Supplerande Kartlegging Av Prioriterte Naturtypar I Vågsøy Kommune I 2012

Supplerande kartlegging av prioriterte naturtypar i Vågsøy kommune i 2012

Rapport nr. 3-2013

Fylkesmannen er Regjeringa og staten sin fremste representant i fylket, og har ansvar for at Stortinget og Regjeringa sine vedtak, mål og retningsliner vert følgde opp. Fylkesmannen skal fremje fylket sine interesser, ta initiativ både lokalt og overfor sentrale styringsorgan.

Fylkesmannen i Sogn og Fjordane har ansvar for oppgåver knytt til helse- og sosialområdet, kommunal forvaltning, samfunnstryggleik, miljøvern, barn og familie, landbruk, utdanning og barnehage. Vi er om lag 120 tilsette, og er organisert slik:

HER FINN DU OSS:

Statens hus, Njøsavegen 2, Leikanger Telefon 57 64 30 00 – Telefaks 57 65 33 02 Postadresse: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger

Landbruksavdelinga: Hafstadgården, Fjellvegen 11, Førde Telefon: 57 64 30 00 – Telefaks 57 82 17 77 Postadresse: Postboks 14, 6801 Førde

E-post: [email protected] Internett: http://fylkesmannen.no/Sogn-og-Fjordane/

Biletet på framsida (bakkane søraust for Kråkenes fyr) er teke av Dag Holtan, som òg har teke dei andre bileta i rapporten om ikkje anna en nemnt.

Fylkesmannen i Sogn og Fjordane Fylkesmannen i Sogn og Fjordane Rapport nr. 3 – 2013 Forfattar Dato

Dag Holtan 22.02.2013

Prosjektansvarleg Sidetal

Dag Holtan 68

Referanse ISBN 978-82-92777-38-1 ISSN 0803-1886 Holtan, D. 2013. Supplerande kartlegging av naturtypar i Rapporten vert òg lagt ut på Vågsøy kommune i 2012. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, nettstaden Miljøstatus rapport nr. 3 – 2013. 68 s.

Geografisk område Fagområde

Nordfjord Naturmangfald

Finansiering

Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, Miljøvernavdelinga

Samandrag

Det vart i 2012 gjennomført supplerande kartlegging av naturtypar i Vågsøy kommune i Nordfjord. Av i alt 30 avgrensa objekt i 2012 er 17 vurdert som svært viktige for det biologiske mangfaldet (A), 10 som viktige (B) og 3 som lokalt viktige (C), medan 11 område anten er vraka sidan 2002-kartlegginga, mest grunna kritisk attgroing med sterkt reduserte naturkvalitetar eller har usikker verdi. Det største botaniske verdiane finn ein i ulike utformingar av kulturlandskap (kystlynghei og naturbeitemark), men det er dels også store verdiar i strandområde og innanfor naturtypen rasmark, berg og kantkratt. Av raudlista vekstar er det no kjend 18 soppar, 7 lavartar, 12 karplanter (inkl. underartar) og ein mose i kommunen.

Naturreservata i Vågsøy er ikkje direkte handsama i rapporten, då slike generelt ikkje prioriterast ved naturtypekartlegging.

Emneord Ansvarleg

Vågsøy Tore Larsen Naturtypar Raudlisteartar Verdisetting

Forord

På oppdrag frå fylkesmannen i Sogn og Fjordane, har biolog Dag Holtan utført supplerande kartlegging av naturtypar i Vågsøy kommune. Oppdraget har omfatta kartlegging, verdisetting og avgrensing av naturtypar med artsinformasjon (unntatt vilt), ved både eigne feltundersøkingar og innsamling og systematisering av eksisterande informasjon, og er ei vidareføring av arbeidet i Vågsøy frå 2004. Mykje av feltarbeidet i Vågsøy gått med til kvalitetssikring av eksisterande kunnskap. Bakgrunnen for kartlegginga av naturtypar er mellom anna den politiske målsetjinga, uttrykt i Stortingsmelding 58 (1996-97), om at alle kommunar i landet skal kartlegge og ha oversikt over viktige område for biologisk mangfald på sitt areal. Noreg har òg, saman med fleire andre land, slutta seg til ei internasjonal målsetjing om å stanse tap av biologisk mangfald innan 2010, det såkalla 2010- målet («Countdown 2010», no justert til 2020). For å kunne ta vare på biologiske verdiar må ein vite kva verdiar ein har og kor desse finst. Den føreliggjande oversikta over verdifulle naturtypar i Vågsøy er nok eit viktig steg på vegen i å få betre kunnskap om dei biologiske verdiane i kommunen. Underteikna takkar for eit godt samarbeid med Tore Larsen ved fylkesmannen si miljøvernavdeling. Det nye feltarbeidet i Vågsøy er utført av Dag Holtan i løpet av 2012. Alle bilda i rapporten er, om ikkje anna er nemnt, tekne av forfattaren sjølv.

Ørskog 22.03.2013

Dag Holtan

Innhald SAMANDRAG 5 1 INNLEIING 8 1.1 BAKGRUNN 8 1.2 KVA ER BIOLOGISK MANGFALD? 9 1.3 VERDIEN AV BIOLOGISK MANGFALD 10 1.4 TRUGSMÅL MOT DET BIOLOGISKE MANGFALDET 11 1.4.1 Fysiske inngrep ...... 11 1.4.2 Endra driftsformer i jord- og skogbruk ...... 11 1.4.3 Spreiing av framande organismar ...... 12 1.4.4 Overhausting ...... 12 1.4.5 Forureining ...... 12 1.5 FORVALTING AV BIOLOGISK MANGFALD I KOMMUNANE 13 1.5.1 Verneområde i Vågsøy ...... 13 1.5.2 Forvaltingsansvaret for arealet i kommunen ...... 13 1.5.3 Aktiv sikring ...... 13 1.5.4 Passiv sikring ...... 13 1.5.5 Grunneigaravtalar ...... 14 1.5.6 Verkemiddel i landbruket ...... 14 1.5.7 Strategi for stopp av tap av biologisk mangfald innan 2020 ...... 14 1.6 FØREMÅLET MED RAPPORTEN 15 1.7 FORKLARING AV NOKRE OMGREP 15 2 METODE 17 2.1 INNSAMLING AV INFORMASJON 17 2.1.1 Viktige litteraturkjelder ...... 18 2.1.2 Museumssamlingar, databasar, Verdsveven ...... 18 2.1.3 Innsamling frå einskildpersonar ...... 18 2.1.4 Feltarbeid i Vågsøy ...... 18 2.1.5 Bestemming og dokumentasjon ...... 18 2.2 VERDISETTING OG PRIORITERING 19 2.2.1 Generelt ...... 19 2.2.2 Kriterium og kategoriar ...... 19 2.2.3 Bruk av raudlisteartar/signalartar ...... 19 2.2.4 Bruk av truga vegetasjonstypar ...... 20 2.2.5 Område med lite data eller usikker status ...... 20 2.3 PRESENTASJON 20 2.3.1 Generelt ...... 20 2.3.2 Omtale av lokalitetane ...... 20 2.3.3 Kartavgrensing ...... 20 3 NATURGRUNNLAGET 21 3.1 NATURGEOGRAFI OG KLIMA 21 3.2 BERGGRUNN OG LAUSMASSAR 22 3.3 KULTURPÅVERKNAD 23 4 NATURTYPAR 25 4.1 HOVUDNATURTYPAR 25 4.2 LOKALITETAR MED NYTT FELTARBEID I VÅGSØY I 2012 27 1439301 Brunnsvika ...... 27 3

1439302 Halsanakken ...... 28 1439303 Holevik ...... 29 1439304 Refvika: Kjerringa ...... 30 1439305 Krokenakken aust ...... 31 1439306 Krokenakken vest ...... 32 1439307 Kråkenes fyr ...... 34 1439308 Kråkenesvatnet (Teigevatnet) ...... 36 1439309 Kråkenes: Lyngfjellet ...... 37 1439310 Mehuken, nordsida ...... 39 1439311 Måløy vest ...... 40 1439312 Raudehammaren (ved Refvikvatnet) ...... 41 1439313 Raudura ...... 42 1439314 Refvika, ved moloen ...... 44 1439315 Refvikelva (Sandelva) ...... 47 1439316 Refvikhornet ...... 47 1439317 Refviksanden ...... 48 1439318 Refvikvatnet, vestsida ...... 51 1439319 Refvika, austsida ...... 51 1439320 Torskangerpollen: Sør-Oppedal ...... 53 1439321 Torskangerpollen: Keila ...... 53 1439322 Torskangerpollen: Seljenes ...... 54 1439323 Totland nord ...... 55 1439324 Åsnes 57 1439325 Refvikvatnet nordside ...... 58 4.3 LOKALITETAR SOM IKKJE VART PRIORITERTE I 2012 59 5 RAUDLISTA 61 5.1 RAUDLISTA VEKSTAR I VÅGSØY 61 5.1.1 Sopp 61 5.1.2 Lav 62 5.1.3 Mosar 62 5.1.4 Karplanter 62 6 KJELDER 64 6.1 LITTERATUR 64 6.2 VERDSVEVRESSURSAR 65 6.3 MUNNLEGE KJELDER 65 7 KARTVEDLEGG 66

Samandrag

Bakgrunn og føremål Bakgrunnen for rapporten er ei nasjonal satsing for å auke kompetansen og styrke det lokale nivået i forvaltinga av det biologiske mangfaldet. Satsinga medfører tilgang på statlege tilskot. Bakgrunnen frå statleg hald er Stortingsmelding nr. 58 (1996-97): ”Miljøvernpolitikk for en bærekraftig utvikling. Dugnad for framtida”. Denne blei vedteken i 1998, og legg premissane for kartlegginga av alle norske kommunar. Sidan har vi òg fått St. meld. nr. 42 (2000-2001): ”Biologisk mangfold, sektoransvar og samordning”. Hovudkonklusjonen her er at den norske naturforvaltinga må bli meir kunnskapsbasert, og at vedtaksgrunnlaget i kommunane må betrast. Hovudføremålet med prosjektet er å gje kommunen og andre arealforvaltarar eit godt naturfagleg grunnlag for den framtidige bruken av naturen i kommunen, slik at omsynet til det biologiske mangfaldet kan betrast innanfor dei ulike verksemdene.

Metodikk Metoden går i hovudsak ut på å identifisere område som er særlig verdifulle for det biologiske mangfaldet, fordi dei er levestader for mange artar, eller for uvanlege eller kravfulle artar som har vanskeleg for å finne leveområde elles i landskapet. Kva naturtypar dette gjeld er definert i ei handbok i kartlegging av biologisk mangfald – DN-handbok 13 (Direktoratet for naturforvaltning 2006). For å få tak i eksisterande kunnskap er det nytta ein del litteratur, Naturbase (http://www.dirnat.no/kart/naturbase/), andre databasar på Verdsveven, utskrifter frå museumssamlingar og samtalar med fagfolk eller lokalkjende. For å skaffe fram ny kunnskap blei det òg gjort noko nytt feltarbeid i Vågsøy. Informasjonen er samanstilt, og lokalitetane er verdiprioriterte etter metoden i DN-handbok 13. Dette omfattar m.a. vektlegging av indikatorartar (signalartar) og raudlisteartar osb. Informasjonen er presentert på kart, database (Access) og i rapportform.

Naturgrunnlag Naturgrunnlaget i kommunen er kort gjennomgått, med omtale av landskap, geologi, klima og naturgeografiske tilhøve.

Naturtypar i Vågsøy Dei ulike naturtypane i Vågsøy er kort presenterte. Viktige naturtypar for det biologiske mangfaldet i kommunen er særleg kulturlandskap, og i praksis er det meste av kommunen samansett av beite eller lyngheier osb., og også mange av rasmarkene har vore beita før. Naturskog finst spreidd og sparsamt, helst i dei austre delane av kommunen – med meir spreidde førekomstar i områda vest for Måløy – og vil i løpet av nokre år kunne utvikle seg til interessant gammalskog.

Som det går fram av tabell 1.1 er det store verdiar i fleire ulike naturtypar i Vågsøy. Generelt kan det seiast at det ikkje uventa er størst verdiar i kulturlandskap, rasmark og strandområde.

Tabell 1.1. Dei 56 naturtypelokalitetane med fordeling på hovudnaturtype, verdi og viktige område (markert med X) med tanke på oppfølging av regjeringa og Stortinget sitt mål om stopp av tap av biologisk mangfald innan 2020 (jf. kapittel 1.5.7). Kodane betyr: A08= Kystmyr, B01= Sørvendt berg og rasmark, B03= Ultrabasisk og tungmetallrik mark i låglandet, B04= Nordvendte kystberg, D01= Slåttemark, D04= Naturbeitemark, D07= Kystlynghei, F01= Rik edellauvskog, E06= Viktig bekkedrag, E08= Rik kulturlandskapssjø, G03= Sanddyner og G05= Strandeng. Lokalitetar utan verdisetting (0) gjeld område som anten ikkje er naturtypar etter metodikken det arbeidast etter, eller dei er øydelagde eller attgrodde, og slik stoda er no er det liten grunn til å prioritere dei høgt. Dei vil truleg slettast frå Naturbase på Internett. Område prioriterte i 2012 (ID 2012) er med i kapittel 4.2, dei andre er kommenterte i tabell 4.1 i kapittel 4.3. Verdiane er elles slike: A= Svært viktig, B= viktig og C= lokalt viktig. Verdi Lokalitet Naturtype Utforming 2002 Verdi 2012 2020 ID 2012 Brunnsvik D01 C 0 Brunnsvika F01 F0103 B 301 Brurahornet, Veten D07 A A X Deknepollen hasselkratt F01 F0103 C C Falkevik D04 C C Halsanakken F07 F0703 A B 302 Heia A08 B B Hendaneset B04 B B Hesjeviksetra D04 C C Holevik F08 F0802 B B 303 Hornkollen D07 C C Kjerringa B04 B0402 B B 304 Klovningen B A Krokeidet D04 C 0 Krokenakken aust F01 F0103 B 305 Krokenakken vest F01 F0103 B 306 Kråkenes fyr D04 D0404/D0407/D0410 B A X 307 Kråkenesvatnet E08 E0801 A A X 308 Kvalheim, Sletteskormyra D04 C 0 Langeneset F01 F0103 C C Lyngfjellet B01 B0101 B B X 309 Maurstad, Sollibakken D01 B C Mehuken D07 A A Mehuken, nordsida B04 B0402 B B 310 Myklebust D04 C 0 Måløy vest F01/B01 F0103/B0101 C 311 Oppedal, søre D01 C 0 Osmundvåg, sør B04 C C Raudehammaren B03 B0301 C C 312 Raudura B03 B0301 A A X 313 Refvika H A Refvika, ved moloen D04 D0407/D0411 A A X 314 Refvika, ytre beitemarker D04 D0407/D0411 A A X 314

Refvikelva E06 E0601 A A X 315 Refvikhornet B04 B0402 A A X 316 Refviksanden G03 G0302 A A X 317 Refviksanden, vestsida D04 D0407/D0411 A A X 314 Refvikvatnet naturreservat E08 A B Refvikvatnet, vestsida D04 D0401/D0404 B B 318 Refvika autside D03 B 319 Rekevika D04 A A X 314 Skavøypollen, Evja B04 C C Sætrasanden D04 C 0 Søre Måløy D C 0 Sør-Oppedal B04 B0402 A B 320 Sør-Oppedal, stølen D04 C 0 Torskangerpollen, Keila B04 B0402 B C 321 Torskangerpollen, Seljenes B A A X 322 Totland, Haugvågen G C C Totland, indre D01 C 0 Totland, nord D01 D0104 A B 323 Vedvika G B C Vågsvågen D C C Åsnes F01 F0103 A A X 324 Refvikvatnet nordside H A X 325

Raudlisteartar Ei raudliste er ei liste over artar som i ulik grad er truga av menneskeleg verksemd. Dette kan vere ulike fysiske inngrep i form av utbygging, skogsdrift, jordbruksverksemd eller forureining m.m. Artane som etter fagleg vurdering kjem med på ei slik liste vert kalla raudlisteartar. Kva artar dette gjeld er lista opp i ein nasjonal rapport frå 2010 (Kålås mfl. 2010). Det er registrert ei rekkje førekomstar av raudlista karplanter, sopp og lav osb. i Vågsøy, og vekstar som er moglege å finne på nasjonale databasar på verdsveven er omtalte i kapittel 5.

Kunnskapsstatus Tabell 5.1 inneheld ei kort vurdering av kunnskapsstatus etter dette prosjektet, og på kva område det er behov for meir kunnskap. Kunnskapen om vekstar og potensielle raudlisteartar i Vågsøy er jamt over middels god.

