Kibrisli Türklerin Dini Yaşayişlari Üzerine Karşilaştirmali Bir Araştirma
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ ANABİLİM DALI DİN SOSYOLOJİSİ BİLİM DALI KIBRISLI TÜRKLERİN DİNİ YAŞAYIŞLARI ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA (GÜZELYURT ÖRNEĞİ) İsmail SEZGİN YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIŞMAN Prof. Dr. Bünyamin SOLMAZ KONYA-2019 II ÖZET Adı Soyadı İSMAİL SEZGİN Numarası 148102011012 Ana Bilim /BilimDalı FELSEFE VE DİNBİLİMLERİ ANABİLİM DALI/ DİN SOSYOLOJİSİ BİLİM DALI Tezli Yüksek Lisans X Programı Öğrencinin Doktora Tez Danışmanı PROF. DR. BÜNYAMİN SOLMAZ KIBRISLI TÜRKLERİN DİNİ YAŞAYIŞLARI ÜZERİNE Tezin Adı KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA (GÜZELYURT ÖRNEĞİ) Özet: Kıbrıslı Türkler adanın en kalabalık ikinci etnik grubudur. 1960 yılına kadar İngiliz Sömürgesi olan ada 1960 yılında Rum-Türk-İngiliz ortaklığında yeni bir cumhuriyetin temellerini atmıştır. Ancak bu yeni devlet çok uzun ömürlü olmamıştır. Rumların bitmek bilmez enosis düşüncesi yüzlerce yıldır beraber yaşadıkları Türk komşularını etnik kıyıma tabi tutmaya götürmüştür. Neticesinde Türkiye garantörlük hakkını kullanarak adaya müdahale etmiştir. II. Barış Harekatı sonrası ada bugünkü bölünmüş şeklini almıştır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurulmuş ve bağımsız bir Türk devleti olmuştur. Nitekim dünya bu devleti tanımak yerine bozguncu Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne sınırsız haklar tanımaktadır. Türkiye ise ilk günden beri soydaşlarının yanında yer almaktadır. Yaptığımız bu çalışma II. Barış Harekatını başlangıç kabul edilerek Kıbrıslı Türklerde yaşanan değişimi ortaya koymaktadır. II. Barış Harekatıyla birlikte Kıbrıslı Türkler yaklaşık bir asır ayrı oldukları Türkiye ile yakınlaşmıştır. Tarihi ve sosyolojik bilgilerden yararlanarak yaklaşık elli yıldır beraber olan Türkiye ve KKTC arasında yaşanan etkileşim araştırma konusu yapılmıştır. Kıbrıslı Türklerin dini yaşayışları ve algıları ölçülmeye çalışmıştır. İnanç, ibadet, dini uygulama, dini algılama vb. boyutlarda ne gibi farklılıklar olduğu ortaya konmuştur. Örneklem olarak da Güzelyurt ilçesi seçilmiştir. Güzelyurt adanın dördüncü büyük kent merkezidir. 1974 yılından beri Türk yurdudur. Anahtar kavramlar: II. Barış Harekatı, Kıbrıslı Türkler, dini yaşayış, dini algılama, ibadet,inanç. III ABSTRACT Name and Surname İSMAİL SEZGİN Student Number 148102011012 Department DEPARTMENT OF PHILOSOPHY AND RELIGION/ SOCIOLOGY OF RELIGION Master’s X Degree(M.A.) Study Programme Author’ Doctoral Degree(Ph.D.) Supervisor PROF. DR. BÜNYAMİN SOLMAZ Title of the Thesis/ A COMPARATIVE RESEARCH ON THE RELIGIOUS LIVES Dissertation OF TURKISH CYPRIOTS (EXAMPLE OF MORPHOU) Abstract: Turkish Cypriots are the second most populous ethnic group on the island. Until 1960, the British colonial island in 1960, the Greek-Turkish-British partnership laid the foundations of a new republic. However, this new state did not last very long. The never-ending idea of enosis by the Greeks led to their ethnic neighbors who had been living together for hundreds of years. Turkey intervened on the island as a result of using the right of guarantee. II. After the Peace Operation, the island took its present form. The Turkish Republic of Northern Cyprus was established and became an independent Turkish state. As a matter of fact, the world gives unlimited rights to the corrupt Greek Cypriot Administration instead of recognizing this state. If Turkey is located next to the kin since the first day. This study we did II. Peace Operation is accepted as the beginning and it shows the change experienced in Turkish Cypriots. II. Peace Operation Turkish Cypriots with Turkey that has close relations with nearly a century apart. Historical and sociological information that is benefiting from interactions with nearly fifty years of research took place between Turkey and the TRNC have been made. The religious lives and perceptions of Turkish Cypriots tried to be measured. Faith, worship, religious practice, religious perception and so on. the differences in dimensions have been revealed. Güzelyurt was chosen as the sample. Güzelyurt is the fourth largest city center of the island. It is a Turkish homeland since 1974. Key concepts: II. Peace Operation, Turkish Cypriots, religious life, religious perception, worship, faith. IV ÖNSÖZ İnsan doğup büyüdüğü toplum ile anlam kazanır. Hayatın ne olduğunu o toplumda öğrenir. Her insan içinde bulunduğu toplumun özelliklerini belleğine aktarır. Böylelikle insan içinde bulunduğu toplumun örfünü, geleneğini, adetlerini vb. özelliklerini kuşaktan kuşağa aktaran aracı olmaktadır. Kıbrıs Türk toplumu Osmanlı’nın iskan politikaları neticesinde adaya gönderilmiş Osmanlı Türkleri’nin devamıdır. Bu insanlar Anadolu’dan hiç bilmedikleri bir memlekete gelirken yanında getirdikleri tek şey malları, dünyalık eşyaları değildi. Toplumun özeliklerini de beraberinde