Dù ¸N ®Çu T Khu B¶O Tån Thiªn Nhiªn Ngäc Linh Tønh Kon

Tæ chøc B¶o tån Chim Quèc tÕ t¹i ViÖt Nam vµ ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng Céng ®ång Ch©u ¢u tµi trî

Dù ¸n ®Çu t khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum

B¸o c¸o B¶o tån Sè 20

Tæ chøc B¶o tån Chim Quèc tÕ Céng ®ång Ch©u ¢u ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng Dù ¸n ®Çu t khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum

C¸n bé tham gia kh¶o s¸t

Lª Träng Tr·i ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng

Cïng c¸c céng sù

Bïi §¾c Tuyªn, Lª V¨n ChÈm, NguyÔn Huy Dòng vµ Hµ V¨n Ho¹ch ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng

vµ

NguyÔn V¨n S¸ng, Alexander L. Monastyrskii vµ Jonathan C. Eames Tæ chøc B¶o tån Chim Quèc tÕ

B¸o c¸o kü thuËt trong khu«n khæ dù ¸n Më réng hÖ thèng rõng ®Æc dông cña ViÖt Nam cho thÕ kû 21 (M∙ sè VNM/B7-6201/IB/96/005)

Hµ Néi: 12 / 1998 T¸i b¶n: 8 / 2000 §iÒu phèi viªn dù ¸n: NguyÔn Huy Phån (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng) Vò V¨n Dòng (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng) Jonathan C. Eames (Tæ chøc B¶o tån Chim Quèc tÕ)

C¸n bé tham gia kh¶o s¸t: Lª Träng Tr∙i (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng) Lª V¨n ChÈm (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng) Bïi §¾c Tuyªn (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng) TrÇn HiÕu Minh (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng) TrÇn Quang Ngäc (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng) NguyÔn V¨n S¸ng (ViÖn Sinh Th¸i vµ Tµi nguyªn Sinh vËt) Hµ V¨n Ho¹ch (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng) NguyÔn Huy Dòng (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng) TrÇn Quèc Dòng (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng) Hoµng Träng TrÝ (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng) Alexander L. Monastyrskii (Tæ chøc B¶o tån Chim Quèc tÕ) Jonathan C. Eames (Tæ chøc B¶o tån Chim Quèc tÕ) NguyÔn V¨n Thu (H¹t KiÓm L©m huyÖn Dac Glei) NguyÔn B¸ Thu (H¹t KiÓm L©m huyÖn Dac Glei)

B¶n ®å: Mai Kú Vinh (ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng)

Tæ chøc tµi trî: Céng ®ång Ch©u ¢u vµ tæ chøc B¶o tån Chim Quèc tÕ

Minh ho¹: Kíu v»n ®Çu ®en Actinodura sodangorum Kamol Komolphalin

TrÝch dÉn: Lª Träng Tr∙i, Bïi §¾c Tuyªn, Lª V¨n ChÈm, NguyÔn Huy Dòng, Hµ V¨n Ho¹ch, NguyÔn V¨n S¸ng, Monastyrskii, A. L. and Eames, J. C. (1998) Dù ¸n ®Çu t khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum. Tæ chøc B¶o tån Chim Quèc tÕ

B¸o c¸o lu tr÷ t¹i: V¨n phßng Dù ¸n BirdLife/FIPI ViÖn §iÒu tra Quy ho¹ch Rõng Thanh Tr×, Hµ Néi, ViÖt Nam

