Türk Futbol Basininda Kadin
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
T.C. İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SPOR BASININDA TOPLUMSAL CİNSİYETİN KURULUŞU: TÜRK FUTBOL BASININDA KADIN YENİ MEDYA İLETİŞİM VE HABERCİLİK ANABİLİM DALI YENİ MEDYA İLETİŞİM VE HABERCİLİK BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Emrullah KAPLAN Tez Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Yıldız Derya BİRİNCİOĞLU İSTANBUL – 2018 TEZ TANITIM FORMU YAZAR ADI SOYADI : Emrullah KAPLAN TEZİN DİLİ : Türkçe TEZİN ADI : Spor Basınında Toplumsal Cinsiyetin Kuruluşu: Türk Futbol Basınında Kadın ENSTİTÜ : İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ANABİLİM DALI : Yeni Medya İletişim ve Habercilik TEZİN TÜRÜ : Yüksek Lisans TEZİN TARİHİ : 15.03.2018 SAYFA SAYISI : 200 TEZ DANIŞMANLARI : Yrd. Doç. Dr. Yıldız Derya BİRİNCİOĞLU DİZİN TERİMLERİ : Ayrımcılık, Toplumsal Cinsiyet Futbol, Basın, Ataerkil sistem TÜRKÇE ÖZET : Bu tez çalışmasında, spor basınının futbol üzerinden kadına yönelik gerçekleştirdiği cinsiyetçi yaklaşım ele alınmıştır. Özellikle eril bir dil kullanımıyla söylemlerin inşa edildiği ortaya çıkarılmıştır. Araştırma evrenini, spor gazeteleri arasında en yüksek tiraja sahip olan Fotomaç gazetesi oluşturmaktadır. Türk futbol medyasının konuya olan yaklaşımının ele alındığı gazetede 2005 ve 2015 yılları arasındaki zaman dilimleri tercih edilmiştir. Buna gerekçe olarak ise, bu yıllar içerisinde toplumsal tepkiye sebep olabilecek haber dili kullanıldığı gösterilmiştir. Araştırmada yöntem olarak Van Dijk’ın eleştirel söylem analizi tekniği kullanılmaktadır. DAĞITIM LİSTESİ : 1. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsüne 2. YÖK Ulusal Tez Merkezine Emrullah KAPLAN T.C. İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SPOR BASININDA TOPLUMSAL CİNSİYETİN KURULUŞU: TÜRK FUTBOL BASININDA KADIN YENİ MEDYA İLETİŞİM VE HABERCİLİK ANABİLİM DALI YENİ MEDYA İLETİŞİM VE HABERCİLİK BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Emrullah KAPLAN Tez Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Yıldız Derya BİRİNCİOĞLU İSTANBUL – 2018 BEYAN Bu tezin hazırlanmasında bilimsel ahlak kurallarına uyulduğu, başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunulduğu, kullanılan verilerde herhangi tahrifat yapılmadığını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversite veya başka bir üniversitedeki başka bir tez olarak sunulmadığını beyan ederim. Emrullah KAPLAN …/…/2018 TC. İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE Emrullah KAPLAN’ın “Spor Basınında Toplumsal Cinsiyetin Kuruluşu: Türk Futbol Basınında Kadın” adlı tez çalışması, jürimiz tarafından YENİ MEDYA İLETİŞİM VE HABERCİLİK anabilim dalında YÜKSEK LİSANS tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan Prof. Dr. Murat İRİ Üye Yrd. Doç. Dr. Yıldız Derya BİRİNCİOĞLU (Danışman) Yrd. Doç. Dr. Sinem Üye TUNA ONAY Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. ... / ... / 2018 Prof. Dr. Nezir KÖSE Enstitü Müdürü ÖZET Tarihin en önemli aktivitelerinden biri olarak kabul edilen spor, geçmişi itibariyle büyük bir kültürün sembolüdür. Özellikle etkileşim göstermiş olduğu alanların oldukça fazla olması, bu alanın özel kılınmasını sağlamaktadır. Yüzyıllar boyunca süregelen bir oyunun var olmasını sağlayan medya ise, bu anlamda sporun çehresini genişletmektedir. Spor basınından ziyade futbol basını olarak da bilinen bu alan, erilleştirilmiş bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Daha çok ekonomik çıkarlar doğrultusunda hareket eden basının futbolu erkek oyunu olarak göstermesi, konunun detaylandırılması adına önemlidir. Günümüzde spor gazeteleri diye adlandırılan çoğu gazetelerin futbol endeksli haber yapması, bu bölüme olan ilgiyi arttırmaktadır. Bu sebeple gazete manşetleri incelendiğinde, eril bir dilin ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Araştırmanın temel merkezinde yer alan Fotomaç gazetesi ise bu yönüyle dikkat çekmektedir. Toplumsal cinsiyet rollerinin belirginleştirildiği futbol alanında, ayrımcı dilin inşasını cinsiyetçi ve eril bir dil ile gösteren gazete, bu anlamda önemli bir konuma sahiptir. Araştırmanın evrenini Fotomaç gazetesinin 2005 ve 2015 yılları arasındaki zaman dilimi oluşturmaktadır. Bu yılların uzun tutulmasının amacı, kalıplaşmış ifadelerin ne tür sıklıkla verildiğini ortaya koymaktır. Adı geçen çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk olarak konunun kavramsal çerçevesi toplumsal cinsiyet merkezinde ele alınmıştır. Daha sonra ise haber dili, söylem ve eril iktidar arasındaki ilişki sorgulanmıştır. Son olarak spor basınında ortaya çıkan ayrımcı dilin nasıl yeniden inşa edildiğine değinilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ayrımcılık, toplumsal cinsiyet, Futbol, basın, ataerkil sistem i SUMMARY Sports, considered one of the most important activities of the history, and is a symbol of great