,zONDAG 22 DECEMBER 1968 32e JAARGANG - Nr)6

Vereniging zonder winstgevend doel Verschijnt elke zondag Abonnementspiijs : 800 &. per jaar Postchekrekening nr. 3185.22 Beheer en Redactie : Pr

DE ZES RANDGEMEENTEN

In de televisieuitzending « meet the press " verklaarde 2° het arrondissement Halle-Vilvoorde waarvan sprake Eerste Minister Eyskens zeer prompt aan de joernalisten in§ 2, dat de randgemeenten Vlaams waren, afhingen van de 3° het arrondissement Leuven. Ekonomische Raad voor Vlaanderen en ingedeeld waren In de § 2, waarvap. hierboven sprake sub 2°, wordt 4i het Nederlands taalgebie9. .. Enkele dagen nadien werd gezegd dat de Koning de gem~en:ten van het administr_atief evenwel "in de omgevmg van de Eérste Miriister" mee­ a~rondissement Brussel, met uitzondering . van de 19 gedeeld dat de randgemeenten wel Vlaams waren, doch gemeenten en de 6 randgemeenten, indeelt . in een nieuw niet ingedeeld waren. in het Nederlands taalgebied, het­ arrondissement met als hoofdplaatsen Halle en Vilvoorde. geen overigèns in strijd zou zijn met. de wet van 2 augus­ Het Nederlands taalgebied omvat dus niet de 6 rand­ tus· 1963 op het taalgebruik in bestuurszaken. gemeenten, aldus de heer Maroy,. zodat men kan zeggen Aldus schijnt men ook in regeringskringen de mening dat de teksten duidelijk zijn. te huldigen dat de randgemeenten wettelijk niet tot het De heer Maroy stelt vervolgens de vraag of die rand­ Nederlands taalgebied behoren. De regering staat met gemeenten, hoewel niet uitdrukkelijk in. het Nederlands deze mening niet alleen. Ook aan Franstalige zijde wordt taalgebied gerangschikt er toch niet moeten in onder­ deze mening voorgestaan .. In een merkwaardige studie : gebracht worden? De teksten zowel als de voorbereiden­ « Les six communes périphériques font-elles. partie de la de werken tonen duidelijk aan dat dit niet het geval is. région de la langue néerlandaise? ", verschenen in «An­ De teksten (artikel 7 § 1) delen de randgemeenten in, in nales. de droit, 1967, Tome 27, nr. 4 ", verdedigt de heer een afzonderlijk ( distinct) administratief arrondissement, Pierre Maroy, Auditeur bij de Raad van State en lector afhangend van de vice-goeverneur en begütigd met een aan de U.C.L. de thesis dat de randgemeenten geen deel eigen regeling (d'un statut propre). De wet kent nog uitmaken van het Nederlands taalgebied. In zijn inter­ andere kategorieën gemeenten met een speciale regeling pellatie gericht tot de Minister van Volksgezondheid in met het oog op de bescherming van de minderhe·den n.l. verband met de inschrijving van de dokters· van de rand­ de gemeenten uit het Duits taalgebied en andere ge­ gemeensen op de tabel der Orde der Geneesheren heeft meenten die allen samen « taalgrensgemeenten » heten en de heer Lagasse op 19 november in de Senaat de heer die deel uitmaken van de taalgebieden. Maroy nagepraat. Ik kan evenwel deze mening . niet Dit is niet het geval met de ;randgemeenten, die van delen omdat na het lezen van de studie van de heer geen taalgebied deel uitmaken en waarvoor men een Maroy naar mijn mening «_de ". kapitale vraag onbeant­ speciale bepaling in de wet heeft moeten voorzien om ze woord blijft en er een juridische benaderingswijze .van het te beschouwen als gemeenten met een « speciale rege­ probleem bestaat die mij veel nauwkeuriger lijkt dan deze ling», gevolgd door de heer Maroy. Daarom zal ik eerst het De randgemeenten worden ingedeeld in een afzonder­ betoog van de heer Maroy beknopt samenvatten, de feilen lijk arrondissement. Un arrondissement distinct. Distinct daarin blootleggen en ~ijn eigen benaderingswijze uiteen­ de quoi? vraagt de heer Maroy. Hij antwoordt onmid­ zetten. dellijk : distinct des quatre régions dont les lirp.ites sont 1. - Thesis van de heer Maroy. dérrites soigneusement par la ·loi, Dit _wordt aangetoond door de wordingsgeschiedenis . van de wet en de artikelen Dat de randgemeenten niet tot het Nederlands taal~ die betrekking hebben op de afbake:t:llng van de taalg~, gebied behoren blijkt uit het volgende: bieden.

1. De wetteksten : Terwijl artikel 2 van de wet van 2. Wordingsgeschiedenis van de artikelen 2, 3, 6 en 7 2.8.1963 bepaalt dat er 4 taalgebieden in België bestaan, van de wet. pepalen de arti_kelen 3 tot ~ wat tot die taalgebieden be­ hoort. Welnu, artikel 3 § 1 zegt dat het Nederlands taal­ Het oorspronkelijk regeringsontwerp groepeerde de gebied omvat : randgemeenten in het Nederlands taalgebied (Kamer 1° de provinciën Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen van Vol~sv:ertegenwoordigers .1~6l.;.1962, doe. 331, n<,> 1) en West-Vlaandeien, en de 3 Nijvelse gemeenten in het Frans taalgebied~ Zij 723 RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 724

waren tevens begiftigd met een « speciaal statuut met mene uiteenzetting gehouden. Tijdens een onderbreking met het oog op de bescherming der minderheden», van M. Pierson beweerde de Minister een amendement In de commissie van de Kamer hadden hieromtrent gezien te hebben, doch Pierson beweerde het niet gezien levendige debatten plaats en om uit het slop te geraken te hebben (Nota van ons : deze interventie had geen be­ stelde de regering voor «Brussel-Hoofdstad" uit te brei­ trekking op artikel 2 of volgende, doch stond in betrek­ den door er de 6 randgemeenten aan toe te voegen. king met de administratieve faciliteitendienst van de De omvang van het NEderlands taalgebied moest dus universiteit te Leuven). Waarschijnlijk, aldus de heer gewijzigd worden en zo kwam mEn van de oorspronke­ Maroy, heeft de verslaggever bij het binnentreden der lijke tekst : vergadering tijdens de bespreking van artikel 1, aan de «Het Nederlands taalgebied omvat : Voorzitter een handschrift met de nieuwe tekst van de 1° de provincies Antwerpen, West-Vlaanderen, Oo.st- kommissie gegeven, die niet meer het eerste regerings­ Vlaanderen en Limburg, , amendement hernam. Misschien hebben de diensten van 2° het arrondissement Brussel met uitzondering van· de de Parlementaire Handelingen niet bemerkt dat de tekst 19 gemeenten van Brussel-Hoofdstad, die door de Voorzitter werd gelezen niet overeenstemde 3° het arrondissement Leuven.» met de eerste tekst van de kommissie, geamendeerd door tot de volgende tekst : de regering. Oàk is het mogelijk dat de Parlementaire "Het Nederlands taagebied omvat: Handelingen een interventie niet hebben vermeld waarbij 1° zonder verandering, het regeringsamendement werd teruggetrokken. 2° het arrondissement Halle-Vilvoorde, waarvan sprake Tenslotte is nog een laatste hypothese mogelijk n.l. dat, in § 2. vermits er geen tweede lezing plaats had, men bij de op­ 3° zonder verandering. schik van de tekst en in de onderstelling dat de Voorzitter de oude tekst heeft gelezen, terwijl het volgens het regle­ (Nota van de auteur van onderhavig artikel : er dient ment de door de kommissie aangenomen tekst moest zijn, opgemerkt te worden dat de laatste opstelling niet ver­ de verkeerde lezing van de Voorzitter verbeterd heeft om­ schilt van de huidige. Dus qua opstelling is er geen dat men dacht dat het slechts om een materiële vergissing verschil in de teksten al naar gelang de randgemeenten ging, die enkel betrekking had op de vorm. in Brussel-Hoofdstad of er buiten liggen. Alleen de op­ stelling van artikel 3, § 2 verschilt (cfr. supra). 4. Verklaringen tijdens de openbare zitting en verslagen De wijziging werd aanvaard door de Kamercommissie, van de kommissarissen. de 6 randgemeenten worden bij Brussel-Hoofdstad gevoegd Over het feit dat de Kamer de tekst van artikel 2 zon­ (25 gemeenten) en de andere gemeenten van het arron­ der het laatste regeringsamendement zou gestemd hebben, dissement Brussel worden er van gescheiden en vormen vindt men nergens enige reden. Ook het verslag van de het administratief arrondissement Halle-Vilvoorde. kommissie geeft geen enkele reden waarom het laatste Deze wijziging stuit op verzet der Vlamingen en de re­ regeringsamendement niet werd hernomen. Het maakt er gering neemt ontslag. Het ontslag wordt geweigerd waarna zelfs geen melding van. Indien de kommissie de 6 randge;;,. men zich beraadt in het « konklaaf van Hertoginnedal ». meenten opnieuw van Brussel-Hoofdstad naar het Neder­ Na Hertoginnedal maakt men van de 6 randgemeenten lands taalgebied had willen overbrengen, dan zou zij de een afzonderlijk arrondissement op administratief gebied tekst gewijzigd hebben waarbij bepaald wordt wat er deel en inzake onderwijs en stelt het onder toezicht van de van uitmaakt. Men kan moeilijk geloven dat datgene wat vice-goeverneur net zoals Brussel.· De regels die voor­ het ontslag van de regering had veroorzaakt, geen enkele geschreven worden benaderen zeer dicht deze die toepas­ melding waard zou zijn. selijk zijn in het Nederlands taalgebied. De faciliteiten Het is niet moeilijk de motieven te achterhalen waarom worden zorgvuldig bepaald. de kommissie het regeringsamendement heeft laten vallen, volgens hetwelk er 4 taalgebieden ·en een afzonderlijk 3. Draagwijdte van het akkoord van Hertoginnedal. administratief arrondissement was. Het oprichten van een afzonderlijk arrondissement dat niet tot één van de 4 taal­ Het akkoord van Hertoginnedal vindt zijn neerslag in gebieden behoorde voldeed niemand en kon niemand als de regeringsamendementen. definitief beschouwen. Verschillende kommissarissen wil­ De regering stelde voor 4 · taalgebieden en een admini­ den zelfs hun definitieve beslissing voorbehouden tot op de stratief arrondissement te maken. Volgens de parlemen­ dag van de grondwetsherziening. Welnu, door het artikel taire handelingen werd deze tekst goedgekeurd, terwijl 2 aan te vullen in de zin z0.als voorgesteld door de rege­ nochtans de tekst door de Kamer aan de Senaat over­ ring, gaf men de indruk dat het lot der 6 randgemeenten gemaakt' de toevoeging van een vijfde taalgebied niet definitief geregeld was. Vervolgens had de wijziging geen :rneer bevat. enkele weerslag op de toepassing van de taalwetten ver­ Ofwel is dit het gevolg van een materiële vergissing, mits het taalregime der randgemeenten in detail werd ge._ ofwel heeft de Kamer dit regeringsamendement niet ge­ re geld. stemd. De Heer Maroy denkt dat er een vergissing is ge­ Dit alles wijst er op ·dat het regeringsamendement slopen in de parlementaire handelingen, veeleer dan een slechts van ondergeschikt belang geweest is. Het verslag vergissing bij de overmaking. De Voorzitter van de Ka­ spreekt er niet over en de Minister van Binnenlandse mer stelde aan de Kamer voor bij bespreking uit te gaan Zaken spreekt er op 11 juli evenmin over. van de tekst van de kommissie en eveneens hetzelfde te Anderzijds hebben de Vlamingen zich niet vergist over doen voor de regeringsamendementen. De kommissie heeft de draagwijdte van het akkoord van Hertoginnedal. vergaderd op 10 en 11juli1963. De verslaggever Saint Re­ Zo verklaart M. Van der Elst in de vergadering van my heeft zijn verslag voorgelezen na de algemene bespre­ 9-7-1663 dat de wetsontwerpen de randgemeenten onder king en tijdens de artikelsgewijze bespreking, meer spe­ welke vorm dan ook willen losmaken van het Vlaamse ciaal tijdens de bespreking over het artikel 1. Op het land en een speciaal regmie willen opdringen. ogenblik dat de Voorzitter artikel 2 las, was het verslag Tenslotte wijst de heer Maroy nog op de verklaringen van de kommissie nog niet gedrukt en de Kamer be­ van sommige Vlaamse senatoren die een uitsnijding wen­ schikte dus niet over de tekst van de kommissie. Tijdens sten met aanhechting der Franstalige delen bij Brussel­ de bespreking van artikel 2 heeft de Minister die waar­ Hoofdstad en de Nederlandstalige delen bij het Neder­ schijnlijk uit de kommissievergadering kwam, een alge- lands taalgebied. ns RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 726

5. Besluit. regeling die deel uitmaken van een taalgebied en die taal­ grensgemeenten genoemd worden, doch het is ons ondui­ De heer Maroy besluit: delijk welke gevolgtrekking hieruit kan gehaald met be­ a) , Aanvankelijk behoorden de randgemeenten bij het trekking tot de randgemeenten, hetzij dan dat de rand­ Nederlands taalgebied en vervolgens bij Brussel-Hoofd­ gemeenten niet bij de taalgrensgemeenten gerangschikt stad. worden. Deze taalgrensgemeenten zijn voor de stelling van de b) Na Hertoginnedal maakte men er een afzonderlijk heer Maroy niet dienstig enerzijds omdat daarbij zelfs de arrondissement van met een speciale regeling. gemeenten van een gans taalgebied (n.l. het duitse) be­ c) De voorbereidende werken van de wet tonen aan dat grepen zijn en vervolgens omdat de wetgever enkel de mo­ het akkoord van Hertoginnedal hen niet bij het Neder­ gelijkheid onder ogen heeft genomen deze gemeenten alle­ lands taalgebied heeft ingedeeld en ook de tekst van de maal samen te voegen in de samengevatte wetten" hetgeen wet is duidelijk vermits deze de randgemeenten niet uit­ overigens ondertussen gebeurd is in artikel 8 van het drukkelijk bij bedoeld gebied onderbrengt. K.B. van 18.7 .1966, houdende koördinatie van de wetten op d) Weliswaar is de bestuurstaal het Nederlands zoals het gebruik van de talen in bestuurszaken. Dat de rand­ in het Nederlands taalgebied, doch wat de taalgebieden gemeenten daarin niet opgenomen werden heeft geen be­ zelf betreft liggen ze er buiten. lang met betrekking tot het vraagstuk van hun taalgebied. e) Bij de herziening van de grondwet heeft dit een groot Er kunnen hieromtrent allerlei gissingen gemaakt wor- belang, omdat er slechts 4 taalgebieden bestaan. - den nl. 1° dat moest de wetgever . niet in alle haast, ja verwar­ II. - Bespreking van de studie van de heer Maroy. ring hebben moeten handelen, ze bij die taalgrensgemeen­ ten zouden ondergebracht geweest zijn. Na de zeer verdienstelijke studie van de heer Maroy 2° dat hun huidige status zelfs een onderbrenging bij die blijft de lezer zich evenwel nog steeds de kapitale vraag taalgrensgemeenten niet wettigde. _ stellen, te weten waar de randgemeenten dan werkelijk 3° dat het volstond ze eveneens als begiftigd met een thuishoren en dit vooral in het licht van artikel 2 van de speciale regeling te beschouwen, zodat ze wat dat betreft wet van 2.8.1963 volgens hetwelk «België (het land) gelijkgesteld waren met de taalgrensgemeenten. Overigens wordt ingedeeld in vier taalgebieden: het Nederlandse, het mag niet vergeten worden dat het statuut vail alle taal­ Franse, het Duitse en Brussel-Hoofdstad ». Weliswaar zegt grensgemeenten niet eenvormig is. de heer Maroy dat de randgemeenten niet tot één der 4 Wat er ook van zij, uit de niet opneming bij de taal­ taalgebieden behoren, maar een afzonderlijk arrondisse­ grensgemeenten kan geen enkel besluit getrokken worden ment uitmaken met een speciale regeling, doch men kan met betrekking tot de status van de randgemeenten in toch niet geloven aan de exterritorialiteit van de zes verband met het taalgebied. Wel kan gezegd worden dat randgemeenten. Indien België bestaat uit vier taalgebieden; het statuut van de taalgrensgemeenten veel gemeens heeft dan moet elke gemeente van het land ergens kunnen met dat van de randgemeenten. Dit blijkt overigens uit de ondergebracht worden, ook al zou die gemeente niet op­ opstelling van de samengeordende tekst waar de randge­ genomen zijn bij de omschrijving van elk dezer gebieden. meenten voorzien zijn in artikel 7 en de taalgrensgemeen­ De vergetelheid moet dan hersteld worden door na te ten in artikel 8 met allebei een speciale regeling ter be­ gaan waar die gemeente normaal had moeten onderge­ scherming der minderheden en de randgemeenten daaren­ bracht zijn en de reden van die vergetelheid moet opge­ boven nog een eigen regeling. spoord worden. Men dient -dan na te gaan welk de wil van Het wil ons echter voorkomen dat de taalgebieden niet de wetgever is geweest. Dit wordt ook door de heer Maroy zo «nauwkeurig" werden afgebakend als de heer Maroy gedaan, doch aan de hand van de analyses en de teksten het voorhoudt. Inderdaad, er is qua opstelling geen ver­ die tot stand gekomen zijn in de grootste verwarring en schil in artikel 3 § 1 (omschrijving van Nederlands taal­ waar ook hij moet gissen naar het waarom van vele ge~ gebied) tussen het ogenblik waarop de randgemeenten stelde vragen. Op deze basis komt hij tot de exterritoriali­ deel uitmaakten van Brussel-Hoofdstad (waarover de re­ teit van de randgemeenten en dit in strijd met artikel 2 gering gestruikeld is) en het ogenblik waarop ze et weer van de wet van 2.8.1963. De teksten zijn dus wel niet zo uitgehaald werden (de huidige tekst). Wanneer. ze er uit­ duidelijk als de heer Maroy wil laten voorkomen. gehaa1-d werden zouden ze normaal tot de status quo ante Daarom hebben wij een andere benaderingstechniek ge­ moeten terugkeren, tenzij men ze bv. bij een ander dan het bruikt die moeilijk kan betwist worden en die wij hierna Nederlands taalgebied of dat van Brussel zou hebben wil­ sub. III uiteenzetten en op grond waarvan wij besluiten len zien onderbrengen, doch dit blijkt niet het geval ge­ dat de randgemeenten tot het Nederlands taalgebied be­ weest te zijn. Immers, de verslaggever M. Saint Remy horen. En deze werkwijze brengt ons niet tot de exterrito­ heeft, komende uit de kommissievergadering van 11 juli rialiteit, hetgeen wij formeel in strijd met de wet achten. 1963 (cfr. Parlementaire Handelingen, 11.7.1963 blz. 11) Laten wij evenwel vooreerst de studie van de heer in de openbare zitting het laatste verslag van de kommissie Maroy bespreken in dezelfde volgorde als hij het doet. (na Hertoginnedal) als volgt toegelicht: «De aanneming van de geamendeerde tekst van artikel 6 (nota van ons: 1. De wetteksten. reduktie van 25 tot 19 gemeenten van Hoofdstad-Brussel) en van artikel 6 bis (nota van ons: het statuut der zes Het is juist dat de 6 randgemeenten niet uitdrukkelijk in randgemeenten) heeft automatisch ten gevolge dat artikel het Nederlands taalgebied werden geplaatst, maar het is 3 § 2, waarbij het Nederlands taalgebied werd vastgelegd, evenzeer waar dat door er een afzonderlijk arrondissement wordt aangepast"· Strikt genomen moest het Nederlands van te maken met speciale regeling buiten de vier taalge­ taalgebied niet worden aangepast, indien men de randge­ bieden men formeel in strijd komt met artikel 2 dat België meenten niet opnieuw bij het Nederlands taalgebied wilde indeelt in vier taalgebieden. De thesis van de heer Maroy voegen, want in de vorige tekst (randgemeenten bij Brus­ te volgen leidt er toe aan te nemen dat de wetgever gele­ sel-Hoofdstad) hoorden ze er niet toe. Men heeft echter in gifereerd heeft voor een gebied dat niet tot België behoort de verwarring de randgemeenten in artikel 3 § 2 opnieuw en exterritoriaal is. samen met de gemeenten van Brussel-Hoofdstad ver­ De teksten zijn dus niet zo duidelijk als de heer Maroy noemd, zij het met andere verwijzingen, omwille van het beweert. _Z,eke:r er ûjn de andere gemeenten met speciale verschillend regime dat Brussel..,Hoofdstad en de randge- RECHTSKUNDIG. WEEKBLAD

