gospodarki 3.1.1 Analiza oddziaływania Panu Gospodarki odpadami, jest on jednak nie pełny i wymaga Odpadami na środowisko. dostosowania do wymogów i standardów środowiskowych w tym zakresie; Zało Ŝone w niniejszym Planie Gospodarki Odpadami cele i podstawowe kierunki działa ń s ą zgodne z Polityk ą Dziennik Urz ędowy - 6323 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Ekologiczn ą Pa ństwa i Krajowym, Wojewódzkim i działania, zmierzaj ące do negatywnych zmian w Powiatowym Planem Gospodarki Odpadami. krajobrazie. Wszelkie formy zagospodarowania Przeprowadzona analiza oddziaływania Planu terenu, b ędą wkomponowywane w istniej ący Gospodarki Odpadami uwzgl ędniła nast ępuj ące krajobraz z zachowaniem lokalnych form. zagadnienia: Realizacja Planu Gospodarki Odpadami wpłynie w 1) w zakresie skutków: pierwszej kolejno ści na zmniejszenie ilo ści odpadów deponowanych na składowisku, poprzez minimalizacje a) dla środowiska; powstawania odpadów, wprowadzenie selektywnej zbiórki Planowane działania, ograniczaj ą wprowadzanie odpadów „u źródła” czy skierowanie do kompostowania odpadów do środowiska, przewiduj ą równie Ŝ odpadów organicznych. Wa Ŝnym celem planu jest ograniczenie negatywnych oddziaływa ń istniej ącego likwidacja i rekultywacja szeregu „dzikich wysypisk”. składowiska na środowisko naturalne, zapobieganie zanieczyszczeniom gleby i ziemi. Nie planowane s ą Gmina Biskupiec posiada wysokie walory przyrodnicze niekorzystne przekształcenia naturalnego i krajobrazowe. Charakterystyczne jest urozmaicenie ukształtowania terenu; terenu i ró Ŝnorodno ść siedliskowa. Zanieczyszczenie poszczególnych komponentów środowiska jest b) realizacji ustale ń Planu; stosunkowo niewielkie, uwzgl ędniaj ąc warto ści średnie dla Realizacja Planu umo Ŝliwi ograniczenie negatywnego kraju i obowi ązuj ące normy. Istnieje zagro Ŝenie oddziaływania zarówno na poszczególne elementy środowiska odpadami, stad konieczno ść podejmowania środowiska (powietrze, powierzchni ę ziemi, gleb ę, wszelkich działa ń ograniczaj ących ich negatywny wpływ. kopaliny, wody powierzchniowe i podziemne, klimat, zwierz ęta i ro śliny) uwzgl ędniaj ąc ich wzajemne Realizacja zało Ŝeń Planu wpłynie w sposób powi ązania, jak równie Ŝ na ekosystemy i krajobraz zdecydowany na popraw ę stanu środowiska, w gminy; szczególno ści w zakresie: - ograniczenia degradacji gleb oraz zanieczyszczenia 2) w zakresie oceny: wód powierzchniowych i podziemnych w zwi ązku z likwidacj ą i rekultywacj ą szeregu „dzikich wysypisk”, a) stanu i funkcjonowania środowiska oraz jego - ograniczenia stopnia eutrofizacji oraz zasobów zanieczyszczenia wód powierzchniowych i Podj ęcie działa ń, okre ślonych w Planie zwi ększy podziemnych w wyniku obj ęcia zorganizowan ą odporno ść środowiska na degradacj ę, umo Ŝliwi zbiórk ą całego strumienia odpadów komunalnych i równie Ŝ rewitalizacj ę obszarów zdegradowanych. komunalnopodobnych, ograniczenie udziału Brak realizacji zada ń mo Ŝe doprowadzi ć do odpadów komunalnych biodegradowalnych nasilenia antropresji na środowisko, co mo Ŝe składowanych na składowiskach, skutkowa ć wprowadzeniem istotnych zmian w - poprawy walorów krajobrazowych, ekosystemie, jak równie Ŝ mo Ŝe w niektórych - wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów oraz przypadkach narazi ć zdrowie i Ŝycie ludzi (np. segregacji odpadów, co pozwoli na zmniejszenie zanieczyszczenie i ska Ŝenie wód), skutkowa ć to powierzchni terenu zajmowanego pod składowanie mo Ŝe m.in.: odpadów, − wzrostem ilo ści wytwarzanych odpadów, - wprowadzenie systemu ewidencji i kontroli − zagro Ŝeniem jako ści wód poziemnych, gospodarki odpadami, co w konsekwencji spowoduje powierzchniowych i gleb, wyeliminowanie nieprawidłowo ści w sposobie − szybszym zu Ŝyciem zasobów naturalnych z post ępowania z odpadami, w tym równie Ŝ powodu braku odzysku surowców wtórnych, przemysłowymi. − nisk ą estetyk ą krajobrazu wobec istnienia dzikich składowisk, Mo Ŝna zatem wskaza ć, Ŝe wariantem optymalnym, − wprowadzaniem biogazów z deponowanych najkorzystniejszym dla środowiska przyrodniczego i odpadów do powietrza; kulturowego oraz ludzi jest opcja, polegaj ąca na przyj ęciu b) rozwi ąza ń funkcjonalno-przestrzennych i wdro Ŝeniu Planu. Proponowane rozwi ązania uwzgl ędniaj ą przyj ęte rozwi ązania i ustalenia zawarte w miejscowym Zaplanowane działania nie b ędą powodowa ć ryzyka planie zagospodarowania przestrzennego, ze wyst ąpienia powa Ŝnej awarii w rozumieniu przepisów o szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów ochronie środowiska, ani oddziaływania transgranicznego. wra Ŝliwych na oddziaływanie człowieka. S ą Podj ęcie działa ń w celu zapobiegania, ograniczania b ądź równie Ŝ zgodne z istniej ącym stanem prawnym kompensacji przyrodniczej negatywnych oddziaływa ń nie oraz obowi ązuj ącymi aktami prawa miejscowego, jest konieczne, wobec przewidywanego braku ich w szczególno ści zawartymi w aktach o utworzeniu wyst ąpienia. Nie przewiduje si ę konfliktów społecznych w obszarów i obiektów chronionych oraz w planach zwi ązku z realizacj ą zało Ŝeń Planu. ochrony; c) zagro Ŝeń dla środowiska 3.2 Gospodarka odpadami. Plan i okre ślone w nim zadania przewiduje 3.2.1 Odpady komunalne. ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko i zdrowie ludzi na terenie gminy. W sposób Odpady komunalne s ą to „odpady powstaj ące w szczególny dotyczy to przede wszystkim obszarów, gospodarstwach domowych, a tak Ŝe odpady nie na których znajduj ą si ę odpady (składowisko, zawieraj ące odpadów niebezpiecznych pochodz ące od „dzikie wysypiska”), innych wytwórców odpadów, które ze wzgl ędu na swój d) zmian w krajobrazie charakter lub skład s ą podobne do odpadów Proponowane zadania uwzgl ędniaj ą wa Ŝną rol ę powstaj ących w gospodarstwach domowych”. ochrony krajobrazu. Nie przewidywane s ą Dziennik Urz ędowy - 6324 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

3.2.1.1 Ilo ści i rodzaje wytwarzanych odpadów.

Ilo ści powstaj ących w gminie odpadów, ustalono na podstawie jednostkowych wagowych wska źników ilo ści wytwarzania odpadów. Według szacunkowych danych GUS średnia ilo ść odpadów komunalnych wytwarzanych przez mieszka ńca Polski wynosiła w 2001 r. 350 kg. Ilo ść odpadów wywiezionych na składowiska komunalne przypadaj ąca na mieszka ńca to 287,6 kg, w województwie warmi ńsko-mazurskim 319,7 kg. Wska źnik ten powoli ro śnie. Ilo ść wytwarzanych odpadów jest generalnie wi ększa na obszarach zurbanizowanych, ni Ŝsza natomiast (ok. 250 kg/mieszka ńca/rok) na terenach wiejskich. Gmina Biskupiec ma charakter wiejski, jednak z elementami silnie zurbanizowanymi, st ąd przyj ęto statystycznie ilo ść wytwarzanych odpadów na poziomie 290 kg/mieszka ńca/rok .

Tabela 1 Liczba mieszka ńców w sołectwach gminy Biskupiec w 2003 r.

Ludno ść LP. Sołectwa Pobyt stały Pobyt czasowy Razem 1. Rywałdzik 214 4 218 2. Wielka Tymawa + Osówko 372 5 377 3. Biskupiec 1 925 51 1 976 4. Wielka Wólka 111 1 112 5. Wonna 287 1 288 6. Podlasek 246 4 250 7. Babalice + S ędzice 322 4 326 8. Łąkorz 881 9 890 9. Szwarcenowo 533 7 540 10. Krotoszyny 717 12 729 11. Bielice 745 15 760 12. Piotrowice Małe 110 2 112 13. Lipinki 751 24 775 14. Łąkorek 175 2 177 15. Ostrowite 546 12 558 16. Sumin 193 3 196 17. Mierzyn 151 1 152 18. Osetno 198 1 199 19. Czachówki 324 7 331 20. Piotrowice 604 4 608 21. Ward ęgowo 138 1 139 22. Gaj 108 2 110 23. Słupnica 367 9 376 24. Fitowo 85 0 85 25. Podlasek Mały 35 0 35 Łącznie 10138 181 10319 Źródło: Urz ąd Gminy w Biskupcu.

Tabela 2 Ilo ść wytwarzanych odpadów w mie ście i gminie Biskupiec.

Ilo ść Ilo ść wytwarzanych odpadów Wska źnik wagowy Gmina Liczba mieszka ńców gospodarstw [tona/rok] [kg/os/rok] domowych BlSKUPIEC 10319 3 146 2993 290

Analizuj ąc źródła wytwarzania odpadów komunalnych oraz analizując ich skład z punktu widzenia mo Ŝliwo ści technologicznych zwi ązanych z odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów - dla potrzeb konstrukcji niniejszego Planu, zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami (KPGO), wyodr ębniono ni Ŝej wymienione strumienie odpadów: - odpady organiczne (domowe odpady organiczne pochodzenia ro ślinnego i pochodzenia zwierz ęcego ulegaj ące biodegradacji oraz odpady pochodz ące z piel ęgnacji ogródków przydomowych, kwiatów domowych, balkonowych - ulegaj ące biodegradacji), - odpady zielone (odpady z ogrodów i parków, targowisk, z piel ęgnacji ziele ńców miejskich, z piel ęgnacji cmentarzy - ulegaj ące biodegradacji), - papier i karton (opakowania z papieru i tektury, opakowania wielomateriałowe na bazie papieru, papier i tektura - nieopakowaniowe), - tworzywa sztuczne (opakowania z tworzyw sztucznych, tworzywa sztuczne nieopakowaniowe), - tekstylia, - szkło (opakowania ze szkła, szkło - nieopakowaniowe), - metale (opakowania z blachy stalowej, opakowania z aluminium, pozostałe odpady metalowe), - odpady mineralne - odpady z czyszczenia ulic i placów: gleba, ziemia, kamienie itp., - drobna frakcja popiołowa - odpady ze spalania paliw stałych w piecach domowych (głównie w ęgla), z uwagi na udział w składzie odpadów komunalnych popiołu wyodr ębniono t ę frakcj ę jako nieprzydatn ą do odzysku i unieszkodliwiania innymi metodami poza składowaniem, - odpady wielkogabarytowe, Dziennik Urz ędowy - 6325 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

- odpady budowlane - odpady z budowy, remontów i demonta Ŝu obiektów budowlanych - w cz ęś ci wchodz ącej w strumie ń odpadów komunalnych, - odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie domowych odpadów komunalnych.

Skład odpadów jest determinowany przez wiele czynników, m.in. typ zabudowy na danym terenie, przyzwyczajenia ludzi, poziom infrastruktury, itd. Brakuje statystycznie wiarygodnych danych na temat składu odpadów komunalnych na terenie gminy Biskupiec. Mo Ŝna jednak odnie ść si ę do oceny udziału poszczególnych frakcji w tego typu odpadach dla terenów wiejskich, przedstawionej w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami.

Tabela 3 Morfologia odpadów wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami.

Wielko ść Lp. Rodzaj odpadów miasto wie ś kg/M/ok kg/M/rok 1 odpady kuchenne ulegaj ące biodegradacji 90,20 22,11 2 odpady zielone 10,00 4,16 3 papier i karton 28,62 10,64 4 opakowania z papieru i tektury 41,52 15,43 5 opakowania wielomaterialowe 4,66 1,73 6 tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 48,27 21,03 7 opakowania z tworzyw sztucznych 15,53 6,77 8 tekstylia 12,10 4,65 9 szkło 2,00 1,00 10 opakowania ze szkła 28,12 18,89 11 metale 12,79 4,55 12 opakowania z blachy stalowej 4,57 1,63 13 opakowania z aluminium 1,33 0,47 14 odpady mineralne 14,30 13,25 15 drobna frakcja popiołowa 46,70 40,28 16 odpady wielkogabarytowe, 20,00 15,00 17 odpady budowlane 40,00 40,00 18 odpady niebezpieczne 3,00 2,00 RAZEM 423,71 223,59 Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami - dane dla 2000 r.

Zestawienie składu morfologicznego odpadów z podziałem na poszczególne frakcje na terenie gminy Biskupiec, uwzgl ędniaj ąc zało Ŝony wagowy wska źnik ilo ści wytwarzania odpadów, przedstawia poni Ŝsze zestawienie:

Tabela 4 Zestawienie składu morfologicznego odpadów z podziałem na poszczególne frakcje na terenie gminy Biskupiec. Udział Wielko ść Lp. Rodzaj odpadów % tona/rok 1 odpady kuchenne ulegaj ące biodegradacji 9,89 295,92 2 odpady zielone 1,86 55,68 3 papier i karton 4,76 142,40 4 opakowania z papieru i tektury 6,90 206,51 5 opakowania wielomateriałowe 0,77 23,15 6 tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 9,41 281,46 7 opakowania z tworzyw sztucznych 3,03 90,61 8 tekstylia 2,08 62,24 9 szkło 0,45 13,38 10 opakowania ze szkła 8,45 252,82 11 metale 2,03 60,90 12 opakowania z blachy stalowej 0,73 21,82 13 opakowania z aluminium 0,21 6,29 14 odpady mineralne 5,93 177,34 15 drobna frakcja popiołowa 18,02 539,10 16 odpady wielkogabarytowe, 6,71 200,76 17 odpady budowlane 17,89 535,36 18 odpady niebezpieczne 0,89 26,77 RAZEM 2 992,51

Warto zwróci ć uwag ę na kilka wybranych frakcje odpadów, które wymagaj ą dodatkowego zatrzymania si ę nad nimi. Odpady wielkogabarytowe to odpady z gospodarstw domowych, które ze wzgl ędu na du Ŝe rozmiary nie mieszcz ą si ę do standardowych pojemników i wymagaj ą odr ębnego traktowania. Do odpadów wielkogabarytowych zaliczy ć mo Ŝna: - stare meble - kanapy, wersalki, tapczany, komody, fotele itp., - zu Ŝyty sprz ęt gospodarstwa domowego – kuchnie gazowe, pralki, wirówki, - pralki, chłodziarki, zamra Ŝarki, odkurzacze, maszyny do szycia itp., - opakowania przestrzenne. Dziennik Urz ędowy - 6326 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Inna grupa - odpady budowlane, powstaj ą w procesie inwestycyjnym i remontowym w wyniku budowy i remontów mieszka ń, obiektów u Ŝyteczno ści publicznej, placówek usługowych, handlowych, sportu i rekreacji oraz obiektów przemysłowych.

Głównie s ą to odpady oboj ętne dla środowiska i zaliczy ć do tej grupy mo Ŝna: - odpady gruzu betonowego, - odpady gruzu ceglanego, - materiały ceramiczne, - beton, - gleba i ziemia z wykopów, - panele plastikowe i drewnopodobne.

W skład odpadów budowlanych wchodz ą równie Ŝ inne odpady, tj. materiały izolacyjne i konstrukcyjne zawieraj ące gips, papa odpadowa, wełna mineralna, drewno, stal, odpady opakowaniowe materiałów budowlanych, odpady niebezpieczne (w tym odpady azbestu, smoła, elektryczne i elektroniczne). Ustalenie ilo ści powstaj ących odpadów jest trudne, gdy Ŝ firmy budowlane cz ęsto zagospodarowuj ą odpady we własnym zakresie do niwelacji i rekultywacji terenu, budowy dróg, fundamentów lub przekazuj ą innym posiadaczom. Elementy z tej grupy stwarzaj ące niebezpiecze ństwo dla środowiska a tak Ŝe zdrowia i Ŝycia ludzi, zostały omówione w pó źniejszej cz ęś ci Planu.

Inn ą grup ą, która wymaga specjalnego traktowania s ą odpady niebezpieczne, wytworzone w sektorze odpadów komunalnych. Przeci ętnie w Polsce (za KPGO) w odpadach komunalnych z miasta znajduje si ę ok. 3 kg, a z terenów wiejskich 2 kg odpadów niebezpiecznych. Na terenie gminy w strumieniu odpadów komunalnych, przyjmuj ąc powy Ŝsze wska źniki, znajduje si ę ok. 26,77 ton odpadów niebezpiecznych rocznie. Głównymi składnikami odpadów niebezpiecznych są: farby, tłuszcze, farby drukarskie, kleje, lepiszcza i Ŝywice, zawieraj ące substancje niebezpieczne, baterie i akumulatory ołowiowe, oleje i tłuszcze oraz zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczna. Wi ększo ść odpadów niebezpiecznych powstaj ących w gospodarstwach domowych, kierowane jest obecnie wraz ze strumieniem odpadów komunalnych na składowisko komunalne. Na podstawie przeprowadzonych ankiet, mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe przyj ęte zało Ŝenia s ą bliskie rzeczywisto ści. Wszyscy ankietowani s ą wytwórcami odpadów komunalnych (m.in. papier, tektura, szkło, stłuczka szklana, tworzywa sztuczne, metale, puszki, złom, odpadki Ŝywno ści, odpadki ro ślinne). Wielko ść wytwarzanych odpadów podawana była na cz ęsto zró Ŝnicowanym poziomie. Poni Ŝsze zestawienie ukazuje obliczone wielko ści na podstawie udziału najwi ększych grup odpowiedzi w odniesieniu do poszczególnych grup odpadów, które wymienili respondenci.

Tabela 5 Porównanie składu odpadów na podstawie przeprowadzonych ankiet.