Kunnskapsstatus – litteratur Det er publisert nokså mykje litteratur frå Vågsøy opp gjennom åra i ulike samanhengar. Viktige litteraturkjelder frå nyare tid er samla i tabell 2.1. Det meste av dette materialet har vore gjennomgått i samband med naturtypekartlegginga. I tillegg kjem ulike innspel gjennom ikkje publiserte notat og e-postar frå lokalkjende m.m.

1 Innleiing

1.1 Bakgrunn Bakgrunnen for rapporten er ei nasjonal satsing for å auke kompetansen og styrke det lokale nivået i forvaltinga av det biologiske mangfaldet. Kartleggingsarbeidet i Vågsøy er finansiert av Fylkesmannen i Sogn og Fjordane gjennom statlege tilskot. Bakgrunnen frå sentralt hald er Stortingsmelding nr. 58 (1996-97), ”Miljøvernpolitikk for ein bærekraftig utvikling. Dugnad for framtida”. Denne vart vedteken i 1998, og legg premissane for kartlegginga av biologisk mangfald i alle norske kommunar. Forhistoria til dette er Brundtlandkommisjonen sin rapport frå 1997: ”Konvensjonen om biologisk mangfold”, som vart vedteken på verdskonferansen i Rio i 1992. Konvensjonen vart ratifisert av Noreg i 1993 og vart gjeldande frå 1994. Direktoratet for naturforvalting (DN) ga i 1999 ut ei handbok (DN-handbok 13) som gir retningslinene for korleis arbeidet i Vågsøy skal gjennomførast. Oppdaterte utgåver av handboka kom på verdsveven i 2006 og 2007 (DN 2006). Sidan har vi fått St. meld. nr. 42 (2000-2001): ”Biologisk mangfold, sektoransvar og samordning”. Hovudkonklusjonen her er at den norske naturforvaltinga må bli meir kunnskapsbasert, og at vedtaksgrunnlaget i kommunane må betrast. I naturmangfaldlova er dessutan følgjande prinsipp sentrale i all natur- og artsforvalting:

§ 7. (prinsipper for offentlig beslutningstaking i §§ 8 til 12)

Prinsippene i §§ 8 til 12 skal legges til grunn som retningslinjer ved utøving av offentlig myndighet, herunder når et forvaltningsorgan tildeler tilskudd, og ved forvaltning av fast eiendom. Vurderingen etter første punktum skal fremgå av beslutningen.

§ 8. (kunnskapsgrunnlaget)

Offentlige beslutninger som berører naturmangfoldet skal så langt det er rimelig bygge på vitenskapelig kunnskap om arters bestandssituasjon, naturtypers utbredelse og økologiske tilstand, samt effekten av påvirkninger. Kravet til kunnskapsgrunnlaget skal stå i et rimelig forhold til sakens karakter og risiko for skade på naturmangfoldet.

Myndighetene skal videre legge vekt på kunnskap som er basert på generasjoners erfaringer gjennom bruk av og samspill med naturen, herunder slik samisk bruk, og som kan bidra til bærekraftig bruk og vern av naturmangfoldet.

§ 9. (føre-var-prinsippet)

Når det treffes en beslutning uten at det foreligg tilstrekkelig kunnskap om hvilke virkninger den kan ha for naturmiljøet, skal det tas sikte på å unngå mulig vesentlig skade på naturmangfoldet. Foreligg en risiko for alvorlig eller irreversibel skade på naturmangfoldet, skal ikke mangel på kunnskap brukes som begrunnelse for å utsette eller unnlate å treffe forvaltningstiltak.

§ 10. (økosystemtilnærming og samlet belastning)

En påvirkning av et økosystem skal vurderes ut fra den samlede belastning som økosystemet er eller vil bli utsatt for.

§ 11. (kostnadene ved miljøforringelse skal bæres av tiltakshaver)

Tiltakshaveren skal dekke kostnadene ved å hindre eller begrense skade på naturmangfoldet som tiltaket volder, dersom dette ikke er urimelig ut fra tiltakets og skadens karakter.

§ 12. (miljøforsvarlige teknikker og driftsmetoder)

For å unngå eller begrense skader på naturmangfoldet skal det tas utgangspunkt i slike driftsmetoder og slik teknikk og lokalisering som, ut fra en samlet vurdering av tidligere, nåværende og fremtidig bruk av mangfoldet og økonomiske forhold, gir de beste samfunnsmessige resultater.

1.2 Kva er biologisk mangfald? Variasjonen i naturen kan beskrivast på tre ulike nivå: Gen-, arts- og økosystemnivå. Enkelt sagt er biologisk mangfald jorda si variasjon av livsformer (artsnivå – planter, dyr og mikroorganismar m.m.), inklusiv arvestoff (genetisk variasjon) og det kompliserte samspelet mellom dei ulike organismane (økosystemet). I Rio-konvensjonen er biologisk mangfald definert slik: ”Biologisk mangfold er variabiliteten hos levende organismar uansett opphav, herunder bl.a. terrestriske, marine eller andre akvatiske økosystemer og de økologiske kompleksene som de er en del av; dette omfatter mangfold innenfor artene, på artsnivå og på økosystemnivå.” (MD 1992).

Meir presist er biologisk mangfald definert slik i naturmangfaldlova:

§ 3. (definisjoner)

I denne lov forstås med a) art: etter biologiske kriterier bestemte grupper av levende organismer; b) bestand: en gruppe individer av samme art som lever innenfor et avgrenset område til samme tid; c) biologisk mangfold: mangfoldet av økosystemer, arter og genetiske variasjoner innenfor artene, og de økologiske sammenhengene mellom disse komponentene; d) dyr: pattedyr, fugler, krypdyr, amfibier, fisk og virvelløse dyr; e) fremmed organisme: en organisme som ikke hører til noen art eller bestand som forekommer naturlig på stedet; f) genetisk materiale: gener og annet arvemateriale i ethvert biologisk materiale, som kan overføres til andre organismer med eller uten hjelp av teknologi, likevel ikke genetisk materiale fra mennesker;

9 i) naturmangfold: biologisk mangfold, landskapsmessig mangfold og geologisk mangfold, som ikke i det alt vesentlige er et resultat av menneskers påvirkning; j) naturtype: ensartet type natur som omfatter alle levende organismer og de miljøfaktorene som virker der, eller spesielle typer naturforekomster som dammer, åkerholmer eller lignende, samt spesielle typer geologiske forekomster; k) organisme: enkeltindivid av planter, dyr, sopp og mikroorganismer, inkludert alle deler som er i stand til å formere seg eller overføre genetisk materiale; l) planter: karplanter, moser og alger; m) sopp: sopp og lav; q) virvelløse dyr: dyr uten ryggsøyle; r) økologisk funksjonsområde: område – med avgrensing som kan endre seg over tid – som oppfyller en økologisk funksjon for en art, slik som gyteområde, oppvekstområde, larvedriftsområde, vandrings- og trekkruter, beiteområde, hiområde, myte- eller hårfellingsområde, overnattingsområde, spill- eller parringsområde, trekkvei, yngleområde, overvintringsområde og leveområde; s) økologisk tilstand: status og utvikling for funksjoner, struktur og produktivitet i en naturtypes lokaliteter sett i lys av aktuelle påvirkningsfaktorer; t) økosystem: et mer eller mindre velavgrenset og ensartet natursystem der samfunn av planter, dyr, sopp og mikroorganismer fungerer i samspill innbyrdes og med det ikke-levende miljøet.

1.3 Verdien av biologisk mangfald Miljøverndepartementet (2001) knyter desse verdiane til biologisk mangfald:

 Direkte bruksverdi: Verdiar som vert realiserte gjennom bruk av biologiske ressursar til m.a. mat, medisinar, kunst, klede, byggverk og brensel, samt bruk av natur til leik, rekreasjon, friluftsliv, turisme, undervisning og forsking.  Indirekte bruksverdi: Verdi i form av livsberande prosessar og økologiske tenester som biologisk produksjon, jorddanning, reinsing av vatn og luft, vasshushaldning, lokalt og globalt klima, karbonet, nitrogenet og andre stoff sine krinslaup, økologisk stabilitet og miljøet si evne til å dempe effektar av påkjenningar som forureining, flaum og tørke. Desse verdiane er ein føresetnad for mennesket sin eksistens og økonomiske aktivitet.  Potensiell verdi: Verdiar som ikkje er utnytta eller kjend. Slike verdiar omfattar både direkte og indirekte verdiar nemnt ovanfor, og er m.a. knytte til bruk av ikkje utnytta genetiske ressursar, både når det gjeld tradisjonell foredling og genteknologi for utvikling av nye produkt med direkte bruksverdi.  Immateriell verdi: Verdi som er etisk og moralsk forankra, m.a. knytt til ønsket om å vite at ein art eksisterer, komande generasjonar sine Moglegheiter og livskvalitet, og ønsket om å ta vare på landskap og natur som del av vår kulturarv og opplevingsverdi.

Til dei moralske og etiske verdiane høyrer òg naturen sin eigenverdi (DN 2006). At naturen har eigenverdi byggjer på tanken om at alle livsformer og urørt natur har verdi i seg sjølv, og skal derfor ikkje naudsyntvis sjåast på som eit middel, men som et mål i seg sjølv. Tanken om at framtidige generasjonar skal ha same Moglegheiter for ressursutnytting og naturoppleving som vi har, er i samsvar med målet om ei ”berekraftig utvikling” definert av Brundtlandkommisjonen.

1.4 Trugsmål mot det biologiske mangfaldet

1.4.1 Fysiske inngrep Øydelegging, fragmentering og endring av naturområde er mellom dei største trugsmåla mot det biologiske mangfaldet. Særleg viktig er fysiske inngrep i samband med ulike utbyggingsføremål. Store utbyggingar kan åleine ha store negative konsekvensar, men det er summen av både små og store inngrep som over tid vil avgjere om vi klarar å ta vare på det biologiske mangfaldet. Der utbyggingspresset er stort er det ofte utbyggingsinteressene som vert sterkast vektlagde i avgjerdsprosessane. Det er eit stort utbyggingspress i Vågsøy, særleg konsentrert til dyrkbart areal og strandnære område, men også hyttebygging i meir fjellnære område. Ein må rekne med at det i framtida òg kan verte press på fleire av dei biologisk verdifulle naturtypelokalitetane som er kartlagt gjennom dette prosjektet (sjå kapittel 4.2), sidan fleire av dei ligg nært vegar og er nokså lett tilgjengelege.

1.4.2 Endra driftsformer i jord- og skogbruk Utviklinga i landbruket resulterer i intensivering, spesialisering og rasjonalisering av drifta, men òg fråflytting, brakklegging og attgroing. Dei største driftsendringane i jordbruket har skjedd dei siste 50 åra, og mange kulturskapte naturtypar, slik som slåttemark, naturbeitemark og haustingsskog er i ferd med å forsvinne (jf. Lindegaard & Henriksen 2011). Mykje av det lysopne, mosaikkprega landskapet frå det tradisjonelle jordbruket gror i dag att, og utviklar seg gradvis til skog. Dette medfører m.a. at planteartar som er avhengige av mykje lys og lite konkurranse går tilbake, og saman med desse også dei insekta som er knytte til desse plantane. I tillegg fører sjølv moderat gjødsling til at ein del artar går sterkt tilbake eller forsvinn heilt (t.d. Fremstad 1997). Bruken av kunstgjødsel var svært liten fram til andre verdskrigen. Etter krigen auka bruken sterkt fram til 1980-tallet. På grunn av desse endringane kan ei lang rekkje plante-, sopp- og insektartar gå tilbake eller forsvinne. Over 30 % av dei norske raudlisteartane er knytte til kulturlandskapet (Kålås mfl. 2010). Status for Vågsøy i 2012 er at det er svært lite att av tradisjonelt drive kulturlandskap, og mange av dei tidlegare kartlagde lokalitetane (jf. Gaarder & Fjeldstad 2002) er no såpass attgrodde at dei vart lågt prioriterte under det nye feltarbeidet i Vågsøy, men viktige unntak finst. I skogbruket har hogst gjennom mange hundre år redusert mengda av daud ved betydeleg. Urskog er i dag praktisk talt forsvunnen, og biologisk gammal skog med mykje daud ved utgjer berre små areal. Område med biologisk verdifull skog, m.a. rik edellauvskog og gråor-heggeskog, har dei siste 50-100 åra stadvis vortne erstatta med gran, og også sumpskog og myr har mange stader vortne drenerte og deretter tilplanta. Vågsøy har lite interessant naturskog, men rike hasselkratt er på veg opp i sørskrentar mange stader, med bjørkesuksesjonar på skuggesider og elles ein del fattig furuskog.

1.4.3 Spreiing av framande organismar Menneskeskapt spreiing av organismar som ikkje høyrer naturleg heime i dei lokale økosystema er eit aukande problem, både for vern av biologisk mangfald og i forhold til verdiskaping. Mange innførte artar er dårleg tilpassa dei lokale økosystema, og vil forsvinne etter kort tid, men dei som klarar å etablere seg har ofte ikkje naturlege fiendar som kan vere med å regulere populasjonane, eller dei kan ha andre konkurransefordelar som fører til at populasjonane aukar kraftig (MD 2001). Dette kan føre til at stadeigne artar vert utkonkurrerte og at heile økosystem vert endra. Gjennom ratifisering av Riokonvensjonen har Noreg forplikta seg til m.a. å hindre innføring av og kontrollere eller utrydde framande artar som er eit trugsmål mot økosystem, habitat eller artar (MD 1992: artikkel 8h). I 2007 kom også norsk svarteliste (Gederaas mfl. 2007), som peikar på mange av problemartane. Det er ikkje gjort noko systematisk arbeid i Vågsøy med tanke på registrering av framande artar i Vågsøy. Etter Artskart (http://artskart.artsdatabanken.no) ser ein at artar med potensielt høg til svært høg risiko (kategoriane PH, HI og SE i svartelista) som er funne i kommunen er slike som alaskamjølke, bergfuru, buskfuru, dielsmispel, gråmynte, hagelupin, parkslirekne, peppermynte, platanlønn, sitkagran, skogskjegg, skuggesildre, spansk kjørvel og svensk asal. I tillegg veit ein at minken har etablert seg, dessutan brunskogsnegl, kanadagås og regnbogeaure. Samla sett står kommunen framfor ein del utfordringar i åra som kjem med tanke på å utrydde dei verste problemartane, eller halde dei i sjakk. Ei kartlegging av omfanget av problema og ein handlingsplan er derfor sterkt ønskjeleg innanfor ein treårsperiode. Deretter må tiltak gjennomførast utan opphald.

1.4.4 Overhausting Hausting av naturressursar er eit gode så lenge det skjer innanfor økologisk forsvarlege rammer. Overhausting oppstår når det over ein lengre periode vert hausta meir enn populasjonen produserer. Om aktiviteten rammar artar med nøkkelfunksjonar (t.d. furu), kan ringverknadene bli store. Overhausting av ein truga eller sårbar art vil vere eit trugsmål mot arten sin eksistens. I Noreg er døma på overhausting i nyare tid særleg å finne i havet. Ein kan òg tenke seg at somme artar med små nasjonale bestandar kan vere utsette for samlarar, og i Vågsøy er dette mogleg aktuelt for purpurmarihand, som er ein nasjonalt sjeldan og freda orkidé.

1.4.5 Forureining Forureining kan opptre både i form av lokale utslepp, som langtransportert forureining, som sur nedbør og radioaktivitet, i form av utslepp som kan påverke globalt eller òg som klimagassar og ozonnedbrytande stoff. Lokale utslepp skuldast ofte landbruk eller kloakk. Det vert òg reist spørsmål om nedfall av nitrogen kan ha ein negativ effekt i til vanleg næringsfattige økosystem som kystlynghei eller furuskog. Eventuelle klimaendringar vil òg kunne påverke naturen i Vågsøy. Landsomfattande prognosar syner at det kan bli meir nedbør i Sogn og Fjordane. Temperaturen kan stige over heile landet. Stormar kan bli meir vanlege, særleg vest- og nordpå. Verknadene vil vere størst for fjellartar (vert utkonkurrert av skog) og varmekjære artar som har nordgrensa si i Noreg. Mellom dei sistnemnde høyrer m.a. mange varmekjære planter, soppar og insekt. Desse vil kunne få ei større utbreiing enn i dag. Vågsøy har òg enkelte sørlege artar som er på eller nær si kjende nordgrense, både planter, sopp- og lavartar (jf. kapittel 5). Desse artane vil kunne spreie seg vidare nordover.