meenten thans gekregen hádden. Dit brengt mee dat in deze omstandigheden kon men niet voorhouden,·· zoals· de artikel 3 (afbakening van Nederlands taalgebied) de heer Maroy doet, dat de Kamer over de regeringstekst zou randgemeenten niet opgenomen zijn, doch dat ze volgens gestemd hebben. artikel 2 in· één der vier taalgebieden moeten gerangschikt worden. De teksten zijn dus tegenstrijdig. De heer Maroy 4. Verklaringen tijdens de openbare zitting en verslagen opteert voor de exterritorialiteit, wij menen dat ze bij het van de kommissarissen. Nederlands taalgebied horen (cfr. ihfra). Hier ook worden gissingen gemaakt hoe het· komt dat . Wij kunnen dus besluiten met te zeggen dat de taalge­ het verslag van de kommissie de reden niet vermeldt b!ede.n ingevolge de verwarring . niet zo nauwkeurig be­ waarom de regeringstekst niet werd aangehouden, ja zelfs paald zijn ( cfr. supra, sub I, 2) en dat ook de teksten niet er geen enkele meJding van maakt. duidelijk zijn. Zo het juist is dat de kommissie de randgemeenten niet uitdrukkelijk· in het Nederlands taalgebied heeft overge­ 2. Wordingsgeschiedenis van de. artikelen 2, 3,. 6 en 7 bracht (cfr. supra) staat het toch evenzeer vast dat de van de wet. kommissie het aantal taalgebieden niet heeft gewijzigd en zelfs het regeringsaniendement met betrekking tot artikel De heer Maroy beschrijft hier de verwarring die ont­ 2 (België bestaat uit 4 taalgebieden en het afzonderlijk st(!an is en wijst op de evolutie met betrekking . tot de arrondissement der randgemeenten) nooit heeft gestemd. tekst in verband met de afbakening van het Nederlands Evenmin is overtuigend de bewering van de heer Maroy taalgebied. In feite wordt hier alleen bewezen dat er dui­ dat het regeringsamendement van secundair belang was. dëlijke teksten bestonden op 2 ogenblikken n.l. bij de aan­ Het kan niet geloochend worden dat de stemming van het vang toen de randgemeenten expliciet in het Nederlands regeringsamendement het onmetelijk voordeel zou gehad taalgebied ondergebracht waren ·en nadien toen ze bij hebben klare en duidelijke teksten te maken, zonder dat Hoofdstad-Brussel waren ondergebracht. Het mag wel daarom de zaak bij de grondwetswijziging definitief moest even benadrukt worden dat de 3 Waalse randgemeenten blijven. Daarom ook zijn de aanhalingen van Vlaamse uit de tekst werden gesloten o.a. op verzet van de Waalse kommissarissen ·en mandatarissen niet ter zake dienend Ministers ·in de Ministerraad en van de Waalse publieke voor de betwiste vraag. Deze verklaringen hebben veeleer opinie. betrekking op het verlenen van faciliteiten, de integriteit ·De regering had de tijd om behoorlijke teksten op te van het Nederlands grondgebied, of het juister afbakenen stellen, doch hetzelfde kan niet meer gezegd worden na het van Brussel-Hoofdstad m.a.w. het zijn opportuniteitsver­ ontslag \.an de regering en na Hertoginnedal. Vermits de klaringen die de grond van de zaak niet betreffen. Wij randgemeenten op dat ogenblik bij Brussel-Hoofdstad veroorloven ons hier nogmaals te verwijzen naar de ver­ hoorden, moesten ze· er weer uitgehaald worden· en op~ klaringen van de verslaggever Saint Remy op de zitt:ng nieuw een speciale regeling of een eigen statuut binnen de . van 11.7.1963 ·met betrekking tot het Nederlands taalge­ taalgebieden ontvangen. Dit statuut ·kan immers geen af­ bied (cfr. supra). breuk doen aan artikel 2· dat België in vier taalgebieden indeelt.· Dat de faciliteiten zorgvuldig werden bepaald valt 5. Besluit. moeilijk te betwisten, doch dit was niet zo moeilijk ver­ mits ·ze een statuut kregen als de taalgrensgemeenten op Het staat vast dat, zo de randgemeenten niet uitdrukke­ administratief gebied met daarbij nog een onderwijssta­ lijk in het Nederlands. taalgebied zijn ondergebracht, zij tuut, dat eveneens Nederlands is met mogelijkheid voor toch krachtens artikel 2 van de wet van 2.8 1963 in één Franstalig onderwijs orider bepaalde voorwaarden. Alleen der vier taalgebieden moeten ingedeeld worden. Het lijkt werd de weerslag op de andere artikelen verwaarloosd ons dat wij voldoende aangetoond hebben dat de benade­ omwille van de verwarring. ringstechniek van de heer Maroy niet overtuigend is. ·Wij zullen een andere techniek gebruiken die in de teksten zelf ·· 3. Draagwijdte van het akkoord van ·Hertoginnedal. van de wet te vinden zijn en die ons moet toelaten, bij gebrek aan expliciete tekst, de randgemeenten in te delen De hogervernoemde verwarring vindt haar weerslag in in één van de vier taalgebieden zoals artikel 2 van de wet de regeringsamendementen, de kommissievèrgaderingen en het eist. Dit zullen wij hieronder doen. de debatten. Hoewel de regering een tekst had gemaakt om België voortaan in te delen in 4 taalgebieden en een 111. - Proef van Benaderingstechniek. afzonderlijk arrondissement der randgemeenten, toch werd deze tekst geen wet en verdween dit afzonderlijk arron­ Aangezien de wet (art. 2) het land in 4 taalgebieden in­ dissement uit de tekst van artikel 2 van het wetsontwerp. deelt zullen wij trachten de randgemeenten te klasseren Het staat vast dat deze tekst niet niee~ voorkwam ih de daar waar ze thuis horen volgens de kenmerken die in de tekst van de kommissie die als basis dient voor de be­ wet vervat liggen met betrekking tot de plaatselijke dien­ sprekingen. En hier worden opnieuw allerlei gissingen ge­ sten van de Staat. Vermits de randgemeenten plaatselijke maakt door de heer Maroy over. de wijze waarop de de­ diensten zijn van de Staat zullen wij het regime van deze finitieve tekst, zonder het regeringsamendement met be­ soort diensten in het Nederlands taalgebied onderzoeken trekking tot artikel 2, tot· stand kwam. Feit is dat de tekst om deze dan te vergelijken met het regime der randge­ van de regering niet werd in aanmerking genomen en dat meenten. Een andere vergelijking ligt in de vergelijking de tekst die moest toelaten een afzonderlijk arrondisse­ van het regime van de taalgrensgemeenten van het Ne­ ment der randgemeenten in te richten, buiten de taalge­ derlands taalgebied met dat van de 6 randgemeenten. In­ bieden en in het kader van artikel 2, nooit is tot stand dien er, met uitzondering van de faciliteiten, overeen­ gekomen. Het ver~lag van de kommissie van 11.7.1963 laat stemming bestaat tussen de randgemeenten en de gemeen­ hieromtrent niet de minste twijfel bestaan ·( cfr. Kamer van ten en taalgrensgemeenten van het Nederlands taalgebied, Volksvertegenwoordigers, doe. (1961-1962) - nr 35, zitting menen wij gerechtigd te zijn de randgemeenten in het 1962-1963, 11 juli 1963). Deze tekst, waaruit het regerings­ Nederlands taalgebied onder te brengen. amendement was geweerd, dient volgens het reglement A. Het regime der plaatselijke diensten van het Neder- van dé Kamer als basis voor diskussie, ook al ·heeft de lands taalgebied. ·· . Voorzitter, omdat hij op dat ogenblik de tekst van de korrimissie' niet had, de tekst van de· regering gelezen. In Bij het onderzoek van het taalregime van de .plaatselijke RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 730 diensten van het Nederlands taalgebied moet men het taal gevalorizeerd wordt (zie vooral artikel 7, § 2 F en G, volgend onderscheid maken : artikel 7 § 3 en § 4). Alleen de betrekkingen met het publiek geschieden vol­ 1. De werking van de dienst zelf en de betr.ekking tot gens de vraag van de particulier in het Nederlands of het andere diensten. Frans, doch dit is normaal wanneer men voor een speciale regeling staat, net als in de taalgrensgemeenten die tot het a. Taal van de binnendienst. Nederlands taalgebied behoren. Een vergelijking met de b. Taal in de betrekkingen met de diensten waaronder andere taalgebieden valt falikant uit. hij ressorteert. c. Betrekkingen met de andere diensten uit hetzelfde B. Het regime der taalgrensgemeenten in vergelijking met taalgebied en deze van Brussel-Hoofdstad, de centrale de randgemeenten. administratie inbegrepen. Volgen wij nu hetzelfde schema wat dit betreft en dan 2. De betrekkingen met het publiek. bekomen we het volgende :

a. Het stellen van de berichten en formulieren. Taalgrensgemeenten van het N ederlarids taalgebied b. De gewone betrekkingen met de particulieren. c. Het afleveren van getuigschriften, verklaringen, 1. Werking van de dienst : machtigingen en vergunningen. 3. Het personeelsbeleid t.t.z. de aanwervings- en bevor­ a. Taal van de binnendienst: Nederlands b. Betrekkingen met voogdijoverheden: Nederlands deringspolitiek. c. Betrekkingen met andere diensten uit zelfde taalgebied Laten wij nu schematisch deze zaken in een tabel onder­ en Brussel-Hoofdstad : Nederlands brengen: 2. Betrekkingen met publiek : Plaatselijke dienst in Ned. taalgebied a. Stellen van berichten en formulieren: Nederlands en 1. Werking van de dienst: Frans b. Gewone betrekkingen : Nederlands of Frans a. Taal van de binnendienst : Nederlands c. Afleveren getuigschriften : Nederlands of Frans b. Betrekkingen met voogdijoverheden: Nederlands c. Betrekkingen met andere diensten uit zelfde taalgebied 3. Personeelsbeleid : en Brussel-Hoofdstad: Nederlands a. Aanwerving: Nederlands diploma b. Bevordering : Nederlandse examens 2. Betrekkingen met het publiek : Hier is men zelfs strenger dan in de randgemeenten ver­ a. Stellen van berichten en formulieren : Nederlands mits men al naar gelang het geval een aangepaste voldoen­ b. Gewone betrekkingen: Nederlands de of elementaire kennis van het Frans moet hebben (voor c. Afleveren getuigschriften enz. : Nederlands hen die met het publiek in kontakt komen) en speciale beschikkingen worden getroffen voor de gemeentesekre­ 3. Personeelsbeleid : tarissen, gemeenteontvangers, politiekommissarissen, se­ a. Aanwerving: Nederlands diploma kretarissen en ontvangers van de kommissies van openbare b. Bevordering: Nederlandse examens onderstand. Randgemeenten Randgemeenten 1. Werking van de dienst: 1. Werking van de dienst : a. Taal van de binnendienst: Nederlands a. Taal van de binnendienst : Nederlands b. Betrekkingen met voogdijoverheden: Nederlands b. Betrekkingen met voogdijoverheden: Nederlands c. Betrekkingen met andere diensten uit zelfde taalgebied c. Betrekkingen met andere diensten uit zelfde taalgebied en Brussel-Hoofdstad: Nederlands en Brussel-Hoofdstad : Nederlands 2. Betrekkingen met publiek : 2. Betrekkingen met publiek: a. Stellen van berichten en formulieren : Nederlands en a. Stellen van berichten en formulieren : N ederlafds en Frans Frans b. Gewone betrekkingen: Nederlands of Frans b .. Gewone betrekkingen : Nederlands of Frans c. Aflevering getuigschriften enz. : Nederlands of Frans c. Aflevering getuigschriften enz.: Nederlands of Frans 3. Personeelsbeleid : 3. Personeelsbeleid: a. Aanwerving: Nederlands diploma a. Aanwerving: Nederlands diploma b. Bevordering : Nederlandse examens b. Bevordering: Nederlandse examens Degenen die met het publiek in kontakt komen moeten Hier is men minder streng dan in de taalgrensgemeenten daarenboven een elementaire kennis van het Frans hebben. vermits enkel een elementaire kennis wordt vereist voor hen die met het publiek in kontakt komen. Men merkt dus dat zowel in de binnendienst als in het personeelsbeleid het Nederlands de bestuurstaal is (het lo­ Men merkt hier onmiddellijk op dat het regime van kalisatiebeginsel zoals in Brussel-Hoofdstad geldt dus niet taalgrensgemeenten van het Nederlands taalgebied en de in de randgemeenten) en dat het Nederlands diploma to- randgemeenten hetzelfde is in de essentiële dingen, die het 731 RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 732

karakter van een dienst kenmerken. Geen enkele andere kunnen staven, doch wij achten ze reeds genoegzaam be­ dienst van het in gelijk welk ander taalgebied of taal­ wezen. Er is evenwel nog een zeer belangrijk feit dat toch grensgemeente in die andere gebieden gelegen kan de nog de moeite loont te worden aangehaald. vergelijking doorstaan met deze die we hierboven hebben De plaatselijke en gewestelijke diensten van Brussel­ gemaakt. Ook op het terrein van het onderwijs is het Ne­ Hoofdstad of met ambtsgebied geheel of gedeeltelijk in derlands de voertaal zowel in de homogene Vlaamse ge­ Brussel-Hoofdstad, alsmede de centrale administratie zijn meenten, de taalgrensgemeenten en de randgemeenten met onderworpen aan het lokalisatiebeginsel (art. 17 van de dit verschil dat in de rand- en taalgrensgemeenten onder samengeordende wetten op het taalgebruik in bestuursza­ bepaalde voorwaarden Franstalig onderwijs kan ingericht ken). In dit artikel is er nergens sprake van de taal van de worden. Wij mogen dus zeggen dat het enige wat de rand­ afhandeling van de zaken die lokaliseerbaar zijn in de gemeenten en de taalgrensg::meenten van het Nederlands randgemeenten, hoewel alle mogelijkheden worden onder­ taalgebied onderscheidt van de gemeenten van het Neder­ zocht, noch wordt de taal van de betrekkingen bepaald lands taalgebied, de faciliteiten op onderwijs- en admini­ met de diensten die in de randgemeenten gevestigd zijn, · stratief gebied zijn. Dat voor de randgemeenten de vice­ terwijl alle mogelijkheden nochtans nauwkeurig omschre­ goeverneur bevoegd is doet niets ter zake. Het is een ge-· ven werden. De reden daarvan is zeer duidelijk. De wet­ volg van de wijziging van de regeringstekst waarbij de in­ gever heeft de randgemeenten doodgewoon als gemeente.n lijving van de randgemeenten bij Brussel-Hoofdstad op­ van het Nederlands taalgebied beschouwd en als dusdanig nieuw werd teniet gedaan. BovendiEn kan niet geloochend is het taalgebruik dan ook nauwkeurig bepaald. worden dat de regering de bedoelde inlijving had gewild omdat ze wilde «dat de Brusselse agglomeratie werkelijk tweetalig zou worden » en ,, dat men daartoe aan de D. Besluit. Vlaamse gemeenten logischerwijze een plaats moest inrui­ men in de agglomeratie (cfr. Kamer van Volksvertegen­ Wij menen dan ook te mogen besluiten dat : woordigers, doe. 331/1961-1962, nr. 27, blz. 19). 1° de benaderingstechniek van de heer Maroy niet zo dui­ In het verslag van de Senaatskommissie wordt het nog delijk is als hij wil laten voorkomen omwille van de duidelijker gesteld. Daar wordt het land in vier taalge­ feiten die we hebben blootgelegd. bieden ingedeeld en worden zowel de randgemeenten als 2° onze benaderingstechniEk juridisch even verantwoord is d.e taalgrensgemeenten gerangschikt bij de gemeenten als deze van de heer Maroy en naar wij menen veel nauw­ waarvoor een bijzondere regeling werd ingevoerd met het keuriger. oog op de bescherming van de taalminderheden (cfr. Bel­ De enige bedoeling van deze studie was dan ook bij te gische Senaat, doe. 304, zitting 1962-1963, blz. 13 en 14). Het dragen tot het scheppen van klaarheid in een probleem dat kan dus moeilijk geloochend worden dat de randgemeen­ momenteel o.a. in de regeringsontwerpen op de ekonomi­ ten deel uitmaken van het Nederlands taalgebied. sche decentralisatie ter sprake komt.

C. Andere benaderingsmethodes : Dr. Jur. R. VANDEZANDE Ere-Voorzitter van het Wij zouden onze thesis nog met andere argumenten Verbond van Vlaams Overheidspersoneel

RECHTSPRAAK

HOF VAN CASSATIE een op teg·enspraak gewezen beslissing de termijn van hoger beroep enkel lopen wat betreft de partij aan le Kamer. - 8 maart 1968. wie deze betekening gedaan werd, maar zulks geldt niet steeds inzake staat van de personen, om reden. van Voorzitter : M. Belpaire. de· ondeelbaarheid van die staat. Raadsheer-verslaggever: M. Neven. Nu de scheiding van tafel en bed ingevolge de bete­ Advocaat-generaal : M. Mahaux~ kening van het vonnis ten verzoeke van de man, voor Advocaten: Mrs. Bayart en Fally. de vrouw effectief en definitief is geworden na verloop van de termijn van hoger beroep, is die scheiding, wè.;; Echtscheiding en scheiding van tafel en bed. - Vonnis gens de ondeelbaarheid van de staat van de echtgeno­ van scheiding van tafel en bed. - Uitgesproken vóór ten, terzelfder tijd ook voor de man effectief en defi­ de wet van 20 juli 1962. - Betekening door de partij nitief geworden, hoewel het vonnis hem door de vrouw tegen wie het uitgesproken was. - Kracht van gewijsde. niet betekend werd. - Eis tot omzetting. Vervoe t./ Baeb. Een vonnis van scheiding van tafel en bed dat ten voor­ dele van de vrouw was uitgesproken, was haar ten ver­ Gelet op het bestreden arrest, op 27 februari 1967 door zoeke van de man betekend in 1956, dus vóór de wet het hof van beroep te Brussel gewezen ; van 20 juli 1962. In 1965 vroeg· de man de echtscheiding Over het eerste middel, afgeleid uit de schending van aan op grond van art. 310 B.W. Tegen het arrest dat de artikelen 97 van de Grondwet, 2 en 6 van het Burger­ de echtscheiding toestaat, voert de vrouw aan dat de lijk Wetboek, 1, 2, 3, 21, 22 en 23 van de wet van 20 juli man de eis tot omzetting maar kon instellen wanneer 1962 betreffende de echtscheiding en de scheiding ·van de scheiding van tafel en bed drie jaar had geduurd, tafel en bed, welke door nieuwe bepalingen de artikelen hetzij sedert de overschrijving van het beschikkend ge­ 264, 265, 266, 306, 307 en 310 van gezegd wetboek hebben deelte van het vonnis, hetzij sedert de datum waarov vervangen, 443 van het wetboek van burgerlijke rechis­ het vonnis in kracht van gewijsde was gegaan. vordering en, voor zoveel als nodig, van de oorspronkelijke In gewone zaken doet de betekening aan partij van artikelen 306 en 307 van het Burgerlijk Wetboek en van 733 RECHTSKUNDIG WEEKBLAD

