AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Spis tre ści:

1. WPROWADZENIE ...... 5 2. METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU I GŁÓWNE UWARUNKOWANIA PROGRAMU...... 7 3. CHARAKTERYSTYKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO ...... 9 3.1. Warunki klimatyczne ...... 9 3.2. Wody podziemne i powierzchniowe...... 10 3.3. Analiza zagospodarowania przestrzennego powiatu...... 10 3.3.1. Struktura zagospodarowania przestrzennego ...... 10 3.3.1.1. Formy u Ŝytkowania terenów...... 11 3.3.1.2. Transport...... 12 3.4. Demografia powiatu ...... 14 3.5. Dominuj ące sektory gospodarcze...... 14 4. ZAŁO śENIA WYJ ŚCIOWE PROGRAMU ...... 16 4.1. Uwarunkowania zewn ętrzne opracowania programu ochrony środowiska powiatu głubczyckiego...... 16 4.1.1. Zasady realizacji programu ...... 16 4.1.1.1. Polityka Ekologiczna Pa ństwa...... 17 4.1.1.2. Program Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata 2007-2010 z perspektyw ą do roku 2014 .19 5. REALIZACJA POLITYKI EKOLOGICZNEJ POWIATU GŁUBCZYCKIEGO ...... 20 6. ZAŁO śENIA OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2007-2010 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2011-2014...... 26 6.1. Cele ekologiczne...... 26 6.1.1. Kryteria o charakterze organizacyjnym...... 26 6.1.2. Kryteria o charakterze środowiskowym ...... 26 6.1.3. Cele ekologiczne dla powiatu głubczyckiego...... 27 7. ŚRODOWISKO DLA ZDROWIA – DALSZA POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZE ŃSTWA EKOLOGICZNEGO...... 28 7.1. Identyfikacja środowiskowych zagro Ŝeń zdrowia, zahamowanie ich narastania oraz minimalizacja powodowanych przez nie skutków...... 28 7.1.1. Cel średniookresowy do 2014 r...... 28 7.2. Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód podziemnych i powierzchniowych...... 29 7.3. Zanieczyszczenie powietrza ...... 49 7.4. Gospodarka odpadami...... 54 7.5. Oddziaływanie hałasu ...... 58 7.6. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych ...... 63 7.7. Powa Ŝne awarie...... 67 7.7.1. Cel średniookresowy do 2014 r...... 68 8. WZMOCNIENIE SYSTEMU ZARZ ĄDZANIA ŚRODOWISKIEM ORAZ PODNIESIENIE ŚWIADOMO ŚCI EKOLOGICZNEJ SPOŁECZE ŃSTWA...... 69 8.1. Zarz ądzanie środowiskowe...... 69 8.1.1. Cel średniookresowy do 2014 r...... 69 8.2. Odpowiedzialno ść za szkody w środowisku ...... 70 8.3. Edukacja ekologiczna społecze ństwa...... 70 8.3.1. Pierwszy cel średniookresowy do 2014 r...... 71 8.3.2. Drugi cel średniookresowy do 2014 r...... 71 9. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE U śYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY ...... 72 9.1. Ochrona przyrody i krajobrazu ...... 72 9.1.1. Pierwszy cel średniokresowy do 2014 r...... 74 9.1.2. Drugi cel średniookresowy do 2014 r...... 75 9.1.3. Trzeci cel średniookresowy do 2014 r...... 78 9.2. Ochrona powierzchni ziemi...... 79 9.2.1. Cel średniookresowy do 2014 r...... 79 9.3. Ochrona zasobów kopalin...... 80 9.3.1. Pierwszy cel średniookresowy do 2014 r...... 81 9.3.2. Drugi cel średniookresowy do 2014 r...... 82

1

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

10. ZRÓWNOWA śONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII...... 83 10.1. Materiałochłonno ść , wodochłonno ść , energochłonno ść i odpadowo ść ...... 83 10.1.1. Pierwszy cel średniookresowy do 2014 r...... 83 10.1.2. Drugi cel średniookresowy do 2014 r...... 83 10.2. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii ...... 84 10.2.1. Cel średniookresowy do 2014 r...... 85 10.3. Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzi ą ...... 86 10.3.1. Cel średniookresowy do 2014 r...... 86 11. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSI ĘWZI ĘĆ NA LATA 2008 – 2011 ...... 88 12. SPOSÓB KONTROLI ORAZ DOKUMENTOWANIA REALIZACJI PROGRAMU...... 95 13. ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA...... 99 14. ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU ...... 102 15. WYTYCZNE DO SPORZ ĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW...... 104 16. LITERATURA...... 105

Spis tabel: Tabela nr 1 Podział powiatu głubczyckiego na jednostki administracyjne i powierzchnia gmin...... 11 Tabela nr 2 Liczba ludno ści w powiecie głubczyckim ...... 14 Tabela nr 3. Ocena jako ści wód w zakresie wska źników badanych w 2005 i 2006 roku (rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 11 lutego 2004 r. Dz.U. Nr 32, poz. 284 – WIO Ś...... 29 Tabela nr 4 Średnie roczne warto ści wska źników eutrofizacji w 2005 roku (rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. Dz.U. Nr 241, poz. 2093) – WIO Ś...... 31 Tabela nr 5 Średnie roczne warto ści wska źników eutrofizacji w 2006 roku (rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. Dz.U. Nr 241, poz. 2093) – WIO Ś...... 32 Tabela nr 6 Średnie roczne warto ści wska źników eutrofizacji w zlewni rzeki Troi w 2007 roku (rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. Dz.U. Nr 241, poz. 2093) – WIO Ś ...... 33 Tabela nr 7 Ocena ogólna jako ści wód w zlewni rzeki Troi w zakresie badanym w 2007 roku (rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 11 lutego 2004 r. Dz.U. Nr 32, poz. 284) – WIO Ś...... 34 Tabela nr 8 Długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu głubczyckiego ...... 35 Tabela nr 9 Długo ść sieci wodoci ągowej na terenie powiatu głubczyckiego...... 36 Tabela nr 10 Charakterystyka punktowych źródeł zrzutów ścieków komunalnych i przemysłowych w powiecie głubczyckim w roku 2006 – WIO Ś ...... 36 Tabela nr 11 Charakterystyka otworów badawczych monitoringu jako ści wód podziemnych kontrolowanych w 2006 r. (PIG, WIO Ś) ...... 38 Tabela nr 12 Wyniki klasyfikacji wód podziemnych kontrolowanych w 2005 r. (PIG, WIO Ś)...... 39 Tabela nr 13 Wyniki klasyfikacji wód podziemnych kontrolowanych w 2006 r. (PIG, WIO Ś)...... 39 Tabela nr 14 Charakterystyka otworów badawczych na obszarze Płaskowy Ŝu Głubczyckiego ...... 43 Tabela nr 15 Stopie ń zgazyfikowania gmina na terenie powiatu głubczyckiego ...... 50 Tabela nr 16 Klasyfikacja ze wzgl ędu na poszczególne zanieczyszczenia pod k ątem ochrony zdrowia okre ślone na terenie powiatu głubczyckiego w latach 2004 – 2007 ...... 51 Tabela nr 17 Uśrednione wyniki pomiarów uzyskane na stanowiskach do pomiarów pasywnych w powiecie głubczyckim w 2007 roku...... 51 Tabela nr 18 Wyniki pomiarów hałasu przy drodze krajowej przeprowadzone w trakcie Generalnego Pomiaru Ruchu w 2005 r...... 60 Tabela nr 19 Wyniki pomiarów hałasu przemysłowego w bazie OHP w latach 2002-2005 roku. ..62 Tabela nr 20 Charakterystyka nadle śnictw zlokalizowanych na terenie powiatu głubczyckiego. ...72 Tabela nr 21 Rezerwaty przyrody ...... 76

2

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Tabela nr 22 Obszary chronionego krajobrazu ...... 77 Tabela nr 23 Udokumentowane zło Ŝa kopalin w tys. ton wg Pa ństwowego Instytutu Geologicznego...... 80 Tabela nr 24 Cele średniookresowe. Zadania własne powiatu głubczyckiego w latach 2008-2011 realizowane z środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 89 Tabela nr 25 Wska źniki efektywno ści realizacji celów programu ochrony środowiska powiatu głubczyckiego...... 95 Tabela nr 26 Wzór ankiety dla gmin i podmiotów gospodarczych...... 97 Tabela nr 27 Najwa Ŝniejsze działania w ramach zarz ądzania środowiskiem...... 100 Tabela nr 28 Szacunkowe, sumaryczne koszty realizacji Programu na lata 2007-2010...... 103

Spis wykresów: Wykres nr 1 Podział procentowy powiatu głubczyckiego na jednostki administracyjne...... 11 Wykres nr 2 Formy u Ŝytkowania terenów ...... 12 Wykres nr 3 Długo ść sieci kanalizacyjnej oraz ludno ść korzystaj ąca z oczyszczalni ścieków w powiatach województwa opolskiego w 2005 r. (WUS, WIO Ś)……………………...32 Wykres nr 4 Zawarto ść azotanów w wodach podziemnych Płaskowy Ŝu Głubczyckiego...... 45 Wykres nr 5 Zawarto ść azotanów w wodach podziemnych w Boguchwałowie w latach 1993-2005……………………………………………………………………..44 Wykres nr 6 Porównanie rocznych st ęŜ eń dwutlenku azotu [ µg/m 3] ...... 52 Wykres nr 7 Porównanie rocznych st ęŜ eń dwutlenku siarki [ µg/m 3]...... 52 Wykres nr 8 Równowa Ŝny poziom hałasu drogowego oraz nat ęŜ enie ruchu pojazdów ogółem przy wytypowanych punktach w trakcie Generalnego Pomiaru Ruchu w 2005 roku (pora dnia)...... 60 Wykres nr 9 Równowa Ŝny poziom hałasu drogowego oraz nat ęŜ enie ruchu pojazdów ogółem przy wytypowanych punktach w trakcie Generalnego Pomiaru Ruchu w 2005 roku (pora nocy)...... 61 Wykres nr 10 Udział powierzchniowy siedliskowych typów lasu wg nadle śnictw ...... 73 Wykres nr 11 Schemat zarz ądzania programem ochrony środowiska...... 100

Spis rysunków: Rysunek nr 1 Rzeka Troja...... 33 Rysunek nr 2 Główne zbiorniki wód podziemnych...... 40 Rysunek nr 3 Monitoring diagnostyczny wód podziemnych w 2006 roku...... 41 Rysunek nr 4 Gminy znajduj ące si ę w obszarze szczególnie nara Ŝonym na tle jednolitych cz ęś ci wód podziemnych (GWB) województwa opolskiego...... 42 Rysunek nr 5 Punkty monitoringu wód podziemnych w 2006 roku...... 44 Rysunek nr 6 Zawarto ść azotanów w wodach podziemnych badanych w 2006 r. przez WIO Ś w Opolu (warto ści maksymalne st ęŜ eń) ...... 46 Rysunek nr 7 Schemat przepływu informacji dotycz ących stanu akustycznego środowiska w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska...... 59 Rysunek nr 8 Farma wiatrowa ...... 62 Rysunek nr 9 Linie elektroenergetyczne w województwie opolskim...... 64 Rysunek nr 10 Stacje elektroenergetyczne w województwie opolskim ...... 65 Rysunek nr 11 Schemat przepływu informacji dotycz ących poziomu pól elektromagnetycznych...68 Rysunek nr 12 Murawy Kserotermiczne w Rezerwacie Góra Gipsowa...... 76 Rysunek nr 13 Las Głubczycki ...... 77

3

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Rysunek nr 14 Wronin Maciowakrze...... 77 Rysunek nr 15 Rolniczy charakter powiatu głubczyckiego...... 79 Rysunek nr 16 Elektrownia wodna - Bliszczyce...... 84 Rysunek nr 17 Zbiornik wodny we Włodzieninie ...... 86

4

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

1. WPROWADZENIE Rozwój cywilizacyjny i wielokierunkowa ekspansja człowieka spowodowały, szczególnie na terenach od wielu lat obj ętych presj ą przemysłu oraz gospodarstw rolnych (byłych PGR-ów), znaczn ą degradacj ę środowiska naturalnego – zanieczyszczenie jego poszczególnych komponentów, wyczerpywanie si ę zasobów surowcowych, gini ęcie gatunków zwierz ąt i ro ślin, a tak Ŝe pogorszenie stanu zdrowia ludno ści na terenach przeobra Ŝonych na niespotykan ą dotychczas skal ę. Dlatego przyjmuje si ę, Ŝe jednym z najwa Ŝniejszych praw człowieka jest prawo do Ŝycia w czystym środowisku. Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku stanowi, Ŝe Rzeczpospolita Polska zapewnia ochron ę środowiska, kieruj ąc si ę zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju. Zrównowa Ŝony rozwój to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym nast ępuje proces integrowania działa ń politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwało ści podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania mo Ŝliwo ści zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczno ści lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokole ń. Istota rozwoju zrównowa Ŝonego polega wi ęc na tym, aby zapewni ć zaspokojenie obecnych potrzeb bez ograniczania przyszłym generacjom mo Ŝliwo ści rozwoju. Wskazane zostało równie Ŝ, Ŝe ochrona środowiska jest obowi ązkiem władz publicznych, które poprzez swoj ą polityk ę powinny zapewni ć bezpiecze ństwo ekologiczne. Powiaty nale Ŝą do władz publicznych, zatem na nich równie Ŝ spoczywa obowi ązek wykonywania zada ń z zakresu ochrony środowiska oraz odpowiedzialno ść za jako ść Ŝycia mieszka ńców. Dodatkowym wyzwaniem stało si ę członkostwo w Unii Europejskiej oraz zwi ązane z nim wymogi. Trudnym zadaniem, czekaj ącym powiat jest wdro Ŝenie tych przepisów i osi ągni ęcie standardów UE w zakresie m.in. ochrony środowiska. Efektywno ść działa ń w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego zaleŜy przede wszystkim od polityki i rozwi ąza ń przyj ętych na szczeblu lokalnym oraz pozyskania zainteresowania i zrozumienia ze strony społeczno ści lokalnych. Działania takie, aby były skuteczne, musz ą by ć prowadzone zgodnie z opracowanym uprzednio programem, sporz ądzonym na podstawie wnikliwej analizy sytuacji w danym rejonie. Zadanie takie ma spełnia ć wieloletni program ochrony środowiska. Program jest dokumentem planowania strategicznego, wyra Ŝaj ącym cele i kierunki polityki ekologicznej samorz ądu Powiatu Głubczyckiego i okre ślaj ącym wynikaj ące z niej działania. Tak uj ęty program b ędzie wykorzystywany jako: główny instrument strategicznego zarz ądzania powiatem w zakresie ochrony środowiska, podstawa tworzenia programów operacyjnych i zawierania kontraktów z innymi jednostkami administracyjnymi i podmiotami gospodarczymi, przesłanka konstruowania bud Ŝetu powiatu, płaszczyzna koordynacji i układ odniesienia dla innych podmiotów polityki ekologicznej, podstawa do ubiegania si ę o fundusze celowe. Cele i działania proponowane w programie ochrony środowiska posłu Ŝą do tworzenia warunków dla takich zachowa ń ogółu społecze ństwa powiatu głubczyckiego, które słu Ŝyć b ędą poprawie stanu środowiska przyrodniczego. Realizacja celów wytyczonych w programie powinna spowodowa ć polepszenie warunków Ŝycia mieszka ńców przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie powiatu. Program ochrony środowiska przedstawia aktualny stan środowiska, okre śla hierarchi ę niezb ędnych działa ń zmierzaj ących do poprawy tego stanu, umo Ŝliwia koordynacj ę decyzji administracyjnych oraz wybór decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez ró Ŝne podmioty i instytucje. Sam program nie jest dokumentem stanowi ącym, ingeruj ącym w uprawnienia poszczególnych jednostek administracji rz ądowej i samorz ądowej oraz podmiotów u Ŝytkuj ących środowisko. Nale Ŝy jednak oczekiwa ć, Ŝe poszczególne jego wytyczne i postanowienia b ędą respektowane i uwzgl ędniane w planach szczegółowych i działaniach inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska.

5

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Zakłada si ę, Ŝe kształtowanie polityki ekologicznej w powiecie głubczyckim b ędzie miało charakter procesu ci ągłego, z jednoczesnym zastosowaniem metody programowania “krocz ącego”, polegaj ącej na cyklicznym weryfikowaniu perspektywicznych celów w przekrojach etapowych i wydłu Ŝaniu horyzontu czasowego programu w jego kolejnych edycjach.

6

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

2. METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU I GŁÓWNE UWARUNKOWANIA PROGRAMU Sposób opracowania programu został podporz ądkowany metodologii wła ściwej dla planowania strategicznego, polegaj ącej na: - okre śleniu diagnozy stanu środowiska przyrodniczego w powiecie głubczyckim, zawieraj ącej charakterystyki poszczególnych komponentów środowiska wraz z ocen ą stanu, - okre śleniu kreatywnej cz ęś ci programu poprzez konkretyzacj ę (uszczegółowienie) celów głównych oraz ich operacjonalizacj ę w postaci sformułowania listy działa ń, - scharakteryzowaniu uwarunkowa ń realizacyjnych programu w zakresie rozwi ąza ń prawno-instytucjonalnych, źródeł finansowania, ocen oddziaływania na środowisko planowania przestrzennego, - okre śleniu zasad monitorowania. Źródłami informacji dla programu były materiały uzyskane ze Starostwa Powiatowego w Głubczycach, Wojewódzkiego Urz ędu Statystycznego, Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, a tak Ŝe prace instytutów i placówek naukowo – badawczych z zakresu ochrony środowiska oraz gospodarki odpadami, jak równie Ŝ dost ępna literatura fachowa. Zgromadzone informacje zostały zweryfikowane poprzez ankietyzacj ę, wywiady i sonda Ŝe. Do podmiotów gospodarczych z terenu powiatu rozesłane zostały ankiety uwzgl ędniaj ące szerok ą problematyk ę ochrony środowiska, z których wnioski zostały uwzgl ędnione w programie. Jako punkt odniesienia dla programu ochrony środowiska przyj ęto aktualny stan środowiska oraz stan infrastruktury ochrony środowiska na dzie ń 31.12.2006. Program oparty jest na zapisach nast ępuj ących dokumentów: - Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 roku (DzU z 2008 r. nr 25, poz. 150 – tekst jednolity). Definiuje ono ogólne wymagania w odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowywanych dla potrzeb województw, powiatów i gmin. - Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007 – 2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014”. – Warszawa grudzie ń 2006 r. Zgodnie z zapisami tego dokumentu program winien definiowa ć: - cele krótkookresowe do 2010 roku, - zadania na lata 2010 – 2014, - monitoring realizacji programu, - nakłady finansowe na wdro Ŝenie programu. - Cele i zadania uj ęte w kilku blokach tematycznych, a mianowicie: - cele i zadania o charakterze systemowym, - ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów przyrody, - zrównowa Ŝone wykorzystanie surowców, - jako ść środowiska i bezpiecze ństwo ekologiczne. - Program Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata 2007-2010 z perspektyw ą do roku2014 W dokumentach tych okre ślono długoterminow ą polityk ę ochrony środowiska odpowiednio dla województwa opolskiego i powiatu głubczyckiego, przedstawiono cele krótkoterminowe i sposób ich realizacji, okre ślono sposoby zarz ądzania środowiskiem i aspekty finansowe realizacji programu. - Wytyczne do sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, które podaj ą sposób i zakres uwzgl ędniania polityki ekologicznej pa ństwa w

7

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

programach ochrony środowiska oraz wskazówki, co do zawarto ści programów. W powiatowym programie powinny by ć uwzgl ędnione: - zadania własne powiatu (pod zadaniami własnymi nale Ŝy rozumie ć te przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków bud Ŝetowych i pozabud Ŝetowych b ędących w dyspozycji powiatu), - zadania koordynowane (pod zadaniami koordynowanymi nale Ŝy rozumie ć pozostałe zadania zwi ązane z ochron ą środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które s ą finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji szczebla centralnego, b ądź instytucji działaj ących na terenie powiatu, ale podległych bezpo średnio organom centralnym), - zadania własne gmin (pod zadaniami własnymi nale Ŝy rozumie ć te przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków bud Ŝetowych i pozabud Ŝetowych b ędących w dyspozycji gminy).

Niniejszy dokument b ędzie uszczegóławiany, korygowany i koordynowany z projektowanymi obecnie aktami wykonawczymi do ustawy “Prawo ochrony środowiska” i do kilkunastu ustaw komplementarnych, których tre ść powinna by ć uwzgl ędniana w programie.

8

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

3. CHARAKTERYSTYKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO

Powiat głubczycki zajmuj ący powierzchni ę 673 km 2 z 54 tys. mieszka ńców, le Ŝy w południowej cz ęś ci województwa opolskiego.

Teren powiatu Głubczyckiego to historyczny szlak handlowy, ł ącz ący Śląsk z Czechami. Południowa cze ść granicy powiatu jest jednocze śnie granic ą pa ństwa. Przej ścia graniczne w gminach Kietrz, Branice, Głubczyce oraz dobra sieć dróg lokalnych i krajowych całego powiatu, a tak Ŝe obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody i rezerwaty ro ślinno ści stepowej s ą jego atutem.

W jego skład wchodz ą nast ępuj ące gminy:

- Baborów - gmina le Ŝy w południowej cz ęś ci województwa opolskiego, na Nizinie Śląskiej. Jest to gmina rolniczo-przemysłowa. Ponad 75% jej powierzchni stanowi ą bardzo Ŝyzne gleby 1 i 3 klasy,

- Branice - gmina le Ŝy na płaskowy Ŝu głubczyckim, w południowej cz ęś ci województwa opolskiego gdzie 50% granicy stanowi granica pa ństwowa z Czechami. Jest to teren równinny, wzdłu Ŝ granicznej rzeki Opawy z malowniczymi terenami przybrze Ŝnymi tzw. „skałkami”.W skład gminy wchodzi 20 miejscowo ści zajmuj ących powierzchni ę 122 km 2, na której mieszka 7767 osób. Jest to region z typową struktur ą wiejsk ą z urodzajnymi glebami (97,3% w klasie I-III) i korzystnym klimatem. W zwi ązku z tym dominuj ącą gał ęzi ą gospodarki jest rolnictwo,

- Głubczyce - Głubczyce s ą siedzib ą władz powiatowych i gminnych. Gmina poło Ŝona jest w południowej cz ęś ci województwa opolskiego, nad rzek ą Psin ą - dopływem Odry. Le Ŝy na starym historycznym szlaku handlowym ł ącz ącym Śląsk z Czechami, co sprzyjało rozwojowi gospodarki tego obszaru w ci ągu wieków. Cz ęść granicy gminy stanowi jednocze śnie granic ę pa ństwow ą Polski i Czech. Przez jej teren prowadz ą wa Ŝne drogi krajowe w kierunku przej ść granicznych,

- Kietrz - gmina Kietrz poło Ŝona jest w południowej cz ęś ci województwa opolskiego. W jej skład wchodzi 12 sołectw. Na obszarze 144 km 2 Ŝyje około 13 tys. osób. Gmina ma charakter rolniczy.

3.1. Warunki klimatyczne

Obszar powiatu głubczyckiego charakteryzuje si ę ostrzejszym ni Ŝ centralna cz ęść województwa opolskiego warunkami klimatycznymi, ale co bardzo istotne s ą one łagodniejsze ni Ŝ warunki panuj ące na zachodzie województwa w nieodległych wy Ŝszych partiach Górach Opawskich (Sudety Wschodnie) i na wschodzie na Wy Ŝynie Śląskiej. Wi ększ ą łagodno ść warunków klimatycznych powiat zawdzi ęcza poło Ŝeniu w obni Ŝeniu Bramy Morawskiej, dok ąd podczas ogólnoeuropejskiej cyrkulacji mas powietrza dociera słabo modyfikowane przez wpływy górskie Sudetów i Karpat Wschodnich ciepłe powietrze śródziemnomorskie od południa i łagodne masy atlantyckie z północnego zachodu. Te ostatnie zwłaszcza w okresie zimowym łagodzą warunki pogodowe. Wyra źnie na terenie powiatu wyodr ębniaj ą si ę 2 podobszary o odmiennych warunkach.

9

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Podobszar południowo-zachodni obejmuje tereny Gór Opawskich i charakteryzuje si ę ostrzejszymi warunkami atmosferycznymi. Podobszar północno-zachodni i zachodni zlokalizowany na Płaskowy Ŝu Głubczyckim charakteryzuje si ę klimatem nieco łagodniejszym. - średnia temperatura roczna – 7,5 0C, - średnia temperatura stycznia - -2,0 0C, - średnia temperatura kwietnia – 7,5 0C, - średnia temperatura lipca – 17,0 0C, - średnia temperatura pa ździernika – 8,5 0C, - opady atmosferyczne – 650 cm, (700 na południowym zachodzie), - opady półrocza ciepłego – 450 cm, - opady półrocza chłodnego – 200 cm.

Klimat powiatu jest mniej korzystny ni Ŝ średnio w regionie. Jego surowo ść przejawia si ę tu m.in. wi ększymi amplitudami temperatur, ni Ŝszymi temperaturami w okresie letnim, pó źniejszym okresem nadej ścia wiosny i lata, skróconym sezonem wegetacyjnym, ni Ŝszym promieniowaniem i usłonecznieniem, grubsz ą pokryw ą śniegow ą i dłu Ŝszym okresem jej wyst ępowania. Zimy s ą w powiecie długie i ostrzejsze ni Ŝ np. w dolinie Odry koło Opola, lata krótsze i zimniejsze.

3.2. Wody podziemne i powierzchniowe Południowe obrze Ŝe powiatu znajduje si ę w zlewni Opawy, cz ęść środkow ą obejmuje zlewnia Psiny, a zachodnie i północe fragmenty gminy Głubczyce to tereny zlewni Osobłogi i Staraduni. Na rzece Troi s ą dwa obiekty pi ętrz ące: jaz w Wojnowicach i jaz w Nowej Cerekwi. Północno-zachodni skraj powiatu głubczyckiego poło Ŝony jest w zasi ęgu GZWP 332 (zbiornik Subniecka K ędzierzy ńsko-Głubczycka tzw. Basen Sarmacki. Jest to zbiornik wód podziemnych o ośrodku porowym, obejmuj ący swym zasi ęgiem poł ączone hydraulicznie struktury wodono śne trzeciorz ędowe sarmatu i tzw. gł ębokiego czwartorz ędu o szacunkowych zasobach dyspozycyjnych 130000 m 3/24 h i średniej gł ęboko ści uj ęć 80m – 120m. Zbiornik ten rozci ąga si ę na rozległym obszarze od Białej na zachodzie, przez K ędzierzyn-Ko źle, do terenów le Ŝą cych przed Gliwicami na wschodzie. Stanowi podstawowe źródło zasilania w wod ę terenów zurbanizowanych rejonu Kędzierzyna - Ko źla, a przede wszystkim zakładów przemysłowych K ędzierzyna - Ko źla, Blachowni i Zdzieszowic. Zbiornik GZWP 332 to rozległa niecka, której dno stanowi ą łupki i szarogłazy karbonu, zalegaj ące na gł ęboko ści około 550 m p.p.t.

3.3. Analiza zagospodarowania przestrzennego powiatu

3.3.1. Struktura zagospodarowania przestrzennego Dominuj ącą dziedzin ą gospodarki jest rolnictwo. Na terenie powiatu s ą dwa gospodarstwa wielkotowarowe powy Ŝej 10 tys. ha oraz kilkana ście gospodarstw przekraczaj ących wielko ści ą 100 ha, a średnia wielko ść gospodarstwa rolnego wynosi ok. 10 ha. Na u Ŝytkach rolnych z przewag ą 2 i 3 klasy uprawiane s ą głównie: buraki, rzepak i pszenica, prowadzone s ą tak Ŝe hodowle krów mlecznych i trzody chlewnej. Przemysł jest zwi ązany w du Ŝej cz ęś ci z przetwórstwem rolno-spo Ŝywczym (mleczarnie, cukrownie, słodowniczo-browarniany, wytwórnie napoi) oraz w mniejszej z elektromechanik ą, ceramik ą i przetwórstwem drewna. W skład powiatu wchodz ą trzy gminy miejsko-wiejskie i jedna gmina wiejska. Podział powiatu głubczyckiego na jednostki terytorialne oraz powierzchni ę gmin i ich udział w całkowitej

10

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014 powierzchni powiatu pokazano w poni Ŝszej tabeli.

Tabela nr 1 Podział powiatu głubczyckiego na jednostki administracyjne i powierzchnia gmin

Lp. Gmina Powierzchnia [km 2] Udział w [%] 1 Miasto i Gmina Głubczyce 294 43,68 2 Miasto i Gmina Baborów 117 17,38 3 Miasto i Gmina Kietrz 140 20,80 4 Gmina Branice 122 18,14 5 Powiat Głubczycki 673 100

Źródło danych: Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego, WUS, Opole 2006

Wykres nr 1 Podział procentowy powiatu głubczyckiego na jednostki administracyjne

18,14 Miasto i Gmina Głubczyce Miasto i Gmina Baborów 43,68 Miasto i Gmina Kietrz 20,8 Gmina Branice

17,38

3.3.1.1. Formy u Ŝytkowania terenów We wszystkich gminach powiatu głubczyckiego najwi ększ ą powierzchni ę zajmuj ą u Ŝytki rolne (prawie 85 % ogólnej powierzchni powiatu). Struktura u Ŝytkowania gruntów powiatu głubczyckiego przedstawia si ę nast ępuj ąco: - uŜytki rolne – 85,14 % powierzchni powiatu – ok. 57 309 ha - uŜytki le śne – 6,16 % powierzchni powiatu – ok. 4 145 ha - pozostałe grunty – 8,70 % powierzchni powiatu – ok. 5 856 ha

11

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Wykres nr 2 Formy u Ŝytkowania terenów

UŜytki rolne 90 85,14 80 70 60 50 Lasy 40 30 20 6,16 8,7 10 0 Pozostałe grunty Udział % powierzchni

Źródło danych: Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego WUS, Opole 2006

3.3.1.2. Transport Transport na terenie powiatu głubczyckiego odbywa si ę za pomoc ą dróg oraz kolei. Przez teren powiatu przebiegaj ą nast ępuj ące drogi: - droga krajowa - nr 38 – Kędzierzyn-Ko źle – Pawłowiczki - Głubczyce – Pietrowice Głubczyckie (przej ście do Czech)

- drogi wojewódzkie: - nr 416 – Krapkowice-Głogówek-Głubczyce(dr.38)..*-Kietrz-Racibórz, - nr 417 – Laskowice-Klisino-Szonów-Szczyty-Racibórz, - nr 419 – Nowa Cerekwia-Kolonia Św. Anny-Niekazanice - Branice-Gr. Pa ństwa, - nr 420 – Kietrz - Dzier Ŝyslaw - Pilszcz - Gr. Pa ństwa, - drogi powiatowe , do których nale Ŝą drogi ł ącz ące Głubczyce z siedzibami gmin tworz ących powiat (Baborów, Kietrz, Branice) drogi pomi ędzy siedzibami poszczególnych gmin, - drogi gminne , tj. drogi o znaczeniu lokalnym nie zaliczone do wymienionych wy Ŝej kategorii, z wył ączeniem dróg wewn ętrznych, stanowi ące sie ć dróg uzupełniaj ącą i słu Ŝą cą miejscowym potrzebom, - drogi nie zaliczone do Ŝadnej z kategorii dróg publicznych , w szczególno ści drogi wewn ętrzne w osiedlach mieszkaniowych, drogi dojazdowe do gruntów rolnych i le śnych oraz do obiektów u Ŝytkowanych przez podmioty prowadz ące działalno ść gospodarcz ą, place przed dworcami kolejowymi i autobusowymi.