1.5 Forvalting av biologisk mangfald i kommunane

1.5.1 Verneområde i Vågsøy Sju område i Vågsøy har status som naturreservat (jf. http://lovdata.no/for/lf/kommu- VAAGSOEY.html): 1) Einevarden naturreservat, verna 25.08.1993 (sjøfugl). 2) Klovningen naturreservat, verna 25.08.1993 (sjøfugl). 3) Lysholmen naturreservat, verna 25.08.1993 (sjøfugl). 4) Movatna naturreservat, verna 20.06.2004 (lynghei og myr o.a.). 5) Refvikvatnet naturreservat, verna 20.12.1991 (kulturlandskapssjø). 6) Sildekruna naturreservat, verna 25.08.1993 (sjøfugl). 7) Stallbrekka naturreservat, verna 25.08.1993 (sjøfugl). Tidlegare har staten hatt ein vesentleg del av forvaltingsansvaret for verneområda, men dette ansvaret kan verte overført til mellom anna kommunane, dersom kommunane sjølve ønskjer det. Vågsøy har ikkje eit slikt forvaltingsansvar.

1.5.2 Forvaltingsansvaret for arealet i kommunen Forvaltingsansvaret for areal i Vågsøy ligg i hovudsak i kommunen, men også private grunneigarar, særleg innan landbruket og næringslivet elles har eit viktig ansvar. Kommunen har ei sentral, overordna rolle fordi den er ansvarleg for ein samla og langsiktig arealdisponering. I tillegg kan kommunen oreigne, og er lokal skog- og landbruksmyndigheit med ansvar for planlegging, rettleiing og informasjon. Arealet skal i første rekkje forvaltast av kommunen gjennom bruk av plan- og bygningslova (PBL). I arealplanlegginga har kommunen òg eit ansvar for kartlegging og forvalting av biologisk mangfald. Derfor er det viktig å få kunnskap om og oversyn over kvar i kommunen det er verdifulle område som krev at ein tek særlege omsyn. God kunnskap om slike område er viktig når avgjerder om utnytting av naturområde skal takast. Etter St. meld. nr. 42 skal kommunane utøve kunnskapsbasert naturforvalting, jf. også naturmangfaldlova. Kunnskap om viktige naturområde i Vågsøy er samla i denne rapporten. Det må forventast at denne kunnskapen vert nytta aktivt i forvaltinga, og at kunnskapen vert formidla til dei som er eigarar av særlig verdifulle kulturlandskap, skog (ofte utan å vite om det) og til skulane.

1.5.3 Aktiv sikring Kommunane har dei juridiske verkemidla som trengst for å ta vare på område gjennom plan- og bygningslova, men i dag er §§ 8-12 i naturmangfaldlova likevel meir aktuelle.

1.5.4 Passiv sikring Kommunen kan sørgje for at ein styrer unna dei viktigaste områda for biologisk mangfald når det skal byggast ut eller gjerast større naturinngrep. Ofte finst det alternative plasseringar for tiltak, og i slike tilfelle bør ein velje det som har minst negativ påverknad på det biologiske mangfaldet. Identifiserte område som er viktige for biologisk mangfald skal elles vektleggast i planlegginga i kommunane (jf. naturmangfaldlova).

1.5.5 Grunneigaravtalar Frivillige avtalar har den fordelen at konfliktgraden ofte er låg, og at ein unngår erstatningskrav. På lang sikt er slike avtaler likevel ofte noko usikre, t.d. i samband med grunneigarskifte eller ved endra økonomiske vilkår. I skogvernet er frivillig vern norma i dag (sidan 2003).

1.5.6 Verkemiddel i landbruket Fleire tilskotsordningar er i dag tilgjengelege for tiltak som tek vare på det biologiske mangfaldet i jordbrukslandskapet. For å oppnå areal- og kulturlandskapstillegg må ein unngå større endringar eller inngrep i kulturlandskapet. Det vert gitt økonomisk stønad til tiltak som går ut over det som reknast som vanleg landbruksdrift, t.d. skjøtsel av slåttemark og naturbeitemark. Denne ordninga er frå 2004 overført til kommunane (SMIL-midlar, tidlegare STILK-midlar). Det er svært viktig at kommunane aktivt brukar denne Moglegheita til å ta vare på biologiske verdiar i kulturlandskapet, og ikkje berre bygningar og kulturminne. I Vågsøy må grunneigarane i biologisk verdifullt kulturlandskap følgjast spesielt opp for å sikre at dei biologiske verdiane ikkje går tapt. Her er det kanskje òg naudsynt med direkte økonomisk stønad for å gjennomføre ein biofagleg riktig skjøtsel.

1.5.7 Strategi for stopp av tap av biologisk mangfald innan 2020 Grunnlova si § 110b krev at naturkvalitetane vert tekne vare på for ettertida og etterslekta. Det same gjer føremålsparagrafen i naturmangfaldlova. St.meld. 42 (2000-01) om biologisk mangfald presenterte følgjande nasjonale resultatmål: 1) Eit representativt utval av norsk natur skal vernast for komande generasjonar. 2) I truga naturtypar skal ein unngå inngrep og i omsynskrevjande naturtypar skal viktige økologiske funksjonar oppretthaldast. 3) Kulturlandskapet skal forvaltast slik at kulturhistoriske og estetiske verdiar samt biologisk mangfald vert oppretthalde. 4) Hausting og annan bruk av levande ressursar skal ikkje føre til at artar eller bestandar vert utrydda eller truga. 5) Menneskeskapt spreiing av organismar som ikkje høyrer naturleg heime i økosystema, skal ikkje skade eller avgrense økosystema sin funksjon. 6) Truga artar skal oppretthaldast på eller byggast opp att til livskraftige nivå. 7) Jordressursar som har potensial for matkornproduksjon skal disponerast slik at ein tek omsyn til framtidige generasjonar sine behov. Seinare har både regjeringa og Stortinget sett seg som mål at tap av biologisk mangfald i Noreg skal stoppast innan 2010 (seinare justert til 2020). Dette er ei vesentlig utviding av målet ved det internasjonale Rio+10-møtet i Johannesburg i 2002, der den offisielle anbefalinga var at landa burde redusere vesentleg tapet i same tidshorisont. For å oppfylle dette målet må i det minste følgjande saksområde utgreiast i Vågsøy i 2013, for deretter å følgjast opp gjennom tiltaksplan og konkret handling:

 Raudlisteartar: I den offisielle norske raudlista over truga artar (Kålås mfl. 2010) går det fram at flest truga artar er knytte til skog og kulturlandskap. For Vågsøy er desse artene nærmare omtalte i kapittel 5.

 Truga vegetasjonstypar: I rapporten om truga vegetasjonstypar i Noreg (Lindegaard mfl. 2011) finn vi følgjande truga typar representerte i Vågsøy: strandeng (NT), sørleg strandeng (EN),

sanddynemark (VU), sørleg etablert sanddynemark (EN), kystnedbørsmyr (VU), kulturmarkseng (VU), slåtteeng (EN), kystlynghei (EN) og kanskje fosseberg og fosseeng (NT).

 Viktige lokalitetar/område for biologisk mangfald. For å oppfylle målet om stopp av tap av naturmangfald innan 2020 må strategiplanen for Vågsøy som eit minimum ta særlege omsyn til lokalitetane som er nemnde under (jf. tabell 1.1 og lokalitetsomtalane i kapittel 4). Her er det tatt høgd for førekomst av raudlisteartar, truga vegetasjonstypar og inngrepsfrie område (i høve til små nyare negative inngrep), og viktige viltfunksjonar er òg inkludert når det gjeld førekomst av raudlista artar. Lokalitetane i tabell 1 med verdi A peikar seg ut som dei viktigaste her.

 Tiltaksplan. Sikring av desse områda mot inngrep og ein aktiv, riktig skjøtsel av kulturlandskap er det absolutt minste ein bør forvente av ein tiltaksplan. Ein slik tiltaksplan må sjølvsagt òg følgjast aktivt opp. Dette vil på kort sikt vere ein god start på arbeidet i Vågsøy med å sikre seg mot tap av biologisk mangfald i Vågsøy.

 Framande artar. Som nemnt i kapittel 1.4.3 må ein òg kartlegge utbreiing og omfang av framande artar, samtidig som også dette området må følgjast opp med ein tiltaksplan og aktiv handling.

1.6 Føremålet med rapporten Hovudføremålet med dette prosjektet er å gi kommunen og andre arealforvaltarar eit godt naturfaglig grunnlag for den framtidige forvaltinga av naturen i Vågsøy kommune, slik at ein i større grad kan ta omsyn til det biologiske mangfaldet. Arbeidet i Vågsøy har gått ut på å identifisere område som er særleg verdifulle for det biologiske mangfaldet, fordi dei er levestader for særleg mange artar eller for uvanlege eller kravfulle artar som har vanskar med å finne leveområde i landskapet elles (jf. kapittelet om metodikk).

1.7 Forklaring av nokre omgrep

Beitemarksopp: Grasmarkstilknytta soppartar med liten toleranse for gjødsling og jordarbeiding, og med preferanse for langvarig hevd – dei har derfor tyngdepunkt i natureng og naturbeitemark. Biologisk mangfald (sjå kapittel 1.2) omfattar mangfald av:  naturtypar (økosystemnivå)  arter (artsnivå)  arvemateriale innan artane (genetisk nivå) Indikatorart (signalart): Ein art som på grunn av strenge miljøkrav er berre finst på stader med spesielle kombinasjonar av miljøtilhøve. Slike artar kan dermed gi god informasjon om miljøkvalitetane der dei lever. Ein god indikator-/signalart er vanleg å treffe på når desse miljøkrava er stetta. For å identifisere ein verdifull naturtype bør helst fleire indikatorartar vere til stades. Kontinuitet: I økologien nytta om relativt stabil tilgang på bestemte habitat, substrat eller kombinasjon av bestemte miljøtilhøve over lang tid (ofte fleire hundre til fleire tusen år). I kulturlandskapet kan det t.d. dreie seg om gjenteken, årleg forstyrring i form av beiting, slått eller trakkpåverknad. I skog kan det t.d. vere kontinuerlig tilgang på daud ved av ulike dimensjonar og nedbrytingsgrad, eller eit stabilt fuktig mikroklima. Lungeneversamfunnet: Nytta om ein del store lavartar som er avhengige av stabile fukttilhøve og eit stabilt mikroklima over tid for å få optimale veksttilhøve. Mest kjende er lungenever, kystnever, skrubbenever og sølvnever, men samfunnet inneheld langt fleire artar. Naturbeitemark: Gammal beitemark med låg grad jordarbeiding, låg gjødslingsintensitet og langvarig hevd. Sjå også tradisjonelt kulturlandskap under.

Natureng: I snever forstand gamle slåttemarker med låg grad av jordarbeiding, låg gjødslingsintensitet og langvarig hevd. I andre samanhengar vert omgrepet nytta i vidare forstand om gras- og urterik vegetasjon både i både gammal slåttemark og gammal naturbeitemark. Naturengplanter: Planter som er knytte til engsamfunn, og som har liten toleranse for gjødsling, jordarbeiding og attgroing. Dei har derfor tyngdepunktet sitt i natureng og naturbeitemark, og er dermed ein parallell til beitemarksoppane (jf. Jordal & Gaarder 1999). Nøkkelbiotop: Ein biotop (levestad) som er viktig for mange artar eller for artar med strenge miljøkrav som ikkje så lett vert tilfredsstilt andre stader i landskapet. Oseanisk: Som har å gjere med kysten og havet. Vert nytta om eit klima med milde vintrar og kjølige somrar, dvs. liten forskjell mellom sommar og vinter, og mykje og hyppig nedbør. Oseaniske planter og oseaniske vegetasjonstypar trivst best i eit slikt klima. Det motsette av oseanisk er kontinental. Raudlista: Liste over artar som i større eller mindre grad er truga av menneskeleg verksemd (Kålås mfl. 2010). Svartelista: Eit oversyn over innførde artar, med ei vurdering av kor skadelege desse kan vere for stadeigen natur (Gederaas mfl. 2011). Tradisjonelt kulturlandskap: Dominerande typar av jordbrukslandskap slik dei var for minst 50-100 år sidan, forma av slått, husdyrbeite, trakk, krattrydding, lauving og lyngheiskjøtsel, kombinert med låg gjødslingsintensitet og relativt lite jordarbeiding, med innslag av naturtypar som natureng, naturbeitemark, hagemark, haustingsskog, slåttelundar og lynghei.

2 Metode

2.1 Innsamling av informasjon Informasjonen i denne rapporten kjem dels frå innsamling av eksisterande kunnskap, dels frå eige feltarbeid i Vågsøy. Arbeidet i Vågsøy har gått ut på å identifisere område som er særlig verdifulle for det biologiske mangfaldet, område som t.d. er spesielt artsrike eller er levestad for uvanlege eller kravfulle artar som har vanskar med å finne leveområde elles i landskapet. Kva naturtypar dette gjeld, er definert i DN-handbok nr. 13 (Direktoratet for naturforvaltning 2006, oppjustert 2007). Døme:

 Ein registrerer ikkje alle strender, men t.d. større, artsrike strandområde.  Ein registrerer ikkje alt kulturlandskap, men t.d. artsrike naturbeitemarker med artar som indikerer kontinuitet i gammal driftsform.  Ein registrerer ikkje alle innsjøar, men t.d. næringsrike vatn i låglandet.  Ein registrerer ikkje blåbærbjørkeskog, men t.d. rik edellauvskog med alm, ask, eik, lind, hassel eller svartor og mange varmekjære artar.  Ein registrerer ikkje alle bergskrentar, men t.d. artsrike, nordvendte berg med sjeldan, kystbunden moseflora eller rike, sørvendte rasmarker osb. Kartlegging av fisk og fiskebestandar inngår ikkje i dette metodeopplegget, heller ikkje kartlegging av marine område. Handbøkene i kartlegging av ferskvatn (DN-handbok 15 på Verdsveven), viltkartlegging etter DN-handbok 11 (DN 1996) er derfor ikkje nytta her. Gangen i arbeidet i Vågsøy er slik at ein først må sette seg inn i eksisterande kunnskap, deretter samle inn ny kunnskap (feltarbeid i Vågsøy), og til slutt systematisere materialet, prioritere lokalitetane og presentere dette på kart og i rapport eller liknande.

2.1.1 Viktige litteraturkjelder

Tabell 2.1. Dei viktigaste nyare, skriftlege kjelda som er nytta for å kartlegge eksisterande naturinformasjon frå Vågsøy, med kort kommentar til innhaldet. Kjelde Kommentar Fjeldstad, H. & Gaarder, G. 2002. Biologisk mangfold i Vågsøy Oppsummering av kjend kunnskap kommune. Miljøfaglig Utredning Rapport 2002-1. 1-36. fram til 2001, inkl. eldre litteratur Frøland, T. 2010. Sanddyner i Sogn og Fjordane. Økologi og Informasjon om m.a. Refvika forvaltning. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, rapport nr. 2 – 2010.

Gaarder G. 2005. Movatna naturreservat i Vågsøy kommune. Forslag Oppsummering av verdiane i til forvaltingsplan. Miljøfag-lig Utredning, rapport 2005. naturreservatet

Opplysningar frå området rundt m.a. Lundberg, A. & Frøland, T. 2012. Handlingsplan for purpurmarihand. Refvika

2.1.2 Museumssamlingar, databasar, Verdsveven Lav-, (NLD) sopp- (NMD) og mosedatabasane (NBD) ved Naturhistorisk Museum i Oslo er kontrollerte på Verdsveven i mars 2013, sjå kapittel 5.2. Også Artsdatabanken (http://artskart.artsdatabanken.no/Default.aspx) har mange opplysningar om artsfunn. Sjølv om det er mykje overlapp mellom Artsdatabanken og universitetsdatabasane er det somme tilleggsopplysningar å finne her. Aktuelle verdsvevadresser er lista opp i kapittel 6.2.

2.1.3 Innsamling frå einskildpersonar Ein del enkeltpersonar sit på interessante opplysningar om naturen i Vågsøy. Noko av denne informasjonen er innsamla. Det er eit stort arbeid å samle inn all denne informasjonen, og det hadde vore ønskjeleg å kunne nytta noko meir tid til dette. Særleg opplysningane frå Kristina Bjureke ( Universitetet i Oslo) og Geir Gaarder (Tingvoll) har vore nyttige.

2.1.4 Feltarbeid i Vågsøy Eigne feltregistreringar vart gjort i fleire bolkar i vekstsesongen i 2012.

2.1.5 Bestemming og dokumentasjon Bestemming av planter er gjort ved hjelp av Lids Flora (Lid & Lid 2005), og norske namn følgjer denne utgåva. Bestemming av lav er gjort ved hjelp av Krog mfl. (1994) og Holien & Tønsberg (2006). Særleg interessante funn (mest planter og sopp) er eller vil bli send til Botanisk museum i Oslo (NHM), der dei skal vere fritt tilgjengelege for alle interesserte. Vitskapelege namn følgjer dei publikasjonane som er nytta i arbeidet i Vågsøy. Offisielle norske namn leggast elles fortløpande ut på verdsvevsida til Artsdatabanken http://www2.artsdatabanken.no/artsnavn/.