Wielko ść wg przyj ętych zało Ŝeń Wielko ść wg ankieterów Lp. Rodzaj odpadów tona/rok tona/rok 1 odpady kuchenne ulegaj ące biodegradacji 295,92 321,95 2 odpady zielone 55,68 214,64 3 papier i karton 142,40 214,64 4 opakowania z papieru i tektury 206,51 5 opakowania wielomateriałowe 23,15 6 tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 281,46 214,64 7 opakowania z tworzyw sztucznych 90,61 8 tekstylia 62,24 9 szkło 13,38 214,64 10 opakowania ze szkła 252,82 11 metale 60,90 321,95 12 opakowania z blachy stalowej 21,82 13 opakowania z aluminium 6,29 14 odpady mineralne 177,34 15 drobna frakcja popiołowa 539,10 16 odpady wielkogabarytowe, 200,76 17 odpady budowlane 535,36 18 odpady niebezpieczne 26,77 RAZEM 2 992,51 1 502,45

Według oblicze ń, na podstawie ankiet, wska źnik nagromadzenia odpadów na mieszka ńca wyniósł 145,60 kg/rok. Nie obejmuje on jednak, jak wida ć na podstawie tabeli, wszystkich rodzajów odpadów i tym samym nie mo Ŝe by ć stosowany jako miarodajny do dalszych analiz. Odpady komunalne powstaj ą równie Ŝ w instytucjach publicznych. Na terenie gminy Biskupiec wielko ści te wygl ądaj ą nast ępuj ąco:

Dziennik Urz ędowy - 6327 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Tabela 6 Wielko ść odpadów komunalnych powstaj ących w instytucjach publicznych.

Wska źnika Ilo ść odpadów Lp. Instytucja Ilo ść osób nagromadzenia 1 kg/os/rok tona/rok Administracja i 1 175 100 17,5 działalno ść biurowa 2 Szkoły 175 50 8,75 Razem 350 26,25

Inn ą dziedzin ą, w której powstaje znacz ący strumie ń odpadów jest turystyka. Jest to jedna z głównych gał ęzi działalno ści gospodarczej i Ŝycia społecznego w gminie. W wyniku tej działalno ści powstaje niewiele odpadów, w stosunku do ogólnej ilo ści wytwarzanych w gminie, jednak powstaj ą one w rozproszeniu i bezpo średnio w środowisku. Rodzaje powstaj ących odpadów, ilo ści, miejsce wytwarzania odpadów oraz nierównomierność w roku, wpływaj ą na potrzeby organizacyjne gospodarki odpadami w tym zakresie.

Problemy gospodarki odpadami zwi ązane z działalno ści ą turystyczn ą i wypoczynkow ą podzieli ć mo Ŝna nast ępuj ąco: - turystyka pobytowa w stałych obiektach turystycznych i wypoczynkowych, - turystyka na wodzie i nad brzegami wód, - wypoczynek w lesie.

Brak jest jakichkolwiek statystyk zwi ązanych z ilo ści ą, składem lub wła ściwo ściami odpadów powstaj ących w obiektach turystycznych. Szacunkowe ilo ści mo Ŝna wyliczy ć na podstawie istniej ącej bazy noclegowej, udzielonych noclegów, stopnia wykorzystania bazy oraz zakładaj ąc, przyj ęte na podstawie KPGO i „Poradnika powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami” wska źniki nagromadzenia odpadów. Niestety nie prowadzone s ą statystyki w tym zakresie na terenie gminy. Równie Ŝ turystyka na wodzie i nad brzegami wód, zwi ązana z Ŝeglowaniem, spływami kajakowymi, biwakowaniem nad wod ą a tak Ŝe w ędkowaniem, jest źródłem odpadów. Tak Ŝe wypoczynek w lesie (biwakowanie, grzybobranie, organizacja wycieczek, kuligów, przeja ŜdŜek konnych i rowerowych), jest kolejnym źródłem odpadów. W wyniku takiej działalno ści powstaje stosunkowo niewiele odpadów, w porównaniu do ogólnej ilo ści wytwarzanych w gminie, lecz powstaj ą one w rozproszeniu, bezpo średnio w bardzo czułym środowisku. Problem ten jest o tyle istotny, Ŝe brakuje dobrych rozmaza ń w jego zakresie, z drugiej za ś strony pozostawia pierwsze, negatywne wra Ŝenie na temat stanu środowiska. Kolejnym, jak Ŝe istotnym problem, zwi ązanym z gospodark ą odpadami komunalnymi, s ą odpady z oczyszczalni. Mo Ŝna je podzieli ć na skratki, zawarto ść piaskowników oraz ustabilizowane komunalne osady ściekowe. - skratki skratki s ą to odpady powstaj ące w wyniku mechanicznego oczyszczania ścieków, zatrzymywane na kratach oraz sitach, według danych literaturowych z ka Ŝdego 1 000 m 3 ścieków uzyskuje si ę około 30 kg skratek; - zawarto ść piaskowników odpad powstaj ący w trakcie eksploatacji piaskownika, nie jest on - pod wzgl ędem składu chemicznego materiałem jednorodnym - zawiera substancje mineralne i organiczne; - osady ściekowe powstaj ą jako produkt uboczny w trakcie eksploatacji oczyszczalni ścieków, mo Ŝna wydzieli ć osad wst ępny - zatrzymany w osadniku wst ępnym i nadmierny z biologicznego oczyszczania ścieków. Działaj ąca na terenie gminy oczyszczalnia ścieków produkuje około 88 ton/rok skratek (4 t/rok), odpadów z piaskownika (2,5 t/rok) oraz osadów ściekowych (82 t/rok). Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30 pa ździernika 2002 r. (Dz. U. Nr 191, poz. 1595) skratki i odpady z piaskowników oczyszczalni komunalnych, mogą by ć składowane na składowiskach odpadów komunalnych w sposób nieselektywny. Ze wzgl ędu na ich niewielk ą ilo ść i charakter podobny do innych odpadów komunalnych nie maj ą one istotnego wpływu na system gospodarki odpadami w gminie. Powa Ŝnym wyzwaniem s ą osady ściekowe i sposób ich zagospodarowania. Przybli Ŝony skład chemiczny 2 osadów z oczyszczalni ścieków przedstawia poni Ŝsze zestawienie:

Tabela 7 Skład chemiczny osadów z oczyszczalni ścieków.

Składnik Osady ściekowe [% s.m.] Sucha masa 30,7 Azot 4,2

Fosfor (P 2O5) 0,7 Potas (K 2O) 0,28 Wap ń (CaO) 4,22 Magnez (MgO) 0,58

Sód (Na 2O) 0,14 Substancja organiczna 54,6 Popiół całkowity 46,3 Popiół rozpuszczony 19 Krzemionka 27,5 ______1 Na podstawie KPGO oraz „Poradnika powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami”. 2 na podstawie danych Instytutu Kształtowania Środowiska.

Dziennik Urz ędowy - 6328 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Istotnym elementem, który nale Ŝy uwzgl ędni ć w tworzeniu zało Ŝeń gospodarki odpadami jest kwestia importu i eksportu odpadów mi ędzy poszczególnymi uczestnikami systemu.

Na teren gminy wwo Ŝona jest cz ęść odpadów z s ąsiedniej gminy Zbiczno, województwo kujawsko-pomorskie. Stanowi to średnio około 500 ton/rok dodatkowych mieszanych odpadów komunalnych, deponowanych na istniej ącym składowisku w Łąkorzu. Incydentalnie przywo Ŝone s ą odpady z miasta Nowe Miasto Lubawskie. Podsumowanie powstaj ących na terenie gminy Biskupiec odpadów komunalnych przedstawia poniŜsza tabela.

Tabela 8 Źródła pochodzenia odpadów komunalnych.

Lp. Źródło pochodzenia odpadów komunalnych Wielko ść strumienia tona/rok 1 Mieszka ńcy 2 993,00 2 Instytucje publiczne 26,95 3 Oczyszczalnia ścieków 88,5 Razem 3 107,75 Import ( średnioroczny) 500,00

W sposób graficzny struktur ę pochodzenia odpadów komunalnych ilustruje poni Ŝszy diagram:

3.2.1.2 Istniej ąca gospodarka odpadami komunalnymi.

Pierwszym elementem prawidłowej gospodarki odpadami jest ograniczanie ich powstawania. W dalszej kolejno ści powinna by ć zbiórka, transport, recykling i ko ńcowa utylizacja. W gminie Biskupiec nie wszystkie te elementy wyst ępuj ą w formie zadawalaj ącej. Według danych Urz ędu Gminy w Biskupcu, zorganizowanym system zbiórki odpadów jest obj ęte 45% wszystkich mieszka ńców. Na terenie gminy powszechne jest stosowanie pojemników do odpadów zmieszanych o pojemno ści 110 1. S ą one porozstawiane we wszystkich miejscowo ściach gminnych, za ś ich opró Ŝnianie i transport odbywa si ę poprzez Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Biskupcu.

Tabela 9 Wykorzystywane pojemniki na terenie gminy.

Pojemniki 1100 l do 3 Lp. Gmina Pojemniki 110 l Kontenery 5-10 m selektywnej zbiórki 1 Biskupiec 900 49 - Źródło: Urz ąd Gminy w Biskupcu.

Łącznie w zarz ądzie Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Biskupcu pozostaje 979 pojemników na odpady. Dziennik Urz ędowy - 6329 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Tabela 10 Wykorzystywane pojemniki na terenie gminy.

Lp. Rodzaj pojemnika Ilo ść [szt.] 1 Pojemnik 110 l 900 2 Pojemnik 120 l 3 Pojemnik 240 l 4 Pojemnik 600 1 5 Pojemnik 1.100 l 49 6 Pojemnik 2.200 l 7 Pojemnik 10 m 3 8 Pojemnik 5-6 m 3 9 Pojemnik 7 m 3 (odkryty) 10 Kosze uliczne 30 Razem 979 Źródło: Urz ąd Gminy w Biskupcu.

Zbieraniem i transportem odpadów komunalnych, zajmuj ą si ę nast ępuj ący odbiorcy, posiadaj ący stosowne decyzje administracyjne: - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Biskupcu, ul. Wybudowanie 18

ZGKiM w Biskupcu dysponuje nast ępuj ącą ilo ści ą i rodzajem sprz ętu:

Tabela 11 Rodzaj i ilo ść sprz ętu do zbierania i transportu odpadów komunalnych.

Lp. Rodzaj sprz ętu Ilo ść [szt.] Uwagi 1 Kompaktor 1 1989 2 Śmieciarka - Mercedes 1 1990 3 Ci ągnik z przyczep ą 1 1988 Razem 3 Źródło: Urz ąd Gminy w Biskupcu.

Świadczone usługi transportu odpadów zmieszanych, wykonywane s ą na podstawie umów zawartych pomi ędzy zarz ądcami zasobów mieszkaniowych, prywatnymi wła ścicielami posesji a podmiotami świadcz ącymi tego typu usługi. Zbiórka odbywa si ę przewa Ŝnie 1 x w tygodniu na obszarach o zwartej zabudowie oraz 2 x na miesi ąc na obszarach wiejskich o zabudowie zagrodowej. Od u Ŝytkowników posiadaj ących kontenery odpady odbierane s ą indywidualnie na podstawie zawartych umów lub na Ŝą danie. Wywóz odpadów odbywa si ę systemem niewymiennym - pojemnik z odpadami jest opró Ŝniany i pozostawiany na miejscu.

W celu zmniejszenia ilo ści odpadów kierowanych na składowisko komunalne, systematycznie wprowadzany jest system segregacji i selektywnej zbiórki, przede wszystkim „u źródła”. Na składowisku nie jest prowadzona selektywna zbiórka odpadów. Wprowadzona w sposób ograniczony selektywna zbiórka odpadów, dotyczy odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych typu PET i opakowania szklane. W wyniku wprowadzonej zbiórki od 2003 zebrano 11 ton odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych typu PET i od 2003 r. zebrano 1,2 tony opakowa ń szklanych. Prowadzona jest ona na terenie miejscowo ści 20 miejscowo ści, gdzie rozstawiono 49 metalowych, zakrytych pojemników (w tym 42 na opakowania typu PET a 7 na opakowania szklane). Działalno ść w zakresie selektywnej zbiórki prowadzona jest przez firm ę ,,Maja” z siedzib ą w Nowym Mie ście Lubawskim, posiadaj ącą stosowne pozwolenia w tym zakresie.

Rada Gminy Biskupiec uchwał ą Nr I/4/98 z dnia 12 lutego 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czysto ści i porz ądku w Gminy Biskupiec, wydan ą na podstawie art. 4 ustawy z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. Nr 132, poz. 622 z pó źn. zm.), okre śliła sposób post ępowania z - powstaj ącymi w gospodarstwach domowych, niektórymi rodzajami odpadów niebezpiecznych: akumulatory, baterie, świetlówki, substancje toksyczne, Ŝrące i wybuchowe oraz odpady medyczne nie mog ą by ć wrzucane do pojemników na komunalne odpady bytowe. Nie nało Ŝono jednak obowi ązku przekazywania ich do utylizacji uprawnionym podmiotom. Uchwała powy Ŝsza przewiduje równie Ŝ organizowane przez Urz ąd Gminy 2 razy w roku nieodpłatne zbiórki odpadów wielkogabarytowych. W praktyce organizacja zbiórki odpadów wielkogabarytowych nie istnieje.

Brakuje równie Ŝ skuteczno ść w egzekwowaniu obowi ązków dotycz ących czysto ści i porz ądku, nało Ŝonych na mieszka ńców. Nie korzystano w ogóle z uprawnienia do zast ępczego (na koszt wła ściciela) usuwania odpadów. Problemem jest równie Ŝ sprz ęt do transportu odpadów. Jest on przestarzały i w złym stanie technicznym. Wykorzystywany jest do jazdy na niewielkie odległo ści, jednak przy zwi ększonej obsłudze terenów b ędzie on musiał ulec wymianie. Obecnie wszystkie odpady komunalne z terenu gminy Biskupiec s ą unieszkodliwiane na składowisku w Ł ąkarzu. Jest to jedno z dwóch składowisk na terenie powiatu nowomiejskiego.

Dziennik Urz ędowy - 6330 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Poło Ŝone w południowo-zachodniej cz ęś ci gminy Biskupiec, w odległo ści ok. 800 m na północ od jeziora Osetno. Najbli Ŝsza zabudowa - siedliska gospodarskie -wyst ępuje ok. 500-600 m w kierunku północno-wschodnim, w kierunku południowym poło Ŝona jest wie ś Ł ąkarz. Składowisko poło Ŝone jest na obszarze chronionego krajobrazu, ok. 3 km na północ od granicy Brodnickiego Parku Krajobrazowego. Lokalizacja składowiska w Ł ąkorzu została poczyniona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy Biskupiec w 1992 r. Jednocze śnie ustanowiono wokół stref ę ochronn ą o szeroko ści 300 m. Uprzednio teren ten, stanowił nieu Ŝytek poeksploatacyjny, powstały wskutek wydobycia kruszywa. Stan prawny jest uregulowany. Składowiskiem zarządza: Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Biskupcu, ul. Wybudowanie 18. Szacuje si ę, i Ŝ średnio w ci ągu roku trafia na nie ponad 2 000 ton odpadów, w tym około 500 ton z s ąsiedniej gminy Zbiczno. Incydentalnie na składowisko trafiaj ą równie Ŝ odpady z gminy Nowe Miasto Lubawskie (miasto).

Stan techniczny składowiska przedstawia poni Ŝsze zestawienia:

Tabela 12 Stan techniczny składowiska.

powierzchnia całkowita 1,85 ha

powierzchnia wydzielona do składowania 1,20 ha

powierzchnia ogrodzona 1,80 ha ziele ń izolacyjna 0,1 67 ha pojemno ść docelowa: 47 700 m 3 m3 ok. 10 000 średnia roczna deponowania tona ok. 2000 m3 dotychczas zdeponowano ton 18000 Źródło: Urz ąd Gminy w Biskupcu.

Układ funkcjonalny składowiska obejmuje: 3 - brama wjazdowa, - budynek obsługi, - droga technologiczna, - kwatera składowania odpadów, - zbiornik retencyjny odcieków, - ogrodzenie. Dno składowiska jest zabezpieczone foli ą PE o grubo ści 1,0 mm. W cz ęś ci zachodniej i południowej wykonano ziemny wał oporowy. Z instalacji infrastruktury technicznej składowisko posiada zasilanie w energi ę elektryczn ą oraz przył ącze wody z wodoci ągu gminnego. ______3 na podstawie: Przegl ąd ekologiczny składowiska odpadów w Ł ąkarzu, gmina Biskupiec, Toru ński Klub Technika Sp. z o.o., Toru ń 2002;

Dziennik Urz ędowy - 6331 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Na obszarze składowiska stwierdzono 4 wyst ępowanie jednego poziomu wodono śnego pi ętra czwartorz ędowego. Warstw ę wodono śną tworz ą wodnolodowcowe Ŝwiry z soczewkami piasku. Strop nieprzepuszczalnych glin morenowych wyst ępuje na gł ęboko ści ok. 2,5 m poni Ŝej dna składowiska i jest nachylony w kierunku południowym. Swobodne zwierciadło wody gruntowej wyst ępuje w obr ębie niecki składowiska na gł ęboko ści 0,74-1,51 m ppt, natomiast na terenach otaczaj ących do 5,26 m ppt. Spływ wód gruntowych, a tak Ŝe wód powierzchniowych, nast ępuje w kierunku południowych do jeziora Osteno.

Na składowisku jedyn ą form ą unieszkodliwiania odpadów jest ich deponowanie. Form ą uzupełniaj ącą jest r ęczna segregacja i selektywne składowanie tworzyw sztucznych. Eksploatacja składowiska polega na przyj ęciu odpadów, wysypaniu na okre ślon ą kwater ę robocz ą, plantowaniu, zag ęszczani przy u Ŝyciu kompaktowa i przesypywaniu warstw odpadów materiałem izolacyjnym z gruntu mineralnego, ŜuŜla lub gruzu. Składowisko nie posiada wagi, a ilo ści dostarczanych odpadów s ą okre ślane orientacyjnie. Brakuje równie Ŝ rowów opaskowych dla odprowadzania odcieków i wód opadowych, nie ma tak Ŝe instalacji odgazowywania oraz monitoringu oddziaływania na środowisko.

Orientacyjne wielko ści przyjmowanych odpadów na składowisku, przedstawia poni Ŝsze zestawienie:

Tabela 13 Wielko ści przyjmowanych odpadów na składowisku w Ł ąkorzu.

Lp. Rok Ilo ść odpadów w tym gmina Zbiczno 1 1995 400 2 1996 600 3 1997 1 830 4 1998 1 890 285 5 1999 2010 450 6 2000 3480 550 7 2001 2300 592 8 2002 2359 580 1 700 9 2003 3375 (w tym równie Ŝ odpady z gminy miasta Nowe Miasto Lubawskie ) Łączna ilo ść zdeponowanych 18244 4157 odpadów Źródło: Urz ąd Gminy w Biskupcu.

Przewidywany termin zamkni ęcia składowiska: 2015.