Przez teren powiatu przebiega jednotorowa nie zelektryfikowana linia kolejowa Racławice Śląskie - Głubczyce - Racibórz. Linia ta jest nieczynna.

12

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

13

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

3.4. Demografia powiatu Według danych pozyskanych z urz ędów gmin – liczba mieszka ńców w powiecie głubczyckim na koniec 2007 r. wynosiła 49 335 osób, z tego w miastach 22 779 osób tj. 46,17% a na terenach wiejskich 26 556 osób tj. 53,83%. W porównaniu z 2004 r. nast ąpił spadek liczby mieszka ńców ogółem o ok. 2,5%. Liczba mieszka ńców w miastach (w analizowanych latach) zmniejszyła si ę o 586 osób, a na terenach wiejskich o 666 osób. Ilo ść mieszka ńców w poszczególnych gminach jest zró Ŝnicowana (tabela nr 1). Średnia g ęsto ść zaludnienia w powiecie głubczyckim na koniec 2007 r. wyniosła ok. 73 osoby na 1 km 2, przy czym wyst ępuje zró Ŝnicowanie wewn ątrzregionalne (gmina Głubczyce skupia ok. 48% mieszka ńców powiatu).

Tabela nr 2 Liczba ludno ści w powiecie głubczyckim

Liczba ludno ści w roku: Gmina Szacunkowo 2004 2005 2006 2007 2008 2011 2015 Baborów 6 769 6 717 6 568 6 527 6 471 6 311 6 111 Branice 7 586 7 507 7 466 7 395 7 332 7 150 7 093 Głubczyce 24 289 24 142 23 950 23 775 23 573 22 988 22 262 Kietrz 11 943 11 798 11 746 11 638 11 539 11 253 10 897 Powiat głubczycki 50 587 50 164 49 730 49 335 48 915 47 702 46 363 razem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pozyskanych z urz ędów gmin

3.5. Dominuj ące sektory gospodarcze Dominuj ącą dziedzin ą gospodarki w powiecie głubczyckim jest rolnictwo. Na terenie powiatu s ą dwa gospodarstwa wielkotowarowe powy Ŝej 10 tys. ha oraz kilkana ście gospodarstw przekraczaj ących wielko ści ą 100 ha, a średnia wielko ść gospodarstwa rolnego wynosi ok. 10 ha. Na u Ŝytkach rolnych z przewag ą 2 i 3 klasy uprawiane s ą głównie: buraki, rzepak i pszenica, prowadzone s ą tak Ŝe hodowle krów mlecznych i trzody chlewnej. Przemysł jest zwi ązany w du Ŝej cz ęś ci z przetwórstwem rolno-spo Ŝywczym (mleczarnie, cukrownie, słodowniczo-browarniany, wytwórnie napoi) oraz w mniejszej z elektromechanik ą, ceramik ą i przetwórstwem drewna. Do najwi ększych przedsi ębiorstw zlokalizowanych na terenie powiatu głubczyckiego nale Ŝą m.in.: - Miasto i Gmina Głubczyce - Zakłady Piwowarskie S.A. - Głubczycach - Toska” Sp. z o.o. Grupa Bongrain - Głubczyce - P.P.U.H. „GALMET” S. D. R. GALARA S. J. – Głubczyce, - Zakład Urz ądze ń Grzewczych ELEKTROMET – Gołuszowice, - Okr ęgowa Spółdzielnia Mleczarska - Głubczyce - Usługi Komunalne Sp. z o.o. - Głubczyce - Głubczyckie Wodoci ągi i Kanalizacja Sp. z o.o. - Głubczyce - „Conkret-2” PPUH I. Białek - Głubczyce - Top Farms „Głubczyce” Kombinat Rolny Sp. z o.o. - Głubczyce - ASA Sp. z o.o. - Głubczyce - Miasto i Gmina Baborów - Zakład Usług Komunalnych - Baborów - „Kietrz” Sp. z o.o. – Kombinat Rolny – Czerwonków, Ł ęgi, Raki, Tłustomłoty - Wytwórnia Pasz Baborów

14

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

- Zakład Rolny Baborów - AGROPOL Baborów - Miasto i Gmina Kietrz - Przedsi ębiorstwo Komunalne „Hydrokan” Sp. z o.o. – Kietrz - Kombinat Rolny Sp. z o.o. – Kietrz, Luboty ń, Pilsz - Rolnicze Spółdzielnie Produkcyjne - Chró ścielów, Nowa Cerekwia, Wojnowice - Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” - Kietrz - Przedsi ębiorstwo Prefabrykacji Górniczej „PREFROF” – Kietrz - Zakład Rze źniczo-Wędliniarski „Nasieniak” – Kietrz - „Moja” Pomiotło Sp. z o.o. – Kietrz - P.P-H. „PROMESA” Sp. z o.o. – Kietrz - „CHEMPEST” Kwiatkowski - Kietrz - Gmina Branice - „Lemet” PPUH - Branice - Samodzielny Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Branicach

15

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

4. ZAŁO śENIA WYJ ŚCIOWE PROGRAMU Jako zało Ŝenia wyj ściowe do programu ochrony środowiska powiatu głubczyckiego przyj ęto uwarunkowania zewn ętrzne i wewn ętrzne, wynikaj ące z obowi ązuj ących aktów prawnych, programów wy Ŝszego rz ędu oraz dokumentów planistycznych uwzgl ędniających problematyk ę ochrony środowiska. Niezb ędne było równie Ŝ uwzgl ędnienie zamierze ń rozwojowych gmin zarówno w zakresie gospodarczym i przestrzennym, jak i społecznym. Uwarunkowania te, w powi ązaniu z aktualnym stanem środowiska w powiecie były podstaw ą do zdefiniowania priorytetów i celów w zakresie ochrony środowiska i racjonalnego u Ŝytkowania zasobów naturalnych.

4.1. Uwarunkowania zewn ętrzne opracowania programu ochrony środowiska powiatu głubczyckiego Zasady ochrony środowiska wymuszaj ą zachowanie kompleksowego, a zarazem sektorowego podej ścia. Powiat nie jest układem zamkni ętym, a poszczególne elementy środowiska zachowuj ą ci ągło ść bez wzgl ędu na granice terytorialne. Z tego wzgl ędu, konieczne jest przyj ęcie uwarunkowa ń wynikaj ących z programów, planów i strategii zewn ętrznych wy Ŝszego rz ędu, umo Ŝliwiaj ących szersze spojrzenie na poszczególne dziedziny ochrony środowiska. Główne uwarunkowania zewn ętrzne dla powiatu głubczyckiego w zakresie ochrony środowiska wynikaj ą z nast ępuj ących dokumentów: - strategii trwałego i zrównowa Ŝonego rozwoju kraju, województwa opolskiego i powiatu głubczyckiego, - strategii rozwoju regionalnego kraju, - koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju i województwa opolskiego, - polityki ekologicznej pa ństwa wraz z programem wykonawczym, - systemu prawa ochrony środowiska w Polsce, w tym projektowanych aktów prawnych, - mi ędzynarodowych zobowi ąza ń Polski w zakresie ochrony środowiska, - zobowi ąza ń Polski przyj ętych w zakresie ochrony środowiska w ramach procesu akcesji do Unii Europejskiej, - programu ochrony środowiska dla województwa opolskiego, - strategii i polityk sektorowych (zwłaszcza w zakresie energetyki, energetyki odnawialnej, rolnictwa i obszarów wiejskich, rozwoju regionalnego, edukacji ekologicznej, transportu, le śnictwa).

4.1.1. Zasady realizacji programu Zasady realizacji polityki ekologicznej, cele i zadania uj ęte w „Polityce Ekologicznej Pa ństwa na lata 2007 – 2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2011 - 2014”, „Programie Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata 2007-2010 z perspektyw ą do roku 2014” oraz w dostosowanej do wymaga ń ustawy Prawo ochrony środowiska, zostały przyjęte jako podstawa niniejszego programu. Nadrz ędn ą zasad ą przedstawion ą w Polityce Ekologicznej Państwa jest zasada zrównowa Ŝonego rozwoju. Rozwój zrównowa Ŝony jest definiowany jako taki, który nie narusza w sposób istotny i trwały środowiska Ŝycia człowieka i godzi prawa przyrody, ekonomii oraz rozwoju społecze ństw wraz ze zrównowa Ŝeniem szans dost ępu do zasobów mi ędzy pokoleniem obecnym, a pokoleniami

16

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014 nast ępnymi. W skrócie wi ęc, jest to rozwój człowieka wynikaj ący z działalno ści człowieka odbywaj ącego si ę w harmonii z przyrod ą. Najwa Ŝniejszymi czynnikami, które nale Ŝy uwzgl ędnia ć przy programowaniu zrównowa Ŝonego rozwoju s ą: czynniki społeczne, ekologiczne, przestrzenne i ekonomiczne. Rozwój zrównowa Ŝony oznacza wi ęc tak ą filozofi ę rozwoju globalnego, regionalnego i lokalnego, która przeciwstawia si ę ekspansji opartej wył ącznie o wzrost gospodarczy.

4.1.1.1. Polityka Ekologiczna Pa ństwa Nadrz ędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej pa ństwa jest zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego kraju (mieszka ńców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do zrównowa Ŝonego rozwoju społeczno - gospodarczego. Realizacja tego celu osi ągana b ędzie poprzez niezb ędne działania organizacyjne, inwestycyjne (w tym wdra Ŝanie postanowie ń Traktatu Akcesyjnego), tworzenie regulacji dotycz ących zakresu korzystania ze środowiska i reglamentowania poziomu tego wykorzystania w najwa Ŝniejszych obszarach ochrony środowiska. St ąd celami realizacyjnymi Polityki ekologicznej s ą: - wzmacnianie systemu zarz ądzania ochron ą środowiska, - ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, - zrównowa Ŝone wykorzystanie materiałów, wody i energii, - dalsza poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszka ńców Polski, - ochrona klimatu. Wymienione cele (oprócz pierwszego) zgodne s ą z celami VI Programu Działa ń na Rzecz Środowiska oraz Odnowion ą Strategi ą UE dotycz ącą Trwałego Rozwoju. W ten sposób realizacja krajowej polityki ekologicznej wpisywa ć si ę b ędzie w osi ąganie celów tej polityki na poziomie całej Wspólnoty. Osi ąganiu powy Ŝszych celów słu Ŝyć b ędzie realizacja nast ępuj ących priorytetów i zada ń: 1. Wzmacnianie systemu zarz ądzania ochron ą środowiska polegaj ące na: - przegl ądzie prawa z punktu widzenia jego zgodno ści z przepisami UE, jego zmianie i uproszczeniu oraz koordynacji działa ń w tym zakresie, - zapewnieniu integracji celów ochrony środowiska i priorytetów polityki ekologicznej ze strategiami rozwoju ró Ŝnych sektorów gospodarki, - prowadzeniu edukacji ekologicznej dla zapewnienia akceptacji społecznej dla podejmowanych programów ochrony środowiska, - zapewnieniu pełniejszego wykorzystania sił rynkowych dla ochrony środowiska, likwidacji bł ędnych sygnałów ekonomicznych - przykładowo antyekologicznych subsydiów oraz wzmocnienia proekologicznych zachowa ń, - wspieraniu zmian w systemie podatkowym stymuluj ącym działania po Ŝą dane z punktu widzenia ochrony środowiska, - promocji przyjaznych środowisku postaw konsumenckich, - wspieraniu aktywno ści podmiotów gospodarczych wdra Ŝaj ących systemy zarz ądzania środowiskowego, - wzmocnieniu roli planowania przestrzennego jako instrumentu ochrony środowiska, - wspieraniu bada ń naukowych dotycz ących ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystywania jego zasobów, - wprowadzeniu pełnej odpowiedzialno ści sprawcy za szkody w środowisku jako elementu realizacji zasady zanieczyszczaj ący płaci, - rozwój systemu oceny oddziaływa ń w cyklu Ŝyciowym produktu oraz szacowania przepływów materiałowych jako elementów Zintegrowanej Polityki Produktowej, - zagwarantowaniu wystarczaj ących środków finansowych na działania zapewniaj ące realizacj ę celów polityki ekologicznej i rozwoju instrumentów wspieraj ących te działania,

17

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

- zainicjowaniu prac dla szerszego uwzgl ędniania w kosztach produkcji kosztów zewn ętrznych. 2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody polegaj ąca na: - wzmacnianiu krajowego systemu obszarów chronionych, - weryfikacji i uporz ądkowaniu systemu obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000, - stworzeniu skutecznych mechanizmów ochrony zasobów i walorów przyrodniczych oraz krajobrazowych poza obszarami chronionymi, - ochronie obszarów wodno - błotnych, - odtworzeniu zniszczonych ekosystemów i siedlisk, odbudowie zagro Ŝonych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów, - wzmocnieniu ochrony ró Ŝnorodno ści biologicznej zarówno in situ jak i ex situ, - kontynuacji prac zmierzaj ących do wzrostu lesisto ści kraju (docelowo do 30% pow. kraju), - wspieraniu rozwoju wielofunkcyjnej gospodarki le śnej, - kontynuacji prac przy rekultywacji gruntów zdegradowanych, - wspieraniu programów rolniczych zapewniaj ących zrównowa Ŝone korzystanie z gleb (rolnictwo ekologiczne i zrównowa Ŝone, programy rolno środowiskowe), - poszukiwaniu substytutów zasobów nieodnawialnych i wspieraniu ich stosowania w gospodarce, - wzro ście racjonalno ści wykorzystania zasobów kopalin, - wzmacnianiu bezpiecze ństwa biologicznego w odniesieniu do genetycznie modyfikowanych organizmów (GMO). 3. Zrównowa Ŝone wykorzystanie materiałów, wody i energii polegaj ące na: - wdra Ŝaniu zasady decouplingu - rozdzielenia zale Ŝno ści presji środowiskowej od rozwoju gospodarczego (zapewnienie, Ŝe szybki rozwój gospodarczy nie b ędzie powodował wzrostu wielko ści ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanego do środowiska), - zaoszcz ędzenie 9% energii finalnej w ci ągu 9 lat, do roku 2017, - wprowadzaniu wska źników zu Ŝycia surowców, wody i energii na jednostk ę produktu w poszczególnych sektorach gospodarki, - stworzenie mechanizmów ułatwiaj ących wykorzystanie prostych rezerw energetycznych przez ograniczanie strat i wprowadzanie materiałów i technologii energooszcz ędnych; - wspieraniu programów efektywnego wykorzystania wody w przemy śle, w tym zamkni ętych jej obiegów, - osi ągni ęciu 7,5% udziału energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych zarówno w bilansie zu Ŝycia energii pierwotnej w 2010r., jak i takiego samego udziału tych źródeł w produkcji energii elektrycznej, - uzyskaniu 5,75% udziału biokomponentów w zu Ŝyciu paliw płynnych transporcie w 2010r., - opracowaniu i wdra Ŝaniu planów gospodarowania wodami na obszarach wydzielonych dorzeczy oraz programów działa ń dla osi ągni ęcia dobrego stanu wód w 2015r., - opracowaniu i wdra Ŝaniu planów ochrony przeciwpowodziowej oraz zapobieganiu skutkom suszy. 4. Dalsza poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszka ńców Polski polegaj ąca na: - zmniejszaniu ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanego do wód przez modernizacj ę istniej ących i budow ę nowych oczyszczalni ścieków, - zako ńczeniu programu budowy kanalizacji i oczyszczalni ścieków z podwy Ŝszonym usuwaniem biogenów w aglomeracjach powy Ŝej 15 000 RLM, - zako ńczeniu programu budowy oczyszczalni ścieków w zakładach sektora rolno - spo Ŝywczego, - optymalizacji potrzeb transportowych i ograniczaniu emisji ze środków transportu jako elementu poprawy jako ści powietrza na terenach zurbanizowanych,

18

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

- realizacji programów ograniczenia wielko ści emisji do powietrza ze źródeł przemysłowych i komunalnych, - ograniczeniu emisji z du Ŝych źródeł spalania energetycznego, - wspieraniu działa ń maj ących na celu unikanie wytwarzania odpadów i zapewniaj ących bezpieczne dla środowiska ich unieszkodliwianie, - podniesieniu poziomu odzysku odpadów komunalnych do 10% w 2010r., - ograniczaniu zagro Ŝenia dla zdrowia ludzi i jako ści środowiska spowodowanego stosowaniem środków chemicznych, - wycofywaniu z obrotu i stosowania substancji niszczących warstw ę ozonow ą, - zapobieganiu ryzyku powstania powa Ŝnych awarii przemysłowych przez wzmacnianie kontroli nad instalacjami stwarzaj ącymi takie ryzyko, - wspieraniu działa ń maj ących na celu ograniczanie uci ąŜ liwo ści hałasu, - ochronie ludzi i środowiska przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych, - prowadzeniu skutecznego nadzoru nad wykorzystywaniem źródeł promieniowania jonizuj ącego. 5. Ochrona klimatu polegaj ąca na: - spełnieniu wymaga ń Protokołu z Kioto, - wykorzystaniu lasów jako pochłaniaczy gazów cieplarnianych, - dalsza redukcja emisji gazów cieplarnianych ze wszystkich sektorów gospodarki, wspieranie programów w tym zakresie; - wspieranie programów zwi ększaj ących ilo ść wi ązanego w ęgla, - podj ęciu działa ń instytucjonalnych pozwalaj ących na korzystanie z mechanizmów elastyczno ści Protokołu z Kioto, - rozpocz ęciu analiz dotycz ących potrzeb i mo Ŝliwo ści wdra Ŝania działa ń adaptacyjnych w sektorach szczególnie wra Ŝliwych na skutki zmiany klimatu, - stworzeniu warunków instytucjonalnych pozwalaj ących na aktywne współtworzenie wspólnotowej polityki klimatycznej, w tym przyj ęcia zobowi ąza ń na okres po roku 2012. 1

4.1.1.2. Program Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata 2007-2010 z perspektyw ą do roku 2014 Program nie formułuje celu generalnego i podkre śla pierwszorz ędn ą potrzeb ę zachowania dobrego stanu środowiska, jako podstawowego warunku zrównowa Ŝonego i harmonijnego rozwoju. Cele perspektywiczne, nawi ązuj ą do Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2007-2010 z perspektyw ą na lata 2011-14 oraz do VI Wspólnotowego Programu Działa ń w zakresie środowiska naturalnego. Z uwagi na niewielki wpływ skali regionalnej na zmiany klimatu, nie formułuje si ę w tym zakresie celu perspektywicznego. Zagadnienia zwi ązane z przeciwdziałaniem i ograniczaniem negatywnych skutków wpływaj ących na środowisko, zostały omówione w poni Ŝszych celach wraz z kierunkami działa ń. Sformułowano 4 cele, o charakterze stałych d ąŜ eń, które spełniaj ą rol ę osi priorytetowych – wyznaczaj ą jednocze śnie grupy celów realizacyjnych.

Cele: 2 I. Wł ączanie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych. II. Planowanie przestrzenne zgodne z ide ą zrównowa Ŝonego rozwoju. III. Edukacja ekologiczna i dost ęp do informacji. IV. Innowacyjno ść po środowiskowa.

1 Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2007-2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2011-2014 – Ministerstwo Środowiska – Warszawa, grudzie ń 2006 rok. 2 Program Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata 2007-2010 z perspektyw ą do 2014 roku

19

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

5. REALIZACJA POLITYKI EKOLOGICZNEJ POWIATU GŁUBCZYCKIEGO „Program ochrony środowiska powiatu głubczyckiego” został przyj ęty uchwał ą Nr XXIV/227/2005 Rady Powiatu w Głubczycach z dnia 19 sierpnia 2005 r. w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Głubczyckiego i obejmował cele z „Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010”. Nie wszystkie działania uj ęte w Programie ochrony środowiska dla powiatu głubczyckiego i gmin powiatu na lata 2003-2010 udało si ę zrealizowa ć w latach 2004-2007. Główne działania zostały skierowane na realizacje polityki ekologicznej w takich obszarach jak: 1) Zaopatrzenie w wod ę Na terenie gminy Baborów wykonano roboty ogólnobudowlane sieci wodoci ągowej Dzielów-Raków, opracowano dokumentacj ę oraz przeprowadzono roboty monta Ŝowe zwi ązane z wymian ą sieci przy ul. Głubczyckiej w Baborowie. W gminie Kietrz prowadzono prace zwi ązane z budow ą wodoci ągu Rozumie. W miejscowo ści Dzba ńce Osiedle na terenie gminy Branice prowadzono budow ę, rozbudow ę i modernizacj ę sieci wodoci ągowej wraz z przył ączami. W gminie Głubczyce były prowadzone prace zwi ązane z budow ą: sieci wodoci ągowej tranzytowej Dobieszów-Pielgrzymów, sieci rozdzielczej wraz z przył ączami dla wsi Pielgrzymów, sieci wodoci ągowej tranzytowej Mokre- Kolonia-Radynia, sieci rozdzielczej wraz z przył ączami do miejscowo ści Radynia, sieci wodoci ągowej rozdzielczej wraz z przył ączami do miejscowo ści Królowe, sieci wodoci ągowej rozdzielczej z przył ączami i modernizacja pompowni wody w Pomorzowicach, sieci wodoci ągowej tranzytowej Gołuszowice-Nowe Gołuszowice, sieci wodoci ągowej Głubczyce Sady, sieci wodoci ągowej tranzytowej Ciermiecice-Chróstno. Na prace zwi ązane z zaopatrzeniem w wod ę poniesiono ogółem koszty w wysoko ści ok. 6 200 000 zł. 2) Gospodarka ściekowa Gmina Baborów cz ęść środków wydatkowała na: opracowania dokumentacyjne, roboty budowlano- monta Ŝowe zwi ązane z kanalizacj ą sanitarn ą w mie ście Baborów – etap kanalizacji sanitarnej wraz z przepompowni ą P2 przy ul. Głubczyckiej i opracowania dokumentacyjne dla kanalizacji sanitarnej w Baborowie przy ul. Stawowej, Ró Ŝy Wiatrów, Kwiatowej, Słonecznej, Polnej, Opawskiej oraz wyznaczenie aglomeracji wyposa Ŝonych w sieci kanalizacyjne, wyrównanie kosztów eksploatacji oczyszczalni ścieków w Rakowie. W gminie Branice opracowano projekt na budow ę kanalizacji sanitarnej w Lewicach. Cz ęść środków w gminie i mie ście Głubczyce wydatkowano na prace zwi ązane z budow ą kanalizacji sanitarnej rozdzielczej wraz z przył ączeniami dla wsi: Zubrzyce, Zopowy, Zopowy Osiedle, Pomonowice Mokre, Bogdanowice oraz tranzytu do Głubczyc. Wykonano prace zwi ązane z budow ą kanalizacji sanitarnej Nowe Gołuszowice, Głubczyce Sady, Grobniki, Widok. Opracowano dokumentacj ę techniczn ą na budow ę kanalizacji sanitarnej terenów przygranicznych wraz z oczyszczalni ą ścieków i projekt techniczny kanalizacji Zopowy-Zubrzyce-Głubczyce. W gminie Kietrz przeprowadzono prace zwi ązane z odbudow ą cieku komunalnego Młynówka – Kietrz. Gminy powiatu głubczyckiego opracowały ewidencje (na podstawie zgłosze ń) istniej ących płyt obornikowych oraz zbiorników na gnojowic ę wyst ępuj ących na ich terenie. W celu ochrony wód powierzchniowych na ww. działania poniesiono koszty w wysoko ści ok. 20 900 000 zł. 3) Ochrona przeciwpowodziowa W gminie Branice cz ęść środków przeznaczono na zadania zwi ązane z budowa Zbiornika Małej retencji we Włodzieninie wraz z obiektami i urz ądzeniami towarzysz ącymi. Przebudowane zostało równie Ŝ koryto rzeki Psiny w Głubczycach.

20

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

W celu ochrony przeciwpowodziowej na ww. działania poniesiono koszty w wysoko ści ok. 22 600 000 zł. 4) Ochrona powietrza atmosferycznego W gminie Baborów poniesiono koszty na termomodernizacj ę obiektu szkolnego przy ul. Opawskiej w Baborowie Cz ęść kosztów poniesiono równie Ŝ na remonty nawierzchni dróg gminnych oraz modernizacj ę o świetlenia na terenie gminy. Gmina Branice dokonała modernizacji: kotłowni – Szkoła Podstawowa we Włodzieninie, o świetlenia ulicznego ulic i dróg na energooszcz ędne oraz dróg. W zakresie ochrony powietrza gmina Kietrz cz ęść środków wydatkowała na modernizacj ę C.O. w budynku przy ul. Głubczyckiej 3a. Cz ęść kosztów poniesiono równie Ŝ na remonty nawierzchni dróg gminnych oraz modernizacj ę o świetlenia na terenie gminy. Na terenie miasta i gminy Głubczyce dokonano modernizacji kotłowni w budynkach administracyjnych, wymiany stolarki okiennej w szkołach podstawowych (w Klisinie, Zopowych, Pietrowicach, Bogdanowicach i Lisi ęcicach). Cz ęść kosztów poniesiono równie Ŝ na remonty nawierzchni dróg gminnych oraz modernizacj ę o świetlenia na terenie miasta i gminy. Z PFO ŚiGW dokonano zakupu kotłów centralnych w szkołach podstawowych w Tłuchomostach i Włodzieninie, modernizacji kotłowni CO w budynku przy ul. Ko ściuszki 26, modernizacji instalacji grzewczej dla szkoły podstawowej w Pietrowicach Głubczyckich, zakupu pieca dla ZSRCKU, modernizacji kotłowni i remontu instalacji CO w budynku przy ul. Sobieskiego, modernizacji instalacji grzewczej dla Zakładu Opieku ńczo-Leczniczego w Kietrzu, termomodernizacji budynku ZSM. W celu ochrony powietrza na ww. działania z FOŚ poniesiono koszty w wysoko ści ok. 694 000,00 zł. 5) Edukacja ekologiczna Na terenie powiatu przeprowadzono szereg działa ń zwi ązanych z edukacj ą ekologiczn ą m.in. organizowano coroczne akcje „Sprz ątanie świata”, w szkołach i przedszkolach przeprowadzono programy edukacyjne o tematyce ekologicznej. Z GFO ŚiGW wydatkowano pieni ądze na: zakup ksi ąŜ ek i czasopism o tematyce ekologicznej, konkursy ekologiczne, zakup nagród za selektywn ą zbiórk ę baterii i butelek z tworzyw sztucznych, zakup worków na odpady - „sprz ątanie świata”. Z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przekazano w 2004 roku 147,70zł na zakup ksi ąŜ ek na konkurs ekologiczny dla Zespołu Szkół Mechanicznych w Głubczycach oraz w 2007 roku dofinansowano wycieczkę do elektrowni Opole dla Zespołu Szkół Mechanicznych w Głubczycach 250,05zł. 6) Ochrona przyrody i krajobrazu Na terenie gminy Baborów cz ęść środków przeznaczono na rewitalizacj ę Parku Miejskiego w Baborowie im. Sybiraków oraz utrzymanie terenów zielonych. W gminie Kietrz środki zostały przewidziane na rekultywacj ę składowiska odpadów oraz z GFO ŚIGW na urz ądzenie i utrzymanie terenów zieleni, zadrzewie ń, zakrzewie ń oraz parków i rezerwatów przyrody. W gminie Głubczyce na bie Ŝą cą piel ęgnacj ę istniej ącego drzewostanu i terenów zielonych, przycinanie Ŝywopłotów, koszenie i sprz ątanie terenów zielonych miasta na powierzchni 15,2 ha oraz nasadzenia i piel ęgnacj ę kwiatów, remonty obiektów małej architektury wydatkowano środki z GFO ŚiGW. 7) Awarie przemysłowe W gminie Kietrz przeznaczono środki na sfinansowanie Centrum Zarz ądzania Kryzysowego, natomiast w Głubczycach środki z GFO ŚiGW zostały wykorzystane na zakup samochodu ratowniczo-ga śniczego uterenowionego. 8) Ochrona gleb W gminie Kietrz cz ęść środków z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz przeznaczono na dofinansowanie sektora rolnictwa w zakresie badania gleb, powierzchni ziemi oraz wód.