artikel 310 van dit wetboek, zoals gewijzigd bij de wet van beledigingen van erge aard; 2°) dat bedoeld vonnis op 17 20 maart 1927 ; maart 1956 ten verzoeke van verweerder aan eiseres in doordat het bestreden arrest, na hetzij uitdrukkelijk, persoon betekend werd ; 3°) dat deze op 29 mei 1956 ter hetzij impliciet geconstateerd te hebben, of althans zonder griffie van voormelde_ rechtbank verklaard heeft de ont­ tegengesproken te hebben dat, zoals eiseres in haar con­ bonden gemeenschap te aanvaarden en 4°) dat verweerder, clusie voor het hof van beroep had laten gelden, bij von­ bij dagvaarding van 6 mei 1965, gevorderd heeft dat de nis van 1 oktober 1948 de rechtbank van eerste aanleg te scheiding van tafel en bed in echtscheiding zou omgezet Leuven de scheiding van tafel en bed had uitgesproken worden op .. grond van artikel 310 van het Burgerlijk Wet­ uitsluitend in het voordeel van eiseres, dat dit vonnis boek; te haren verzoeke nooit betekend werd, en dat zij dit Overwegende dat, luidens die wetsbepaling zoals ze door vonnis niet had laten inschrijven of overschrijven door artikel 23 van de wet van 20 juli 1962 vervangen werd, de ambtenaar van de burgerlijke stand, de omzeting in wanneer de scheiding van tafel en bed op grond van be­ echtscheiding heeft toegestaan van de. door voormeld von­ paalde feiten drie jaar heeft geduurd sedert de overschrij­ nis tussen partijen uitgesproken scheiding van tafel en ving van het beschikkend gedeelte van het vonnis of van bed, om de redenen dat dit vonnis ten verzoeke van ver­ het arrest, waarbij de scheiding is toegestaan, ieder van de weerder op 17 maart 1956 aan eiseres, sprekend met haar echtgenoten het recht heeft een eis tot echtscheiding in te zelf, werd betekend, dat eiseres ter griffie van voormelde stellen bij de rechtbank, die, alle omstandigheden in acht rechtbank op 29 mei 1956 verklaard had de gemeenschap nemend, de echtscheiding kan toestaan; te aanvaarden die tussen haar en verweerder had bestaan Overwegende dat het arrest beslist, zonder daaromtrent en die ontbonden werd ingevolge het vonnis van 1 oktober bestreden te worden, dat die wetsbepaling toepasselijk is 1948, dat de termijn van drie jaar, bepaald bij artikel 310 op de huidige gevolgen van de scheiding van tafel en bed van het Burgerlijk Wetboek, op 6 mei 1965, datum waarop die onder het regime van· de voorgaande wet uitgesproken verweerder zijn onderhavige vordering tot omzetting had werd; ingeleid, ten einde was gekomen, dat de betekening van Overwegende dat, wijl geen overschrijving voorzien was het vonnis de termijn van hoger beroep had doen lopen bij artikel 310, zoals dit bij de wet van 20 maart 1927 ten aanzien van eiseres derwijze dat het vonnis van bepaald was, het arrest erop wijst dat het vonnis van 1 de­ 1 oktober 1948 op 18 mei 1956 in kracht van gewijsde cember 1948 aan eiseres op 17 maart 1956 ten verzoeke van was gegaan, dat het niet van de wil van de oorspronkelijke verweerder betekend werd en beslist dat die betekening, eiseres kon afhangen de aanvang van de termijn van drie welke de termijn van hoger beroep deed lopen, haar volle jaar onbepaald op te schorten, en verweerder aldus te uitwerking diende te hebben, derwijze dat het vonnis van beroven van het recht dat hem bij artikel 310 van het 1 oktober 1948 op 18 mei 1956 in kracht van gewijsde ge­ Burgerlijk Wetboek werd toegekend, en om de reden dat gaan was; de wet van 20 juli 1962, die geen overgansbepalingen in­ houdt en van openbare orde is, als dusdanig toepasselijk Dat het arrest die beslissing verder hierop steunt dat het is op de huidige gevolgen van de toestanden die onder vonnis dat de scheiding van tafel en bed uitspreekt ·een het stelsel van de voorgaande wetten tot stand kwamen ; toestand doet ontstaan waaruit voor ieder van de echtge­ terwijl, overeenkomstig artikel 2 van het Burgerlijk noten wederzijdse en overeenstemmende rechten voort­ Wetboek, de hoger ingeroepen bepalingen van de wet van vloeien, die zij respectievelijk tegen elkaar kunnen inroe­ 20 juli 1962 toepasselijk zijn op de gevolgen van de schei­ pen, dat de in het ongelijk gestelde echtgenoot het recht ding van tafel en bed welke tussen partijen op 1 oktober heeft om, na drie jaar scheiding, de omzetting in echtschei­ 1948 was uitgesproken, en de hoger aangeduide artikelen ding aan te vragen, dat het onbepaald opschorten van de 306, 307 en 310 van het Burgerlijk Wetboek, zoals ze golden aanvangstermijn van drie jaar niet ~ag afhankelijk zijn vóór de wet van 20 juli 1962, niet meer van toepassing van de wil of de willekeur van de oorspronkelijke eiser, waren op de vordering tot omzeting door verweerder in door het vonnis niet te betekenen, en zulks tot gevolg zou 1965 ingesteld ; hebben de verwerende echtgenoot in de procedure van terwijl dienvolgens verweerder, op grond van voormelde scheiding van tafel en bed te beroven van het recht dat bepalingen van de wet van 20 juli 1962, zijn vordering tot hem bij artikel 310 van het Burgerlijk Wetboek toegekend omzetting in echtscheiding slechts kon instellen wanneer wordt; de scheiding van tafel en bed drie jaar had geduurd, het­ Overwegende dat die redenen het dispositief van het ar­ zij sedert de overschrijving van het beschikkende gedeelte rest wettelijk rechtvaardigen ; van het vonnis waarbij de scheiding was toegestaan, hetzij Overwegende dat eiseres tevergeefs opwerpt dat, wijl zij sedert de datum waarop een rechtstoestand was ontstaan het vonnis waarbij de scheiding van tafel en bed werd die met dergelijke overschrijving gelijk te stellen is, name­ uitgesproken aan verweerder niet heeft doen betekenen, lijk de datum waarop het vonnis dat de scheiding had toe­ deze laatste nu nog het recht zou hebben hoger beroep gestaan in kracht van gewijsde was gegaan ; tegen dat vonnis in te stellen, daar de te zijnen verzoeke terwijl ten deze het vonnis van 1 oktober 1948 niet in gedane betekening in een zaak welke de openbare orde kracht van gewijsde was gegaan, gezien, overeenkomstig raakt, niet als berusting in het vonnis kan gelden ; art. 443 van het Wetboek van burgerlijke rechtsvordering, Overwegende dat zo in gewone zaken de betekening aan de betekening van voormeld vonnis aan eiseres ten ver­ partij van een op tegenspraak gewezen beslissing,· de ter­ zoeke van verweerder, de termijn voor het instellen van mijn van hoger beroep enkel doet lopen wat betreft het hoger beroep niet had doen lopen ten opzichte van ver­ beroep van de partij aan welke deze betekening gedaan weerder, en gezien artikel 6 van het Burgerlijk Wetboek werd, zulks niet steeds geldt inzake staat van de perso­ zich er tegen verzet dat de hoger opgesomde en door het nen, om reden van de ondeelbaarheid van die staat ; arrest aangehaalde rechtshandelingen van partijen een Overwegende dat, nu de scheiding van tafel en bed berusting zouden uitmaken in het vonnis dat de scheiding ingevolge de betekening van bedoeld vonnis ten verzoeke van tafel en bed had uitgesproken : van verweerder, voor eiseres effectief en definitief gewor­ Overwegende dat uit de stukken waarop het Hof vermag den is, na verloop van de termijn van hoger beroep, die acht te slaan blijkt : 1°) dat de Rechtbank van eerste aan­ scheiding, wegens de ondeelbaarheid van de staat van de leg te Leuven, bij vonnis op tegenspraak van 1 oktober echtgenoten, terzelfdertijd ook voor verweerder effectief en 1948, tussen partijen de scheiding · van tafel en bed ten definitief geworden is, hoewel het vonnis hem door eiseres nadele van verweerder uitgesproken heeft, op grond van niet betekend werd ; 135 IlECHTSKUNDIG WEEKBLAD

Overwegend dat het middel niet kan aangenomen wor- 1 door het bedrag· van het geschil kan worden bepaald, den; niet alleen in de dagvaarding of in de eerste conclusie, Over het tweede middel, afgeleid uit de schending van maar ook in elke andere voor de eerste rechte1· overge­ artikel 97 van de Grondwet ; legde akte van rechtspleging opgeven; de rechter in doordat het bestreden arrest, zonder enige uitgebreider hoge1· beroep kan deze feitel~jke elementen ook aan de motivering, beslist dat, gelet op de bestanddelen van de beslissing van de eerste rechte1· ontlenen. zaak, het gepast voorkomt het onderhoudsgeld op 4.000 2. Het arbeidsongeval is een schielijke gebeurtenis die een frank per maand te bepalen ; lichamelijk letsel teweegbrengt dat een ongeschiktheid terwijl deze beschouwing geen passend antwoord uit­ tot werken of de dood tot gevolg heeft en waarvan de maakt op het middel waarbij eiseres, in haar aanvullende oorzaak of een van de oorzaken buiten het organisme conclusie voor het hof van beroep, liet gelden dat, bij von­ van de getroffene. ligt. nis geveld op 20 december 1954, de Rechtbank van eerste Het begrip arbeidsongeval onderstelt niet noodzakeHjk aanleg te Leuven het maandelijks bedrag van het aan de 'Plotselinge werking van een uitwendige kracht. eiseres toekomend onderhoudsgeld op 4.000 frank had vast­ gesteld, dat op dat ogenblik de maandelijkse wedde van Scohier t./ De Vaderlandse. verweerder 12.073 frank bedroeg wijl hij nu een netto-pen­ sioen van meer dan 17 .500 frank geniet, dat verweerder een onroerend goed had gekocht tegen de prijs van 440.000 Gelet op het bestreden vonnis, op 17 december 1965 in frank, dat hij op naam van zijn bijzit een onroerend goed hoger beroep gewezen door de Rechtbank van eerste aan­ had laten bouwen ter waarde van 800.000 frank, dat sedert leg te Charleroi ; 1954 de levensduurte gestegen was en dat dienvolgens het Over het eerste middel, afgeleid uit de schending van de bedrag van het onderhoudsgeld .toegekend aan elseres op artikelen 2_1, 27, lid 1, 33 van de wet van 25 maart 1876 6.000 frank diende gebracht te worden; houdende titel 1 van het inleidend boek van het Wetboek Overwegende dat het arrest zich ertoe beperkt te beslis­ van burgerlijke rechtsvordering, 24 van de wetten betref­ sen « dat, gelet op de bestanddelen van de zaak, het gepast fende de vergoeding der schade voortspruitende uit ar­ voorkomt het onderhoudsgeld op 4.000 frank per maand te beidsongevallen, gecoördineerd bij het koninklijk besluit bepalen"; van 28 september 1931, welk artikel 24 gewijzigd is bij het , Overwegend dat die grond geen passend antwoord op de koninklijk besluit nummer 305 van 31maart1936, artikel 1, in het middel bedoelde conclusie uitmaakt, waarbij eiseres en bij de wet van 10 juli 1951, artikel 11 ; geweg maakte van een hogere welstand van verweerder tegenover zijn toestand op 20 december 1954, datum waar­ doordat het bestreden vonnis het hoger beroep van ver­ op de Rechtbank van eerste aanleg te Leuven de aan weerster tegen het vonnis van de vrederechter van 12 eiseres verschuldigde uitkering tot levensonderhoud reeds maart 1964 ontvankelijk verklaart op grond dat uit de _op 4.000 frank per maand bepaald had ; documenten overgelegd na de heropening van de ·debatten Dat het middel gegrond is; blijkt dat de vordering kon worden begroot en het bedrag van de laatste aanleg te boven ging, terwijl er inzake ar­ beidsongevallen wettelijke begrotingsgrondslagen bestaan -- . Om die redenen, en dé ·begroting van het geschil door partijen in de inlei­ Vernietigt het bestreden arrest, in zover het, bij bevesti­ dende dagvaarding of in latere conclusies gedaan, derhal­ ging van het beroepen vonnis, de door verweerder aan ve, zonder uitwerking is (schending van alle mhet middel eiseres verschuldigde uitkering tot levensonderhoud op aangeduide wetsbepalingen) ; dat verweerster al bij haar 4.000 frank per maand bepaalt ; Verwerpt de voorziening eerste verschijning voor de vrederechter over het geschil ten gronde had geconcludeerd, de latere opgave van wette­ voor het overige ; Beveelt dat van dit arrest melding zal gemaakt worden lijke begrotingsgrondslagen in de conclusie die zij na de bij het eerste vonnis van de vrederechter bevolen getui­ 'OP de kant van de gedeeltelijk vernietigde beslissing; Veroordeelt iedere partij in de helft van de onkosten ; genverhoren heeft genomen, niet tijdig is geschied, zodat Verwijst de aldus beperkte zaak naar het Hof van beroep het vonnis van het vredegerecht van 12 maart 1964 in laat­ ste aanleg is gewezen (schending van alle in het middel te Luik. aangeduide wetsbepalingen en inzonderheid van artikel 33 van de wet van 25 maart 1876) ; Overwegende weliswaar dat artikel 33 van de -wet van HOF VAN CASSATIE. 25 maart 1876 op de bevoegdheid eiser verplicht het geschil in het inleidend exploot of in zijn eerste conclusie te be­ le Kamer. - 29 februari 1968. groten en verweerder slechts toelaat deze begroting te doen in de eerste conclusie die hij over de zaak ten gronde Eerste voorzitter : M. Bayot. neemt; Raadsheer-verslaggever : M. Polet. Maar overwegende dat uit de tekst zelf van deze bepa­ Procureur-generaal : M. Hayoit de Termicourt. ling volgt dat deze slechts bij ontstentenis van de door de wet opgegeven grondslagen van toepassing is ; 1. Bevoegdheid en aanleg. - Begroting van het geschil door de partijen. - Wanneer mogelijk. - Door de wet Dat, ingeval de wet begrotingsgrondslageri bepaalt, par­ bepaalde begrotingsgrondslagen. - Aanduiding ervan tijen de elementen. waardoor het bedrag van het geschil mogelijk in alle voor de i·echter overgelegde akten van kan worden bepaald niet älleen in de dàgvaarding of in de rechtspleging. eerste conclusie, maar ook in elke andere voor de eerste -2. Al·beidsongevallen. - Begrip. - Werking van een uit­ rechter overgelegde akte van rechtspleging kunnen opge­ wendige kracht. - Hoeft niet plotseling te zijn. ven; dat de rechter in hoger beroep deze feitelijke ele­ menten ook kan ontlenen aan de beslissing van de eerste 1. De bepaling van art. 33 bevoegdheidswet betreffende rechter; - de begroting van het geschil door de partijen is maar Overwegende dat ten deze de rechtsvo-rdering strekt tot van toepassing bij ontstentenis van de door de wet vergoeding van de schade voortspruitende uit een ongeval opgegeven grondslagen. Ingeval de wet beg1·otingsgrond­ .dat, volgens eiser, een arbeidsongeval is; slagen bepaalt, kunnen de part~jen de. elementen waar- Overwegende dat~ inzake rechtsvorderingen tot zodanige 7'37 RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 738 vergoedingen, de wet de begrotingsgrondslagen van het ring te zijn gebeurd (schending van artikel 1 van de geschil bepaalt ; gecoördineerde wetten van 28 september 1931) : Overwegende dat, aangezien het inleidend exploot zich Wat het tweede onderdeel betreft : èrtoe beperkt te vermelden dat het ongeval, waardoor Overwegende dat uit de vaststellingen van de rechter eiser werd getroffen, verschillende soorten van onge­ blijkt dat het ongeval in de loop van de uitvoering van schiktheid heeft meegebracht, ondermeer een .volledige de arbeidsovereenkomst is overkomen; dat eiser, toen hij arbeidsongeschiktheid van 14 augustus tot 18 oktober 1962 in de kelder van de door zijn werkgever geëxploiteerde en een blijvende arbeidsongeschiktheid « van ongeveer 5 winkel stapte, viel en zich kwetste ; ten honderd», verweerster bij conclusie, die zij voor de Overwegende dat, om te beslissen dat dit ongeval geen eerste rechter heeft genomen na de door hem bevolen arbeidsongeval is in de zin van artikel 1 van de geco­ getuigenverhoren, preciseerde dat eiser op het ogenblik ördineerde wetten betreffende de vergoeding der schade van de feiten 20 jaar oud was en dat zijn basisloon 99.600 voortspruitende uit arbeidsongevallen, het bestreden von­ frank bedroeg ; nis enkel hierop steunt dat « de plotselinge werking van een uitwendige kracht een essentiële voorwaarde blijft Overwegende. dat, naar luid van artikel 24, lid 1, van de voor het bestaan van een arbeidsongeval » en dat ten gecoördineerde wetten betreffende de vergoeding der deze het bewijs niet wordt geleverd dat deze voorwaarde schade voortspruitende uit arbeidsongevallen, de vrede­ is vervuld; rechter beslist, in laatste aanleg, tot een bedrag van 2.000 Overwegende dat het arbeidsongeval een schielijke ge­ frank en, in eerste aanleg, welke ook het bedrag van de beurtenis is die een lichamelijk letsel teweegbracht het­ eis moge zijn ; welk een ongeschiktheid tot werken of de dood tot ge­ Overwe~ende dat door te beslissen dat de vrederechter volg heeft en waarvan de oorzaak of een van de oorza­ in eerste aanleg uitspraak had gedaan en dat bijgevolg het ken bui.ten het organisme van de getroffene ligt ; hoger beroep ontvankelijk was, de bestreden beslissing Dat het begrip arbeidsongeval niet noodzakelijk de plot­ geen enkeb van de in het middel aangehaalde wetsbepa­ selinge werking van een uitwendige kracht onderstelt ; lingen heeft geschonden ; Dat de beslissing dus niet wettelijk is verantwoord; Dat het middel naar recht faalt; Overwegende dat verweerster, krachtens het enig arti­ Over het tweede middel, afgeleid uit de schending van kel van de wet van 20 maart 1948, in alle kosten moet de artikelen 1 van de wetten betreffende de vergoeding worden veroordeeld, hoewel eiser betreffende een van der schade voortspruitende uit arbeidsongevallen, gecoör• de punten van zijn cassatievordering in het ongelijk dineerd bij het koninklijk besluit van 28 september 1931 wordt gesteld; (welk artikel is aangevuld bi.j de besluitwet van 9 juni 1945, artikel 1) en 97 van de Grondwet ; Om die redenen, doordat, na aan de val van eiser het karakter van een Vernietigt het bestreden vonnis, behalve in zover het : schielijke en abnormale gebeurtenis te hebben toegekend, 1°) dit hoger beroep van verweerster ontvankelijk ver­ hetwelk vereist is om van een arbeidsongeval te kunnen klaart; spreken, en na te hebben uitgesloten dat de val aan een 2°) het beslist dat de wraking van de getuige W.R. niet pathologische aanleg is toe te schrijven:. het bestreden gegrond is; vonnis beslist dat het litigieuze ongeval geen arbeidsonge­ Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt val is, op grond dat de schielijke en abnormale gebeurtenis op de kant van de gedeeltelijk vernietigde beslissing ; bovendien door de plotselinge werking van een uitwendige Veroordeelt verweerster in de kosten ; kracht moet veroorzaakt zijn, dat de mogelijkheid van een Verwijst de aldus beperkte zaak naar de Rechtbank andere oorzaak dan een lichamelijke inzinking geenszins van eerste aanleg te Bergen, rechtdoende in hoger beroep. insluit dat deze onbepaalde oorzaak de plotselinge werking van een uitwendige kracht uitmaakt, dat deze kracht niet voortvloeit uit het contact tussen de· grond en het gekwet­ ste lid, en dat een val slechts een arbeidsongeval kan wor­ HOF VAN CASSATIE den genoemd, indien hij, geheel of ten dele, door de wer~ king van een uitwendige oorzaak wordt veroorzaakt; le Kamer. - 8 maart 1968. terwijl, eerste onderdeel, deze redenen het niet mogelijk Voorzitter : M. Belpaire. maken na te gaan of de rechter de werkelijkheid wil ont­ Raadsheer-verslaggever : M. Rutsaert. kennen van de misstap waaraan de conclusie van eiser Advocaat-generaal : M. Mahaux. impliciet de val toeschreef, dan wel of hij aanneemt dat een Advocaten: Mrs. Bayart en Van Ryn. dergelijke misstap niet volstaat om aan de val het karakter van een arbeidsongeval toe. te kennen, en deze dubbelzin­ Arbeidsongevallen. - Zeelieden. - Verdrinking op zee. - nigheid, welke de toetsing van de wettelijkheid van de be­ Begrip ongeval.· - Oorzaak. - Bewijs. slissing belet, met een ontbreken van redenen gelijkstaat (schending van artikel 97 van de Grondwet); Het arbeidsongeval, in de zin van de wet van 30 december tweede onderdeel, de zwaartekracht ·die zich voordoet 1929 betreffende de vergoeding der schade voortsprui.:. ingevolge een misstap op een trap, eri waarvan de werking tende uit de arbeidsongevaHen overkomen aan zeelie­ aan de door het contact met de g'roild veroorzaakte ver­ den, is de plotselinge gebeurtenis die een lichamelijk wondingen voorafgaat, de plotselinge werking van een uit­ letsel doet ontstaan en waarvan de oorzaak of een van wendige kracht is, die vereist is om aan de val de aard vàn de oorzaken buiten het organisme van het slachtoffer een arbeidsongeval toe te kennen (schending van artikel 1 ligt. van de gecoördineerde wetten van 28 september· 1931) ; Zo al het vallen in zee en het verdrinken plotse ge­ terwijl bovendien vanaf het ogenblik dat de 'invloed van beurtenissen uitmaken, zijn .ze nochtans niet noodzake­ een pathologische aanleg of van een -lichamelijke inzinking lijk aan een oorzaak te wijten die buiten het organisme îs uitgesloten, de val alleen kan worden toegeschreven aan van het slachtoffer ligt. een abnormale uitoefening van het werk en, daar hij in de De zwaartekracht en de weerstand van het water aan loop van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst is de ademhaling maken op zichzelf niet een dergelijke voorgekomen, ·wordt ve1·ondersteld ingevolge die uitvoe- oorzaafo nit. 739 RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 740