Na terenie gminy Biskupiec brakuje systemu zbiórki odpadów z terenów turystycznych. Odpady, sporadycznie przekazywane do pojemników zbiorowych, trafiaj ą na składowisko w Ł ąkarzu. W chwili obecnej, powstaj ące w oczyszczalni ścieków osady ściekowe, s ą zagospodarowywane poprzez składowanie na składowisku. Istotnym problemem gminy jest spora ilo ść nielegalnych wysypisk. Zgodnie z informacjami Urz ędu Gminy jest ich co najmniej 2. Znajduj ą si ę one w okolicach msc. Wonna, Wielka Tymawa. Wg danych szacunkowych trafia ć tam mo Ŝe około 10-30% całego strumienia odpadów. Istniej ącą gospodark ę odpadami komunalnymi w gminie ilustruje poni Ŝszy schemat:

______4 na podstawie: Przegl ąd ekologiczny składowiska odpadów w Ł ąkarzu, gmina Biskupiec, Toru ński Klub Technika Sp. z o.o., Toru ń 2002.

Dziennik Urz ędowy - 6332 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Gospodarka odpadami komunalnymi w gminie Biskupiec - stan aktualny.

SCHEMAT ODPADÓW KOMUNALNYCH W GMINIE BISKUPIEC.

WYTWARZANIE ODPADÓW ODZYSK UNIESZKODLIWIANIE

3.2.2 Odpady z sektora gospodarczego. Ilo ść odpadów komunalnych w sektorze gospodarczym, została oszacowana podczas analizy 3.2.2.1 Ilo ści i rodzaje wytwarzanych odpadów. gospodarki odpadów komunalnych. Odpady wynikaj ące z procesów technologicznych oraz odpady niebezpieczne Odpady powstaj ące w sektorze gospodarczym mo Ŝna są ró Ŝne w zale Ŝno ści od bran Ŝy, działaj ących podmiotów podzieli ć w zale Ŝno ści od ich rodzaju na: gospodarczych. Ilo ść tych odpadów jest trudna do - odpady komunalne, oszacowania, poniewa Ŝ bazy danych wytworzonych - odpady wynikaj ące z procesów technologicznych, (w odpadów s ą niepełne, a cz ęsto zupełnie ich jest brak. tym odpady niebezpieczne).

Dziennik Urz ędowy - 6333 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Na terenie gminy działa około 474 podmiotów masy przerabianych surowców, technologii produkcji gospodarczych ró Ŝnej wielko ści. W wi ększych oraz lokalnych mo Ŝliwo ści paszowego u Ŝytkowania przedsi ębiorstwach prowadzony system gospodarowania poprodukcyjnych mas. Na terenie gminy brakuje odpadami jest poprawny, firmy wyst ępuj ą o odpowiednie danych do oszacowania wielko ści wytwarzanych tego zezwolenia lub decyzje administracyjne. Małe firmy cz ęsto rodzaju opadów, jednak mo Ŝna zało Ŝyć, Ŝe jest nie prowadz ą prawidłowej gospodarki odpadami. wielko ść marginalna z powodu słabo rozwini ętej Wytwarzane na terenie gminy odpady pochodz ą głównie z działalno ści w tym zakresie. rolnictwa, sadownictwa, hodowli, rybołówstwa, le śnictwa oraz przetwórstwa Ŝywno ści, odpady z przetwórstwa - odpady z przemysłu mleczarskiego drewna oraz produkcji płyt i mebli. Blisko 99% odpadów z przemysłu mleczarskiego jest poddawanych odzyskowi, składowanych jest jedynie Wśród odpadów, powstaj ących z sektora 1,1 % powstaj ących odpadów. Głównym odpadem gospodarczego, mo Ŝna wydzieli ć nast ępuj ące grupy przemysłu mleczarskiego powstaj ącym w procesie odpadów: wytwarzania serów jest serwatka. Najpowszechniejsze - zu Ŝyte opony post ępowanie z serwatk ą sprowadza si ę do jej Stanowi ą one powa Ŝny problem ekologiczny ze sprzeda Ŝy i w niewielu przypadkach - proszkowania. wzgl ędu na sw ą trwało ść . W tym zakresie trzeba Nieprawidłowym działaniem jest kierowanie jej na zwróci ć szczególn ą uwag ę, Ŝe zgodnie z wylewiska. Metodami odzysku tego rodzaju odpadu obowi ązuj ącymi regulacjami prawa, jest zakaz jest przetwarzanie serwatki na wyroby jadalne oraz składowania opon oraz wprowadzone s ą limity zastosowanie w produkcji alkoholu. Ponadto odzysku i recyklingu na producentów opon. Tym wykorzystuje si ę j ą w procesie uzyskania biomasy samym, gospodarka w tym zakresie stopniowo dro ŜdŜowo-białkowej i środków fermentacyjnych do powinna si ę poprawia ć. Na terenie gminy brakuje produkcji antybiotyków, paliw i białek danych do oszacowania wielko ści wytwarzanych tego jednokomórkowców. Na terenie gminy powy Ŝsza rodzaju opadów. działalno ść jest w chwili obecnej zawieszona, tym samym nie wyst ępuj ą równie Ŝ odpady, - odpady z rolnictwa, rybołówstwa i przetwórstwa charakterystyczne dla niej. przemysłu spo Ŝywczego Odpady przemysłu rolno-spo Ŝywczego powstaj ą w - odpady z przemysłu napojów alkoholowych i ubojniach, zakładach przetwórstwa mi ęsnego, bezalkoholowych mleczarniach, chłodniach, gospodarstwach rolnych, W najwi ększych ilo ściach wytwarzane s ą odpady z ogrodniczych i hodowlanych, cukrowniach, browarach, destylacji spirytualiów oraz wytłoki, osady moszczowe gorzelniach i innych zakładach zajmuj ących si ę i pofermentacyjne oraz wywary. Stopie ń odzysku tych produkcj ą i przetwórstwem Ŝywno ści. Dominuj ące odpadów jest bardzo wysoki i wynosi średnio 96%, z rodzaje odpadów z tej podgrupy to odchody zwierz ęce wyj ątkiem osadów ściekowych z zakładowych oraz odpadowa tkanka zwierz ęca i padlina. oczyszczalni ścieków. Odpady otrzymane z tego Podstawowym kierunkiem odzysku tych odpadów jest przemysłu powinny by ć stosowane jako pasze lub ich sprzeda Ŝ jako pasze lub zastosowanie jako nawóz przeznaczone na nawozy. Na terenie gminy brakuje organiczny. Na terenie gminy odpady tego typu s ą danych do oszacowania wielko ści wytwarzanych tego zagospodarowywane przez u Ŝytkowników we własnym rodzaju opadów, jednak mo Ŝna zało Ŝyć, Ŝe jest to zakresie. wielko ść nieznacz ąca z powodu słabo rozwini ętej działalno ści w tym zakresie. - odpady z przetwórstwa drewna oraz produkcji płyt i mebli - odpady przemysłu mi ęsnego W odniesieniu do gminy Biskupiec to bardzo istotne Są to najcz ęś ciej: odpadowa tkanka zwierz ęca, źródło odpadów, które s ą wykorzystywane głównie odpady z uboju i przetwórstwa ryb oraz surowce i przez ich wytwórców. Podczas produkcji w istniej ących produkty nie nadaj ące si ę do spo Ŝycia i przetwórstwa. zakładach tej bran Ŝy powstaje ilo ść ok. kilkadziesi ąt Na terenie gminy brakuje danych do oszacowania ton trocin, ścinek drewna, a ponadto: zestalonych wielko ści wytwarzanych tego rodzaju opadów, jednak odpadów farb i lakierów wodorozcie ńczalnych, kitów i mo Ŝna zało Ŝyć, Ŝe jest wielko ść marginalna z powodu mas szpachlowych, zu Ŝytego ścierniwa, odpadów słabo rozwini ętej działalno ści w tym zakresie. opakowaniowych z folii PET i papieru, pojemników po farbach i lakierach. 3.2.2.2 Istniej ąca gospodarka odpadami z sektora gospodarczego. - odpady z przemysłu owocowo-warzywnego Podstawowym źródłem powstawania tego rodzaju Na terenie gminy w odniesieniu do poszczególnych odpadów s ą zakłady produkuj ące dla ludzi i pasze dla grup odpadów, pochodz ących z sektora gospodarczego, zwierz ąt, przechowalnie Ŝywno ści i pasz oraz prowadzona jest zró Ŝnicowana gospodarka. Nale Ŝy ro ślinnych i zwierz ęcych surowców słu Ŝą cych do ich zaznaczy ć, Ŝe ze wzgl ędu na główny charakter produkcji, o środki dystrybucji Ŝywno ści i pasz, zakłady prowadzonej działalno ści, tj. przetwórstwo drewna, zbiorowego Ŝywienia (w tym stołówki) oraz nierolnicze znaczna cz ęść odpadów ulega wykorzystaniu. Odpady z gospodarstwa domowe. Obecnie istnieje wiele produkcji rolnej i przetwórstwa Ŝywno ści, przede mo Ŝliwo ści w zakresie odzysku odpadów z powy Ŝszej wszystkim składniki organiczne, podlegaj ą ponownemu bran Ŝy, m.in. w postaci pasz, suszów owocowych, wykorzystaniu w rolnictwie i ogrodnictwie jako kompost pozyskiwanych pektyn, destylatów owocowych, oraz karma dla zwierz ąt; odpady z przetwórstwa drewna, produkcji kwasku cytrynowego, aromatów i barwników. nie zawieraj ące składników niebezpiecznych, jako Odpady te s ą zazwyczaj sprzedawane w około 90 %, materiał opałowy. Trudno jest dokładnie okre śli ć ilo ść a wi ększo ść z nich nadaje si ę do produkcji kompostu odpadów wykorzystywanych powtórnie, ze wzgl ędu na w poł ączeniu z innymi rodzajami odpadów. brak statystyk dotycz ących tematu. Szacuje si ę jednak, i Ŝ Wła ściwo ści i ich wytwarzanie zale Ŝą od rodzaju, Dziennik Urz ędowy - 6334 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467 wynosi ona około 20 % - 50 % odpadów produkcyjnych, Działalno ści ą w zakresie transportu, na podstawie powstałych w sektorze gospodarczym. zezwolenia wydanego przez Starost ę Nowomiejskiego, zajmuje si ę: Gospodarka poszczególnymi rodzajami odpadów - Lucyna Szczucka - Zmechanizowane Roboty wygl ąda na terenie gminy w nast ępuj ący sposób: Ziemne oraz Usługi Transportowe, Szwarcenowo 71, 13-331 Szwarcenowo. - zu Ŝyte opony Na terenie gminy, podobnie jak w całym województwie 3.2.3 Odpady niebezpieczne. warmi ńsko-mazurskim, nie funkcjonuje system zbiórki zu Ŝytych opon. Cz ęsto s ą one wymieniane w punktach 3.2.3.1 Ilo ści i rodzaje odpadów niebezpiecznych. serwisowych, zwłaszcza w przypadku braku mo Ŝliwo ści ich naprawy. Cz ęść opon mieszka ńcy Odpady niebezpieczne powstaj ą we wszystkich mog ą wykorzystywa ć do zagospodarowania terenu. dziedzinach naszego Ŝycia, zarówno w przemy śle, Zgodnie z Ustaw ą o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 placówkach usługowych, obiektach u Ŝyteczno ści z pó źn. zm.), opony i ich cz ęś ci nie mog ą by ć publicznej, jak te Ŝ i w gospodarstwach domowych. składowane na składowiskach, w zwi ązku z czym Stanowi ą one szczególne zagro Ŝenie dla zdrowia ludzi i znacz ąca ich ilo ść pozostaje magazynowana na środowiska i dlatego gospodarka nimi wymaga terenach gospodarstw lub wywo Ŝona na tzw. „dzikie szczególnej kontroli. wysypiska”. Podstawowym źródłem powstawania odpadów - odpady z rolnictwa, rybołówstwa i przetwórstwa niebezpiecznych jest działalno ść przemysłowa i usługowa. przemysłu spo Ŝywczego Ponadto odpady te powstaj ą w gospodarstwach Na terenie gminy głównymi producentami tego typu domowych, słu Ŝbie zdrowia, szkolnictwie oraz resorcie odpadów s ą gospodarstwa rolnicze. Odpady Obrony Narodowej. zagospodarowywane s ą poprzez rolnicze wykorzystanie. Spo śród odpadów niebezpiecznych wyró Ŝnia si ę grupy odpadów wymagaj ące szczególnych zasad post ępowania. - odpady z przetwórstwa drewna oraz produkcji Do odpadów tych nale Ŝą : odpady zawieraj ące PCB, oleje płyt i mebli odpadowe, baterie i akumulatory, odpady zawieraj ące Powy Ŝsze odpady s ą poddawane procesowi odzysku azbest, pestycydy, zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i przede wszystkim jako odzysk energii poprzez elektroniczne, wycofane z eksploatacji pojazdy, odpady spalanie rozdrobnionego drewna poprodukcyjnego i medyczne oraz odpady materiałów wybuchowych. innych odpadów drzewnych, w tzw. AZSO - Automatycznych Zespołach Spalania Odpadów. Na Odpady zawieraj ące PCB, to takie, które zawieraj ą: terenie gminy jest zainstalowany taki system w - polichlorowane difenyle, Fabryce Okien i Drzwi „Dziadek” Zakład Nr 2 w - polichlorowane trifenyle, Bielicach. Zakład ten posiada system umo Ŝliwiaj ący - monometylotetrachlorodifenylometan, spalanie odpadów czystego drewna i MDF w ilo ści 2 - monometylodichlorodifenylometan, 763 ton, umo Ŝliwiaj ąc wyprodukowanie około 2,3 MWt - monometylodibromodifenylometan energii cieplnej. - mieszaniny zawieraj ące jak ąkolwiek z tych substancji w ilo ści powy Ŝej 0,005 % wagowo - odpady z przemysłu owocowo-warzywnego łącznie”. Odpady zagospodarowywane s ą poprzez rolnicze wykorzystanie. Odpady z zakładów zbiorowego PCB zaliczane s ą do substancji stwarzaj ących wy Ŝywienia trafiaj ą, podobnie jak inne tego rodzaju, do szczególne zagro Ŝenie dla środowiska. Zabronione jest strumienia odpadów komunalnych. wprowadzanie PCB do obrotu lub poddawanie ich procesom odzysku. Brakuje danych pozwalaj ących na - odpady z przemysłu mleczarskiego oszacowanie ilo ści tych odpadów na terenie gminy Na terenie gminy nie prowadzona jest tego typu Biskupiec. W wi ększo ści przypadków, problem ten b ędzie działalno ść , stad nie prowadzona jest gospodarka tego dotyczył Zakładu Energetycznego, który wykorzystuje typu odpadami. oleje olejów elektroizolacyjne w transformatorach czy kondensatorach. Innym rodzajem odpadów - odpady z przemysłu napojów alkoholowych i niebezpiecznych s ą środki ochrony ro ślin. Ich aspekt ma bezalkoholowych dwojaki charakter: bie Ŝą cy, zwi ązany z produkcj ą, W zwi ązku z niewielk ą działalno ści ą w tym zakresie dystrybucj ą i ich stosowaniem w rolnictwie w chwili oraz rolniczym wykorzystaniem wi ększo ści odpadów, obecnej oraz historyczny, zwi ązany z przeterminowanymi na terenie gminy nie prowadzi si ę wyodr ębnionej środkami ochrony ro ślin zdeponowanymi w tzw. gospodarki tego rodzaju odpadami. mogilnikach.

