Tegen De Stroom In
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
TEGEN DE STROOM IN UITGAVE VAN HET WETENSCHAPPELIJK BUREAU VAN DE SP jaargang 20, nummer 1, februari 2018 TEGEN DE STROOM IN Foto: Bas Stoffelsen© Sinds de jaren dat Nederland deel ideologie van minder overheid en bibliotheken. En door de bakens te uitmaakte van het Eerste Franse meer markt – door het vorige kabinet verzetten met aanvallende plannen. Keizerrijk (1810-1813), is het bestuur verkocht als participatiesamenleving. Voorbeelden daarvan zijn de gemeen- in ons land sterk gecentraliseerd. Den Publieke voorzieningen als openbaar telijke stichting voor de huishoudelijke Haag bepaalde het beleid, gemeenten vervoer, energievoorziening en verzorging en de bouw van betaalbare, waren vooral uitvoeringsinstanties. volkshuisvesting zijn vermarkt, onder kwalitatief goede woningen voor Vanaf de jaren tachtig van de twintig- het mom van efficiëntie en kostenbe- lagere en middeninkomens. ste eeuw is er een tendens om meer sparing. De nadruk is daardoor steeds taken over te hevelen naar de gemeen- meer komen te liggen op prijs en het Dit nummer van Spanning analyseert ten, overigens zonder dat de centrale maken van winst, in plaats van wat er de afgelopen jaren is veranderd overheid de zeggenschap helemaal uit toegankelijkheid en kwaliteit. Zeker in in de lokale politiek, maakt duidelijk handen heeft gegeven. In 2015 gebieden die te maken hebben met wat goed en wat fout is gegaan en bereikte de decentralisatiegolf een bevolkingskrimp zien we dat buslijnen verkent de strijd die socialisten in hoogtepunt, toen gemeenten verant- verdwijnen, pinautomaten en postbus- gemeenten door het hele land voeren. woordelijk werden voor (het grootste sen worden weggehaald en scholen en Voor henzelf en voor elkaar. deel van) de ouderenzorg, de jeugd- ziekenhuizen hun deuren sluiten. Van zorg en de re-integratie van mensen lagere prijzen en hogere kwaliteit is met een arbeidsbeperking. Gemeen- zelden sprake. ten kregen veel meer geld dan voorheen, maar wel aanzienlijk Tegen die stroom in, maken SP’ers op minder dan het Rijk had om dezelfde tal van plekken in het land het taken uit te voeren. verschil. Dat doen zij door met buurtbewoners in actie te komen, Deze bezuinigingen zijn niet nieuw, voorstellen te doen in de gemeente- maar passen binnen een trend die al raad en sociaal beleid uit te voeren. enige decennia gaande is. Ze komen Om te behouden wat van ons allemaal voort uit de dominante neoliberale is, zoals buslijnen, buurthuizen en 2 SPANNING FEBRUARI 2018 IN DIT NUMMER 4 DECENTRALISEREN EN BEZUINIGEN: 19 ‘WAAROM MOET EEN PUBLIEKE EEN GEVAARLIJKE COMBINATIE VOORZIENING RENDABEL ZIJN?’ In veel gemeenten krijgen hulpbehoevende Over sociale strijd en alternatieven voor een mensen niet de zorg en ondersteuning die goed en toegankelijk openbaar vervoer ze nodig hebben Bart Linssen Tijmen Lucie 20 ‘DE OVERHEID IS DE VERVELENDSTE SCHULDEISER’ 7 STAAT VAN DE LOKALE DEMOCRATIE Journalist Jesse Frederik wil meer dan alleen Als de lokale democratie ons wat waard is, schrijven over de schuldenproblematiek in Nederland dan moet er wat gebeuren Tijmen Lucie Eduard van Scheltinga 22 OOK WASSENAAR MOET 10 WAAROM MAKEN WE HUISHOUDELIJKE VLUCHTELINGEN OPVANGEN VERZORGING ZO INGEWIKKELD? Kleinschalige opvang in rijke wijken en gemeenten is Te veel zorggeld komt niet in de zorg terecht, eerlijk en rechtvaardig dat kan en moet anders Jasper van Dijk Bart Linssen 14 ENERGIE VAN ONS ALLEMAAL 24 DE SLEEPWET IS ONNODIG EN GEVAARLIJK De revolutie zal groen én sociaal zijn De overheid wil je wel afluisteren, maar niet Remco Bouma naar je luisteren Ronald van Raak 17 WIE REDT DE LOKALE INFORMATIE? Het is vijf voor twaalf voor de lokale journalistiek 26 SOCIALISTISCHE STRIJD IN DE LOKALE POLITIEK Tony van der Meulen Sociaal doen is mooi, maar socialist zijn vraagt meer Nils Müller en Pim Siegers 18 HET BELANG VAN BEREIKBAARHEID Eerlijk en toegankelijk openbaar vervoer moet altijd het doel zijn Anne van der Veen COLOFON Abonnementenadministratie Redactie Basisontwerp Spanning wordt uitgegeven door Snouckaertlaan 70 Tijmen Lucie, Bart Linssen Thonik en BENG.biz het Wetenschappelijk Bureau 3811 MB Amersfoort Eduard van Scheltinga, Vormgeving van de SP. T (088) 243 55 40 Remco Bouma Robert de Klerk, Nenad Een abonnement kost 25 euro E [email protected] Tekstredactie Mecava, Gonnie Sluijs per jaar voor niet-leden. De Redactieadres Daniël de Jongh Foto cover betaling gaat per incasso. Snouckaertlaan 70 Redactieraad J^rg Glaescher / Laif / 3811 MB Amersfoort Ron Meyer, Hans van Hollandse Hoogte© T (088) 243 55 35 Heijningen, Lieke Smits E [email protected] Tenzij anders vermeld, is op de inhoud van deze publicatie de Creative Commons Naamsvermelding-Niet Commercieel-GeenAfgeleideWerken 3.0 Nederland licentie van