2.2 Verdisetting og prioritering

2.2.1 Generelt Ved verdisetting av naturmiljøet vert det i praksis gjort ei innbyrdes rangering av det biologiske mangfaldet. Det kan settast fram fleire påstandar som grunnlag for å verdisette enkelte naturmiljø eller artar høgare enn andre, og dei to viktigaste er truleg:

 Naturmiljø og artar som er sjeldne er viktigare å ta omsyn til enn dei som er vanlege (fordi dei er meir sårbare).  Naturmiljø og artar som er i tilbakegang er viktigare å omsyn til på enn dei som har stabile førekomstar eller er i framgang.

2.2.2 Kriterium og kategoriar Verdisettingskriteria følgjer DN-handbok 13 (DN 2006). Verdisettinga skjer etter ein tredelt skala:

 A (svært viktig)  B (viktig)  C (lokalt viktig)

I denne rapporten er kriteria i DN-handbok 13 for verdisetting av naturtypar og raudlisteartar innarbeidd. Desse gir heilt klart rom for noko skjøn. Ein del lokalitetar som truleg ikkje tilfredsstiller kriteria for kategori B - viktig, er plasserte i kategori C - lokalt viktig. For å bli plassert i kategori A bør ein lokalitet ha særlege og uvanlege kvalitetar, t.d. førekomst av artar som er raudlista som sårbare (VU) eller truga (EN, CR) eller dei må vere særleg velutvikla og artsrike. For å bli plassert i kategori B vert det ikkje stilt like strenge krav, men enkelte definerte vilkår må likevel vere oppfylte.

2.2.3 Bruk av raudlisteartar/signalartar Når dei ulike lokalitetane er skildra, er det som regel nemnt mange artar som er funne på lokaliteten. Dette kan vere for å illustrere trekk ved t.d. vegetasjonen, og ikkje alle artsfunn er like viktige for å verdisette den. Enkelte artar vert tillagt særleg vekt ved verdisettinga. Desse er:

 Raudlisteartar  Signalartar (indikatorartar)

Raudlisteartar er omtalte i eit eige kapittel i rapporten (kapittel 5). Signalartar vert kort omtalte her. Nedafor er berre enkelte artar som er nytta som signalartar i nokre naturtypar og vektlagde i verdisettinga nemnde.

 Kulturlandskap: Naturengplanter og beitemarksoppar etter liste m.a. i Jordal & Gaarder (1999).  Skog: breiflangre, fuglereir, furuvintergrøn, junkerbregne, kransmynte, lundgrønaks, myske, raudflangre, sanikkel, skogfaks, skogsvingel, skogsvinerot, svarterteknapp, taggbregne, tannrot, trollbær, vårerteknapp og vårmarihand o.a.  Myr: bjønnbrodd, breiull, brudespore, dvergjamne, engmarihand, engstorr, gulsildre, gulstorr, jåblom, loppestorr, stortviblad og svarttopp o.a.

I tillegg kjem ein del lavartar knytte til det såkalla lungeneversamfunnet og enkelte mikrolavar, der regnskogsartar vert tillagt særleg vekt.

2.2.4 Bruk av truga vegetasjonstypar Ein rapport om nasjonalt truga vegetasjonstypar (Lindegaard & Henriksen 2011) er brukt som støtte ved verdivurderinga.

2.2.5 Område med lite data eller usikker status Potensielt interessante lokalitetar som det finst lite informasjon om, eller som er undersøkte men ikkje prioriterte, er dels samla i tabell 1. Ein kan her berre vise til behovet for vidare kartlegging. Årsaker til at lokalitetar ikkje er avgrensa og prioriterte kan vere:

 Lokaliteten er ikkje undersøkt, kanskje avstandsbetrakta med kikkert, eller datagrunnlaget er for dårleg.  Lokaliteten er undersøkt, men ein har så langt ikkje funne tilstrekkelege biologiske verdiar til at naturtypen vurderast som prioritert.  DN-handbok 13 om biologisk mangfald prioriterer ikkje dei biologiske verdiane som er påviste.  Økonomiske omsyn, avgrensa av økonomien i prosjektet.  Føringar frå DN om kva som skal prioriterast.

2.3 Presentasjon

2.3.1 Generelt Generell omtale av kommunen med geologi, lausmassar og ulike naturtypar er samla i eigne kapittel. Dei mest verdifulle områda er omtalte på eigne faktaark i kapittel 4.2. Raudlisteartar er omtalte i kapittel 5.

2.3.2 Omtale av lokalitetane Dei enkelte lokalitetane er omtalte på eigne faktaark. Ein har her følgt DN-handbok 13, av og til med mindre justeringar. Trugsmål nemner ikkje berre dei som er aktuelle i dag, men også slike som kan bli aktuelle i framtida. T.d. er det for skog konsekvent ført opp hogst eller fysiske inngrep som ein negativ faktor. For dei fleste lokalitetane kan fysiske inngrep på eit eller anna tidspunkt verte eit trugsmål.

2.3.3 Kartavgrensing Alle nummererte lokalitetar er teikna inn på flyfoto (jf. http://www.gislink.no/kart/index.html). Ut frå dette er lokalitetane digitaliserte. Avgrensingane burde bli temmelig nøyaktige i desse formata. Ein må likevel oppfatte dei fleste avgrensingane som omtrentlege og orienterande, særleg dei større lokalitetane i skog. I tilfelle planar om nye tiltak eller inngrep må det alltid gjennomførast synfaring for om mogleg å få ei meir detaljert avgrensing.

3 Naturgrunnlaget

3.1 Naturgeografi og klima Vågsøy kommune har eit landareal inkl. ferskvatn på 166 km². 24 km² ligg høgare enn 300 m o.h., medan 62 km² ligg lågare enn 160 m o.h., i gjennomsnitt 210 m o.h. Arealet av ferskvatn er 4 km², fordelt på 162 vatn. For skog er det ikkje gjeve opp noko areal, men det er mange plantasjar med framande bartre i kommunen, dessutan oppslag av naturfuruskog og små flekkar med rik edellauvskog (mest hasselkratt). Kring 1 km² er registrert som myr. Rikmyr, som er viktige for ei rad sjeldne artar, er truleg ein svært sjeldan naturtype i Vågsøy (kjelde for arealopplysningar: Statistisk Sentralbyrå). Topografien i Vågsøy vekslar mykje. Typisk er eit vêrhardt kystlandskap med små og store øyar, bratte skrentar og heiområde. Klimaet i Vågsøy er eit typisk kystklima, med milde vintrar og etter måten kjølige somrar. Dei store topografiske skilnadene innan kommunen påverkar lokalklimaet mykje, med påfallande stor skilnad mellom sør- og t.d. nordeksponerte område. Naturgeografisk ligg Vågsøy kommune i klart til sterkt oseanisk vegetasjonsseksjon (O3 - O2), og i boreonemoral (BN) til nordboreal (NB) vegetasjonssone, med dei boreale områda i fjellet (Moen 1998). I praksis betyr dette eit fuktig, relativt mildt klima og lang vekstsesong, typisk for denne delen av Vestlandet.

3.2 Berggrunn og lausmassar Mestedelen av berggrunnen er gråsteinsberg (sur og næringsfattig granittisk gneis). Dette har mykje å seie for plantelivet. Rikare bergartar med artsrik flora finn ein likevel spreidd (sjå kartet under). Når det gjeld lausmasser er det mange stader morenemateriale, medan det særleg i bratte skrentar er mykje skredmateriale. I tillegg er her ein noko næringsrike, marine strandavsettingar, særleg i Refvika (jf. figur 3.2 på neste side).

Figur 3.1. Berggrunnskart over Vågsøy (http://www.ngu.no/no/hm/Kart-og-data/Berggrunn/). Mykje variert berggrunn i Vågsøy, med amfibolittar, gabbro, glimmerskifer og olivin som dei mest interessante og næringsrike typane.

Figur 3.2. Utsnitt av lausmassekart over Vågsøy (http://www.ngu.no/kart/losmasse/). Mest interessant, og næringsrikt, er dei marine strandavsettingane markert med mørkt gråblå farge i Refvika.

3.3 Kulturpåverknad Det finst knapt ein einaste kvadratmeter i dei tilgjengelege delar av Vågsøy som ikkje på ein eller annan måte er eller har vore kulturpåverka. Mykje av den tilgjengelege strandlina og nedlagt dyrkamark eller dyrkbar mark i flatare område er bygd ned, ikkje minst i samband med den sterke folkeauken dei seinare åra. Samstundes er det planta platanlønn og ulike typar gran ein del stader, og desse er i ferd med å invadere skogkantar og kulturlandskap. Vågsøy er i dag ein typisk landbruks- og industrikommune, med ein del mekanisk industri, industri relatert til marine og maritime næringar og anna, og industrien har bandlagt ein del areal i inn- og utmark. Om utviklinga held fram på same måte, med vidare nedbygging særleg i låglandet, vil det truleg oftare kunne dukke opp konfliktar i høve til å få byggje i ein del av dei verdifulle naturtypelokalitetane i kommunen. Dette må ein unngå, både av omsyn til det biologiske mangfaldet, til friluftslivet, og ikkje minst i tilhøvet til mål og føringar frå sentrale myndigheiter, som seier at tap av naturmangfald skal stansast innan 2020. Vågsøy kommune bør snarast utarbeide ein strategiplan i tilhøve til 2020-målet, helst allereie i 2013 (jf. tabell 1.1 og kapittel 1.5.7). Nytt frå 2009 er også naturmangfaldlova, kor det kan utarbeidast forskrifter for utvalte naturtypar og prioriterte artar.

Figur 3.3. Inngrepsfrie naturområde i Vågsøy (http://www.dirnat.no/kart/inon/), oppdatert januar 2008. Som ein kan sjå er det berre i dei mest avsidesliggande områda at ein finn område som ligg 1 – 3 km frå nærmaste tyngre, tekniske inngrep. Villmark (>5 km frå slike inngrep) finst altså ikkje i kommunen.

4 Naturtypar

4.1 Hovudnaturtypar Vågsøy kommune har førekomst av alle dei sju hovudnaturtypane frå DN-handbok 13: Myr (A), Rasmark, berg og kantkratt (B), kalkrike fjellområde (C), Kulturlandskap (D), Ferskvatn/våtmark (E), Skog (F) og havstrand (G).

Tabell 5. Grovt oversyn over hovudnaturtypane i Vågsøy kommune, med framheving av viktige område og naturtypar. Det er gjort ei enkel vurdering av kartleggingsstatus. I tillegg vert det foreslått vidare kartlegging og eventuelle tiltak der dette vurderast som naudsynt.

Hovudnaturtype, tilstand og kartleggingsstatus Oppfølging

Myr God kartleggingsstatus, og truleg er alle dei viktigaste Ta vare på det som er att av kystmyr i kystmyrene fanga opp etter tidlegare arbeid. kommunen (naturtypen er truga).

Rasmark, berg og kantkratt Mange lokalitetar, både som sørvendt berg og rasmark Ingen spesiell. og nordvendte kystberg, ofte med høg verdi, truleg middels god kartleggingsstatus.

Fjell Kalkrike fjellområde vantar i kommunen. Ingen spesiell.

Kulturlandskap Både for kystlynghei, naturbeitemark og slåttemark er Følgje opp og ta vare på viktige og svært det no god til middels god kartleggingsstatus. viktige lokalitetar, som det ikkje er mange att av i Vågsøy. Skjøtselsplanar for dei mest verdifulle områda bør utarbeidast.

Skog

Lite relevant naturtype i Vågsøy, men det er framvekst Ingen spesiell. av rike hasselkratt i mange sørskrentar og bjørkeskog i meir skuggefulle område. Dette er ein del av ein naturleg suksesjon i takt med opphøyr av t.d. beite.

Ferskvatn/våtmark

Generelt god kartleggingsstatus etter dei tidlegare Mest relevant er Teigevatnet og undersøkingane. Refvikvatnet (naturreservat).

Hovudnaturtype, tilstand og kartleggingsstatus Oppfølging

Kyst og havstrand

Generelt god kartleggingsstatus etter dei tidlegare Særleg Refvika er verdifull, og her bør undersøkingane. skjøtselsplan utarbeidast.

4.2 Lokalitetar med nytt feltarbeid i Vågsøy i 2012 Nedanfor er alle område med nytt feltarbeid eller feltobservasjonar i 2012 omtalte, med opplysningar om naturtype, utforming, naturverdi og om det er gjort registrering av artar på lokaliteten. Når det gjeld kva artar som vert nemnde, har ein forsøkt å avgrense desse til signalartar, raudlisteartar eller interessante artar generelt, samt artar som er karakteristiske for den aktuelle naturtypen.

Forkortingar: DH = Dag Holtan

1439301 Brunnsvika Nummer i Naturbase: Ny lokalitet Hovudnaturtype: Skog Naturtype: F01 Rik edellauvskog Utforming: F0103 Rikt hasselkratt Verdi: B (viktig) Moglege trugsmål: Hogst og treslagskifte Undersøkt/kjelder: 16.10.2012, DH Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 16.10.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten ser ikkje ut til å ha vore kartlagt tidlegare. Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg i Brunnsvika ved Gjengedal, ca. 8 km vest for Bryggja, og utgjerast av dei bratte, søreksponerte berga over tunnelen. Berggrunnen består av ulike gneisar, og gir generelt voksterforhold for lite kravfulle artar, men har i tillegg meir næringsrik eklogitt. Området ligg i klart oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til F01 rik edellauvskog, med utforminga F0103 rikt hasselkratt. Vegetasjonen er variert, med mykje småbregnemark (m.a. storfrytleutforming), svak lågurtmark, og med knausskog på oppstikkande berg. Bjørk, hassel og osp er mest utbreidde treslag, men innslag av furu, gråor, krossved, rogn, rognasal, selje og svartor pluss ein villapal. Daudvedaspektet er best utvikla for osp, særleg dei som står oppe på hamrane ved tunnelopninga i vest. Artsmangfald: Av karplanter kan nemnast blankburkne, blåkoll, fagerperikum, hengjeaks, kusymre, lækjeveronika, markjordbær, sanikkel, skogburkne, skogfiol, skogsalat. På berg finn ein m.a. kystnever, men lungeneversamfunnet ser generelt ut til å vere svakt utvikla. Potensielt bør her kunne finnast raudlisteartar som kastanjefiltlav (VU) eller olivenfiltlav (NT), dessutan jordbuande soppar som er bundne til hassel. I osp er det hol etter hakkespettar. Bruk, tilstand og påverknad: I det mest frodige delområdet i vest, som òg er lettast tilgjengeleg, er det tydeleg at det ein gong har vore beita, med innslag av beitetolerante grasartar som krattlodnegras og sølvbunke, dessutan mykje gulaks. I dag er skogen i ei dynamisk utvikling som naturskog. Framande artar: Gran og sitkagran står inntil den avgrensa teigen. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep. Framande treslag bør fjernast. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei intakte naturskogane i denne delen av Vågsøy. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er middels artsrik, med eit reelt potensial for funn av raudlista sopp, lav og karplantar. Det vektast også at rike edellauvskogar er sjeldne i distriktet så nær kysten.

Figur 4.1. Hasselkratta i Brunnsvika er best utvikla på oversida av tunnelen.

1439302 Halsanakken Nummer i Naturbase: BN00003009 Hovudnaturtype: Skog Naturtype: F07 Gammal lauvskog Utforming: F0703 Fuktig kystskog Verdi: B (viktig) Moglege trugsmål: Hogst og treslagskifte Undersøkt/kjelder: 16.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 16.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 223 i Gaarder & Fjeldstad (2002). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg på ein knaus ved Hals, eit par km nord for Raudeberg. Berggrunnen består av ulike gneisar, og gir generelt voksterforhold for lite kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til F07 gammal lauvskog, med utforminga F0703 fuktig kystskog. Kan hende òg F0702 gammal bjørkesuksesjon. Vegetasjonen er prega av bærlyng og høgstaudar, og er i grunnen nokså triviell. Bjørk, osp og rogn er vanlegaste treslag, med innslag av m.a. hassel, platanlønn og selje, med eit dårleg utvikla daudvedaspekt. Artsmangfald: Av karplanter er mest interessante funn stortviblad, som er ein nokså kalkkrevande orkidé, elles går det i vanlege artar som skogburkne, skogsalat og vendelrot osb., men karplantefloraen er dårleg undersøkt. Lungeneversamfunnet finst spreidd på bergveggar og ulike treslag, med gullprikklav (VU) som mest interessante art (sjeldan i Sogn og Fjordane). Andre artar er blyhinnelav, kystnever, skrubbenever og vanleg blåfiltlav. 28

Bruk, tilstand og påverknad: Lokaliteten grensar til beitemark, og det har truleg vore mykje beita i området før. I dag er skogen i ei dynamisk utvikling som naturskog. Framande artar: Gran og platanlønn. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep. Framande treslag bør fjernast. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei intakte naturskogane i denne delen av Vågsøy. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er intakt, med ein regionalt sjeldan raudlisteart i høgare kategori.