- odpady przemysłu mi ęsnego Na terenie gminy nie ma Ŝadnych mogilników ani te Ŝ Odpady zagospodarowywane s ą poprzez magazynów z przeterminowanymi środkami ochrony przekazywanie do wyspecjalizowanych zakładów. ro ślin. Problemem mog ą pozosta ć obecnie zu Ŝywane środki ochrony. Sektorem, w którym ł ącznie powstaje Działalno ści ą w zakresie zbierania odpadów, najwi ęcej odpadów niebezpiecznych jest motoryzacja. wytwarzanych w sektorze gospodarczym na terenie gminy Składa si ę na to głównie znaczna ilo ść odpadów, Biskupiec, zajmuj ą si ę nast ępuj ące podmioty wytwarzanych przez osoby fizyczne. S ą to: gospodarcze: przepracowane oleje i płyny hamulcowe, zu Ŝyte - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w akumulatory. Wymian ę oleju silnikowego, płynu Biskupcu, ul. Wybudowanie 18. hamulcowego itp. prowadzi si ę w dalszym ci ągu głównie własnymi siłami lub prowizorycznych warsztatach naprawy Dziennik Urz ędowy - 6335 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467 samochodów, poza stacjami obsługi. Równie Ŝ pewna - odpady zaka źne (padłe zwierz ęta), cz ęść zu Ŝytych akumulatorów ołowiowych nie trafia do - zu Ŝyte igły, strzykawki i inny sprz ęt jednorazowego punktów odbioru. Ilo ść powstaj ących odpadów uŜytku, motoryzacyjnych mo Ŝna oszacowa ć na podstawie liczby - materiał biologiczny: organy z operacji, narodzin, zarejestrowanych pojazdów. Przyj ąć mo Ŝna, Ŝe olej odpady z laboratoriów patologicznych, silnikowy wymienia si ę raz w roku, a jego ilo ść wynosi - zwierz ęta poddane eutanazji (przewa Ŝnie psy i koty), przeci ętnie 5 kg, Ŝywotno ść akumulatora to 5 lat, jego - przeterminowane lekarstwa. masa średnia - 10 kg. Ilo ść aktualnie eksploatowanych pojazdów samochodowych i motocykli w gminie Biskupiec Odpady powstaj ące w placówkach medycznych mo Ŝna oszacowa ć na około 4640. Daje to rocznie 23,2 ton reprezentuj ą materiał o bardzo zró Ŝnicowanym poziomie przepracowanych olejów i 9,28 ton akumulatorów zagro Ŝenia chemicznego i sanitarnego, jak równie Ŝ ołowiowych. wła ściwo ści fizycznych. Stanowi ą one mieszanin ę odpadów typowo komunalnych, toksycznych chemikalii Innym rodzajem odpadów w tej grupie, s ą wycofane z oraz odpadów zainfekowanych biologicznie. eksploatacji pojazdy. Zgodnie z katalogiem odpadów (Dz. Przewa Ŝaj ąca cz ęść odpadów powstaj ących w U. Nr 112, poz. 1206) wyeksploatowane pojazdy nie placówkach słu Ŝby zdrowia ma charakter komunalny(od nadaj ące si ę do u Ŝytkowania zostały sklasyfikowane jako 75 do 90 %). Niebezpieczne odpady medyczne i odpad niebezpieczny (kod 16 01 04). Wycofane z weterynaryjne to np. zu Ŝyte igły i strzykawki, odpady eksploatacji samochody stanowi ą du Ŝe zagro Ŝenie dla zaka źne (opatrunki, fragmenty usuni ętych organów i środowiska, zawieraj ą bowiem oprócz metali (w tym metali tkanek, zu Ŝyte i przeterminowane substancje chemiczne, ci ęŜ kich) równie Ŝ inne substancje, w tym niebezpieczne w tym leki. takie jak: oleje, płyny chłodnicze, akumulatory a tak Ŝe Ilo ści odpadów wytwarzanych w gabinetach lekarskich zu Ŝyte opony, szkło, tworzywa sztuczne. Wi ększo ść są nieznaczne: 1-5 kg/rocznie, jednak przy liczbie elementów wycofanych z eksploatacji pojazdów ma gabinetów (ok. 2 o środki) dane te musz ą by ć równie Ŝ warto ść surowcow ą. Niezb ędny jest wi ęc recykling tych uwzgl ędniane, tym bardziej Ŝe szkodliwo ść tych odpadów materiałów pozwalaj ący na odzyskanie z nich składników dla zdrowia ludzi ze wzgl ędu na niebezpiecze ństwo uŜytecznych oraz wytwarzanie nowych wyrobów. Z spowodowania infekcji, jest potencjalnie bardzo du Ŝa. Na ogólnej ilo ści ok. 85 % masy wraku samochodowego terenie gminy mo Ŝna zało Ŝyć zatem, Ŝe powstaje około stanowi ą materiały przeznaczone do recyklingu 0,01 ton/rok odpadów medycznych niebezpiecznych. materiałowego (np. złom, akumulatory, oleje, opony, W placówkach opieki zdrowotnej oprócz typowych szkło, guma bez zanieczyszcze ń) i energetycznego (np. odpadów medycznych (odpady pooperacyjne, zu Ŝyty płyny chłodnicze i hamulcowe, guma zanieczyszczona, sprz ęt jednorazowego u Ŝytku, zu Ŝyte opatrunki, tworzywa sztuczne, zu Ŝyte opony). Ilo ść nieu Ŝytecznych chemikalia laboratoryjne i farmaceutyczne) powstaj ą odpadów kierowanych na składowiska stanowi 14,7 % równie Ŝ inne odpady niebezpieczne (zu Ŝyte odczynniki masy ogółem. Na terenie gminy Biskupiec problem tego fotograficzne, lampy fluorescencyjne, baterie i rodzajów odpadów jest marginalny. akumulatory). Powinny by ć one gromadzone w odpowiednich opakowaniach, a nast ępnie przekazywane Istotnym źródłem odpadów niebezpiecznych s ą do okre ślonych odbiorców w celu odzysku lub placówki medyczne. Do tej grupy wytwórców odpadów, unieszkodliwienia. zaliczy ć mo Ŝna równie Ŝ gabinety weterynaryjne. Odpady medyczne powstaj ą w procesach diagnozowania, leczenia Nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe brak jest wiarygodnych danych i profilaktyki medycznej i weterynaryjnej, prowadzonych w dotycz ących wska źników ilo ściowych i składu sieci lecznictwa otwartego i zamkni ętego. Generalnie morfologicznego odpadów powstaj ących w gabinetach i odpady te, zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora lecznicach weterynaryjnych. Na terenie gminy działalno ść Sanitarnego, dzieli si ę na 3 grupy: prowadz ą 4 prywatne praktyki weterynaryjne. Ilo ść - odpady bytowo-gospodarcze (zmiotki, szmaty, wytwarzanych odpadów zaka źnych obliczono zgodnie ze makulatura, resztki pokonsumpcyjne), niestanowi ące wska źnikiem nagromadzenia odpadów przewidzianych dla zagro Ŝenia, prywatnych gabinetów weterynaryjnych, który wynosi 0,8 - odpady specyficzne, które ze wzgl ądu na swój kg/dob ę (zgodnie z KPGO). St ąd obliczona szacunkowa charakter zanieczyszczenia drobnoustrojami mog ą masa odpadów zaka źnych z placówek słu Ŝb stwarza ć zagro Ŝenie dla ludzi i środowiska. Do grupy weterynaryjnych kształtuje si ę na poziomie 1,17 ton/rok. tej zaliczane s ą: zu Ŝyte materiały opatrunkowe, Tym samym ilo ść powstaj ących na terenie gminy sprz ęt jednorazowego u Ŝytku, szcz ątki pooperacyjne odpadów niebezpiecznych sektora medycznego i posekcyjne, materiał biologiczny oraz inne odpady weterynaryjnego wynosi 1,18 ton/rok . ze szpitali i oddziałów zaka źnych, - odpady specjalne, do których zaliczane s ą Problemem s ą równie Ŝ przeterminowane leki z substancje radioaktywne, pozostało ści cytostatyków i gospodarstw domowych, które najcz ęś ciej trafiaj ą do cytotoksyków, przeterminowane środki odpadów komunalnych. Aby temu zapobiec, nale Ŝałoby farmaceutyczne, uszkodzone termometry świetlówki, zorganizowa ć system odbioru tych odpadów. Podobnie odpady srebrono śne itp. dzieje si ę z odpadami z diagnozowania, leczenia i praktyki medycznej, które to nie s ą równie Ŝ utylizowane we Z powy Ŝszego podziału wynika wprost, Ŝe odpady wła ściwy sposób, trafiaj ąc cz ęsto do odpadów pierwszej grupy nie stwarzaj ą zagro Ŝenia dla środowiska, komunalnych. natomiast odpady grupy trzeciej wymagaj ą oddzielnych technik unieszkodliwiania. Zasadniczym problemem s ą Wśród powstaj ących odpadów budowlanych znajduj ą odpady grupy drugiej, które powinny by ć gromadzone si ę równie Ŝ odpady azbestowe m.in.: płyty dachowe selektywnie, gdyŜ wymagaj ą unieszkodliwiania na drodze (eternitowe), ściany osłonowe i osłony konstrukcji termicznego przekształcenia. stalowych, izolacje cieplne i ognioodporne, izolacje elektryczne i akustyczne, uszczelnienia i szczeliwa, płyty i W sektorze weterynaryjnym powstaj ą odpady takie jak: wykładziny dachowe, podłogowe oraz sufitowe. Od 1998 Dziennik Urz ędowy - 6336 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467 roku funkcjonuje zakaz stosowania wyrobów Są to m.in. pokrycia dachowe, płyty azbestowo- zawieraj ących azbest (ustawa z dnia 19 czerwca 1997 cementowe, izolacje cieplne i ognioodporne, izolacje roku o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest elektryczne, akustyczne itp. Na terenie gminy Biskupiec Dz. U. Nr 101, poz. 628). Do tego czasu wyroby azbesto- konieczne jest przeprowadzanie inwentaryzacji odpadów cementowe w znacznej mierze trafiały do budownictwa azbestowych w ró Ŝnych obiektach budowlanych. Po jej wiejskiego i podmiejskiego. Stopie ń wykorzystania płyt zako ńczeniu b ędzie mo Ŝna okre śli ć w miar ę szczegółowo azbestocementowych w budownictwie wiejskim był około ilo ść odpadów azbestowych. Nale Ŝy jednak uwzgl ędni ć, trzykrotnie wi ększy ni Ŝ na terenach miast. Ŝe ze wzgl ędu na wysoki stopie ń bezrobocia, a co si ę z tym wi ąŜ e niski poziom dochodów na 1 mieszka ńca, po Wielko ść strumienia tych odpadów jest trudna do pierwsze okres całkowitej wymiany materiałów oszacowania. Teoretycznie dane na ten temat powinny azbestowych mo Ŝe ulec wydłu Ŝeniu, po drugie wiele tych by ć dokładnie znane. Wła ściciele pokry ć dachowych, odpadów mo Ŝe wymkn ąć si ę spod kontroli i nie trafi ć do wykonanych z materiałów, zawieraj ących azbest, miejsca ich ostatecznego unieszkodliwienia. zobowi ązani s ą bowiem na podstawie rozporz ądzenia Poruszono ju Ŝ wcze śniej temat odpadów Ministra Gospodarki do przedkładania raz do roku niebezpiecznych w sektorze komunalnym. Do grupy Powiatowemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego odpadów niebezpiecznych, powstaj ących w informacji o stanie porycia dachowego oraz gospodarstwach domowych zaliczy ć mo Ŝna: aerozole, przewidywanym terminie jego wymiany. W praktyce lakiery, akumulatory, farby i lakiery, rozpuszczalniki, realizacja tego obowi ązku jest sporadyczna. farmaceutyki, świetlówki, zu Ŝyte oleje oraz inne Specjalistyczne firmy, zajmuj ące si ę rozbiórk ą poszy ć na substancje chemiczne takie jak: kwasy, i zasady, bazie azbestu, bardzo rzadko wzywane s ą do świadczenia pestycydy, chemiczne produkty laboratoryjne. Na terenie tych usług, wi ęc ewidencja przej ętych przez nie odpadów gminy nie prowadzi si ę Ŝadnej ewidencji w tym zakresie. równie Ŝ nie przystaje w Ŝaden sposób do realnej ilo ści Na podstawie danych literaturowych przybli Ŝony skład odpadów wytworzonych. Ilo ść wyrobów azbesto- odpadów niebezpiecznych typu komunalnego zawarto w cementowych zabudowanych w obiektach, znajduj ących poni Ŝszej tabeli. si ę na terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego wynosiła w roku 2000 - 665 460 ton.

Tabela 14 Skład odpadów niebezpiecznych typu komunalnego - dane literaturowe.

Lp. Rodzaj odpadu niebezpiecznego Skład % 1 Aerozole 4,0 2 Akumulatory 26,1 3 Baterie 5,6 4 Farby i lakiery 25,4 5 Farmaceutyki 6,3 6 Rozpuszczalniki 18,3 7 Świetlówki 0,8 8 Zu Ŝyte oleje 1,6 9 Inne (w tym inne substancje chemiczne) 11,9 Razem 100 Źródło: Litwin, Piotrowska, 1998.

Na tej podstawie, uwzgl ędniaj ąc wcze śniejsze zało Ŝenia, mo Ŝna przyj ąć , Ŝe w strumieniu odpadów komunalnych, wyst ępuj ą:

Tabela 15 Skład odpadów niebezpiecznych typu komunalnego na terenie gminy Biskupiec.

Lp. Rodzaj odpadu niebezpiecznego Udział tona/rok 1 Aerozole 1,07 2 Akumulatory 6,99 3 Baterie 1,50 4 Farby i lakiery 6,80 5 Farmaceutyki 1,69 6 Rozpuszczalniki 4,90 7 Świetlówki 0,21 8 Zu Ŝyte oleje 0,43 9 Inne (w tym inne substancje chemiczne) 3,19 Razem 26,77

W tej grupie znajduje si ę równie Ŝ złom elektryczny i elektroniczny, obejmuj ący zu Ŝyte lub wycofane z eksploatacji urz ądzenia. Mo Ŝna go podzieli ć na główne grupy, takie jak: urz ądzenia radiowe i telewizyjne, sprz ęt komputerowy, urz ądzenia gospodarstwa domowego, wyposa Ŝenie biur, sprz ęt ł ączno ściowy (centrale i aparaty telefoniczne), urz ądzenia laboratoryjne i techniki medycznej, aparatura i podzespoły urz ądze ń wojskowych, aparatura i instalacje mierz ące, steruj ące i reguluj ące. Ka Ŝde z tych urz ądze ń składa si ę z kombinacji ró Ŝnych komponentów (m.in. płytki obwodów drukowanych, pakiety elektroniczne, kable, TS zawieraj ące substancje obni Ŝaj ące palno ść , wył ączniki rt ęciowe, akumulatory i baterie, kondensatory, styczniki itp.) zawieraj ących ró Ŝnorodne substancje, które z jednej strony stanowi ą surowce, za ś z drugiej strony s ą źródłem istotnych zagro Ŝeń dla środowiska.

Dziennik Urz ędowy - 6337 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Najbardziej zagra Ŝaj ącymi substancjami wyst ępuj ącymi w odpadach elektrycznych i elektronicznych s ą: ołów, rt ęć , kadm, chrom (Cr +6 ), substancje chlorowcowane, bromowane substancje obni Ŝaj ące palno ść , arsen i azbest. Szkodliwe dla zdrowia ludzi i środowiska wła ściwo ści ołowiu, kadmu, rt ęci i chromu s ą powszechnie znane.

Mniej znane jest oddziaływanie na środowisko substancji bromowanych, stosowanych powszechnie w urz ądzeniach elektronicznych, jako środek zabezpieczaj ący je przed zapaleniem. U Ŝywane s ą one głównie przy produkcji płytek obwodów drukowanych, zł ączy stykowych, kabli, ró Ŝnego rodzaju obudów z tworzyw sztucznych. Natomiast w urz ądzeniach chłodniczych znajduj ą si ę substancje stwarzaj ące zagro Ŝenie dla warstwy ozonowej: CFC i HCFC. W zakresie odpadów elektrycznych i elektronicznych nie s ą prowadzone Ŝadne statystyki dotycz ące ilo ści ich powstawania. Podsumowanie powstaj ących na terenie gminy Biskupiec odpadów niebezpiecznych przedstawia poni Ŝsza tabela. Tabela 16 Źródło pochodzenia odpadów niebezpiecznych.

Lp. Źródło pochodzenia odpadów niebezpiecznych Wielko ść strumienia tona/rok 1 Odpady motoryzacyjne (w tym oleje, akumulatory, wraki) 32,48 2 Odpady medyczne i weterynaryjne 1,18 4 Odpady komunalne 26,77 Razem 60,43

W sposób graficzny struktur ę pochodzenia odpadów niebezpiecznych ilustruje poniŜszy diagram:

3.2.3.2 Istniej ąca gospodarka odpadami szczególnie ustawa o obowi ązkach przedsi ębiorców w niebezpiecznymi. zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, zobowi ązały Wśród odpadów niebezpiecznych pewien zakres przedsi ębiorców (producentów i importerów), odzysku dotyczy grupy olejów odpadowe. W przypadku wprowadzaj ących na rynek oleje smarowe do uzyskania wi ększo ści firm i przedsi ębiorstw usługowych, oleje okre ślonych poziomów odzysku i recyklingu odpadów odpadowe poprzez firmy po średnicz ące, przekazywane pou Ŝytkowych, w tym przypadku olejów odpadowych. były do wtórnego wykorzystania np. do rafinerii. Równie Ŝ nieliczne zu Ŝyte filtry olejowe, zaolejone zu Ŝyte sorbenty, Nadal nierozwi ązanym problemem s ą małe ilo ści czy ściwo oraz opakowania po olejach, s ą odzyskiwane i olejów odpadowych wytwarzane w du Ŝym rozproszeniu, przekazywane do unieszkodliwiania. Wprowadzone nowe np. w gospodarstwach domowych. W tym przypadku regulacje prawne w zakresie gospodarki odpadami, a zbiórka jest utrudniona i nieekonomiczna. Dziennik Urz ędowy - 6338 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Biskupiec, posiadaj ących decyzj ę administracyjn ą w Na terenie gminy nie ma ewidencji wraków zakresie: samochodowych porzuconych. Wyeksploatowane pojazdy - wytwarzania i gospodarowania odpadami pozostawiane s ą najcz ęś ciej na terenach gospodarstw. niebezpiecznymi, Problem tego rodzajów odpadów, jak ju Ŝ wspomniano, - zezwolenia na transport odpadów niebezpiecznych. jest marginalny, lecz pozostaje kwesti ą nie rozwi ązan ą. Równie Ŝ nie rozwi ązany pozostaje problem zbiorki baterii i Wiele podmiotów gospodarczych prowadz ących akumulatorów W kraju brak jest technologii ich odzysku i działalno ść w tym zakresie posiada ł ączne zezwolenie na unieszkodliwiania. Tak Ŝe zagospodarowanie odpadów, odzysk, unieszkodliwianie i transport odpadów zawieraj ących azbest nie jest uregulowane na terenie niebezpiecznych. gminy Biskupiec. 3.2.4 Koszty prowadzonej gospodarki odpadami na Brakuje równie Ŝ uregulowanej gospodarki w zakresie terenie gminy. zu Ŝytych urz ądze ń elektrycznych i elektronicznych. Odpad ten w wi ększo ści kierowany jest na składowisko. Sytuacj ę W kosztach systemu gospodarki odpadami mo Ŝemy w tym zakresie powinna poprawi ć obowi ązuj ąca od 1 lipca wyodr ębni ć nast ępuj ące składniki jednostkowe: 2002 r. ustawa z dnia 2 marca 2001 r. o post ępowaniu z - koszty administracji, planowania, szkole ń i substancjami zubo Ŝaj ącymi warstw ę ozonow ą (Dz. U. Nr kształcenia personelu, 52, poz. 537 i Nr 100, poz. 1085), która zakazuje - koszty informowania i kształcenia społecze ństwa, składowania urz ądze ń chłodniczych, klimatyzacyjnych itp. - koszty zbierania i transportu odpadów, zawieraj ących CFC i HCFC. Wytwarzaj ący tego typu - koszty odzysku odpadów, odpady maj ą obowi ązek odzyska ć substancje - koszty unieszkodliwiania odpadów. kontrolowane. W zakresie odpadów medycznych, ewidencja powstaj ących tego typu odpadów na terenie Na dzie ń 31.12.2003 r. koszty gospodarki odpadami gminy i wytwarzaj ących je podmiotów jest poprawna. Przy komunalnymi wyniosły 234 225 zł i obejmowały one omawianiu istniej ącego systemu zagospodarowania zbiórk ę odpadów, ich transport, koszty zwi ązane z odpadów niebezpiecznych, istotn ą rol ę odgrywa ich eksploatacj ą składowiska oraz koszty osobowe, zwi ązane transport z miejsc wytwarzania do miejsc ich odzysku lub z prowadzon ą działalno ści ą. Koszty te przeliczeniu na unieszkodliwiania. ilo ść odebranych odpadów (1 675,00) i mieszka ńców gminy (10 319), umo Ŝliwiaj ą okre ślenie kosztów Realizowany jest on z wykorzystaniem środków poniesionych w zwi ązku z unieszkodliwianiem odpadów. transportu, b ędących w gestii: Koszt ten wyniósł 139,83 zł/ton ę oraz 22,70 - wytwórców odpadów, zł/mieszka ńca. Struktura finansowania istniej ącej - wła ścicieli instalacji do odzysku b ądź gospodarki opadami opiera si ę głownie na środkach, unieszkodliwiania, pochodz ących z bud Ŝetu ZGKiM. Zasady pobierania opłat - specjalistycznych firm transportowych. za składowanie opadów na składowisku reguluje Zarz ądzenie nr 9/04 Wójta Gminy Biskupiec z dnia 23 Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach kwietnia 2003 r. posiadacz odpadów, który prowadzi działalno ść w zakresie transportu odpadów jest zobowi ązany uzyska ć Niestety, nie wszystkie koszty s ą ponoszone przez zezwolenie na prowadzenie tej działalno ści. Transport uŜytkowników systemu, wg zasady zanieczyszczaj ący odpadów niebezpiecznych powinien odbywa ć si ę z płaci. Wi ąŜ e si ę to m.in. z niskimi dochodami zachowaniem obowi ązuj ących przepisów takich jak: społecze ństwa, konieczno ści ą realizowania zada ń - ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r.- Prawo o ruchu własnych przez gmin ę oraz przyj ętą polityk ą gminy w tym drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602 z pó źn. zm.), zakresie. - rozporz ądzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie 3.2.5 Podsumowanie stanu obecnego i przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych identyfikacja problemów. (Dz. U. Nr 57, poz. 608), - rozporz ądzenie Ministra Transportu i Gospodarki Obecny sposób unieszkodliwiania odpadów w gminie Morskiej z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie Biskupiec opiera si ę głównie na nieselektywnym ich kursów dokształcaj ących kierowców pojazdów składowaniu na składowisku w Ł ąkorzu. Szacuje si ę, i Ŝ przewo Ŝą cych materiały niebezpieczne (Dz. U. Nr średnio w ci ągu roku trafia na nie ponad 2 000 ton 57, poz. 609). odpadów, w tym około 500 ton z s ąsiedniej gminy Zbiczno. Incydentalnie na składowisko trafiaj ą równie Ŝ Zgodnie z ww. rozporz ądzeniami przy przewozach odpady z gminy Nowe Miasto Lubawskie (miasto). materiałów niebezpiecznych w kraju obowi ązuj ą przepisy Odpady komunalne i zbli Ŝone do nich, wytwarzane w zawarte w zał ącznikach A i B do Umowy europejskiej, sektorze gospodarczym, trafiaj ą równie Ŝ na składowisko w dotycz ącej mi ędzynarodowego przewozu drogowego Łąkarzu. towarów niebezpiecznych (ADR) - jednolity tekst Umowy ADR z 1999 r. (Dz. U. Nr 30, poz. 287). Przewidywany termin zamkni ęcia składowiska: 2015. Teren gminy Biskupiec, w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi, obsługuj ą firmy spoza gminy. Funkcjonuj ące składowisko, uruchomione w 1994 r., Działania te nie s ą kontrolowane przez gmin ę, a wymaga wielu nakładów, by dotowa ć je do przekazywanie odpadów odbywa si ę na podstawie obowi ązuj ących przepisów. W 2002 r. rozpocz ęto indywidualnych umów mi ędzy stronami. wprowadzanie selektywnej zbiórki odpadów. Dotyczy ona opakowa ń z tworzyw sztucznych typu PET. W 2003 r. W chwili obecnej brak jest dokładnych danych o ilości rozpocz ęto selektywn ą zbiórk ę opakowa ń szklanych. podmiotów gospodarczych, działaj ących na terenie gminy Dziennik Urz ędowy - 6339 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Ze strumienia odpadów komunalnych nie wyodr ębnia działania, słu Ŝą ce ochronie środowiska oraz si ę odpadów niebezpiecznych. Pomału mo Ŝna infrastrukturze komunalnej. zaobserwowa ć działania, podejmowane przez sektor Istotnym problemem jest brak wła ściwej konsekwencji gospodarczy oraz osoby fizyczne, które s ą ukierunkowane w egzekwowaniu ustalonych zasad korzystania ze na ograniczenie powstaj ących ilo ści odpadów. Cz ęsto środowiska i długotrwałe procedury odtworzenia brakuje jednak wiedzy, jak w sposób wła ściwy je naruszonego środowiska. Równie Ŝ przeprowadzone zrealizowa ć. Cz ęść odpadów z sektora gospodarczego, ankiety, potwierdzaj ą istotne problemy obecnie jest odzyskiwana i albo wykorzystywana we własnym funkcjonuj ącego systemu gospodarki odpadami. zakresie, albo przekazywana do wyspecjalizowanych firm Blisko 100% ankietowanych dostarcza swe odpady na na podstawie indywidualnych umów. składowisko - po średnio - poprzez istniej ący system Na terenie gminy brakuje sytemu kontroli i monitoringu zbiórki opadów (79,75 %), lub bezpo średnio - wywo Ŝą c je ilo ści powstaj ących odpadów i sposobu ich na składowisko (18,99 %). Około 30% segreguje swe zagospodarowania. odpady. Prawie połowa respondentów (48,10%) spala Nadal powszechnym jest spalanie odpadów w swe śmieci w piecu, za ś ponad 11 % - zakopuje je. domowych piecach czy te Ŝ zakopywanie. Realizacja Sposób zagospodarowania odpadów, wytwarzanych w zada ń, ze wzgl ędu na ograniczone środki własne, przede gospodarstwach domowych w gminie Biskupiec wszystkim zwi ązana jest z mo Ŝliwo ściami pozyskania przedstawia poni Ŝszy diagram: zewn ętrznych, tanich środków, przeznaczonych na