Ten deze heeft het bestreden vonnis terecht de eis van de waarschijnlijkheid van een ongeval noch over de feite­ de rechthebbenden van het slachtoffer afgewezen, nu het lijke omstandigheden ingevolge welke het slachtoffer vaststelt dat de val en de verdrinking van het slacht­ buiten zijn wil in zee zou gevallen zijn; offer aan een onbekend gebleven oorzaak te wijten zijn. Dat de rechtbank er op wijst dat, zo er geen bewijs van zelfmoord kan gevonden worden, het voortvloeien van Van Baevel t./ Gemeenschappelijke Kas voor Koopvaardij. het ongeval uit een accidentele val in zee even onwaar­ schijnlijk voorkomt, dat de zee kalm was volgens het Gelet op het bestreden vonnis, op 7 november 1966 in verslag van de kapitein, dat het werk van het slachtoffer hoger beroep gewezen door de Rechtbank van eerste aan­ niet eens aan dek was maar in de machinekamer en dat leg te Antwerpen; het even aan dek lopen om lucht te scheppen niet ge­ Over het eerste middel, afgeleid uit de schending van vaarlijk was; artikel 1 van de wet van 30 december 1919 betreffende de Overwegende dat aldus, volgens de vaststellingen van vergoeding der schade voortspruitende uit de arbeids­ het vonnis, de val en de verdrinking van het slachtoffer ongevallen overkomen aan zeeliden; aan een onbekend gebleven oorzaak te wijten zijn ; doordat, nu eiseres in haar conclusie in hoger beroep Dat het middel dienvolgens niet kan aangenomen liet gelden dat haar echtgenoot op 7 oktober 1965 in zee worden; was verdwenen, en dat zulks geschiedde tijdens de wacht Over het tweede middel, afgeleid uit de schending van welke hij verzekerde, het bestreden vonnis, enerzijds, deze de artikelen 97 van de Grondwet, 1319, 1320, 1322 van het feiten aanvaardt of althans niet tegenspreekt, doch, ander­ Burgerlijk Wetboek en 1 van de wet van 30 december zijds, het middel verwerpt waarbij eiseres in gezegde con­ 1929 betreffende de vergoeding der schade voortspruitende clusie liet gelden dat het ging om een ongeval waar­ uit de arbeidsongevallen overkomen aan zeelieden ; omtrent een wettelijk vermoeden bestond daar het plaats doordat het bestreden vonnis de beslissing van de eerste had gevonden naar aanleiding van de uitvoering van de rechter, waarbij zekere onderzoeksmaaatregelen werden arbeidsovereenkomst, en doordat het vonnis dienvolgens bevolen om het bewijs toe te laten door eiseres van de de vordering van eiseres, strekkende tot het bekomen aanwezigheid van een arbeidsongeval, te niet doet en de van de vergoedingen bepaald bij voormelde wet van vordering van eiseres, strekkende tot het bekomen van de 30 december 1929, ongegrond verklaart, zulks om de reden vergoedingen bepaald bij voormelde wet van 30 december dat de verdwijning in zee op zichzelf het ongeval niet 1929, ongegrond verklaart, om de reden dat eiseres het bewijst en dat, hoewel in de gegevens der zaak geen haar ten laste gelegd bewijs niet leverde en dat zij bewijs van zelfmoord kan gevonden worden, de zelfmoord weigerde of althans niet wenste tot de bevolen onder­ niet ondenkbaar is en het ongeval voortvloeiende uit een zoeksmaatregelen over te gaan; accidentele val in zee onwaarschijnlijk voorkomt; terwijl, eerste onderdeel, uit de door eiseres in hoger terwijl, wanneer iemand in zee valt en verdrinkt men te beroep genomen conclusie blijkt dat zij niet heeft gewei­ doen heeft met een ongeval in de zin van artikel 1 van de gerd tot de bevolen onderzoeksmaatregelen over te gaan, wet van 30 december 1929, daar men te doen heeft met doch zich er toe beperkt, op grond van beschouwingen een dubbele abnormale en plotse gebeurtenis, namelijk in rechte en in feite, te stellen dat er geen aanleiding het in zee vallen enerzijds en het verdrinken toe bestond tot die onderzoeksmaatregelen over te gaan, anderzijds, en daar deze gebeurtenissen veroorzaakt zijn zodat het vonnis de bewijskracht heeft miskend welke door de plotse werking van een uitwendige kracht, name­ door de artikelen 1319, 1320 en 1322 van het Burgerlijk lijk de zwaartekracht enerzijds, en de weerstand welke Wetboek aan gezegde conclusie is gehecht; het water aan de ademhaling biedt anderzijds ; tweede onderdeel, daar de bepalingen van de voormelde terwijl, nu men dienvolgens ten deze te doen heeft met wet van 30 december 1929 van openbare orde zijn, de rech­ een ongeval overkomen tijdens de uitvoering van de ter de plicht had de onderzoeksmaatregelen te bevelen arbeidsovereenkomst, voormeld artikel 1 een wettelijk ·welke naar zijn oordeel objectief nodig waren om de vermoeden schept dat het ongeval plaats heeft gevonden vraag te beslechten of men te doen had met een arbeids­ naar aanleiding van deze uitvoering ; ongeval in de zin van artikel 1 van gezegde wet, zodat terwijl dienvolgens, overeenkomstig gezegde wetsbepa­ de beschouwingen van het vonnis, betreffende de wensen ling, de vordering van eiseres dan slechts afgewezen van eiseres, niet de afdoende motivering uitmaken, ver­ mocht worden indien verweerster bewees dat het ongeval ejst bij artikel 97 van de Grondwet, om de beslissing van niet was gebeurd naar aanleiding van gezegde uitvoering de eerste rechter, die zekere onderzoeksmaatregelen had van de arbeidsovereenkomst maar ten gevolge van een bevolen, te niet te doen ; daad van zelfmoord ; Wat het eerste onderdeel betreft : Overwegende dat het arbeidsongeval, in de zin van de Overwegende dat eiseres in haar conclusie voor de wet van 30 december 1929 betreffende de vergoeding der rechtbank opwierp « dat men zich afvraagt welk nut de schade voortspruitende uit de arbeidsongevallen over­ voorgeschreven bewijsvoering met zich kon brengen." ; dat komen aan zeelieden, de plotselinge gebeurtenis is die een ejseres moeilijk enige uitleg kon verschaffen betreffende lichamelijk letsel doet ontstaan en waarvan de oorzaak de verdwijning van haar echtgenoot ; dat het horen van of een van de oorzaken buiten het organisme van het de kapitein van het schip en de werkgezellen van de slachtoffer ligt; overledene evinmin verdere gegevens konden verschaf­ Overwegende dat zo het vallen in zee en het verdrinken fen; dat al deze personen reeds voldoende duideHike en plotse gebeurtenissen uitmaken, zij nochtans niet nood­ revelerende verklaringen hadden afgelegd in handen van zakelijk aan een, oorzaak te wijten zijn die buiten het de gerechtelijke diensten,". waarvan de fotocopie wordt organisme van het slachtoffer ligt ; voorgelegd ; ".dat verder in overweging dient genomen te Dat dè zwaartekracht en de weerstand van het water worden dat het materieel onmogelijk is deze personen te aan de ·ademhaling niet op zich zelf dergelijke oorzaak · laten horen ; uitmaken; Overwegende dat de rechtbank, in die voorwaarden, Overwegende desbetreffend dat, volgens de vaststellin­ geenszins de bewijskracht van. de conclusie miskend heeft gen van het vonnis, het overlijden van het slachtoffer door te verklaren dat eiseres niet wenste tot de bevolen in zeé plaats vond tussen 4.30 en 8 uur, doch geen enkele onderzoeksmaatregeli:>n over te gaan; aanduiding gegeven werd aangaande de mogelijkheid of Dat het eerste onderdeel feitelijke grondslag mist ; :741 RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 742

Wat het tweede onderdeel betreft: handel te Brussel dd. 23 december 1960, niet betekend, Overwegende dat de door eiseres aangenomen houding waartegen respectievelijk op 22 maart 1961 door V ander ten aanzien van de door de eerste rechter bevolen onder­ Voorde en op 17 september 1964 door de N.V. Brouwerij zoeksmaatregelen, weliswaar de rechtbank niet kon belet­ F. Moeremans regelmatig beroep werd ingesteld; ten dergelijke maatregelen te bevelen indien zij nuttig Aangezien de zaken sub. Nis. 42.195 en 51.150 van de voorkwamen, doch dat de feitenrechter op soevereine Algemene Rol als verknocht dienen samengevoegd ; wijze de vraag van de gepastheid of het nut ervan beoor­ Aangezien de oorspronkelijke eis door ne N.V. Brouwerij deelt en dat hij niet gehouden was zijn beslissing dien­ F. Moeremans ingeleid ertoe strekt Vander Voorde en de aangaande te motiveren, vermits de partijen het eens N.V. Grote Brouwerijen Atlas b solidum te horen veroor­ waren om die maatregelen als ongepast en zonder nu te delen een bedrag van 553.435 F in hoofdsom als schadever­ beschouwen ; goeding te betalen wegens daden van oneerlijke mededin­ Dat het tweede onderdeel niet kan aangenomen worden ; ging, bedoelde daden te doen verbieden, en zekere publi­ katie-maatregelen te horen bevelen ; Om die redenen, Aangezien bij het bestreden vonnis de vordering princi­ Verwerpt de voorziening ; pieel gegrond werd verklaard ten laste van V ander Voorde En, gelet op de wet van 20 maart 1948, veroordeelt en ongegrond ten opzichte van de N.V. Grote Brouwerijen verweerster in de kosten. Atlas ; - dat voor het overige o.m. een deskundige werd aangesteld met als opdracht het bedrag der schade voort­ spruitende uit de daden van oneerlijke mededinging te NOOT. - 1. Zie voor een gelijkaardig geval: Rb. Ant­ bepalen; werpen, 29 april 1963, en Vrederechter Antwerpen ( 4de Aangezien de daden van oneerlijke mededinging hierin kanton), 16 mei 1962, R.W. 1965-1966, 113- en 119. Verg. zouden bestaan dat V ander Voorde, gewezen chauffeur­ Vrederechter Brugge (3de kanton), 3 december 1948, R.W. besteller bij geïntimeerde, het bier van de N.V. Brouwerij 1948-1949, 1145. F. Moeremans bij het cliënteel van deze 'laatste zou gaan bekladden om alzo tafelbier alsmede andere biersoorten 2. Het ongeval dat aanleiding geeft tot de vergoedingen der N.V. Grote Brouwerijen Atlas aan de gewezen klanten bepaald door de wet van 30 december 1929 is met name van de N.V. Brouwerij F. Moeremans te kunnen leveren; het ongeval dat overkomen is aan boord of buiten boord, Aangezien als afdoend bewijs van de bekladding door tijdens een werk of taak die hetzij bevolen werd hetzij het bestreden vonnis wordt aanvaard een door de Brou­ uitgevoerd werd voor de dienst van het schip of van de werij Moeremans overgelegd exploot van deurwaarder ·zeetocht (Cass. 2 december 1966, Arr. Cass. 1967, 434: in Vanderbeck dd0 29 september 1958 waarbij door deze laat­ verband met een autorit voor «public relations", waarvan ste wordt geacteerd dat hij zich op 16 september 1958 aan­ de rechter wel had uitgemaakt dat hij niet bevolen was, bood bij dhr. Marcel Debey, landbouwer te Klabbeek, die maar niet of hij al dan niet een werk of een taak hem op zijn verzoek verklaarde : « André Vander Voorde was uitgevoerd voor de dienst van het schip of van de s'est présenté chez moi avec un Monsieur de Soignies ou zeetocht). de Mons, qui m'a donné sa carte avec son adresse que j'ai oubliée mais sur laquelle se trouvait inscrit «Directeur de vente Atlas ". Ils se sont recommandés pour la bière et HOF VAN BEROEP TE BRUSSEL ils ont ajouté sur ma demande de supériorité de la mar­ chandise que l'Atlas était meilleure que la bière Moere­ lOe Kamer. - 30 juni 1966. mans, qu'elle n'était pas faite avec des produits chimiques. Là-dessus Monsieur Debey a répondu : « C'est tout la mê­ Voorzitter : M. Hodüm me chose"· Madame Debey déclare qu'elle était présente Raadsheren : M.M. Rey en Blockx. et confirme ce que dessus " ; Advocaat-generaal: M. Verhoeven. Aangezien door appelant V ander Voorde formeel wordt Advocaten : Mrs. Van Waeg, J anson loco De Gavre . .. en Carre. ontkend ooit zulke bekladdende uitlating te hebben ge­ daan ; dat hij trouwens staande houdt dat de Brouwerij Moeremans voornoemde heer Debey als klient niet ver­ Onrechtmaüge mededinging. - Proces-verbaal van een loren heeft ; -·deurwaarder. - Bewijskracht. Aangezien bij hierbovenbedoeld exploot enkel als be­ wezen mag worden beschouwd hetgeen de deurwaarder In een geding op grond van onrechtmatige mededinging persoonlijk heeft kunnen vaststelllen, namelijk de verkla­ wordt als bewijs een proces-verbaal van een deurwaar­ ring door dhr Debey en zijn echtgenote op 16 september der voorgebracht waarin is opgenomen de verklaring van 1958 in zijn aanwezigheid afgelegd, doch niet de echtheid een klant van een brouwerij dat de vroegere chauffeur­ van het relaas door Debey gegeven omtrent het bezoek bij besteller van de brouwerij zich tegenover hem ongunstig hem op onbepaalde datum gebracht door Vander Voorde over haar produkten heeft uitgelaten en gezegd heeft dat en de Directeur van de Brouwerij Atlas, vermits de deur­ het bier van een andere brouwerij beter was. waarder dit bezoek niet bijwoonde ; Als door dit proces-verbaal mag enkel be­ be~ezen Aangezien voornoemd exploot van deurwaarder Vander­ . schouwd worden datgene- wat de deurwaarder zelf heeft -. kunnen. constateren,. te weten het relaas van de klant, beck het enig element is dat door de Brouwerij Moeremans als bewijs der beweerde bekladding en daden van oneer­ maar niet de waarachtigheid van dit relaas. lijke mededinging wordt voorgebracht ; dat uit de attesten afgeleverd door 27 vroegere klanten uit 's Gravenbrakel, Vander Voorde t./ N.V. Brouwerij Moeremans uit Kasteelbrakel en uit Tubeke enkel blijkt dat appellant en Vander Voorde, na zijn vertrek bij .de Brouwerij Moere­ N.V. Brouwerij Moeremans m.ans, het cliënteel van deze laatste bezocht (hetgeen hem t./ N.V. Grote Brouwerijen Atlas. trouwens niet verboden was) en in zekere mate tot de zijne maakte, doch in voormelde attesten niet het minste Gezien, in regelmatige vorm overgelegd, de stukken van gewag wordt gemaakt van bekladding of daden van oneer­ de rechtspleging o.m. het vonnis der rechtbank van koop- lijke .mededinging ; dat hieruit dan ook geen gewichtige 743 RECHTSKUNDIG WEEKBLAD _744

vermoedens kunnen worden afgeleid om te beweren dat cès-verbal de constat » pleegt~ te noemen,- behoort _niet tot in andere niet nader bepaalde gevallen en omstandigheden de wettelijke taak van de -deurwaarder (Hof Brussel, 11 Vander Voorde zich wel zou plichtig gemaakt hebben aan maart 19641 Pas. 1965, II, 113). manoeuvres van bekladding, zoals ten onrechte door de Hierop bestaat er een uitzondering. Artikel 5- van het eerste rechter wordt vooropgesteld; K.B. nr. 55 van 23 december 1934 zegt: «De inbreuken Aangezien anderzijds geen burgerlijk getuigenverhoor voorzien bij artikel 4 worden vastgesteld,· hetzij overeen­ plaats greep, waaruit zou blijken dat een genoegzaam komstig de regels van het Wetboek van Strafrechtspleging, aantal getuigen onder eed en onder de wettelijke waar­ hetzij door proces-verbaal opgemaakt op verzoek van el­ borgen van tegenspraak en op afdoende wijze zijn komen ken belanghebbende, door een deurwaarder bijgestaan .bevestigen ; doo.r twee getuigen ». De inbreuken bedoeld bij art. 4 zijn Aangezien in bedoelde voorwaarden moet worden be­ de tekortkomingen aan de aanmaning of het verbod van sloten dat geen vaststaand bewijs van de aangehaalde da­ een bevelschrift en de herhaling van zulke tekortkoming, den van oneerlijke mededinging voorhanden ligt ; Een deel van de rechtspraak meent dat de bewijsmoge­ Aangezien om oordeelkundige beweegredenen bij dewel­ lijkheid door middel van een proces-verbaal van een deur­ ke het Hof zich aansluit de eerste rechter beslist heeft dat waarder ook geldt voor daden van onrechtmatige mededin­ de vordering gericht tegen de N.V. Grote Brouwerijen ging die nog geen inbreuken · zoals bedoeld dóor de arti­ Atlas alle grond miste ; dat ten andere vermits geen oneer­ kelen 4 en 5 zijn. Zie in die zin : Kooph. Brussel (kort ge­ lijke mededinging bestaat in hoofde van Vander Voorde er ding), 26 december 1935, R.G.A.R., 1936, nr. 2069 met noot ook geen medeplichtigheid kan bestaan in hoofde van de van R.K. Die zienswijze werd echter verworpen door Brouwerij Atlas; Kooph. Brussel (kort geding), 27 juli 1938, Jur. comm. . Aangezien in subsidaire orde de N.V. Brouwerij F. Brux., 1940, 79 en door Kooph. Antwerpen, 9 november Moeremans vraagt toegelaten ta worden het bewijs te le­ 1954, R.G.A.R., 1956, nr. 5699. veren door alle rechtsmiddelen, getuigen inbegrepen dat liet is in het onderhavige geval niet duidelijk of het Hof appellant Vander Voorde alsmede aangestelden der Brou­ uitgaat van het standpunt dat een «procès-verbal de con­ werij Atlas verschillende malen te Clabecq sinds juli 1957 stat" in het algemeen bewijskracht heeft, dus ook als het de produkten van de Brouwerij Moeremans zijn komen niet tot de taak van de deurwaarder behoort constataties bekladden; te verrichten, dan wel of het van oordeel is dat de· deur­ Dat onafgezien van het vaag en onnauwkeurig karakter waarder van oordeel is om, bij gestaan door twee getuigen, van de termen in dewelke bedoeld aanbod wordt opge­ daden van onrechtmatige mededinging te constateren, ook steld, wat reeds van aard is het tegenbewijs in aanzienlijke wanneer die daden geen inbreuk op een bevelschrift zijn. mate te hinderen, moet worden opgemerkt dat na negen Noch in het arrest noch in het vonnis a quo (Kooph. Brus­ jaar de nodige gegevens niet meer kunnen yerzameld sel, 23 december 1960, Jur. comm. Brux., 1961, 203) wordt worden met voldoende waarborgen van zekerheid en be­ er gewag gemaakt van de getuigen. trouwbaarheid betreffende de juiste omstandigheden Het is wellicht voorzichtig dienaangaande geen conclusie waarin de beweerde daden van bekladding zich zouden te trekken uit het arrest. Het Hof heeft misschien enkel hebben voorgedaan; dat het aanbod tot bewijs derhalve willen zeggen dat, zelfs indien het tot de bevoegdheid van dient verworpen ; de deurwaarder behoorde een proces-verbaal op te maken, dit proces-verbaal niet de waarachtigheid aantoont van de Om die redenen, inhoud van het verhaal dat aan de deurwaarder gedaan werd. · · Het Hof, 2. Het· lijkt wel dat uit het arrest mag afgeleid worden ~i~) dat, wanneer de chauffeur-besteller vaii een brouwerij · - Gelet op artikel 24 der wet van 15 juni 1935 ; zijn werkgever verlaten heeft, het blijven bezoeken van de Alle andere besluiten als ongegrond of niet ter zake klanten op zichzef niet onrechtmatig is. -Zie in dezelfde zin: dienend verwerpende ; Kooph. Antwerpen, 12 oktober 1961, J.P.A. 1963, 117, waar · Voegt samen als verknocht de zaken ingeschreven on­ als onrechtmatig aangemerkt wordt het listig verzwijgen der nummers 42.195 en 51.150 van de algemene rol ; dat het nu om een andere brouwerij gaat en het daartoe Ontvangt de beroepen ; meenemen van de lege vaten en flessen van de vroegere Verklaart het beroep van Vander Voorde gegrond en brouwer. dit van de N.V. Brouwerij F. Moeremans ongegrond; Dienvolgens doet het bestreden vonnis te niet in zoverre het de eis gericht tegen Vander Voorde gegrond ver­ HOF VAN BEROEP TE GENT. klaard heeft en deze laatste aansprakelijk heeft gesteld voor feiten van oneerlijke mededinging, en daarenboven 3 oktober 1968. een deskundige heeft aangesteld om het bedrag van de schade te bepalen ; Voorzitter : M. F. Vanparys. Wijzigende dienaangaande; Raadsheren : Mrs. Janssens en De Splenter. Verklaart de oorspronkelijke eis ingesteld door de N.V. · -Op·. _Min.: Mr. Leroy. Brouwerij F. Moeremans tegen Vander Voorde onge­ Advocaten: Mrs. Germain en Van Damme. grond; Bevestigt het bestreden vonnis wat de eis gericht tegen Architect. - Raad van de 01·de· van Architecten. - Advies de N.V. Grote Brouwerijen Atlas betreft; aan de Rechtbank. - Adviesprocednre. - Overtui- Veroordeelt de N.V. Brouwerij Moeremans tot al de gingskracht van het advies. . . kosten in beide instanties. Een advies van de Raad van de Orde va?î arèhitecten is niet bindend voor de Rechtbank die e1' om verzocht. __ NOOT. - 1. Een authentieke akte heeft op zichzelf be­ - Geen enkel wettelijk of reglementair voorschrift wijskracht met .betrekking tot de constataties die de open• verplicht de Raad van de Orde de pàrtijen te horen bare ambtenaar ex propriis sensibus binnen de wettelijke alvorens een advies te geven. - De overtuigingskracht perken van zijn taak verricht en in de :ikte opneemt (De van het advies zal voor een groot deel afhangen van P,age, UI, n° 758). Maar het maken van wat men c un pro~ de voorlichting die . de Raad heeft. weten te bekomen. 74S