21

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 2007 roku dofinansowano zadanie monitoring gleb w kwocie 8 000,00 zł. ZADANIA NIEZREALIZOWANE: Zaopatrzenie w wod ę: Gmina Baborów - Tranzyt sieci wodoci ągowej Szczyty-Maciowakrze, - Wymiana sieci głównej w mie ście Baborów z rur azbestowo-cementowych, Gmina Branice - Budowa i modernizacja stacji uzdatniania wody (Bliszczyce), Gmina Głubczyce - Budowa stacji uzdatniania wody w Głubczycach w celu poprawy jako ści wody, - Wymiana sieci wodoci ągowej w Głubczycach ul. Kozielska, Dworcowa, Armii WP, - Wymiana sieci wodoci ągowej do cmentarza w Klisinie, Gmina Kietrz - Modernizacja zbiorników wody na terenie gminy. Gospodarka ściekowa: Gmina Baborów - Budowa kanalizacji sanitarnej na terenie wiejskim, Gmina Branice - Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowo ści Branice, - Modernizacja oczyszczalni ścieków w miejscowo ści Branice, Gmina Głubczyce - Budowa oczyszczalni ścieków dla wsi: Krasne, Chomi ąŜ a, Pawica, Lenarcie, Braciszków, Ziemi ęcice, Pietrowice, Mokre Kolonia, Mokre Wie ś, Radynia i Pielgrzymów – w fazie projektowania, - Budowa kanalizacji sanitarnej i rozdzielczej wraz z przył ączeniami dla wsi: Krasne Pole, Chomi ąŜ a, Pietrowice, Mokre Kolonia, Mokre Wie ś, Radynia i Pielgrzymów, - Budowa oczyszczalni ścieków dla wsi le Ŝą cych w zlewni rzeki Straduni (Lisi ęcice, Zawiszyce, Kietlice, Tarnkowa, Sławoszów, Ściborzyce Małe, Klisino, Pomorzowiczki, Biernatów i Królowe) wraz z sieci ą kanalizacji sanitarnej rozdzielczej oraz przył ączami Gmina Kietrz - Modernizacja oczyszczalni ścieków w Kietrzu. Ochrona przeciwpowodziowa: Gmina Baborów - Budowa zbiornika retencyjno-kolmatacyjnego w Boguchwałowie, Gmina Kietrz - Budowa przeciwpowodziowych zbiorników retencyjnych w Nowej Cerekwi, Dzier Ŝysławiu Gmina Głubczyce - Poprawa warunków odpływu rzeki Opawicy przez odwirowanie koryta 2,670-3,715 w miejscowo ści Chomi ąŜ a, - Budowa „Zbiornika retencyjnego Biernatów” na rzece Straduni na gruntach wsi Bernatów i Lisi ęcice. Powietrze atmosferyczne: 1. Energetyka zawodowa i przemysł Gmina Baborów: - Gazyfikacja terenów w mie ście i na terenie gminy,

22

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

- Zmiana systemu ogrzewania na terenie miasta i sołectw, Gmina Branice - Modernizacja kotłowni – przej ście z paliwa w ęglowego na wykorzystanie biomasy oraz wymiana pieca parowego w kuchni szpitalnej, Gmina Kietrz - Termomodernizacja budynków u Ŝyteczno ści publicznej, - Termomodernizacja budynku szkoły w Kietrzu, - Modernizacja kotłowni w Szkole Podstawowej w Nowej Cerekwi, Pliszczu, Gmina Głubczyce - Budowa gazoci ągu Nowe Sady. 2. Transport drogowy Gmina Baborów: - Budowa ście Ŝek rowerowych na terenie gminy, Gmina Branice - Budowa pasa wiatrochronnego długo ści 1750 mb i szeroko ści co najmniej 6 m wzdłu Ŝ gruntowych dróg polnych o numerach: 62, 53 i 43 na odcinku relacji wie ś Lewice granica administracyjna gminy Branice (kierunek wie ś Braciszków), - Budowa pasa wiatrochronnego o długo ści 5400 mb i szeroko ści co najmniej 6 m wzdłu Ŝ gruntowych dróg polnych o numerach 234 i 324 na odcinku relacji wie ś Michałkowice – wie ś Branice, - Budowa pasa wiatrochronnego o długo ści 1700 mb i szeroko ści co najmniej 6 m wzdłu Ŝ gruntowej drogi polnej o numerze 1195/1 na odcinku w kierunku wsi Wysoka, - Budowa – modernizacja drogi transportu rolnego relacji Bliszczyce – Lewice L = 2676 mb, - Budowa – modernizacja drogi transportu rolnego relacji Lewice – Zubrzyce L=1612 mb, - Opracowanie projektu technicznego na budow ę – modernizacj ę drogi transportu rolnego relacji J ędrychowie – Michałkowice, Gmina Kietrz - Budowa ście Ŝek rowerowych i parkingów, Gmina Głubczyce - Modernizacja nawierzchni ul. Bukowa, Słoneczna, Przyrowie w Głubczycach, - Modernizacja drogi gminnej 1085130 ł ącz ącej sołectwa Mokre – Mokre Kolonia, - Modernizacja dróg gminnych w Biernatowie: nr 139/2, drogi w kierunku Kietlic nr 137/1, nr 143, nr 145, nr 132/2, - Odnowa nawierzchni ulic: Ko ściuszki, Ko ścielna i Zielona w Debrzycy, - Poprawa stanu technicznego dróg i przepustów w miejscowo ści Krasne Pole (w szczególno ści drogi dojazdowej z Krasnego Pola do Radyni i drogi dojazdowej do pól), - Remont dróg transportu rolnego Tarnkowa – Ściborzyce Małe, - Utwardzenie drogi transportu rolnego w Zubrzycach, - Remont drogi transportu rolnego w Biernacicach, - Budowa drogi transportu rolnego w Bogdanowicach. Przyroda i krajobraz: Gmina Baborów - Rekultywacja terenów po zlikwidowanym wyrobisku cegielnianym, - Zalesianie gruntów o niskiej klasie bonitacji oraz utrudnionym dost ępie, Gmina Kietrz - Projektowanie i wykonanie pasów przeciwwietrznych, - Stworzenie mapy obszarów konfliktowych,

23

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Gmina Głubczyce - Rekultywacja wyrobiska po piaskowni w miejscowo ści Zapowy.

Podsumowanie: Szczegółowy wykaz i opis działa ń prowadzonych na terenie powiatu na rzecz ochrony środowiska został przedstawiony w „Raporcie z realizacji powiatowego programu ochrony środowiska” opracowany w czerwca 2008 roku. „Program Ochrony Środowiska Powiatu Głubczyckego” został sporz ądzony w pa ździerniku 2004 r. i obejmował cele z Polityki ekologicznej pa ństwa na lata 2003 - 2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007 - 2010, która została opublikowana w czerwcu 2003 r. Niestety jak dot ąd nie zostały jeszcze zako ńczone w pełni wszystkie działania wynikające z w/w Polityki i nie jest mo Ŝliwe dokonanie pełnej oceny skuteczno ści zrealizowania w jej ramach prac i całkowitej diagnozy potrzeb dalszych działa ń w zakresie ochrony i kształtowania środowiska. Wi ększo ść zada ń okre ślonych w programie ochrony środowiska została zrealizowana zgodnie z przyj ętym harmonogramem. Zadania realizowane były przede wszystkim indywidualnie przez gminy w zakresie:

- ochrona wód podziemnych i powierzchniowych: W ramach tego obszaru prowadzono działania w zakresie budowy, modernizacji wodoci ągów, kanalizacji oraz oczyszczalni ścieków. Wi ększo ść zało Ŝonych zada ń została zrealizowana. Niewielka cz ęść zada ń została przesuni ęta na nast ępne lata. Zwi ązane było to przede wszystkim z brakiem funduszy. W latach 2004-2007 przeprowadzono inwentaryzacj ę zbiorników bezodpływowych (szamb) oraz cz ęś ciow ą ich likwidacj ę. Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej oraz Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych prowadzili zadania zwi ązane z odmulaniem, okoszeniem, regulacj ą i renowacj ą kanałów i koryt rzek.

- ochrona powietrza atmosferycznego – w tym zakresie prowadzone były przede wszystkim działania w zakresie: - modernizacji dróg, - termomodernizacji budynków, - modernizacji kotłowni i zmiany no śników ciepła.

- ochrony przed hałasem. Gminy miały wykona ć: - mapy akustyczne dla obszarów poło Ŝonych wzdłu Ŝ dróg, których eksploatacja mo Ŝe powodowa ć negatywne oddziaływanie na środowisko, - programy ograniczenia hałasu na obszarach, na których poziom hałasu przekracza dopuszczaln ą warto ść , - zabezpieczenia przed uci ąŜ liwo ściami akustycznymi np. osłon ekranów akustycznych, - pasy zieleni wzdłu Ŝ dróg. Zadania te nie l Ŝą w kompetencji gminy ani powiatu lecz jednostk ą odpowiedzialn ą za ich wykonanie jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych, Zarz ąd Dróg Wojewódzkich lub Zarz ąd Dróg Powiatowych i Gminnych. Pomiary hałasu drogowego w ramach obowi ązków ustawowych wykonywane s ą przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu.

- powa Ŝnych awarii. Gminy miały: - wykona ć aktualizacj ę listy instalacji stanowi ących potencjalne zagro Ŝenia środowiska i Ŝycia ludzi na terenie gminy, - prowadzi ć informowanie społecze ństwa gminy o wyst ąpieniu powa Ŝnych awarii

24

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

przemysłowych lub zagro Ŝeń naturalnych Zadanie to realizowane s ą na bie Ŝą co przez Wydział Zarz ądzania Kryzysowego na terenie ka Ŝdej gminy wg potrzeb. Informacje przekazywane s ą w formie ogłosze ń, obwieszcze ń lub znaków drogowych. (Dot. to przede wszystkim awarii sieci infrastruktury technicznej i drogowej.)

- ochrony przyrody i krajobrazu w ramach posiadanych środków finansowych realizowane s ą w sposób ci ągły przez gminy. Prowadzi si ę przede wszystkim: promowanie walorów przyrodniczych gminy, zalesianie terenów zdegradowanych i nieu Ŝytków, ochron ę obszarów cennych przyrodniczo itp. Działania te realizowane s ą cz ęsto z Nadle śnictwami oraz organizacjami turystycznym.

- ochrony powierzchni ziemi - w planach zagospodarowania przestrzennego gmin wprowadza si ę ograniczenia w przeznaczaniu gleb cennych rolniczo, - nie wprowadzono zada ń zwi ązanych z upowszechnianiem zasad „Dobrej praktyki rolniczej i rolnictwa ekologicznego”. Zwi ązane było to przede wszystkim z brakiem funduszy przeznaczonych na ten cel.

Wszystkie gminy prowadziły edukacj ę ekologiczn ą polegaj ącą przede wszystkim na organizowaniu szkole ń, warsztatów, seminariów, konferencji po świ ęconych ochronie środowiska oraz masowych imprez m.in.: Dzie ń Ziemi, Dzie ń Ochrony Środowiska, Sprz ątanie Świata.

Opó źnienie wykonania zada ń spowodowane w głównej mierze przez: - brak środków finansowych, - wyst ępowanie o pozyskanie dodatkowych funduszy (wydłu Ŝony termin realizacji zada ń), - nierostrzygni ęcie przetargów (brak oferentów), - wprowadzanie zmian w opracowanych projektach (zmiana zakresu opracowania).

25

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

6. ZAŁO śENIA OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2007-2010 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2011-2014 Naczeln ą zasad ą przyj ętą w przedmiotowym programie jest zasada zrównowa Ŝonego rozwoju w celu umo Ŝliwienia lepszego zagospodarowania istniej ącego potencjału powiatu (zasobów środowiska, surowców naturalnych, obiektów, sprz ętu, jak i ludzi oraz wiedzy). Na podstawie kompleksowego raportu o stanie środowiska i źródłach jego przekształcenia i zagro Ŝenia przedstawiono poni Ŝej propozycj ę działa ń programowych umo Ŝliwiaj ących spełnienie zasady zrównowa Ŝonego rozwoju poprzez koordynacj ę działa ń w sferze gospodarczej, społecznej i środowiskowej. Daje to mo Ŝliwo ść planowania przyszło ści powiatu w perspektywie kilkunastu lat i umo Ŝliwia aktywizacj ę społecze ństwa powiatu, zwi ększenie inicjatywy i wpływu społeczno ści na realizacj ę działa ń rozwojowych. Cele i działania proponowane w programie ochrony środowiska powinny posłu Ŝyć do tworzenia warunków dla takich zachowa ń ogółu społecze ństwa, które polega ć b ędą w pierwszej kolejno ści na niepogarszaniu stanu środowiska przyrodniczego na danym terenie, a nast ępnie na jego poprawie. Realizacja wytyczonych celów w programie powinna spowodowa ć zrównowa Ŝony rozwój gospodarczy, polepszenie warunków Ŝycia mieszka ńców przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie powiatu.

6.1. Cele ekologiczne Kompleksowo ść zagadnie ń ochrony środowiska, a tak Ŝe zakres przeobra Ŝeń na terenie powiatu wymusiła wyznaczenie celów średniookresowych i priorytetowych, a tak Ŝe przyj ęcie zada ń z zakresu wielu sektorów ochrony środowiska. Spo śród nich dokonano wyboru najistotniejszych zagadnie ń, których rozwi ązanie przyczyni si ę w przyszło ści do poprawy stanu środowiska na terenie powiatu. Wyboru priorytetów ekologicznych dokonano w oparciu o diagnoz ę stanu poszczególnych komponentów środowiska na terenie powiatu głubczyckiego, uwarunkowania zewn ętrzne (obowi ązuj ące akty prawne) i wewn ętrzne, a tak Ŝe inne wymagania w zakresie jako ści środowiska. Wybór priorytetowych przedsi ęwzi ęć ekologicznych na terenie powiatu głubczyckiego na lata 2008- 2011 z perspektyw ą 2012-2014 przeprowadzono przy zastosowaniu nast ępuj ących kryteriów organizacyjnych i środowiskowych.

6.1.1. Kryteria o charakterze organizacyjnym - wymiar zadania przedsi ęwzi ęcia (ponadlokalny i publiczny), - konieczno ść realizacji przedsi ęwzi ęcia ze wzgl ędów prawnych - zabezpieczenia środków na realizacj ę lub mo Ŝliwo ść uzyskania dodatkowych zewn ętrznych środków finansowych (z Unii Europejskiej z innych źródeł zagranicznych lub krajowych), - efektywno ść ekologiczna przedsi ęwzi ęcia, - znaczenie przedsi ęwzi ęcia w skali regionalnej, - spełnianie wymogów zrównowa Ŝonego rozwoju - zgodno ść przedsi ęwzi ęcia dla rozwoju gospodarczego powiatu.

6.1.2. Kryteria o charakterze środowiskowym - mo Ŝliwo ść likwidacji lub ograniczenia najpowa Ŝniejszych zagro Ŝeń środowiska i zdrowia ludzi, - zgodno ść z celami ekologicznymi i zasadniczymi kierunkami zada ń wynikaj ących ze Strategii rozwoju województwa opolskiego,

26

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

- zgodno ść z celami i priorytetami ekologicznymi okre ślonymi w “Polityce Ekologicznej Państwa na lata 2007-2010 z uwzgl ędnieniem perspektyw na lata 2011-2014” i „Programie Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata 2007-2010 z perspektyw ą do 2014 roku”, - zgodno ść z mi ędzynarodowymi zobowi ązaniami Polski w zakresie ochrony środowiska, - skala dysproporcji pomi ędzy aktualnym i prognozowanym stanem środowiska a stanem wymaganym przez prawo, - skala efektywno ści ekologicznej przedsi ęwzi ęcia (efekt planowany, tempo jego osi ągni ęcia), - wieloaspektowo ść efektów ekologicznych przedsi ęwzi ęcia (mo Ŝliwo ść jednoczesnego osi ągni ęcia poprawy stanu środowiska w zakresie kilku elementów środowiska), - w odniesieniu do gospodarki odpadami istotnym kryterium była zgodno ść proponowanych zada ń z wymogami kształtowania nowoczesnej gospodarki odpadami poprzez priorytetowe traktowanie tworzenia systemów, działa ń w zakresie zbiórki i transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów.

6.1.3. Cele ekologiczne dla powiatu głubczyckiego Kieruj ąc si ę podanymi powy Ŝej kryteriami, wyznaczono nast ępuj ące cele powiatu głubczyckiego z zakresu ochrony środowiska: - środowisko dla zdrowia – dalsza poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego, - wzmocnienie systemu zarz ądzania środowiskiem oraz podniesienie świadomości ekologicznej społecze ństwa, - ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, - zrównowa Ŝone wykorzystanie materiałów, wody i energii.

27

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

7. ŚRODOWISKO DLA ZDROWIA – DALSZA POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZE ŃSTWA EKOLOGICZNEGO

7.1. Identyfikacja środowiskowych zagro Ŝeń zdrowia, zahamowanie ich narastania oraz minimalizacja powodowanych przez nie skutków

Stan wyj ściowy Jako ść środowiska w znacznym stopniu wpływa na stan zdrowia. Wg raportu WHO około 25 % zgonów i chorób w skali globalnej jest wynikiem negatywnego oddziaływania środowiskowego. Zanieczyszczenie środowiska ma swój udział w rozwoju a Ŝ 80 % chorób, po średnio wpływa te Ŝ na ogólny stan zdrowia fizycznego i psychicznego poprzez ograniczenie człowiekowi dost ępu do zasobów środowiskowych a co za tym idzie ograniczenie mo Ŝliwo ści wypoczynku i wra Ŝeń estetycznych. Dlatego te Ŝ program ochrony środowiska powinien ujmowa ć zjawiska globalne i długofalowe, wpływaj ące zarówno na zdrowie fizyczne jak i na komfort psychiczny człowieka. Do najwi ększych problemów maj ących wpływ na stan zdrowia ludzi nale Ŝą : - jako ść wody przeznaczonej do spo Ŝycia, - zanieczyszczenie wód gruntowych, - zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego, - emisja hałasu. Główne kierunki działa ń na rzecz środowiska i zdrowia zostały okre ślone w przyj ętym przez Rad ę Ministrów Wieloletnim Programie „Środowisko a zdrowie” .

7.1.1. Cel średniookresowy do 2014 r.

Zahamowanie powstawania środowiskowych zagro Ŝeń zdrowia

Kierunki działa ń: Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna wzmo Ŝenie monitoringu jako ści wody do spo Ŝycia przez ludzi WIO Ś Opole szczególnie w odniesieniu do zawarto ści w wodzie wielopier ścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), trihalometanów (THM) oraz metali ci ęŜ kich wzmocnienie nadzoru nad warunkami pracy pracowników ze WIO Ś Opole, Sanepid szczególnym uwzgl ędnieniem nara Ŝania na czynniki biologiczne oraz substancje chemiczne niebezpieczne promocja zdrowego stylu Ŝycia i unikanie zagro Ŝeń oraz profilaktyka Organizacje chorób cywilizacyjnych i ograniczenie zewn ętrznych przyczyn ich pozarzadowe powstawania

28

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

7.2. Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód podziemnych i powierzchniowych

Stan wyj ściowy - wody powierzchniowe Południowe obrze Ŝe powiatu znajduje si ę w zlewni Opawy, cz ęść środkow ą obejmuje zlewnia Psiny, a zachodnie i północe fragmenty gminy Głubczyce to tereny zlewni Osobłogi i Staraduni. Na rzece Troi s ą dwa obiekty pi ętrz ące: jaz w Wojnowicach i jaz w Nowej Cerekwi. W 2005 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu realizował badania jako ści wód powierzchniowych w 9 przekrojach pomiarowo-kontrolnych na terenie powiatu głubczyckiego. Natomiast w 2006 roku w jednym przekroju. Wyniki bada ń przeprowadzonych w 2005 i 2006 roku pokazuj ą wysoki (V klasa) poziom zanieczyszczenia wód w przekrojach pomiarowo-kontrolnych. Wody złej jako ści (V klasa) wyst ąpiły w rzekach, kontrolowanych w w ęŜ szym zakresie, tj. w Opawie, Opawicicy, Ostrej i Psinie na odcinku Babice-Raków. Powodem takiej oceny wód były przede wszystkim wysokie warto ści zanieczyszcze ń bakteriologicznych, spowodowane w głównej mierze brakiem kanalizacji w obszarach wiejskich. Wody zadowalaj ącej jako ści (III klasa) wyst ąpiły w źródłowym odcinku rzeki Psiny.

Tabela nr 3. Ocena jako ści wód w zakresie wska źników badanych w 2005 i 2006 roku (rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 11 lutego 2004 r. Dz.U. Nr 32, poz. 284 – WIO Ś

Nazwa rzeki, Ocena ogólna 1) Wska źniki decyduj ące o Lp. km Recypient Gmina nazwa punktu 2005 2006 klasyfikacji 2) 1. Opawa – m. 64 V Odra Branice V - liczba bakterii coli typu Bliszczyce pon. kałowego, liczba bakterii uj ścia Opawicy coli

2. Opawica – m. 10,8 V Opawa Głubczyce V - liczba bakterii coli typu Opawica kałowego, liczba bakterii coli

3. Ostra – m. Pilszcz 5,3 V Opawa Kietrz V - BZT 5, amoniak, azot (uj ście do Opawy) Kjeldahla, fosforany, fosfor og., liczba bakterii oli typu kałowego, liczba bakterii coli

4. Psina – m. 47,8 III Odra Głubczyce IV – liczba bakterii coli Gadzowice typu kałowego, III -BZT5, azot Kjeldahla, azotany, azotyny, azot og., liczba bakterii coli

5. Psina – m. Babice 36 V Odra Baborów V - BZT 5, amoniak, azot Kjeldahla, azot og., fosforany, fosfor og., liczba bakterii coli typu kałowego, liczba bakterii coli

29

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Nazwa rzeki, Ocena ogólna 1) Wska źniki decyduj ące o Lp. km Recypient Gmina nazwa punktu 2005 2006 klasyfikacji 2) 6. Psina – m. Raków 25 V V Odra Baborów V - BZT5, amoniak, azot Kjeldahla, azot og., fosforany, fosfor og., chlorofil „a”, liczba bakterii coli typu kałowego, liczba bakterii coli

7. Złotnik – m. 2,5 V Psina Baborów V - fosforany, liczba Boguchwałów bakterii coli typu kałowego (uj ście do Psiny)

8. Sucha Psina – m. 4,2 V Psina Baborów V - BZT 5, azot Kjeldahla, Czerwonków fosforany, liczba bakterii (uj ście do Psiny) coli typu kałowego, liczba bakterii coli

9. Troja – m. 5,5 V Psina Kietrz V - BZT 5, fosforany, fosfor Gródczanki og., liczba bakterii coli (uj ście do Psiny) typu kałowego, liczba bakterii coli

1) ppk poz. 24-38 ocena na podstawie maksymalnych warto ści ze wzgl ędu na półroczny okres bada ń (stycze ń-czerwiec 2005 r.) 2) BZT 5 – biochemiczne zapotrzebowanie tlenu oznaczane po 5 dniach, ChZT-Mn – chemiczne zapotrzebowanie tlenu oznaczane metod ą nadmanganianow ą; ChZT-Cr – chemiczne zapotrzebowanie tlenu oznaczane metod ą dwuchromianow ą, PEW – przewodno ść w 20 oC

Monitoring rzek w 2006 roku – ocena ogólna Monitoring rzek w 2005 roku – ocena ogólna

30

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Zgodnie z ustaw ą Prawo wodne jako eutrofizacj ę rozumie si ę wzbogacanie wody biogenami, głównie zwi ązkami azotu lub fosforu, powoduj ącymi przyspieszony wzrost glonów oraz wy Ŝszych form Ŝycia ro ślinnego, w wyniku którego nast ępuj ą niepoŜą dane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jako ści tych wód. Efektem eutrofizacji s ą tzw. „zakwity” czyli du Ŝe skupiska glonów, które znikaj ą po wyczerpaniu si ę zasobów materii. Zakwity powoduj ą zamieranie fauny wodnej, wskutek odtlenienia wód oraz zanikanie ro ślinno ści z powodu niedoboru światła. Nieuregulowana gospodarka ściekowa w obszarach miejskich i wiejskich, jak równie Ŝ spływy powierzchniowe z pól uprawnych w znacznym stopniu przyczyniaj ą si ę do eutrofizacji. Na obszarze powiatu głubczyckiego wody powierzchniowe w wi ększo ści kontrolowanych przekrojów, wykazywały charakter eutroficzny, ze wzgl ędu na zawarto ść zwi ązków azotu i fosforu wyst ępuj ące w st ęŜ eniach przekraczaj ących dopuszczalne normy. Obecno ść zarówno fosforu ogólnego, jak i zwi ązków azotu, zarejestrowano w wodach Psiny w Rakowie, Ostrej i Troi. Wysok ą zawarto ści ą jednego wska źnika, fosforu ogólnego, charakteryzowały si ę wody Psiny. Zawarto ść azotanów (normowana jako azot azotanowy i azotany) decydowała o charakterze eutroficznym wód: Psiny w Gadzowicach. Nie stwierdzono przekrocze ń warto ści granicznych, przy których nast ępuje eutrofizacja wód w 2 przekrojach zlokalizowanych na rzekach: Opawa i Opawica. Eutrofizacja wód w województwie opolskim spowodowana jest przedostaniem si ę niewystarczaj ąco oczyszczonych ścieków komunalnych.

Tabela nr 4. Średnie roczne warto ści wska źników eutrofizacji w 2005 roku (rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. Dz.U. Nr 241, poz. 2093) – WIO Ś

Fosfor Azot Azot Nazwa rzeki- Azotany Chlorofil „a” Lp. km ogólny ogólny azotanowy 3 3 nazwa punktu 3 3 3 mg N/dm µ/ dm mg P/dm mg N/dm mg NNO 3/dm 1. Opawa – m. 64 0,164 2,762 1,883 8,33 10,663 Bliszczyce pon. uj ścia Opawicy

2. Opawica – m. 10,8 0,098 2,865 2,147 9,498 3,95 Opawica

3. Ostra – m. 5,3 0,58 8,092 2,719 12,028 14,85 Pilszcz (uj ście do Opawy)

4. Psina – m. 47,8 0,127 3,776 2,97 13,138 5,475 Gadzowice

5. Psina – m. 36 4,42 16,293 0,729 3,224 13,225 Babice Psina – m. 6. 25 18,2 11,245 2,426 10,734 24,975 Raków

7. Złotnik – m. 2,5 0,248 4,443 2,907 12,858 19,452 Boguchwałów (uj ście do Psiny)

8. Sucha Psina – m. 4,2 0,428 4,627 1,94 8,583 9,1 Czerwonków (uj ście do Psiny)

31

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Fosfor Azot Azot Nazwa rzeki- Azotany Chlorofil „a” Lp. km ogólny ogólny azotanowy 3 3 nazwa punktu 3 3 3 mg N/dm µ/ dm mg P/dm mg N/dm mg NNO 3/dm 9. Troja – m. 5,5 0,712 5,808 2,795 12,365 9,813 Gródczanki (uj ście do Psiny)

Tabela nr 5. Średnie roczne warto ści wska źników eutrofizacji w 2006 roku (rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. Dz.U. Nr 241, poz. 2093) – WIO Ś

Fosfor Azot Azot Chlorofil „a” Nazwa rzeki- Azotany 3 Lp. km ogólny ogólny azotanowy 3 µ/ dm nazwa punktu 3 3 3 mg N/dm mg P/dm mg N/dm mg NNO 3/dm 1. Psina – m. Raków 25 0,865 6,503 3,37 14,908 11,263

Badania jako ści wód wykonane w 2007 roku wykazały, Ŝe graniczne warto ści podstawowych wska źników eutrofizacji zostały przekroczone we wszystkich punktach pomiarowych zlokalizowanych w zlewni rzeki Troi. Przekroczenia dotyczyły: fosforu ogólnego (6 ppk), azotu ogólnego (9 ppk), azotu azotanowego (10 ppk) i azotanów (10 ppk).

32

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Rysunek nr 1 Rzeka Troja

Tabela nr 6. Średnie roczne warto ści wska źników eutrofizacji w zlewni rzeki Troi w 2007 roku (rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. Dz.U. Nr 241, poz. 2093) – WIO Ś

Fosfor Azot Azot Chlorofil „a” Nazwa rzeki-nazwa Azotany 3 Lp. km ogólny ogólny azotanowy 3 µ/ dm punktu 3 3 3 mg N/dm mg P/dm mg N/dm mg NNO 3/dm 1. Dopływ spod Braciszowa – 0,3 0,096 5,233 4,155 18,383 12,7 uj ście do Troi

2. Dopływ spod Chróstna – 0,4 0,514 6,618 5,137 22,725 11,05 uj ście do Troi

3. rz. Glinik – powy Ŝej 4,0 0,438 7,225 6,133 27,133 1,225 oczyszczalni Lewice

4. rz. Glinik – poni Ŝej 2,3 0,805 7,623 5,204 23,025 1,2 oczyszczalni Lewice

5. Dopływ do Posucic – uj ście 1,9 1,96 7,708 2,801 12,393 21,375 do Troi

6. rz. Troja – powy Ŝej Zapowy 31,6 0,135 4,588 3,024 13,378 3,775

7. rz. Troja – poni Ŝej Zapowy 30,1 0,175 5,56 5,042 22,305 2,067

8. rz. Troja – poni Ŝej Zubrzyc 27,9 0,964 12,603 4,994 22,095 5,975

9. rz. Troja – poni Ŝej zbiornika 23,1 0,179 6,465 5,778 25,560 11,2 Włodzienin

10. rz. Troja – poni Ŝej m. 21,8 0,643 6,87 4,919 21,763 8,675 Włodzienin

Wyniki bada ń zawarto ści azotanów w zlewni rzeki Troi we wszystkich przekrojach pomiarowo- 3 kontrolnych kształtowały si ę w granicach 12,393 – 27,133 mg NO 3/ dm , co wskazuje, Ŝe nie s ą to wody wra Ŝliwe na zanieczyszczenia zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych. Ocena jako ści wód w zlewni rzeki Troi, przeprowadzona na podstawie ekstremalnych wyników bada ń w zakresie 17. wska źników jako ści wód wykazała, Ŝe jedynie w dwóch ppk (dopływ spod Braciszowa oraz Troja poni Ŝej Zopowy) jako ść wód odpowiadała IV klasie (wody niezadowalaj ącej jako ści). W pozostałych ppk wody charakteryzowały si ę zł ą jako ści ą – V klasa. We wszystkich

33

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014 kontrolowanych przekrojach o takiej klasyfikacji zadecydowało ska Ŝenie bakteriologiczne wód, zwi ązane z przedostaniem si ę do cieków zanieczyszcze ń z obszarów o nieuregulowanej gospodarce ściekowej. Ścieki bytowe pochodz ące z nieskanalizowanych miejscowo ści zlokalizowanych w zlewni rzeki Troi są głównym źródłem zanieczyszczenia tych wód bakteriami coli, na co wskazuje wysoki poziom badanych wska źników mikrobiologicznych. Ponadto ścieki bytowe wprowadzaj ą do wód zwi ązki azotu i fosforu, co potwierdziły badania przeprowadzone w punktach zlokalizowanych na rz. Troi poni Ŝej miejscowo ści: Zopowy, Zubrzyc i Włodzienina. Równie Ŝ mniejsze cieki, kontrolowane na uj ściach do Troi (dopływ spod Braciszowa, dopływ spod Chróstna, rz. Glinik, dopływ z Posucic) charakteryzowała obecno ść zwi ązków azotu (dopływ spod Braciszowa), fosforu (dopływ spod Chróstna, rz. Glinik powy Ŝej oczyszczalni Lewice) lub jednocze śnie zwi ązków azotu i fosforu (w pozostałych ciekach).

Tabela nr 7. Ocena ogólna jako ści wód w zlewni rzeki Troi w zakresie badanym w 2007 roku (rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 11 lutego 2004 r. Dz.U. Nr 32, poz. 284) – WIO Ś

Nazwa rzeki, nazwa Ocena 2) Lp. km 1) Wska źniki decyduj ące o klasyfikacji punktu ogólna 1. Dopływ spod Braciszowa – 0,3 IV IV – ChZT-Cr, azotany, liczba bakterii coli typu kałowego uj ście do Troi

2. Dopływ spod Chróstna – 0,4 V V – ChZT-Cr, fosfor ogólny, liczba bakterii coli typu kałowego, liczba uj ście do Troi bakterii coli

3. rz. Glinik – powy Ŝej 4,0 V V – fosforany, fosfor ogólny, liczba bakterii coli typu kałowego, liczba oczyszczalni Lewice bakterii coli

4. rz. Glinik – poni Ŝej 2,3 V V – ChZT-Cr, azot Kjeldahla, fosfor ogólny, liczba bakterii coli typu oczyszczalni Lewice kałowego, liczba bakterii coli

5. Dopływ do Posucic – 1,9 V V – ChZT-Cr, azot Kjeldahla, fosforany, fosfor ogólny, liczba bakterii coli uj ście do Troi typu kałowego, liczba bakterii coli

6. rz. Troja – powy Ŝej 31,6 V V – odczyn, liczba bakterii coli typu kałowego, liczba bakterii coli Zopowy

7. rz. Troja – poni Ŝej Zapowy 30,1 IV V – azotany, liczba bakterii coli typu kałowego, liczba bakterii coli

8. rz. Troja – poni Ŝej Zubrzyc 27,9 V V – ChZT-Cr, amoniak, azot Kjeldahla, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny, liczba bakterii coli typu kałowego, liczba bakterii coli

9. rz. Troja – poni Ŝej 23,1 V V – liczba bakterii coli typu kałowego, liczba bakterii coli zbiornika Włodzienin

10. rz. Troja – poni Ŝej m. 21,8 V V – ChZT-Cr, azot Kjeldahla, fosfor ogólny, liczba bakterii coli typu Włodzienin kałowego, liczba bakterii coli

Ocena wód w k ąpieliskach Kontrola jako ści wód w zbiornikach wykorzystywanych do celów rekreacyjnych le Ŝy w gestii Pa ństwowej Inspekcji Sanitarnej. Ocen ę wód przeprowadza si ę w oparciu o rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 pa ździernika 2002 r. w sprawie wymaga ń, jakim powinna odpowiada ć woda w kąpieliskach (Dz.U.2002.183.1530). W 2006 r. nast ąpiło pogorszenie jako ści wód w Zalewie w Pietrowicach Głubczyckich, gdzie wyst ąpił zakwit sinic (w sierpniu i na pocz ątku wrze śnia).