Figur 4.2. Gullprikklav (VU) er funnen eit par stader ved Halsanakken. Foto: Geir Gaarder.

1439303 Holevik Nummer i Naturbase: BN00002981 Hovudnaturtype: Skog Naturtype: F08 Gammal barskog Utforming: F0802 Gammal furuskog Verdi: B (viktig) Moglege trugsmål: Hogst og treslagskifte Undersøkt/kjelder: 16.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg under Småvardane og Kjeretoppane ein dryg km vest for Måløy. Berggrunnen består av ulike gneisar, og gir generelt voksterforhold for lite kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til F08 gammal barskog, med utforminga F0802 gammal furuskog. Vegetasjonen er ei blanding av blåbærskog og røsslyngskog, ofte med ein del småbregneskog (storfrytleutforming) i bratte og friske delområde. Furu er om lag einerådande treslag, med innslag av m.a. osp, rogn og selje, sjeldan også hassel. Daudvedaspektet (gadd og læger) er førebels dårleg utvikla, og har knappast relevans for artsmangfaldet. Artsmangfald: Av karplanter er det berre funne vidt utbreidde og vanlege artar, naturleg nok mest oseaniske artar, slike som bjørnekam, blåknapp, heisiv, heistorr, hårfrytle, klokkelyng, knegras, kusymre, loppestorr, revebjølle og storfrytle. Engkvein og sølvbunke antyder tidlegare beite frå husdyr. Bruk, tilstand og påverknad: Brukshistoria er interessant, i det eldre kjelder peika på hard utnytting i løpet av 1800-talet, medan nyare kjelder meiner at skogen kom opp etter midten av dette hundreåret. Det er uansett lenge sidan det har vore vesentlege hogstinngrep i teigen (noko hogst nedst i lia kring 1940), som i dag er i ei dynamisk utvikling som eldre naturskog (jf. Gaarder & Fjeldstad 2002). Spor etter eldre beite er tydeleg, men i dag er det nok hjorten som står for denne «skjøtselen». Framande artar: Gran, lerk og sitkagran er planta nedst i lia, og alle desse har potensial til å spreie seg ukontrollert. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og teigen bør settast av til fri utvikling som naturskog. Framande treslag bør utryddast. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein isolert naturskogrest, som er svært sjeldne i landskapet ute på ytterkysten. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er intakt, og ikkje minst det faktum at slike utformingar er yttarst uvanlege ute på kysten.

1439304 Refvika: Kjerringa Nummer i Naturbase: BN00002973 Hovudnaturtype: Rasmark, berg og kantkratt Naturtype: B04 Nordvende kystberg og blokkmark Utforming: B0402 Sørleg, oseanisk utforming Verdi: B (viktig) Moglege trugsmål: Ingen kjende Undersøkt/kjelder: 15.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige (nokså overflatisk) feltarbeid 15.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 230 i Gaarder & Fjeldstad (2002). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg nordvest for Refvika, i dei bratte, aust- til nordausteksponerte sidene under fjellet Kjerringa, og grensar til beitemarkene i dei flatare delområdet her. Berggrunnen består av eklogitt, og gir generelt gode voksterforhold for fleire kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til B04 nordvende kystberg og blokkmark, med B0402 sørleg, oseanisk utforming. Vegetasjonstypane er dårleg utgreidde, men høyrer m.a. til kompleksa innanfor F1 rasmark. Artsmangfald: Karplantefloraen er uvanleg artsrik og kravfull, m.a. med bergperikum (nordgrense), blankburkne, brudespore, falkbregne, fjellsmelle, fjellsyre, fjelltistel, gulsildre, grønburkne, hjartegras, kystengkall (VU), liljekonvall, loppestorr, hårstorr, junkerbregne, raudsildre, rundbelg, stortviblad, svartstorr, taggbregne, vill-lin og vårmarihand. Mest interessante lavart er kystblåfiltlav (VU), og meir vanlege artar er kystvrenge, lungenever, skrubbenever og vanleg blåfiltlav. Potensielt bør her kunne finnast andre raudlista lav eller mosar.

Bruk, tilstand og påverknad: Tidlegare her lokaliteten truleg vore beita, i den grad det har vore råd å kome til. I dag gror heile området att, m.a. med bjørk og hassel. Dette har ingen negativ påverknad i høve til artsmangfaldet, og representerer truleg ein meir opphavleg naturtilstand. Framande artar: Ingen påvist, men framande bartre er planta fleire stader i nærleiken, og også platanlønn er observert i nærleiken. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og det bør settast av til fri utvikling. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei mange rike nordberga på ytterkysten i regionen. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er intakt, er svært artsrik med mange kravfulle artar pluss at her er eit par raudlisteartar i høgare kategori.

1439305 Krokenakken aust Nummer i Naturbase: Ny lokalitet Hovudnaturtype: Skog Naturtype: F01 Rik edellauvskog Utforming: F0103 Rikt hasselkratt Verdi: B (viktig) Moglege trugsmål: Hogst og treslagskifte Undersøkt/kjelder: 16.10.2012, DH Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 16.10.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten ser ikkje ut til å ha vore undersøkt tidlegare. Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg på nordsida av Nordfjorden, 7 – 8 km vest for Maurstad. Berggrunnen består av ulike gneisar, men òg eklogitt, og gir generelt voksterforhold for litt kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til F01 rik edellauvskog, med utforminga F0103 rikt hasselkratt. Vegetasjonen har både småbregneskog og lågurtskog, oftast med spreidde innslag av høgstaude-storbregnemark i sig og på friskare mark. Hassel og bjørk er dominerande treslag, med innslag av (beger)hagtorn, gran, gråor, hegg, krossved, osp, platanlønn, rogn og selje. Sidan skogen for det meste er ung til middelaldrande speler daudvedaspektet førebels ei underordna rolle i høve til artsmangfaldet. For hassel må det likevel peikast på at her er mange gamle grupper. Artsmangfald: Av karplanter kan ein nemne slike som breiflangre (talrik), enghumleblom, hengjeaks, kusymre, kransmynte, lækjeveronika, markjordbær, myske, prikkperikum (i tørre kantsoner), skogburkne, skogfiol, skogsalat, skogsvinerot og skogvikke. I sig på berg veks også bergfrue, gulsildre og loppestorr. Lungeneversamfunnet vantar om lag heilt, berre med funn av grynfiltlav på berg. Potensielt bør ein kunne vente funn av sjeldne eller raudlista soppar, helst slike som til vanleg assosierast med hassel. Bruk, tilstand og påverknad: Tidlegare har her vore mykje beita, kan hende også utslått, men denne bruken er det slutt på no. Teigen er såleis i ei naturleg og dynamisk utvikling som naturskog. Framande artar: Gran og platanlønn, dessutan berberis. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og det bør settast av til fri utvikling. Framande treslag bør fjernast. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei mange og intakte småteigane med naturskog, som i dette området har vestlege utløparar frå dei meir samanhengande skogane vidare austover i Nordfjorden. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er intakt, med etter måten mykje fin hasselskog og har potensial for sjeldne eller raudlista soppar.

Figur 4.3. Frå austre del av Krokenakken, med mykje hassel.

1439306 Krokenakken vest Nummer i Naturbase: Ny lokalitet Hovudnaturtype: Skog Naturtype: F01 Rik edellauvskog Utforming: F0103 Rikt hasselkratt Verdi: B (viktig) Moglege trugsmål: Hogst og treslagskifte Undersøkt/kjelder: 16.10.2012, DH Stadkvalitet: Svært god

Artsmangfald: Av karplanter kan ein nemne slike som breiflangre (talrik), fagerperikum, falkbregne, furuvintergrøn (bra funn), hengjeaks, kusymre, kransmynte, lækjeveronika, markjordbær, myske, skogburkne, skogfiol, skogsalat, skogsvinerot og teiebær. I sig på berg veks også bergfrue, gulsildre og loppestorr. Lungeneversamfunnet er etter måten svakt utvikla, med funn av grynfiltlav, kystvrenge og lungenever på berg, dessutan kystfiltlav på osp. Potensielt bør ein kunne vente funn av sjeldne eller raudlista soppar, helst slike som til vanleg assosierast med hassel. Bruk, tilstand og påverknad: Tidlegare har her vore mykje beita, kan hende også utslått, men denne bruken er det slutt på no. Teigen er såleis i ei naturleg og dynamisk utvikling som naturskog. Framande artar: Gran og platanlønn, dessutan berberis. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og det bør settast av til fri utvikling. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei mange og intakte småteigane med naturskog, som i dette området har vestlege utløparar frå dei meir samanhengande skogane vidare austover i Nordfjorden. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er intakt, med etter måten mykje fin hasselskog og har potensial for sjeldne eller raudlista soppar.

Figur 4.4. Frå vestre del av Krokenakken, med ei smal stripe edellauvskog mellom vegen og berga øvst.

1439307 Kråkenes fyr Nummer i Naturbase: BN00002992 Hovudnaturtype: Kulturlandskap Naturtype: D04 Naturbeitemark Utforming: D0401 Fuktig fattigeng, D0404 Frisk fattigeng, D0407 Frisk/tørr, middels baserik eng, D0410 Frisk, baserik eng Verdi: A (svært viktig) Moglege trugsmål: Attgroing, spreiing av framande artar Undersøkt/kjelder: 14.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 14.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 236 i Gaarder & Fjeldstad (2002). Avgrensinga er utvida sidan denne kartlegginga, særleg mot vest. Verdien er dessutan oppjustert frå B til A. Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg i bakkane rundt fyret på Kråkenes. Berggrunnen ser ut til å innehalde både amfibolitt, gabbro og glimmerskifer, og skulle gi forhold for relativt kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til D04 naturbeitemark, med utformingane D0401 fuktig fattigeng, D0404 frisk fattigeng, D0407 frisk/tørr, middels baserik eng, dessutan D0410 frisk, baserik eng. Vegetasjonen er naturleg nok engprega, med utformingar som G1 fuktig fattigeng, G4 frisk fattigeng (engkvein-raudsvingel-gulakseng), G11 vekselfuktig, baserik eng og til sist våt/fuktig, middels næringsrik eng. Utbreiinga for dei einskilde typane er ikkje nærmare utgreidd, og i mindre beita delområde ved vegen ut til fyret er lokaliteten også noko heiprega. Artsmangfald: Av karplanter kan nemnast blåklokke, blåknapp, blåkoll, dvergsmyle, engfrytle, engstorr, finnskjegg, fjellmarikåpe, fjellsyre, gulaks, hanekam, heifrytle, heisiv, heistorr, jåblom, knegras, kornstorr, kusymre, loppestorr, raudsildre, raudsvingel, saltsiv, smalkjempe, strandkjempe, tepperot, tiriltunge og vill-lin. I mindre beita, friske kantsoner kjem no storfrytle. Tidlegare er her funne interessante jordtunger som skjeljordtunge og sleip jordtunge i tillegg til einskilde vanlegare vokssoppar. Potensielt bør her finnast mange andre sjeldne eller raudlista beitemarkssoppar, særleg i godt beita kantsoner og på frisk til tørr mark søraust for fyret. I berga ned mot sjøen (på solsida) kan dessutan havburkne (NT) finnast. Bruk, tilstand og påverknad: Lokaliteten er prega av lang kontinuitet i beiting, men gror noko att langs vegen ut mot fyret. Delområden bak nakken søraust for fyret har bra beitetrykk. Framande artar: På bakkane på nedsida av fyret veks grønmynte, gråmynte og peparmynte, som truleg har vore dyrka den tida her budde folk. I ein nordskrent aust for fyret er det dessutan planta mykje sitkagran. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og slikt som jordarbeiding, gjødsling eller sprøyting med kjemiske middel vil øydelegge artsmangfaldet. Skal naturtypen oppretthaldast er det viktig å halde beitetrykket. Sitkagrana bør fjernast snarast råd. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein svært viktig del av dei mange beitemarkene både lokalt og i ein vidare samanheng. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi A (svært viktig) fordi den er intakt, for så vidt er brukande godt skjøtta, artsrikt med fleire kravfulle karplanter, har potensial for fleire raudlisteartar (helst beitemarkssoppar) pluss at kulturmarkseng er truga som naturtype (VU).

Figur 4.5- Nordskrenten aust for Kråkenes fyr, med Stad i bakgrunnen. Her er det brukande beitetrykk.

Figur 4.6. Parti søraust for Kråkenes fyr, med forvitra gabbro. Bra beitetrykk også i dette delområdet.

1439308 Kråkenesvatnet (Teigevatnet) Nummer i Naturbase: BN00002994 Hovudnaturtype: Vatn/Våtmark Naturtype: E08 Rik kulturlandskapssjø Utforming: E0801 Næringsrik utforming Verdi: A (svært viktig) Moglege trugsmål: Attgroing grunna avrenning frå jordbruket (auka eutrofiering) Undersøkt/kjelder: 14.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 14.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 187 i Gaarder & Fjeldstad (2002). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg ved bygda Teige, nær Kråkenes fyr. Berggrunnen ser ut til å innehalde både amfibolitt, gabbro og glimmerskifer, og skulle gi forhold for relativt kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til E08 rik kulturlandskapssjø, med E0801 næringsrik utforming. Vegetasjonen er variert, med m.a. elvesnelle-storrsump (O3a elvesnelleutforming, O3b flaskestorrutforming og kan hende O3f sivaksutforming, dessutan O3g grasutforming), O5 takrør-sivakssump (O5d sjøsivaksutforming) inntil vatnet. I vatnet finn ein også P1 langskotvegetasjon med P1a tusenblad-tjørnaksutforming og P2 flytebladvegetasjon, kan hende også P4 kortskotvegetasjon i vatn og P5 kransalge-sjøbotn. Artsmangfald: Av karplanter kan nemnast vassplanter o.a. som dikeminneblom, elvesnelle, englodnegras, flaskestorr, flôtgras, hanekam, krypkvein, kysttjørnaks, mannasøtgras, myrmaure, myrmjølke, pollsivaks (svært sjeldan i Sogn og Fjordane), sjøsivaks (også denne svært sjeldan i Sogn og Fjordane), strandrøyr, tusenblad og vanleg tjørnaks. Observerte, rastande fugleartar skal vere m.a. dvergsvane, songsvane og vassrikse (VU). Bruk, tilstand og påverknad: Vatnet har vorte seinka noko, og dette kan medverke til uønskt og auka tilførsle av næring. Framande artar: Ingen påvist. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og ein bør unngå fleire inngrep som påverkar vasstanden. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein svært viktig, men isolert del av dei få vatna av denne typen ein finn i Nordfjord og i tilgrensande område regionalt på Sunnmøre. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi A (svært viktig) fordi den er intakt, naturtypen er svært sjeldan i distriktet pluss at det er ganske artsrikt med fleire regionalt sjeldne artar.

Figur 4.7. Parti frå Teigevatnet, med naturtypelokaliteten Mehuken i bakgrunnen.

1439309 Kråkenes: Lyngfjellet Nummer i Naturbase: BN00002995 Hovudnaturtype: Rasmark, berg og kantkratt Naturtype: B01 Sørvendt berg og rasmark Utforming: B0101 Sørvendt og-/eller kalkrik bergvegg Verdi: B (viktig) Moglege trugsmål: Ingen kjende Undersøkt/kjelder: 14.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 14.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 257 i Gaarder & Fjeldstad (2002). Avgrensinga er utvida sidan denne kartlegginga, særleg mot vest. Verdien er dessutan oppjustert frå B til A. Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg i brattbakkane og sørberga litt sør for fyret på Kråkenes. Berggrunnen ser ut til å innehalde både amfibolitt, gabbro og glimmerskifer, og skulle gi forhold for relativt kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til B01 sørvendt berg og rasmark, med utforminga B0101 sørvendt og-/eller kalkrik bergvegg, men har også noko D07 kystlynghei, denne helst med utforminga D0702 tørr gras-/urterik hei. Vegetasjonen høyrer til kompleksa innanfor F1 rasmark, dessutan F2 bergsprekk og bergvegg (både F2a havburkneutforming, F2b basefattig utforming og F3c baserik utforming), pluss H2 (tørr gras-/urterik hei) Artsmangfald: Artsmangfald: Av karplanter kan nemnast blåklokke, blåknapp, blåkoll, dvergsmyle, engfrytle, finnskjegg, fjellmarikåpe, fjellsyre, gulaks, heistorr, jåblom, knegras, kornstorr, kusymre, 37 loppestorr, raudsildre, raudsvingel, røsslyng, smalkjempe, strandkjempe, tepperot, tiriltunge og vill- lin. I mindre beita kantsoner kjem no røsslyng. Tidlegare er havburkne (NT) funne i berga nedst mot sjøen. Bruk, tilstand og påverknad: Der det er råd å kome til har det vore beita i lang tid, og lokaliteten er sterkt prega av beitepåverknad (berre låg vegetasjon). I dag gror her att med særleg røsslyng. Framande artar: Ingen påvist. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og beiting vil vere ein stor føremon dersom det er ønskeleg å halde vegetasjonen nede. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei mange intakte og rike til middels rike sørberga på ytterkysten i distriktet. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er intakt, er ganske artsrik og har ein raudlisteart i lågare kategori.