·.van Oyen t.f _Defruyt. architect een woonhuis te ontwerpen zoals het op de plannen voorkomt, wordt bewezen door een. begin van Het Hof heeft de middelen en conclusies van de par­ schriftelijk bewijs aangevuld door vermoedens. tijen gehoord in openbare terechtszitting en de stukken Inderdaad komen op de plannen nummer- 1 de hánd­ ingezien. tekeningen voor, zodat elk .van die stukken minstens een De eensluidende uitgifte - wordt overgelegd van het begin vaIL schriftelijk bewijs uitmaakt; dit begin. van vonnis dat op 16 februari 1967 geveld werd door de bewijs · wordt telkens aangevuld door de eveneens onder­ rechtbank van eerste aanleg te Brugge. tekende plannen .. nr. 2, door de betonstudies, door de Het hoger beroep en het wederbéroep zijn tijdig en al­ voorschotten en' dgl. Pat ieder op die plannen voorko­ lenthalve regelmatig. mende woning een w~àrde had van ongeveer 750.000 fr De l;l.rchitect. eist het s.aldo vap. zijn ereloqn, terwijl wordt niet meer betwist. · de bouwheren menen dat zij teveel oetaald hebben en Als bediende en verpleegster waren de bouwheren toch ,dat schade mof?t vergoed worden die uit fovten van niet ,zo onbevoegd dat ze hebben .kunnen denken dat d~ architect zou zijn 'voortgevloeid. ieder woonhuis maar 4öO.OOO fr. -zou kosten. Een ereloon van .3 % is zo ongewoon dat een zo ruim afwijken ·van 1. Het ·advies van de orde van de architecten:_ de gewone . tarieven toch "·zolJ. moeten bewezen worden. Maar de stelUng yan de . bouwheren wordt duidelijk In een vonnis van 10 juni 1965 verzocht. de rechtbank weerlegd door hun eigen ·onderscheiden stortingen- van om het advies van de Raad van de Orde van Architecten 10.000 fr. op 24 augtistus 1960 en 10.000 fr. op _29 oktober « over de wijze van vaststelling en over het . bedrag van 1960 ; hoe inderdaad verklaren dat een bouwheer 10.000 de erelonen"· De raadslieden legden hun dossiers over, fr. betaalt aan zijn architect die nog maar aan het maar werden, evenmin als de partijen, gehoord. bestek toe is eri waarvan het totale ereloon maar Een advies van een Raad van de Orde is nooit bin­ 400.000 x 3 % =: fa.000 fr. zal kunnep. bedragen? dend voor de rechter. Anderdeels verplicht geen enkel Het is zo duidelijk dat de opdracht niet bepèrkt was wettelijk of reglementair voorschrift de Raad van de tot huizen van 2 x 400.000 frank en dat het ereloon hoger Orde de partijen te horen alvorens een advies te geven. lag dan 3 %, dat een getuigenverhoor desaangaande geen Op grond van deze twee beginselen mag worden nut kan opleveren. gesteld, dat de overtuigingskracht van het . advies yoor W a.nneer de architect niet de voorzorg heeft genomen een groot deel zal afhangen van de voorlichting die ·cie het ereloon vooraf en schriftelijk te bepalen, dan moeten Raad heeft weten te bekomen. Indien het niet valt uit de rechtbanken met omzichtigheid -een vrij matig be­ te sluiten dat een zeer beperkte en theoretische aange­ drag aanvaarden,. dat veelal eri te~echt op 5 % wordt be­ legenheid door de Raad kan behandeld worden eenvou­ paald. (Gent, 30 januari 1950, R.W. 1950-51, kol. 58). dig op zicht van het vonnis .dat om advies verzoekt, dan Had de architect alle voorontwerpen, l.1itvóeringsplan• is het zeker dat voor ingewikkelde of veelzijdige gedingen nen en bestekken verzorgd dan zou hem volgens die.,. het niet eens kan volstaan de dossiers te laten overleg­ zelfde rechtsp~aak 2,5 % -zijn toegekomen (Gent 30 januari gen, daar de partijen of althans hun raadslieden de kans 1950, l.c.) ; maat de Raad van dè Orde heeft terecht een moeten krijgen allerlei feitelijke omstandigheden en scha­ reeks « bemerkirtgén "· gemaakt (blz. 2) die een vermin­ keringen uiteen te zetten en er voor te zorgen dat alle dering van (3,60 - 3,20) : 3,60 = 1/9 rechtvaardigden. leden van de raad een vrij volledige kennis van de zaak Daarbij komt nog dat deze berekeningen· zowel het verwerven alvorens hun mening te moeten uiten (vgl. damnum emergens als het lucrum cessans vergoeden Pand. B., tw. Usages corporatifs -des .Avocats, nrs. 723. en (art.;1794 B.W.), terwijl in het onderhavig geval dezelfde volg.). · architect van dezelfde bouwheren een vervangende op;.. In het onderhavig geval hebben de partijen hun - dos­ dracht heeft gekregen die voor een deel het lucrum ces­ siers overgelegd, zodat de Raad van de Orde . wel over sans zou vervangen. voldoende gegevens beschikte om vast te . stellei:i welke Welnu in zijn brief van 13 april 1961 erkent de archi­ plannen en andere stukken door de architect werd~n tect onrecht~treeks dat partijên een einde gemaakt opgemaakt en welke gebreken die . vertonen ; het was de hebben aan de eerste opdrachten en deze vervangen de Raad tevens mogelijk de waarde van de ontworpen hebben door de gezamenlijke opdracht éen flatgebouw gebouwen te ramen. op te trekken, mits aan de architect de reeds gestorte Waar echter de partijen noch .de raadslieden werden voorschotten. van 2 x 10.000 fr. te laten. Inderdaad op gehoorl, kan reeds betwijfeld worden of ieder lid van de 13 april 1961 vordert de architect niets- meer voor zijn Raad voldoende op de hoogte werd gesteld _van de stand­ eerste opdrachten, maar vraagt hij eèn «eerste VQOr­ punten de partijell; in elk geval gaat van het advies van schot ;, op. het honorarium vÓot. de láatste opdracht. Hij heel ·wat minder overtuigingskracht. uj.t, -·om uit te_ maken wijst er op dat zijn vérzoek géstêund is op een bedongen welk honorarium de partij en. hadden bedongen, : waarom regeling. : « zoals overeengekomen·)). en op grond van wélke overeenkomst de partijen over­ Samenvattend, bewijst eensdeels het geschrift van de schakelden van de woonhuizeµ naar het_ flatgebouw, of architect dat hij zich verbonden_ had geen ander ereloon schade moet vergoed worden door de architect, en der- tè eisén dan de ge~torté' 2. x 10.000 fr. voor:; de verzaakte g~lijke meer. - . opdrachten, terwijl anderdeels de bouwheren geen enkel Het Hóf houdt. het advies dus voór geldend, rp.aar, de g~geven 'iiaàr -V6c5r 'btértgen áat zou bewijzen dat de ar­ overtuigingskracht zal voor veie twistpuJJ.ten ·vrlj zwak chitect een nog groter deel van zijn ~ormaal ereloon blijken -te- zijn. Terloops .moet worden aangésfreept datde zou verzaakt hebben. raadsman van· dé bouwheren de mening· had_ uitgèdrukt . De_ arçhiteç.Lmag dw; de 2 x l,0.000 fr. voorschottEm dat de Raad. er houdel), .minsten dé -rB,adslieden zou " aan behouden voor de eerste opdracht, maar kan op geen :Van de partijeri_ te horen"?>, terWiÜ -d~ se~retaris. van_ de hoger bedrag aanspraak maken. -· · .~aad'hàd beloofa.'te g~pasten' tijçlè ,; t~)áten' weten wari~ ne-er deze- zäàk opnieûvi voor~ de Raad.':; ,zou-komen _;,. tèn 3. Het flcitg~6'1;t'W -efo.de. aanwezig te kunnen -zijn op de~e- _zitting-~'.·: -: - 2. De twee . afzonderlijke - woonhuizen : N'oginaals. bewijs_t de archit(!ct zijn_ opdracht door een begin van schriftelijk bewijs, zijnde de ondertekening Dat· ieder bouwhee1~ opdracht gegevén heeft-· aap.· de do.~~~ ?_e_ ~~:1~l~er_er~- van "~-~~~plan nummer 1 ; dit bewijs REClrrSKUNDIG WEEKBLAD ·743

vult hij aan door vermoedens zoals de ondertekening HOF VAN BEROEP TE LUIK. van het plan nummer 2, de verklaringen van de bouw­ Se Nederlandstalige Kamer. heren aan de gerechtelijke politie, de overgelegde prijs­ aanbiedingen, en dgl. 18 mei 1967. Boven werd aangetoond dat een voorzichtig en matig begroten van het ereloon leidt tot 5 %, waarvan de helft Voorzitter : M. L. Ulrix. verschuldigd is wanneer de bouwheren vrijwillig de op­ Raadsheren : Mrs. A. Van Hamont en V. Alsteens dracht verbreken (art. 1794 B.W.; - Gent 30 januari 1950. Advocaten: Mrs. J. Koninckx (Hasselt) en R.W. 1950-51, kol. 58). De Raad van de Orde vermindert A. M. Scheepers (Tongeren) het ereloon met 1/6 o.m. wegens het ontbreken van een betonstudie; aan de architect komt dus 2,5 % x 5/6 = Verzekering. - Brandverzekering. - Begrip cc vuur•· 2,08 % toe. De bouwheren roepen allerlei fouten van de architect Het begrip vuur veronderstelt een verschijnsel waarbij in om daarop hun recht te stoelen èen einde te maken warmte en licht tegeljik optreden; waardoor dan door aan het contract. Deze beweerde . fouten hebben de een chemische reactie explosie of minstens verbranding. bouwheren niet belet nut te halen uit het werk van de teweeg gebracht wordt. Een versmeuling dient als der­ architect en uiteindelijk houden zij zelf rekening met gelijk verschijnsel beschouwd te worden wanneer dit een ereloon dat « hoogstens de helft mag ·belopen " van fenomeen voorafgegaan werd door een vlam, dewelke het voorziene. zich echter niet verder onder deze vorm ontwikkelde Voor de laatste opdracht heeft de architect dus recht op bij gebrek aan de nodige zuurstof. 2,08 % x 600.000 = 12.480 fr.; daarop werd reeds 4.500 fr. betaald, zodat ieder geïntimeerde nog 1/2 (12.480 - Verzekeririgsmaatschappij X. t./ Mter Scheepers qq. 4.500) = 3.990 frank verschuldigd blijft. curator faling Aerts.

4. De wedereis tot schadevergoeding : Gelet op het vonnis in regelmatige uitgifte voorgelegd van de Burgerlijke Rechtbank van eerste aanleg van het a. Boven werd aangetoond dat de twee woonhuizen die arrortdissement Tongeren, dien~t doende als rechtbank op plannen voorkomen, de in uitzicht gestelde waarde van Koophandel in datum van 14 oktober 1966. niet overtroffen ; het is dus niet de fout van de architect Overwegende dat de oorspronkelijke eis door geïnti• dat de bouwheren tot een ruiling zijn moeten overgaan. meerde ingeleid in hare hoedanigheid van curator van b. Hoe dan ook, de fundaties moesten tot op de vaste het faillissement Aerts, beoogt de betaling te bekomen grond reiken ; de daartoe noodzakelijke uitgave was on­ van een verzekeringsvergoeding ten bedrage van 73.200 frs. vermijdelijk ; het bedrag ervan zou niet geringer ge­ die aan de gefailleerde zou ten goede komen wijl een weest zijn, was door een voorafgaand grondonderzoek, de hem toebehorende wagen Alfa-Romeo, in « omnium » bij juiste diepte van bij de aanvang gekend geweest. appellante verzekerd, door brand geteisterd werd en vol­ ledig vernield. c. Had de architect onmiddellijk rekening gehouden Overwegende dat appellante vooreerst opwerpt dat haar met de werkelijke hoek gevormd door het aanpalend verzekerde ·de kwestie brand persoonlijk en vrijwillig gebouw, dan zou daaruit geen enkele besparing voort­ zou gesticht hebben, doch dat zij daarvan niet het minste gesproten zijn voor de bouwheren ; het plan en de overtuigend bewijs bijbrengt ; dat alleszins de veeleer on­ bouwwerken waren dan eenvoudig. van bij de aanvang gunstige inlichtin~en die de Rijkswacht over deze persoon opgevat geworden zoals ze nu werden uitgevoerd. verschaft, het Hof niet toegelaten daaruit te besluiten dat hij zich aan dergelijke kwaadwillige daad plichtig 5. De gerechtskosten: zou gemaakt' hebben. Overwegende dat appellante in de tweede plaats aan­ Ieder partij bezwijkt voor een deel iri zijn aanspraken. voert dat het sinister veroorzaakt werd door versmeuling en geenszins door brand, hetgeen de toepassing ~an de Op deze gronden, verzekeringspolis zou uitsluiten. Het hof, . Overwegende dat indien bedoelde toepassing het ont­ staan van vuur veronderstelt, te weten een verschijnsel Gelet op het artikel 24 van de wet van 15 juni 1935, waarbij warmte en licht tegelijk optreden, waardoor dan Alle andere conclusies verwerpend, door een chemische reactie explosie of minstens verbran­ Verklaart het hoger beroep ontvankelijk en gegrond, ding ·te weeg gebracht wordt, een versmeuling als een het wederberoep ontvankelijk doch ongegrond ; dergelijk verschijnsel moet beschouwd worden wanneer Doet het aangevochten vonnis teniet en opnieuw wij­ dit fenomeen voorafgegaan werd door een vlam, de­ zend : welke zich echter niet verder onder deze vorm ontwik- ·Veroordeelt de geïntimeerden Defruyt om elk aan de kelde bij gebreke aan de nodige zuurstof. . appellant Van Oyen 3.990 fr. te betalen met de ge­ Overwegende dat zulks ter zake niet alleen het ·geval rechtelijke intrest ; kan geweest zijn, vermits Aerts tijdens zijn ondervraging Verwijst de partijen elk in één derde van de kosten van door de Rijkswacht gesproken heeft van een « vlam ach­ de beide aanleggen. · t~r in de auto ", maar dat zulks zelfs naar alle waar;;. schijnlijkheid' het geval geweest is, vermits de Rijks"'.' wacht vastgesteld heeft dat de batterij van de · wagen (( bij de minste aanraking vonken vuur uitgaf )) ; dat het VLAAMSE JURISTEN, daarbij bewezen is dat deze batterij omvergeva~len was en dat het dan ook aannemelijk is dat door deze schok vuurvonkén verw-ekt werden die dé brand hebben kl.!11~ ABONNEERT U OP nen veroorzaken. Overwegend~ dat appellante dus ook niet bewijst .dat RECHTSKUNDIG WEEKBLAD er versmeuling plaats greep zonder voorafgaandelijk vuur, dit is gelijktijdig ontstaan van warmte en licht. 749 RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 7SO

Om deze redenen tig recht stond en het in de nacht van 5 op 6 oktober 1965 werd omvergetrokken ; dat dit vroeger nog gebeurde tij­ Het Hof, dens de periode dat er heropgeroepen militairen te Leo­ poldsburg verbleven en gemakkelijk kon gebeuren omdat uitspraak doende in openbare zitting en op tegenspraak. het verkeersteken «in de- aarde» staat geplant op de Gelet op artikel 24 der wet van 15 juni 1935. gelijkgrondse berm zonder andere bedekking; Gehoord de heer K" Advocaat-Generaal, in zijn eens- Overwegende dat het ongeval plaats greep te 8,40 uur, luidend advies. verweerders zich op overmacht beroepen en beweren het Ontvangt het hoger beroep. Zegt het zonder grond. ongeval niet te hebben kunnen voorkomen; dat ver­ Bevestigt het bestreden vonnis. der der Belgishe Staat voorhoudt dat indien iemand voor Verwijst appellante in de beroepskosten. het ongeval verantwoordelijk is, dit alleen de Gemeente Leopoldsburg kan zijn, zij het dan ook dat deze laatste gelden doet dat het verkeersteken op een rijksweg was BURGERLIJKE RECHTBANK TE HASSELT geplaatst en enkel de Belgische Staat in het betrokken geval zou kunnen aangesproken worden door de benadeel­ 3e Kamer. - 18 oktober 1968. den; Overwegende dat volgens de wettelijke bepalingen de Voorzitter : M. J. Perxsters. gemeenten dienen in te staan voor de veiligheid en de Openbaar Ministerie M. Cleeren. zekerheid van het verkeer op de openbare wegen van hun Advokaten: Mrs. Gruyters, Byvoet en R. Smeets. grondgebied, zelfs als deze wegen behoren aan de Staat (Zie Cassatie 20 december 1951, Arresten van het Hof Gemeente. - Bewakingsplicht. - Ook op de rijkswegen van Cassatie 1952 p. 188) ; der Gemeente. - Overmacht. - Verantwoordelijkheid Overwegende dat de gemeente Leopoldsburg ten on­ bij het omtrekken van een verkeersteken. rechte de overmacht inroept; dat zij een fout heeft begaan door er niet voor te zorgen dat voldoende bewaking werd uitgeoefend op de wegen en het kruispunt waar het 1. De Gemeente is ~erplicht volgens de wettelijke be­ schikkingen een bewaking uit te oefenen over de al­ ongeval gebeurde, dan wanneer zij er van op de hoogte gehele uitgestrektheid van haar grondgebied en ook op moest zijn dat het kwestieuse verkeersteken vroeger reeds de rijkswegen die dit grondgebied doo1·kruisen. werd uitgerukt en het terug werd geplaatst in de aarde 2. Deze bewakingsplicht strekt zich ook uit over de ge­ zonder andere voorzorgen tegen het verwijderen van dit plaatste verkeerstekens op de rijkswegen van de Ge­ verkeersteken te nemen; meente, en deze kan geen overmacht inroepen indien Overwegende dat trouwens het ongeval plaats greep op een verkeersteken door een derde werd uitgerukt met een kruispunt gevormd door twee grote verkeerslanen in het gevolg dat er zich hierdoor een verkeersongeval een bebouwde kom der gemeente op een uur dat het voorde.ed, dan wanneer dit verkeersteken na het uit­ verkeer zeer druk is, de weggebruikers zich naar hun rukken een geruime tijd, en gedurende de drukste ver­ werk begeven en de jeugd naar school gaat ; dat daarbij keersuren, langs de weg bleef liggen. nog dient rekening te worden gehouden met het verkeer van militaire voertuigen, gelet op de . inrichting in de gemeente van de militaire kampementen ; dat ingeval van Gelet op de inleidende dagvaarding betekend bij geboekt voldoende bewaking . het verkeersteken waarvan sprake exploot van gerechtsdeurwaarder John Smeets van Berin­ tijdig had kunnen worden rechtgezet of er dienende aan­ gen in datum van 21-11-1967 · duidingen ten behoeve van de weggebruikers konden wor­ Gelet op de dagvaarding in' tussenkomst door aanlegger den aangebracht; aan de Belgische staat, Ministerie van Openbare Werken, Overwegende dat derhalve de gemeente Leopoldsburg door geboekt exploot van gerechtsdeurwaarder Adolphe dient te worden verantwoordelijk gesteld voor de nadelige V anderperren van Brussel in datum van 8 april 1968 ; gevolgen van het ongeval ; Overwegende dat beide exploten, hetzelfde ongeval ten Overwegende dat de schade als volgt dient te worden grondslag hebben en het behoort ze wegens verknochtheid geraamd: samen te voegen ; 1. schade aan het voertuig niet betwist: . . . 9.060,- fr. Overwegende dat aanlegger van verweerders een bedrag 2. genotsderving ex requo et bono 6 dagen 300 opeist van 17.860 fr. vermeerderd met interesten en kosten fr. per dag : ...... 1.800,- fr. naar aanleiding van het ongeval dat te Leopoldsburg plaats 3. andere materiële schade : greep de 6de oktober 1965 en waarvoor verweerders ver­ Overwegende dat uit het strafonderzoek antwoordelijk worden gesteld ; dat bij vonnis van deze blijkt dat een lastendrager eri. een ladder op rechtbank van 30 juni 1967 dat kracht van rechterlijk de grond lagen en er kan worden aangenomen gewijsde bekwam, zoals aanlegger het voorhoudt, wat niet dat deze voorwerpen ten gevolge van de bot­ wordt betwist, reeds uitspraak werd gedaan tussen aan­ sing ~chadigd werden zodait billi.jkheids­ legger en de Belgische Staat maar dan in de persoon van halve hiervoor kon worden in rekening ge- de heer Minister van Landsverdediging en de eisen van bracht de som van: 1.000,- fr. deze beide partijen werden afgewezen; dat aanlegger een weg bereed voorzien van het verkeersteken 2 en op het samen : 11.860,- fr. kruispunt in botsing kwam met een militaire jeep die van rechts kwam; dat op de weg door de militaire jeep bereden Overwegende dat de bedragen ex aequo et bono toe­ het verkeersteken lA was omgetrokken en op de weg lag, gekend aldus werden geraamd bij gebrek aan volstrekt zodat het niet geplaatst was volgens de bepalingen van vaststaande schadegegevens ; artikel 7,2 van het verkeersreglement; Gelet op de artikelen 2-30 tot 37 der wet van 15 juni Overwegende dat partijen wettelijk pleitbezorger stelden 1935 welke werden nageleefd ; en de ontvankelijkheid van de eisen niet wordt betwist; ,Overwegende dat niet wordt ontkend dat het verkeers­ Om deze redenen : teken lA van de wegcode, zoals blijkt uit het strafonder­ De rechtbank statuerende op tegenspraak, na de ge­ zoek, 's avonds voor de dag van het ongeval nog regelma- dingen ingeschreven in de algemene rol onder nrs. 67.850 e11 68~353 te hebben samengevoegd, alle verdere en tegen­ geding te hervatten als algemeen rechtverkrijgende van strijdige besluiten van de hand wijzende, gehoord de ·h_eer wijlen Frans Dierickx, verklaring waarvan haar akte dient Cleeren, gelegeerd substituut procureur des Konings in te worden verleend ; zijn tegenstrijdig advies gegeven -in het Nederlands ter Overwegende dat de stukken die door eiseres worden openbare terechtzitting van 27-9-1968 ; ingeroepen; zijn medegedeeld ; Verklaart de eisen ontvankelijk, deze opziçhtens de Overwegende dat verweerder primair stelt, dat de eis Belgische Staat ongegrönd, veroordeelt· aanlegger tot deze niet ontvankelijk is, daar hij strekt tot verdeling op grond kosten; van een beweerde gemeenschap van aanwinsten, terwijl Verklaart de eis opzichtens de gemeente Leopoldsburg er in feite een «maatschappij van aanwinsten" bestond; gegrond; dat hij subsidiair de verdeling in natura vordert en vooraf Veroordeelt deze laatste te betalen aan aanlegger de het opmaken van een inventaris, ten slotte een «andere som van 11.860 fr., met de vergoedende interesten vanaf notaris " dan door eiseres voorgesteld ; 6-10-1965, de gerechtelijke vanaf 21-11-1967 en de kosten Overwegende dat de eis· duidelijk en ondubbelzinnig van het geding ; strekt tot. b~t doen ophouden van de. onverdeeldheid (ook - ·verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad niet-· gemeenschap genoemd in de tuim:e zin vàn het woord) die tegenstaande alle verhaal en zonder borg behalve voor haar oorsprong vindt in de bedingen van het huwelijks­ de kosten. contract destijds gesloten tussén Frans Dierickx en zijn echtgenote ; - Overwegende ·dat de benaming die eiseres aan die on­ verdeeldheid geeft zonder belang is ten aanzien van de BURGERUJKE RECHTBANK TE GENT ontvankelijkheid van de eis ; Overwegende dat, nu er nog geen inventaris blijkt te 3e Kamer. - 20 april 1967. zijn opgemaakt en zowel in de oorspronkelijke dagvaarding als door verweerder in conclusies daarom wordt verzocht, Voorzitter : M. Soetaert. een boedelbeschrijving alsnog noodzakelijk voorkomt; dat Openbaar ministerie : M. Tillekaerts. er echter in de huidige stand van d'e zaak geen redenen Advocaten : Mrs. Van Belle en Dhooge. zijn om de werkzaamheden daartoe te beperken in af­ wachting van de geschillen, die zouden .kunnen rijzen ; Huwelijksvermogensstelsels. - Scheiding van . goederen Overwegende· dat partijen verschillende aandelen heb­ met « maatschappij van aanwinsten ». - Interpretatie. ben in de onroerende goederen en wel 1) eiseres: vijf achsten in die van de gemeenschap (of « maatschappij ") Echtgenoten waren gehuwd onder het stelse°l van scheiding van aanwinsten en een vièrde in dat van de nalatenschap ; van goederen, met beding dat er niettegenstaande die 2) verweerder, zoon van de erflaatster uit een vorig scheiding van goederen tussen de echtgenoten een maat­ huwelijk : drie achtsten in de goederen van de gemeen­ schappij van aanwinsten zal bestaan die zal behelzen de schap of maatschappij, drie vierden in dat van de nalaten­ winsten, de goederen zo roerend_e als onroerende". kort­ schap; om al wat de aanstaande echtgenoten zullen ve1·krijgen Overwegende dat het, gelet op de schattingen door het vanaf de dag van het huwelijk door hun gemeenzame bestuur der Registratie en Domeinen, die niet van voorin­ vlijt. genom '2nheid ten gunste van een der partijen kan worden Dat beding stelt een gemeenschap van aanwinsten in verdacht, alsnog niet vaststaat 'dat _de goederen van de ·die in principe onderworpen is aan de regelen van de gemeenschap (of « maatschappij,,) niet gevoeglijk ver­ · wettelijke gemeenschap van goederen, ·ook aan· die be._ deeld kunnen worden, terwijl het_ niet uitgeslote11 is dat treffende de terugnemingen en vergoedingen, behoudens het eigendom te.·. Zwijnaarde. aan de Klaartestraat, dat toèpassing ·· van ·de eveneens i7i het huwelijkscontmct tot de nalatenschap behoort,. in kavels kan worden ver­ ·aangenomen scheiding van goederen. Door · « maatschap- deeld of best op diè wijze )n v.eiling- wordt gebracht;. pij " is geen soort van vennoots·chap ·bedoeld, De wil van Overwegende dat het derhalve noodzakelijk _voorkomt de partijen wordt ·trouwens duidelijk door de verwijzing vooraf een schatting te _bevelen, terwijl voor de eventuele voor het beheer van de « maatschappij " naar art. 1421 veiling van het te Lede bij Aalst liggende eigendm.n een B.W·., dat de wettelijke gemeenschap betreft. notaris kan worden aangewezen, voor het geval dat -ver­ deling n~et mogelijk zou blijken en partijen zich met de Dierickx t./ Dhondt en Troch t./ Dhondt. besluiten- van. de deskundige in die : zin kunnen verenigen zon4er-verder vonnis; .. . . - . - Overwegende dat de eis A.R. nr.· 61302/ 41582.ertoe_strekt - _Overwegende dat de rechtbank· in de overgelegde brief­ de scheiding en delirig te doen bevelen vah de huwelijks­ wisseling tussen de raadsman· van ·verweerder en de nota­ gemeenschap van aanwinsten die bestaan heeft tussen de ris van eiser -'-- briefwisseling die overigens volgens de (intussen overleden) eiser Frans Dierickx en wijlen gebruiken over de notaris van verweerder en de raadsman Emma-Helena Laprudence, laatst wonende te Zwijnaarde, van eiser zou hebben gelopen - geen redenen vindt om overleden te Melle op 22 november 1961, alsmede van haar de eerstbedoelde-. notáris, die. door .eiseres, -langstleve11_de nalatenschap, na veiling van de tot de . boedel. behorende echtgenoot en .gerechtigde tot vijf.achtsten van" de huwe.;.. goederen-~ lijksgemeehscha~: wordt vo()rgedrà.gen; niet m~tcdè: werk~ Ov~rw~gende. dat wijlen Frans Dierickx, eiser, over­ zaamheden te: .belasten·; . dat· een_· door· de. rechtbank· a~n­ leden is té Zwijnaarde op 28 november 1966 zonder reser­ g'ewezen notaris óphoudt de « notar~s _van: een partij ,., vafaiie ~ erfgémimén, waardàor. al zijn goédéren zijn· over­ te zijn; gegäán- aan de 'éiséres Troch Gabrielle, . zo krachtens •. Overwegende_ :dat verweerder: .de _benoeming-, :.van een huwelijkscontract verleden voor rfotaris De1haise te Zwijn.:.. tweede ·boéd~lnotaris .nie.t. vraagt ; c · · · aärde~ op-·-·5 · i:nàart 19·64; :wa:ariU ·bedóng~n-:wèrd ~: 1° Y ~lge­ Overwegende dat de ·erfl~ats.ter= inet- wijlen Frans~Dïe ... mene gemeenschap van goederen,: 2.0 }'-gifte··van· d~0· geheie rickX gehuwd·. ·was onder het ::.Stelsel_· van -. sche.iding van nalatenschap, als krachtens zijn openbaar testament ver­ goederen krachtens artikel •I ·van,: het .. huwelijkscontract leden voor notaris V andersloten te ·-smt..:.:Marteris-Lätem verl2den var notaris: Vermeire; destijds te Zwijnaarde op op 22-2-1964 ;· 31-12-1934, waarvan artikel 5 als volgt luidt : « Niettegen­ Overwegende dat eiseres Trocb Gabrielle verklaart het st-aaridê de Rcheicling van goede:rew zal er tussen de aan'"' R.ECHTSKUNötG WEEKBLAD staande echtgenoten · een . maatschappij van aanwinsten eerst van de onroerende goederen van de huwelijks­ bestaan, die zal behelzen de winsten, de goederen zo gemeenschap - twee kavels dienen te worden samen,;. roerende als onroerende, de nijverheid of handel, kortom gesteld, daarna de verdeelbaarheid van de onroerende al wat de aanstaande echtgenoten zullen verkrijgen vanaf nalatenschap nagegaan; verstaat dat zal worden onder­ de dag van het huwelijk door hun gemeenzame vlijt." Al zocht of het eigendom aan de Klaartestraat te Zwijnaarde de lasetn van het huwelijk zoals". zullen door deze maat­ geheel of ten dele kan worden verdeeld, zoniet in welke schappij gedragen worden. Het beheer van de maat­ kavels het gebeurlijk best zal worden geveild, waarvoor schappij behoort toe aan de toekomende echtgenoot gelijk­ een beroep kan worden gedaan op de medewerking van vormig artikel 1421 B.W. »; een beëdigd landmeter ; Overwegende dat dit beding een gemeenschap van Beveelt dat de veiling, zo nodig, zal geschieden ten aanwisten instelt, die in principe onderworpen is aan de overstaan van de boedelnotaris, behalve het eigendom te regelen van de wettelijke gemeenschap van goederen Lede dat door de zorgen van notaris Buys te Lede in vei­ ook die betreffende de terugnemingen en vergoedingen, ling zal worden gebracht ; behoudens toepassing van de eveneens in het huwelijks­ contract aangenomen scheiding van goederen (verg. o.m. Verleent er de eisende partij akte van dat zij de vorde­ Delva, ."scheiding van goederen en gemeenschap van ring schat op meer dan 25.000 frank ten aanzien van ieder aanwinsten, nrs. 25-27; De Page X, nr. 1406; Kluyskens, belanghebbende en in elk onderdeel, met het oog op de Huwelijkscontract, nr. 480; Schicks en Vanisterbeek, V, bevoegdheid en de aanleg ; blz. 511 en volg ; Vanisterbeek, TraHé général de la sépa­ Bepaalt dat de kosten door de boedel zullen worden gedragen; ration de biens, nr. 122 en volg.) ; Overwegende dat verweerder dan ook ten onrechte Verklaart het onderhavig vonnis uitvoerbaar bij voor­ meent dat met de term «maatschappij van aanwinsten» raad, nietegenstaande iedere voorziening en zonder borg­ een soort vennootschap zou bedoeld zijn, bij de vèreffening stelling, behoudens wat de kosten aangaat. en verdeling waarvan geen terugnemingen of vergoedin­ .... "~~:~,-#.·.,-,""~~~~ 1 gen in aanmerking zouden komen ; dat de wil van par­ tijen desaangaande trouwens duidelijk kan worden afge­ POLITIERECHTBANK TE KONTICH leid uit de uitdrukkinge verwijzing naar artikel 1421 B.W., dat de wettelijke gemeenschap betreft ; 29 october 1968.