34

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Odprowadzenie ścieków Tabela nr 8. Długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu głubczyckiego

Gmina Długo ść sieci w 2007 Planowana rozbudowa sieci kanalizacyjnej [km] Budowa kanalizacji sanitarnej jako zadanie Miasto i Gmina 62,6 „Sanitacja rzeki Troi” Głubczyce Miasto i Gmina 17,7 Baborów Miasto i Gmina Kietrz 5,1 5,7 Budowa kanalizacji sanitarnej w Gmina Branice miejscowo ściach: Lewice i Michałkowice Wykres nr 3 Długo ść sieci kanalizacyjnej oraz ludno ść korzystaj ąca z oczyszczalni ścieków w powiatach województwa opolskiego w 2005 r. (WUS, WIO Ś)

Długo ść sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej (km) w powiatach województwa opolskiego w 2005 r. (WIO Ś)

35

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Tabela nr 9. Długo ść sieci wodoci ągowej na terenie powiatu głubczyckiego

Długo ść sieci w 2007 Gmina Planowana rozbudowa sieci wodoci ągowej [km] Miasto i Gmina Planowana modernizacja stacji uzdatniania 157,1 Głubczyce wody w Głubczycach oraz modernizacja istniej ącej sieci wodoci ągowej Miasto i Gmina Brak planów 59,8 Baborów Brak planów Miasto i Gmina Kietrz 81,9 ą ą Gmina Branice 28,8 Poł czenie wodoci gu Branice-Wiechowice, Tranzyt wodoci ągu Branice-Niekazanice

Tabela nr 10. Charakterystyka punktowych źródeł zrzutów ścieków komunalnych i przemysłowych w powiecie głubczyckim w roku 2006 – WIO Ś

Odbiornik ścieków ść Lokalizacja (kilometr /d] /d]

3 3 Gmina UŜytkownik zrzutu rzeki) cieków ś

[m [m

ścieków rzeka ść wg projektu ilo wy Ŝszego redniodobowa Przepustowo Ś Typ oczyszczalni rz ędu) rzeczywistaRLM

Miejsko-Gminna Psina Spółka Wodno Baborów MB 1878 520,0 2238 30+542 Ściekowa Odra POŁUDNIE

Psina Czerwonków 27+300 MB 37 9,0 190 Odra

Troja Baborów Kombinat Rolny 32 22,0 Langowo 7+100 MB 130 KIETRZ Odra

Psina Tłustomosty 21+035 MB 100 19,0 240 Odra

Zakład Usług Raków Psina Komunalnych 27+100 MB 357 41,0 632 w Baborowie Odra Zakład Bud Ŝetowy Opawa Branice Gospodarki Branice 61+000 MB 842 289,0 1294 Komunalnej Odra

Głubczyckie Psina 6915 3606,0 33635 Głubczyce Wodoci ągi i Głubczyce 42+500 MBB Kanalizacja Odra

36

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Odbiornik ścieków ść Lokalizacja (kilometr /d] /d]

3 3 Gmina UŜytkownik zrzutu rzeki) cieków ś

[m [m

ścieków rzeka ść wg projektu ilo wy Ŝszego redniodobowa Przepustowo Ś Typ oczyszczalni rz ędu) rzeczywistaRLM

Przedsi ębiorstwo Troja 334,0 3000 Komunalne Kietrz 7+900 MB 800 HYDROKAN Odra Kietrz Potok Ostra Kombinat Rolny 134 Pilszcz 5+300 MB 28,0 440 KIETRZ Opawica

Stan wyj ściowy - wody podziemne Wody podziemne stanowi ą podstawowe źródło zaopatrzenia w wod ę pitn ą. Obserwuje si ę zanieczyszczenie wód głębinowych zwi ązkami: azotu (azotany i azotyny) oraz amoniaku. Wielko ść oddziaływania zanieczyszcze ń na środowisko wodne jest bezpo średnio zwi ązana z poziomem intensywno ści u Ŝytkowania gleb i stopniem koncentracji produkcji zwierz ęcej w poszczególnych rejonach – obszarach zlewni. Do środowiska wodnego dostaj ą si ę niespo Ŝytkowane przez uprawy składniki nawozów mineralnych i naturalnych oraz inne substancje u Ŝywane aktualnie w produkcji rolniczej. Powa Ŝnym problemem s ą tak Ŝe nieskanalizowane wsie i ścieki bytowo-gospodarcze gromadzone: w szambach, odprowadzane wprost do cieków poprzez szcz ątkowe kanalizacje burzowe a tak Ŝe do szeregu obni Ŝeń, oczek wodnych i stawów, które w efekcie ko ńcowym wpływaj ą na jako ść wód podziemnych. Monitoring jako ści wód podziemnych w sieci krajowej prowadzony jest przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny. Wyznaczane s ą równie Ŝ sieci regionalne. W województwie opolskim monitoring regionalny prowadzi Pa ństwowy Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu. Celem bada ń w sieci krajowej jest obserwowanie jako ści wód podziemnych poza rejonami zagroŜeń. Sie ć regionalna obejmuje obszary Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, obszary zagro Ŝeń typu antropogenicznego lub geogenicznego. Północno-zachodni skraj powiatu głubczyckiego poło Ŝony jest w zasi ęgu GZWP 332 (zbiornik Subniecka K ędzierzy ńsko-Głubczycka tzw. Basen Sarmacki. Jest to zbiornik wód podziemnych o ośrodku porowym, obejmuj ący swym zasi ęgiem poł ączone hydraulicznie struktury wodono śne trzeciorz ędowe sarmatu i tzw. gł ębokiego czwartorz ędu o szacunkowych zasobach dyspozycyjnych 130000 m 3/24 h i średniej gł ęboko ści uj ęć 80m – 120m. Zbiornik ten rozci ąga si ę na rozległym obszarze od Białej na zachodzie, przez K ędzierzyn-Ko źle, do terenów le Ŝą cych przed Gliwicami na wschodzie. Stanowi podstawowe źródło zasilania w wod ę terenów zurbanizowanych rejonu Kędzierzyna - Ko źla, a przede wszystkim zakładów przemysłowych K ędzierzyna - Ko źla, Blachowni i Zdzieszowic. Zbiornik GZWP 332 to rozległa niecka, której dno stanowi ą łupki i szarogłazy karbonu, zalegaj ące na gł ęboko ści około 550 m p.p.t. Lokalnie przykryte s ą one cienk ą warstw ą wapieni i dolomitów triasu (zalegaj ąca na gł ęboko ściach 508 – 550 m p.p.t.), warstwa wapieni i margli kredy (zalegaj ąca do około 390 m p.p.t.) oraz cienka warstwa iłów marglistych i piasków drobnych tortonu. Cała nieck ę wypełniaj ą utwory trzeciorz ędowe miocenu górnego - sarmatu, o mi ąŜ szo ści 150 – 200 m w środkowej cz ęś ci basenu. Zbiornik ten jest zasilany na drodze bezpo średniej infiltracji opadów atmosferycznych i wód powierzchniowych na jego wychodniach.

37

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Monitoring jako ści zwykłych wód podziemnych jest jednym z elementów pa ństwowego monitoringu środowiska koordynowanego i finansowanego przez Pa ństwow ą Inspekcj ę Ochrony Środowiska. Celem monitoringu jako ści wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagro Ŝeń w skali kraju, na potrzeby zarz ądzania zasobami wód podziemnych i oceny skuteczno ści podejmowanych działa ń ochronnych. Jako ść wód podziemnych Program monitoringu realizowany w 2006 roku został dostosowany do wymogów stawianych przez Ramow ą Dyrektyw ę Wodn ą (RDW) 2000/60/WE. Konsekwencj ą tego była reorganizacja dotychczasowej sieci monitoringowej, polegaj ąca przede wszystkim na zmianie przedmiotu monitoringu z dotychczasowych ró Ŝnych u Ŝytkowych poziomów wód podziemnych na wyznaczone tzw. jednolite cz ęś ci wód podziemnych (JCWP). Ocen ę jako ści wód podziemnych dokonuje si ę w ramach PM Ś na podstawie klasyfikacji wprowadzonej Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. (Dz. U. Nr 32, poz. 284), obejmuj ącej pi ęć klas jako ści tych wód (rozporz ądzenie straciło wa Ŝno ść z dniem 1 stycznia 2005 roku): 1) klasa I - wody o bardzo dobrej jako ści: 2) klasa II - wody dobrej jako ści: 3) klasa III - wody zadowalaj ącej jako ści: 4) klasa IV - wody niezadowalaj ącej jako ści: 5) klasa V - wody złej jako ści: Podstaw ę okre ślania klas jako ści wód podziemnych, stanowi ą warto ści graniczne wska źników jako ści wody w klasach okre ślone w zał ączniku nr 3 do rozporz ądzenia.

Tabela nr 11. Charakterystyka otworów badawczych monitoringu jako ści wód podziemnych kontrolowanych w 2006 r. (PIG, WIO Ś)

ść

ść

rodka rodka ś boko ę Nr Monbada*Nr Miejscowo PUW X PUW Y JCWP RZGW Wody W/G/Z Typ o Gł Stratygrafia

621* Bogdanowice 416571,9464 255702,5364 128 Gliwice G porowy 21,5 Q

szczelinow 622 Boguchwałów 42209,0498 253546,6784 128 Gliwice G 14,2 Cr3 o-krasowy

szczelinow 627 Chróstno 410926,6587 251726,9238 128 Gliwice G 6,4 C o-krasowy

1999* Krasne Pole 403383,2969 251030,1913 128 Gliwice W porowy 37 Q * punkty wł ączone do bada ń diagnostycznych w 2006 roku

Obja śnienia skrótów i symboli: Nr Monada – numer punktu sieci krajowej (otwór, studnia kopana, źródło) według bazy danych MONADA PUWG X, PUWG Y – współrz ędne prostok ątne JCWP – jednolita cz ęść wód podziemnych RZGW – Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej, na którego obszarze działania zlokalizowany jest punkt sieci krajowej Wody: W – wody wgł ębne, G – wody gruntowe, Z – źrodła Stratygrafia: Q – czwartorz ąe (Q)

38

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

X – trzeciorz ęd (Tr) K – kreda (Cr, Cr3, Cr2) T – trias – (T, T3, T2, T1) P – Perm (P, P2, P1)

Tabela nr 12. Wyniki klasyfikacji wód podziemnych kontrolowanych w 2005 r. (PIG, WIO Ś)

Norma jako ści dla wód pitnych*** Klasyfikacja** - Nr Klasa - Przekroczone wska źniki Miejscowo ść Gmina Przekroczone Monbada* wody** wska źniki 2004 2005

622 Boguchwałów Baborów III Potas, fosforany Azotany

Potas, amoniak, Amoniak, mangan, Ŝelazo 627 Chróstno Głubczyce V Amoniak, mangan Ŝelazo (IV klasa) ogólne

** na podstawie Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. (Dz.U.2004.32.284) Klasa wód: klasa I – wody o bardzo dobrej jako ści klasa II – wody dobrej jako ści klasa III – wody zadowalaj ącej jako ści klasa IV – wody niezadowalaj ącej jako ści klasa V – wody złej jako ści *** Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. (Dz.U.2002.203.1718)

Tabela nr 13. Wyniki klasyfikacji wód podziemnych kontrolowanych w 2006 r. (PIG, WIO Ś)

Klasyfikacja** - Norma jako ści dla wód Nr Klasa Miejscowo ść Gmina JCWP Przekroczone pitnych*** - Przekroczone Monbada* wody** wska źniki wska źniki

621* Bogdanowice Głubczyce 128 IV Azotany Azotany, azot azotanowy

622 Boguchwałów Baborów 128 IV Potas, fosforany

Głubczyce 128 V Potas, amoniak Mangan, amoniak, azot 627 Chróstno amonowy

1999* Krasne Pole Głubczyce 128 IV Mangan Mangan, selen

• punkty wł ączone do bada ń diagnostycznych w 2006 roku ** na podstawie Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. (Dz.U.2004.32.284) Klasa wód: klasa I – wody o bardzo dobrej jako ści klasa II – wody dobrej jako ści klasa III – wody zadowalaj ącej jako ści klasa IV – wody niezadowalaj ącej jako ści klasa V – wody złej jako ści *** Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. (Dz.U.2002.203.1718)

39

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Rysunek nr 2 Główne zbiorniki wód podziemnych

Klasyfikacja wód podziemnych sporz ądzona w oparciu o wyniki bada ń diagnostycznych wykazała, Ŝe w 2006 roku na terenie powiatu głubczyckiego w trzech punktach jako ść badanych wód odpowiadała IV klasie (Bogdanowice, Boguchwałów, Krasne Pole). W 2005 roku wody w punkcie Boguchwałów odpowiadały III klasie czysto ści. Badania wykazały, Ŝe najgorsz ą jako ści ą (V klasa) charakteryzowały si ę wody pobrane z JCWP 128 - Chróstno, które na podstawie przeprowadzonej w 2004 r. oceny presji zostały uznane za potencjalnie zagro Ŝone nieosi ągni ęciem celów środowiskowych (dobrego stanu ilo ściowego i jako ściowego) do 2015 roku.

40

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Ponadto w 2006 roku badane wody wykazywały wysok ą zawarto ść : zwi ązków azotu i fosforu (amoniak, azotany, fosforany) – JCWP 128, w granicach gmin: Baborów (fosforany) i Głubczyce (azotany, amoniak). Wody podziemne, kontrolowane przez PIG w 2006 r. na obszarze powiatu głubczyckiego tylko w 1. punkcie pomiarowym spełniały normy pitne i nadawały si ę do spo Ŝycia bez uzdatnienia (Boguchwałów). Oprócz manganu stwierdzono przekroczenia warto ści normatywnych: selenu (Krasne Pole), azotanów (Bogdanowice) amoniaku (Chróstno).

Rysunek nr 3 Monitoring diagnostyczny wód podziemnych w 2006 roku

Na obszarze województwa opolskiego, oprócz bada ń diagnostycznych prowadzonych przez PIG w 2006 roku WIO Ś w Opolu przeprowadził badania wód podziemnych w zwi ązku z wyznaczeniem w granicach administracyjnych gmin: Baborów i Kietrz obszaru szczególnie nara Ŝonego (OSN) na zanieczyszczenie wód podziemnych zwi ązkami azotu pochodzenia rolniczego.

41

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Rysunek nr 4 Gminy znajduj ące si ę w obszarze szczególnie nara Ŝonym na tle jednolitych cz ęś ci wód podziemnych (GWB) województwa opolskiego.

Zgodnie z „Programem monitoringu w województwie opolskim w 2006 r.” , w pierwszej połowie 2006 roku zrealizowano badania w sze ściu istniej ących otworach w: Kozłówkach, Nowej Cerekwi, Dzier Ŝysławiu, Chró ścielowie, Suchej Psinie oraz Wiechowicach. Równolegle do wykonywanych bada ń wód podziemnych, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu w ramach środków własnych wykonał projekty prac geologicznych na wykonanie piezometrów w: - Rozumicach – gmina Kietrz, - Dzba ńcach – gmina Głubczyce. W sierpniu wł ączono do bada ń istniej ące otwory, wcze śniej nie brane pod uwag ę, zlokalizowane w Wojnowicach (gmina Kietrz) oraz w Tarnkowej i Kolonii Mokre (gmina Głubczyce).

42

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Tabela nr 14 Charakterystyka otworów badawczych na obszarze Płaskowy Ŝu Głubczyckiego

Zwierciadło Rodzaj Wła ściciel Współrz ędne Nr wg Nr Gmina Miejscowo ść Stratygrafia nawiercone/ uj ęcia /u Ŝytkownik geograficzne uŜytkownika zmierzone

1. Kietrz Chró ścielów Studnia czwartorz ęd HYDROKAN 50°04’02”; Nr 2 5 m/ +0,7 m wiercona Sp. z o.o. 17°54’34” Przedsi ębiorst wo Komunalne Kietrz, ul. Traugutta 13

2. Kietrz Dzier Ŝysław Studnia czwartorz ęd HYDROKAN 50°03’03,6”; Nr 2 5,5 m / 4,0 m wiercona Sp. z o.o. 17°57’30,2” Przedsi ębiorst wo Komunalne Kietrz, ul. Traugutta 13

3. Kietrz Kozłówki Uj ęcie czwartorz ęd HYDROKAN 50°05’30,78”; Odbudowan 0,6 m drena Ŝo- Sp. z o.o. 17°58’9,48” e źródło we Przedsi ębiorst wo Komunalne Kietrz, ul. Traugutta 13

4. Kietrz Nowa źródło czwartorz ęd HYDROKAN 50°04’51,1”; Odbudowan 2,3 m Cerekwia Sp. z o.o. 17°55’11,8” e źródło Nr Przedsi ębiorst 1 wo Komunalne Kietrz, ul. Traugutta 13

5. Kietrz Wojnowice Otwór czwartorz ęd HYDROKAN 50°07’32,1”; odwodnien Sp. z o.o. 17°53’05,3” iowy Przedsi ębiorst wo Komunalne Kietrz, ul. Traugutta 13 6. Baborów Sucha Psina Studnia czwartorz ęd Zakład Usług 50°07’23,2”; Nr 2 7,0 m / 1,55 m wiercona Komunalnych 17°55’33,4” Baborów Sp. z o.o., ul. Krakowska1, 48-120 Baborów 7. Branice Wiechowice Studnia czwartorz ęd Zakład 49°59’08,0”; Nr 3 10 m / 10 m wiercona Bud Ŝetowy 17°52’21,0” Gospodarki Komunalnej w Branicach ul. Słowackiego 3 48-140 Branice

8. Głubczyce Kolonia Mokre Studnia czwartorz ęd Głubczyckie 50°08’29,9”; Nr 6 17,6 m / 7,8 m wiercona Wodoci ągi i 17°41’19,3” Kanalizacja Sp. z o.o ul. Powsta ńców 2, 48-100 Głubczyce

43

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Zwierciadło Rodzaj Wła ściciel Współrz ędne Nr wg Nr Gmina Miejscowo ść Stratygrafia nawiercone/ uj ęcia /u Ŝytkownik geograficzne uŜytkownika zmierzone

9. Głubczyce Tarnkowa Studnia czwartorz ęd Głubczyckie 50°14’58,9”; Nr 1 12,0 m/12,0 m kopana w Wodoci ągi i 17°45’13,0” obudowie Kanalizacja ceglanej Sp. z o.o ul. Powsta ńców 2, 48-100 Głubczyce

Rysunek nr 5 Punkty monitoringu wód podziemnych w 2006 roku.

W 2006 roku, w okresie od marca do pa ździernika, badaniami obj ęto wody u Ŝytkowego poziomu wodono śnego w granicach gmin Baborów i Kietrz (wody gruntowe z utworów czwartorz ędowych), wyznaczone przez Dyrektora RZGW jako wra Ŝliwe na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego. W granicach administracyjnych tych gmin skontrolowano jako ść wód w sze ściu otworach, pobieraj ąc wody do bada ń czterokrotnie (z otworów: Chró ścielów, Dzier Ŝysław, Kozłówki, Nowa Cerekwia, Sucha Psina) lub dwukrotnie (Wojnowice). Zawarto ść azotanów nie przekroczyła 40 mg/dm 3. Niewiele ponad 30 mg azotanów stwierdzono w próbach pobranych ze źródła w Kozłówkach. W pozostałych otworach poziom zawarto ści azotanów w okresie marzec- 3 pa ździernik kształtował si ę nast ępuj ąco (w mg NO 3dm : w Nowej Cerekwi w granicach 12,8-14,4, w Suchej Psinie – od 12,49 do 20,09, w Dzier Ŝysławiu od poni Ŝej 0,5 do 7,62, w Wojnowicach od 1,02

44

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014 do 20,64, natomiast w Chró ścielowie stwierdzono zawarto ść azotanów poni Ŝej granicy oznaczalno ści.

Wykres nr 4 Zawarto ść azotanów w wodach podziemnych Płaskowy Ŝu Głubczyckiego w 2006 roku.

Dla otworów zlokalizowanych poza OSN, w gminach Branice i Głubczyce, stwierdzono nast ępuj ące 3 ilo ści azotanów (w mg NO 3/dm ): Wiechowice – od 15,11 do 16,73, Kolonia Mokre – 21,26 do 22,55, Tarnkowa – od 39,47 do 42,13. Wyniki bada ń w zakresie pozostałych wska źników jako ści wody przedstawiały si ę nast ępuj ąco (w nawiasie podano klas ę zgodnie z zał ącznikiem Nr 3 nieobowi ązuj ącego ju Ŝ rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r., Dz.U. Nr 32, poz. 284): - odczyn – pH w granicach od 6,5 w Wojnowicach do 7,4 w wodach pobranych w marcu w Dzier Ŝysławiu i Wiechowicach (I klasa) - azot ogólny – od warto ści poni Ŝej 0,3 w Chró ścielowie do 9,51mg N/l (III klasa) w Tarnkowej - przewodno ść – od 492 S/cm w Kolonii Mokre (sierpnie ń) do 970 S/cm w Suchej Psinie w marcu (II klasa),

- amoniak i azotyny – głównie poni Ŝej granicy oznaczalno ści, poza Wojnowicami, w których 3 badane wody zawierały od 2,67 (IV klasa) do 3,53 (V klasa) mg NH 4/dm oraz od 0,085 (III 3 klasa) do 0,47 (V klasa) mg NO 2/dm .

45

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Rysunek nr 6 Zawarto ść azotanów w wodach podziemnych badanych w 2006 r. przez WIO Ś w Opolu (warto ści maksymalne st ęŜ eń)

Obecno ść w wodach podwy Ŝszonej zawarto ści amoniaku mo Ŝe wskazywa ć z jednej strony na zanieczyszczenie wód pochodzenia organicznego (z rozkładu materii organicznej zawieraj ącej azot pochodz ący np. z nawozów organicznych – obornika, gnojówki, czy ścieków bytowych w obszarach nieskanalizowanych), z drugiej jednak strony azot amonowy jest typowym składnikiem naturalnych wód podziemnych. W płytkich wodach podziemnych pobranych w Wojnowicach zawarto ść jonów amonowych była rz ędu kilku mg/dm 3, co mo Ŝe wskazywa ć na istnienie w pobli Ŝu ogniska zanieczyszcze ń. Podczas poboru prób nie zaobserwowano jednak Ŝadnych widocznych przyczyn tego stanu. W ramach sieci krajowej monitoringu wód podziemnych, Pa ństwowy Instytut Geologiczny przeprowadził w 2005 roku badania jako ści wód pobranych z dwóch otworów zlokalizowanych na obszarze Płaskowy Ŝu Głubczyckiego: w Boguchwałowie (gmina Baborów) oraz Chróstnie (gmina 3 Głubczyce). Zawarto ść azotanów w badanych próbach wynosiła: 0,02 mg NO 3/dm w Chróstnie oraz 3 47,3 mg NO 3/dm w wodach pobranych w Boguchwałowie. Według klasyfikacji wprowadzonej Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r., obejmuj ącej pi ęć klas, były to warto ści odpowiadaj ące I klasie (Chróstno) i III klasie (Boguchwałów). Zmiany zawarto ści azotanów w punkcie badawczym Boguchwałów w okresie 1993-2005 przedstawia rysunek. Najwy Ŝsza 3 zawarto ść azotanów wyst ąpiła w 1993 roku (138,9 mg NO 3/dm ). Przekroczenie granicy 50 mg 3 NO 3/dm , rejestrowane równie Ŝ w okresie 1995-2002 przyczyniło si ę do zaliczenia przez Dyrektora RZGW w Gliwicach wód podziemnych u Ŝytkowego poziomu wodono śnego w granicach administracyjnych gminy Baborów do wód wra Ŝliwych na zanieczyszczenie zwi ązkami azotu pochodzenia rolniczego i w konsekwencji obj ęcie obszaru gminy programem działa ń, maj ących na

46

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014 celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. W 2005 roku, po raz pierwszy od 1995 roku zanotowano w wodzie pobranej ze studni w Boguchwałowie spadek zawarto ści azotanów poni Ŝej granicy 50 mg/l. Tendencja spadkowa utrzymała si ę równie Ŝ w 2006 r. (42,8 mg/l).

Wykres nr 6 Zawarto ść azotanów w wodach podziemnych w Boguchwałowie w latach 1993-2005

Dotychczasowe badania, przeprowadzone przez WIO Ś w Opolu wskazuj ą, Ŝe na obszarze szczególnie nara Ŝonym, wyznaczonym przez RZGW w Gliwicach, nie ma wód podziemnych, w których zawarto ść azotanów wskazywałaby, Ŝe mog ą to by ć wody zagro Ŝone zanieczyszczeniem azotanami pochodzenia rolniczego. Dyrektor Regionalny Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Gliwicach Rozporz ądzeniem Nr 1/2008 z dnia 21 kwietnia 2008 r. (Dz. Urz. Woj. Opolskiego Nr 29 poz. 990) uchylił rozporz ądzenie Nr 2/2003 Dyrektora Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Gliwicach z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie okre ślenia wód podziemnych wra Ŝliwych na zanieczyszczenia zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie na nie nara Ŝonych (Dz. Urz. Woj. Opolskiego Nr 111, poz. 2344).

7.2.1. Cel średniookresowy do 2014 r.

Osi ągni ęcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych

Długofalowym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie gospodarki wodnej jest osi ągni ęcie dobrego stanu ekologicznego wód tak pod wzgl ędem jako ściowym jak i ilo ściowym. Oznacza to, Ŝe wody powierzchniowe powinny pozostawa ć w stanie ukształtowanym przez przyrod ę i jednocze śnie, na wyznaczonych odcinkach lub akwenach, by ć przydatne do: - wykorzystania w zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę do picia, - celów k ąpielowych, - bytowania ryb, spełniaj ąc tak Ŝe odpowiednie wymagania na obszarach chronionych.

47

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna intensyfikacja działa ń kontrolnych maj ących na celu przeciwdziałanie Powiat, WIO Ś Opole odprowadzaniu nieoczyszczonych ścieków komunalnych do wód oraz przeciwdziałanie nieprawidłowo ściom w odprowadzaniu ścieków przemysłowych, w tym weryfikacja pozwole ń wodnoprawnych rozwój współpracy ze wszystkimi instytucjami wpływaj ącymi na jako ść Powiat, WIO Ś Opole, wód, wspieranie edukacji ekologicznej w zakresie racjonalnej gospodarki Gminy, Organizacje wodami i jej ochrony przed zanieczyszczeniem pozarz ądowe współpraca ze środowiskami rolniczymi w zakresie wdra Ŝania dobrych Powiat, WIO Ś Opole, praktyk rolniczych, niezb ędnych dla skutecznej ochrony wód przed Gminy, Organizacje zanieczyszczeniem obszarowym pozarz ądowe, ARiMR odtworzenie rowów w ci ągu dróg powiatowych Powiat

Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna sanitacja dorzecza rzeki Troi – budowa kanalizacji sanitarnej w Zwi ązek Gmin miejscowo ści Zopowy, Zubrzyce i Bogdanowice Dorzecza Rzeki Troi budowa szczelnych zbiorników na gnojowic ę i/lub gnojówk ę oraz płyt Podmioty gospodarcze, obornikowych w gospodarstwach rolnych prowadz ących hodowl ę i chów Mieszka ńcy powiatu zwierz ąt rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków w Głubczycach Przedsi ębiorstwo i budowa kanalizacji sanitarnej we wsiach: Zopowy, Zubrzyce Wodoci ągi i i Bogdanowice Kanalizacja Głubczyce rozbudowa i modernizacja czyszczalni ścieków w Kietrzu Gmina Kietrz rozbudowa i modernizacja czyszczalni ścieków w Branicach Gmina Branica wspieranie budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków Gminy w miejscach gdzie jest niemo Ŝliwa lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa sieci kanalizacyjnej Gminy, budowa lub modernizacja stacji uzdatniania wody i sieci wodoci ągowych Przedsi ębiorstwa wodno-kanalizacyjne rozwój sieci monitoringu jako ści wód powierzchniowych i podziemnych WIO Ś Opole i jej dostosowanie do wymaga ń wspólnotowych wspieranie działa ń inwestycyjnych maj ących na celu ograniczenie Podmioty gospodarcze i eliminacj ę ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanych w ściekach do środowiska wodnego a w szczególno ści substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego budowa przepustów w Kozłówkach Gmina Kietrz budowa kanalizacji sanitarnej w m. Lewice i Michałkowice Gmina Branice remont sieci kanalizacji burzowej Gmina Baborów budowa kanalizacji sanitarnej w m. Baborów (ul. Ró Ŝy, Wiatrów, Gmina Baborów Kwiatowa, Słoneczna, Stawowa, Polna, Opawska) oraz na terenie gminy budowa kanalizacji dla wsi Pietrowice i Mokre Kolonie z Gmnina Głubczyce odprowadzeniem ścieków do projektowanej oczyszczalni w Pietrowicach

48

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014 budowa kanalizacji sanitarnej dla wsi Pomonowice z odprowadzeniem Gmina Głubczyce ścieków do projektowanej oczyszczalni ścieków w Pomonowicach odbudowa rowów na terenach wiejskich Gmina Głubczyce

Cel priorytetowy Budowa, rozbudowa i modernizacja systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków w aglomeracjach o RLM od 2 000 do 15 000

Do ko ńca 2015 r. Polska powinna zapewni ć 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych pochodz ących z obszaru kraju w celu ochrony wód powierzchniowych, w tym wód morskich, przed eutrofizacj ą oraz zako ńczy ć program budowy, rozbudowy i modernizacji systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków w aglomeracjach o RLM od 2 000 do 15 000.