toepassing. creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/nl SPANNING FEBRUARI 2018 3 DECENTRALISEREN EN BEZUINIGEN: EEN GEVAARLIJKE COMBINATIE Tekst: Tijmen Lucie Illustratie Len Munnik ‘Meer doen voor minder geld’, jubelde het kabinet-Rutte II in het regeerakkoord uit 2012. In de jaren die volgden is een ongekend aantal taken overgeheveld van de centrale overheid en de provincies naar de gemeenten: de jeugdzorg, de zorg aan langdurige zieken en ouderen en de re-integratie en uitkeringen van arbeidsgehandicapten. De gemeenten kregen veel meer geld dan voordien (16 miljard euro), maar wel ongeveer 20 procent minder dan de nationale overheid zelf had voor deze taken. De veronderstelling was dat de gemeenten ze beter en vooral ook goedkoper konden uitvoeren, omdat zij er dichter op zitten. De praktijk blijkt echter een stuk weerbarstiger. ‘De kracht van decentraliseren, van daarom jaar op jaar bezuinigd kon eenvoudiger, efficiënter, effectiever en dingen aan gemeenten overlaten, is worden op het benodigde budget. goedkoper geworden? Voor een dat het dicht bij de mensen gebeurt’, Bovendien was de overtuiging dat er definitief oordeel is het nog te vroeg, zo verklaarde premier Rutte tijdens veel meer gebruik gemaakt kon aangezien de stelselherziening pas het congres van het Kwaliteitsinstituut worden van de kracht en mogelijkhe- drie jaar geleden heeft plaatsgevon- Nederlandse Gemeenten in januari den van het individu en de samenle- den. Maar er vallen wel al enige 2014. Volgens hem was ‘decentralisa- ving. voorlopige conclusies te trekken op tie’, zoals de overdracht van taken in basis van verschillende onderzoeken beleidstaal heet, de beste manier om ‘De klassieke verzorgingsstaat maakt die naar de decentralisaties zijn de oplopende kosten van allerlei langzaam maar zeker plaats voor een gedaan. En die zijn niet mals. Neem voorzieningen een halt toe te roepen. participatiesamenleving. Van iedereen de jeugdzorg. die dat kan wordt gevraagd verant- Het overdragen van taken van het Rijk woordelijkheid te nemen voor zijn of Sinds 1 januari 2015 zijn de gemeen- naar ‘lagere’ of ‘andere’ overheden, haar leven en omgeving’, zo verwoord- ten verantwoordelijk voor alle zoals ze tegenwoordig genoemd de koning Willem-Alexander namens onderdelen van jeugdhulp – van worden, was niet nieuw. Al sinds het kabinet in zijn eerste Troonrede in opvoedondersteuning tot psychiatri- midden jaren tachtig is dit stelselmatig 2013 de overgang van staatsverzorging sche zorg. Ze moeten zorgen dat er gebeurd. Zo werd in 2004 de bijstand naar onderlinge zorg. Decentraliseren voldoende jeugdhulpvoorzieningen gedecentraliseerd via de Wet Werk en en participeren waren de toverwoor- zijn, ze bepalen wie er toegang heeft Bijstand (Wwb) en in 2007 de den van Rutte II bij de herziening van tot die voorzieningen en ze zijn huishoudelijke verzorging, via de Wet het sociale stelsel. Het systeem zou verantwoordelijk voor de financiering Maatschappelijke Ondersteuning simpeler en democratischer worden. ervan. Nu viel er veel voor te zeggen (Wmo). Maar de hoeveelheid taken Samenwerking tussen organisaties en om het jeugdstelsel eenvoudiger en die gemeenten er per 1 januari 2015 professionals was noodzakelijk. Eén efficiënter te maken. De kosten waren bij hebben gekregen, is ongekend. huishouden, één plan, één aanpak, hoog en namen elk jaar verder toe, Sinds die datum zijn zij verantwoorde- was het devies. Daarbij zou worden drie verschillende bestuurslagen lijk voor de zorg en ondersteuning van uitgegaan van de ‘eigen kracht’ van (Rijk, provincie en gemeente) waren jongeren, ouderen, bijstandsgerechtig- mensen en van het ‘zorgend en bij de jeugdzorg betrokken, met als den, langdurig zieken en arbeidsge- probleemoplossend vermogen’ van gevolg dat instanties vaak langs elkaar handicapten (Wmo 2015, Jeugdwet en hun sociale omgeving. Professionele heen werkten en jongeren niet de Participatiewet). Een zeer ingrijpende ondersteuning zou laagdrempelig, op hulp kregen die ze zouden moeten operatie die niet zonder slag of stoot maat en dicht bij de mensen georgani- krijgen. Maar door de snelheid verlopen is. Niet in de laatste plaats seerd worden, zodat problemen van waarmee de hele operatie door vanwege de grote tijdsdruk waaronder bewoners vroegtijdig en integraal gemeenten moest worden uitgevoerd de grootschalige herziening van het konden worden aangepakt. Met als in combinatie met de enorme sociale stelsel moest plaatsvinden en resultaat een fikse kostenbesparing. bezuinigingen die door het kabinet de forse bezuinigingen die met de werden opgelegd, zijn de problemen overdracht gepaard zijn gegaan. Nu GROTE PROBLEMEN in de jeugdzorg alleen maar groter was de verwachting dat gemeenten de IN DE JEUGDZORG geworden. Zo komt uit recent onder- taken op het gebied van zorg en Dat klinkt allemaal prachtig. Maar wat zoek van het