Ankieterzy, pomimo tak jasno sprecyzowanego sposobu zagospodarowania własnych odpadów, jako główne miejsce nielegalnego składowania śmieci wskazuj ą okoliczne lasy. Nie chc ą te Ŝ w sposób jednoznaczny oceni ć dotychczasowej działalno ści w zakresie gospodarki odpadami, realizowanej przez jednostk ę samorz ądu terytorialnego, cho ć w tym zakresie, mo Ŝna zauwa Ŝyć raczej pozytywny odd źwi ęk podj ętych działa ń. Sposób oceny przedstawia poni Ŝszy diagram: Dziennik Urz ędowy - 6340 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Na podstawie opisu aktualnego stanu gospodarki Jako priorytetowe do przyj ętej strategii post ępowania z odpadami, opisanego w poprzednich rozdziałach, poniŜej odpadami, zało Ŝono: przedstawiono najwa Ŝniejsze problemy zidentyfikowane - zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów, na terenie Gminy: - powtórne wykorzystanie odpadów, których - funkcjonuj ący na terenie gminy system gospodarki powstawania w danych warunkach techniczno- odpadami nie spełnia wymaga ń z zakresu ekonomicznych nie da si ę unikn ąć , minimalizacji ilo ści odpadów oraz ich odzysku, - unieszkodliwianie odpadów poza składowiskiem, o - na terenie obj ętym opracowaniem, brakuje pełnych i ile jest to uzasadnione technicznie i ekonomicznie, zintegrowanych systemów selektywnego - składowanie tylko tych odpadów, których nie da si ę, gromadzenia odpadów, z uwagi na warunki techniczno-ekonomiczne - - prowadzona działalno ść wielu podmiotów, a tak Ŝe odzyska ć b ądź unieszkodliwi ć, w sposób bezpieczny zachowania mieszka ńców gminy nie sprzyjaj ą dla zdrowia ludzkiego i środowiska. wykorzystaniu wybranych grup odpadów, zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami dla W konstruowaniu Planu kierowano si ę zasad ą, Ŝe w Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego w przypadku gospodarce odpadami podstawowym priorytetem jest gdy odpady ju Ŝ powstały, nale Ŝy maksymalnie prewencja, tj. zapobieganie powstawaniu odpadów. W odzyska ć z nich surowce i materiały, praktyce zapobieganie powstawaniu wielu rodzajów - z braku selektywnej zbiórki odpadów wynika tak Ŝe: odpadów jest jednak niemo Ŝliwe, st ąd nale Ŝy - nieuregulowana gospodarka odpadami minimalizowa ć ich ilo ść i zmniejsza ć ich szkodliwo ść dla niebezpiecznymi, środowiska. - nieuporz ądkowany system gospodarki odpadami W przypadku, gdy odpady ju Ŝ powstały, konieczne jest wielkogabarytowymi, maksymalne wykorzystanie odzyskanych z nich surowców - składowisko w Ł ąkarzu nie spełnia wymogów i materiałów - mo Ŝliwie blisko miejsca ich powstawania technicznych do prawidłowej eksploatacji, (zasady blisko ści i samowystarczalno ści). Celem tych - system prowadzonej gospodarki nie uwzgl ędnia i nie działa ń jest ograniczenie przewozu odpadów do minimum. jest przystosowany do ilo ści odpadów powstaj ących Zasad ę najbli Ŝszego otoczenia oraz w turystyce, samowystarczalno ści zastosowano jedynie do odpadów - brak inwentaryzacji „dzikich wysypisk” oraz działa ń przeznaczonych do składowania, a nie do odzysku. zmierzaj ących do ich likwidacji, Odpady, których nie da si ę wykorzysta ć ze wzgl ędów - niska świadomo ść ekologiczna społecze ństwa, brak technicznych, ekonomicznych lub ekologicznych (np. w systemu edukacji ekologicznej, szczególnie dzieci i przypadku PCB), przewiduje si ę unieszkodliwia ć młodzie Ŝy, z zakresu gospodarki odpadami. wszelkimi metodami, poza składowaniem. Składowane powinny by ć tylko te odpady, których nie mo Ŝna 4. PROGNOZY ZMIAN W GOSPODARCE wykorzysta ć lub w inny sposób unieszkodliwia ć. W ODPADAMI. niniejszym Planie d ąŜ y si ę do tego, aby nie składowa ć odpadów, które uprzednio nie zostały przetworzone 4.1 Dokumenty i zało Ŝenia strategiczne. metodami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi.

Podczas pracy nad Planem wykorzystano wytyczne 4.2 Zało Ŝenia i prognozy w gospodarce odpadami zawarte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami, Planie na terenie gminy. Gospodarki Odpadami Województwa Warmi ńsko- Mazurskiego oraz w Planie Gospodarki Odpadami W procesie planowania długoterminowego istotne jest Powiatu Nowomiejskiego. uwzgl ędnienie wszelkich przemian, zachodz ących w okre ślonym sektorze. Jednym z wa Ŝniejszych czynników jest prognoza zmian ilo ści wytwarzanych odpadów. Dziennik Urz ędowy - 6341 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Wyró Ŝni ć mo Ŝna nast ępuj ące powody zmian ilo ści rozpatruj ąc w odniesieniu do niewielkiej liczby odpadów: mieszka ńców gminy - zmiany społeczno-demograficzne: czynnik ten nie jest zasadniczym dla wielko ści - liczba ludno ści, z uwagi na notowany w ostatnich produkowanych odpadów - wg prognoz GUS latach spadek warto ści przyrostu naturalnego do spodziewane zmiany demograficzne na terenie ok. 0,1%, który prawdopodobnie ustabilizuje si ę na wiejskim b ędą oznaczały si ę do 2010 roku słabym takim poziomie na okres najbli Ŝszych 20 lat, nie odpływem mieszka ńców na poziomie -0,1 %, w ulega wi ększym wahaniom, szczególnie przypadku gminy Biskupiec potwierdzaj ą to dane spisu powszechnego z 2002.

Tabela 17 Podstawowe dane demograficzne w gminie Biskupiec (stan na 2002 r.).

Ludno ść Kobiety na 100 Gmina W tym kobiety 2 Ogółem 1 km męŜ czyzn % Liczba G m. Biskupiec 9692 49,9 4840 41 100 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biskupiec.

Tabela 18 Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w gminie Biskupiec (2002 r.).

Gmina Przyrost naturalny Napływ Odpływ Saldo migracji gm. Biskupiec 30 97 108 -11 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biskupiec.

- wzrost konsumpcji to powód znacznego standardów w zakresie post ępowania z odpadami i zwi ększenia si ę ilo ści wytwarzanych odpadów przepisów prawnych. Wprowadzane zmiany w polskim i komunalnych w ostatnich latach, tendencja ta ci ągle europejskim ustawodawstwie, wymuszaj ą coraz wy Ŝsze si ę nasila; standardy co do sposobu prawidłowego post ępowania z odpadami. Zatem to te czynniki, zwłaszcza w świetle - zmiany gospodarcze i ekonomiczne: konieczno ści dostosowania polskich instalacji do - czynniki makroekonomiczne (m.in. zmiany PKB, siły wymaga ń regulacji unijnych w tym zakresie, determinowa ć nabywczej konsumentów, inflacja, bezrobocie) w będą gospodark ę odpadami. Podmioty, które ju Ŝ dzisiaj sposób do ść wolny przekłada ć si ę b ędzie na zainwestuj ą w programy selektywnej zbiórki odpadów lub struktur ę gospodarki odpadami w skali gminy, zastosuj ą technologie, pozwalaj ące na wykorzystanie pewien wpływ mo Ŝe mie ć ogólna koniunktura czy frakcji organicznej odpadów, unikn ą w przyszło ści opłacalno ść pewnych gał ęzi przemysłu, np. dalsza konieczno ści modyfikacji swojego modelu gospodarki sytuacja sektora drzewnego będzie miała du Ŝe odpadami, a dodatkowo b ędą mogły liczy ć na znaczenia dla gospodarki odpadami z sektora preferencyjne finansowanie inwestycji z tego zakresu. gospodarczego; - technologia - zgodnie z obserwowanymi trendami, 5. CELE I ZADANIA PLANU. rozwijaj ą si ę technologie małoodpadowe lub bezodpadowe, wymuszane ekonomik ą, zmiany te w 5.1 Formułowanie strategii i planu działa ń. skali gminy zachodz ą powoli i w tylko w pewnym stopniu wpływaj ą na zmian ę ogólnej ilo ści 5.1.1 Zało Ŝone cele i przyj ęty system gospodarki powstaj ących odpadów; odpadami.

- zmiany wymaga ń i standardów w zakresie Nadrz ędnym celem Planu jest zmniejszenie ilo ści post ępowania z odpadami, przepisów prawnych : odpadów, które podlegaj ą ostatecznemu składowaniu. czynniki te rzutuj ą w pewnym stopniu na zmiany ilo ści Jest to korzystne zarówno dla środowiska, jak i stwarza wytwarzanych odpadów, głównie poprzez instrumenty tak Ŝe inne, wymierne, ekonomiczne korzy ści. S ą to m.in.: prawno-ekonomiczne (opłaty i kary), ale te Ŝ m.in. odzysk energii oraz surowców, stworzenie nowych miejsc przez nało Ŝenie obowi ązku odzysku, recyklingu czy pracy, oszcz ędno ść terenów w gospodarce przestrzennej. wykorzystania odpadów w miejscu powstania; Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Biskupiec uwzgl ędnia wytyczne zawarte w Krajowym, Wojewódzkim - rozwój systemu gospodarki odpadami : mo Ŝna i powiatowym Planie Gospodarki Odpadami. zało Ŝyć, Ŝe przez kilka najbli Ŝszych lat b ędzie mo Ŝna obserwowa ć du Ŝy wzrost ilo ści odpadów zbieranych i 5.1.1.1 Planowany model gospodarki odpadami. przekazywanych do zagospodarowania, m.in. z powodu obj ęcia dodatkowej liczby mieszka ńców Proponowany model gospodarki odpadami oparty jest systemem odbioru. na zintegrowanym zastosowaniu efektywnych i proekologicznych metod recyklingu i unieszkodliwiania Reasumuj ąc, mo Ŝna zało Ŝyć, Ŝe ilo ści odpadów odpadów. Obejmuje on stworzenie na bazie istniej ącego wytwarzanych na terenie gminy w okresie projektowani składowiska gminnego punktu selektywnej zbiórki niniejszym Planem, nie b ędą znacz ąco odbiegały od ilo ści odpadów wraz z niezb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą wytwarzanych obecnie. Zostanie równie Ŝ utrzymany na składowiska, prowadz ącą w perspektywie do jego zbli Ŝonym poziomie do obecnego wska źnik prawidłowego zamkni ęcia i rekultywacji. nagromadzenia odpadów na mieszka ńca na rok. Przyj ęta strategia obejmuje równie Ŝ wła ściwe Innym aspektem, zwi ązanym z planowaniem wyposa Ŝenie planowanego systemu minimalizowania gospodarki odpadami jest prognoza zmian wymaga ń i powstawania odpadów i ich selektywnej zbiórki. Dziennik Urz ędowy - 6342 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Zasadnicz ą cz ęś ci ą Planu jest odpowiednio przygotowana III - działania i zachowania mieszkańców gminy, i wdra Ŝana edukacja ekologiczna w zakresie podmiotów gospodarczych, gdzie gmina mo Ŝe prawidłowego gospodarowania odpadami. oddziaływa ć w ograniczonym zakresie. Gmina Biskupiec dopuszcza równie Ŝ mo Ŝliwo ść wspólnej realizacji zada ń z zakresu gospodarki odpadami Cele strategiczny gminy Biskupiec w zakresie gospodarki z innymi gminami Regionu. Działania takie musz ą by ć odpadami: jednak zgodne z przyj ętą strategi ą działa ń, w oparciu o obowi ązuj ące przepisy oraz uzasadnione w sposób „Zapobieganie powstawaniu i minimalizacja oddziaływania techniczny i ekonomiczny. odpadów na środowisko naturalne gminy”

Zasadniczymi celami przyj ętego modelu gospodarki Cele główne i szczegółowe do wdro Ŝenia i osi ągni ęcia jest: w okresie planowania: - ustanowienie efektywnej struktury instytucjonalnej dla sektora gospodarki odpadami, I. Edukacja ekologiczna. - ograniczenie niepo Ŝą danych kosztów, zwi ązanych z funkcjonuj ącym systemem gospodarki i Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców wprowadzenie jako powszechnie obowi ązuj ącej gminy: zasady „zanieczyszczaj ący płaci”, - zapewnienie powszechnej akceptacji przyj ętego 1) prowadzenie i wspieranie akcji edukacji dorosłych, systemu gospodarki odpadami, 2) organizacja i wspieranie warsztatów, konkursów, - skuteczna egzekucja przepisów w tym wzgl ędzie, olimpiad, turniejów ekologicznych, - zachowanie zgodno ści podejmowanych działa ń z 3) udział społecze ństwa w tworzeniu i realizacji zasad obowi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami i gospodarki odpadami w gminie, strategiami. 4) podniesienie znaczenia edukacji ekologicznej w działalno ści samorz ądów, m.in. coroczne Główne działania przyj ętego modelu gospodarki na zaplanowanie bud Ŝetu na edukacj ę ekologiczn ą w terenie gminy, mo Ŝna przedstawi ć w formie poni Ŝszego gminach i powiecie, zestawienia: 5) szkolenia urz ędników, akcje informacyjne dla radnych, - podnoszenie poziomu świadomo ści społecznej. 6) wydawanie broszur, ulotek, folderów, kalendarzy itp., - wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów, 7) opracowanie i stworzenie gminnych systemów - obj ęcie wywozem odpadów wszystkich mieszka ńców przeciwdziałania powstawaniu nielegalnych gminy, składowisk, - organizacja zbiórki odpadów wielkogabarytowych i 8) organizacja kampanii na rzecz czysto ści środowiska niebezpiecznych, (mieszka ńcy, władze lokalne, organizacje społeczne, - osi ągni ęcie minimalnych poziomów odzysku i tury ści), recyklingu podanych w Wojewódzkim Planie 9) popularyzacja u Ŝywania opakowa ń zwrotnych, Gospodarki Odpadami, 10) stworzenie banku informacji o mo Ŝliwo ściach - stworzenie gminnego punktu selektywnej zbiórki zagospodarowania odpadów, odpadów wraz z niezb ędn ą w tym zakresie 11) wspieranie kółek ekologicznych, infrastruktur ą, 12) wprowadzenie nagród za działalno ść na rzecz - likwidacja „dzikich wysypisk” oraz zapobieganie ochrony środowiska na szczeblu lokalnym. powstawaniu nowych nielegalnych miejsc składowania odpadów. II. Zapobieganie powstawaniu odpadów.