Kierunki działa ń: Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna realizacja przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych uj ętych w Krajowym programie Gminy, oczyszczania ścieków komunalnych przewidzianych dla aglomeracji o Przedsi ębiorstwa RLM od 2 000 do 15 000 wodno-kanalizacyjne Gminy, realizacja przedsi ęwzi ęć na rzecz wyposa Ŝenia aglomeracji poni Ŝej 2 000 Przedsi ębiorstwa RLM w oczyszczalnie ścieków i systemy kanalizacji sanitarnej wodno-kanalizacyjne rozbudowa oczyszczalni ścieków w Kietrzu Gmina Kietrz modernizacja oczyszczalni ścieków w Branicach Gmina Branice

7.3. Zanieczyszczenie powietrza

Stan wyj ściowy Powietrze jest tym komponentem środowiska, do którego emitowana jest wi ększo ść zanieczyszcze ń powstaj ących na powierzchni Ziemi, zarówno w rezultacie procesów naturalnych, jak i działalno ści człowieka. Pomimo wyra źnego spadku emisji z zakładów przemysłowych nadal niepokoj ący pozostaje wysoki poziom emisji „niskiej”. Cech ą charakterystyczn ą niskiej emisji jest to, Ŝe powodowana jest przez liczne źródła wprowadzaj ące do powietrza niewielkie ilo ści zanieczyszcze ń. Du Ŝa ilo ść emitorów wprowadzaj ących zanieczyszczenia z kominów domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni w ęglowych o niewielkiej wysoko ści oraz emisja spalin ze środków transportu powoduje, Ŝe zjawisko to jest bardzo uci ąŜ liwe, gdy Ŝ zanieczyszczenia gromadz ą si ę wokół miejsca powstawania, a s ą to najcz ęś ciej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej. Problem emisji pochodz ącej z sektora bytowo-gospodarczego wynika m.in. ze stosowania w mieszkalnictwie komunalnym i indywidualnych niskosprawnych urz ądzeniach grzewczych, spalania złej jako ści paliw energetycznych (zasiarczonych, zapopielonych i niskokalorycznych węgli, miałów w ęglowych, a tak Ŝe wszelkich odpadów z gospodarstw domowych), złego stanu technicznego urz ądze ń i instalacji kotłowych oraz nieprawidłowej ich eksploatacji.

Powiat głubczycki w 46,05 % jest zgazyfikowany. Gaz dostarczany jest do gmin: Głubczyce, Kietrz, Baborów z polskiej sieci gazowej, a miejscowo ść Branice zaopatrywana jest w gaz wył ącznie z czeskiej sieci gazowej (Úvalno – kraj morawsko śląski).

49

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Tabela nr 15 Stopie ń zgazyfikowania gmina na terenie powiatu głubczyckiego 3

Ilo ść podł ączonych Ilo ść mieszka ńców Gmina % gazyfikacji gospodarstw korzystaj ących z gazu domowych Głubczyce 54,69 8 013 25 040 Kietrz 43,55 2 816 12 409 Baborów 41,03 2 230 7 253 Branice 24,26 2 226 8 701

Zawarte substancje w emitowanych do powietrza spalinach np. takie jak tlenki w ęgla, siarki i azotu, zwi ązki chloru, fluoru i metali ci ęŜ kich oraz pyły wraz z smołowymi aerozolami s ą odpowiedzialne za dziesi ątki tysi ęcy przypadków schorze ń. Wpływ źródeł niskiej emisji na organizm ludzki mo Ŝe powodowa ć choroby układu kr ąŜ enia wywołane niedotlenieniem, zmniejszenie odporności układu oddechowego i zwi ększon ą jego zachorowalno ść , alergie, bóle głowy, bezsenno ść , ryzyko nowotworów. Na otoczenie wpływa natomiast poprzez wtórne zanieczyszczenie gleby, niszczenie ro ślinno ści, zwi ększenie ilo ści truj ących substancji w warzywach i owocach, niszczenie warstw zewn ętrznych budynków. Niska emisja jest szczególnie uciąŜ liwa w tzw. sezonie grzewczym. Wtedy to z tysi ęcy palenisk domowych do atmosfery dostaj ą si ę tony zanieczyszcze ń. Wielkim zagro Ŝeniem dla środowiska a w szczególno ści dla zdrowia i Ŝycia człowieka jest spalanie odpadów w niespecjalistycznych urz ądzeniach m.in. w domowych paleniskach. W zwi ązku z nieprawidłowym spalaniem nast ępuje emisja bardzo szkodliwych i rakotwórczych substancji takich jak np. dioksyny i furany. Prawodawca maj ąc świadomo ść o zagro Ŝeniu powodowanym tym czynem w ustawach dotycz ących ochrony środowiska zakazał termiczne przekształcanie odpadów poprzez spalanie i współspalanie poza spalarniami odpadów lub współspalarniami odpadów okre ślaj ąc odpowiedzialno ść karn ą za nieprzestrzeganie tej czynno ści m.in. kar ę grzywny, aresztu albo ograniczenia wolno ści. Społecze ństwo winno by ć wyczulone na ten problem i w sytuacji prowadzenia takiej czynno ści bez wymaganych zezwole ń nale Ŝy zawiadomi ć policj ę. Nale Ŝy nadmieni ć, Ŝe gminy powiatu głubczyckiego uchwaliły „Regulaminy utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy” w których równie Ŝ okre ślono post ępowanie z odpadami. Oprócz ww. emisji równie Ŝ emisja zwi ązana z ruchem samochodów ma obecnie znacz ący wpływ na stan jako ści powietrza szczególnie w miastach ze wzgl ędów takich np. jak du Ŝe zag ęszczenie ulic i tras komunikacyjnych, brak płynno ści ruchu drogowego, zły stan nawierzchni jezdni. Zanieczyszczenia pochodz ące z ci ągów komunikacyjnych s ą trudne do wyeliminowania, zwłaszcza wobec ci ągłej rozbudowy szlaków komunikacyjnych i rozwoju transportu samochodowego. System oceny jako ści powietrza w powiecie głubczyckim prowadzony przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Opolu opiera si ę na wynikach pomiarów prowadzonych w stacjach: automatycznych, manualnych i pasywnych. W latach 2002-2006 Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska zgodnie z art. 88 ustawy Prawo ochrony środowiska, dokonywał oceny jako ści powietrza w strefach w celu ustalenia odpowiedniego sposobu monitoringu jako ści powietrza na potrzeby ocen rocznych. Monitoring wykonany został dla nast ępuj ących zanieczyszcze ń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego PM 10, ołowiu, benzenu, tlenku w ęgla i ozonu przy uwzgl ędnieniu kryteriów zwi ązanych z ochron ą zdrowia oraz dwutlenku siarki, tlenków azotu i ozonu przy uwzgl ędnieniu kryteriów zwi ązanych z ochron ą ro ślin. W 2007 roku ocen ę roczn ą jako ści powietrza wykonano dla dwutlenku azotu i dwutlenku siarki w oparciu o nowe przepisy wykonawcze do Prawa ochrony środowiska (DzU z 2008 r. nr 25, poz. 150 – tekst jednolity).

3 Dane ze Studium rozwoju systemów energetycznych w województwie opolskim do 2015 roku

50

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Na potrzeby oceny bie Ŝą cej (rocznej) wykonano klasyfikacj ę stref w oparciu o nast ępuj ące zało Ŝenia: - klasa A - poziom st ęŜ eń nie przekracza poziomu dopuszczalnego lub nie przekracza poziomu docelowego lub nie przekracza poziomu celu długoterminowego; nie jest wymagane prowadzenie działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza, - klasa B - poziom st ęŜ eń mie ści si ę pomi ędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powi ększonym o margines tolerancji; niezb ędne jest opracowanie programu ochrony powietrza, - klasa C - poziom st ęŜ eń przekracza poziom dopuszczalny powi ększony o margines tolerancji lub przekracza poziom docelowy lub przekracza poziom celu długoterminowego; niezb ędne jest opracowanie programu ochrony powietrza oraz wymaga okre ślenia celów długoterminowych w wojewódzkim programie ochrony środowiska.

Tabela nr 16 Klasyfikacja ze wzgl ędu na poszczególne zanieczyszczenia pod k ątem ochrony zdrowia okre ślone na terenie powiatu głubczyckiego w latach 2004 – 2007 Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszcze ń dla obszaru Rok całej strefy SO NO 2 2 2004 A A 2007 A A

Tabela nr 17 Uśrednione wyniki pomiarów uzyskane na stanowiskach do pomiarów pasywnych w powiecie głubczyckim w 2007 roku Maksymalne Średnie st ęŜ enie Średnie st ęŜ enie St ęŜ enie ze st ęŜ eń w sezonie w sezonie Punkt pomiarowy średnioroczne miesi ęcznych grzewczym pozagrzewczym [µg/m 3] [µg/m 3] [µg/m 3] [µg/m 3] DWUTLENEK AZOTU – roczny poziom dopuszczalny – 40 µµµg/m 3 Głubczyce, 15,6 27,2 19,9 11,4 ul. Kochanowskiego Głubczyce, 15,4 27,4 21,4 9,5 ul. Niepodległo ści Kietrz, 15,2 22,1 19,3 11,1 ul. 3-go Maja Baborów, 17,0 28,0 22,7 11,3 ul. D ąbrowszczaków DWUTLENEK SIARKI – roczna warto ść odniesienia – 30 µµµg/m 3 Głubczyce, 6,1 15,8 10,6 1,7 ul. Kochanowskiego Głubczyce, 9,0 22,2 15,8 2,2 ul. Niepodległo ści Kietrz, 6,7 14,5 11,0 2,5 ul. 3-go Maja Baborów, 9,4 21,1 15,8 3,1 ul. D ąbrowszczaków

Cztery roczne serie pomiarowe, wykonane w latach 2005-2007, w zakresie pomiarów dwutlenku azotu i dwutlenku siarki na terenie powiatu głubczyckiego wykazały pewne zró Ŝnicowanie, w zale Ŝno ści od lokalizacji oraz warunków meteorologicznych. W roku 2004 poziom st ęŜ eń dwutlenku azotu był znacznie ni Ŝszy, ni Ŝ w latach kolejnych, przy czym, w roku 2007 poziom st ęŜ eń

51

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014 utrzymywał si ę na poziomie zbli Ŝonym do roku 2006. Rozpatruj ąc natomiast dwutlenek siarki, to od 2005 obserwuje si ę stał ą tendencj ę spadkow ą, za wyj ątkiem stacji w Baborowie, gdzie spadek nast ąpił dopiero w roku 2007. Na ró Ŝnice w poziomach st ęŜ eń w poszczególnych latach, wpływaj ą przede wszystkim warunki pogodowe panuj ące w danym roku, im ni Ŝsze temperatury w okresie zimowym, tym wy Ŝszy poziom st ęŜ eń dwutlenku siarki i dwutlenku azotu (sroga zima – wzrost niskiej emisji pochodz ącej z emitorów indywidualnych palenisk).

Wykres nr 6 Porównanie rocznych st ęŜ eń dwutlenku azotu [µg/m 3]

18 16,4 17 16 15,6 15,4 15,2 14 13,2 13,3 12,4 12 12,2 10,4 10,3 10 8,8 8 6 2005 4 2 2006 0 2007 ci ś Maja Kietrz, ul. Kietrz, 3-go Głubczyce,ul. browszczaków Niepodległo Baborów,ul. Głubczyce,ul. ą Kochanowskiego D Wykres nr 7 Porównanie rocznych st ęŜ eń dwutlenku siarki [µg/m 3]

20 18,4 18 17,7 15,9 15,8 16 14,6 15,4 14,815,2 14 12 10 9 9,4 8 6,7 6 6,1 2005 4 2006 2 0 2007 ci ś Maja Kietrz,ul. 3-go Głubczyce,ul. browszczaków Niepodległo Baborów,ul. Głubczyce,ul. ą Kochanowskiego D

W 2007 roku w powiecie głubczyckim dotrzymano poziomy dla dwutlenku siarki oraz dwutlenku azotu i został zakwalifikowany do strefy A tj. klasy, w której jako ść powietrza jest dobra i nie jest wymagane prowadzenie działa ń zwi ązanych z popraw ą jego jako ści.

7.3.1. Cel średniookresowy do 2014 Utrzymanie jako ści powietrza na terenie powiatu głubczyckiego zgodnie z obowi ązuj ącymi standardami jako ści środowiska

52

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna upowszechnianie informacji o rozmieszczeniu i mo Ŝliwo ściach Powiat, Gminy, technicznych wykorzystania potencjału energetycznego poszczególnych Organizacje rodzajów odnawialnych źródeł energii pozarz ądowe Powiat, Gminy, prowadzenie działa ń edukacyjnych oraz popularyzuj ących odnawialne Organizacje źródła energii pozarz ądowe Powiat, Gminy, wspieranie rozwi ąza ń pozwalaj ących na unikanie lub zmniejszanie Przedsi ębiorstwa wielko ści emisji z transportu – wyprowadzenie ruchu komunikacyjnego z komunikacyjne, centrum miast - budowa obwodnic Zarz ądy dróg prowadzenie remontów istniej ących dróg m.in.: granice województwa Zarz ądy dróg, Powiat dolno śląskiego – Baborów – Bernacice, Głubczyce – Lisi ęcice, Włodzienin – Nowa Cerekiew, Wiechowice – Głubczyce, Włodzienin – Boboluszk, Kietrz – Rozumie, Pietrowice – Opawice, Baborów - Radoszowy realizacja przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych Powiat, Gminy promocja i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz Powiat, Gminy, technologii zwi ększaj ących efektywne wykorzystanie energii Organizacje i zmniejszaj ących materiałochłonno ść gospodarki pozarz ądowe tworzenie obszarów ograniczonego u Ŝytkowania zgodnie z wymaganiami Powiat obowi ązuj ącego prawa w zakresie ochrony środowiska wnikliwe prowadzenie post ępowa ń w sprawie oceny oddziaływania na Powiat środowisko planowanych przedsi ęwzi ęć zwi ększenie świadomo ści społecze ństwa w zakresie potrzeb i mo Ŝliwo ści Powiat, Gminy, ochrony powietrza, w tym oszcz ędno ści energii i stosowania Organizacje odnawialnych źródeł energii oraz szkodliwo ści spalania odpadów w pozarz ądowe gospodarstwach domowych Powiat, Gminy, szkolenia dla podmiotów gospodarczych w zakresie wymaga ń Organizacje dotycz ących ochrony środowiska pozarz ądowe

Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna Przedsi ębiorstwa usprawnienie organizacji ruchu drogowego komunikacyjne wspieranie działa ń inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza Gminy, Podmioty podejmowanych przez podmioty gospodarcze gospodarcze, Organizacje pozarz ądowe wspieranie działa ń na rzecz ograniczenia niskiej emisji ze źródeł Gminy komunalnych m.in. wymian kotłów w ęglowych na paliwo gazowe, olej opałowy, biopaliwa zwi ększenie wykorzystania paliw alternatywnych (przykładowo Podmioty gospodarcze biopaliwa)

53

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna sprz ątanie dróg przez ich zarz ądców w szczególno ści systematyczne Zarz ądy dróg sprz ątanie na mokro dróg, chodników w miastach i miejscach zag ęszczonej zabudowy ze szczególn ą staranno ści ą po sezonie zimowym, po ust ąpieniu śniegów - przedsi ębiorstwa komunalne wprowadzanie scentralizowanych systemów grzewczych dla Gminy, Podmioty ograniczania liczby źródeł niskiej emisji gospodarcze modernizacja ciepłowni lub ł ączenie systemów ciepłowniczych w celu Podmioty gospodarcze optymalizacji wykorzystania energii pierwotnej paliw spełnienie wymaga ń prawnych przez zakłady w zakresie jako ści Podmioty gospodarcze powietrza, spełnienie standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa wykonywanie obowi ązkowych pomiarów w zakresie wprowadzania Podmioty gospodarcze gazów i pyłów do powietrza oraz przekazywanie odpowiednim organom w formie ustalonej prawem prowadzenie kontroli przez organy i inspekcje ochrony środowiska w WIO Ś Opole zakresie gospodarowania odpadami – d ąŜ enie do likwidacji problemu spalania odpadów poza spalarniami i współspalarniami odpadów oraz prowadzenie kontroli w zakresie przestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska prowadzenie interwencji w ramach kompetencji organów i inspekcji WIO Ś Opole ochrony środowiska w zwi ązku z uci ąŜ liwo ściami zgłaszanymi przez społecze ństwo dotycz ącymi emisji gazów i pyłów do powietrza oraz emisji uci ąŜ liwych zapachów termomodernizacja obiektów szpitalnych w Branicach, pawilon B, C, D, SW. Szpital dla K Nerwowo i Psychicznie Chorych w Branicach modernizacja systemu energetycznego spalania z zastosowaniem SW. Szpital dla biomasy Nerwowo i Psychicznie Chorych w Branicach termomodernizacja szkół w Kietrzu Gmina Kietrz modernizacja kotłowni – Szkoła Podstawowa Nr 1 Gmina Głubczyce modernizacja drogi - ul. Ko ściuszki w Kietrzu Gmina Kietrz modernizacja dróg transportu rolnego w Kietrzu, Nowej Cerekwi, Gmina Kietrz Ściborzycach Wielkich modernizacja drogi Widok Gmina Głubczyce modernizacja drogi Ściborzyce Małe - Tarnkowa Gmina Głubczyce modernizacja drogi Lisi ęcice Gmina Głubczyce

7.4. Gospodarka odpadami

Stan wyj ściowy Szacuje si ę, Ŝe w 2007 r. w powiecie głubczyckim wytworzono około 16 090 Mg odpadów komunalnych. Najwi ększ ą frakcj ę stanowiły odpady ulegaj ące biodegradacji – około 49% ogólnej ilo ści odpadów komunalnych wytworzonych w 2007 r. Ilo ść wytworzonych odpadów ulegaj ących biodegradacji w 2007 r. wyznaczona została na poziomie 7873 Mg, co oznacza, Ŝe na statystycznego mieszka ńca powiatu przypadło wówczas ok. 159 kg /rok.

54

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Ilo ść odpadów komunalnych poddanych procesom odzysku na terenie powiatu głubczyckiego wyniosła w ostatnich latach odpowiednio: • 118,00 Mg w 2004 r., • 307,00 Mg w 2005 r., • 733,65 Mg w 2006 r., • 660,23 Mg w 2007 r.

Ilo ść odpadów komunalnych poddanych procesom odzysku wzrosła w latach 2006-2007 r. około sze ściokrotnie w stosunku do 2004 r. Jednak Ŝe w stosunku do ogólnej ilo ści wytworzonych odpadów komunalnych odzysk tych odpadów znajduje si ę na bardzo niskim poziome.

Selektywna zbiórka odpadów prowadzona na terenie powiatu głubczyckiego obejmuje głównie segregacj ę opakowa ń z papieru, szkła oraz tworzyw sztucznych (w gminie Kietrz w latach 2006-2007 zbierane były równie Ŝ opakowania z metalu), a tak Ŝe w niewielkim stopniu organizowana jest zbiórka odpadów wielkogabarytowych, baterii, urz ądze ń elektrycznych i elektronicznych oraz odpadów medycznych.

Ilo ść selektywnie zebranych odpadów opakowaniowych w powiecie głubczyckim w ostatnich latach wyniosła odpowiednio: • 94,84 Mg w 2004 r., • 101,53 Mg w 2005 r., • 258,05 Mg w 2006 r., • 324,44 Mg w 2007 r.

Podstawow ą metod ą unieszkodliwiania wytworzonych odpadów komunalnych jest ich składowanie. Na podstawie pozyskanych danych obliczono, i Ŝ ilo ść odpadów komunalnych zdeponowanych na składowiskach na terenie powiatu głubczyckiego wyniosła odpowiednio: • 9 311,00 Mg w 2004 r., • 6 782,80 Mg w 2005 r., • 6 698,70 w 2006 r. • 8 179,91 Mg w 2007 r.

Składowiska odpadów na terenie powiatu głubczyckiego: 1. Składowisko odpadów w Głubczycach przy Alei Lipowej – nieczynne, 2. Gminne składowisko odpadów komunalnych w Głubczycach przy ul. Ro Ŝnowskiej, 3. Składowisko odpadów komunalnych w Kietrzu przy ul. Luboty ńskiej – nieczynne, 4. Gminne składowisko odpadów komunalnych w Dzier Ŝysławiu (gmina Kietrz), 5. Miejskie składowisko odpadów komunalnych w Baborowie, 6. Składowisko odpadów komunalnych w Branicach – nieczynne.

Na terenie powiatu głubczyckiego funkcjonuje jedna instalacja odzysku odpadów – młynek udarowy do tworzyw sztucznych, którego wła ścicielem jest P.P.U.H. „GALMET” S.D.R. Galara S.J. z siedzib ą w Głubczycach przy ul. Raciborskiej 36.

W latach 2004-2007 najwi ększ ą ilo ść odpadów niebezpiecznych w ramach działalno ści gospodarczej wytworzono w 2006 r. – 273,250 Mg. W 2007 r. na terenie powiatu głubczyckiego wytworzono 143,692 Mg odpadów niebezpiecznych pochodz ących z sektora gospodarczego. Najwi ększe ich ilo ści przypadły na grupy: • 11 – odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali – ok. 88 Mg (61,3%),

55

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

• 17 – odpady z budowy, remontów i demonta Ŝu obiektów budowlanych oraz drogowych – ok. 32 Mg (22,4%).

W latach 2004-2007 najwi ększ ą ilo ść odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne w ramach działalno ści gospodarczej wytworzono w 2006 r. – 19736,6 Mg. W 2007 r. na terenie powiatu głubczyckiego wytworzono 17219,6 Mg odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne pochodz ących z sektora gospodarczego. Najwi ększe ich ilo ści przypadły na grupy: • 02 – odpady z rolnictwa, sadownictwa, hodowli, rybołówstwa, le śnictwa oraz przetwórstwa Ŝywno ści – 10858,4 Mg (63,0%), • 17 – odpady z budowy, remontów i demonta Ŝu obiektów budowlanych oraz drogowych – 3590,8 Mg (20,8%).

7.4.1. Pierwszy cel średniookresowy do 2014

Gospodarowanie odpadami z uwzgl ędnieniem zapobiegania powstawania odpadów, minimalizacji ich ilo ści, zapewnienia zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku i bezpiecznego dla środowiska ich unieszkodliwiania

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna intensyfikacja edukacji ekologicznej promuj ącej minimalizacj ę Powiat, Gminy, powstawania odpadów i wła ściwego post ępowania z nimi oraz Przedsi ębiorstwa prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym komunalne zakresie

Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna wzmocnienie kontroli podmiotów eksploatuj ących instalacje do WIO Ś Opole odzyskiwania i unieszkodliwiania odpadów dąŜ enie do likwidacji problemu nielegalnego spalania odpadów Gminy, WIO Ś wdra Ŝanie efektywnych ekonomicznie i bezpiecznych ekologicznie Podmioty gospodarcze technologii odzyskiwania i unieszkodliwiania odpadów

Pierwszy cel priorytetowy (2007-2010) Usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest z terenu powiatu

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna sukcesywne usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest z terenu powiatu Powiat, Gminy wg opracowanych harmonogramów pomoc mieszka ńcom powiatu w realizacji kosztownej wymiany płyt Powiat, Gminy cementowo-azbestowych zgodnie z przepisami prawa

56

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna aktualizacja inwentaryzacji wyrobów zawieraj ących azbest Gminy wyst ępuj ących na terenie gmin powiatu

Drugi cel priorytetowy (2007-2010) Zamkni ęcie do ko ńca 2009 roku wszystkich składowisk nie spełniaj ących wymaga ń

Kierunki działa ń: Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów nie spełniaj ących Gminy, Podmioty wymaga ń prawnych gospodarcze kontrola przez gminy zawierania przez wła ścicieli nieruchomo ści umów Gminy na odbiór odpadów komunalnych z firmami prowadz ącymi działalno ść w tym zakresie wzmocnienie kontroli podmiotów odbieraj ących odpady od wytwórców Marszałek likwidacja „nielegalnych wysypisk” i ich rekultywacja Gminy, WIO Ś Opole

7.4.2. Drugi cel średniookresowy do 2014 r.

Zmniejszenie ilo ści wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w tym w szczególno ści doprowadzenie do sytuacji, Ŝe w 2013r. nie b ędzie składowanych odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji wi ęcej ni Ŝ 50% masy tych odpadów wytworzonych w 1995r.

Kierunki działa ń: Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna obj ęcie wszystkich mieszka ńców zorganizowanymi systemami zbierania Gminy odpadów oraz zapewnienie przepływu strumieni odpadów zgodnie z uchwalonymi planami gospodarki odpadami wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wska źników Gminy nagromadzenia i morfologii odpadów celem zdiagnozowania potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami wspieranie działa ń podejmowanych przez instytucje publiczne Gminy, Podmioty i podmioty prywatne, które przyczyni ą si ę do ograniczenia ilo ści gospodarcze, wytwarzanych odpadów, zwi ększenia ilo ści odpadów poddawanych Przedsi ębiorstwa odzyskowi, w tym recyklingowi, zmniejszenia ilo ści odpadów komunalne kierowanych na składowiska

57

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

7.5. Oddziaływanie hałasu Stan wyj ściowy Do głównych źródeł hałasu kształtuj ących klimat akustyczny w powiecie zalicza si ę: - komunikacj ę samochodow ą, - parkingi, zajezdnie autobusowe, - zakłady przemysłowe, rzemie ślnicze i usługowe, - obiekty publiczne zwi ązane z hała śliw ą działalno ści ą: stadiony, tereny zabaw, kluby muzyczne, - imprezy okoliczno ściowe: koncerty, wyst ępy uliczne, - tereny budowy Z uwagi na źródła hałasu, hałas wyst ępuj ący w środowisku mo Ŝemy podzieli ć na: - przemysłowy - drogowy - kołowy Zgodnie z art. 26 i 117 ustawy – Prawo ochrony środowiska oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje si ę w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska na podstawie wyników pomiarów poziomów hałasu okre ślonych wska źnikami hałasu oraz z uwzgl ędnieniem pozostałych danych, w szczególno ści demograficznych oraz dotycz ących sposobu zagospodarowania i u Ŝytkowania terenu. Podsystem monitoringu hałasu, ukierunkowuje i porz ądkuje badania klimatu akustycznego prowadzone przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska co sprowadza si ę do kontroli emisji hałasu z zakładów oraz bada ń hałasu drogowego. Monitoring hałasu pozwala na wykonywanie ocen i śledzenie trendów zmian klimatu akustycznego. Wykonane na jego podstawie cyfrowe mapy akustyczne obrazuj ące ró Ŝne aspekty zagro Ŝenia hałasem, umo Ŝliwiaj ą porównanie stanów klimatu akustycznego w ró Ŝnych okresach oraz uchwycenie trendów zachodz ących zmian. Poprzez wykrywanie i ewidencjonowanie obszarów zagro Ŝonych hałasem, na których przekroczone s ą dopuszczalne warto ści poziomów dźwi ęku w środowisku, umo Ŝliwia okre ślenie skali problemu i podj ęcie efektywnych działa ń zmierzaj ących do poprawy klimatu akustycznego .

58

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Rysunek nr 7 Schemat przepływu informacji dotycz ących stanu akustycznego środowiska w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska.

Stan środowiska akustycznego kształtowany jest głównie przez ruch komunikacyjny. Decyduj ący wpływ na klimat akustyczny ma niezwykle dynamiczny rozwój motoryzacji, a tym samym wzrost nat ęŜ enia pojazdów ogółem (w tym ci ęŜ arowych i osobowych) w ruchu lokalnym oraz tranzytowym.

59

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Tabela nr 18 Wyniki pomiarów hałasu przy drodze krajowej przeprowadzone w trakcie Generalnego Pomiaru Ruchu w 2005 r.

Nat ęŜ enie ruchu pojazdów Średnia wa Ŝona Równowa Ŝny Nr drogi, pr ędko ść poziom hałasu L Pojazdy ci ęŜ kie lokalizacja Aeq ogółem [poj./h] pojazdów [dB] [poj./h] [km/h] Pora dnia 38, Głubczyce 65,2 2971 339 59,9 Pora nocy 38, Głubczyce 55,5 154 15 61,5

Wykres nr 8 Równowa Ŝny poziom hałasu drogowego oraz nat ęŜ enie ruchu pojazdów ogółem przy wytypowanych punktach w trakcie Generalnego Pomiaru Ruchu w 2005 roku (pora dnia).

60

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Wykres nr 9 Równowa Ŝny poziom hałasu drogowego oraz nat ęŜ enie ruchu pojazdów ogółem przy wytypowanych punktach w trakcie Generalnego Pomiaru Ruchu w 2005 roku (pora nocy).

Pomiary hałasu komunikacyjnego w otoczeniu drogi krajowej nr 38 wykonane w ramach generalnego pomiaru ruchu w 2005 roku wskazuj ą na jego uci ąŜ liwo ść . Dochodziło do przekrocze ń dopuszczalnego poziomu hałasu przyjmuj ąc tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej z usługami i zagrodowej o dopuszczalnym poziomie hałasu dla pory dnia 60 dB i dla pory nocy 50 dB. Innym źródłem hałasu w środowisku jest hałas przemysłowy. W odró Ŝnieniu od hałasu komunikacyjnego, który ze wzgl ędu na g ęsto ść istniej ących ci ągów komunikacyjnych obejmuje du Ŝe obszary, a tym samym stanowi zagro Ŝenie dla wi ększo ści populacji, hałas przemysłowy ma mniejszy zasi ęg i ogranicza si ę jedynie do terenów przemysłowych, czyli powierzchni zajmowanych przez same zakłady, a tak Ŝe obszarów przylegaj ących do ich granic. Działalno ść prowadzona w obiektach przemysłowych jest jednym z głównych źródeł uci ąŜ liwo ści akustycznej dla środowiska zewn ętrznego. Kształtowanie si ę klimatu akustycznego wokół ka Ŝdego zakładu przemysłowego zale Ŝy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od rodzaju, liczby oraz sposobu rozmieszczenia źródeł hałasu na terenie zakładu, skuteczno ści zabezpiecze ń akustycznych poszczególnych źródeł oraz ukształtowania i zagospodarowania terenu nara Ŝonego na oddziaływania hałasu . Monitoring hałasu przemysłowego na terenie województwa opolskiego odnosi si ę do wszelkiej działalno ści gospodarczej człowieka, która obj ęta jest systematycznymi kontrolami Wydziału Inspekcji, mającymi na celu doprowadzenie emisji hałasu do poziomu zgodno ści z wymaganiami normatywnymi. Obejmuje wszystkie rodzaje obiektów, które mog ą powodowa ć ponadnormatywny hałas w środowisku. Nale Ŝą do nich mi ędzy innymi zakłady przemysłowe i produkcyjne, przemysł przetwórczy, poligrafia, a tak Ŝe znacz ąco wzrastaj ąca w ostatnich latach liczba obiektów o

61

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014 charakterze usługowym (markety, stacje benzynowe, urz ądzenia nagła śniaj ące, warsztaty zlokalizowane w s ąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej).

Tabela nr 19 Wyniki pomiarów hałasu przemysłowego w bazie OPH* w latach 2002-2005 roku.

Wielko ść przekroczenia:

Przekroczenie 1: <5 dB Lokalizacja Liczba dopuszczalnych poziomów 2: 5-10 dB podmiotu Źródło punktów hałasu 3: 10-15 dB emituj ącego hałasu pomiarowych 4: 15-20 dB hałas 5. > 20 dB

w porze dnia w porze nocy w porze dnia w porze nocy

Chłodnie, Głubczyce 4 nie tak - 1 pompy mleka

Agregaty Głubczyce 1 nie tak - 5 chłodnicze * - OPH – system kontroli i ewidencji obiektów emituj ących hałas (WIO Ś).