§iÖn tho¹i: + (84) 4 861 6481 Fax: + (84) 4 861 6482

hoÆc

Tæ chøc B¶o tån Chim Quèc tÕ Sè 11 - Ngâ 167, T©y S¬n, §èng §a Hµ Néi, ViÖt Nam

§iÖn tho¹i/Fax: + (84) 4 851 7217 E-mail: [email protected] Môc Lôc Lêi c¶m ¬n ...... iv Lêi nãi ®Çu...... v Tãm t¾t dù ¸n...... vi Executive Summary...... viii Ch¬ng 1. Tªn c«ng tr×nh, môc ®Ých vµ c¬ së x©y dùng dù ¸n ®Çu t...... 1 1.1 Tªn c«ng tr×nh...... 1 1.2 Môc ®Ých, néi dung cña dù ¸n...... 1 1.2.1 Môc ®Ých cña dù ¸n...... 1 1.2.2 Néi dung cña dù ¸n...... 1 1.3 C¬ së x©y dùng dù ¸n...... 1 1.3.1 C¬ së ph¸p lý...... 1 1.3.2 C¬ së khoa häc ...... 2 1.3.3 C¬ së kinh tÕ ...... 2 Ch¬ng 2. §Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x∙ héi ...... 3 2.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn ...... 3 2.1.1 VÞ trÝ ®Þa lý...... 3 2.1.2 §Þa h×nh ®Þa m¹o...... 3 2.1.3 KhÝ hËu...... 3 2.1.4 Thuû v¨n...... 4 2.1.5 §Êt ...... 5 2.2 Thùc vËt vµ th¶m thùc b× rõng...... 6 2.2.1 Thùc vËt rõng ...... 6 2.2.2 Th¶m thùc b× rõng...... 7 2.3 Khu hÖ ®éng vËt ...... 10 2.3.1 Khu hÖ thó ...... 11 2.3.2 Khu hÖ chim...... 11 2.3.3 Khu hÖ Bß s¸t vµ !ch nh¸i...... 11 2.3.4 Khu hÖ Bím ...... 12 2.4 §Æc ®iÓm d©n sinh kinh tÕ x∙ héi...... 13 2.5 T×nh h×nh kinh tÕ x∙ héi vïng ®Öm khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh...... 13 2.5.1 §Æc ®iÓm d©n sè vµ c¬ së h¹ tÇng...... 13 2.5.2 Çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt chñ yÕu trong vïng ®Öm ...... 16 Ch¬ng 3. §¸nh gi¸ çc gi¸ trÞ cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh...... 21 3.1 §¸nh gi¸ çc ®Æc trng vÒ tù nhiªn vµ kinh tÕ x∙ héi ...... 21 3.1.1 DiÖn tÝch ...... 21 3.1.2 TÝnh ®a d¹ng ...... 21 3.1.3 TÝnh ®Æc thï ...... 22 3.1.4 TÝnh ®Æc h÷u ...... 24 3.1.5 Çc loµi phô thuéc vµo rõng...... 25 3.1.6 TÝnh tù nhiªn...... 25 3.1.7 TÝnh máng manh...... 25 3.1.8 TÝnh ®iÓn h×nh ...... 25 3.1.9 VÞ trÝ trong mét ®¬n vÞ sinh th¸i...... 25 3.2 Gi¸ trÞ kinh tÕ...... 25 3.3 Gi¸ trÞ tiÒm n¨ng cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh ...... 26 3.3.1 Gi¸ trÞ tiÒm n¨ng vÒ b¶o tån...... 26 3.3.2 Gi¸ trÞ tiÒm n¨ng vÒ kinh tÕ vµ m«i trêng ...... 26 3.3.3 Gi¸ trÞ tiÒm n¨ng vÒ du lÞch...... 26 3.3.4 Gi¸ trÞ tiÒm n¨ng vÒ nghiªn cøu vµ gi¸o dôc...... 26 Ch¬ng 4. Quy ho¹ch khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum ...... 27 4.1 Tªn gäi - khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum ...... 27 4.2 Ph©n lo¹i...... 27 4.3 §¬n vÞ qu¶n lý...... 27 4.4 Çc môc qu¶n lý cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh...... 27 4.5 DiÖn tÝch vµ ranh giíi khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh...... 28 4.5.1 DiÖn tÝch ...... 28 4.5.2 Ranh giíi ...... 28 4.6 Ph©n khu chøc n¨ng...... 29