Podobnie, jak w Programie Ochrony Środowiska, w Minimalizacja produkowanych odpadów: ramach analizy, przyj ęto nast ępuj ący podział, stosuj ąc podane kryteria: 1) systematyczna kontrola przestrzegania zasad gospodarki odpadami w jednostkach gospodarczych i 1) znaczenie i pilno ść realizacji: na posesjach indywidualnych, w tym kontrola - strategiczny, magazynowania substancji niebezpiecznych: - główne (kierunki działa ń), produktów ropopochodnych, chemikaliów i środków - szczegółowe (konkretne działania w ramach ochrony ro ślin, okre ślonego kierunku), 2) ograniczanie ilo ści powstaj ących odpadów „u źródła”, 3) zaostrzenie lokalnych przepisów, maj ących wpływ na 2) czas pełnej realizacji (od rozpocz ęcia zadania do postawy uczestników systemu, w tym maj ących na osi ągni ęcia celu wg przyj ętego miernika): celu zmniejszenie ilo ści i toksyczno ści wytwarzanych - krótkookresowe (do 1 roku) odpadów „u źródła”, np. dotycz ących ogranicze ń - średniookresowe (od 1 do 4 lat) sprzeda Ŝy lub u Ŝytkowania niektórych produktów - długookresowe (powy Ŝej 4 lat). mog ących pogorszy ć stan środowiska, 4) monitoring usuwania oraz prawidłowego post ępowania Przyj ęto nast ępuj ące obszary działania: z wyrobami zawieraj ącymi azbest, I - zadania gminy, gdzie jednostka samorz ądu 5) unikanie wwo Ŝenia odpadów spoza gminy, posiada uprawnienia ustawowe oraz realizuje 6) racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych, bezpo średnio zadania własne. materiałów i energii, II - działania jednostek zale Ŝnych od samorz ądu, w 7) popieranie stosowania instalacji wysokosprawnych stosunku do których gmina posiada uprawnienia (niskoodpadowych), wła ścicielskie lub nadzorcze i mo Ŝe nakłada ć na te 8) stosowanie nowych, oszcz ędzaj ących materiał, jednostki okre ślone zobowi ązania. technologii w przemy śle, w tym technologii bezodpadowych, 9) obj ęcie systemem odbioru wszystkich mieszka ńców, Dziennik Urz ędowy - 6343 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

10) stworzenie systemu gromadzenia odpadów dla gminy z gospodarstw wiejskich i domów 6) oddzielenie od strumienia odpadów komunalnych i letniskowych, innych ni Ŝ niebezpieczne tzw. Balastu oraz odpadów 11) organizacja systemu odbioru odpadów nad wodami, oboj ętnych (masy ziemne, gruz budowlany, popioły), na terenach le śnych, przy drogach, 12) likwidacja dzikich wysypisk śmieci, 7) kompostowanie odpadów organicznych: zach ęcanie 13) poprawa organizacji i logistyki w systemie do tworzenia małych pryzm kompostowych w gospodarki odpadami, ogródkach przydomowych oraz kompostownie na 14) poprawa logistyki, praktyk operacyjnych w zakładach składowiskach odpadów, przemysłowych, 15) substytucja niebezpiecznych surowców materiałami 8) uregulowanie problemu zbiórki padliny, bezpiecznymi dla środowiska, 16) zwi ększanie ilo ści odpadów zagospodarowywanych 9) zach ęty ekonomiczne uwzgl ędniaj ące zasad ę bezpo średnio na terenie zakładu (recykling „zanieczyszczaj ący płaci”, np. wprowadzenie wy Ŝszej wewn ętrzny), opłaty za odbiór odpadów zmieszanych. 17) zmniejszanie strat surowca podczas transportu i magazynowania (eliminacja źródeł wycieków, 5.1.1.2 Planowana gospodarka odpadami ubytków itd.), opakowaniowymi, wielkogabarytowymi, budowlanymi 18) ograniczanie przez wytwórców stosowanych i niebezpiecznymi w strumieniu odpadów opakowa ń do minimum i zwi ększanie udziału w komunalnych. materiałach opakowaniowych substancji ulegaj ących biodegradacji, Do zało Ŝeń przyj ętej gospodarki przyj ęto równie Ŝ 19) ograniczanie przez konsumentów do koniecznego wska źniki uj ęte w Wojewódzkim Planie Gospodarki minimum stosowania opakowa ń jednorazowego Odpadami oraz Powiatowym Planie Gospodarki uŜytku, Odpadami w zakresie minimalnych poziomów odzysku i 20) stosowanie na mniejsz ą skal ę produktów recyklingu. jednorazowego u Ŝytku na rzecz przedmiotów o dłu Ŝszym okresie trwało ści, Za daty graniczne przedziałów przyj ęto rok 2003, 2006 21) zmniejszanie ilo ści powstaj ącego ŜuŜlu i popiołu, i 2010. Poziomy te wynosz ą: 22) wtórny obieg odpadów wielkogabarytowych, np. - dla odpadów opakowaniowych ł ącznie: 9,3 % w naprawianie i ponowne u Ŝywanie lub u Ŝytkowanie ze 2003 r., 18,2 % w 2006 i 31,5 % w roku 2010 w tym: zmienionym, w stosunku do pierwotnego, - dla odpadów z opakowa ń naturalnych przeznaczeniem. odpowiednio: 7, 13 i 21 %, - odpady z tworzyw sztucznych: 10, 22 i 30 %, III. Program selektywnej zbiórki opadów. - odpady ze szkła: 16, 35 i 60 %, - odpady ze stali: 8, 18 i 30 %, Odzysk i recykling odpadów: - odpady z aluminium: 20, 35 i 50 %, - odpady z papieru i tektury: 38, 45 i 55 %, 1) znacz ący wzrost odzysku surowców wtórnych, - odpady opakowa ń wielomateriałowych: 8, 20 i 50%, 2) wzrost wykorzystywania surowców wtórnych, ponadto: - odpady wielkogabarytowe: 20 % zebranych 3) organizowanie punktów zbiórki makulatury, stłuczki selektywnie w 2006 r. i 50 % w roku 2010, szklanej, puszek aluminiowych itp. oraz punktu odbioru odpadów niebezpiecznych z posesji - odpady budowlane: odpowiednio: 15 i 40 %, prywatnych i u Ŝyteczno ści publicznej, - odpady niebezpieczne w grupie odpadów 4) stworzenie na bazie istniej ącego składowiska komunalnych: 15 % b ędzie zbierane selektywnie w gminnego punktu selektywnej zbiórki odpadów wraz z 2006 r. i ilo ść ta wzro śnie do planowanych 50 % w jego niezb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą, roku 2010.

5) przygotowanie niezb ędnego wyposa Ŝenia w sprz ęt Poni Ŝsza tabela przedstawia zało Ŝenia przyj ęte dla (pojemniki, prasy, belownice, rozdrabniarki, gminy uwzgl ędniaj ąc wska źniki z WPGO. samochody do odbioru),

Dziennik Urz ędowy - 6344 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Tabela 19 Planowana gospodarka odpadami opakowaniowymi, wielkogabarytowymi, budowlanymi i niebezpiecznymi w strumieniu odpadów komunalnych w gminie Biskupiec latach 2003-2010. ROK Ilo ści odpadów w tonach Opakowanio- odpady we z z tworzyw z z papieru i Wieloma- Wielkoga- Budo- Niebezpie opakowaniowe - ze szkła ze stali materiałów sztucznych aluminium tektury teriałowe barytowe wlane czne razem naturalnych 2003 Ilo ści wytworzone 5 601,30 135,03 90,62 252,86 21,82 6,29 206,55 23,16 200,79 535,44 r 26,77 Ilo ści zebrane b.d. b.d. 11 1,2. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. selektywnie 2006 Ilo ści wytworzone 607,32 136,38 91,53 255,39 22,04 6,35 208,61 23,39 202,80 540,80 27,04 Ilo ści zebrane 214,27 17,73 20,14 89,39 3,97 2,22 93,88 4,68 40,56 81,12 4,06 selektywnie 2010 Ilo ści wytworzone 604,28 135,70 91,07 254,12 21,93 6,32 207,57 23,27 201,79 538,09 26,90 Ilo ści zebrane 315,33 28,50 27,32 152,47 6,58 3,16 114,16 11,64 100,89 215,24 13,45 selektywnie

5.1.1.3 Planowana gospodarka odpadami ulegaj ącymi biodegradacji.

Na terenie gminy Biskupiec nie prowadzono, jak dot ąd, gospodarki odpadami ulegaj ącym biodegradacji. Przy ilo ści tych odpadów oszacowanych w skali gminy na poziomie 700,63 tona/rok (bez uwzgl ędnienia du Ŝego strumienia odpadów zielonych z ogrodów, parków, targowisk, ziele ńców i cmentarzy szacunkowo jest to poziom 55,68 tona/rok, generalnie nie trafiaj ącego zasadniczo na składowiska) jest to niepokoj ące. Konieczna jest zmiana obecnego systemu zbierania odpadów, szczególnie na terenach wiejskich, bazuj ącego na odbiorze odpadów zmieszanych. Redukcj ę ilo ści odpadów komunalnych, ulegaj ących biodegradacji, a trafiaj ących na składowiska, wymuszaj ą wymagania art. 5 Dyrektywy Rady 1999/31/EC. Redukcja ta powinna ona wynosi ć 25% w roku 2010. Frakcja odpadów zielonych b ędzie poddawana kompostowaniu w 2006 r. w 35%, a w 2010 - 50%. Do zało Ŝeń przyj ętej gospodarki przyj ęto równie Ŝ wska źniki uj ęte w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami oraz Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami w zakresie gospodarki odpadami ulegaj ącymi biodegradacji. Poni Ŝsza tabela przedstawia zało Ŝenia przyj ęte dla gminy Biskupiec w WPGO.

Tabela 20 Planowana gospodarka odpadami ulegaj ącymi biodegradacji w gminie Biskupiec. Rok | tona 2003 Ilo ść odpadów 6 komunalnych ulegaj ących biodegradacji 700,63 Ilo ść zebranej makulatury 0,00 Ilo ść kompostowanych odpadów 0,00 2006 Całkowita ilo ść odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji 707,64 Ilo ść kompostowanych odpadów zielonych 16,87 Ilo ść poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań papierowych 93,88 Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji 66,16 r Dopuszczalne składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 530,73 2010 Całkowita ilo ść odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji 704,10 Ilo ść kompostowanych odpadów zielonych 27,98 Ilo ść poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań papierowych 114,16 Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji 209,90 Dopuszczalne składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 352,05 ______5 Na podstawie zało Ŝeń niniejszego Planu. 6 Na podstawie zało Ŝeń niniejszego Planu.

5.1.2 Zakres działa ń.

Podstaw ę kwalifikacji celów i zada ń do realizacji w pierwszym etapie (2004-2007) stanowiły: - wymogi wynikaj ące z obowi ązuj ących przepisów prawa i przyj ętych strategii oraz programów krajowych, wojewódzkich i powiatowych, - dokumenty strategiczne dla rozwoju gminy, - ustalenia Panelu Roboczego, powołanego do prac nad Planem, - ustalenia w ramach analizy stanu istniej ącego, - wyniki ankiet oraz wnioski instytucji. Jednocześnie, w trakcie prac nad Planem, przeprowadzono wst ępn ą analiz ę scenariuszow ą w celu mo Ŝliwo ści wyboru najlepszego dla gminy systemu gospodarki odpadami. Uwzgl ędniono m.in. organizacj ę gospodark ę odpadami, system zbierania odpadów, system zbierania surowców wtórnych, system transportu czy mo Ŝliwo ści odzysku i unieszkodliwiania. Rozpatrywano równie Ŝ wariant zachowania istniej ącego „status quo”. Na podstawie wst ępnych analiz, konsultacji oraz uzgodnie ń, zostały wskazane zadania do realizacji. Dziennik Urz ędowy - 6345 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Szczegółowe analizy z uwzgl ędnieniem wszystkich etapów oceny zada ń, b ędą realizowane przed rozpocz ęciem procesów inwestycyjnych, uwzgl ędniaj ąc miedzy innymi analiz ę uwarunkowa ń społeczno-ekonomicznych, analiz ę popytu, analiz ę opcji, szczegółowe analizy wybranych rozwi ąza ń technologicznych, analiz ę finansow ą i finansowanie, analiz ę kosztów i korzy ści społeczno-ekonomicznych czy analiz ę ryzyka. Ka Ŝde przedsi ęwzi ęcie inwestycyjne b ędzie te Ŝ uwzgl ędniało przeprowadzenie pełnego - zgodnego z obowi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami, b ądź uproszczonego post ępowania w zakresie oddziaływania na środowisko. Zakładany stan gospodarki odpadami komunalnymi w gminie ilustruje poni Ŝszy schemat:

Gospodarka odpadami komunalnymi w gminie Biskupiec - stan docelowy.

GOSPODARKA ODPADAMI KOMUNALNYMI W GMINIE BISKUPIEC STAN DOCELOWY

WYTWARZANIE ODPADÓW ODZYSK UNIESZKODLIWIANIE

Dziennik Urz ędowy - 6346 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

5.1.2.1 Edukacja ekologiczna. sprzeda Ŝy lub u Ŝytkowania niektórych produktów mog ących pogorszy ć stan środowiska, Realizacja Planu i przygotowanie sprawnego systemu - monitoring usuwania oraz prawidłowego gospodarki odpadami nie jest mo Ŝliwa bez czynnego i post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest, zaanga Ŝowanego udziału lokalnego społecze ństwa. - unikanie wwo Ŝenia odpadów spoza gminy, Planowanie całego systemu i wszystkie jego zadania - racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych, powinny uzyska ć akceptacj ę społeczn ą. Konieczno ść materiałów i energii, takiego post ępowania wynika zreszt ą wprost z - popieranie stosowania instalacji wysokosprawnych obowi ązuj ących uregulowa ń prawnych. (niskoodpadowych), Jednak by odpowiedzialnie podejmowa ć - stosowanie nowych, oszcz ędzaj ących materiał, odpowiedzialne decyzje, wymagana jest odpowiednia technologii w przemy śle, w tym technologii wiedza o roli, znaczeniu, oddziaływaniu gospodarki bezodpadowych, odpadowej na środowisko, a tak Ŝe powi ąza ń - obj ęcie systemem odbioru wszystkich mieszka ńców, ekologicznych, podstawowych zasad działania inwestycji - stworzenie systemu gromadzenia odpadów dla gmin ekologicznych, ekonomii i zarz ądzania. z gospodarstw wiejskich i domów letniskowych, Niew ątpliwie wymaga to ci ągłej, systematycznej akcji - organizacja systemu odbioru odpadów nad wodami, podnoszenia świadomo ści ekologicznej wszystkich na terenach le śnych, przy drogach, mieszka ńców gminy. To tak Ŝe wspieranie postaw i - likwidacja dzikich wysypisk śmieci, zachowa ń, które odgrywaj ą pozytywn ą rol ę w - poprawa organizacji i logistyki w systemie kształtowaniu planowanego systemu gospodarki gospodarki odpadami, odpadami. - poprawa logistyki, praktyk operacyjnych w zakładach przemysłowych, Planowane w tym zakresie s ą nast ępujące działania: - substytucja niebezpiecznych surowców materiałami - prowadzenie i wspieranie akcji edukacji dorosłych, bezpiecznymi dla środowiska, - organizacja i wspieranie warsztatów, konkursów, - zwi ększanie ilo ści odpadów zagospodarowywanych olimpiad, turniejów ekologicznych, bezpo średnio na terenie zakładu (recykling - udział społecze ństwa w tworzeniu i realizacji zasad wewn ętrzny), gospodarki odpadami w gminie, - zmniejszanie strat surowca podczas transportu i - podniesienie znaczenia edukacji ekologicznej w magazynowania (eliminacja źródeł wycieków, działalno ści samorz ądów, m.in. coroczne ubytków itd.)ograniczanie przez wytwórców zaplanowanie bud Ŝetu na edukacj ę ekologiczn ą w stosowanych opakowa ń do minimum i zwi ększanie gminach i powiecie, udziału w materiałach opakowaniowych substancji - szkolenia urz ędników, akcje informacyjne dla ulegaj ących biodegradacji, radnych, - ograniczanie przez konsumentów do koniecznego - wydawanie broszur, ulotek, folderów, kalendarzy itp., minimum stosowania opakowa ń jednorazowego - opracowanie i stworzenie gminnych systemów uŜytku, przeciwdziałania powstawaniu nielegalnych - stosowanie na mniejsz ą skal ę produktów składowisk, jednorazowego u Ŝytku na rzecz przedmiotów o - organizacja kampanii na rzecz czysto ści środowiska dłu Ŝszym okresie trwało ści, (mieszka ńcy, władze lokalne, organizacje społeczne, - zmniejszanie ilo ści powstaj ącego ŜuŜlu i popiołu, tury ści), - wtórny obieg odpadów wielkogabarytowych, np. - popularyzacja u Ŝywania opakowa ń zwrotnych, naprawianie i ponowne u Ŝywanie lub u Ŝytkowanie ze - stworzenie banku informacji o mo Ŝliwo ściach zmienionym, w stosunku do pierwotnego, zagospodarowania odpadów, przeznaczeniem. - wspieranie kółek ekologicznych, - wprowadzenie nagród za działalno ść na rzecz 5.1.2.3 Program selektywnej zbiórki opadów. ochrony środowiska na szczeblu lokalnym. Element ten jest istotn ą cz ęś ci ą przyj ętej strategii 5.1.2.2 Zapobieganie powstawaniu odpadów. rozwoju gospodarki odpadami na terenie gminy Biskupiec.