Planowane inwestycje na terenie powiatu głubczyckiego zwi ązane z budow ą farm wiatrowych budz ą wśród mieszka ńców obawy zwi ązane ze wzmo Ŝon ą emisj ą hałasu do środowiska.

Rysunek nr 8 Farma wiatrowa

Nowoczesne, pot ęŜ ne elektrownie wiatrowe emituj ą bardzo mało hałasu. Ju Ŝ 200 metrów od turbiny staje si ę on niesłyszalny, osi ągaj ąc poziom tła - wiatru i szeleszcz ących li ści. Istniej ące przepisy prawne w naszym kraju nakładaj ą obowi ązek takiego zaplanowania inwestycji, aby emituj ący przez ni ą hałas nie przekraczał poziomu 40dB w miejscach b ędących stałymi siedzibami ludzkimi. W praktyce oznacza to konieczno ść zachowania minimum 500 metrów odległo ści pomi ędzy planowan ą farm ą wiatrow ą a najbli Ŝszymi zabudowaniami. Szczegółowe zaplanowanie farmy wiatrowej jest jedynie mo Ŝliwe przy u Ŝyciu specjalistycznych narz ędzi i oprogramowania.

7.5.1. Cel średniookresowy do 2014

Ochrona mieszka ńców powiatu głubczyckiego przed hałasem zagra Ŝaj ącym zdrowiu lub jako ści Ŝycia

62

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna tworzenie obszarów ograniczonego u Ŝytkowania zgodnie z wymogami Powiat obowi ązuj ących przepisów prawnych w zakresie ochrony środowiska wspieranie budowy ście Ŝek rowerowych Gminy, Powiat tworzenie bazy danych na podstawie wyników uzyskanych: z Powiat prowadzonego monitoringu przez Opolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Opolu, od zarz ądców dróg publicznych z pomiarów emisji oraz zgłosze ń w zwi ązku z wyst ępuj ącą uci ąŜ liwo ści ą emisji hałasu ustalanie i egzekwowanie dopuszczalnych poziomów hałasu w Powiat, WIO Ś Opole środowisku przez wła ściwe organy i inspekcje ochrony środowiska wnikliwe prowadzenie post ępowa ń w sprawie oceny oddziaływania na Starosta środowisko planowanych przedsi ęwzi ęć szkolenia dla podmiotów gospodarczych w zakresie wymaga ń Powiat, Organizacje dotycz ących ochrony środowiska pozarz ądowe

Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna wprowadzanie stref wolnych od ruchu samochodowego Gminy, Zarz ądy dróg zmniejszanie szybko ści ruchu Gminy, Zarz ądy dróg modernizacja nawierzchni dróg Gminy, Zarz ądy dróg usprawnianie organizacji ruchu drogowego Gminy, Zarz ądy dróg przestrzeganie zasad strefowania w planowaniu przestrzennym m.in. Gminy lokalizowania w sąsiedztwie przedsi ęwzi ęć o zbli Ŝonej uci ąŜ liwo ści hałasu wykonywanie pomiarów emisji hałasu przez okre ślonych prawem Zarz ądy dróg, WIO Ś zarz ądców dróg i podmioty gospodarcze oraz przekazywanie wyników Opole pomiarów uprawnionym organom ochrony środowiska w formie ustalonej prawem

7.6. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Stan wyj ściowy: Na terenie powiatu głubczyckiego wyst ępuj ą nast ępuj ące źródła emituj ące pola elektromagnetycznego: - linie energetyczne wysokiego napi ęcia: - linia napowietrzna 110 kV relacji Prudnik - Głubczyce – Studzienna (zlokalizowane na terenie gmin Głubczyce i Baborów) eksploatowana przez „Zakład Energetyczny Opole S.A.”

63

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Rysunek nr 9 Linie elektroenergetyczne w województwie opolskim

Źródło Urz ąd Marszałkowski Województwa Opolskiego

64

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

- stacje transformatorowe m.in.: - rozdzielnia R – 341 na terenie gminy Kietrz, - 48 stacji transformatorowych na terenie gminy Baborów, - Główny Punkt Zasilania (GZP) o mocy transformatorowej 2 x 16 MVA na terenie miasta Głubczyce.

Rysunek nr 10 Stacje elektroenergetyczne w województwie opolskim

Źródło Urz ąd Marszałkowski Województwa Opolskiego

65

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

- stacje przeka źnikowe telefonii komórkowej: - stacja bazowa telefonii komórkowej w Baborowie (gm. Baborów), - stacja bazowa telefonii komórkowej w Branicach (gm. Branice), - stacja bazowa telefonii komórkowej w Dzierzkowicach (gm. Branice), - stacja bazowa telefonii komórkowej w Lisi ęcicach (gm. Głubczyce), - stacja bazowa telefonii komórkowej w Głubczycach – ul. Fabryczna 3 (gm. Głubczyce) – trzech operatorów komórkowych na jednym obiekcie, - stacja bazowa telefonii komórkowej w Klisinie (gm. Głubczyce), - stacja bazowa telefonii komórkowej w Pietrowicach Głubczyckich (gm. Głubczyce), - stacja bazowa telefonii komórkowej w Lubotyniu (gm. Kietrz), - stacja bazowa telefonii komórkowej w Nowej Cerekwi (gm. Kietrz), - stacja bazowa telefonii komórkowej w Pietrowicach Głubczyckich (gm. Głubczyckich), - stacja bazowa telefonii komórkowej w Włodzieninie (gm. Branice).

Rysunek nr 11 Schemat przepływu informacji dotycz ących poziomu pól elektromagnetycznych

Ustawa Prawo ochrony środowiska okre śla zasady ochrony przed polami elektromagnetycznymi. Ochrona ta polega na utrzymaniu poziomów pól poni Ŝej poziomów dopuszczalnych oraz zmniejszaniu pól elektromagnetycznych do co najmniej dopuszczalnych warto ści.

66

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Do oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku zobowi ązany jest Opolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Opolu, który ma prowadzi ć badania w ramach pa ństwowego monitoringu środowiska jest równie Ŝ zobowi ązany do prowadzenia rejestru terenów, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych na terenach mieszkalnych lub przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą. Je Ŝeli z post ępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, z analizy porealizacyjnej albo z przegl ądu ekologicznego wynika, Ŝe mimo zastosowania dost ępnych rozwi ąza ń technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mog ą by ć zachowane standardy jako ści środowiska to mi ędzy innymi dla instalacji urz ądze ń radiokomunikacyjnych oraz linii elektroenergetycznych tworzy si ę obszar ograniczonego u Ŝytkowania.

7.6.1. Cel średniookresowy do 2014 r.

Ochrona mieszka ńców powiatu głubczyckiego przed szkodliwym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych

Kierunki działa ń: Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna prowadzenie kontroli przez orany i inspekcje ochrony środowiska WIO Ś Opole w zakresie przestrzegania obowi ązuj ących pomiarów prawem dotycz ącym ochrony środowiska prowadzenie polityki przestrzennej pozwalaj ącej na ochron ę ludzi przed WIO Ś Opole szkodliwymi polami elektromagnetycznymi, prowadzenie kontroli w zakresie przestrzegania przepisów bezpiecze ństwa, higieny pracy, prawa budowlanego, zagospodarowania przestrzennego i przepisów sanitarnych w celu ochrony przed polami elektromagnetycznymi monitorowanie i ocena poziomu pól elektromagnetycznych emitowanych WIO Ś Opole na terenach zurbanizowanych i w miejscach przebywania ludzi tworzenie obszarów ograniczonego u Ŝytkowania zgodnie z wymaganiami Marszałek przepisów prawa w zakresie ochrony środowiska skutecznie uniemo Ŝliwia ć dost ęp do strefy o podwy Ŝszonym poziomie Podmioty gospodarcze emisji pól elektromagnetycznych oraz informowa ć o jej szkodliwo ści modernizowanie sieci przebiegaj ących w obszarach zurbanizowanych WIO Ś Opole wnikliwe prowadzenie post ępowa ń w sprawie oceny oddziaływania Marszałek planowanych przedsi ęwzi ęć wykonywanie pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych Podmioty gospodarcze, w środowisku zgodnie z wymogami przepisów prawa w zakresie ochrony WIO Ś Opole środowiska

7.7. Powa Ŝne awarie Stan wyj ściowy Powa Ŝne awarie Istotnym źródłem zagro Ŝenia s ą wypadki i awarie w transporcie drogowym materiałów niebezpiecznych. W tym przypadku najbardziej zagroŜone s ą drogi o najwi ększym nat ęŜ eniu ruchu tego typu przewozów, do których na terenie powiatu głubczyckiego nale Ŝą : droga krajowa nr 38 i drogi wojewódzkie nr 416, 417, 419 i 420.

67

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Powa Ŝne awarie przemysłowe Na terenie powiatu głubczyckiego nie istniej ą zakłady o du Ŝym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej oraz o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej.

W strukturach organizacyjnych Starostwa znajduje się Sztab Antykryzysowy, którego zadaniem jest koordynowanie m.in. prac związanych z du Ŝymi awariami i ewentualnie powstałymi zagro Ŝeniami. Zadania te w powi ązaniu z działaniem słu Ŝb ratowniczych (stra Ŝą po Ŝarn ą, policj ą, pogotowiem ratunkowym, pogotowiem energetycznym, pogotowiem gazowym, pogotowiem wodoci ągowo- kanalizacyjnym) reguluj ą stosowne procedury na szczeblu powiatowym zawarte w Powiatowym Planie Reagowania Kryzysowego.

7.7.1. Cel średniookresowy do 2014 r.

Zmniejszanie ryzyka wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej przez nadzór nad wszystkimi instalacjami b ędącymi potencjalnymi źródłami takiej awarii

Kierunki działa ń: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna Regionalne Centrum prowadzenie akcji informacyjno – edukacyjnej dla ogółu społecze ństwa Bezpiecze ństwa dotycz ącej zasad post ępowania w razie wyst ąpienia powa Ŝnej awarii, w Ekologicznego, Stra Ŝ celu ukształtowania wła ściwych postaw i zachowa ń Po Ŝarna Regionalne Centrum promowanie systemu ubezpiecze ń ekologicznych dla obiektów i działa ń, Bezpiecze ństwa które w sytuacji awaryjnej b ędą wymaga ć sfinansowania działa ń Ekologicznego, ratowniczych i naprawczych Organizacje pozarzadowe monitoring potencjalnych sprawców powa Ŝnych awarii pod k ątem WIO Ś Opole spełniania przez nich wymogów bezpiecze ństwa i prewencji opracowanie programu zapobiegania powa Ŝnym awariom Stra Ŝ Po Ŝarna opracowanie planu operacyjno – ratowniczego na wypadek zaistnienia Stra Ŝ Po Ŝarna powa Ŝnej awarii utrzymywania w gotowo ści słu Ŝb ratowniczych na wypadek zaistnienia Stra Ŝ Po Ŝarna powa Ŝnej awarii

68

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

8. WZMOCNIENIE SYSTEMU ZARZ ĄDZANIA ŚRODOWISKIEM ORAZ PODNIESIENIE ŚWIADOMO ŚCI EKOLOGICZNEJ SPOŁECZE ŃSTWA

8.1. Zarz ądzanie środowiskowe Stan wyj ściowy Systemy zarz ądzania środowiskowego (SZ Ś) zapewniaj ą wł ączenie środowiska i jego ochrony do celów strategicznych firmy i przypisanie zagadnie ń do kompetencji jej zarz ądu. Systemy te s ą dobrowolnym zobowi ązaniem si ę organizacji w postaci przedsi ębiorstwa, placówki sektora finansów, szkolnictwa, zdrowia, jednostki administracji publicznej i innej do podejmowania działa ń maj ących na celu zmniejszanie oddziaływa ń na środowisko, zwi ązanych z prowadzon ą działalno ści ą. Posiadanie przez dan ą firm ę prawidłowo funkcjonuj ącego SZ Ś gwarantuje, i Ŝ firma ta działa zgodnie ze wszystkimi przepisami ochrony środowiska. W ostatnim pi ęcioleciu nast ąpił dynamiczny rozwój systemów zarządzania środowiskowego. Blisko 1 100 organizacji w Polsce posiada certyfikowane systemy zgodnie z norm ą PN - EN ISO 14001. Od 2002 r. prowadzone były intensywne przygotowania do stworzenia mo Ŝliwo ści rejestracji polskich organizacji w systemie EMAS. Pierwsz ą krajow ą organizacj ę w tym systemie zarejestrowano we wrze śniu 2005 r. Na terenie powiatu głubczyckiego m.in.: - Toska sp. z o.o. w Głubczycach, - „Kosmed” Zbigniew Le Ŝański w Głubczycach (ISO 9001) - Przedsi ębiorstwo Budownictwa Ogólnego i Instalacyjnego „CHMIELEWSKI” s.j. w Głubczycach (ISO 9001) - ASA sp. z o.o. Głubczyce (ISO 9001). uzyskały certyfikaty na zgodno ść Systemu Zarz ądzania Jako ści ą oraz Systemu Zarz ądzania Środowiskowego z normami ISO 9001:2001 lub/i ISO 14001:2004.

8.1.1. Cel średniookresowy do 2014 r.

Upowszechnianie i wspieranie wdra Ŝania systemów zarz ądzania środowiskowego

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna wdro Ŝenie systemu informowania społecze ństwa o stanie środowiska, Powiat udziału społecze ństwa w post ępowaniu w sprawie ochrony środowiska Powiat, Organizacje współpraca z pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi pozarz ądowe prowadzenie w formie elektronicznej publicznie dost ępnych wykazów Powiat danych o dokumentach zawieraj ących informacje o środowisku i jego ochronie oraz ich udost ępniania w Biuletynie Informacji Publicznej zach ęcanie organizacji do wzi ęcia udziału w programach szkoleniowo- Powiat informacyjnych dotycz ących EMAS .

69

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

8.2. Odpowiedzialno ść za szkody w środowisku

Stan wyj ściowy W marcu 2007 roku Sejm uchwalił ustaw ę o zapobieganiu i naprawie szkód w środowisku, która okre śla zasady odpowiedzialno ści za zanieczyszczenia. Ustawa dostosowuje polskie prawo do dyrektywy unijnej z 2004 roku. Zasada zakładaj ąca, Ŝe zanieczyszczaj ący środowisko płaci, jest stosowana w Polsce ju Ŝ od lat. System opłat i kar za zanieczyszczenia i szkody w środowisku był wprowadzony w latach 80. Działał skutecznie, ale nie był rozwi ązaniem kompatybilnym z jednolit ą polityk ą w tym zakresie w Unii. Ustawa okre śla zasady odpowiedzialno ści za napraw ę szkód w środowisku. Z powodu niewywi ązywania si ę sprawców z tego obowi ązku, instytucje publiczne ponosz ą straty w wysoko ści od 25 do 125 mln zł rocznie. Nowe prawo przewiduje, Ŝe osoby poszkodowane lub inne zainteresowane strony (np. organizacje ekologiczne) b ędą mogły zgłasza ć zaistniałe szkody do organów ochrony środowiska. W przypadku, gdy nie b ędzie mo Ŝna rozpozna ć sprawcy lub nie będzie mo Ŝna wobec niego rozpocz ąć egzekucji, napraw ą szkody zajmie si ę wojewoda. Na nim ci ąŜ y równie Ŝ obowi ązek podj ęcia działa ń w przypadkach wyst ąpienia zagro Ŝenia Ŝycia lub zdrowia ludzi albo pojawienia si ę nieodwracalnych szkód w środowisku. Je śli zagro Ŝenie zostanie wywołane przez organizmy genetycznie zmodyfikowane, organem odpowiedzialnym b ędzie minister środowiska. Ustawa Prawo ochrony środowiska rozró Ŝnia dwa rodzaje odpowiedzialno ści zwi ązanej z wyst ępowaniem szkody w środowisku: - odpowiedzialno ść administracyjna zwi ązana z egzekwowaniem administracyjnych obowi ązków ci ąŜą cych na podmiotach korzystaj ących ze środowiska, - odpowiedzialno ść cywilnoprawna pozostaj ąca w gestii s ądów powszechnych. Chocia Ŝ polskie podej ście do kwestii odpowiedzialno ści sprawcy za szkody w środowisku jest szersze od wspólnotowego, to w najbli Ŝszych latach polityk ę w tym zakresie kształtowa ć b ędą przepisy UE zawarte w Dyrektywie 2004/35/WE w sprawie odpowiedzialno ści za zapobieganie i napraw ę szkód w środowisku. Do zada ń Głównego Inspektora Ochrony Środowiska nale Ŝeć b ędzie prowadzenie rejestru zagro Ŝeń i szkód w środowisku.

8.3. Edukacja ekologiczna społecze ństwa

Stan wyj ściowy Rola edukacji ekologicznej w procesie realizacji polityki środowiskowej, a wi ęc i obowi ązków ekologicznych, jest szczególnie istotna. Problem niedostatecznej świadomo ści w zakresie ochrony środowiska jest widoczny nie tylko z punktu widzenia stosowanych przez przedsi ębiorców technologii (a raczej ich niestosowania, braku polityki segregacji odpadów, mała ilo ść składowisk odpadów spełniaj ących wymagania z zakresu ochrony środowiska itp.), jak i wyrobienia w społecze ństwie, szacunku do otaczaj ącej przyrody. Nie chodzi równie Ŝ tylko o edukacj ę w ścisłym tego słowa znaczeniu, czyli proces nauczania, świadczony w ramach systemu o światy, ale o kształtowanie świadomo ści ekologicznej w ka Ŝdej dziedzinie Ŝycia, maj ącej jakikolwiek zwi ązek z ochron ą środowiska. Na terenie powiatu głubczyckiego prowadzone były nast ępuj ące działania: - „Czyste środowisko – zdrowy człowiek” - „Pomó Ŝmy im przetrwa ć zim ę” - „Turniej ekologiczny z okazji dnia Ziemi” - Tydzie ń ekologiczny – „Moja ziemia – mój świat”

70

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

- „Mi ędzyszkolny Konkurs Piosenki ekologiczno-pozdrowonej” - Konkurs Mikrosystem „Ekologia szans ą dla nas wszystkich” - budowa gniazda bocianiego GFO ŚiGW - Dzie ń - „Sprz ątanie Świata” - „Konkurs zbieramy butelki z tworzyw sztucznych”

8.3.1. Pierwszy cel średniookresowy do 2014 r.

Kształtowanie nawyków kultury ekologicznej mieszka ńców powiatu głubczyckiego

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna kontynuacja realizacji programu edukacji ekologicznej Powiat wspieranie merytoryczne i finansowe aktywnych form edukacji Powiat, Gminy ekologicznej dzieci i młodzie Ŝy np. organizowanie konkursów i sesji popularno-naukowych zwi ązanych z tematyk ą środowiskow ą czy te Ŝ wł ączanie si ę w akcj ę „Sprz ątanie świata” wsparcie finansowe projektów z zakresu edukacji ekologicznej o zasi ęgu Powiat ponadgminnym

8.3.2. Drugi cel średniookresowy do 2014 r.

Zagwarantowanie szerokiego dost ępu do informacji o środowisku i jego ochronie.

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna współdziałanie władz powiatowych z mediami w zakresie prezentacji Powiat, Organizacje stanu środowiska i działa ń podejmowanych na rzecz jego ochrony pozarz ądowe udział przedstawicieli Starostwa Powiatowego i władz poszczególnych Powiat, Organizacje gmin w szkoleniach z zakresu publicznego dost ępu do informacji o pozarz ądowe środowisku

71

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

9. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UśYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY 9.1. Ochrona przyrody i krajobrazu Stan wyj ściowy - lasy Las jako element środowiska naturalnego spełnia ró Ŝnorodne funkcje: - ekologiczne (ochronne), wyra Ŝaj ące si ę m.in. korzystnym wpływem lasów na kształtowanie klimatu globalnego i lokalnego, regulacj ę obiegu wody w przyrodzie, przeciwdziałanie powodziom, lawinom i osuwiskom, ochron ę gleb przed erozj ą i krajobrazu przed stepowieniem, - produkcyjne (gospodarcze), polegaj ące głównie na zdolno ści do odnawialnej produkcji biomasy, w tym przede wszystkim drewna i produktów ubocznych, - społeczne, które m.in. kształtują korzystne warunki zdrowotne i rekreacyjne dla społecze ństwa i wzbogacaj ą rynek pracy.

Powierzchnia gruntów le śnych na terenie powiatu głubczyckiego wynosi 4 222,6 ha w tym: - lasy publiczne stanowi ące własno ść skarbu pa ństwa i gminy - 3 954,4 ha, - lasy prywatne – 268,2 ha.

Lasy powiatu głubczyckiego zajmuj ą niewielki procent ogólnej powierzchni powiatu. Na tle lesisto ści województwa (26,4 %) lesisto ść powiatu wynosi tylko (6,2 %). Wynika to z dogodnych warunków wykorzystania terenu do produkcji rolnej. Lasy powiatu głubczyckiego znajduj ą sie głównie w dwóch kompleksach. Pierwszy, poło Ŝony bli Ŝej Głubczyc ma charakter zwarty. Granice tych lasów przebiegaj ą od północy wzdłu Ŝ gruntów ornych Ściborzyc Małych i Tamkowej do Głubczyc, od południowego wschodu opieraj ą si ę o grunty orne wsi Lwowiany i o drog ę z Głubczyc do Kietlic.

Tabela nr 20 Charakterystyka nadle śnictw zlokalizowanych na terenie powiatu głubczyckiego.

Zasi ęg administracyjny Powierzchnia Obr ęb gruntów Lesisto ść Lp. Nadle śnictwo Powierzchnia Powiat (gmina) (le śnictwo) le śnych [%] [km 2] [ha] 1. Prudnik 1 500 prudnicki Prudnik 14 546,56 8 (Głogówek, (Biernatów, Prudnik, Biała, Ściborzyce, Lubrza); Trzebinia, nyski Dębowiec, (Głuchołazy, Moszczanka, Kamiennik, Pokrzywna, Korfantów, Opawice, Łambinowice, Mokre); Nysa, Szklary Otmuchów, (Biechów, Pakosławice, Szklary, Skoroszyce); Kłodobok, głubczycki Wilamowice,

72

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Zasi ęg administracyjny Powierzchnia Obr ęb gruntów Lesisto ść Lp. Nadle śnictwo Powierzchnia Powiat (gmina) (le śnictwo) le śnych [%] [km 2] [ha] (Branice, Kubice, Głubczyce); Lipowa, brzeski Markowice, (Grodków); Buków) kędzierzy ńsko- kozielski (Pawłowiczki) 2. Rudy 1 028 głubczycki Ku źnia 16 468,72 27 Raciborskie (Baborów, Raciborska (powierzchnia Branice, (Lubieszów, nadle śnictwa Kietrz); Solarnia, w woj. kędzierzy ńsko- Kiczowa, opolskim – kozielski Nędza, 3 376,6) (Bierawa, Cisek, Szymocice, Pawłowiczki, Poni ęcice, Polska Baborów) Cerekiew); Rudy gliwicki (woj. Raciborskie śląskie); (Kotlarnia, raciborski (woj. Borowiec, śląskie); Berglówka, rybnicki (woj. Krasiejów, śląskie) Stanica, Rudy)

Wykres nr 10 Udział powierzchniowy siedliskowych typów lasu wg nadle śnictw

Bory – stanowi ą najbardziej ubog ą grup ę siedlisk, o glebach silnie kwa śnych, z runem borowym i sosn ą w drzewostanie jako głównym gatunkiem lasotwórczym. Lasy – to siedliska Ŝyzne i bardzo Ŝyzne, o glebach słabo kwa śnych lub oboj ętnych, charakteryzuj ące si ę wielowarstwowym drzewostanem, z licznymi gatunkami krzewów i bogatym runem le śnym.

73

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Naturalne drzewostany tworz ą głównie: d ąb, buk, jodła, olsza, jesion oraz liczne gatunki domieszkowe. Ols – jest to siedlisko bardzo Ŝyzne wyst ępuj ące najcz ęś ciej na obrze Ŝach jezior, ł ąk, pastwisk lub w dolinach rzecznych. Zajmuje siedliska bagienne, z bardzo płytk ą lub płytk ą wod ą gruntow ą o odczynie słabo kwa śnym do oboj ętnego. Wysoki poziom wód gruntowych jest przyczyn ą cz ęstego okresowego lub stałego podtapiania. Siedlisko olsu charakteryzuje si ę du Ŝym bogactwem gatunkowym ro ślinno ści dna lasu. Las ł ęgowy – zajmuje siedliska Ŝyzne i bardzo Ŝyzne, okresowo zalewane lub podtapiane, o du Ŝych wahaniach poziomu wody gruntowej w ci ągu roku. Jest to jedno z naj Ŝyźniejszych siedlisk, o czym świadczy pi ętrowa budowa runa le śnego.

Najmniejszy udział sosny wyst ępuje w Nadle śnictwie Prudnik -13,4%, gdzie dominuj ą gatunki li ściaste, z d ębem na czele – 28,3%, co warunkuje typ siedliskowy lasu wyst ępuj ący na danym obszarze.

Wykres nr 10 Skład gatunkowy drzewostanów Wykres nr 11 Struktura udziału powierzchni województwa opolskiego wg nadle śnictw drzewostanów w klasach wieku wg nadle śnictw

9.1.1. Pierwszy cel średniokresowy do 2014 r.

Zwi ększanie lesisto ści gmin predysponowanych do zalesienia w „Krajowym Programie Zwi ększania Lesisto ści” poprzez zalesianie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej, gruntów zdegradowanych i nieu Ŝytków

74

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Kierunki działań: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z ochron ą przyrody, urz ądzanie Powiat i utrzymanie zieleni, zadrzewie ń, zakrzewie ń na terenach b ędących własno ści ą powiatu Powiat, Gminy, realizacja Wojewódzkiego Programu Zwi ększenia Lesisto ści Nadle śnictwa, Wła ściciele gruntów Wojewoda, Marszałek, aktualizacja granicy polno-le śnej w miejscowych planach Powiat, Gminy, zagospodarowania przestrzennego Nadle śnictwa

Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna renaturalizacja obszarów le śnych Nadle śnictwa, Gminy inwentaryzacja i weryfikacja klasyfikacji gruntów pod k ątem pełnego Nadle śnictwa, Gminy uwzgl ędnienia gruntów zalesionych i zadrzewionych oraz ujęcie granicy rolno-le śnej w planach zagospodarowania przestrzennego zalesianie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej oraz nieu Ŝytków i Nadle śnictwa, Gminy terenów zdegradowanych i przekształconych

9.1.2. Drugi cel średniookresowy do 2014 r.

Ochrona zasobów le śnych i poprawa ich stanu

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna stały nadzór nad gospodark ą le śną w lasach prywatnych Starosta

Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna prowadzenie ci ągłej kampanii edukacyjno – informacyjnej w celu Nadle śnictwa, Gminy podnoszenia świadomo ści w zakresie celów i korzy ści z trwale zrównowa Ŝonej gospodarki le śnej zapewnienie trwało ści i wielofunkcyjno ści lasów Nadle śnictwa inwentaryzacja zasobów le śnych pod k ątem ich stanu zdrowotnego Nadle śnictwa zachowanie istniej ących kompleksów le śnych Nadle śnictwa prowadzenie gospodarki le śnej ze szczególnym uwzgl ędnieniem Nadle śnictwa pozaprodukcyjnych funkcji lasu ochrona gleb le śnych Nadle śnictwa

75

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014 stały monitoring środowiska le śnego w celu przeciwdziałania stanom Nadle śnictwa niepo Ŝą danym (po Ŝary, choroby, szkodniki, nielegalne wysypiska śmieci)

Stan wyj ściowy – ochrona przyrody Na system obszarów i obiektów prawnie chronionych powiatu głubczyckiego składaj ą si ę: - 2 rezerwaty, - 3 obszary chronionego krajobrazu, - 9 pomników przyrody oraz obszary chronionego krajobrazu (3 lokalizacje), - siedliska chronione i zagro Ŝone wygini ęciem (4 lokalizacje dla muraw kserotermicznych, dąbrowy, lasu gr ądowego).

Rezerwat przyrody jest obszarem obejmuj ącym zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, w tym siedliska przyrodnicze, a tak Ŝe okre ślone gatunki ro ślin i zwierz ąt, elementy przyrody nieo Ŝywionej, maj ące istotn ą warto ść ze wzgl ędów naukowych, przyrodniczych, kulturowych b ądź krajobrazowych.

Rysunek nr 12 Murawy Kserotermiczne w Rezerwacie Góra Gipsowa

Tabela nr 21 Rezerwaty przyrody

Nr rejestru Powierzchnia Lp. Nazwa rezerwatu Gmina Data utworzenia wojewódzkiego [ha] 1. Rezerwat przyrody „Góra 751 Kietrz 1,02 03.02.1958 r. Gipsowa” 2. Rezerwat przyrody 778 Kietrz 92,62 04.02.2000 r. „Rozumice”

Obszary chronionego krajobrazu tworzone s ą w celu zachowania wyró Ŝniaj ących si ę krajobrazowo terenów o róŜnych typach ekosystemów. Szczególnymi celami ochrony obszarów jest zachowanie terenów o walorach przyrodniczych i kulturowych oraz stabilizacja środowiska przyrodniczego przez tworzenie tzw. korytarzy ekologicznych. Wyznaczenie obszaru chronionego krajobrazu nast ępuje w drodze rozporz ądzenia wojewody, które okre śla jego nazw ę, poło Ŝenie, obszar, sprawuj ącego nadzór, ustalenia dotycz ące czynnej ochrony ekosystemów.

76

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Tabela nr 22 Obszary chronionego krajobrazu

Nazwa obszaru Nr rejestru Powierzchnia Lp. Gmina Data utworzenia chronionego krajobrazu wojewódzkiego [ha] 1. „Las Głubczycki” 787 Głubczyce 1 597,50 31.07.1989 r. 2. „Wronin-Maciowakrze” Baborów, Cisek, 789 Pawłowiczki, 4 307,60 31.07.1989 r. Polska Cerekiew 3. „Mokre-Lewice” Branice, 800 6 527,70 31.07.1989 r. Głubczyce

Las Głubczycki - Jest to jeden z nielicznych kompleksów le śnych wyst ępuj ących na prawie całkowicie wylesionym Płaskowy Ŝu Głubczyckim. Na podło Ŝu lessowym rozwin ęły si ę gr ądy, które miejscami łagodnie przechodz ą w ł ęgi. Drzewostan górnego pi ętra jest zdominowany przez d ęby i lipy, natomiast w lasach ł ęgowych wyst ępuj ą głównie jesiony. Obszar przecina sie ć licznie wyst ępuj ących, drobnych strumieni, które miejscami tworz ą malownicze w ąwozy i parowy.