i 4.6.1 Ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt ...... 29 4.6.2 Ph©n khu phôc håi sinh th¸i...... 30 4.7 Vïng ®Öm...... 31 Ch¬ng 5. Çc ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh...... 32 5.1 Ch¬ng tr×nh b¶o vÖ ...... 32 5.1.1 Tæ chøc héi nghÞ ranh giíi vµ ®ãng cét mèc ranh giíi ...... 32 5.1.2 Ban qu¶n lý...... 32 5.1.3 Çc tr¹m b¶o vÖ...... 33 5.1.4 Söa ch÷a vµ n©ng cÊp hÖ thèng ®êng chÝnh ...... 34 5.1.5 Ch¬ng tr×nh qu¶n lý vµ b¶o vÖ nguån tµi nguyªn ...... 34 5.2 Ch¬ng tr×nh phôc håi sinh th¸i rõng...... 34 5.3 Ch¬ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc...... 35 5.4 Ch¬ng tr×nh tuyªn truyÒn gi¸o dôc...... 36 5.5 Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng ®Öm...... 36 Ch¬ng 6. Çc gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc, qu¶n lý, tiÕn ®é thùc hiÖn tæng hîp vèn ®Çu t vµ hiÖu qu¶...... 40 6.1 Tæ chøc qu¶n lý...... 40 6.1.1 Ph©n cÊp qu¶n lý ...... 40 6.1.2 Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc khu b¶o tån...... 40 6.1.3 S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh...... 40 6.2 Gi¶i ph¸p vÒ vèn ®Çu t vµ tiÕn ®é thùc hiÖn...... 41 6.3 HiÖu qu¶ ®Çu t ...... 45 Ch¬ng 7. KÕt LuËn vµ KiÕn NghÞ ...... 46 7.1 KÕt luËn...... 46 7.2 KiÕn nghÞ...... 46 Phô lôc 1. Danh lôc thùc vËt khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh...... 52 Phô lôc 2. Danh s¸ch Thó ghi nhËn ë khu B¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh, Kon Tum ...... 73 Phô lôc 3. Danh s¸ch chim ghi nhËn cho khu BTTN Ngäc Linh (Kun Tum)...... 75 Phô lôc 4. Danh lôc bß s¸t, Õch nh¸i khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh...... 79 Phô lôc 5. Danh lôc bím khu B¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh...... 81 B¶n ®å B¶n ®å 1: B¶n ®å ®Þa chÊt khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum...... 47 B¶n ®å 2: B¶n ®å d¹ng ®Êt khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum...... 48 B¶n ®å 3: B¶n ®å th¶m thùc vËt rõng khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum – 1998...... 49 B¶n ®å 4: B¶n ®å d©n sinh kinh tÕ x∙ héi khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum...... 50 B¶n ®å 5: B¶n ®å quy ho¹ch khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum...... 51

B¶ng biÓu B¶ng 1. Çc yÕu tè khÝ hËu ë mét sè tr¹m khÝ tîng xung quanh khu vùc Ngäc Linh...... 4 B¶ng 2. Thµnh phÇn loµi thùc vËt khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh ...... 6 B¶ng 3. Thµnh phÇn loµi ®éng vËt cã x¬ng sèng ë c¹n khu BTTN Ngäc Linh ...... 11 B¶ng 4. Ph©n bè cña çc loµi Bím theo ®ai cao...... 12 B¶ng 5. Thèng kª d©n sè vµ d©n téc ...... 14 B¶ng 6. Ph©n bè d©n c vµ tû lÖ t¨ng d©n sè trong vïng ®Öm khu b¶o tån...... 14 B¶ng 7. T×nh h×nh ®Þnh canh ®Þnh c t¹i çc x∙ trong khu vùc vïng ®Öm...... 15 B¶ng 8. T×nh h×nh c¬ së y tÕ vµ dÞch bÖnh ë trong vïng ...... 15 B¶ng 9. T×nh h×nh gi¸o dôc cña çc x∙ vïng ®Öm khu b¶o tån...... 16 B¶ng 10. DiÖn tÝch çc lo¹i ®Êt ®ai trong çc x∙ vïng ®Öm khu b¶o tån...... 17 B¶ng 11. HÖ thèng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ...... 17 B¶ng 12. HÖ thèng sö dông ®Êt l©m nghiÖp trong vïng ®Öm...... 18 B¶ng 13. ¦íc tÝnh çc s¶n phÈm l©m ®Æc s¶n khai th¸c chñ yÕu hµng n¨m cña çc x∙ trong vïng ®Öm... 18 B¶ng 14. DiÖn tÝch çc l©m trêng quèc doanh...... 19 B¶ng 15. T×nh h×nh ®êi sèng cña n«ng d©n trong vïng ®Öm...... 20 B¶ng 16. So s¸nh sù ®a d¹ng thµnh phÇn loµi cña khu hÖ thùc vËt Ngäc Linh víi çc vïng kh¸c ...... 21 B¶ng 17. So s¸nh thµnh phÇn loµi ®éng vËt khu b¶o tån Ngäc Linh víi çc khu b¶o tån kh¸c cña T©y Nguyªn vµ Hoµng Liªn S¬n...... 21 B¶ng 18. Sù ®a d¹ng cña çc loµi chim ë khu BTTN Ngäc Linh víi çc khu vùc l©n cËn ...... 22 B¶ng 19. Çc loµi thùc vËt ë khu BTTN Ngäc Linh cã trong s¸ch ®á ...... 23 B¶ng 20: Danh s¸ch çc loµi chim, thó trong s¸ch ®á ë khu b¶o tånthiªn nhiªn Ngäc Linh...... 24 ii B¶ng 21. T×nh tr¹ng cña çc loµi ®éng vËt quÝ hiÕm khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh...... 24 B¶ng 22. Thèng kª çc lo¹i ®Êt rõng trong khu BTTN Ngäc Linh (®¬n vÞ: ha) ...... 29 B¶ng 23. Ph¬ng thøc qu¶n lý ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt khu BTTN Ngäc Linh...... 30 B¶ng 24. Ph¬ng thøc qu¶n lý ph©n khu phôc håi sinh th¸i khu BTTN Ngäc Linh ...... 31 B¶ng 25. Thèng kª diÖn tÝch ®Êt ®ai cña çc x∙ vïng ®Öm cña khu BTTN Ngäc Linh...... 31 B¶ng 26. DiÖn tÝch rõng vµ sö dông ®Êt cña 4 x∙ sau khi ®∙ qui ho¹ch vµo khu b¶o tån Ngäc Linh...... 37 B¶ng 27. KÕ ho¹ch sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña çc x∙ vïng ®Öm...... 37 B¶ng 28. KÕ ho¹ch ph©n chia ®Êt lµm vên rõng cho çc hé gia ®×nh ...... 38 B¶ng 29. Dù to¸n çc h¹ng môc cÇn ®Çu t x©y dùng theo b¶ng díi ...... 39 B¶ng 30. KÕ ho¹ch thùc hiÖn çc ch¬ng tr×nh vïng ®Öm...... 39 B¶ng 31. Dù to¸n vèn ®Çu t cho çc ch¬ng tr×nh cho khu b¶o tån ...... 42 B¶ng 32. Tæng hîp vèn ®Çu t theo giai ®o¹n ...... 43 B¶ng 33. Tæng hîp çc ch¬ng tr×nh ®Çu t...... 43 B¶ng 34. Vèn ®Çu t theo çc h¹ng môc ...... 44 B¶ng 35. Ph©n chia vèn ®Çu t theo çc thêi kú ...... 44 B¶ng 36. Ph©n chia nguån vèn ®Çu t ...... 44

