Konstytucje; Dla Europydla Europy Ww Ocenie Ocenie Rządu Rzadu I Opozycji I Opozycji Parlamentarnejparlamentarnej W Niemczech W Niemczech
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ART YKULY STOSUNKI M1EDZYNARODOWE. PROBLEMY EUROPEJSKIE JanuszJanusz Józef Jozef WĘC W^C UniwersytetUniwersytet Jagielloński Jagiellonski PROJEKTPROJEKT TRAKTATU TRAKTATU USTANAWIAJĄCEGO USTANAWIAJACEGO KONSTYTUCJĘKONSTYTUCJE; DLA EUROPYDLA EUROPY WW OCENIE OCENIE RZĄDU RZADU I OPOZYCJI I OPOZYCJI PARLAMENTARNEJPARLAMENTARNEJ W NIEMCZECH W NIEMCZECH mm\ The The first first partpart of of the the article article reconstructs reconstructs the standpoint the of standpointthe coalitional cabinetof the of coalitional cabinet of SPD/Btindnis'90/DieSPD/Biindnis'90/Die Grtinen Griinen and the opinions and the of the opinions oppositional of politicalthe oppositional parties political parties CDU/CSU,CDU/CSU, FDP FDPand PDS and towards PDS towardsthe draft ofthe the draft constitutional of the treaty, constitutional which was treaty, which was elaborated by theby Européenthe European Convent (2002-2003).Convent (2002-2003).The second part Theof the second analyse part of the analyse focusesfocuses opinions opinions of the of arrangements the arrangements of Germany ofbefore Germany the Conférence before of thethe Conference of the ReprésentativesRepresentatives of the of Governments the Governments of 15 member of states 15 member of the EU andstates 10 of the EU and 10 candidatescandidates states states to such to organisation, such organisation, which began whichin Rome beganon 4th ofin October Rome 2003. on 4Ih of October 2003. ThereThere are are also alsoopinions opinions of the mostof theimportant most représentatives important representativesof the coalitional of the coalitional cabinetcabinet and and oppositional oppositional parties towardsparties the towards tactic of the German tactic délégation of the Germanbefore delegation before the intergovernmental intergovernmental conférence. conference. Przedmiotem licyjnego SPD/Sojusz'90/Zieloni, pierwszej częścicz^sci a a artykułu artykulutakżetakze opiniiopinii jestjestopozycyjnychopozycyjnych rekonstrukcjarekonstrukcja partiipartii politycznychpolitycznych stanowiska rz^durządu koa CDU/CSU, FDP i PDS wobec projektuprojektu traktatutraktatu konstytucyjnegokonstytucyjnego opracowanegoopracowanego przez Konwent EuropejskiEuropejski ww latachlatach 2002-2003.2002-2003. DrugaDruga częśćcz^sc analizyanalizy poświęconaposwi^cona zostałazostala ocenie przygotowańprzygotowan rządurz^du federalnegofederalnego do do konferencji konferencji międzyrządowej mifdzyrz^dowej 15 15 państwpanstw członkowskichczlonkowskich UniiUnii EuropejskiejEuropejskiej i 10 krajowkrajów kandyduj^cychkandydujących do tego ugru powania integracyjnego,integracyjnego, która ktora rozpoczęła rozpocz^la swoje swoje obrady obrady 4 października4 pazdziernika 2003 2003 r. r. w Rzymie. Zawiera ona opinie najwazniejszychnajważniejszych przedstawicieliprzedstawicieli koalicjikoalicji rzqdowej,rządowej, jakjak tezteż pogl^dypoglądy partii opozycyjnych na temat taktyki niemieckiejniemieckiej delegacjidelegacji przedprzed zbliżazbliza jącąj^c^ sięsif konferencjąkonferencji międzyrządową.mifdzyrzidowi. This content downloaded from 149.156.234.28 on Fri, 16 Oct 2020 11:12:11 UTC All use subject to https://about.jstor.org/terms 196 Janusz Józef Węc P0L1TEJA 1(3)72005 I. KOŃCOWA FAZA OBRAD KONWENTU EUROPEJSKIEGO Jeszcze przed posiedzeniem Rady Europejskiej w Porto Carras 16 czerwca 2003 r. Za rząd Federalny SPD przyjął uchwalę, stwierdzającą, że projekt traktatu konstytucyj nego stanowi dobry kompromis, który powinien zostać zaakceptowany podczas zbliżającej się konferencjl międzyrządowej jako Traktat konstytucyjny dla Europy. Zdaniem człon ków Zarządu Federalnego projekt spełniał większość postulatów określonych w rezo lucji Zjazdu Federalnego SPD w Norymberdze z 2001 r., a także w uchwale Prezydium SPD z marca 2003 r. Dotyczyło to w szczególności Karty Praw Podstawowych, reformy systemu instytucjonalnego, zapewniającej większą skuteczność i przejrzystość działań Unii Europejskiej, a także tzw. deficytu demokracji, który udało się nieco zmniejszyć m.in. dzięki ustanowieniu instytucji inicjatywy obywatelskiej. Za szczególnie ważne dla SPD osiągnięcie Konwentu autorzy uchwały uznali inkorporację do projektu traktatu konstytucyjnego Karty Praw Podstawowych, gwarantującej m.in. ochronę podstawowych praw socjalnych. Dawało to bowiem szansę na stworzenie w Europie specyficznego modelu państwa socjalnego, chroniącego jednostkę w pilnych potrzebach (l\otsituationen). iNie ukrywali oni, ze włączenie caiej ivarty rraw roastawowycn ao projekm, razem z jej częścią dotyczącą podstawowych praw socjalnych, było sukcesem przedstawicieli wszystkich partii socjaldemokratycznych w Konwencie, którzy dzięki swej determinacji przełamali bardzo mocny w