Rysunek nr 13 Las Głubczycki

Wronin Maciowakrze – Ten obszar chronionego krajobrazu charakteryzuje si ę typowym dla południowej Opolszczyzny pagórkowatym ukszałtowaniem terenu. Wysoko ści wzgl ędne dochodz ą tu do 40 metrów. Interesuj ącym elementem s ą równie Ŝ rozległe wierzchowiny lessowe oraz doliny z licznymi mokradłami i oczkami wodnymi. Zachodzi przypuszczenie, i Ŝ w rejonie tym mogły ocale ć pojedyncze kolonie susła mor ęgowatego.

Rysunek nr 14 Wronin Maciowakrze

77

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Mokre Lewice - Zró Ŝnicowana rze źba terenu, strome stoki, oraz ciekawe walory przyrodnicze sprawiaj ą, Ŝe obszar ten w doskonałym stopniu spełnia funkcje przyrodniczo-rekreacyjne. Ciekawym elementem s ą porastaj ące stoki drzewostany jodłowe. Obszar odwadniaj ą trzy rzeki: Osobłoga, Opawica i Troja, w dolinach których znajduj ą si ę niewielkie sadzawki i szcz ątkowe formy starorzeczy.

9.1.3. Trzeci cel średniookresowy do 2014 r.

Ukształtowanie i ochrona systemów obszarów chronionych

Kierunki działań

Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna zachowanie i ochrona zasobów przyrodniczych w istniej ących Nadle śnictwa, gminy kompleksach le śnych ochrona i zwi ększanie ró Ŝnorodno ści biologicznej Nadle śnictwa, gminy ochrona terenów przyrodniczo cennych przed niewła ściwym sposobem Nadle śnictwa, gminy uŜytkowania zachowanie istniej ącej zieleni urz ądzonej Gminy utrzymanie istniej ących korytarzy ekologicznych wzdłu Ŝ dolin i rzek Organizacje pozarz ądowe, Gminy piel ęgnacja i ochrona rezerwatu Góra Gipsowa Gmina Kietrz piel ęgnacja Parku historycznego we Włodzieninie Gmina Branice

Ochrona fauny i flory Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna rozszerzenie i usprawnienie ochrony in situ i ex situ gatunków ro ślin Organizacje i zwierz ąt pozarz ądowe, Gminy Organizacje zachowanie istniej ących zbiorników wodnych pozarz ądowe, Gminy ograniczanie inwestycji uci ąŜ liwego przemysłu Gminy

Ochrona i utrzymanie krajobrazu rekreacyjnego Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna Organizacje wzmocnienie roli rekreacyjnej zieleni pozarz ądowe, Gminy Nadle śnictwa, rozwój sieci szlaków turystycznych i ście Ŝek dydaktycznych na terenach Organizacje interesuj ących przyrodniczo pozarz ądowe, Gminy

78

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

9.2. Ochrona powierzchni ziemi Stan wyj ściowy W powiecie głubczyckim dominuj ą gleby klasy I do IV. Wyst ępowanie gleb tych klas powoduje, Ŝe najwi ększ ą powierzchnie zajmuje uprawa zbó Ŝ (od 70 do 80 %) z dominuj ącą przewag ą pszenicy. Na nast ępnych miejscach znajduj ą si ę mieszanki zbo Ŝowe, Ŝyto i pszen Ŝyto ozime, owies oraz ro śliny okopowe. Gminami rolniczymi s ą gmina Baborów - ponad 75% powierzchni stanowi ą bardzo Ŝyzne gleby I i III klasy oraz typowo rolnicza gmina Branice, w której grunty klasy I-IIIb stanowi ą a Ŝ 90,9% ogółu gruntów. Sprzyja to uprawom szczególnie pszenno-buraczanym. W przypadku gminy Kietrz wyst ępuje zdecydowana dominacja kompleksów najlepszych – pszennych. Obejmuj ą one ł ącznie a Ŝ 96,2% gruntów ornych. Do kompleksów Ŝytnich nale Ŝy zaledwie 2,5% gruntów ornych. Natomiast wśród u Ŝytków zielonych bardzo dobre i dobre – 17,4%, średnie – 80,5% oraz słabe i bardzo słabe – 5,8%. Wska źnik bonitacji jako ści i przydatno ści rolniczej gleb powiatu głubczyckiego jest najwy Ŝszy w całym województwie. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej gleb powiatu głubczyckiego jest najwy Ŝsza w województwie opolskim. Istotnym zagro Ŝeniem jest wyst ępuj ąca na terenie powiatu głubczyckiego erozja gruntów. (zarówno procesy erozyjne wietrzne jak i wodne). Na terenie powiatu około 30% gruntów jest zagro Ŝonych erozja. Nadmierne przesuszenie gleb oraz zagro Ŝenie erozja wodn ą s ą najpowa Ŝniejszymi problemami zwi ązanymi z utrzymaniem jako ści gleb w gminie Kietrz.

Na terenie powiatu s ą gleby podlegaj ące rekultywacji i zagospodarowaniu: - gmina Głubczyce – 18,65 ha, - Gmina Kietrz – 13,05 ha, - Gmina Baborów – 18,35 ha, - Gmina Branice – 10,65 ha.

Rysunek nr 15 Rolniczy charakter powiatu głubczyckiego

9.2.1. Cel średniookresowy do 2014 r.

Racjonalne wykorzystanie gleby wraz z jej ochron ą i rekultywacj ą

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna realizacja programu rekultywacji gleb zdegradowanych na obszarach Powiat, Nadle śnictwa, rolniczego u Ŝytkowania, w tym ich zalesianie Gminy

79

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna zagospodarowanie gleb w sposób adekwatny do ich klasy bonitacyjnej Gminy i poziomów zanieczyszcze ń ograniczenie czynników wpływaj ących na degradacj ę gleby poprzez Gminy zagospodarowanie m.in.: gruntów odłogowanych zrekultywowanie gleb zdegradowanych w kierunku rolnym, le śnym i Gminy rekreacyjno-wypoczynkowym wła ściwe kształtowanie ekosystemów rolnych z wykorzystaniem Gminy, ARiMR otaczaj ących je systemów naturalnych i ich zdolno ści do autoregulacji m.in. poprzez wdra Ŝanie programów rolno-środowiskowych zachowanie naturalnych kompleksów ł ąk torfowych jako regulatora Gminy stosunków wodnych i klimatycznych przyległych do nich terenów prowadzenie monitoringu jako ści gleby i ziemi WIO Ś Opole przeciwdziałanie degradacji chemicznej gleb poprzez ochron ę powietrza Gminy i wód powierzchniowych przeciwdziałanie erozji gleb poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów ARiMR, Organizacje na gruntach o nachyleniu powy Ŝej 10% pozarz ądowe ograniczanie erozji wodnej i wietrznej gleby poprzez mo Ŝliwie jak ARiMR, Organizacje najdłu Ŝsze utrzymywanie pokrywy ro ślinnej w postaci wprowadzenia pozarz ądowe upraw wieloletnich oraz wsiewek i poplonów racjonalne u Ŝycie nawozów sztucznych i środków ochrony ro ślin na ARiMR, Organizacje terenach rolnych i le śnych oraz stosowanie technik naturalnych (fito i pozarz ądowe agromelioracyjnych) w celu zwi ększenia udziału materii organicznej w glebie

9.3. Ochrona zasobów kopalin Stan wyj ściowy

Tabela nr 23 Udokumentowane zło Ŝa kopalin w tys. ton wg Pa ństwowego Instytutu Geologicznego Stan na 2007 rok Stan Zasoby (tys. t) Lp. Nazwa zło Ŝa zagospodarowania Geologiczne Zło Ŝe Wydobycie Przemysłowe zło Ŝa bilansowe 1 Baborów Z 1039 - Ilaste ceramiki - budowlanej 2 Baborów II Z 171 - Ilaste ceramiki - budowlanej 3 Braciszów E, B Szarogłazy piaskowce szare 4 Branice T 764 726 Ilaste ceramiki - budowlanej 5 Chomi ąŜ a Z b.d. b.d. Łupki - metamorficzne 6 Głubczyce Z 1220 - Ilaste ceramiki - budowlanej 7 Głubczyce I Z 241 - Ilaste ceramiki -

80

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Stan Zasoby (tys. t) Lp. Nazwa zło Ŝa zagospodarowania Geologiczne Zło Ŝe Wydobycie Przemysłowe zło Ŝa bilansowe budowlanej 8 Kietrz 2 Z, B Gliny ceramiki budowlanej 9 Lewice Z 744 - Zło Ŝe piasków - i Ŝwirów 10 Luboty ń E 503 259 Zło Ŝe piasków 3 i Ŝwirów 11 Luboty ń I E 420 397 Zło Ŝe piasków 4 i Ŝwirów 12 Racławice B Zło Ŝe Ŝwirów Śląskie - Głogówek 13 Włodzienin E Zło Ŝa piasków 14 Zopowy E 275 234 Zło Ŝe piasków - 15 Zubrzyce Z Zło Ŝe piasków

Skróty literowe stanu zagospodarowania zasobów w wykazach złó Ŝ oznaczaj ą: B - konfliktowe E - zło Ŝe eksploatowane M - zło Ŝe skre ślone z bilansu zasobów

R - zło Ŝe o zasobach rozpoznanych szczegółowo (kategorie A+B+C 1) Z - zło Ŝe zaniechane T - zło Ŝe zagospodarowane, eksploatowane okresowo

Na terenie powiatu sporadycznie wyst ępuje nielegalna eksploatacja kopalin do której nie nale Ŝy dopuszcza ć poprzez działania edukacyjne itp. Nielegalna eksploatacja kopalin narusza racjonaln ą gospodark ę surowcami mineralnymi, a tak Ŝe powoduje straty w środowisku, dochodzi bowiem do niszczenia przyrody oraz degradacji gleb, wód podziemnych i powierzchniowych. Nielegalne wyrobiska poeksploatacyjne z czasem przeobra Ŝaj ą si ę w nielegalne wysypiska odpadów albo wylewiska ścieków, a te stanowi ą potencjalne ogniska zanieczyszcze ń dla wód podziemnych, które zasilaj ą uj ęcia wody pitnej.

9.3.1. Pierwszy cel średniookresowy do 2014 r. Zrównowa Ŝone u Ŝytkowanie zasobów kopalin, zminimalizowane niekorzystnych skutków ich eksploatacji oraz eliminacja nielegalnego wydobycia

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna kontrola stanu faktycznego w przypadku wydobywania kopalin bez Starosta wymaganej koncesji i naliczanie opłat eksploatacyjnych w przypadku nielegalnej działalno ści gromadzenie, archiwizowanie i przetwarzanie danych geologicznych Marszałek, Starosta ograniczenie mo Ŝliwo ści wykorzystania kopaliny uzyskanej w innych ni Ŝ Starosta, Gminy koncesjonowanie procesach inwestycyjnych

81

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014 uświadomienie władzom lokalnym o korzy ściach finansowych Starosta, Gminy wynikaj ących z przeciwdziałania niekontrolowanej eksploatacji kopalin dąŜ enie do uzyskiwania informacji z jednostek ministerialnych Marszałek, Starosta i wojewódzkich o ilo ści, rodzaju i miejscu prowadzenia wydobycia złó Ŝ

Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna rekultywacja terenów po eksploatacji kopalin Przedsi ębiorcy, Gminy

9.3.2. Drugi cel średniookresowy do 2014 r. Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin i rekultywacja nieczynnych wyrobisk

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna inwentaryzacja wyrobisk po eksploatacji bez koncesji Powiat, Gminy opiniowanie studiów uwarunkowa ń kierunków zagospodarowania Marszałek, Starosta przestrzennego weryfikacja ustale ń istniej ących planów zagospodarowania Starosta przestrzennego i studiów uwarunkowa ń kierunków zagospodarowania przestrzennego ochrona terenów perspektywicznych pod wzgl ędem wydobycia kopalin Starosta

Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna stworzenie inwentaryzacji złó Ŝ kopalnianych i wyrobisk po eksploatacji Gminy, WIO Ś Opole bez koncesji

82

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

10. ZRÓWNOWA śONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII 10.1. Materiałochłonno ść , wodochłonno ść , energochłonno ść i odpadowo ść

Stan wyj ściowy W ramach tego zagadnienia pod uwag ę nale Ŝy wzi ąć przede wszystkim zmniejszenie materiałochłonno ści, odpadowo ści, wodochłonno ści i energochłonno ści produkcji przemysłowej. Jest to podej ście korzystne zarówno ze wzgl ędów ochrony zasobów środowiska, jak te Ŝ ekonomii prowadzonych procesów technologicznych w poszczególnych zakładach. Oprócz minimalizacji oddziaływania na środowisko, poprzez pobór wody, surowców naturalnych i energii, wytwórcy z sektora gospodarczego maj ą szans ę ponosi ć ni Ŝsze opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz redukowa ć koszty energii i surowców stosowanych w produkcji. Z uwagi na wprowadzanie nowych technologii oraz uwarunkowania ekonomiczne wi ększo ść przedsi ębiorstw, instytucji oraz spółdzielni realizuje zadania w celu osi ągni ęcia zrównowa Ŝonego wykorzystania surowców, materiałów, wody i energii m.in. poprzez: - wymianę starych odcinków sieci wodoci ągowej z zastosowaniem nowych technologii oraz stosowanie doszczelniaczy przy usuwaniu awarii, - stosowanie w miar ę mo Ŝliwo ści zamkni ętych układów obiegu wody, - odpady przemysłowe s ą gromadzone, przechowywane i przekazywane jednostkom do tego celu upowa Ŝnionym (zgodnie z posiadanymi decyzjami), - wprowadza nowe małoodpadowe technologie, - sukcesywnie wymienia si ę tradycyjne sieci ciepłownicze na preizolowane oraz modernizuje węzły cieplne, - przeprowadza termomodernizacje budynków, - dokonuje wymiany pieców w ęglowych na piece bardziej ekonomiczne i ekologiczne - zarz ądy spółdzielni sukcesywnie wprowadzaj ą w ka Ŝdym budynku liczniki dostarczanej energii cieplnej na potrzeby CO oraz liczniki na ciepł ą i zimn ą wod ę.

10.1.1. Pierwszy cel średniookresowy do 2014 r. Wzrost efektywno ści wykorzystania surowców, w tym zasobów wodnych i surowców energetycznych wykorzystywanych w gospodarce

Kierunki działa ń: Zadania koordynowane:

Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna wspieranie stosowania zamkni ętych obiegów wody w przedsi ębiorstwach Podmioty gospodarcze promowanie wykorzystania technologii przyjaznych dla środowiska Podmioty gospodarcze naturalnego promowanie wprowadzania systemów recyklingu umo Ŝliwiaj ących Podmioty gospodarcze wielokrotne u Ŝytkowanie materiałów

10.1.2. Drugi cel średniookresowy do 2014 r.

Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów u źródła oraz zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko

83

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Kierunki działa ń: Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna wspieranie zmian technologicznych zapobiegaj ących powstawaniu Podmioty gospodarcze odpadów oraz zapewniaj ących ich wykorzystanie w procesach produkcji

10.2. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii

Stan wyj ściowy: W Polsce zakłada si ę, Ŝe w 2010 roku udział zu Ŝycia energii odnawialnej b ędzie na poziomie 7,5 % (wynika to z Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 maja 2003 roku w sprawie szczegółowego zakresu obowi ązku zakupu energii elektrycznej i ciepła z odnawialnych źródeł energii oraz energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła). Rodzaje energii odnawialnej: 1. energia biomasy 2. energia geotermalna 3. energia słoneczna 4. energia wiatru 5. energia wodna 6. energia otoczenia 7. inne

Energia biomasy Wykorzystanie biomasy, do celów energetycznych następuje przez bezpo średnie spalanie drewna, słomy, odpadków produkcji ro ślinnej lub ro ślin energetycznych (specjalnego gatunku wierzby oraz tzw. malwy pensylwa ńskiej itp.). Na terenie powiatu głubczyckiego znajduj ą się firmy, które prowadz ą działalno ść z wykorzystaniem biomasy. Przykładem mog ą by ć firmy produkuj ące piece opalane słom ą. Moc uzyskana przy wykorzystywaniu takich pieców jest w stanie pokry ć zapotrzebowanie na ciepło potrzebne do ogrzania nawet du Ŝych gospodarstw rolnych, czy te Ŝ du Ŝych obiektów przemysłowych. Wykorzystanie biomasy powoduje zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza. Na terenie powiatu s ą przedsi ębiorstwa produkuj ące tego rodzaju piece. Ponadto w powiecie znajduj ą si ę firmy zajmuj ące si ę produkcj ą i sprzeda Ŝą biopaliw typu: brykiety drzewne, pelety z przetworzenia odpadów drzewnych - trocin, wiórów lub zr ębków, drewna oraz zr ębków drzewna (opałowe i defibracyjne), kory drzew iglastych i li ściastych, zrzynów, okorki itp odpady z przemysłu drzewnego, i trocin opałowych (wilgotne i suche). Istniej ą plany, Przedsi ębiorstwa Wodoci ągów i Kanalizacji Głubczyce, budowy biogazowi osi ągaj ącej moc ok. 200 kW w Głubczycach w oparciu o oczyszczalnie ścieków.

Energetyka wodna Na terenie powiatu głubczyckiego na rzece Opawie zlokalizowane s ą dwie elektrownie wodne w: Bliszczycach (Gm. Branice) - 180 MW (megawat mocy). Dodatkowo dzi ęki pi ętrzeniu wody i przepływie przez turbin ę nast ępuje mała retencja wodna i napowietrzanie wody, co ma spore znaczenie ekologiczne. Rysunek nr 16 Elektrownia wodna - Bliszczyce

84

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

- Branicach Zamek (Gm. Branice) - 0,05 MW (megawat mocy) oraz na rzece Osobłodze w Klisinie (Gm. Głubczyce). Wszystkie elektrownie posiadaj ą obowi ązuj ące pozwolenia wodnoprawne.

Energia wiatru Obecnie jest opracowany nowy plan zagospodarowania przestrzennego dla Michałkowic, Bliszczyc i cz ęś ci Branic (gmina Branice). Na tych terenach ma powsta ć elektrownia wiatrowa. Zgodnie z planami niemieckiego inwestora trzy wiatraki powstan ą w Branicach tu Ŝ przy drogach wylotowych na Boboluszki i Wysok ą, a 18 stanie na polach mi ędzy Michałkowicami a Bliszczycami. Ich budowa mo Ŝe zako ńczy ć si ę w 2009 roku. Podobne elektrownie wiatrowe inwestorzy chc ą te Ŝ budowa ć w: Czerwonkowie, Krzy Ŝowicach, Bogdanowicach, Zopowach, Zubrzycach (gmina Głubczyce) oraz Kietrzu.

Energia geotermalna Warunki geotermiczne w obr ębie powiatu głubczyckiego s ą niekorzystne. Mo Ŝliwo ść wykorzystania wód geotermalnych zwi ązana jest z budow ą geologiczn ą, w szczególno ści z wyst ępowaniem skał proterozoicznym i mezozoicznych, a parametry wód uzale Ŝnione s ą od cech budowy geologicznej terenu. Powiat głubczycki poło Ŝony jest w obr ębie strefy śląsko – morawskiej. W strefie tej na gł ęboko ści od ok. 3000 m mog ą wyst ępowa ć wody geotermalne o temp. powy Ŝej 90 0 C, zwłaszcza w rejonie Prudnika i Głubczyc w zwi ązku z powy Ŝszym wykorzystanie tych wód jest nieopłacalne ekonomicznie.

10.2.1. Cel średniookresowy do 2014 r.

Promocja i wspieranie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych

Kierunki działa ń: Zadania własne: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna upowszechnianie informacji o rozmieszczeniu i mo Ŝliwo ściach Powiat, Gminy, technicznych wykorzystania potencjału energetycznego poszczególnych Organizacje rodzajów odnawialnych źródeł energii pozarz ądowe Powiat, Gminy, prowadzenie działa ń edukacyjnych oraz popularyzuj ących odnawialne Organizacje źródła energii pozarz ądowe

Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna budowa elektrowni wiatrowej Czerwonków o przewidywanej mocy pow. Podmioty gospodarcze 30 MW budowa elektrowni wiatrowej Bliszczyce o przewidywanej mocy pow. Podmioty gospodarcze 30 MW budowa elektrowni wiatrowej Bliszczyce-Michałkowice o Podmioty gospodarcze przewidywanej mocy pow. 30 MW budowa parku wiatrowego „Zopowy” na obszarze wsi: Bogdanowice, Podmioty gospodarcze Krzy Ŝowice, Zopowy, Zurzyce. Planowane 22 szt. x 2,5 MW budowa farmy wiatrowej Kietrz – planowane 2 szt. x 2,0 MW Podmioty gospodarcze

85

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Przedsi ębiorstwa budowa biogazowi osi ągaj ącej moc ok. 200 kW w Głubczycach w Wodoci ągów i oparciu o oczyszczalnie ścieków Kanalizacji Głubczyce

10.3. Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzi ą

Stan wyj ściowy Z uwagi na ustrój rzeczny, cieki powierzchniowe przepływaj ące przez powiat głubczycki posiadaj ą charakter nizinny, z najwy Ŝszym stanem wód w okresach wiosennych roztopów i jesiennych opadów atmosferycznych. Re Ŝim rzeczny nie stwarza licznych sytuacji wylewów powodziowych, a zasi ęg przestrzenny ewentualnych wylewów ogranicza si ę do terasy zalewowej. Obecnie uregulowano rzek ę Psin ę na odcinku kilku kilometrów: od Świ ątyni Dumania do oczyszczalni ścieków. Zostało oczyszczone koryto rzeki, naprawione mury oporowe oraz wzmocnione brzegi. Dzi ęki przebudowie zwi ększyła si ę te Ŝ przepustowo ść rzeki, co jest waŜne w czasie zagro Ŝenia powodziowego. W miejscowo ści Włodzienin wybudowano zbiornik retencyjny na rzece Troi o powierzchni 86 ha. Głównym zadaniem zbiornika jest ochrona od powodzi terenów poło Ŝonych w dolinie rzeki Troi poni Ŝej zbiornika, poprzez redukcj ę fali powodziowej - co najmniej o 25 % i przesuni ęcie kulminacji fali o 16 godzin, co zwi ększy bezpiecze ństwo przeciwpowodziowe gmin Branic i Kietrza. Wojewódzki Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych planuje budow ę dwóch zbiorników retencyjnych – w Dzier Ŝysławiu i Nowej Cerekwi. Rysunek nr 17 Zbiornik wodny we Włodzieninie

10.3.1. Cel średniookresowy do 2014 r. Zapobieganie zagro Ŝeniom powodziowym

Kierunki działa ń Zadania koordynowane: Jednostka Rodzaj zadania odpowiedzialna remonty regulacji rzek: Psiny i Troi RZGW Gliwice RZGW Gliwice, systematyczna konserwacja rzek i cieków Wrocław, Gminy konserwacja wałów przeciwpowodziowych i innych urz ądze ń ochrony RZGW Gliwice, przeciwpowodziowej Wrocław przystosowanie terenów mi ędzywala do szybkiego reagowania w RZGW Gliwice, przypadku powodzi (wycinanie lasów i zaro śli ł ęgowych, odnowa Wrocław, Gminy uŜytków zielonych, konserwacja rowów melioracyjnych) stworzenie systemu szybkiego ostrzegania i reagowania w przypadku RZGW Gliwice, zagro Ŝenia powodzi ą Wrocław, Gminy opracowanie planu awaryjnego na wypadek powodzi, uwzgl ędniaj ącego RZGW Gliwice, ochron ę obiektów wra Ŝliwych na terenie miasta (np. oczyszczalni Wrocław, Gminy ścieków, uj ęć wód, terenów zabytkowych i przyrodniczo cennych, składowisk odpadów, itp.)

86

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2014

Za działania zwi ązane z ochron ą przeciwpowodziow ą odpowiada, zgodnie z ustaw ą Prawo wodne, dyrektor Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej (RZGW). Z jego inicjatywy powstaje opracowanie projekt planu ochrony przeciwpowodziowej w regionie wodnym. RZWG s ą równie Ŝ odpowiedzialne za prowadzenie działa ń informacyjnych i koordynacj ę w razie powodzi lub suszy na podległym terenie.

87

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

11. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSI ĘWZI ĘĆ NA LATA 2008 – 2011 Powiatowy fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej przeznacza si ę na wspomaganie nast ępuj ących działa ń: 1. edukacj ę ekologiczn ą oraz propagowanie działa ń proekologicznych i zasady zrównowa Ŝonego rozwoju, 2. wspomaganie realizacji zada ń pa ństwowego monitoringu środowiska, 3. wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz bada ń stanu środowiska, a tak Ŝe systemów pomiarowych zu Ŝycia wody i ciepła, 4. realizowanie zada ń modernizacyjnych i inwestycyjnych, słu Ŝą cych ochronie środowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urz ądze ń ochrony przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej, 5. realizowanie przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z ochron ą przyrody, w tym urz ądzanie i utrzymanie terenów zieleni, zadrzewie ń, zakrzewie ń oraz parków, 6. realizowanie przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z gospodark ą odpadami i ochron ą powierzchni ziemi, 7. realizowanie przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z ochron ą powietrza, 8. realizowanie przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z ochron ą wód, 9. profilaktyk ę zdrowotn ą dzieci na obszarach, na których wyst ępuj ą przekroczenia standardów jako ści środowiska, 10. wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc przy wprowadzaniu bardziej przyjaznych dla środowiska no śników energii, 11. wspieranie działalno ści zwi ązanej z wytwarzaniem biokomponentów i biopaliw ciekłych, 12. wspieranie ekologicznych form transportu, 13. z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpo średnio oddziaływuj ące na stan gleby, powietrza i wód, w szczególno ści na prowadzenie gospodarstw rolnych produkuj ących metodami ekologicznymi poło Ŝonych na obszarach szczególnie chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, 14. prowadzenie obserwacji terenów zagro Ŝonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których wyst ępuj ą te ruchy, 15. realizacj ę innych zada ń ustalonych przez rad ę powiatu, słu Ŝą cych ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikaj ących z zasady zrównowa Ŝonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska.

88 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Tabela nr 24 Cele średniookresowe. Zadania własne powiatu głubczyckiego w latach 2008-2011 realizowane ze środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Szacunkowy koszt realizacji zadania [zł] Cel średniookresowy Kierunek działa ń 2008 2009 2010 2011 RAZEM: Identyfikacja środowiskowych zagro Ŝeń zdrowia, promocja zdrowego stylu Ŝycia i unikanie zagro Ŝeń oraz zahamowanie ich narastania profilaktyka chorób cywilizacyjnych i ograniczenie - - - - - oraz minimalizacja zewn ętrznych przyczyn ich powstawania powodowanych przez nie skutków Ochrona zasobów kopalin kontrola stanu faktycznego w przypadku wydobywania kopalin bez wymaganej koncesji i naliczanie opłat - - - - - eksploatacyjnych w przypadku nielegalnej działalno ści gromadzenie, archiwizowanie i przetwarzanie danych - - - - - Zrównowa Ŝone u Ŝytkowanie geologicznych zasobów kopalin, ograniczenie mo Ŝliwo ści wykorzystania kopaliny uzyskanej zminimalizowane - - - - - niekorzystnych skutków ich w innych ni Ŝ koncesjonowanie procesach inwestycyjnych eksploatacji oraz eliminacja uświadomienie władzom lokalnym o korzy ściach nielegalnego wydobycia finansowych wynikaj ących z przeciwdziałania - - - - - niekontrolowanej eksploatacji kopalin dąŜ enie do uzyskiwania informacji z jednostek ministerialnych i wojewódzkich o ilo ści, rodzaju i miejscu - - - - - prowadzenia wydobycia złó Ŝ Ochrona powierzchni ziemi opracowanie powiatowych programów rekultywacji gleb i zalesiania zdegradowanych gleb na obszarach - - - - - uŜytkowanych rolniczo Racjonalne wykorzystanie gleby wraz z jej ochron ą i monitoring gleb 25 000 15 000 15 000 15 000 70 000 rekultywacj ą realizacja programu rekultywacji gleb zdegradowanych na - - - - - obszarach rolniczego u Ŝytkowania, w tym ich zalesianie

89 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Szacunkowy koszt realizacji zadania [zł] Cel średniookresowy Kierunek działa ń 2008 2009 2010 2011 RAZEM:

inwentaryzacja wyrobisk po eksploatacji bez koncesji - - - - -

opiniowanie studiów uwarunkowa ń kierunków - - - - - Eliminacja nielegalnej zagospodarowania przestrzennego eksploatacji kopalin i rekultywacja nieczynnych wyrobisk weryfikacja ustale ń istniej ących planów zagospodarowania przestrzennego i studiów uwarunkowa ń kierunków - - - - - zagospodarowania przestrzennego

ochrona terenów perspektywicznych pod wzgl ędem - - - - - wydobycia kopalin

Ochrona przyrody i krajobrazu

realizacja Wojewódzkiego Programu Zwi ększenia Zwi ększanie lesisto ści gmin - 10 000 10 000 10 000 30 000 Lesisto ści predysponowanych do zalesienia w „Krajowym aktualizacja granicy polno-le śnej w miejscowych planach Programie Zwi ększania - - - - - Lesisto ści” poprzez zalesianie zagospodarowania przestrzennego gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej, gruntów przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z ochron ą przyrody, urz ądzanie zdegradowanych i nieu Ŝytków i utrzymanie zieleni, zadrzewie ń, zakrzewie ń na terenach 6 000 5 000 5 000 5 000 21 000 będących własno ści ą powiatu

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii

upowszechnianie informacji o rozmieszczeniu i Promocja i wspieranie mo Ŝliwo ściach technicznych wykorzystania potencjału wykorzystania energii ze źródeł - - - - - energetycznego poszczególnych rodzajów odnawialnych odnawialnych źródeł energii promocja i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz technologii zwi ększaj ących efektywne wykorzystanie - 20 000 10 000 10 000 40 000 energii i zmniejszaj ących materiałochłonno ść gospodarki

90 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Szacunkowy koszt realizacji zadania [zł] Cel średniookresowy Kierunek działa ń 2008 2009 2010 2011 RAZEM: prowadzenie działa ń edukacyjnych oraz popularyzuj ących 1 000 1 000 1 000 1 000 4 000 odnawialne źródła energii

Gospodarka odpadami Gospodarowanie odpadami z uwzgl ędnieniem zapobiegania powstawania odpadów, intensyfikacja edukacji ekologicznej promuj ącej minimalizacji ich ilo ści, minimalizacj ę powstawania odpadów i wła ściwego zapewnienia zgodnego z 1 000 1 000 1 000 1 000 4 000 post ępowania z nimi oraz prowadzenie skutecznej kampanii zasadami ochrony środowiska informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie odzysku i bezpiecznego dla środowiska ich unieszkodliwiani sukcesywne usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest z - - - terenu powiatu wg opracowanych harmonogramów - - Usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest z terenu pomoc mieszka ńcom powiatu w realizacji kosztownej powiatu wymiany płyt cementowo-azbestowych zgodnie z 50 000 30 000 30 000 30 000 140 000 przepisami prawa