getirdiler. Akıllarında, vicdanlarında, yüreklerinde, hafızalarında taşıdıkları şeyler Anadolu’daki soydaşlarından farklı değildi. Geçen yüzyılların ardından Osmanlı dağılmış, Kıbrıs elden çıkmış ve İngiliz sömürgelerine dahil olmuştur. Müslüman ve Türk tebaadan anayurda dönenler olsa da ciddi bir nufüs vatan bildikleri bu topraklarda kalmayı, uğrunda can vermeyi göze almışlardır. Yaşanan tarihi travmatik hadiseler, iç çatışmalar, etnik kıyım, ambargolar bu necip Müslüman Türk milletine yurdunu terk ettirememiştir. II. Barış Harekatı ile beraber anavatan ile tekrar tarihi ve fiziki olarak bir araya gelen adada müstakil bir Türk devleti kurulmuştur. Ancak tekrar buluşan bu iki toplumda bir takım değişmeler meydana gelmiştir. Geçen yıllar bellekleri dönüştürmüş, hafızaları eskitmiştir. Dini, örfi, kültürel bir takım deformasyonlar meydana gelmiştir. Adada onlarca üniversite olmasına rağmen sosyolojik çalışmaların azlığı, özellikle de Felsefe ve Din Bilimleri adı altında müstakil eserlerin azlığını görüp, üstümüze düşeni yapmaya karar verdik. Güzelyurt II. Barış Harekatı’ndan sonra Göçmen Kıbrıslı Türklerin ve anavatandan gelen göçmen Türklerin yurdu olmuştur. Çalışmamızı adanın en bereketli ve bakir topraklarında yapmamızın nedeni, ülkenin taksiminden beri ilçenin geri iade edilecek gözüyle bakılmasından dolayıdır. İlçede halen eski yapılar çoğunlukta olup kalkınma hareketi gerçekleşmemektedir. Bundan dolayı da 1974’te iskan edilen ve halen aynı evde oturan binlerce Kıbrıslı Türk vardır. Yaptığımız bu çalışmada araştırmanın konusu, problemi, amacı, yöntemi, kapsamı ve sınırlılıklarına ait bilgiler giriş kısmında verilmiştir. Çalışmamız iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm teorik ve kamramsal çerçevelerden oluşmaktadır. Öncelikle ada hakkında genel bilgiler verilip daha sonrasında yaşanan dönüşümlerin nedenine temel teşkil edebilmek için sosyolojik ve tarihi bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde ise V araştırmanın bulguları analiz edilmiştir. Sonuç ve değerlendirme kısmı ile de çalışma nihayete ermektedir. Bu çalışma esnasında öncelikle benden bilgi ve tecrübelerini esirgemeyen bölüm hocalarıma ve danışmanım Prof. Dr. Bünyamin Solmaz Bey’e teşekkürü bir borç bilirim. Ayrıca tez savunma sınavımda görev alan Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Özdemir ve Dr. Öğretim Üyesi Arif Korkmaz hocalarıma da teşekkür ederim. Benimle beraber saha çalışması yapan Kenan İşkey hocama ve din sosyolojisi master öğrencisi Burak Aydın’a şükranlarımı sunarım. Benimle beraber kaygılanan, stres yaşayan ve sürekli beni motive eden başta eşime, kızıma, beni büyüten anneme, babama ve aileme de teşekkür ederim. İsmail SEZGİN Konya-2019 VI KISALTMALAR AB : Avrupa Birliği ABD : Amerika Birleşik Devletleri a.g.e. : Adı geçen eser BM : Birleşmiş Milletler C. : Cilt çev. : Çeviren-Çevirenler DİA : Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi DİB : Diyanet İşleri Başkanlığı ed. : Editör EOKA : Etniki Organosis Kyprion Agoniston- Kıbrıslıların Millî Mücadele Örgütü GKRY : Güney Kıbrıs Rum Yönetimi haz. : Yayına hazırlayan/hazırlayanlar Hz. : Hazreti KATAK : Kıbrıs Türk Azınlığı Kurumu KKTC : Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KTFD : Kıbrıs Türk Federe Devleti KMTHP : Kıbrıs Milli Türk Halk Partisi NATO : North Atlantic Treaty Organization- Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü s. : Sayfa S. : Sayı ss. : Sayfalar st. : Saint- Aziz vb. : Ve benzeri vd. : Ve devamı vs. : Vesaire yy. : Yüzyıl TC : Türkiye Cumhuriyeti TDV : Türkiye Diyanet Vakfı TMT : Türk Mukavemet Teşkilatı TV : Televizyon VII İÇİNDEKİLER BİLİMSEL ETİK SAYFASI ...................................................................................... I YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU .......................................................... II ÖZET ........................................................................................................................ III ÖNSÖZ ....................................................................................................................... V KISALTMALAR.................................................................................................... VII TABLOLAR ............................................................................................................. XI GİRİŞ .......................................................................................................................... 1 1. Araştırma Konusu ve Problemi ........................................................................................................................ 1 2. Araştırmanın Amacı ....................................................................................................................................... 3 3. Araştırmanın Önemi .......................................................................................................................................