iii Lêi c¶m ¬n

C¸c t¸c gi¶ muèn bµy tá lßng c¶m ¬n ®Õn Céng ®ång Ch©u ¢u vµ §¹i diÖn Céng ®ång Ch©u ¢u t¹i ViÖt Nam.

Çc thµnh viªn tham gia b¸o ço còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n «ng Lª S¸u-ViÖn trëng ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng; «ng NguyÔn H÷u §éng-Gi¸m ®èc Trung t©m Tµi nguyªn M«i Trêng; vÒ nh÷ng ®ãng gãp quÝ b¸u trong viÖc lËp kÕ ho¹ch, cung cÊp çn bé cho dù ¸n. §Æc biÖt tr©n träng sù ®ãng gãp lín lao cña «ng NguyÔn Huy Phån-ViÖn phã ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng; «ng Vò V¨n Dòng-Phã gi¸m ®èc Trung t©m Tµi nguyªn M«i trêng ®∙ trùc tiÕp ®iÒu hµnh vµ x©y dùng dù ¸n.

" tØnh Kon Tum chóng t«i tr©n thµnh c¶m ¬n «ng TrÇn Quang Vinh, Phã chñ tÞch tØnh. «ng Tr¬ng Kh¾c Tíi , phã gi¸m ®èc së NN vµ PTNT; «ng Cao ChÝ C«ng , Trëng phßng L©m nghiÖp Së NN vµ PTNT; L∙nh ®¹o , c¸n bé chi côc kiÓm l©m , L©m trêng Níc Mü, L©m trêng Ngäc Linh vµ c¸c ®Þa ph¬ng n¬i ®oµn ®Õn ®∙ t¹n t×nh gióp ®ì ®oµn trong thêi gian ngo¹i nghiÖp .

iv Lêi nãi ®Çu

Ngäc Linh lµ ®Ønh nói cao nhÊt miÒn Nam (2.598 m) n»m ë phÝa B¾c cña tØnh Kon Tum, d∙y nói Ngäc Linh cao thø hai sau d∙y Phan Si Ph¨ng ë phÝa B¾c ViÖt Nam. Khèi nói Ngäc Linh ®ång thêi lµ ranh giíi cña hai tØnh Kon Tum vµ Qu¶ng Nam.

Rõng cña khu vùc nµy cã ý nghÜa rÊt lín vÒ b¶o vÖ nguån níc cho hai con s«ng Thu Bån (tØnh Qu¶ng Nam) vµ s«ng Sª San (tØnh Kon Tum vµ Gia Lai). Rõng vµ tµi nguyªn rõng ë ®©y cã gi¸ trÞ b¶o tån nguån gen vµ ®a d¹ng sinh häc rÊt lín. Víi hÖ sinh th¸i rõng nói cao ®éc ®¸o Ngäc Linh ®∙ lµ 1 trong 87 khu rõng ®Æc dông cña ViÖt Nam theo QuyÕt §Þnh 194/CT cña chñ tÞch Héi §ång Bé Trëng (nay lµ Thñ Tíng ChÝnh Phñ) ngµy 9 th¸ng 8 n¨m 1986.