Figur 4.8. Havburkne (NT) veks på bergveggar nært sjøen, og toler godt saltsprøyt.

1439310 Mehuken, nordsida Nummer i Naturbase: BN00002996 Hovudnaturtype: Rasmark, berg og kantkratt Naturtype: B04 Nordvende kystberg og blokkmark Utforming: B0402 Sørleg, oseanisk utforming Verdi: B (viktig) Moglege trugsmål: Ingen kjende Undersøkt/kjelder: 14.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 14.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 253 i Gaarder & Fjeldstad (2002). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg sør for bygda Teige ved Kråkenes fyr, og er avgrensa i dei bratte berga på nordsida av Mehuken. Berggrunnen ser ut til å innehalde både amfibolitt, gabbro og glimmerskifer, og skulle gi forhold for relativt kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral til sørboreal vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til B04 nordvende kystberg og blokkmark, B0402 sørleg, oseanisk utforming. Vegetasjonen høyrer til kompleksa innanfor F1 rasmark, dessutan F2 bergsprekk og bergvegg, men er dårleg utgreidd. Artsmangfald: Karplantefloraen er uvanleg artsrik og kravfull, m.a. med blankburkne, fjellsmelle, fjellsyre, fjelltistel, gulsildre, grønburkne, hinnebregne, liljekonvall, loppestorr, hårstorr, raudsildre, og vårmarihand. Av lav veks her i alle fall vanlege artar som kystvrenge, lungenever, skrubbenever og vanleg blåfiltlav. Tidlegare er her også funne ein interessant art som prakttvibladmose. Potensielt bør her kunne finnast raudlisteartar av både lav eller mosar. Bruk, tilstand og påverknad: Tidlegare har her truleg vore mykje beita, men denne bruken er det slutt på i dag. Framande artar: Ingen påvist, men sitkagran er planta i nærleiken. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep. Sjølv om lokaliteten gror att, og truleg gradvis vil få oseanisk bjørkeskog, understrekast det at dette ikkje vil ha negativ innverknad for naturmangfaldet (suksesjonen går truleg i retning det som opphavleg var naturtilstanden). Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei mange intakte og interessante nordberga ute på ytterkysten i distriktet. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er intakt, med eit bra interessant artsinventar og har potensial for funn av raudlista lav og mosar.

Figur 4.9. Mehuken er fjellet på bildet, og nordskrentane her er representative for regionen.

1439311 Måløy vest Nummer i Naturbase: Ny lokalitet Hovudnaturtype: Skog Naturtype: F01 Rik edellauvskog Utforming: F0103 Rikt hasselkratt Verdi: C (lokalt viktig) Moglege trugsmål: Spreiing av framande artar Undersøkt/kjelder: 15.08.2012, DH Stadkvalitet: Svært god

Artsmangfald: Av karplanter kan nemnast blankburkne, blåknapp, kusymre, kystbergknapp, kystgrisøyre, skogvikke og smalkjempe, dei fleste av desse i tørre bakkar eller berg. Bruk, tilstand og påverknad: Tidlegare har det truleg både vore beite og hogst under berga, og i dag er skogen inne i ein langsam suksesjon mot naturskog. Framande artar: Platanlønn. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep. Framande treslag bør fjernast Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein lokalt viktig del av dei mange sørberga i distriktet, som ofte også har ei smal stripe med rikare skog under berga. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi C (lokalt viktig) fordi den er intakt, er nokså artsfattig og dermed ikkje fyller kriteria til høgare verdi.

1439312 Raudehammaren (ved Refvikvatnet) Nummer i Naturbase: BN00003002 Hovudnaturtype: Rasmark, berg og kantkratt Naturtype: B03 Ultrabasisk og tungmetallrik mark i låglandet Utforming: B0301 Ultrabasisk utforming Verdi: C (lokalt viktig) Moglege trugsmål: Attgroing Undersøkt/kjelder: 15.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 15.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 227 i Gaarder & Fjeldstad (2002). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg i ein sørskrent nede ved vegen, aust i Refvikvatnet. Berggrunnen består av olivin/serpentin, og gir generelt voksterforhold for kravfulle eller spesialiserte artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til B03 ultrabasisk og tungmetallrik mark i låglandet, med B0301 ultrabasisk utforming. Vegetasjonen dominerast av tørr til vekselfuktig lyngmark, og høyrer til F6 ultrabasisk og tungmetallforgifta mark. Artsmangfald: Lokaliteten er nokså artsfattig, med blankburkne og grønburkne som mest kravfulle artar. Andre planter var engfiol, engsmelle, fagerperikum, gjeldkarve, gulmaure, knegras og strandsmelle. Bruk, tilstand og påverknad: Tidlegare har det vore beita i heile åssida på nordsida av Refvikvatnet, men i dag gror det att med skog og kratt (bjørk, osp, rogn og platanlønn, dels også sitkagran). Framande artar: Ingen påvist. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei mange små, ultrabasiske berga ein i ein norsk samanheng særleg finn i Nordfjord og på Sunnmøre. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi C (viktig) fordi den er ganske artsfattig, og m.a. vantar ein viktig art som brunburkne (EN).

Figur 4.10. Raudehammaren ved Refvikvatnet gror no att med buskar og kratt.

1439313 Raudura Nummer i Naturbase: BN00003006 Hovudnaturtype: Rasmark, berg og kantkratt Naturtype: B03 Ultrabasisk og tungmetallrik mark i låglandet Utforming: B0301 Ultrabasisk utforming Verdi: C (lokalt viktig) Moglege trugsmål: Attgroing Undersøkt/kjelder: 15.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Framande artar: Buskfuru, gran, lerk, platanlønn og sitkagran er dels planta inntil lokaliteten, og dels spreier dei seg frå områda rundt. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep. Dersom det er ønskeleg å behalde dette særmerkte området som naturtypelokalitet, samt oppretthalde førekomsten av brunburkne, er det heilt naudsynt å rydde kratt og framande treslag. Ein skjøtselsplan ville vore ønskeleg her. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei mange små, ultrabasiske berga ein i ein norsk samanheng særleg finn i Nordfjord og på Sunnmøre. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi A (svært viktig) fordi den er intakt og framleis har førekomst av ein truga art som brunburkne (EN).

Figur 4.11. Raudeberget sett frå austsida av Ulvesundet. Legg merke til sitkagrana, som er planta heilt inntil olivinførekomsten. Dette er sjølvsagt svært uheldig, og førekomsten av brunburkne (EN) er såleis sterkt truga av utrydding grunna attgroinga dette fører med seg.

Figur 4.12. Raudeberget. Legg merke til attgroing, her med bjørk og buskfuru, men her veks også grov einer, lerk, platanlønn og sitkagran!

1439314 Refvika, ved moloen Nummer i Naturbase: BN00002997, 2998, 2999 og 3000 Hovudnaturtype: Kulturlandskap Naturtype: D07 Naturbeitemark Utforming: D0407 Frisk/tørr, middels baserik eng, D0411 Vekselfuktig baserik eng Verdi: A (svært viktig) Moglege trugsmål: Gjødsling, jordarbeiding, sprøyting med kjemiske middel, attgroing Undersøkt/kjelder: 15.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002); Lundberg & Frøland (2012) Stadkvalitet: Svært god

Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til D07 naturbeitemark, med utformingane D0407 frisk/tørr, middels baserik eng og D0411 vekselfuktig baserik eng. Vegetasjonen er naturleg nok engprega, og høyrer hest til kompleksa G11 (vekselfuktig, baserik eng) og G12 (våt/fuktig, middels næringsrik eng), med innslag av G5 finnskjeggeng i magrare parti. Artsmangfald: Vest for moloen, eit stykke oppe i bakkane, vart det i 2011 taksert 125 stenglar av purpurmarihand (EN)(jf. Lundberg & Frøland 2012). Andre kravfulle karplanter er bakkesøte, brudespore, dunhavre, dvergjamne, engstorr, fjellsmelle, fjelltistel, gjeldkarve, gulmaure, gulsildre, hjartegras, jåblom, loppestorr, raudknapp, rundbelg, stortviblad, svarttopp, vill-lin og vårmarihand, dessutan meir utbreidde naturengplanter o.a. som blåklokke, blåknapp, engfrytle, finnskjegg, fjellmarikåpe, geitsvingel, gulaks, harerug, knegras, kornstorr, kusymre, kystengkall (VU), kystgrisøyre, kystmaure, smalkjempe, småengkall, storblåfjør, tepperot, tiriltunge og tusenfryd. I delområdet vest for Refvikvatnet og nord for moloen er det funne mange raudlista beitemarkssoppar: engridderhatt (NT), grå duftraudskivesopp (NT), fiolett raudskivesopp (NT), flammevokssopp (VU), grå narremusserong (EN), lutvokssopp (NT), mjølraudskivesopp (VU), ramneraudskivesopp (NT), raudnande lutvokssopp (VU), raudskivevokssopp (NT), rombespora raudskivesopp (VU), russelærvokssopp (NT), sauevokssopp (VU, også funnen i 2012), svartblå raudskivesopp (NT) og tyrkarraudskivesopp (NT). Av dei ikkje raudlista artane er bleik engvokssopp den mest interessante. Potensielt bør her finnast mange andre raudlista artar, både fingersoppar, jordtunger, raudskivesoppar og vokssoppar. Bruk, tilstand og påverknad: Lokaliteten har vore beita i mange hundre år. I seinare tid har det vore gjødsla ein del, særleg i det midtarste delområdet, og her er det også tendensar til overbeiting og trakkskadar frå kyr. Framande artar: Gran og sitkagran (utplanta, dels i spreiing). Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og slikt som jordarbeiding, gjødsling eller sprøyting med kjemiske middel vil øydelegge artsmangfaldet. Skal naturtypen oppretthaldast er det viktig å halde beitetrykket slik det tradisjonelt har vore. Ein skjøtselsplan for delområdet med purpurmarihand kjem vel etter kvart på plass, men ein bør sjå heile lokaliteten i samanheng. I første omgang hastar det med å fjerne framande bartre på veksestaden til purpurmarihanda. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein svært viktig del og uerstatteleg av dei mange og intakte naturbeitemarkene ein har både lokalt i Refvika, men òg i ein vidare samanheng i distriktet og regionen, dels også nasjonalt. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi A (svært viktig) fordi den er intakt, er svært artsrik, har mange raudlisteartar, også i høgare kategori pluss at kulturmarkseng er truga som naturtype (VU).

Figur 4.13. Frå delområdet vest for moloen i Refvika i 2012.

Figur 4.14. Sauevokssopp (VU) frå delområdet vest for moloen i Refvika i 2012.

1439315 Refvikelva (Sandelva) Nummer i Naturbase: BN00003004 Hovudnaturtype: Vatn og vassdrag Naturtype: E06 Viktig bekkedrag Utforming: E0601 Meandrerande elveparti med naturleg kantsone Verdi: A (svært viktig) Moglege trugsmål: Fleire fysiske inngrep, gjødsling frå jordbruket Undersøkt/kjelder: 15.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002); Frøland (2010) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 15.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 205 i Gaarder & Fjeldstad (2002), og så vidt også nemnd av Frøland (2010). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg heilt nordaust i Refvika, og utgjerast av ytste delen av elva. Berggrunnen består av ulike gneisar, og gir generelt voksterforhold for lite kravfulle artar, men i praksis ligg lokaliteten på gamle, næringsrike sanddyner. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til E06 viktig bekkedrag, med utforminga E0601 meandrerande elveparti med naturleg kantsone. Vegetasjonen høyrer i hovudsak til O5 takrøyr-sivakssump, truleg 05a, som er ei fattig utforming. Artsmangfald: I elva er det funne hjartetjørnaks, medan paria inntil først og fremst pregast av tette bestandar med takrøyr, dessutan bekkeblom, enghumleblom, engkarse, fuglevikke, gulskolm, mjødurt, myrsnelle, raudknapp, strandrøyr og sverdlilje. I framkant mot elva finn ein også litt bogestorr, fjøresaulauk og krypkvein, medan ein interessant art som villauk veks sparsamt i tørrare parti. Her er dessutan hekkeplass for sivsongar, og vidare vandrar anadrom laksefisk inn elva. Bruk, tilstand og påverknad: Delar av vassdraget har tidlegare vorte kanalisert, men truleg mest inn mot Refvikvatnet. Framande artar: Ingen påvist. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og slikt som seinking eller utretting av elvestrengen vil vere negativt. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten må sjåast i samanheng med Refviksanden, og samla sett utgjer sandområdet her ei av dei fire viktigaste utformingane i Sogn og Fjordane. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi A (svært viktig) fordi den er intakt, dessutan er naturtypen sterkt truga (EN).

1439316 Refvikhornet Nummer i Naturbase: BN00003001 Hovudnaturtype: Rasmark, berg og kantkratt Naturtype: B04 Nordvende kystberg og blokkmark Utforming: B0402 Sørleg, oseanisk utforming Verdi: A (svært viktig) Moglege trugsmål: Ingen kjende Undersøkt/kjelder: 15.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 15.08.2012 (noko overflatisk grunna storleiken på lokaliteten). Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 226 i Gaarder & Fjeldstad (2002).

Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg på nordsida av Refvikhornet. Berggrunnen består av amfibolitt og gabbro, og gir generelt voksterforhold for litt kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral til sørboreal vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til B04 nordvende kystberg og blokkmark, med B0402 sørleg, oseanisk utforming. Vegetasjonen høyrer til kompleksa under F1 rasmark og F2 bergsprekk og bergvegg, sistnemnde truleg med F2b, baserik utforming. Artsmangfald: Av karplanter kan nemnast basekrevande artar o.a. som dvergjamne, fjellsmelle, grønburkne, gulsildre, hinnebregne, kusymre, loppestorr, raudsildre og svarttopp. Mest interessant er likevel lavfloraen, m.a. med funn av raudlisteartane kystprikklav (VU) og randprikklav (EN). Bruk, tilstand og påverknad: Tidlegare har her truleg vore beita, men i dag er lokaliteten inne i ein langsam suksesjon mot skog, truleg oseanisk bjørkeskog. Dette er på ingen måte til skade for artsmangfaldet eller naturtypen, og er eit uttrykk for naturtilstanden slik den var før kulturpåverknaden. Raudlisteartane er, typisk nok, heller ikkje kulturbetinga. Framande artar: Ingen påvist. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og den bør settast av til fri utvikling. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein svært viktig del av dei mange og ofte artsrike nordberga på ytterkysten i distriktet. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi A (svært viktig) fordi den er intakt, med somme raudlisteartar i høgare kategori.

1439317 Refviksanden Nummer i Naturbase: BN00003005 Hovudnaturtype: Kyst og havstrand Naturtype: G03 Sanddyne Utforming: G0302 Store og flate flygesandområde Verdi: A (svært viktig) Moglege trugsmål: Særleg campingplassen Undersøkt/kjelder: 15.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002); Frøland (2010) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 15.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 206 i Gaarder & Fjeldstad (2002), og vart også nyleg undersøkt av Frøland (2010). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg ytst mot sjøen i Refvika, og utgjerast av strandflatene med sanddyner. Berggrunnen består av ulike gneisar, og gir generelt voksterforhold for lite kravfulle artar, men er likevel underordna her då heile området ligg på næringsrike sanddyner. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til G03 sanddyne, med utforminga G0302 store og flate flygesandområde. Vegetasjonen høyrer m.a. til V4 driftsinfluert sandforstrand (V4a strandreddikutforming), V6 fordyne (V6a strandkvekeutforming, V6 strandrugutforming og V6c strandarveutforming), V7 primærdyne (V7b strandrugutfoming), W1 svingeldyne og W4 dynetrau. Artsmangfald: Av karplanter er kan hende ormetunge (VU) mest interessant, som så seint som i 2010 framleis hadde gode bestandar aust for campingplassen. På forstrand veks m.a. strandarve, strandkveke og strandreddik. Dominantar på etablert dyne er blåklokke, gjeldkarve, gulmaure, løvetann, raudknapp, raudsvingel og tiriltunge, med innslag av andre artar som bakkeveronika, dunhavre, hjartegras, jåblom, lodnerublom, saftstjerneblom og vill-lin. Også kravfulle orkidear som brudespore og stortviblad veks framleis på stranda, mest mot aust. Bakkesøte, marianøkleblom, purpurmarihand (EN) og sandslirekne er anten utrydda eller kan hende upresist kartfesta. Det same gjeld gullhavre (funnen i 1935). Potensielt børe her også kunnefinnast ein og annan raudlista eller sjeldan beitemarkssoppar.