Zapobieganie powstawaniu odpadów jest celem Program ten realizowany b ędzie poprzez: priorytetowym Planu. To równie Ŝ, najbardziej preferowany - znacz ący wzrost odzysku surowców wtórnych, sposób działa ń w zakresie gospodarki odpadami. Z - wzrost wykorzystywania surowców wtórnych, pewno ści ą jest to zadanie długoterminowe, lecz konieczne - organizowanie punktów zbiórki makulatury, stłuczki do oci ągni ęcia zakładanych celów. szklanej, puszek aluminiowych itp. oraz punktu odbioru odpadów niebezpiecznych z posesji W ramach Planu cel ten b ędzie realizowany poprzez: prywatnych i u Ŝyteczno ści publicznej, - systematyczn ą kontrol ę przestrzegania zasad - stworzenie na bazie istniej ącego składowiska gospodarki odpadami w jednostkach gospodarczych gminnego punktu selektywnej zbiórki odpadów wraz i na posesjach indywidualnych, w tym kontrol ę z jego niezb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą, magazynowania substancji niebezpiecznych: - przygotowanie niezb ędnego wyposa Ŝenia w sprz ęt produktów ropopochodnych, chemikaliów i środków (pojemniki, prasy, belownice, rozdrabniarki, ochrony ro ślin, samochody do odbioru), - ograniczanie ilo ści powstaj ących odpadów „u - oddzielenie od strumienia odpadów komunalnych i źródła”, innych ni Ŝ niebezpieczne tzw. Balastu oraz odpadów - zaostrzenie lokalnych przepisów, maj ących wpływ na oboj ętnych (masy ziemne, gruz budowlany, popioły), postawy uczestników systemu, w tym maj ących na - kompostowanie odpadów organicznych: zach ęcanie celu zmniejszenie ilo ści i toksyczno ści wytwarzanych do tworzenia małych pryzm kompostowych w odpadów „u źródła”, np. dotycz ących ogranicze ń ogródkach przydomowych oraz kompostownie na składowiskach odpadów, Dziennik Urz ędowy - 6347 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

- uregulowanie problemu zbiórki padliny, akceptacja społeczna. Z tego powodu istotne jest - zach ęty ekonomiczne uwzgl ędniaj ące zasad ę wyprzedzaj ące i równoległe prowadzenie akcji „zanieczyszczaj ący płaci”, np. wprowadzenie edukacyjnej, wskazuj ącej szerokie korzy ści wprowadzenia wy Ŝszej opłaty za odbiór odpadów zmieszanych. takiego systemu (m.in. środowiskowych, ekonomicznych, społecznych, etc.). Niestety, podobnie jak w województwie, system selektywnej zbiórki odpadów nie jest rozbudowany, ani te Ŝ Nale Ŝy doprowadzi ć do wzrostu wykorzystywania zbyt popularny. Selektywna zbiórka odpadów przynosi odpadów wtórnych, poprzez organizowanie punktów tymczasem bardzo wiele wa Ŝnych efektów: zbiórki makulatury, stłuczki szklanej, puszek aluminiowych - zapewnia odzysk surowców wtórnych, itp. Szczególnie konieczne jest zorganizowanie punktu - ogranicza szkodliwo ść odpadów, odbioru odpadów niebezpiecznych z posesji prywatnych i - oszcz ędza powierzchni ę składowisk, uŜyteczno ści publicznej, głównie zu Ŝytych baterii i - zapobiega powstawaniu dzikich składowisk świetlówek, zawieraj ących ołów, rt ęć i kadm. Trzeba mie ć odpadów, równie Ŝ na uwadze, wdro Ŝenie selektywnej zbiórki - poprawia stan sanitarny i estetyk ę terenu, równie Ŝ przy odbiorze i składowaniu odpadów - przyczynia si ę do poprawy świadomo ści i kultury zmieszanych. ekologicznej. Kolejnym celem szeroko rozumianej selektywnej zbiórki odpadów jest stopniowe ograniczanie ilo ści Wdro Ŝenie selektywnej nierozerwalnie wi ąŜ e si ę z odpadów składowanych na składowisku. Cel ten jest konieczno ści ą zapewnienia odpowiedniego wyposa Ŝenia. realizowany m.in. poprzez wył ącznie z ogólnego Kluczowym w tym przypadku jest wybór odpowiedniej strumienia odpadów biodegradowalnych i ich metody zbierania ró Ŝnych odpadów. Z pewno ści ą, zagospodarowanie. wprowadzenie dedykowanych ka Ŝdemu rodzajowi odpadów pojemników, oznaczonych kolorystycznie, Istotnym odpadem, którym nale Ŝy równie Ŝ uwzgl ędni ć ułatwia selektywn ą zbiórk ę. Trzeba jednak wzi ąć pod przy realizacji Planu, s ą osady ściekowe. Opieraj ąc si ę na uwag ę pewne ograniczenia, wynikaj ące z takiej metodyki. Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Najwa Ŝniejsze z nich to: wysokie nakłady inwestycyjne Komunalnych mo Ŝna przyj ąć , Ŝe ilo ść osadów (uwzgl ędniaj ąc zarówno same pojemniki, jak i te Ŝ ściekowych, wytwarzanych na oczyszczalniach konieczno ść zakupu specjalistycznych pojazdów), komunalnych, b ędzie wynosiła 0,247 kg s.m./m 3 ograniczenia logistyczne (jest to dobry rodzaj zbiórki w oczyszczanych ścieków. Tym samym docelowo b ędzie zabudowie skoncentrowanej), czy te Ŝ wysokie koszty powstawa ć na oczyszczalni ścieków w Biskupcu około eksploatacji takiego systemu (naprawy, koszty transportu). 110,44 ton/rok osadów. Ustabilizowane osady ściekowe mo Ŝna wykorzysta ć rolniczo, równie Ŝ na plantacjach ro ślin W przypadku obszarów o rozproszonej zabudowie, energetycznych, tak Ŝe poprzez produkcj ę kompostu. warto uwzgl ędni ć system zbiórki z podziałem na odpady Innym sposobem ich wykorzystania jest fermentacja i mokre i suche, które nast ępnie b ędą segregowane w wykorzystanie biogazu. gminnym punkcie selektywnej zbiórki odpadów, lub system workowy dla poszczególnych odpadów. System 6. HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁA Ń. ten, poł ączony z okresowymi odbiorami odpadów nietypowych oraz systematycznym monitoringiem i Układ tematyczny harmonogramu odpowiada układowi kontrol ą zagospodarowania odpadów, umo Ŝliwia w Planu na lata 2004-2007. racjonalne, przy małych kosztach wdro Ŝenie systemu Zawiera on cele oraz konieczne do ich realizacji selektywnej zbiórki na terenie całej gminy. Selektywny zadania podstawowe i zadania szczegółowe system zbiórki odpadów umo Ŝliwia równie Ŝ stworzenie (przedsi ęwzi ęcia), uj ęte w trzech cz ęś ciach: dodatkowych miejsc pracy przy zbiórce, sortowaniu i I - Edukacja ekologiczna. zagospodarowaniu odpadów. II - Zapobieganie powstawaniu odpadów. III - Program selektywnej zbiórki odpadów. Ponadto istotnym czynnikiem wpływaj ącym na powodzenie wdro Ŝenia systemu selektywnej zbiórki jest

6.1 Edukacja ekologiczna.

I. EDUKACJA EKOLOGICZNA

Zadania Obszary (działania) Zadania szczegółowe (przedsi ęwzi ęcia) Termin realizacji Źródła finansowania działania podstawowe 1 2 3 4 5 Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, zadanie ci ągłe prowadzenie i wspieranie akcji edukacji dorosłych I, II, III krajowe fundusze 2004-2007 ekologiczne, środki własne uŜytkowników środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, organizacja i wspieranie warsztatów, konkursów, zadanie ci ągłe I, II, III krajowe fundusze olimpiad, turniejów ekologicznych 2004-2007 ekologiczne, środki własne uŜytkowników Dziennik Urz ędowy - 6348 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, udział społecze ństwa w tworzeniu i realizacji zasad zadanie ci ągłe I, II, III krajowe fundusze gospodarki odpadami w gminie 2004-2007 ekologiczne, środki własne uŜytkowników podniesienie znaczenia edukacji ekologicznej w zadanie ci ągłe I środki własne gminy, działalno ści samorz ądów, m.in. coroczne zaplanowanie 2004-2007 instrumenty finansowe UE bud Ŝetu na edukacj ę ekologiczn ą w gminach i powiecie zadanie ci ągłe środki własne gminy, szkolenia urz ędników, akcje informacyjne dla radnych I 2004-2007 instrumenty finansowe UE środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, zadanie ci ągłe wydawanie broszur, ulotek, folderów, kalendarzy itp. I, II, III krajowe fundusze 2004-2007 ekologiczne, środki własne uŜytkowników środki własne gminy, opracowanie i stworzenie gminnych systemów instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III przeciwdziałania powstawaniu nielegalnych składowisk. środki własne uŜytkowników środki własne gminy, organizacja kampanii na rzecz czysto ści środowiska instrumenty finansowe UE, zadanie ci ągłe (mieszka ńcy, władze lokalne, organizacje społeczne, I, II, III krajowe fundusze 2004-2007 tury ści) ekologiczne, środki własne uŜytkowników środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, zadanie ci ągłe popularyzacja u Ŝywania opakowa ń zwrotnych I, II, III krajowe fundusze 2004-2007 ekologiczne, środki własne uŜytkowników środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, stworzenie banku informacji o mo Ŝliwo ściach 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze zagospodarowania odpadów ekologiczne, środki własne uŜytkowników środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, zadanie ci ągłe wspieranie kółek ekologicznych I, II, III krajowe fundusze 2004-2007 ekologiczne, środki własne uŜytkowników środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, wprowadzenie nagród za działalno ść na rzecz ochrony zadanie ci ągłe I, II, III krajowe fundusze środowiska na szczeblu lokalnym 2004-2007 ekologiczne, środki własne uŜytkowników

6.2 Zapobieganie powstawaniu odpadów.

II. ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW

Zadania Obszary (działania) Zadania szczegółowe (przedsi ęwzi ęcia) Termin realizacji Źródła finansowania działania () podstawowe 1 2 3 4 5 Minimalizacja produkowanych odpadów systematyczna kontrola przestrzegania zasad gospodarki odpadami w jednostkach gospodarczych i na posesjach indywidualnych, w zadanie ci ągłe środki własne gminy, środki I, II, III tym kontrola magazynowania substancji 2004-2007 własne u Ŝytkowników niebezpiecznych: produktów ropopochodnych, chemikaliów i środków ochrony ro ślin

środki własne gminy, ograniczanie ilo ści powstaj ących odpadów „u instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III źródła" krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników zaostrzenie lokalnych przepisów, mających wpływ na postawy uczestników systemu, w tym maj ących na celu zmniejszenie ilo ści i toksyczno ści zadanie ci ągłe wytwarzanych odpadów „u źródła", np. I środki własne gminy 2004-2007 dotycz ących ogranicze ń sprzeda Ŝy lub uŜytkowania niektórych produktów mog ących pogorszy ć stan środowiska Dziennik Urz ędowy - 6349 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

monitoring usuwania oraz prawidłowego zadanie ci ągłe I środki własne gminy post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest 2004-2007 zadanie ci ągłe unikanie wwo Ŝenia odpadów spoza gminy I środki własne gminy 2004-2007

środki własne gminy, racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych, zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III materiałów i energii 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników popieranie stosowania instalacji wysokosprawnych zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy, (niskoodpadowych) 2004-2007 instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników

środki własne gminy, stosowanie nowych, oszcz ędzaj ących materiał, instrumenty finansowe UE, technologii w przemy śle, w tym technologii 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, bezodpadowych środki własne u Ŝytkowników

środki własne gminy, obj ęcie systemem odbioru wszystkich zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III mieszka ńców 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników

środki własne gminy, stworzenie systemu gromadzenia odpadów dla instrumenty finansowe UE, gminy z gospodarstw wiejskich i domów 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, letniskowych środki własne u Ŝytkowników organizacja systemu odbioru odpadów nad 2004-2007 I, II, III środki własne gminy, wodami, na terenach le śnych, przy drogach instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników

środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, likwidacja dzikich wysypisk śmieci 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników

środki własne gminy, poprawa organizacji i logistyki w systemie instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III gospodarki odpadami krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników

instrumenty finansowe UE, poprawa logistyki, praktyk operacyjnych w 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, zakładach przemysłowych środki własne u Ŝytkowników

instrumenty finansowe UE, substytucja niebezpiecznych surowców 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, materiałami bezpiecznymi dla środowiska środki własne u Ŝytkowników

zwi ększanie ilo ści odpadów instrumenty finansowe UE, zagospodarowywanych bezpo średnio na terenie 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, zakładu (recykling wewn ętrzny) środki własne u Ŝytkowników

zmniejszanie strat surowca podczas transportu i instrumenty finansowe UE, zadanie ci ągle magazynowania (eliminacja źródeł wycieków, I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 ubytków itd.) środki własne u Ŝytkowników

ograniczanie przez wytwórców stosowanych środki własne gminy, opakowa ń do minimum i zwi ększanie udziału w zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III materiałach opakowaniowych substancji 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, ulegaj ących biodegradacji środki własne u Ŝytkowników

środki własne gminy, ograniczanie przez konsumentów do koniecznego zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, minimum stosowania opakowa ń jednorazowego I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, uŜytku środki własne u Ŝytkowników stosowanie na mniejsz ą skal ę produktów zadanie ci ągłe jednorazowego u Ŝytku na rzecz przedmiotów o I, II, III środki własne u Ŝytkowników 2004-2007 dłu Ŝszym okresie trwało ści Dziennik Urz ędowy - 6350 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

zadanie ci ągłe zmniejszanie ilo ści powstaj ącego ŜuŜlu i popiołu I, II, III środki własne u Ŝytkowników 2004-2007

wtórny obieg odpadów wielkogabarytowych, np. środki własne gminy, naprawianie i ponowne u Ŝywanie lub u Ŝytkowanie instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III ze zmienionym, w stosunku do pierwotnego, krajowe fundusze ekologiczne, przeznaczeniem środki własne u Ŝytkowników

6.3 Program selektywnej zbiórki odpadów.

III. PROGRAM SELEKTYWNEJ ZBIORKI ODPADÓW

Zadania Obszary (działania) Zadania szczegółowe (przedsi ęwzi ęcia) Termin realizacji Źródła finansowania działania) podstawowe 1 2 3 4 5 Odzysk i recykling odpadów

środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze znacz ący wzrost odzysku surowców wtórnych 2004-2007 I, II, III ekologiczne, środki własne uŜytkowników

środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze wzrost wykorzystywania surowców wtórnych 2004-2007 I, II, III ekologiczne, środki własne uŜytkowników organizowanie punktów zbiórki makulatury, środki własne gminy, instrumenty stłuczki szklanej, puszek aluminiowych itp. finansowe UE, krajowe fundusze oraz punktu odbioru odpadów 2004-2007 I ekologiczne, środki własne niebezpiecznych z posesji prywatnych i uŜytkowników uŜyteczno ści publicznej

stworzenie na bazie istniej ącego składowiska środki własne gminy, instrumenty gminnego punktu selektywnej zbiórki odpadów finansowe UE, krajowe fundusze 2007 I wraz z jego niezb ędn ą w tym zakresie ekologiczne, środki własne modernizacj ą uŜytkowników przygotowanie niezb ędnego wyposa Ŝenia w 2007 I środki własne gminy, instrumenty sprz ęt (pojemniki, prasy, belownice, finansowe UE, krajowe fundusze rozdrabniarki, samochody do odbioru) ekologiczne, środki własne uŜytkowników

oddzielenie od strumienia odpadów środki własne gminy, instrumenty komunalnych i innych ni Ŝ niebezpieczne tzw. zadanie ci ągłe finansowe UE, krajowe fundusze I, II, III balastu oraz odpadów oboj ętnych (masy 2004-2007 ekologiczne, środki własne ziemne, gruz budowlany, popioły) uŜytkowników

kompostowanie odpadów organicznych: środki własne gminy, instrumenty zach ęcanie do tworzenia małych pryzm zadanie ci ągłe finansowe UE, krajowe fundusze kompostowanych w ogródkach przydomowych I, II, III 2004-2007 ekologiczne, środki własne oraz kompostownie na składowiskach uŜytkowników odpadów

środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze uregulowanie problemu zbiórki padliny 2004-2007 I, II, III ekologiczne, środki własne uŜytkowników

zach ęty ekonomiczne uwzgl ędniaj ące zasad ę „zanieczyszczaj ący płaci", np. wprowadzenie zadanie ci ągłe I środki własne gminy wy Ŝszej opłaty za odbiór odpadów 2004-2007 zmieszanych

7. NARZ ĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI struktur Unii Europejskiej, koniecznym zadaniem jest PLANU. dostosowanie gospodarki odpadowej do unijnych 7.1 Wybrane narz ędzia i instrumenty realizacji wymogów. Planu. - instrumenty prawne: Prawidłowa realizacja Planu wi ąŜ e si ę ści śle z zastosowaniem, okre ślonych w Programie Ochrony 1) Standardy jako ściowe lub emisyjne. Środowiska, wła ściwych narz ędzi i instrumentów. Jest to 2) Pozwolenia. tym bardziej istotne, Ŝe w zwi ązku z wej ściem Polski do 3) Odpowiedzialno ść : Dziennik Urz ędowy - 6351 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

a) odpowiedzialno ść administracyjn ą, Realizacja tych zada ń b ędzie podj ęcia nast ępuj ących b) odpowiedzialno ść karna, działa ń: c) odpowiedzialno ść cywilna; - utworzenia gminnego systemu udost ępniania informacji o odpadach, - instrumenty finansowe: - opracowania i wdro Ŝenia elektronicznych baz danych o odpadach, 1) Opłaty za korzystanie ze środowiska, w tym opłata - upowszechniania podejmowanych działa ń w produktowa i depozytowa. zakresie gospodarki odpadowej. 2) Kary. 3) Zwolnienia i ulgi podatkowe. 8. OCENA REALIZACJI PLANU.

- instrumenty społeczne: 8.1 Kontrola realizacji Planu.