Zarz ądzanie środowiskowe wdro Ŝenie systemu informowania społecze ństwa o stanie środowiska, udziału społecze ństwa w post ępowaniu w - - - - - sprawie ochrony środowiska Upowszechnianie i wspieranie współpraca z pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi - - - wdra Ŝania systemów - - zarz ądzania środowiskowego prowadzenie w formie elektronicznej publicznie dost ępnych wykazów danych o dokumentach zawieraj ących - - - informacje o środowisku i jego ochronie oraz ich - - udost ępniania w Biuletynie Informacji Publicznej Kształtowanie nawyków kultury kontynuacja realizacji programu edukacji ekologicznej 1 000 1 000 1 000 1 000 4 000

91 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Szacunkowy koszt realizacji zadania [zł] Cel średniookresowy Kierunek działa ń 2008 2009 2010 2011 RAZEM: ekologicznej mieszka ńców wspieranie merytoryczne i finansowe aktywnych form powiatu głubczyckiego edukacji ekologicznej dzieci i młodzie Ŝy np. organizowanie konkursów i sesji popularno-naukowych zwi ązanych 1 000 500 500 500 2 500 z tematyk ą środowiskow ą czy te Ŝ wł ączanie si ę w akcj ę „Sprz ątanie świata”

wsparcie finansowe projektów z zakresu edukacji 1 000 500 500 500 2 500 ekologicznej o zasi ęgu ponadgminnym

współdziałanie władz powiatowych z mediami w zakresie prezentacji stanu środowiska i działa ń podejmowanych na - - - - - Zagwarantowanie szerokiego rzecz jego ochrony dost ępu do informacji o środowisku i jego ochronie udział przedstawicieli Starostwa Powiatowego i władz poszczególnych gmin w szkoleniach z zakresu publicznego - - - - - dostępu do informacji o środowisku

Zanieczyszczenie powietrza Utrzymanie jako ści powietrza upowszechnianie informacji o rozmieszczeniu na terenie powiatu i mo Ŝliwo ściach technicznych wykorzystania potencjału - - - głubczyckiego zgodnie z energetycznego poszczególnych rodzajów odnawialnych - - obowi ązuj ącymi standardami źródeł energii jako ści środowiska kontynuacja bada ń jako ści powietrza – utrzymanie punktów 9 400 10 000 12 000 13 000 44 400 pomiarowych

prowadzenie działa ń edukacyjnych oraz popularyzuj ących - - - odnawialne źródła energii - -

wspieranie rozwi ąza ń pozwalaj ących na unikanie lub zmniejszanie wielko ści emisji z transportu – - - - wyprowadzenie ruchu komunikacyjnego z centrum miast - - - budowa obwodnic

92 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Szacunkowy koszt realizacji zadania [zł] Cel średniookresowy Kierunek działa ń 2008 2009 2010 2011 RAZEM: realizacja przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych m.in. - 50 000 50 000 - 100 000 termomodernizacja tworzenie obszarów ograniczonego u Ŝytkowania zgodnie z wymaganiami obowi ązuj ącego prawa w zakresie ochrony - - - - - środowiska wnikliwe prowadzenie post ępowa ń w sprawie oceny - - - oddziaływania na środowisko planowanych przedsi ęwzi ęć - - zwi ększenie świadomo ści społecze ństwa w zakresie potrzeb i mo Ŝliwo ści ochrony powietrza, w tym oszcz ędno ści energii i stosowania odnawialnych źródeł energii oraz - - - - - szkodliwo ści spalania odpadów w gospodarstwach domowych szkolenia dla podmiotów gospodarczych w zakresie - - 500 - 500 wymaga ń dotycz ących ochrony środowiska Oddziaływanie hałasu tworzenie obszarów ograniczonego u Ŝytkowania zgodnie z wymogami obowi ązuj ących przepisów prawnych w - - - - - zakresie ochrony środowiska kontrolne pomiary hałasu (w zwi ązku z interwencjami) - 4 000 5 000 5 000 14 000

wspieranie budowy ście Ŝek rowerowych - - - - -

tworzenie bazy danych na podstawie wyników uzyskanych: Ochrona mieszka ńców powiatu z prowadzonego monitoringu przez Opolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Opolu, głubczyckiego przed hałasem - - - - - zagra Ŝaj ącym zdrowiu lub od zarz ądców dróg publicznych z pomiarów emisji oraz jako ści Ŝycia zgłosze ń w zwi ązku z wyst ępuj ącą uci ąŜ liwo ści ą emisji hałasu ustalanie i egzekwowanie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku przez wła ściwe organy i inspekcje ochrony - - - - - środowiska wnikliwe prowadzenie post ępowa ń w sprawie oceny - - - oddziaływania na środowisko planowanych przedsi ęwzi ęć - - szkolenia dla podmiotów gospodarczych w zakresie - 1 000 - 1 000 2 000 wymaga ń dotycz ących ochrony środowiska 93 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Szacunkowy koszt realizacji zadania [zł] Cel średniookresowy Kierunek działa ń 2008 2009 2010 2011 RAZEM: Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód podziemnych i powierzchniowych intensyfikacja działa ń kontrolnych maj ących na celu przeciwdziałanie odprowadzaniu nieoczyszczonych ścieków komunalnych do wód oraz przeciwdziałanie - - - nieprawidłowo ściom w odprowadzaniu ścieków - - przemysłowych, w tym weryfikacja pozwole ń wodnoprawnych Osi ągni ęcie dobrego stanu wód rozwój współpracy ze wszystkimi instytucjami powierzchniowych i wpływaj ącymi na jako ść wód, wspieranie edukacji podziemnych - - - ekologicznej w zakresie racjonalnej gospodarki wodami i jej - - ochrony przed zanieczyszczeniem współpraca ze środowiskami rolniczymi w zakresie wdra Ŝania dobrych praktyk rolniczych, niezb ędnych dla - - - skutecznej ochrony wód przed zanieczyszczeniem - - obszarowym

94 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

12. SPOSÓB KONTROLI ORAZ DOKUMENTOWANIA REALIZACJI PROGRAMU Monitoring prowadzonej polityki ochrony środowiska oznacza, Ŝe realizacja programu b ędzie podlegała ocenie w zakresie: 1. stopnia wykonania przyj ętych zada ń, 2. stopnia realizacji zało Ŝonych celów, 3. analizy przyczyn powstałych rozbie Ŝno ści. Wyniki oceny stanowi ć b ędą podstaw ę kolejnej aktualizacji programu. Propozycja aktualizacji winna by ć formułowana przy znacz ącym udziale systemu. System oceny realizacji programu powinien by ć oparty na odpowiednio dobranych wska źnikach presji, stanu i reakcji, pozwalaj ących cało ściowo opisa ć zagadnienie polityki ochrony środowiska i zarazem daj ących mo Ŝliwo ść porówna ń mi ędzyregionalnych. System tworzy ć b ędą: 1. Wska źnik presji na środowisko , wskazuj ące główne źródła problemów i zagro Ŝeń środowiskowych, odnosz ących si ę do tych form działalno ści, które zmniejszaj ą ilo ść i jako ść zasobów (np. emisja zanieczyszcze ń do środowiska, ilo ść odpadów gromadzonych na składowiskach, tempo eksploatacji zasobów środowiska). 2. Wska źniki stanu środowiska , odnosz ące si ę do jako ści środowiska i jego zasobów, pozwalaj ące na ocen ę zachodz ących zmian (np. lesisto ść , udział gruntów rolnych). 3. Wska źniki reakcji (działa ń ochronnych) , pokazuj ące działania podejmowane w celu poprawy jako ści środowiska lub złagodzenia antropopresji na środowisko (np. procent mieszka ńców korzystaj ących z oczyszczalni ścieków, udział obszarów prawnie chronionych w powierzchni województwa, powierzchnia gruntów zrekultywowanych, wydatki na ochron ę środowiska). Do okre ślenia powy Ŝszych wska źników wykorzystywane s ą przede wszystkim informacje Głównego Urz ędu Statystycznego oraz Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Dane dotycz ące gospodarki odpadami podano według stanu za rok 2007. List ę proponowanych wska źników dla starostwa głubczyckiego przedstawiono w tabeli 15.

Tabela nr 25 Wska źniki efektywno ści realizacji celów programu ochrony środowiska powiatu głubczyckiego

Lp. Wska źniki Stan wyj ściowy (2007 r.) Ochrona przyrody i krajobrazu 1. Powierzchnia prawnie chroniona - ogółem 12 526,44 ha 2. Obszary NATURA 2000 brak 3. Rezerwaty 1. Rezerwat przyrody „Góra Gipsowa” 2. Rezerwat przyrody „Rozumice” 4. Parki krajobrazowe brak 5. Obszary chronionego krajobrazu 1. „Las Głubczycki” 2. „Wronin-Maciowakrze” 3. „Mokre-Lewice” 6. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe Brak 7. UŜytki ekologiczne Brak Lasy 8. Lesisto ść powiatu 6,2 % Gleby 9. Grunty zdewastowane i zdegradowane Gmina Głubczyce – 18,65 ha Gmina Kietrz – 13,05 ha Gmina Baborów – 18,35 ha Gmina Branice – 10,65 ha

95 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Lp. Wska źniki Stan wyj ściowy (2007 r.) 10. Ekologiczne gospodarstwa rolne posiadaj ące 2 gospodarstwa rolne posiadaj ące certyfikat certyfikat integrowanej produkcji truskawek w Głubczycach i Bernacicach Jako ść wód podziemnych i powierzchniowych 11. Jako ść wód podziemnych 1. Boguchwałów – Gm. Baborów – IV klasa 2. Chróstno – Gm. Głubczyce – V klasa 3. Bogdanowice – Gm. Głubczyce – IV klasa 4. Krasne Pole – Gm. Głubczyce - IV klasa 12. Jako ść wód powierzchniowych 1. Opawa – m. Bliszczyce pon. uj ścia Opawicy – V klasa 2. Opawica – m. Pawica – V klasa 3. Ostra – m. Pilszcz (uj ście do Opawy) – V klasa 4. Psina – m. Gaszowice – III klasa 5. Psina – m. Babice – V klasa 6. Psina – m. Raków – V klasa 7. Złotnik – m. Boguchwałów (uj ście do Psiny) – V klasa 8. Psina – m. Czerwonków (uj ście do Psiny) – V klasa 9. Troja – m. Gródczanki (uj ście do Psiny) – V klasa 13. Długo ść kanalizacji sanitarnej 1. Miasto i Gmina Głubczyce - 62,6 km 2. Miasto i Gmina Baborów - 17,7 km 3. Miasto i Gmina Kietrz - 5,1 km 4. Gmina Branice - 5,7 km 14. Długo ść sieci wodoci ągowej 1. Miasto i Gmina Głubczyce - 157,1 km 2. Miasto i Gmina Baborów - 59,8 km 3. Miasto i Gmina Kietrz - 81,9 km 4. Gmina Branice - 28,8 km Ochrona powietrza atmosferycznego 3 15. St ęŜ enie średnioroczne NO 2 [ µg/m ] 1. Głubczyce, ul. Kochanowskiego - 15,6 2. Głubczyce, ul. Niepodległo ści – 15,4 3. Kietrz, ul. 3-go Maja – 15,2 4. Baborów, ul. D ąbrowszczaków – 17,0 3 16. St ęŜ enie średnioroczne SO 2 [ µg/m ] 1. Głubczyce, ul. Kochanowskiego - 6,1 2. Głubczyce, ul. Niepodległo ści – 9,0 3. Kietrz, ul. 3-go Maja – 6,7 4. Baborów, ul. D ąbrowszczaków – 9,4 17. Liczba stref w których poziom substancji jest brak wy Ŝszy od warto ści dopuszczalnej Ochrona przed hałasem 18. Wyniki pomiarów hałasu przy drodze 1. pora dnia – 65,2 krajowej 38 [dB] 2. pora nocy – 55,5 Gospodarka odpadami 19. Ilo ść wytworzonych odpadów komunalnych 325 kg/rok w przeliczeniu na mieszka ńca 20. Poziom selektywnej zbiórki odpadów 4% komunalnych 21. Ilo ść odpadów komunalnych składowanych ok. 9400 Mg na składowiskach 22. Ilo ść składowisk odpadów komunalnych 6 (w tym 3 nieczynne) 23. Ilo ść selektywnej zbiórki odpadów 24 kg

96 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Lp. Wska źniki Stan wyj ściowy (2007 r.) wielkogabarytowych 24. Ilo ść selektywnej zbiórki odpadów 1 362 Mg budowlanych 25. Ilo ść wytwarzanych odpadów 2425 Mg opakowaniowych 26. Poziom odzysku i recyklingu odpadów 13% opakowaniowych 27. Ilo ść wytwarzanych odpadów 17 363 Mg przemysłowych 28. Ilo ść odpadów przemysłowych, 3 395 Mg (w tym 3 271 Mg wykorzystano jako składowanych na składowiskach warstwy przesypowe) 29. Ilo ść odpadów przemysłowych 3 406 Mg wykorzystanych gospodarczo 30. Ilo ść składowisk odpadów przemysłowych brak 31. Ilo ść wytwarzanych odpadów 122 Mg niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych 32. Ilo ść wytwarzanych odpadów 144 Mg niebezpiecznych w sektorze gospodarczym 33. Ilo ść odpadów niebezpiecznych odzyskanych 38 Mg 34. Ilo ść mogilników i magazynów brak przeterminowanych środków ochrony ro ślin do likwidacji Energia odnawialna 35. Udział energii odnawialnej w całkowitym b.d. zu Ŝyciu energii pierwotnej - ogółem 36. Udział energii wodnej [MW] 180,5 Energia odnawialna 37. Udział energii odnawialnej w całkowitym b.d. zu Ŝyciu energii pierwotnej - ogółem 38. Udział energii wodnej [MW] 180,5 Nakłady inwestycyjne na ochron ę środowiska i gospodark ę wodn ą 39. Nakłady ogółem [zł.] 64 526 238,00

Dla prawidłowej realizacji monitoringu wykonalno ści celów, priorytetów i zada ń programu ochrony środowiska powiatu głubczyckiego niezb ędna jest okresowa wymiana informacji pomi ędzy starostwem i gminami, dotycz ąca stanu komponentów środowiska oraz stopnia zaawansowania realizacji poszczególnych zada ń (w tym w szczególno ści zada ń gmin). Przewiduje si ę wymian ę ww. informacji w sposób zorganizowany – w ustalonej formie pisemnej lub elektronicznej (sprawozdawczo ść okresowa). Do realizacji powy Ŝszego zadania mo Ŝe posłu Ŝyć wzór ankiety dla gmin i podmiotów gospodarczych.

Tabela nr 26 Wzór ankiety dla gmin i podmiotów gospodarczych Lp. Miernik oceny wdra Ŝania programu ochrony środowiska 1 długo ść sieci wodoci ągowej [km] 2 stopie ń zwodoci ągowania gminy [%] 3 długo ść sieci kanalizacyjnej [km] 4 stopie ń skanalizowania gminy [%] 5 ilo ść nowych i zmodyfikowanych oczyszczalni ścieków 6 ilo ść ścieków komunalnych doprowadzanych na oczyszczalnie ścieków 7 ładunek zanieczyszcze ń odprowadzanych do wód powierzchniowych

97 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Lp. Miernik oceny wdra Ŝania programu ochrony środowiska 8 liczba składowisk odpadów ogółem (2007 r.) - w tym przemysłowych 9 ilo ść odpadów komunalnych - składowanych 10 selektywna zbiórka odpadów komunalnych: - niebezpiecznych - opakowaniowych 11 produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych 12 % produkcji energii ze źródeł odnawialnych w produkcji energii elektrycznej zu Ŝywanej ogółem 13 zainstalowana moc elektryczna ze źródeł odnawialnych 14 ilo ść gospodarstw ekologicznych 15 powierzchnia nowo zalesionych gruntów [ha] 16 długo ść ście Ŝek rowerowych [km] 17 liczba szkolnych kół i klubów ekologicznych 18 liczba urz ądzonych ście Ŝek dydaktycznych 19 wydatki inwestycyjne na ochron ę powietrza i klimatu 20 wydatki inwestycyjne na kanalizacj ę 21 wydatki na działalno ść edukacyjn ą, szkoleniow ą i informacyjn ą zwi ązan ą z ochron ą środowiska

98 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

13. ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA Nadzór nad realizacją programu w praktyce oznacza okre ślenie zasad zarz ądzania nim wraz z ustaleniem mechanizmu monitorowania jego realizacji. Program ochrony środowiska powiatu jest dokumentem o charakterze strategicznym. Stanowi instrument wspomagaj ący realizacj ę prawa miejscowego (gminy, powiatu) pozostaj ąc w ścisłym zwi ązku z planami zagospodarowania przestrzennego gmin, decyzjami o warunkach zabudowy i zagospodarowania oraz decyzjami zwi ązanymi z realizacj ą przedsi ęwzi ęć w zakresie gospodarki wodno – ściekowej, gospodarki odpadami, rozwojem terenów zielonych i innych. Samorz ąd powiatowy posiada kompetencje pozwalaj ące mu realizowa ć zawarte w programie cele i zadania. Aby jednak ta realizacja przebiegała spójnie z polityk ą regionaln ą konieczne jest przygotowanie struktur administracyjnych do ścisłej współpracy z organami dysponuj ącymi znacznie szerszymi uprawnieniami wynikaj ącymi z ich kompetencji. Organ wykonawczy powiatu w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa sporz ądza powiatowy program ochrony środowiska, który podlega zaopiniowaniu poprzez organ wykonawczy województwa. Z punktu widzenia pełnionej roli w realizacji programu mo Ŝna wyodr ębni ć cztery grupy podmiotów uczestnicz ących w nim. S ą to: - podmioty uczestnicz ące w organizacji i zarz ądzaniu programem, - podmioty realizuj ące zadania programu, w tym instytucje finansuj ące, - podmioty kontroluj ące przebieg realizacji i efekty programu, - społeczno ść powiatu jako główny podmiot odbieraj ący wyniki działa ń programu. Główna odpowiedzialno ść za realizacj ę programu spoczywa na staro ście, który składa Radzie Powiatu Głubczyckiego raporty z wykonania programu. W praktyce, starosta mo Ŝe wyznaczy ć koordynatora wdra Ŝania programu. Zadaniem koordynatora jest ścisła współpraca ze starost ą i Rad ą Powiatu Głubczyckiego oraz przedstawianie im okresowych sprawozda ń z realizacji programu. Zarz ąd Powiatu Głubczyckiego współdziała z organami administracji rz ądowej i samorz ądowej szczebla wojewódzkiego oraz samorz ądami gminnymi. Natomiast w dyspozycji Zarz ądu Województwa znajduj ą si ę instrumenty finansowe na realizacj ę zada ń programu (poprzez WFO ŚiGW). Ponadto Zarz ąd Powiatu współdziała z instytucjami administracji rz ądowej, w dyspozycji których znajduj ą si ę instrumenty kontroli i monitoringu. Instytucje te kontroluj ą respektowanie prawa, prowadz ą monitoring stanu środowiska (WIO Ś), prowadz ą monitoring wód (RZGW). Władze powiatu mog ą by ć wspierane przez Zespół Konsultacyjny, który mo Ŝe by ć powołany spo śród przedstawicieli lokalnych społeczno ści samorz ądowych zaanga Ŝowanych ju Ŝ w proces tworzenia projektu programu poprzez udział w sesjach warsztatowych i spotkaniach roboczych. Zadaniem Zespołu Konsultacyjnego mogłoby by ć nadzorowanie procesu wdra Ŝania programu oraz uzgadnianie współpracy w realizacji poszczególnych zada ń. Spotkania Zespołu Konsultacyjnego powinny odbywa ć si ę co najmniej dwa razy w roku. W niektórych pracach Zespołu Realizacji Programu powinny tak Ŝe uczestniczy ć podmioty gospodarcze realizuj ące inwestycje zgodnie z kierunkami nakre ślonymi w programie.

99 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Wykres nr 11 Schemat zarz ądzania programem ochrony środowiska

Rada Powiatu Głubczyckiego

Zarz ąd Powiatu prezydent, wójtowie, Głubczyckiego burmistrzowie starosta koordynator programu

instytucje kontroluj ące zespół realizacji programu marszałek, zarz ąd województwa

jednostki realizuj ące instytucje finansuj ące przedsi ęwzi ęcia

odbiór społeczny programu

Tabela nr 27 Najwa Ŝniejsze działania w ramach zarz ądzania środowiskiem

Instytucje Lp. Zagadnienie Główne działania w latach 2007-2010 uczestnicz ące 1. wdra Ŝanie programu ochrony raporty o wykonaniu programu (2x, 2009 zarz ąd powiatu, środowiska i 2011) samorz ądy gminne, inne jednostki wdra Ŝaj ące program

wspieranie finansowe samorz ądów, WFO ŚiGW, zakładów, instytucji, organizacji fundusze celowe, wdra Ŝaj ących program fundusze UE

2. edukacja ekologiczna, rozwój ró Ŝnorodnych form edukacji zarz ąd powiatu, komunikacja ze ekologicznej w oparciu o instytucje prezydent, wójtowie, społecze ństwem, zajmuj ące si ę tym zagadnieniem, burmistrzowie, system informacji o zarz ąd województwa, środowisku realizacja zapisów ustawy dot. dost ępu Wojewódzki do informacji o środowisku i jego Inspektorat Ochrony ochronie, Środowiska, organizacje większe wykorzystanie mediów (prasa, pozarz ądowe telewizja, internet) w celach informowania społecze ństwa o podejmowanych i planowanych działaniach z zakresu ochrony środowiska, w tym realizacji programów

3. systemy zarz ądzania wspieranie i promowanie zakładów / zarz ąd powiatu, środowiskiem instytucji wdra Ŝaj ących system wojewoda zarz ądzania środowiskiem fundusze celowe

100 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Instytucje Lp. Zagadnienie Główne działania w latach 2007-2010 uczestnicz ące 4. monitoring stanu zgodnie z wymaganiami ustawowymi Wojewódzki środowiska Informacje o stanie środowiska w Inspektorat Ochrony powiecie Środowiska, Wojewódzka Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna, Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej, marszałek, zarz ąd powiatu

101 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

14. ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU Realizacja programu wdra Ŝania wymaga ń ochrony środowiska Unii Europejskiej jest zadaniem trudnym i kosztownym. Trudno ści wynika ć b ędą nie tylko z problemów technicznych i organizacyjnych, ale tak Ŝe ograniczonej płynno ści finansowej polskich przedsi ębiorstw, co utrudnia ć b ędzie pozyskiwanie środków finansowych na niezb ędne inwestycje. Znaczna cz ęść kosztów dostosowania obci ąŜ y samorz ądy, reszta b ędzie musiała by ć poniesiona przez podmioty gospodarcze. Źródła finansowania programu b ędą zró Ŝnicowane, w zale Ŝno ści od rodzaju i okresu przewidywanego działania, a przede wszystkim mo Ŝliwo ści stosowania instrumentów finansowo – ekonomicznych, zapewnionych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Dost ępne na rynku polskim publiczne źródła finansowania przedsi ęwzi ęć z zakresu ochrony środowiska mo Ŝna podzieli ć na: - krajowe – pochodz ące z bud Ŝetu pa ństwa, bud Ŝetu gminy, pozabud Ŝetowych instytucji publicznych, udzielane w formie dotacji, grantów i subwencji, - pomocy zagranicznej – Fundusz Spójno ści, fundusze strukturalne, fundacje itp. Specyfik ą systemu finansowania ochrony środowiska w Polsce jest to, Ŝe wi ększ ą cz ęść wydatków ponosz ą przedsi ębiorstwa, fundusze ekologiczne i samorz ądy terytorialne, natomiast udział środków bud Ŝetu jest mały. Wiele samorz ądów chce skorzysta ć w okresie promowania 2007 – 2013 ze środków dost ępnych w PO Infrastruktura i Środowisko (Fundusz Spójno ści i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego). Nie mo Ŝna obecnie okre śli ć ile z tych projektów uzyska dofinansowanie, gdy Ŝ procedura przydzielania środków b ędzie trwało równie Ŝ w 2008 r. Kalkulacja kosztów realizacji Programu dotyczy okresu najbli Ŝszych 4 lat t.j. sporz ądzono j ą na lata 2007-2010 na podstawie danych uj ętych w harmonogramie rzeczowo-finansowym przedsi ęwzi ęć przewidzianych lub planowanych do realizacji. Kalkulacja kosztów jest w du Ŝej mierze szacunkowa i zani Ŝona z powodu niekompletnych danych w wielu dziedzinach wdra Ŝania Programu, w szczególno ści ochrony gleb, ochrony przed zanieczyszczeniami powietrza i edukacji ekologicznej. Poniewa Ŝ jednak Program ma formuł ę otwart ą mo Ŝna aktualizowa ć i uzupełnia ć dane dotycz ące finansowania poszczególnych przedsi ęwzi ęć . Nie oszacowano kosztów na lata 2007-2010 poniewa Ŝ lista przedsi ęwzi ęć i ich koszty s ą obarczone zbyt du Ŝym bł ędem i staj ą si ę mało przydatne dla okre ślenia tak odległych potrzeb finansowych. W niniejszym rozdziale oszacowano i podsumowano koszty realizacji Programu w województwie opolskim dla poszczególnych dziedzin (zgodnie z polityk ą ekologiczn ą województwa i programem wykonawczym). Rozró Ŝniono tak Ŝe zadania inwestycyjne od pozainwestycyjnych.

Szacunek kosztów opracowano przede wszystkim w oparciu o dane: - zgłoszone w ramach ankietyzacji przez najwi ększe w województwie zakłady przemysłowe i gospodarstwa rolne, - zgłoszone przez instytucje i organizacje, - zgłoszone przez wojewod ę i jego słu Ŝb zespolone, - zgłoszone przez samorz ądowe jednostki organizacyjne podlegaj ące Marszałkowi, - proponowane do finansowania ze środków UE (fundusz spójno ści) na lata 2007-2010 oraz EFRR (Regionalny Program Operacyjny 2007-2010), - zadania zgłoszone do dofinansowania z WFO ŚiGW, - zawarte w Programie wykonawczym do II Polityki ekologicznej pa ństwa na lata 2002- 2010.

102 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

Tabela nr 28 Szacunkowe, sumaryczne koszty realizacji Programu na lata 2007-2010

Dziedzina Koszty w latach 2007-2010 [PLN], w tym: L.p. pozainwestycyjne inwestycyjne razem 1. Ochrona przyrody i 21 000 30 000 51 000 krajobrazu 2. Wykorzystanie energii - 40 000 40 000 odnawialnej 3. Poprawa jako ści wód i - 40 000 40 000 podziemnych i powierzchniowych 4. Ochrona powietrza i 44 400 100 000 144 400 przeciwdziałanie zmianom klimatu 5. Ochrona przed hałasem 14 000 - 14 000 6. Gospodarka odpadami 28 000 450 000 478 000 7. Ochrona powierzchni 70 000 - 70 000 ziemi 8. Edukacja ekologiczna 15 500 - 15 500 SUMA 192 900 660 000 852 900

103 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

15. WYTYCZNE DO SPORZ ĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW Dokument „Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Powiatu Głubczyckiego na lata 2008- 2011 z perspektyw ą na lata 2012-2014” mo Ŝe by ć wykorzystany w pracach nad programami gminnymi. Zaleca si ę, aby zachowa ć podobn ą struktur ę tych programów, natomiast cele i strategia ich realizacji, a tak Ŝe priorytety i przedsi ęwzi ęcia musz ą by ć dopasowane do specyfiki danej gminy. Bior ąc powy Ŝsze informacje pod uwag ę, struktura programów gminnych mo Ŝe nawi ązywa ć do struktury powiatowego programu ochrony środowiska i powinna zawiera ć nast ępuj ące informacje: - ocen ę aktualnego stanu środowiska, w zakresie poszczególnych elementów środowiska - stan wyj ściowy, - cele średniookresowe i kierunki ochrony środowiska w gminie, sformułowane na podstawie analizy stanu aktualnego środowiska, - strategi ę działa ń w zakresie zagadnie ń o charakterze systemowym: ochron ę dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, zrównowa Ŝone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii, popraw ę jako ści środowiska i bezpiecze ństwo ekologiczne, - list ę celów priorytetowych w skali gminy, - ocen ę realizacji programu, - nakłady finansowe na realizacj ę celów: koszty wdro Ŝenia przedsi ęwzi ęć przewidzianych do realizacji oraz udział potencjalnych źródeł finansowania mo Ŝliwych do pozyskania w ogólnych kosztach realizacji programu. Powiatowy program nale Ŝy postrzega ć jako pomoc w formułowaniu celów i kierunków działań, z zachowaniem specyfiki danej gminy. Kierunki działa ń dla gmin oraz innych podmiotów gospodarczych powiatu głubczyckiego opisane są powy Ŝej w poszczególnych rozdziałach niniejszego programu (ka Ŝdy komponent osobno).

Zgodnie z art. 40 z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150) organ administracji opracowuj ący projekt programu ochrony środowiska zobowi ązany jest do przeprowadzenia post ępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.

104 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU GŁUBCZYCKIEGO NA LATA 2008-2011 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2012-2014

16. LITERATURA

1. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007 – 2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014”. – Warszawa, grudzie ń 2006 rok, 2. Program Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata 2007-2010 z perspektyw ą do roku 2014, 3. Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego, WUS, Opole 2005 rok, 4. Strategia rozwoju województwa opolskiego, Urz ąd Marszałkowski Województwa Opolskiego 2005 rok, 5. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego przyj ęty uchwał ą nr XLIX/357/2002 z dnia 24 wrze śnia 2002 r., 6. "Studium rozwoju systemów energetycznych w województwie opolskim do roku 2015", "Energo - Projekt - Katowice" S.A. Katowice, lipiec 2003 r., 7. Studium zagospodarowania przestrzennego pogranicza polsko-czeskiego, Warszawa – Wrocław – Praga, czerwiec 2006 rok, 8. Ocena jako ści powietrza w roku 2007, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu, 9. Monitoring diagnostyczny wód podziemnych w roku 2006, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu, 10. Wyniki bada ń rzek w województwie opolskim w roku 2005, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu, 11. Informacja o stanie środowiska w województwie opolskim w roku 2005, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu, 12. Atlas zasobów geotermalnych formacji mezozoicznej na ni Ŝu polskim, Kraków, 2006 rok, 13. Norma branŜowa. Agrotechnika. Analiza chemiczno-rolnicza gleby. Oznaczanie warto ści pH, Kardasz, Kam ńska, Wyd. Normalizacyjne “Alfa”, 1987 rok, 14. Zarz ądzanie ochron ą środowiska w Unii Europejskiej, Klima St., Wy Ŝsza Szkoła Zarz ądzania i Bankowo ści, Kraków, grudzie ń 2000 rok, 15. Geografia gleb, Bednarek R., Prusunkiewicz Z., Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1997 rok, 16. Ekonomiczne aspekty ochrony środowiska, Bernaciak A., Gaczek W., Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Pozna ń 2002 rok, 17. Odpady a problemy zagro Ŝenia i ochrony wód podziemnych, Błaszyk T., Górski J., Pa ństwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 1996 rok, 18. Centralna baza danych geologicznych - http://baza.pgi.waw.pl, 19. www.umwo.opole.pl, 20. www.bip.powiatglubczycki.pl, 21. www.powiatglubczycki.pl, 22. www.pgi.gov.pl, 23. www.mos.gov.pl, 24. www.opole.pios.gov.pl,

105