Om deze redenen, Rechter: Raymond Jacobs. Pleiter: Mr. J. Lenaerts. De Rechtbank,

Gelet op de artikelen 2, 37 en 41 der wet van 15 juni Strafrecht. - Overtreding. - Werpen van stenen. - Ge­ 1935 op het taalgebruik in gerechtszaken; bouwen en afsluitingen. - " Persoonlijk » werpen en Alle andere conclusies van de hand wijzende ; werpen via een tuig, dat men gebruikt. - Onvrijwillig­ Voegt samen de zaken ingeschreven op de algemene rol heid. - Strafmaat. - Strafbaarheid. onder de nummers 61303/ 41536 en 61582 ; Verleent er Troch Gabriëlle ·akte van dat zij het geding Met geldboete van vijf frank tot vijftien frank en met hervat in de genoemde hoedanigheid : gevangenisstraf van één dag tot vier dagen of met een Verklaart de eis ontvankelijk; van die straffen alleen worden gestraft - luidens Beveelt dat, ten verzoeke van de meest gerede partij art. 557, 4° S.W.B. - : «Zij die stenen". of andere en in aanwezigheid of na behoorlijke oproeping van de voorwerpen, die kunnen bevuilen of beschadigen, tegen verende voertuigen, huizen, gebouw.en en afsluitingen andere partijen, door het ambt van notaris Vandersloten van een ander werpen». te Sint-Martens-Latem, overgegaan zal worden tot de boedelbeschrijving, afrekening, scheiding en deling van De strafwet bedoelt én het «persoonlijk » werpen van de bovengenoemde huwelijksgemeenschap en nalaten­ stenen en dgl. én het werpen van stenen en dgl. via schap; tuigen, die men gebruikt. De onvrijwil!igheid, waar­ mede het feit is gepleegd geworden, vermag alleen de Verstaat dat een rechter-commissaris, op wiens verslag strafmaat, doch niet de strafbaarheid te beïnvloeden, die de gebeurlijke geschillen zullen worden beslecht bij onze blijft bestaan, ook al zou de dader het beteugelde feit verhindering, door de voorzitter van deze rechtbank zal helemaal ignoreren. worden aangewezen ; Stelt aan als gerechtelijk bewaarder de heer Dewul:f, notaris te Oostakker, met opdracht de niet verschijnende O.M. en H.t./ D. partijen te vertegenwoordigen, in hun plaats alle akten en processen-verbaal te tekenen, hun aandeel te ontvangen, er kwijting over te verlenen, het te storten in de Deposito­ Overwegende dat de overtreding, die het Openbaar en Consignatiekas en toe te stemmen in de doorhaling, Ministerie verwijt aan de beklaagde, in feite bewezen is doch enkel na betaling, van alle inschrljvingen, ambts­ door de gegevens van de bundel, alsm€de door het op de halve of anderzins genomen; terechtzitting gedaan onderzoek en dat te dien aanzien - · Benoemt als deskundigen de heer Engels, notaris te na vastgesteld te hebben, dat omtrent de becijfering der Gent, en de heer August Van Nuffel, beëdigd landmeter, schade geen betwisting · is geopperd geworden door de wonende te Lebbeke, Kerksträat 18, respectievelijk voor beklaagde, die tegenover de medewerkers van het Ge­ de goederen in hun arrondissement gelegen, met opdracht recht een minstens bedroevend houding heeft aangeno­ de onverdeelde onroerende goederen te bezichtigen en te men - juridisch is bedacht geworden : schatten en in een, met redenen omkleed en schriftelijk dat art. 557, 4° S.W.B. strafbaar stelt: «Zij die stenen onder ede bevestigd verslag de rechtbank van advies te of andere harde lichamen of andere voorwerpen, die · clinen omtrent de huidige waarde ervan ; voorts eerst­ kunnen bevuilen of beschadigen, tegen . . . gebouwen en genoemde deskundige in zijn verslag advies uit te brengen afsluitingen van een ander werpen ... » en dat de be­ omtrent de verdeelbaarheid, de samenstelling van de klaagde aanvoert, dat de steen, waardoor de voorruit van ; kavels en de. eventueel verschuldigde opleg ; verstaat dat het huis der burgerlijke partij verbrijzeld werd, niet door RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 156 hem is geworpen geworden, doch wel door de auto, die VREDEGERECHT TE OOSTENDE hij bestuurde en dat hij alleszins de beschadiging niet vrijwillig veroorzaakt heeft ; 19 november 1968. dat allereerst dient gesteld, dat de zo klassieke als elementaire interpretatieregel « Ubi lex non distinguit, nee Vrederechter : M. G. Blankaert nos distinguere debemus » medebrengt, dat art. 557, 4° Advocaten: Mrs. Devroe, De Grave en Van Ooteghem S.W.B. bedoelt èn het « persoonlijk » werpen van stenen en dgl. èn het werpen van stenen en dgl. via tuigen, die Huur. - Indexclausule. men gebruikt ; dat overigens het werkwoord «werpen» gezegd is ; dat het « comprend tout mode de projection Het ontvangen van huurgelden is g·een louter passieve ou d'émission » (G. Schuind, Traité .. ., dl I2, Brussel, houding maar wel een rechtshandeling, Deze lang­ 1936, p. 291) j durig en constante handelswijze bewijst dan ook dat dat er vervolgens dient aan herinnerd, dat het ondoel­ eiser akkoord ging. om de indexclausule al die tijd niet matig is te onderzoeken of de beklaagde al dan niet vrij­ toe te passen. willig het feit pleegde, vermits die aangelegenheid alleen de strafmaat, doch niet de strafbaarheid vermag te beïn• Lodrioor t./ Brouwerij Imperia!. vloeden, daar in zaken van overtredingen principieel de al of niet vrijwilligheid, waarmede het feit gepleegd is, Overwegende dat het huurcontract tussen hoofdeiser en geen invloed uitoefent op de strafbaarheid, die overigens hoofdverweerster ·en het huurcontract tussen deze laatste in beginsel blijft bestaan, ook al zou de dader het be­ en verweerster in vrijwaring gesloten, een indexclausule teugelde feit ignoreren ; bevat die voorziet dat de stijging van het toenmalig dat. dus de argumentatie van de beklaagde faalt en dat indexcijfer automatisch 10 % aanpassing-stijging van de er tot zijn verdere juridische geruststelling mag op ge huurprijs zal meebrengen en dit vanaf de eerstvolgende wezen worden : vervaldag; Overwegende dat hoofdverweerster en verweerder in 1. - dat in verband met het « werpen » ook de juris­ vrijwaring opwerpen dat de vordering ongegrond is wijl prudentie betoogd heeft, dat het moet begrepen worden eiser akkoord ging om de indexcijferclausule, zowel voor in « un sens très large, qui comporte tout mode d'émis­ het verleden als voor de toekomst niet toe te passen, wat sion » en dat het helemaal niet vereist is, «que l'émission volgens hen bewezen is door het feit dat eiser van januari des objets soit faite indirectement par la main de l'hom­ 1965 tot 30 juli 1968 steeds zonder enig voorbehoud de me », zodat elke automobilist er toe gehouden is «de oorspronkelijke huurprijs ontving en nooit enige toepas­ prendre toutes précautions pour éviter que des pierres sing van de indexclausule vorderde ; soient projetées » (Corr. Rb. Dinant, 9 januari 1950, Pas., Overwegende dat eiser daarop antwoordt dat hij inder­ 1950, 3, 120) en dat een ander vonnis de beschikking van daad die verhoging niet opeiste, maar dat dit hem niet art. 557, 4° S.W.B. toepasselijk geacht heeft bij «la pro­ belet het thans te doen wijl verzakingen niet vermoed jection d'une pierre dans une vitrine, provoquée par Ze worden en dat hier geen toepassing van de theorie van passage d'un camion» (Pol. Beauraing, 4 october 1946, , rechtsverwerking kan gedaan worden ; Rev. Gén. des Ass. et des ReSrp., 1947, 4171); Overwegende dat het ontvangen van huurgelden echter 2. - dat in verband met de voorwaarde der al of niet geen louter passieve houding is maar wel een rechts­ vrijwilligheid, vereist tot beteugeling van het door art. handeling uitmaakt ; 557, 4° S.W.B. omschreven feit, de doctrine geen onder­ Dat eiser meer dan 3% jaar lang, trimester na trimester scheid maakt en stelt, dat zowel het v'rijwillig als het het oorspronkelijk bedrag van de huurprijs als bevrij­ onvrijwillig werpen bedoeld zijn (G. Schuind, o. en loc. dende betaling aanvaardde en al die tijd nooit enig ach­ cit.) en dat een te voren al vermeld vonnis (Corr. Rb. terstal of aanpassing opeiste ; Dinant) in ondubbelzinnige bewoordingen gesteld heeft, Dat deze langdurige en constante handelswijze dan ook dat art. 557, 4° S.W.B. toepassing moet erlangen « indépen­ bewijst dat eiser inderdaad akkoord ging öm die index­ 0 damment de toute intention » en dat het met name beteu­ clausule al die tijd niet toe te passen (De Page T. III. V gelt « le jet volontaire comme le jet involontaire » ; dat Oblig. nr. 1032. Vredegerecht Bergen 10-1-1953 J.J.P. 1953 een recent vonnis de door art. 557, 4° S.W.B. bedoelde page 90.91. Vredegerecht Oostende 23-6-64 Madelein t./ overtreding rangschikt onder « les contraventions non in­ Hainaut). tentionelles » (Corr. Rb. Dinant, 29 februari 1965, J.L., Om deze redenen : 1964-1965, 217). Wijst de vordering af".

INGEZONDEN BIJDRAGE DE RECHTBANK VAN EEKLO

De grondslag van de indeling van ons land in rechter­ deze wet heeft men twee stelsels gekend, die noch het ene lijke arrondissementen dateert principieel van de wet van noch het ander lang geduurd hebben : het stelsel van de 27 nivóse jaar VIII, (18 februari 1800). Sindsdien heeft deze arrondissementele rechtbanken, en het stelsel van een gro­ territoriale indeling weinig verandering ondergaan. Het is te rechtbank per departement. In het huidig territorium ook door die wet dat de te voren afgeschafte rechts­ van België, werden op 27 ventose jaar VIII twee « tribu­ machten in hoger beroep hersteld werden onder de naam naux d'appel » ingericht : Brussel en Luik, alsook de mees­ « Tribunal d'appel » (later Cour Impériale, dan Hoog te nog bestaande rechtbanken van eerste aanleg. Tussen Gerechtshof, dan Hof van Beroep). Bijgevolg wanneer men de zeldzame uitzonderingen is er één die wij zouden wil­ de geschiedenis van onze rechtbanken wil schrijven moet len bestuderen, het is de Rechtbank van Eeklo, afgeschaft men deze wet als uitgangspunt nemen. Tussen het einde in 1814, ressorterende van het Hof van Brussel, voor hoger vàn het « ancien régime » en het in werking treden van beroep in burgerlijke zaken en van de Tribunal Criminel RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 7SS de l'Escaut (Gent) voor hoger beroep in correctionele een rechtbank te Gent. Toen, zoals hoger gezegd, het ar­ zaken. rondissement de l'Escaut opnieuw onderverdeeld werd in Het departement de l'Escaut, thans Oost-Vlaanderen, vier rechterlijke arrondissementen, kreeg de nieuwe recht­ bank alle kantons van de vroegere rechtbank en daarbij de werd in 1800 ingedeeld in vier rechterlijke arrondissemen- . kantons Assenede en Kaprijke, en tot aan de oprichting ten, Gent, Dendermonde, Oudenaarde en Eeklo. Die inde­ van het departement des Bouches de l'Escaut op 13 sep­ lîng was logisch, wanneer men in aanmerking neemt dat tember 1810 het kanton Vlissingen. De gemeente Philippine gans Zeeuws-Vlaanderen geannexeerd werd bij dit depar­ werd gevoegd bij het kanton Assenede tot in 1814, dan tement, dus groot genoeg om in vier delen te worden 'ver­ ging zij over naar. het kanton Axel. deeld. Het is dan ook logisch dat Willem de Iste die nooit deze annexatie van Zeeuws Vlaanderen aan Oost-Vlaan­ In 1814 was het rechtsgebied van de rechtbank verdeeld deren wilde erkennen, dat gebied terug gevoegd heeft bij in acht kantons: Eeklo, Assenede, Kaprijke, Sluis, Oost­ de provincie Zeeland, rechterlijk arrondissement Middel~ burg en Yzendijke. Zonder te willen uitweiden over de toe­ burg, en dan het arrondissement Eeklo rechterlijk; bij stand vóór 1800, moeten wij toch zeggen dat de toestand in Gent heeft ingelijfd. De voornaamste bron van· onze studie de eerste rechtbank in 1795 niet schitterend moet geweest is ee:o. lijvig dossier berustende te Parijs in Les Archives zijn, indien wij moeten geloof hechten aan wat een Neder­ 2 Nationales, bevattende plus minus 1.200 stukken over d~ lands rechtsgeleerde er over schrijft ( ) : « 0 ironie, men rechtbanken van het departement de l'Escaut (1). kon geen rechters en geen advocaten vinden". er werden procureurs en deurwaarders uit herbergiers en kroeghou­ Het Personeel van de Rechtbank. ders gerecruteerd. Tot rechter werd een zekere Emery be­ noemd, uit Brugge gevlucht, die te Sluis een gaarkeuken De Voorzitte1·s (Wedde 1.50.0 fr. per jaar) en een kroeg exploiteerde ». van der Heyden (1800-1802) ; De Huchteneire (1S03- 1804) ; Verstraete (1805-1807) ; Lebegue (1808-18.ll) ; De Hoofdtplaats van het Arrondissement Goethals (1812-1814). De eerste rechtbank (vóór de eenmaking te Gent) heeft Rechters (Wedde 1.000 fr. per jaar) gezeteld te Sas-van-Gent van 14 fructidor, jaar III (31 augustus 1795) tot 18 brumaire, jaar VI (8 november Ferlemans (1801-1802) ; Bekkens (1801-1802) ; Bogaert 1797), datum waarop dé zetel gevestigd werd te Water­ (1801-1801) ; Lebegue (1803-1808) ; Heyse (1803-1803) ; vliet. Na de heroprichting werd de zetel te Watervliet Hughe (1804-1805); van Tieghem (1805-1805); Deurmael gevestigd met voorlopige zetel te Assenede. Op eerste van­ (1806-1811) ; Verstraete (1807-1808) ; Hennein (1808- tose, jaar XI (23 september 1803) werd hij overgebracht 1808) ; Gemyn (1809-1814) ; Cornelis (1812-1813) ; de Smet naar Eeklo waar hij gevestigd bleef (in het Stadhuis) tot (1813-1814). aan de afschaffing van de rechtbank in 1814. De overplaat­ Plaatsvervangende rechters (Wedde 600 jr. per jaar) sing van Assenede naar Eeklo ging niet zonder moeilijkhe­ den. Volgens een verslag van het jaar VI waren er te De Guchteneire (1802-1803) ; d'Amour (1802-1802) ; Assenede geen voldoende gebouwen voor de rechtbank en Hughe (1803-1804); van Tieghem (1804-1804); Deurmael moesten de gevangenen te Sas-van-Gent opgesloten wor­ (1805-1806) ; Gemyn (1806-1808) ; Eghels ( 1809-lSll) ; den. Later werden ze toch te Assenede opgesloten in de Amoreau (1811-1811) ; De Smet 1812-1813) ; Eggermont stallingen van het gemeentehuis c cachot affreux ou les (1812-1814) ; Carion (1812-1814). détenus sont entassés •, later volgens een verslag van de substituut de Chavannes was c la maison d'arrêt, deux ProcU1·eur Impérial (Wedde 1.500 fr. per maand) caves avec un soupirail, une pour les femmes ; les détenus pour petits délits sont confondus avec ceux qui ont com­ Pages (1800-1811) ; Parez (1812-1814). mis les plus grands crimes ». De overbrenging naar Eeklo werd gevraagd, beweerde de sous-préfet, door de rechters, Substituut-p1·ocureur (Wedde 1.000 fr. per maand) en door de commissaris van de regering (toen nog niet procureur impérial), want zegt hij : c Assenede est un Hughe (1800-1803) ·; de Chavannes (1804-1805) ; de Röeck mauvais climat, les juges doivent tenir séance dans un (1806-1811) ; de Chavannes (1811-1812) ; Lambelin (1812- cabaret ou Ie concierge sert du vin et il y a une maladie 1814). contagieuse dans la maison d'arrêt "·Nochtans op 13 fruc­ tidor, jaar IX, schreven de Voorzitter van der Heyden en Griffier (geen wedde doch griffierechten) de rechter de Guchteneere, dat zij niet akkoord waren met de overplaatsing, dat Assenede niet ongezond was, wat zij Cock (1800-1805); De Meyer (na enige dagen overle­ deden bevestigen door attest van twee geneesheren. De den) ; de Chavannes (1806-1811) ; Brou 1811-1811) ; Reg­ maire van Assenede was ook niet akkoord met de over:.. nault Ü811-1811) ; Rieff (1812-1814). brenging want op 28 pluviose, jaar X, schreef hij: c des hommes pervers, corrompus par l'or, ne consultant que Het rechtsgebied can de Rechtbank. leur avidité et leur soif d'argent veulent transporter Ie