culture as of the past. The fact that there are a lot of areas where it has interacted in particular, makes this area special. The media, which enabled a game to continue for centuries, is expanding the face of sport in this sense. Sport press, also known as the so-called football press, emerges in a masculine form. Media, acts in the direction of economic interests, shows football as a male play is important for the elaboration of the subject. The fact that most of the newspapers, now called sports newspapers, are doing soccer-indexed news, and so they are increasing the interest in this profession. Therefore, when newspaper headlines are examined, it is understood that a masculine language has emerged. The Fotomac newspaper, which is located in the center of the research, draws attention to this direction. In the football field where gender has become evident, the newspaper, which shows the construction of the discriminatory language with a sexist and masculine language, has an important position in this sense. The researcher's universe constitutes the time period between the years 2005 and 2015 of the Fotomac article. The purpose of keeping these years long is to show how often stereotyped expressions are given. The said work consists of three parts. Firstly, the conceptual framework of the subject was discussed at the gender center. Later, the relationship between news language, discourse and masculine power was questioned. Finally, it is mentioned how the discriminative language emerged in the sports press was rebuilt. Keywords: Discrimination, gender, Football, press, patriarchal system ii İÇİNDEKİLER SAYFA ÖZET ........................................................................................................................ I SUMMARY .............................................................................................................. II İÇİNDEKİLER ..........................................................................................................III KISALTMALAR LİSTESİ ........................................................................................ V ŞEKİLLER LİSTESİ ............................................................................................... VI EKLER LİSTESİ .................................................................................................... VII ÖN SÖZ ................................................................................................................ VIII GİRİŞ ....................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM: TOPLUMSAL CİNSİYET ............................................................ 3 1.1. TOPLUMSAL CİNSİYET VE STEROTİPLEŞTİRME ........................................ 3 1.1.1. Kadın Temsili ve Sterotipleştirme ............................................................... 8 1.1.2. Erkeklik Temsili ve Sterotipleştirme ...........................................................15 1.1.3. Queer Temsili (LGBT) ve Sterotipleştirme .................................................19 1.2. SPOR BASININDA KADIN TEMSİLİ ...............................................................23 1.2.1. Türk Spor Basınında Toplumsal Cinsiyet ...................................................30 1.2.2. Türk Spor Basınında Ayrımcılık .................................................................37 İKİNCİ BÖLÜM: HABER ........................................................................................44 2.1. HABER KAVRAMI ..........................................................................................44 2.1.1. Haberin Temel Özellikleri ..........................................................................45 2.1.2. Haber Değerleri .........................................................................................46 2.1.3. Manşet ......................................................................................................49 2.1.4. Sürmanşet .................................................................................................50 2.1.5. Haber Dili ..................................................................................................50 2.1.6. Haber Fotoğrafçılığı ...................................................................................52 2.2. HABER-SÖYLEM İLİŞKİSİ .............................................................................59 2.3. HABER-İKTİDAR İLİŞKİSİ (ERİL HEGEMONYA)...........................................64 2.4. HABER-AYRIMCILIK İLİŞKİSİ ........................................................................66 2.4.1. Ayrımcılık Türleri .......................................................................................69 2.4.1.1. Doğrudan Ayrımcılık ...........................................................................70 2.4.1.2. Dolaylı Yoldan Ayrımcılık ....................................................................70