Bruk, tilstand og påverknad: Største negative inngrep i nyare tid er campingplassen, som dels legg beslag på areal og dels fører til stor slitasje. Framande artar: Ingen påvist. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og ein skjøtselsplan som syter for at sjeldne artar eller førekomstar ikkje forsvinn ville vore ønskeleg. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein svært viktig og uerstatteleg del av sanddynekompleksa i Sogn og Fjordane, og er ein av fire svært viktige lokalitetar i Bremanger, Vågsøy og Selje. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi A (svært viktig) fordi den er nokolunde intakt, har somme raudlisteartar i høgare kategori pluss at naturtypen er truga (frå VU til EN).

Figur 4.15. Refviksanden aust for campingen. Det er her det i dag er størst naturkvalitetar.

Figur 4.16. Forstrand på Refviksanden med strandkveke i framgrunnen.

Figur 4.17. Strandreddik (i framgrunnen) og store matter med strandarve (i bakgrunnen) på Refviksanden.

1439318 Refvikvatnet, vestsida Nummer i Naturbase: BN00002974 Hovudnaturtype: Kulturlandskap Naturtype: D04 Naturbeitemark Utforming: D0401 Fuktig fattigeng, D0404 Frisk fattigeng Verdi: B (viktig) Moglege trugsmål: Attgroing, spreiing av framande treslag Undersøkt/kjelder: 15.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 15.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 228 i Gaarder & Fjeldstad (2002). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg på vestsida av naturreservatet ved Refvikvatnet. Berggrunnen består av ulike gneisar, og gir generelt voksterforhold for lite kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til D04 naturbeitemark, med utformingane D0401 fuktig fattigeng og D0404 frisk fattigeng. Vegetasjonen er engprega, og høyrer til G1 og G4 (fuktig og frisk fattigeng). Artsmangfald: Av naturengplanter o.a. kan nemnast blåknapp, engkarse, engfrytle, engkvein, finnskjegg, geitsvingel, gulaks, knegras, kornstorr, kystmaure, loppestorr, myrfiol, småengkall, tepperot og tiriltunge. For beitemarkssoppar er det til no berre funne ein raudlisteart, nemleg russelærvokssopp (NT). Mest interessant av dei ikkje raudlista artane er engvokssopp, grå vokssopp og skarlagenvokssopp. Potensielt bør her finnast fleire sjeldne eller raudlista artar. Bruk, tilstand og påverknad: Beitetrykket har nok vore noko varierande dei siste åra, men det vart observert dyr også i 2012. Det er uheldig at det er planta sitkagran i og inntil lokaliteten, som i dag òg gror att med einer. Framande artar: Sitkagran. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og slikt som jordarbeiding, gjødsling eller sprøyting med kjemiske middel vil øydelegge artsmangfaldet. Skal naturtypen oppretthaldast er det viktig å halde oppe beitetrykket og rydde kratt. Framande artar må fjernast. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei mange og dels intakte naturbeitemarkene i Refvika, kor det er ei regional opphoping av slike. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er intakt, har somme raudlisteartar pluss at kulturmarkseng er truga som naturtype (VU).

1439319 Refvika, austsida Nummer i Naturbase: Ny lokalitet Hovudnaturtype: Kulturlandskap Naturtype: D03 Artsrik vegkant Utforming: - Verdi: B (viktig) Moglege trugsmål: Særleg spreiing av sitkagran Undersøkt/kjelder: 15.08.2012, DH Stadkvalitet: Svært god

Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg langs vegen på vestsida av Refvika. Berggrunnen består av amfibolitt og gabbro, og gir generelt voksterforhold for litt kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til D03 artsrik vegkant, som ikkje har noko særskilt utforming. Vegetasjonen er prega av vekselfuktige berg, og kan førast til F2 (bergsprekk og bergvegg, med baserik utforming (F2a). Artsmangfald: Av karplanter finn ein kravfulle artar osb. som blankburkne, blåklokke, enghumleblom, gjeldkarve, gulmaure, gulsildre, hjartegras, kransmynte, kusymre, loppestorr, raudknapp, raudsildre, rundbelg, skogvikke, smalkjempe, småengkall, stortviblad, strandkjempe, sumphaukeskjegg, tiriltunge, vill-lin og vårmarihand. Bruk, tilstand og påverknad: Dette er ei nyare vegskjering, som kan hende har vore litt beita i den grad det er råd å kome til. Spor etter nyare bruk ser ein ikkje, bortsett frå planting av sitkagran. Framande artar: Sitkagran er planta på toppen av skrenten. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, men sitkagrana må fjernast dersom det er ønskeleg å oppretthalde artsmangfald og naturtype. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei mange og ofte artsrike skrentane i distriktet, sjølv om akkurat denne ligg i ei nyare vegskjering. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er intakt, er artsrik og har mange kravfulle artar.

Figur 4.18. Frå vegskjeringa på vestsida av Refvika, her med mykje gulsildre.

1439320 Torskangerpollen: Sør-Oppedal Nummer i Naturbase: BN00002986 Hovudnaturtype: Rasmark, berg og kantkratt Naturtype: B04 Nordvende kystberg og blokkmark Utforming: B0402 Sørleg, oseanisk utforming Verdi: B (viktig) Moglege trugsmål: Spreiing av framande artar Undersøkt/kjelder: 16.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 16.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 221 i Gaarder & Fjeldstad (2002). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg i ein nordskrent om lag midt i Torskangerpollen. Berggrunnen består av ulike gneisar, og gir generelt voksterforhold for lite kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral til sørboreal vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til B04 nordvende kystberg og blokkmark, B0402 sørleg, oseanisk utforming. Vegetasjonen høyrer til kompleksa F1 og F2 (rasmark, bergvegg og bergsprekk), men er ikkje godt utgreidd. Artsmangfald: Plantelivet er i hovudsak trivielt, men med somme kravfulle artar, m.a. gulsildre, kusymre, ramslauk og raudsildre, dessutan ein del hinnebregne. Mest interessant er funn av raudlistearten fossegrimemose (VU), som veks sparsamt i små, skuggefulle kløfter. Andre interessante mosar er kystsotmose og vengemose. Potens kan her også finnast raudlista lavartar, og fleire slike veks i nærleiken inne i Torskangerpollen. Bruk, tilstand og påverknad: Lokaliteten har lagt upåverka av menneskelege inngrep i lang tid, sjølv om det nok har vore beite under bergrøtene. Inntil og dels inne i lokaliteten gror det i dag att med lauvskog, med bjørk og dels osp. Framande artar: Ingen påvist, men sitkagran veks dels inntil lokaliteten. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og lokaliteten bør settast av til fri utvikling. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei mange og interessante nordskrentane i distriktet. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er intakt, med ein raudlisteart i høgare kategori.

1439321 Torskangerpollen: Keila Nummer i Naturbase: BN00002983 Hovudnaturtype: Rasmark, berg og kantkratt Naturtype: B04 Nordvende kystberg og blokkmark Utforming: B0402 Sørleg, oseanisk utforming Verdi: C (lokalt viktig) Moglege trugsmål: Spreiing av framande artar Undersøkt/kjelder: 16.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

53 kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral til sørboreal vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til B04 nordvende kystberg og blokkmark, B0402 sørleg, oseanisk utforming. Vegetasjonen høyrer til kompleksa F1 og F2 (rasmark, bergvegg og bergsprekk), men er ikkje godt utgreidd. Artsmangfald: Plantelivet er i hovudsak trivielt, men med somme kravfulle artar, m.a. gulsildre, sanikkel og raudsildre, dessutan noko hinnebregne. Interessante mosar er galleteppemose og storstylte. Potensielt kan her også finnast raudlista lavartar eller mosar, og fleire slike veks i nærleiken andre stader i Torskangerpollen. Bruk, tilstand og påverknad: Lokaliteten har lagt upåverka av menneskelege inngrep i lang tid, sjølv om det nok har vore beite under bergrøtene. Inntil og dels inne i lokaliteten gror det i dag att med lauvskog, med bjørk og dels osp. Framande artar: Både sitkagran og platanlønn veks i dag inne i lokaliteten. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og lokaliteten bør settast av til fri utvikling. Framande treslag, særleg sitkagran, bør nedkjempast. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein lokalt viktig del av dei mange og interessante nordskrentane i distriktet. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi C (lokalt viktig) fordi den er intakt, utan at det førebels er gjort uvanlege artsfunn.

1439322 Torskangerpollen: Seljenes Nummer i Naturbase: BN00002985 Hovudnaturtype: Rasmark, berg og kantkratt Naturtype: B04 Nordvende kystberg og blokkmark Utforming: B0402 Sørleg, oseanisk utforming Verdi: A (svært viktig) Moglege trugsmål: Spreiing av framande artar Undersøkt/kjelder: 16.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid 16.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 222 i Gaarder & Fjeldstad (2002). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg inst på austsida av Torskangerpollen, og utgjerast av ca. ein daa med blokkmark like ved vegen. Berggrunnen består av ulike gneisar, og gir generelt voksterforhold for lite kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til B04 nordvende kystberg og blokkmark, B0402 sørleg, oseanisk utforming. Vegetasjonen høyrer til kompleksa F1 og F2 (rasmark, bergvegg og bergsprekk), men er ikkje godt utgreidd. Artsmangfald: Det som er interessant i denne lokaliteten er opphopinga av sjeldne og raudlista lavartar. Dette dreier seg om hårkrinslav (EN), kystblåfiltlav (VU), kystprikklav (VU) og randprikklav (EN). Andre litt kravfulle artar er blyhinnelav, grynporelav, kystvrenge, lungenever, muslinglav og rund porelav. Bruk, tilstand og påverknad: I dag er lokaliteten i sterk attgroing med sitkagran, og det er eit spørsmål om kort tid før dei sjeldne og raudlista artane skuggast ut. Framande artar: Sitkagran. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep. Det er svært viktig å nedkjempe sitkagrana snarast råd. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av dei mange og interessante nordskrentane eller blokkmarkene regionalt.

Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi A (svært viktig) fordi den er intakt, med uvanleg mange raudlisteartar i høgare kategori på eit svært lite areal.

Figur 4.19. Kystblåfiltlav ved Seljeneset i Torskangerpollen.

1439323 Totland nord Nummer i Naturbase: BN00003012 Hovudnaturtype: Kulturlandskap Naturtype: D01 Slåtteeng Utforming: D0104 Frisk fattigeng Verdi: A (svært viktig) Moglege trugsmål: Særleg attgroing Undersøkt/kjelder: Gaarder & Fjeldstad (2002), Kristina Bjureke 2012 Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på opplysningar frå Kristina Bjureke og litteraturkjelder (sjå under). Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 261 i Gaarder & Fjeldstad (2002), og vart også undersøkt under det nasjonale solblomprosjektet i 2012 (Kristina Bjureke pers. medd.). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg ved Totland, på oppsida av Rimstadelva, ca. 4 km vest for Maurstad i Nordfjorden. Berggrunnen består av ulike gneisar, og gir generelt voksterforhold for lite kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til D01 slåtteeng, med utforminga D0404 frisk fattigeng. Vegetasjonen er naturleg nok engprega, og høyrer til G4 (engkvein- raudsvingel-gulakseng). 55

Artsmangfald: Mest interessant er at solblomen ikkje er utrydda, men i 2012 er det berre nokre få sterile rosettar att, og det er berre to kjende intakte lokalitetar for arten i heile Sogn og Fjordane. Andre naturengplanter osb. er aurikkelsvæve, blåklokke, blåknapp, bråtestorr, engfrytle, finnskjegg, geitsvingel, grov nattfiol, gulaks, hanekam, harerug, heisiv, hårsvæve, jordnøtt, knegras, kystmaure, lækjeveronika, markfrytle, smalkjempe, tepperot og tiriltunge. Potensielt børe her også kunne finnast raudlista eller sjeldne beitemarkssoppar. Bruk, tilstand og påverknad: Lokaliteten har vore slått i lang tid, men er noko prega av gjødsling og dels også attgroing. Framande artar: Ingen påvist. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og slikt som jordarbeiding, gjødsling eller sprøyting med kjemiske middel vil øydelegge artsmangfaldet. Skal naturtypen oppretthaldast er det viktig å halde ved like den tradisjonelle skjøtselen med slått, og helst også haustbeite. Skjøtselsplan er ønskeleg. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer i dag ein sjeldan og viktig restlokalitet i eit kulturlandskap som i sterk grad gror att ikkje berre lokalt, men i heile regionen. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi A (svært viktig) fordi den er intakt, framleis med solblom (VU) pluss at slåttemark er truga som naturtype (EN).

Figur 4.20. Solblom, rett nok frå ein annan lokalitet enn Totland.

1439324 Åsnes Nummer i Naturbase: BN00000555 Hovudnaturtype: Skog Naturtype: F13 Rik blandingsskog i låglandet Utforming: F1301 Boreonemoral blandingsskog Verdi: A (svært viktig) Moglege trugsmål: Hogst og treslagskifte Undersøkt/kjelder: 11.08.2012, DH; Gaarder & Fjeldstad (2002) Stadkvalitet: God

NB! Denne lokaliteten er tidlegare lagt inn i Naturbase både for Eid og Vågsøy, med like omtalar frå begge kommunane, og i tillegg til IID som er oppgjeve i overskrifta har den også nummer BN00002978. Lokal-ID refererer i teksten til Gaarder og Fjeldstad sin rapport for Eid kommune.

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i februar 2013 basert på eige feltarbeid 11.08.2012. Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er vidare nummer 15 i Gaarder & Fjeldstad (2002). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Lokaliteten ligg heilt vest i Eid, på kommunegrensa mot Vågsøy, og overlappar også denne grensa noko. Berggrunnen består av ulike gneisar, og gir generelt voksterforhold for lite kravfulle artar. Truleg er det likevel kalkutfellingar i berget, då fleire kravfulle artar er funne i lokaliteten. Området ligg i klart oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området førast til F13 rik blandingsskog i låglandet, med utforminga F1301 boreonemoral blandingsskog. Blandingsskogen har F01 rik edellauvskog med utformingane F0103 rikt hasselkratt, F0105 alm-lindeskog og F0107 or-askeskog. Vegetasjonen har vekselfuktig, rik lågurtmark, godt utvikla småbregnemark, høgstaude-storbregnevegetasjon på mindre flekkar i fuktsig, men også fattigare knausskog med lyngmark. Bjørk, hassel og osp er vel dei mest talrike av treslaga, med innslag av andre tre og buskar som alm (NT), ask (NT), eik, gran, furu, hegg, krossved, lind, rogn, rognasal, selje, svartor og vivendel. For alm, ask, eik og osp er det spreidd noko grovare dimensjonar, men generelt er skogen ung til middelaldrande, slik at daudvedaspektet førebels ikkje er godt nok utvikla til å ha stor betyding for artsmangfaldet. Artsmangfald: Av kravfulle karplanter kan nemnast breiflangre, kvit skogfrue (NT, kjent vestgrense), lundgrønaks, myske, nattfiol, ramslauk, sanikkel, skogfiol, skogmarihand, skogsalat, stortviblad, svarterteknapp og vårmarihand. I eit middels godt utvikla lungeneversamfunn er det verd å merke seg funn av raudlistearten kastanjefiltlav (VU), elles andre og vanlegare artar som kystfiltlav, lungenever, skrubbenever, sølvnever og vanleg blåfiltlav. Også ein kravfull art som galleteppemose er funnen. Bruk, tilstand og påverknad: Skogen er truleg komen opp i relativt sett nyare tid, og kan godt ha vore beita heilt ned. I dag er den likevel i ei god utvikling som naturskog Framande artar: Gran. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep. Framande treslag bør fjernast. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein viktig del av naturskogane i den vestlege delen av Nordfjorden, kor slike miljø vert yngre og stadig meir isolerte og splitta av ulike former for kulturpåverknad. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi B (viktig) fordi den er intakt, relativt artsrik og med nokre raudlista lav og planter. Samanlikna med edellauvskogane lenger aust i fjorden, held det ikkje til verdi A (jf. Gaarder & Fjeldstad 2002).