tribunal à Eeklo 11, Op 17 thermidor, jaar VIII, schreef de Wij hebben gezegd dat aanvankelijk de Fransen arron­ prefect Faipoult dat hij de verplaatsing naar Eeklo voor­ dissementele rechtbanken hadden opgericht, vier. in Oost­ stelde waar men mooie lokalen, gezonde lucht, dagelijkse Vlaanderen : Gent, Dendermonde, Oudenaarde en Sas­ verbindingen met Gent en een centrale ligging zou hebben. van-Gent. Het is op 14 fructidor, jaar III (31 juli 1795) dat Op 23 ventose, jaar IX, schreef de commissaris van de het arrondissement Sas-van-Gent opgericht werd met de regering (later procureur-generaal) bij het tribunal d'ap­ kantons Sas-van-Gent, Sluis, Oostburg, IJzendijke en pel te Brussel : «Assenede est un tribunal inorganisé, un Hulst. Op 24 pluviose, jaar IV (13 februari 1796) werd het lieu · malsain, désagréable ou personne ne veut se rendre kanton Axel erbij gevoegd en op 18 ventose zelfde jaar pour un rnodique traitement », en: op 16 pluviose, jaar IX, werden de kantons Eeklo, Waarschoot en Maldegem aan vroeg de commissaris van de regering (de procureur) bij de Gent ontrokken en ook bij Sas-van-Gent gevoegd. Dan rechtbank van Eeklo een plaats te Brussel in het Tribunal werden de vier arrondissementen afgeschaft en bleef er d'Appel c pour sortir de ce malheureux pays ". Uiteindelijk schreef de ministêr van binnenlandse-zakeh aanzijn colle.;..; reur- Pagès- stelde voor :als :r.echter Hughe « juge .supp1éant: ga van justitie op 11 brumaire, jaar XI,: dat hij ook van· qui a droit à cette promotion " en de Smet om hem dan te mening was dàt de zetel van-de rechtbank te Eeklo moest vervangen als plaatsvervangend rechter. De prefekt drong g~vestigd worden, waar reeds dé « sotis-préfecture '.)) be­ aan ten voordele van Gracieux, de rechtbank voor van stond, want te Assenede « lieu insalubre et marécageux, il Tieghem en bestreed de kandidatuur van Hughe « qui est n'y ani logement ni prison convenable », En zo verhuisde médecin et pas jurisconsulte "·Maar de Guchteneere werd eindelijk de rechtbank naar Eeklo. benoemd en .onmiddellijk nadien postuleerde hij en be­ kwam hij de plaats van vrederechter te Assenede, zodat de Innerlijke geschiedenis van de Rechtbank strijd voor het voorzitterschap moest herbeginnen. Op 18 frimaire, jaar XII, stelde Beyts, procureur-gene­ Het was niet altijd gemakkelijk personeel te vinden voor raal, de volgende kandidaten voor, ofwel Eggermont, li­ de rechtbank. De genaamde Buyck gewezen rechter in de cenciaat in de rechten, vrederechter van Oosterzele, wo­ departementale rechtbank te Gent stelde als voorwaarde nende .te Bottelaere, die, zegt hij, nederlands en frans tot zijn benoeming te Eeklo, dat hij te .Gent zou mogen spreekt, een kroostrijk gezin heeft en die te Eeklo zou. blijven wonen en -dat de regering hem twee .. maal per gaan wonen, ofwel Desprès, advocaat te Brussel, tweetalig, week zijn reis per voertuig zou betalen. die ook te Eeklo zou gaan wonen en hij voegt erbij : <<°j'au_ Lebègue, gewezen rechter, dan plaatsvervangende rech­ rais volontiers présenté Lebègue mais il n'est pas licencié, ter in de departementale criminele rechtbank, werd tot c'est un ancien procureur médiocre, bon juge sous un plaatsvervangende ·rechter benoemd te Eeklo, doch wei_­ autre, mais pas pour présider et ce tribunal a besoin d'un gerde. Hij -werd later tot -effektief rechter benoemd, wat jurisconsulte "· Van Hulthem, parlementslid, stelde op 22 hem niet belette onmiddellijk eert plaats van effectief- rech;.. frimaire, jaar XII, Verstraete voor en als substituut Deur­ te Gent te postuleren, waartegen de procureur zich ver­ maal, omdat zegt hij: «les deux juges Lebègue et Hughe, zette uit vrees geen ander rechter te vinden. médecin, sont faibles et Ie juge suppléant van Tieghem est malade à Gand "·De Eerste-Voorzitter Latteur schreef het Gardeyn, gewezen notaris te Vroede, werd rechter be­ volgende op 25 frimaire, jaar XII: « J'ai proposé Lebègue, noemd op 19 brumaire, jaar X, doch weigerde de plaats te procureur et notaire à Gand avant la révolution, mais aanvaarden .Eindelijk op 23 vendémiaire, jaar IX, werd de. j'apprends que Verstraete, licencié-ès-lois, domicilié à rechtbank geïnstalleerd met Van der Geyden als voorzit­ Bouchaute, accepterait la place. Il serait difficile de trouver ter, Bekkens en Ferlemans als rechters, de Guchteneere dans tout !'arrondissement une personne plus probe, plus en d'Amour als plaatsvervangende rechters, Pagès als pro­ instruite, plus estimée et les deux juges actuels sont trap cureur en Cock als griffier. Maar Ferlemans was ziek en faibles pour que l'on fasse un choix parmi eux». Ook we·rd aanvaardde niet, Bekkens gaf ontslag" en d'Amour kon Verstraete benoemd op 6 frimaire, jaar XIII. Maar". door niet aanvaarden omdat hij rechtszweer was van _de voor­ Keizerlijk decreet van 25 januari 1807 werd hij afgezet als zitter. Reeds een jaar nadien op 29 germinal, jaar X, over­ voorzitter maar mocht rechter blijven, omdat hij dienst­ 3 leed de voorzitter te Watervliet ( ). - weigeraars slechts tot 500 frank boete had veroordeeld. Hij Intussen had men als rechter Bogaert benoemd maar hij protesteerde zeggende dat hij de straf had uitgesproken deed zich aanstellen als vrederechter -te Eeklo, zodat de gevorderd door de Procureur, èn dat deze niet gesanktio­ rechtbank toeri samengesteld was uit de Guchtenaere, neerd werd, en deze, volgens hem, « un partisan was oudste rechter dienstdoende voorzitteri en: -twee nieuwe de la maison d'Autriche "· Hij voegde erbij: «je ne puis rechters, Lebègue en Bernard-Joseph Heyse, en Hughe als plus siéger à cOté de ce fauteuil ou j'ai présidé, j'ai suffi­ plaatsvervangende rechter. samment expié ma faute »en hij vroeg een plaats als rech­ Op 18 ventose, jaar XI maakt de prefekt verslag over de ter te Gent. Daar hij ze niet bekwam gaf hij zijn ontslag op kandidaten voor het voorzitterschap : « de Guchteneere, 13 april 1808 (4). In zijn plaats werd uiteindelijk Lebègue juge, un peu négligent, mais cela tient à l'insalubrité de la benoemd op een gunstig verslag van de Eerste-Voorzitter commune; Lebègue n'a pas les connaissances nécessaires; die schreef: « c'est un homme droit, zêlé, ·on lui doit l'or­ Verstraete, turbulent, susceptible, passioné; Hughe, sens ganisation du tribunal ». Nochtans, pas voorzitter gewor­ très droit et actif, j'ai eu !'occasion d'avoir des preuves den, vroeg hij de plaats van rechter te Gent omdat, schreef certaines de son intégrité et de sa sagesse; de Smet, ex­ hij : « vu mon age, c'est pour ma facilité ayant ma maison juge de paix d'Eeklo, partial et peu favorable à la douane; à Gand ", maar de Procureur-generaal verzette zich daar­ Gratieux n'a que. de faibles connaissances; de Vliegher, tegen zeggende: « c'est vouloir devenir d'évêque meunier». avocat à Waarschoot, non propre à exercer dignement une Een verslag van 1809 aan de Minister zegt dat de voor­ place dans l'ordre j udiciaire ; van Tieghem, homme de loi zitter Lebègue «est un homme inepte». In 1810 uiteinde­ à Gand, sans aucune qualité; Heyse, agent d'affaires, lijk vetrok hij naar Gent (5 ) en werd vervangen door Char­ n'ayant pas la confiance publique, jouit d'une mauvaise les Goethals, " j urisconsulte agé de 60 ans, fortuné " die de réputation, sa nomination comme juge n'est qu'une spé'cu.;.. laatste voorzitter werd van de Rechtbank van Eeklo. De lation pour se faire nommer· notaire "· Maar intussen was andere kandidaten waren geweest de rechters Genijn en recher Heyse overleden, op 30 frimaire, jaar X. Van 'Hul­ Deurmael, Hubert-François Parez, advÓcaat te Gent, de them, lid van het « tribunat)) stelde op 26 prairial, jaar x, Chavannes, substituut « qui quoique Français, possède très de volgende kandidaten· voor aan de minister van justitie: bien la langue flamande », Eggermont, advocaat te Gent, als voorzitter Verstraete, gewezen rechter in de departe­ Desmet, vrederechter te Eeklo, Debbaut, griffier van de mentale rechtbank « citoyen distingué par ses connaissan­ rechtbank van Gent, Itnbert, advokaat te Brugge en Timo­ ces, sa probité et l'affection de ses concitoyens" ; in on­ thée van Damme, van Eeklo. dèrgeschikte orde de Guchteneere, oudste -rechter; Over Wat nu betreft. de plaats van griffier gebeurde ook het Heyse zegt hij « n'a pas de talents connus et ne jouit pas de eel'l en het ander. Daniel Koch, geboren te Vlissingen, was toute la considération », Hij stelde de Smet voor als plaats­ de eerste griffier doch overleed te Eeklo. Vier candidaten vervangend rechter. kwamen op : van Tieghem, rechter te Eeklo, oud-advocaat Op 23 messidor, jaar X, stelde de procureur-generaal van de Rade van Vlaanderen, veertig jaar oud ; Duermaal, Beyts voor de Guchteneere, oudste rechter, als voorzitter_, ook rechter, zes en dertig jaar oud; Jan Baptist de Porre, de Smet, gewezen vrederechter van Maldegem als rechter, oud bediende van de griffie van de Rade van Vlaanderen de Vliegher, notaris te Waarschoot, waar hij ook « adjoint «sans fortune » en Jacques-Guillaume Meyer, geboren te au maire » was, als plaatsvervangend rechter. De procu.;. Gent ih 1760, oud lid «du conseil des cinq cents· et du corps RECHTSKUNDIG WEEKBLAD législatif», maar men verweet hem «d'être un ancien agent rechter, Hennein, advocaat vóór 1789, veertig faär oud, de Merlin et un meneur révolutionaire », Doch de Procu­ hebbende 4.000 fr. inkomen, Cornelis van Bouchaute, vijf reur-generaal Beyts nam zijn verdediging op en schreef : en veertig jaar oud, hebbende 8.000 fr. inkomen, en Tigel­ «Il me paraît juste qu'un gouvernement aussi grand, aussi berg van Hulst, met . dezelfde fortuin. Hennein werd be;_ généreux, que celui sous lequel nous avons le bonheur de noemd door keizerlijk dekreet van 13 januari 1808 doch vivre ne fasse pas attention à toutes ces nuances et sur­ hij bleef in functie want toen men in 1809 tot de reorgani­ tout n'écoute pas les passions haineuses et réactrices satie van de rechtbanken overging, (men dacht zelfs eraan (sic) "· Was het v~rslag van de Procureur-generaal niet Eeklo als rechtbank af te schaffen, « ce tribunal, saUf beïnvloed door het feit dat de· Merlin waarvan Meyer Genyn, mérite peu d'estime » schreef de Procureur-gene_ agent was geweest intussen graaf en procureur-generaal bij raal), werd de rechtbank op volgende wijze samengesteld ; het Hof van Cassatie was geworden ? Wat er ook van zij Li.évin Lebègue, voorzitter, (een verslag zegt dat hij 13.00Ó Meyer werd benoemd doch overleed te Eeklo op 17 mei fr. inkomen had per jaar".), Deurmaael en Genyn, rechters, 1805. Eghels, Cornelis en de Smet, plaatsvervangende rechters, Zes kandidaten postuleerden zijn plaats : Claude-Alexis Pagès, Keizerlijke Procureur, de Chavannes de la Girau­ de Chavannes, substituut te Eeklo «ex-noble et capitaine dière, substituut en Regnault, griffier. Later werden dan d'artillèrie », schreef de voorzitter van de rechtbank, van Cornelis in 1812 en de Smet in 1813 als rechters benoemd. Tieghem, rechter te Eeklo, Duermael, rechter plaatsver­ Wat betreft de staande magistratuur zijn er heel wat vanger te Eenklo, Genyn, Iicenciaat in de rechten, oud­ minder veranderingen geweest. Voor de eerste rechtbank voorzitter van de rechtbank van· Kaprijke toen keizer van Sas-van-Gent werd Pulinx benoemd als commissaris Josef II aldaar een rechtbank had ingericht met het oog van de regering. Bij de éénmaking van de rechtbanken op zijn rechterlijke hervorming, oud-schepen van Gent werd hij rechter te Gent waar hij dan ook bleef (7 ) en het « qui a perdu son état par la révolution et est si pauvre is bij de oprichting van de rechtbank in 1800 dat een rechter qu'il a ouvert une école primaire"• De Meyer, griffier van te Gent, Pagès, van franse oorsprong, procureur werd, hij het vredegerecht te Eeklo, tevens « maire ", van Wynckel, was toen twee en: dertig jaar oud. Tevergeefs postuleerde en Louis-Jacques de Beaune, wonende te Parijs, rue Saint­ hij het Hof van Brussel. Een verslag van 1809 zegt dat « il Martin 43, oud-griffier van vredegerecht in het departe­ a une mauvaise réputation et des talents nuls ». Hij werd ment des '.Deux-Nethes en die ook administratieve ambten afgezet in 1809 wegens onregelmatigheden en liet zich in­ had uitgeoefend te Antwerpen. schrijven als advocaat te Eeklo. Wij vinden hem terug in Het is de Chavannes die benoemd werd en hij bleef 1815 te Parijs waar hij een brochure publiceerde : « Opi­ griffier tot in 1808. Toen ging hij terug zijn oude zetel van nions et aperçus de Raymond Pagès, ancien magistrat et substituut hernemen in vervanging van Lievin de Boeck, ancien membre du collège électoral du département de overleden. In 1809 postuleerde hij een ander plaats maar l'Escaut sur la formation de la représentation nationale». de Procureur-Generaal Beyts schreef dat hij te Eeklo ( 8 ). Hij werd vervangen door Hubert-François Parez, ad­ moest blijven omdat : « quoique né à l'intérieur de la vocaat. te Gent. De andere kandidaten waren: de substi­ France· il parle le flamand et que cette connnaissance est tuut de Chavälles die met Pagès niet overeenkwam, presqU:e nécessaire à Eeklo» (6), maar waarschijnlijk als Albert, rechter in de criminele rechtbank te Gent, en Lief­ troostmiddel werd hij tot ridder benoemd in het erelegioen. mans die een plaats wenste te Oudenaarde maar die aldaar Later postuberde hij nog te vergeefs de plaats van « pro­ niet kon benoemd worden omdat hij de schoonzoon was cureur impérial " te Zierikzee, maar uiteindelijk werd hij van de procureur en die, zegde de Procureur-generaal: als dusdanig benoemd te Leiden, plaats die hij op 13-1- « conviendrait mieux à Eeklo ". Toen Chavannes, van sub­ 1814 verliet om onderzoeksrechter benoemd te worden te stituut, griffier werd, werden als kandidaten substituut Leuven. Na 1814 werd hij procurer des konings te· Cou­ voorgesteld door de Voorzitter, Antoine-Joseph van Tie­ lomniers en hij eindigde zijn loopbaan als griffier van het ghem, Jean-François Genyn, Pierre-Jacques de Smet en zevende arrondissement van Parijs. Toen de Chavannes de Charles-Aloys Mailliard de Frènes, deze laatste, zegde griffie verliet postuleerden twee rechters van Eeklo deze de Procureur-generaal : «très médiöcre avocat de cinquan­ plaats, Genyn en Deurmaael. De Eerste-Voorzitter Latteur te ans». De procureur Pagès stelde voor Foussel, politie­ schreef « deux juges veulent démissioner po'ur une place commissaris te Gent, Pierre-Bernard de Vliegher, baliuw moindre mais d'un traitement plus fort. L'un d'eux, Genyn, van Waarschoot vóór de Franse omwentel:ng, nu politie­ est sans fortune et a une famille nombreuse, l'autre est commissaris aldaar en de Beaune, secretaris van de « sous­ célibataire, mais son père vit encore »,De Procureur-gene­ préfet» van Eeklo en oud-procureursklerk, doch De Roeck raal Beyts schreef in zijn verslag: «il n'est pas conforme werd benoemd en overleed in 1811. Toen kwam de Cha­ à la politique de nommer des juges greffiers '" en hij vannes terug op het parket als substituut en toen hij .te stelde voor als kandidaat François-Bernard van den Leiden als procureur benoemd werd, werd zijn plaats ge­ Hende, vijf en veertig jaar oud, licenciaat in de rechten en postuleerd door Cornelis, plaatsvervangende rechter te oud-advocaat bij de Rade van Vlaanderen, « probe, instruit, Eeklo, aan wie men verweet : « sa répugnance à parler en avocat à la Cour de Bruxelles, sait l'hébreu, l'arabe, comme public» en werd Lambelin, griffier van de politierechtbank le français, le latin et le flamand, ce qui est avantageux à van Mechelen, benoemd. Hij kwam uit een zeer oud ge­ Eeklo ou le français n~ fait encore aucun progrès. C'est le slacht van Rijsel waar hij geboren was op 6 september fils de l'ancien greffier d'Assenede et il me paraît juste 1770. In 1814 keerde hij terug naar Frankrijk en werd ·hij qu'il soit établi dans une fonction qu'il remplira avec beau­ rechter te Montreuil-sur-Mer. Toen Napoléon terug kwam coup d'honneur "·Het is werkelijk wonderbaar dat zo een van het eiland Elba werd hij gepromoveerd tot keizerlijke geleerde man geen hogere plaats kon krijgen". Een ander procureur te Douaai, belangrijke post, doch na de val van kandidaat was Hul'n, bediende van de griffie te Gent. Napoléon werd hij terug naar zijn zetel van Montreuil-sur­ Doch men benoemde Pauwels, grifffier van Kaprijke die Mer vèrzonden. Hoogstwaarschijnlijk kon hij zich niet aan­ niet postuleeerde en niet aanvaardde, toen Brou, die pas passen aan het regiem van de Bourbons want hij nam onL een jaar bleef, vervangen werd door Regnault die op zijn slag op 4 september 1822 en werd dan· herbergier te Rijsel .beurt na een jaar vervangen werd door een zekere Rieff waar hij volledig geruïneerd overleed op 7 januari 1831 . die de laatste griffier was van de rechtbank van Eeklo. Over de plaatsvervangende rechters is er niet veel tè Toen Verstraete, oud-voorzitter, geretrogadeerd tot rechter zeggen, enkel dat Amoreau, griffier te Gent, zich als