Bardzo wa Ŝny instrument oddziaływania na stan Podstawowym źródłem informacji o środowisku jest środowiska i jego ochron ę, zwłaszcza w sferze gospodarki pa ństwowy monitoring środowiska, który stanowi system odpadowej, gdzie tak istotne jest uzyskanie społecznej pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz akceptacji przyj ętych rozwi ąza ń. Szczególn ą rol ę w tej gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania grupie pełni edukacja ekologiczna. Równie wa Ŝna jest informacji o środowisku. Sposób monitorowania komunikacja społeczna, zwłaszcza realizowana jako gospodarki odpadami został okre ślony w Ustawie o współpraca z organizacjami pozarz ądowymi. odpadach. Podstawowe informacje o odpadach b ędą gromadzone w bazach, prowadzonych przez Urz ąd Wszystkie wymienione instrumenty maj ą zastosowanie Marszałkowski Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego. w gospodarce odpadami. Zwłaszcza w świetle cz ęstych System ten stanowi ć b ędzie podstawowe źródło informacji zmian prawa i braku wielu przepisów wykonawczych, o odpadach przy opracowywaniu, wdra Ŝaniu i ocenie istotne jest wzajemne zrozumienie i tworzenie wspólnych i realizacji planów gospodarki odpadami. akceptowanych przedsi ęwzi ęć . Wa Ŝnym narz ędziem jest odpowiednie stosowanie i egzekwowanie obowi ązuj ących Na podstawie zbiorczych zestawie ń danych oraz przepisów prawnych. informacji uzyskanych od Wojewody i Starosty, Marszałek Województwa prowadzi ć b ędzie wojewódzk ą baz ę danych 7.2 Integracja Planu Gospodarki Odpadami z o wytwarzaniu i gospodarowaniu odpadami wraz z innymi dokumentami strategicznymi dla gminy. rejestrem udzielonych zezwole ń w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami oraz sporz ądza ć raport Konieczne jest równie Ŝ podj ęcie prac w zakresie wojewódzki, który przekazywa ć b ędzie Ministrowi przygotowania instrumentów w aspekcie prawa lokalnego. Środowiska, prowadz ącego centraln ą baz ę danych Zmiany w systemie planowania przestrzennego powinny dotycz ących wytwarzania i gospodarowania odpadami. uwzgl ędnia ć konieczno ść rozwi ąza ń systemowych w zakresie gospodarki odpadowej, zaproponowanych w W ramach kontroli Planu istotne jest wykorzystanie i niniejszym Planie. poszerzenie istniej ącej bazy monitoringu środowiska. Du Ŝą rol ę w tym zakresie b ędzie odgrywa ć ścisła Plan Gospodarki Odpadami został zintegrowany z współpraca z organami Inspekcji Ochrony Środowiska. nast ępuj ącymi, obowi ązuj ącymi dokumentami dla gminy Biskupiec: Oprócz cyklicznie przeprowadzanych bada ń monitoringowych, bardzo wa Ŝną rol ę odrywaj ą równie Ŝ 1) Strategia Rozwoju Gminy Biskupiec, Olsztyn 1999. zbieranie danych o odpadach na podstawie, mi ędzy 2) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania innymi: przestrzennego Gminy Biskupiec, Olsztyn 1999. - danych zbieranych w ramach statystyki publicznej, 3) Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biskupiec na lata - pomiarów stanu środowiska, wielko ści i rodzajów 2004-2010, Olsztyn 2004. emisji i ich ewidencji, do przeprowadzenia których s ą 4) Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Biskupiec. zobowiązane podmioty korzystaj ące ze środowiska 5) Projekt zało Ŝeń do Planu zaopatrzenia Gminy (prowadz ący instalacj ę i u Ŝytkownicy urz ądze ń). Biskupiec w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe. Głównym koordynatorem realizacji „Planu Gospodarki Odpadami” b ędzie Wójt, który jako organ wykonawczy 7.3 Udział społecze ństwa. gminy, zobligowany jest ustawowo do wykonywania zada ń na terenie gminy w zakresie ochrony środowiska. W zakresie gospodarki odpadami bardzo istotny jest W celu prawidłowego wdra Ŝania Planu, Wójt b ędzie udział w jej kształtowaniu lokalnego społecze ństwa. monitorował realizacj ę Planu poprzez: Tematyka odpadów, ich zagospodarowania, lokalizacji - wykorzystanie swoich kompetencji w zakresie składowisk, zakładów czy przyj ętych rozwi ąza ń wzbudza gospodarki odpadami, wiele kontrowersji i cz ęsto kojarzona jest z negatywnym - wykorzystania współpracy z organami Powiatu, oddziaływaniem na „moje otoczenie”. ościennymi gminami, oraz z innymi jednostkami Dlatego tak istotne jest, uwzgl ędnienie w procesie samorz ądu terytorialnego odpowiedzialnymi za planistycznym i decyzyjnym, opinii i ocen mieszka ńców gospodarowanie odpadami komunalnymi, gminy. Jednak by proces wymiany pogl ądów, zda ń, miał - współprac ę z Marszałkiem i Wojewod ą rzeczowy charakter, wszystkie strony prowadzonego Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego oraz dialogu musz ą powi ększa ć swój zasób wiedzy. Edukacja podległymi im słu Ŝbami, ekologiczna i dost ęp do informacji to najprostsze formy - współprac ę z jednostkami gospodarczymi i współpracy mi ędzy uczestnikami planowani i realizacji społecznymi, a tak Ŝe pozarz ądowymi organizacjami gospodarki odpadowej. ekologicznymi w zakresie wdra Ŝania programu oraz edukacji ekologicznej społecze ństwa. Dziennik Urz ędowy - 6352 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Przy nowelizacji Planu, powinny by ć wykorzystane Zgodnie z wymogami prawa, art. 14 ust. 13 ustawy o wyniki przeprowadzonych ocen realizacji niniejszego odpadach, Wójt powinien co 2 lata dokonywa ć oceny planu oraz uwzgl ędnione nowe uwarunkowania, zarówno realizacji Planu i przygotowywa ć sprawozdanie z realizacji wewn ętrzne jak i zewn ętrzne. Planu Gospodarki Odpadami. Sprawozdanie to powinno by ć przedstawione Radzie Gminy. Pierwsze sprawozdanie 8.2 Wska źniki oceny realizacji Planu. z realizacji niniejszego Planu powinno by ć dokonane w połowie 2006 r., a druga w połowie 2007 r. Ocena realizacji Planu powinna by ć przeprowadzona Sprawozdanie z realizacji Planu powinno zawiera ć: w oparciu o podstawowe wska źniki, obrazuj ące stan - kontrol ę wykonania zada ń, okre ślonych w gospodarki odpadami i dokonuj ące si ę w niej zmiany. harmonogramie realizacji Planu na lata 2004-2007; Wska źniki te zamieszczono w poni Ŝszej tabeli. - ocen ę realizacji celów i działa ń okre ślonych w Planie, opart ą na wska źnikach charakteryzuj ących gospodark ę odpadami.

Tabela 21 Wska źniki oceny realizacji Planu.

Jednostka Stan wyj ściowy Źródło informacji o Cele Wska źniki miary (2003) wska źnikach 1 2 3 4 5 I. EDUKACJA EKOLOGICZNA Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy ilo ść przeprowadzonych działa ń edukacyjnych szt/rok - dane własne gminy zł wg ewidencji wzrost nakładów na edukacj ą ekologiczn ą dane własne gminy % gminy ilo ść organizacji pozarz ądowych działaj ących aktywnie szt. dane własne gminy na rzecz ochrony środowiska i edukacji ekologicznej zgodno ść wydawanych decyzji administracyjnych z wg ewidencji % dane własne gminy realizowan ą polityk ą ochrony środowiska w gminie gminy II. ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW Minimalizacja produkowanych odpadów ilo ść : naliczonych opłat naliczonych kar wg ewidencji zł. szt. dane własne gminy przeprowadzonych kontroli gminy wyegzekwowanych post ępowa ń ograniczenie ilo ści powstaj ących odpadów - razem w tym: tona/rok dane własne gminy, - komunalnych % ZGMiK w sektorze gospodarczym niebezpiecznych organizacja systemu odbioru odpadów nad wodami, na dane własne gminy, szt. - terenach le śnych, przy drogach ZGMiK likwidacja dzikich wysypisk śmieci szt. - dane własne gminy dane własne gminy, wtórny obieg odpadów wielkogabarytowych szt. - ZGMiK III. PROGRAM SELEKTYWNEJ ZBIORKI ODPADÓW Odzysk i recykling odpadów ludno ść obj ęta zorganizowaną zbiórk ą odpadów, % 45 dane własne gminy w tym selektywn ą % poziom odzysku odpadów - ł ącznie opakowaniowych - tworzywa sztuczne 11 - - szkło 1,2 - - papier i tektura tona/rok - aluminium dane własne gminy % - stal wielkogabarytowych niebezpiecznych budowlanych opon ilo ść odpadów biodegradowlanych wydzielonych ze tona dane własne gminy ogólnego strumienia odpadów %

Powy Ŝsze zestawienie zawiera podstawowy zestaw - rozszerzeniem i wzmocnieniem monitoringu wska źników, mo Ŝe by ć ono uzupełnione w miar ę środowiska i zwi ększeniem dost ępno ści danych; pojawienia si ę odpowiednich informacji. Obecnie, niektóre - rozszerzeniem zakresu bada ń statystycznych w wska źniki, wa Ŝne dla oceny Programu, s ą dla obszaru zakresie środowiska przez pa ństwow ą statystyk ę; gminy niedost ępne. - przeprowadzeniem odpowiednich bada ń, np. społecznych, słu Ŝą cych ocenie świadomo ści Dost ępno ść do tych informacji warunkowana jest ekologicznej mieszka ńców i innych. nast ępuj ącymi czynnikami: Dziennik Urz ędowy - 6353 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

środków na realizacj ę zada ń, przewiduje si ę jak środki 9. NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJ Ę własne - zarówno samorz ądu gminy, partnerów w PLANU. realizacji zada ń, jak i u Ŝytkowników środowiska. W ramach tych środków przewiduje si ę równie Ŝ udział 9.1 Finansowanie działa ń. kredytów bankowych oraz innych form mo Ŝliwej do pozyskania pomocy finansowej na realizacj ę planowanych Realizacja zada ń wymienionych w Planie wymaga działa ń. Warto zaznaczy ć, Ŝe znacz ący wzrost nakładów koncentracji znacznych środków w krótkim czasie. Jako na przedsi ęwzi ęcia ochrony środowiska, b ędzie najwa Ŝniejsze potraktowano te zadania Planu, których nast ępował w przypadku równoległego stosowania zach ęt realizacja prowadzi do spełnienia norm prawa ochrony prawnych i ekonomicznych. Jest to zgodne z polityk ą Unii środowiska i dostosowania do wymogów zwi ązanych z Europejskiej, gdzie dobry stan środowiska jest traktowany integracj ą Polski z Uni ą Europejsk ą. jako jeden z najistotniejszych czynników decyduj ący o Zakłada si ę stosowanie takich metod realizacji standardzie Ŝycia. poszczególnych zada ń Planu, które charakteryzuj ą si ę Przy realizacji okre ślonych zada ń mo Ŝliwe b ędzie uzyskaniem optymalnych efektów ekologicznych i równie Ŝ zaanga Ŝowanie środków z bud Ŝetu pa ństwa, ekonomicznych. Cel ten zostanie osi ągni ęty poprzez agencji i funduszy celowych, Lasów Pa ństwowych oraz sporz ądzanie analiz finansowo-ekonomicznych oraz innych instytucji. Kolejnym krokiem b ędzie wygenerowanie ekologicznych ka Ŝdego z zada ń. Taki tryb post ępowania dalszych środków finansowych, które b ędą mogły by ć pozwoli na wybór optymalnych rozwi ąza ń technicznych, przeznaczone na utrzymanie infrastruktury technicznej organizacyjnych i finansowych. oraz instrumentów, niezb ędnych do realizacji zada ń Zakłada si ę, Ŝe profesjonalne planowanie zada ń Planu. ochrony środowiska, umo Ŝliwi osi ągni ęcie odpowiednich wska źników finansowych i ekonomicznych, a co za tym 9.2 Nakłady finansowe. idzie - dofinansowanie z dost ępnych instrumentów Szacunkowe koszty wdra Ŝania Planu, przedstawione finansowych Unii Europejskiej (m.in. fundusze w tabeli poni Ŝej, obejmuj ą cztery lata (2004-2007). strukturalne, inicjatywa EQAL, programy pilota Ŝowe, Prognozowanie kosztów w dłu Ŝszej perspektywie czasu pomoc bezpo średnia, umowy i porozumienia prowadziłoby do zmniejszenia dokładno ści szacunków, ze mi ędzynarodowe). wzgl ędu na mo Ŝliwo ść wyst ępowania trudnych do oceny Priorytetem Planu jest pozyskanie jak najwi ększego czynników zewn ętrznych, np. wysoko ść kosztów, ich udziału w realizacji poszczególnych działa ń. Dla wysoko ść inflacji, zmieniaj ące si ę prawo. potrzeb Planu przyj ęto średnie dofinansowanie z UE na Realizacja Planu z okre ślonymi terminami rozpocz ęcia poziomie 50 %. Jako uzupełnienie absorbowanych i zako ńczenia poszczególnych zada ń (krótko- i środków, przewiduje si ę udział środków z krajowych średnioterminowych), pozwala na cykliczne szacowanie funduszy ekologicznych (m.in. Narodowego, kosztów w okresach 4-letnich oraz uaktualnianie i Wojewódzkiego, Powiatowego i Gminnego Funduszu weryfikacj ę planowanych nakładów w okresach 2-letnich, Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundacji równolegle z okresow ą ocen ą stanu realizacji zada ń Planu Ekofundusz, GEF Polska. (osi ągania celów i poniesionych nakładów finansowych). Dla programowania działa ń, przyj ęto udział tych funduszy na poziomie 25 % kosztów. Pozostałe 25 %

Tabela 22 Struktura finansowania zada ń Planu Gospodarki Odpadami.

Kwotowo Procentowo Struktura finansowania zada ń Planu [tys. zł] [%] Środki własne 85 000,00 25 Krajowe fundusze ekologiczne (finansowanie bezzwrotne i zwrotne) 85 000,00 25 Instrumenty finansowe UE 170000,00 50 Razem 340 000,00 100,00

10. ZAŁ ĄCZNIKI.

10.1 Spis tabel. 10.2 Dokumenty strategiczne. 10.3 Wykaz zada ń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji w ramach Planu.

SPIS TABEL

Tabela 1 Liczba mieszka ńców w sołectwach gminy Biskupiec w 2003 r. Tabela 2 Ilo ść wytwarzanych odpadów w mie ście i gminie Biskupiec. Tabela 3 Morfologia odpadów wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami. Tabela 4 Zestawienie składu morfologicznego odpadów z podziałem na poszczególne frakcje na terenie gminy Biskupiec. Tabela 5 Porównanie składu odpadów na podstawie przeprowadzonych ankiet. Tabela 6 Wielko ść odpadów komunalnych powstaj ących w instytucjach publicznych. Tabela 7 Skład chemiczny osadów z oczyszczalni ścieków. Tabela 8 Źródła pochodzenia odpadów komunalnych. Tabela 9 Wykorzystywane pojemniki na terenie gminy. Tabela 10 Wykorzystywane pojemniki na terenie gminy. Dziennik Urz ędowy - 6354 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

Tabela 11 Rodzaj i ilo ść sprz ętu do zbierania i transportu odpadów komunalnych. Tabela 12 Stan techniczny składowiska. Tabela 13 Wielko ści przyjmowanych odpadów na składowisku w Ł ąkorzu. Tabela 14 Skład odpadów niebezpiecznych typu komunalnego - dane literaturowe. Tabela 15 Skład odpadów niebezpiecznych typu komunalnego na terenie gminy Biskupiec. Tabela 16 Źródło pochodzenia odpadów niebezpiecznych. Tabela 17 Podstawowe dane demograficzne w gminie Biskupiec (stan na 2002 r.). Tabela 18 Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w gminie Biskupiec (2002 r.). Tabela 19 Planowana gospodarka odpadami opakowaniowymi, wielkogabarytowymi, budowlanymi i niebezpiecznymi w strumieniu odpadów komunalnych w gminie Biskupiec latach 2003-2010. Tabela 20 Planowana gospodarka odpadami ulegaj ącymi biodegradacji w gminie Biskupiec. Tabela 21 Wska źniki oceny realizacji Planu. Tabela 22 Struktura finansowania zada ń Planu Gospodarki Odpadami.

WYKAZ DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH.

Podczas pracy na Planem Gospodarki Odpadami wykorzystano nast ępuj ące dokumenty:

1. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, Warszawa 2003. 2. II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, Warszawa, czerwiec 2000 r. 3. Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006; Ministerstwo Środowiska, 2000 r. 4. Uchwała Nr 219 Rady Ministrów z dnia 29 pa ździernika 2002 r. w sprawie krajowego planu gospodarki odpadami. 5. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, Warszawa 2003. 6. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa 2001. 7. Krajowa Strategia Ochrony i Zrównowa Ŝonego U Ŝytkowania Ró Ŝnorodno ści Biologicznej, Warszawa 2002 r. 8. Narodowa strategia rozwoju regionalnego; Ministerstwo Gospodarki, 2000 r. 9. Długookresowa strategia trwałego i zrównowa Ŝonego rozwoju - Polska 2025, Rz ądowe Centrum Studiów Strategicznych, 2001 r. 10. Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju; Rz ądowe Centrum Studiów Strategicznych, 2000 r. 11. Polityka le śna pa ństwa (wraz z dokumentami uzupełniaj ącymi, takimi jak Krajowy program zwi ększania lesisto ści, Strategia ochrony le śnej ró Ŝnorodno ści biologicznej i in.); Ministerstwo Środowiska, 1996 r. 12. Strategia rozwoju energetyki odnawialnej; Ministerstwo Środowiska, 2000 r. 13. Krajowa strategia ograniczenia emisji metali ci ęŜ kich i trwałych zanieczyszcze ń organicznych; Ministerstwo Środowiska, 1999 r. 14. Strategia rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski; Rada Programowa Porozumienia ZPP, 1999 r. 15. Studium Diagnostyczne Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski, wyd. 2000. 16. Ramowy Program Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski na lata 2001-2010, wyd.2001. 17. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2000 r. 18. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2002 r. 19. Program Ochrony Środowiska Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, Olsztyn 2003. 20. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, Olsztyn 2003. 21. Wojewódzki program zwi ększanie lesisto ści na lata 2001-2010; Sejmik Województwa, 2001 r. 22. Regionalny program rozwoju rolnictwa na lata 2002-2006; Sejmik Województwa, 2002 r. 23. Strategia rozwoju turystyki województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2001 r. 24. Strategia rozwoju powiatu nowomiejskiego; Rada Powiatu w Nowym Mie ście Lubawskim, 2000 r. 25. Powiatowa strategia rozwoju turystyki; Rada Powiatu w Nowym Mie ście Lubawskim, 2003 r. 26. Program Ochrony Środowiska Powiatu Nowomiejskiego, Nowe Miasto Lubawskie 2004. 27. Plan Gospodarki Odpadami Powiatu Nowomiejskiego, Nowe Miasto Lubawskie 2004. 28. Strategia Rozwoju Gminy Biskupiec, Olsztyn 1999. 29. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Biskupiec, Olsztyn 1999. 30. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biskupiec na lata 2004-2010, Olsztyn 2004. 31. Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Biskupiec. 32. Projekt zało Ŝeń do Planu zaopatrzenia Gminy Biskupiec w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe. 33. Przegl ąd ekologiczny składowiska odpadów w Ł ąkarzu gmina Biskupiec, Toru ń 2002. 34. Raport o stanie sanitarnym Gminy Biskupiec za 2002 i 2003 rok.

Dziennik Urz ędowy - 6355 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 111 Poz. 1467

WYKAZ ZADA Ń INWESTYCYJNYCH PRZEWIDZIANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU.

Nakłady do Oczekiwane Lp. Nazwa zadania Czas realizacji poniesienia rezultaty [tys. zł] dostosowanie do 1 Składowisko odpadów komunalnych w Ł ąkorzu: wymaga ń prawa - wykonanie otworów pizometrycznych w celu 2004-2005 10 wdro Ŝenia monitoringu składowiska - roboty przygotowawcze polegaj ące na pozyskaniu terenu pod budow ę budynku administracyjno- 2004 70 socjalnego i monta Ŝu wagi - przygotowanie terenu do posadowienia wagi, monta Ŝ wagi, budowa budynku administracyjno- 2004-2005 200 socjalnego - wykonanie instalacji odgazowania 2004-2005 60 RAZEM 340