tej sprawie opór reprezentantów partii konserwatywnych, chadeckich i liberalnych. O ile inkorporacja Karty Praw Podsta wowych stwarzała przesłanki dla przekształcenia Unii Europejskiej we wspólnotę wartości, sprzyjającą rozwojowi specyficznego modelu społecznego, zapewniającego obywatelom dobrobyt, wolność, prawa podstawowe, solidarność, demokrację i społeczną gospodarkę rynkową, o tyle instytucja inicjatywy obywatelskiej wzmacniała legitymizację Unii Europejskiej w oczach społeczeństw państw członkowskich i kandydujących'. Spośród obszarów wymagających „dalszych przedsięwzięć integracyjnych" członkowie Zarządu Federalnego SPD wskazali w pierwszej kolejności na wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, w której należałoby w przyszłości wprowadzić glosowanie większością kwalifikowaną jako regułę przy podejmowaniu decyzji w Ra dzie Ministrów. Zaapelowali oni także do wszystkich niemieckich partii politycznych reprezentowanych w Bundestagu o poparcie traktatu konstytucyjnego w procedurze ratyfikacyjnej. Jednocześnie wezwali partie chadeckie, w szczególności CSU, do rezygnacji z „populistycznych oskarżeń" kierowanych pod adresem rządu federal nego, a mogących naruszyć istniejący w Republice Federalnej Niemiec „konsens w polityce europejskiej", przynoszący jej w ostatnich dekadach wymierne korzyści polityczne i ekonomiczne, a także podważyć wiarygodność rządu niemieckiego w Eu ropie lub wręcz zagrozić całemu procesowi integracji europejskiej2. Beschluss des SPD-Bundesparteivorstandes vom 16. Juni 2003, Beschliisse, http://www.spd.de/servlet/ PB/menu/1009378/index.html, s. 1. Tamże, s. 1. This content downloaded from 149.156.234.28 on Fri, 16 Oct 2020 11:12:11 UTC All use subject to https://about.jstor.org/terms POLITE'JA l(3)/2005 Projekt traktatu ustanawiającego konstytucję... 197 Dnia 19 czerwca 2003 r. wiceprzewodniczący frakcji parlamentarnej FDP Werner Hoyer w oświadczeniu wydanym na zakończenie posiedzenia liderów par tii liberalnych w Salonikach określi! projekt traktatu konstytucyjnego jał(o dobrą podstawę dla przyszłej konferencji międzyrządowej. W jego przekonaniu najważ niejszą zmianą, jaką należałoby pilnie wprowadzić do projektu jeszcze w czasie ostatnich posiedzeń Konwentu lub podczas obrad konferencji międzyrządowej, winna być zasada podejmowania decyzji przez Radę Europejską superkwa lifikowaną lub kwalifikowaną większością głosów, jeżeli decyzje te dotyczyłyby projektów aktów prawnych zgłaszanych przez ministra spraw zagranicznych Unii Europejskiej, wspieranego przez Komisję Europejską (art. 1-39 ust. 7-8). Jed nocześnie Hoyer wypowiedział się za dalszym pogłębieniem współpracy państw członkowskich Unii Europejskiej w dziedzinie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obronnej3. z U czerwca ZUUi r. Prezydia UDU i GS U przyjęły wspólną uchwalę w sprawie projektu traktatu konstytucyjnego przedstawionego przez Valéry'ego Giscarda d'Estaing w Porto Carras. Partie chadeckie podkreśliły, że projekt jest w wielu „waż nych dziedzinach" zbieżny z ich zapatrywaniami i koncepcjami oraz stanowi dobrą odpowiedź na „istniejący obecnie kryzys wokół reformy UE". Najistotniejsze dla przeprowadzenia gruntownej reformy Unii Europejskiej były z punktu widzenia CDU i CSU następujące postanowienia projektu: ustalenie kategorii i zakresu kom petencji Unii w dziedzinie ustawodawczej przy poszanowaniu zasad jednorazowego upoważnienia (Einzelermàchtigung), pomocniczości i proporcjonalności; wyposa żenie parlamentów narodowych w instrumenty sprawowania kontroli na działalno ścią legislacyjną Unii (tzw. system wczesnego ostrzegania i prawo składania skargi do Trybunału Sprawiedliwości); nadanie mocy prawnie wiążącej Karcie Praw Podstawowych, wzmacniającej prawa obywateli wobec unijnych instytucji i stwarza jącej przesłanki do przekształcenia Unii we wspólnotę wartości; umocnienie demo kratycznej legitymizacji Unii przez ściślejsze powiązanie Komisji Europejskiej z Par lamentem Europejskim (wybór przewodniczącego KE) i zwiększenie jego wpływu na procedurę legislacyjną (współdecydowanie); poprawę przejrzystości funkcjono wania Unii przez wprowadzenie jawności posiedzeń legislacyjnych Rady Ministrów i klarownego podziału kompetencji między Unią a państwami członkowskimi; zwiększenie skuteczności działania Unii przez ograniczenie składu kolegium Komi sji Europejskiej, ustanowienie urzędu przewodniczącego Rady Europejskiej i ministra spraw zagranicznych Unii, a także znaczące rozszerzenie zakresu spraw objętych głosowaniem kwalifikowaną większością głosów w Radzie Ministrów; zakaz harmo nizacji przepisów prawnych w wielu dziedzinach zastrzeżonych dla państw człon kowskich (np. kształcenie i kultura); poszanowanie praw samorządu regionalnego i lokalnego oraz statusu kościołów i wspólnot religijnych; wprowadzenie podwójnej 3 W. Hoyer, Europdische Liberale begriifien Vorlage des Europàischen Verfassungskonventes, 19.