onmiddelelijk nadien in dezelfde hoedanigheid naar Gent BOEKBESPREKING verplaatst werd. In 1814, toen de rechtbank afgeschaft werd, werd de Publiek en administratief recht. - Deel I en II, Keurbi­ voorzitter, Goethals, rechter benoemd te Gent, de rechter bliotheek, Uitgegeven onder de Wetenschappelijke lei­ de Smet, vrederechter te Eeklo, de procureur Parez, rech­ ding van Prof. A.W. Vranckx, losbladig. _ Brugge. Die ter te Gent, de plaatvervangende rechter Eghels, notaris te Keur. - 1968. Maldegem en de rechter Genyn, rechter te Dendermonde (8). In de Keurbibliotheek . van de wetteksten, uitgegeven Om een idee te geven van de personen die rond de door de uitgeverij Die Keure, verschenen reeds de Neder­ rechtbank de rechterlijke wereld van Eeklo samenstelden landse tekst van het Burgerlijk Wetboek, v:an de bijzon.., zullen wij zeggen dat men in 1811 als avoués vindt: Jean derste strafwetten en van het Gerechtelijk Wetboek. Carion, Charles Boghaeart, Dierckx, wonende te Eeklo, Thans werd ook onder de titel « Publiek Recht » een Eggermont en van den Driessche te Gent, als advocaten te verzameling gepu:bliceerd van de bijzonderste teksten be­ Eeklo, Carion, Dierckx, Boghaaert en Eghels, als deur­ treffende het publiek en het administratief recht. waarders, Godinau, Durieux, Vogelensang, Dermul, van Het is een bundel die bijzonder welkom zal zijn omdat Autryve, De Cock en Droesbeke te Eeklo, De Wispelaere wij in ons land in het Nederlands nog geen dergelijke uit­ · te Bassevelde, Claudou te Maldegem, Kleyn te Hulst, Bar­ gave bezitten. thel te Watervliet, Boxstaele en De Meulemeester te Ka­ Al de grote teksten zijn hier aanwezig. Naast de grond­ prijke, Van Belle te Assenede. Als commies-griffier vin­ wet vanzelfsprekend de provinciale wet en de gemeente'-" den wij in 1811, Constant-Alexis Verburght. wet en verder, in alfabetische volgorde, al wat betrekking * * * heeft tot de bevolking, de burgerlijke stand, het gemeente­ personeel, de kerkbesturen, de kerkhoven, de onteigenin­ Op eerste gezicht zou men denken dat de geschiedenis gen, de polders en wateringen, de Raad van State, de ste­ van een zo kleine rechtbank, gelegen in de achtergrond debouw, het gebruik der talen, de waterlopen en wegen, van de provincie, zeer rustig moet geweest zijn. Integen­ tot zelfs de Rechten van de Mens toe. deel was ze tamelijk woelig. Gedurende veertien jaar vijf De uitgave is losbladig zodat wijzigingen en anvullingen voorzitters waarvan een afgezet wegens politieke redenen, steeds mogelijk zijn. een procureur gerevokeerd, tal van intrigues voor postula­ Dit nieuw deel der Keurbibliotheek van de uitgeverij ties en benoemingen. Het was in het grote Franse Keizer­ Die Keure zal met veel genoegen gebruikt worden door rijk een microcosmes met eigen passies in een kleine stad juristen en ambtenaren die er alles zullen in vinden wat ze waar weinig inwoners zich nog herinneren dat zij eens voor hun dagelijkse praktijk behoeven. R.V. hoofdplaats was van een rechterlijk arrondissement.

Ph. VAN HILLE advokaat te Gent. Pieter Heurterre, Hem·i Boonen, Frederik Erdmali. - Mo • dellen voor de rechtspraktijk. - Brugge, Die Keure. (1) Archives Nationales te Parijs, BB/5-275 en 276. 1968. (2) Mr. P.J. van Bortel, Zeeuws Vlaanderen, westelijk deel voor en tijdens de Franse Overheersing. Drie Antwerpse advocaten, Mr. Pieter Heurterre, Mr. (3) Hij werd geboren te Sint-Niklaas-Waas en was gehuwd Henri Boonen en Mr. Frederik Erdman, hebben het moe­ met Anna Maria Janssens. dig initiatief genomen een verzameling van formulieren (4) Het is niet het enig voorbeeld van een magistraat door voor de procedure, zoals ze voorzien is in het nieuw Ge­ de franse overheid getetrogadeerd. Op 17 mei 1811 werd Eeman, voorzitter van de rechtbank van Dendermonde tot rechtelijk Wetboek, samen te stellen. rechter te Eeklo enz. Zijn kleinzoon raadsheer in het Hof Het is een reusachtige onderneming, doch het is de be­ Pierre Jacques Limpens waarvan de Procureur Generaal doeling van de samenstellers zeer geleidelijk enkele mo­ schreef : «je ne le trouve pas. très fort, mais pour ce petit tribunal je ne trouve rien de mieux ». dellen van formulieren uit te werken en deze te publiceren (5) Waar hij rechter bleef tot 17 mei 1820, datum van zijn als bijlage tot de maandelijkse nummers der Omnileg·e. overlijden op 79-jarige leeftijd. Hij was achtereenvolgens Op deze wijze zullen de talrijke abonnees op dit tijd­ griffier van Mariakerke, notaris en procureur te Gent, rechter te Eeklo enz. Zijn kleinzoon raadsheer in het Hof schrift zeer gemakkelijk kunnen kennis nemen van de van Beroep te Gent werd gekozen door Eeklo als lid van voorgestelde formulieren en zal na verloop van tijd uit­ het na'ionaal congres in 1830. eindelijk een volledig formulierboek bijeengebracht kun­ (6) Op 25 brumaire jaar X huwde p_ij te Watervliet met Phi­ lippine Caroline Française du Bosch, zuster van de beroem­ nen worden. de du Bosch, een zeer fransgezind revolutionair, ook afkom­ De Uitgeverij, Die Keure heeft voor het verzamelen de­ stig uit Watervliet. zer modellen een mooie band laten vervaardigen waarin de (Zie over hem Nève, Gand sous la Domination Française, blz. 356). verschillende formulieren losbladig, kunnen samengebun­ (7) Jean Michel Ghislain Pulinx geboren te Gent op 13 mei deld worden. 1762, zoon van Jean Bernard procureur generaal bij de rade Tot nog toe hebben de stukken die gepubliceerd werden van Vlaanderen, echtgenoot van Julia Maria Gislena Sabbe. betrekking op de rechtsbijstand. Zijn vader als procureur generaal had veel last met de patriotten tijdens de brabantse omwenteling. «Fait priso­ Andere sectoren van het Gerechtelijk Wetboek zullen nier par les révolutionaires, il vit sa maison pillée et sac­ volgen en, na afzienbare tijd, zal aldus een voortreffelijk cagée, ses papiers, meubles et effets brulés, promené et mal­ traité par la populace dans les principales rues de la ville, formulierboek gevormd worden dat aan de praktijk heel et enfermé avec son fils Jean dans un cachot infect. Dé­ wat diensten zal bewijzen. livré neuf mois après par les autrichiens il mourut suite Wij hopen dat dit gelukkig initiatief regelmatig verder aux mauvais traitements endurés. Les gouverneurs généraux zal uitgewerkt worden. R.V. donnèrent une pension à ses filles et ordonnèrent à tous les départements de procurer des fonctions à ses fils » (Van Dyck, bt 356). (8) De rechter Duermaal had in 1811 Eeklo verlaten om substituut, dan rechter te worden te Antwerpen. In 1830 werd hij door het voorlopig bewind als orangist van ambts­ Abonneert U op Rechtskundig Weekblad wege op pensioen gesteld terwijl zijn, VoQrzitte:r;- en. qn.der­ 'Voorzitter eenvQw;lig afgezet werden, 765 RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 766

Tienjarig bestaan van het Interuniversitair Centrum voor Rechtsvergelijking

Het tienjarig bestaan van het Interuniversitair Centrum samenleving is de essentie (Confucius). Misdrijf of geschil voor Rechtsvergelijking werd op 6 december 1968 met een zijn schendingen van deze harmonie en het herstel ervan bijzonder luisterrijke Academische Zitting herdacht in geschiedt door bemiddeling of verzoenirtg, onder al dan aanwezigheid van talrijke personaliteiten uit binnen- en niet grote druk afgedwongen. Aldus verwezenlijken de buitenland. partijen zelf het herstel van de harmonie, aanvaardt de De Voorzitter van het Centrum, Professor J. Dabin, geeft beschuldigde zelf zijn veroordeling, zonder dat er sprake is een historisch overzicht van de ontwikkeling en van de van de toepassing van een rechtsregel. De tussenkomst van doelstellingen van het Centrum, waarna Professor W. J. de rechter wordt beleefd als een schande, zelfs indien zijn Ganshof van der Meersch, Ondervoorzitter van het Cen­ taak beperkt blijft tot een - soms opgedrongen - ver­ trum tevens Ondervoorzitter van het " Institut de Droit zoening. Comparé », ook namens deze Vereniging het Centrum een Het rechtsstelsel, dat door de Japanners, in sterke ge­ grote bloei toewenst. lijkenis met de Westerse stelsels, werd opgebouwd, moet De rol van het Centrum en diens bijdrage tot de rechts­ veeleer beschouwd worden als een «jus gentium "• een vergelijking worden door Professor J. Limpens, Directeur recht voor vreemdelingen. Geschillen tussen Japanners van het Centrum, toegelicht. De voornaamste objectieven worden in feite door bemiddeling of verzoening opgelost. van het Centrum zijn het oppuntstellen van een ruime do­ Ook de politie en de rechter hebben een rol van verzoe­ cumentatie (het beschikt over een unieke onomastische ning en onderhandeling. Indien evenwel een van de par­ catalogus), het verstrekken van een zo actueel mogelijke tijen in de boosheid volhardt, en beroep doet op de recht­ informatie (een vijftigtal sprekers met wereldfaam werden bank, heeft deze het recht hetzij .het geschil te beslechten, uitgenodigd) en het wetenschappelijk onderzoek (het Cen­ hetzij, zoals zij meestal doet, partijen te verplichten tot trum heeft een drieëntwintigtal publikaties op zijn naam, onderhandelingen, waaraan nochtans de rechter zelf geen waarvan vijftien in boekvorm). De internationale uitstra­ deel neemt. ling van het Centrum heeft tot navolging aangespoord, o.m. Ook in de z.g. socialistische samenlevingen is deze te­ in de Scandinavische landen, terwijl de Algemene Verga­ genstelling duidelijk merkbaar. In de Sowjet-Uriie, waar dering van de Verenigde Naties naar diens werkzaamhe­ het recht - theoretisch althans - als een overbodige den heeft verwezen. Daarnaast heeft het meerdere collo­ norm wordt beschouwd, is tijdens de overgangsperiode het quia georganiseerd, of daaraan medegewerkt : in 1964 over beginsel van de socialistische wettelijkheid de hoogste de uitgifte en verspreiding van effecten, in 1967 over « De norm. Aldus beleeft de triomf van het recht een hoogte­ erkenning en de toepassing van de economische en sociale punt. De Chinese Volksrepubliek daarentegen, is na zekere rechten"• in 1968 over de << Administration of Law Trai­ tijd hiervan afgeweken. Aldaar wordt de verzoening na­ ning Programs» en eveneens in 1968 een uiterst merk­ gestreefd in conciliatiecommissies opgericht in het kader waardig rechtsvergelijkend studieprogramma over Ameri­ van de syndicaten, de lokale communauteiten, enz. Zij be­ kaans en Europees recht, in samenwerking met de «State werkstelligen het herstel van de maatschappelijke harmo­ University of New York at Buffalo" en het Instituut voor nie, zoals deze haar uitdrukking vindt in de leerstellingen Europese Studiën van de Vrije Universiteit te Brussel. van Mao. Zo men in Japan nog gewag kan maken van De toekomstperspectieven worden op behendige wijze . scheidsrechterlijke activiteiten in de betrekkingen met uiteengezet door Professor G. Schrans en de Heer G. vreemdelingen, is het daarentegen opvallend dat het Horsmans, navorsers bij het Centrum. Verder worden ge­ Chinese Arbitragehof tot nu toe geen enlcele beslissing lukwensen uitgebracht door Professor Ch. J. Hamson, heeft geveld en dat slechts zelden wordt afgeweken van Voorzitter van de Académie Internationale de Droit Com­ de regel der verzoening, zelfs voor de oplossing van ge­ paré, door Professor B. T. Blagojevic, Directeur van het schillen met vreemdelingen. Institut de Droit Comparé van de Universiteit te Belgrado, Tenslotte bracht Professor David ter overweging welk door Professor E. von Caemmerer, Voorzitter van het Ge­ van beide stelsels de voorkeur verdient. Zo het recht zijn sellschaft für Rechtsvergleichung, evenals door de Heer P. waarde ontleent aan zijn doelmatigheid, en het daarenbo­ Vermeylen, Minister van Nationale Opvoeding, die tevens ven de op de principiële gelijkheid der mensen berustende wijst op de sociologische en relativerende rol van de menselijke waardigheid kracht bijzet, moet worden toe­ rechtsvergelijking. gegeven dat deze opvattingen niet zonder meer overge­ Daarna houdt Professor René David, Professor aan de plaatst kunnen worden in Afro-Aziatische context, waar Faculté de Droit et des Sciences économiques de l'Univer­ het recht niet de uiting is van een moreel gegeven en sité de Paris, een voordracht met als thema «Deux con­ waar evenmin de gelijkheid van de mensen wordt be­ ceptions de l'ördre social "· In de bijzonder briljante stijl leefd zoals in het Westen. die hem eigen is, onderzoekt Professor David de tegen­ Evenwel dienen wij behoed te zijn voor de uitwassen stelling tussen de Westerse en de Oosterse opvattingen van het individua~isme, zoals deze zich soms in de rechts­ met betrekking tot het recht en diens rol in de samen­ praktijk weerspiegelen. Het recht is slechts een regeling leving. van conflictsituaties. Professor David is dan ook de me­ Het Westen, met inbegrip van de Islam-landen, en in ning toegedaan dat het samenleven in sterke mate door de tegenstelling tot het Oosten, erkent en cultiveert het recht. verzoening beheerst zou moeten worden. Dit geldt even­ Het is de techniek voor de vestiging van de maatschappe­ zeer voor de internationale als voor de nationale rechts­ lijke orde, de beveiliging tegen anarchie, en is daarom orde. nuttig en noodzakelijk. De beslechting van geschillen, de beteugeling van misdrijven, wordt voorgelegd aan de Deze boeiende voordracht heeft zeker bij alle toehoor­ rechter, een bij uitstek onafhankelijke persoon, die beslist ders veel stof tot nadenken gegeven en betekent een ware uitnodiging tot het rechtsvergelijkend onderzoek. in functie van een stelsel van rechtsnormen. Gans anders is de opvatting in het Oosten, waaronder de spreker hoofdzakelijk Azië en Afrika verstaat. Aldaar be­ E. Wymeersch staat een afschuw voor het recht. De harmonie van de Assistent R.U.G. ,~767 RECHTSKUNDIG WEEKBLAD "168

MEDEDELINGEN TIJDSCHRIFTEN

Studiedag van de Belgische Vereniging voor Europees Omnilegie, jg. 1968, nr. september 1968. Recht. Wetgeving.

" Het Economisch recht na de fusie der Europese De Gemeente, jg. 1968, nr. 11. Gemeenschappen », Wastiels F., Over verkavelingen, prijzen van bouwgron­ Op 6 december jl. organiseerde de Belgische Vereniging den en grondbeleid. - Verhasselt J., Verzorg uw taal! voor Europees recht te Oostende haar eerste Nederlands­ talig colloquim. Tijdens deze studiedag werd het econo­ De gerechtsdeurwaarder, jg. 1968, nr. ll. misch recht en de fusie der Europese Gemeenschappen Teekens M., Regeling incassokosten in strijd met de wet? besproken. - Harshagen I., Een belangrijk vonnis in de Franse Preadviseurs waren Prof. Dr. G. Van Hecke, Decaan van rechtspraak. de Faculteit der Rechtsgeleerdheid te Leuven, en Prof. Dr. P. Verloren van Themaat, Hoogleraar in het sociaal­ Advocatenblad, jg. 1968. economisch recht aan de Rijksuniversiteit te Utrecht. Polak C.H.F., Rechtsbijstand on- en minvermogenden. - Prof. G. van Hecke handelde over het communautair Simons D" Verhoogde rechtsbescherming, - Beekhuis C. economisch recht. Hij stelde vast dat de fusie der executie­ H., Het voor advocaten en procureurs tijdens de Republiek ven geen einde heeft gesteld aan het verschil tussen de geldende tuchtrecht II. - Verpaalen O.A.C" Tuchtrech­ materiële regelen in de drie verdragen. Bij de fusie van terlijke bestraffing van leden van een raad van toezicht. deze verdragen lijkt het aangewezen het E.E.G.-verdrag te nemen als uitgangspunt : het doel en de middelen van Nederlands Juristenblad, jg. 1968, nr. 42. de algemene economische politiek ; de industriële politiek ; de verschillen in het mededinginsrecht : dicriminatiever­ Hommes H.J., Iets over Rechtsbeginselen I. - Gerbran­ bod en verkoop volgens prijslijst, administratieve machti" dy S~, Met list of kunstgreep vervaardigde foto's. - ging voor ·concentraties, de verhouding tussen gemeen­ Scheffer J.W" Andermaal: de nota's van de commissies schapsrecht en nationale regelingen~ Elk van deze verschil­ voor de verzoekschriften uit de beide kamers der Staten­ punten werd door de preadviseur uitgediept. Als besluit Generaal. drukte hij de wens uit dat eigen regels voor kolen zouden gelden in het kader van de gemeenschappelijke energie­ Journal des Tribunaux, jg. 1968, nr.· 4638. politiek en bepleitte hij de erkenning van de noodzaak de Suray J., Urbanisme et droit de propriété. van een industriële politiek voor bepaalde sectoren. Als tweede preadviseur besprak Professor Dr. P. Verlo­ Annales de Droit, jg. 1968, nrs. 3-4. ren van Themaat het nationaal economisch recht na de Wigny P., Voorwoord. - Cambier C., Principes' de l'or­ fusie der gemeenschappen. Hij kwam tot de conclusie dat ganisation judiciaire. - Horsmans G., Le tribunal de de autonome toepassing van een groot deel van de na­ commerce. - Taquet M., La juridiction du travail. - La•· tionale economische wetgeving in een volledig gerealiseer­ haye M., Le juge de paix. - Philips R., Le jugE: dans l'ac­ de Gemeenschappelijke Markt onmogelijk of minder ef­ tion judiciaire. - Meeus A" Le ininistère public dans l'ac­ fectief wordt, of althans tot ernstige concurrentieversto­ tion judiciaire. - Van Compernolle J., Théorie des actes et dngen kan leiden. Harmonisatie van de betrokken na­ des délais. - Rigaux F" Théorie des nullités. - Trousse tionale wetten stuit o.m. op de moeilijkheid dat het veelal P .E" Théorie des voies de re cours. - Liénard R" Saisies om machtigingswetten gaat, .waarvan harmonisatie onvol­ conservatoires et voies d'exécution. dóende is zonder harmonisatie van het uitvoeringsbeleid. De vraag is dan of het E.E.G.-Verdrag een bevredigende Revue Générale des Assurances et des Responsabilités, oplossing van dit probleem toelaat; zoniet moet dan bij de jg. 1968, nr. 9. fusie der Gemeenschappen niet in nieuwe bevoegdheden van de Gemeenschapsinstellingen worden voorzien, naast Frédéricq · M.S" Problèmes de l'assurance sur la vie et de bevoegdheden die reeds bestaan t.a.v. landbouw, principalement de l'assurance de groupe, liés à la mobilité vervoer en in- en uitvoer ? Tot besluit be­ internationale de la main-d'reuvre. klemtoonde Prof Verloren van Themaat de urgentie van de inventarisatie en het rechtsvergelijkend onderzoek van Recueil Dalloz Sirey (Parijs), jg. 1968, nr. 41. het economisch recht van de zes Lid-Staten. Notes de jurisprudence. Ná deze twee glaSheldere u_iteenzettingen - welke over enkele weken in dit tijdschrift zullen worden opgenomen Nr. 42. - en een heerlijk noenmaal, volgde een levendig debat, . Pirovano A., De la corrélatión existant entre la règle .de waarin ook o.m. de Heer AM. Donner, Voorzitter van de Nèderlandse Vereniging voor Europees Recht, die deze dag la suspension des poursuites individuelles et :a procédure met zijn aanwezigheid had willen vereren, het woord nam. de vérification des créances. - De studiedag werd besloten met een receptie op het Northwestem University Law Review, jg. 1968, nr. 3. stadhuis van Oostende. Voor inlichtingen over, of toetreding tot, de Belgische Chaturvedi M.N., Legal Protction Available to Federal Vereniging voor Europees Recht, kan men terecht .bij de Employees Against Wrongful Dismissal. - Broude R.F., secretaris, Professor L.P. Suetens, 17 Groot Begijnhof, Toward a New Fraudulent Conveyance: The Trustee in Leuven. · Bankruptcy and the Usurious Lender.

Abonneert U op het 11 Rechtskundig Weekblad"