1439325 Refvikvatnet nordside Nummer i Naturbase: Ny lokalitet Hovudnaturtype: Andre viktige førekomstar Naturtype: - Utforming: - Verdi: A (svært viktig) Moglege trugsmål: Særleg attgroing, men òg gjødsling og anna Undersøkt/kjelder: Lundberg & Frøland (2012) Stadkvalitet: Svært god

Områdeskildring Innleiing: Omtalen er skriven av Dag Holtan i mars 2013 basert på eige feltarbeid litteraturkjelder (sjå under). Bakgrunnen for arbeidet er supplerande naturtypekartlegging på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Lokaliteten er undersøkt av Lundberg & Frøland (2012). Geografisk plassering og naturgrunnlag: Området ligg på nordsida av Refvikvatnet, og utgjerast av ei smal stripe med engprega vegetasjon, truleg innanfor naturreservatet. Berggrunnen består av ulike gneisar, og gir generelt voksterforhold for lite kravfulle artar. Området ligg i sterkt oseanisk vegetasjonssone og boreonemoral vegetasjonsseksjon. Naturtypar, utformingar og vegetasjonstypar: Området til andre viktige førekomstar (H), då D09 fukteng ikkje lenger har status som eigen naturtype. Muleg kunne også D04 naturbeitemark vore valt, men opplysningane til Lundberg & Frøland (2012) er for upresise til å seie noko sikkert om dette. Vegetasjonstypane høyrer truleg til O2 (ferskvassdriftsvoll) og O3 (elvesnelle-storrsump), men også dette må seiast å vere dårleg utgreidd. Artsmangfald: Av karplanter er funnet av purpurmarihand (EN) mest interessant, og sjølv om det i 2011 berre vart funne 20 stenglar, peiker Lunderg & Frøland (2012) på at arten kan vere vanskeleg å oppdage. Andre artar, assosierte med fuktenger og naturbeitemarker osb., er bekkeblom, blåklokke, blåknapp, blåtopp, dunhavre, gulaks, hanekam, jordnøtt, kornstorr, nattfiol, småengkall, raudsvingel, tiriltunge og tepperot. Bruk, tilstand og påverknad: Ut frå bilde i Lundberg & Frøland(2012) kan det se ut som om området kan ha vore slått eller beita i nyare tid. Framande artar: Platanlønn og gran. Omsyn og skjøtsel: Det beste for dei biologiske verdiane er om området ikkje utsettast for fysiske inngrep, og slikt som jordarbeiding, gjødsling eller sprøyting med kjemiske middel vil øydelegge artsmangfaldet. Skal naturtypen oppretthaldast er det viktig å få på plass ein skjøtselsplan som seier noko om korleis bestanden av purpurmarihand skal oppretthaldast. Framande treslag bør fjernast. Del av heilskapleg landskap: Lokaliteten utgjer ein svært viktig del av dei etter måten mange lokalitetane i Selje og Vågsøy som framleis har bestandar av purpurmarihand. Grunngjeving for verdivurdering: Lokaliteten får verdi A (viktig) fordi den er intakt, med funn av purpurmarihand (EN).

4.3 Lokalitetar som ikkje vart prioriterte i 2012 Av ulike årsaker vart ikkje alle kjende lokalitetar prioriterte ved feltarbeid i Vågsøy i 2012. Somme er øydelagde, andre har låg verdi (C, lokalt viktig) eller er verna osb. Den fulle oversikta for alle registrerte naturtypelokaliteter i Vågsøy finn ein her: http://www.dirnat.no/kart/naturbase/.

Tabell 4.1. Liste over lokalitetar som ikkje vart prioriterte ved feltarbeid i Vågsøy i 2012. Verdi 2012 ID naturbase Kommentar Lokalitet 0 BN00003018 Vurdert som heilt attgrodd Brunnsvik A BN00002980 Ikkje prioritert i 2012 Brurahornet, Veten C BN00002977 Ikkje prioritert i 2012 Deknepollen hasselkratt C BN00003017 Ikkje prioritert i 2012 Falkevik B BN00002991 Ikkje prioritert i 2012 Heia B BN00002989 Ikkje prioritert i 2012 Hendaneset C BN00003015 Låg verdi og lite areal, ikkje prioritert vidare i 2012 Hesjeviksetra C BN00002975 Ikkje prioritert i 2012 Hornkollen BN00002971 Naturreservat, ikkje prioritert i 2012 Klovningen 0 BN00003016 Vurdert som heilt attgrodd Krokeidet 0 BN00002990 Vurdert som heilt attgrodd Kvalheim, Sletteskormyra C BN00002972 Låg verdi og lite areal Langeneset C BN00002979 Ikkje prioritert i 2012 Maurstad, Sollibakken A BN00002970 Ikkje prioritert i 2012 Mehuken 0 BN00003014 Ikkje prioritert i 2012 Myklebust 0 BN00002987 Vurdert som heilt attgrodd Oppedal, søre C BN00003010 Ikkje prioritert i 2012 Osmundvåg, sør BN00002969 Samlelokalitet, splitta opp Refvika B BN00003003 Naturreservat, ikkje prioritert i 2012 Refvikvatnet naturreservat C BN00002976 Ikkje prioritert i 2012 Skavøypollen, Evja 0 BN00003008 Vurdert som heilt attgrodd Sætrasanden 0 BN00002982 Har liten relevans som naturtype Søre Måløy 0 BN00002988 Vurdert som heilt attgrodd Sør-Oppedal, stølen C BN00003011 Totland, Haugvågen 0 BN00003013 Ikkje naturtype Totland, indre

C BN00003007 Viltlokalitet Vedvika C BN00002984 Ikkje prioritert i 2012 Vågsvågen

5 Raudlista

Eit sentralt verktøy for å identifisere og klassifisere viktige område for biologisk mangfald er førekomst av raudlisteartar. Den norske raudlista vert oppdatert med jamne mellomrom av Artsdatabanken. Den siste kom i 2010 (Kålås mfl. 2010) og er basert på kjend kunnskap om ca. 35 000 artar innanfor ulike artsgrupper. 21,8 % av disse artane er ført opp på raudlista (4599 artar). Data om vekstane er henta frå Artsdatabanken (http://artskart.artsdatabanken.no/) i april 2013. For meir detaljerte data om dei einskilde funna visast det til lenka nemnt over.

5.1 Raudlista vekstar i Vågsøy

5.1.1 Sopp 18 raudlista soppar er så langt dokumenterte frå Vågsøy. Ikkje overraskande er dei fleste beitemarkssoppar, som helst veks i intakte og tradisjonelt drivne kulturlandskap som naturbeitemarker og slåtteenger. Funna er i hovudsak frå Geir Gaarder og John Bjarne Jordal sine undersøkingar i i kulturlandskapet i 2000. Det er nok svært mykje å gå på i høve til funn av fleire artar.

1) Knippesøtpigg Bankera violascens (NT) er ein art søm høyrer heime i granskog. Den seinare åra er den funnen mange stader i granplantingar på Vestlandet, i Vågsøy ved Bryggja i 2000. 2) Grå duftraudskivesopp Entoloma ameides (NT) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda vest for moloen i Refvika. 3) Ramneraudskivesopp E. corvinum (NT) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda vest for moloen i Refvika. 4) Lillagrå raudskivesopp E. griseocyaneum (VU) veks i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og vart funnen ved Skramsvatnet allereie i 1976. 5) Fiolett raudskivesopp E. mougeotti (NT) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda vest for moloen i Refvika. 6) Melraudskivesopp E. prunuloides (VU) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda vest for moloen i Refvika. 7) Rombespora raudskivesopp E. rhombisporum (VU) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda vest for moloen i Refvika. 8) Tyrkarraudskivesopp E. turci (NT) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda vest for moloen i Refvika. 9) Musserongvokssopp Hygrocybe fornicata (NT) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda vest for moloen i Refvika. 10) Raudnande lutvokssopp H. ingrata (VU) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda vest for moloen i Refvika. 11) Flammevokssopp H. intermedia (VU) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda vest for moloen i Refvika. 12) Lutvokssopp H. nitrata (NT) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda vest for moloen i Refvika. 13) Sauevokssopp H. ovina (VU) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda i Refvika. Også funnen i 2012. 14) Raudskivevokssopp H. quieta (NT) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda i Refvika. 15) Russelærvokssopp H. russocoriacea (NT) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda i Refvika og ved Ytre Kvalheim. 16) Raud honningvokssopp H. splendidissima (VU) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda i Refvika. 17) Engridderhatt Lepista luscina (NT) finn ein ofte i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda i Refvika.

18) Grå narremusserong Porpoloma metapodium (EN) høyrer heime i ugjødsla naturbeitemarker eller slåttemarker, og er funnen i dei kalkrike områda i Refvika.

5.1.2 Lav Så langt er det funne 7 raudlista lavartar i Vågsøy. 1) Tannjordglye Collema bachmanianum (NT) veks oftast på berg, og vart funnen på rikt strandberg ved Refvika i 1981. 2) Kystblåfiltlav Degelia atlantica (VU) veks helst på berg på ytterkysten. Fleire funn i Vågsøy, seinast ved undersøkingane i 2012. 3) Hårkrinslav Parmotrema crinitum (EN) veks gjerne på steinblokker, og vart funnen i Torskangerpollen seinast i 2007. 4) Liten hårkrinslav P. perlatum (VU) veks også på berg eller ulike treslag, og funnet frå Vågsøy er så gammalt som frå 1949, ved Halsøyra. 5) Gullprikklav Pseudocyphellaria crocata (VU) veks i eit smalt belte langs ytterkysten frå Rogaland til Møre og Romsdal, med hovudutbreiing i dei trønderske regnskogane (boreal granskog). Sist funnen ved Halsaneset i 2001. 6) Randprikklav P. intricata (EN) er den sjeldnaste av artane i denne slekta, og er funnen ved Torskangerpollen og Refvikhornet (begge funna var i 2000). 7) Kystprikklav P. norvegica (VU) er den nest sjeldnaste av artane i denne slekta, og er funnen ved Torskangerpollen og Refvikhornet (begge funna var i 2000).

5.1.3 Mosar Ein raudlista mose er så langt kjend frå Vågsøy.

1) Fossegrimemose Herbertus stramineus (VU) veks både i berg på ytterkysten og i bekkekløfter eller fosserøyksoner. Funnen ved Sør-Oppedal i 2000, dessutan ved Blåfjellet.

5.1.4 Karplanter Det ligg føre opplysningar om 12 raudlista karplanter, inkl. underartar, i Vågsøy. I alle fall to av desse er no utrydda (solblom og sodaurt) og ein er utvilsamt feil (brunburkne). Status for fleire av dei andre er også uklar. 1) Alm Ulmus glabra (NT) veks spreidd i Vågsøy, mest under bergrota i rike og soleksponerte lier. Grunnen til raudlistestatusen er almesjuka og at beiting frå hjort mange stader er eit alvorleg trugsmål. 2) Ask Fraxinus exelsior (NT) finn ein spreidd i låglandet i kommunen (i spreiing frå gamle tuntre), og arten er raudlista av liknande årsaker som alm (askeskotsjuke). 3) Brunburkne Asplenium adulterinum (EN) har ein av sine klassiske lokalitetar på Raudeberget nord for Måløy. Her er det no mykje attgrodd, og arten står i fare for å forsvinne. 4) Havburkne Asplenium marinum (NT) veks nært flomålet, ofte i grotter eller halvgrotter, og er kjend fleire stader frå slike miljø. 5) Kystkall Rhinantus minor ssp. monticola (VU), funne fleire stader i kommunen, og truleg oversett. 6) Ormetunge Ophioglossum vulgatum (VU) veks truleg framleis på Refviksanden, men kan vere truga av campingplassen eller attgroing. 7) Purpurmarihand Dactylorhiza purpurella (EN) veks i dei kalkrike områda Refvik, og vart taksert i 2011. 8) Pusleblom Anagallis minima (EN) høyrer m.a. heime på mudderstrender, og er funnen ved Davik. Usikkert om arten framleis finst her. 9) Smånesle Urtica urens (VU). Gammalt funn frå «Vaagsö», mogleg funnen att vest for Refvika i 2012. 10) Solblom Arnica montana (VU) er i sterk tilbakegang, og i 2012 fanst det berre nokre sterile rosettar att i kommunen, ved Totland (Kristina Bjureke pers. medd.). 62

11) Stilkvasshår Callitrice brutia (VU) er ført opp med eit gammalt funn frå Raudeberg, men plasseringa er for upresis til å meine noko om akkurat kor dette er. 12) Toppstorr Carex paniculata (VU) er tidlegare funnen ved Opedal. I dag er funnstaden grodd att med svartelistearten parkslirekne.

6 Kjelder

6.1 Litteratur Direktoratet for naturforvaltning 2006 (oppdatert 2007). Kartlegging av naturtyper. Verdisetting av biologisk mangfold. DN-håndbok 13-1999.

Fremstad E. 1997. Vegetasjonstyper i Norge. NINA Temahefte 12. 279 s.

Frøland, T. 2010. Sanddyner i Sogn og Fjordane. Økologi og forvaltning. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, rapport nr. 2 – 2010.

Gederaas, L., Moen, T.L., Skjelseth, S. & Larsen, L.-K. 2012. Fremmede arter i Norge – med norsk svarteliste 2012. Artsdatabanken, Trondheim.

Gaarder G. 2006. Føreslegne Åsane naturreservat i Vågsøy kommune. Farmlegg til forvaltingsplan. Miljøfaglig Utredning, rapport 2006:76. 35 s. + vedlegg.

Gaarder, G. 2010. Naturverdier for lokalitet Maragjølet, registrert i forbindelse med prosjekt bekkekløfter i 2009. Narin faktaark.

Gaarder, G. & Fjeldstad, H. 2002. Biologisk mangfold i Vågsøy kommune. Miljøfaglig Utredning Rapport 2002- 1. 1-35.

Holien, H. & Tønsberg, T. 2006. Norsk lavflora. Tapir forlag. 224 s.

Jordal, J. B. & Gaarder, G. 1997. Biologiske undersøkelser i kulturlandskapet i Sogn og Fjordane i 1995-1996. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, Landbruksavd. Rapport nr. 1 - 97. 178 s.

Jordal, J. B. & Gaarder, G. 1999. Biologiske undersøkingar i kulturlandskapet i Sogn og Fjordane 1992-98. Samlerapport. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, Landbruksavd. Rapport nr. 1 - 99: 278 s. + kart.

Krog, H., H. Austhagen & T. Tønsberg, 1994. Lavflora. Norske busk- og bladlav. 2 utgave. Universitetsforlaget. 368 s.

Kålås, J.A., Viken, Å., Henriksen, S. & Skjelseth, S. (red.) 2010. Norsk rødliste for arter 2010. Artsdatabanken, Norge.

Lid, J. & Lid D. T. 2005. Norsk flora. 7. utgåve ved RVågsøyar Elven. Det Norske Samlaget, Oslo. 1230 s.

Lindgaard, A. & Henriksen, S. (red.). 2011. Norsk røaudliste for naturtyper 2011. Artsdatabanken, Trondheim.

Lundberg, A. & Frøland, T. 2012. Handlingsplan for purpurmarihand.

Miljøverndepartementet 1992. Norsk oversettelse av Konvensjonen om biologisk mangfold: St. prp. nr. 56 (1992-93).

Miljøverndepartementet 1997. Miljøvernpolitikk for en bærekraftig utvikling – Dugnad for framtida. St. meld. nr. 58 (1996-97).

Miljøverndepartementet 2001. Biologisk mangfold. Sektoransvar og samordning. St. meld. Nr. 42 (2000-2001).

Moen, A. 1998. Nasjonalatlas for Norge. Vegetasjon. Statens kartverk, Hønefoss.

Utredning rapport 2006: 67.

Skrede, S. 2001. Sannsynlig lokalitet for stormarihand Dactylorhiza praetermissa (Druce) Soó på Stadlandet. Blyttia 59: 32-36.

6.2 Verdsvevressursar Følgjande databaser vart sjekka i mars 2013:

Mosedatabasen: http://nhm2.uio.no/botanisk/mose/

Lavdatabasen: http://nhm2.uio.no/lav/web/index.html

Soppdatabasen: http://nhm2.uio.no/botanisk/sopp/

Artskart: http://artskart.artsdatabanken.no/FaneArtSok.aspx

Naturbase: http://www.dirnat.no/kart/naturbase/

6.3 Munnlege kjelder 1) Geir Gaarder, som var ansvarleg for rapporten i 2002, takkast særleg for bidrag om litteratur. 2) Kristina Bjureke takkast for opplysningane om solblom ved Totland.

7 Kartvedlegg