N¨m 1994 ñy Ban Nh©n D©n tØnh Qu¶ng Nam vµ Kon Tum cã c«ng v¨n xin phÐp Bé L©m NghiÖp (nay thuéc Bé N«ng NghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n) vÒ viÖc x©y dùng dù ¸n ®Çu t khu b¶o thiªn nhiªn Ngäc Linh, ®îc Bé NN & PTNT cho phÐp, ViÖn §iÒu Tra Qui ho¹ch Rõng ®∙ phèi hîp víi çc c¬ quan h÷u quan vµ çc ban ngµnh cña hai tØnh ®Ó x©y dùng b¶n dù ¸n kh¶ thi khu b¶o tån Ngäc Linh. Tuy vËy cho ®Õn nay dù ¸n trªn vÉn cha ®îc çc cÊp ChÝnh Phñ phª chuÈn.

Cuèi n¨m 1997 ChÝnh Phñ phª chuÈn dù ¸n "Më réng hÖ thèng rõng ®Æc dông ViÖt Nam cho thÕ kû 21" do Céng §ång Ch©u ¢u (EU) tµi trî. C¬ quan thùc hiÖn dù ¸n lµ ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng vµ Tæ chøc BirdLife International trong ch¬ng tr×nh BirdLife Vietnam. Dù ¸n nh»m xem xÐt toµn bé hÖ thèng rõng ®Æc dông trong c¶ níc, trªn c¬ së ®ã tiÕn hµnh x©y dùng dù ¸n ®Çu t cho c¸c khu u tiªn cao nhÊt vÒ b¶o tån rõng vµ ®a d¹ng sinh häc. Theo kÕ ho¹ch n¨m thø nhÊt cña dù ¸n, Ngäc Linh lµ ®iÓm u tiªn cao nhÊt ®Ó x©y dùng dù ¸n kh¶ thi khu b¶o tån.

Rõng khu vùc Ngäc Linh ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong 4 ®iÓm nãng vÒ ®a d¹ng sinh häc vµ ®Æc h÷u cña ViÖt Nam dùa trªn kÕt qu¶ kh¶o s¸t n¨m 1996 cña BirdLife vµ ViÖn §TQHR.Trong thêi gian tõ th¸ng 3 ®Õn th¸ng 5 n¨m 1998, ®oµn kh¶o s¸t vÒ ®a d¹ng sinh häc vµ ®¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n cña hai tæ chøc trªn ®∙ phèi hîp víi Chi Côc KiÓm L©m vµ Së N«ng NghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n Kon Tum tiÕn hµnh thu thËp sè liÖu ngo¹i nghiÖp ®Ó x©y dùng dù ¸n ®Çu t khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum.

Theo kÕ ho¹ch n¨m 1998 Bé NN & PTNT giao cho ViÖn §TQHR x©y dùng dù ¸n ®Çu t khu BTTN Ngäc Linh thuéc tØnh Kon Tum víi diÖn tÝch dù kiÕn 50.000 ha. Dù ¸n ®Çu t khu BTTN Ngäc Linh nh»m môc ®Ých b¶o tån vµ ph¸t triÓn hÖ sinh th¸i rõng trong khu vùc, b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc, ®ång thêi x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn æn ®Þnh ®êi sèng cña c¸c céng ®ång hiÖn ®ang ®Þnh c xung quanh khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh.

v Tãm t¾t dù ¸n

B¶n b¸o ço nµy dÞch tõ '' Dù ¸n ®Çu t khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum '' cña ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng (FIPI) vµ BirdLife International. Môc tiªu cña dù ¸n ®Çu t nh»m cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vµ chøng minh cÇn thiÕt ®Ó n©ng cÊp Ngäc Linh thµnh khu B¶o tån Thiªn nhiªn. Môc ®Ých cña b¸o ço nµy lµ ®a ra çc th«ng tin ë møc ®é cao vµ chi tiÕt h¬n cho çc ®éc gi¶ Quèc tÕ cã quan t©m ®Õn khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh KonTum.

Trong kho¶ng thêi gian tõ th¸ng 4-5 n¨m 1996 vµ tõ th¸ng 3-5 n¨m 1998, Tæ chøc BirdLife International ®∙ phèi hîp víi Viªn §iÒu tra Quy ho¹ch Rõng (Hµ Néi) tr×nh bµy dù ¸n ®Çu t cho khu B¶o tån Thiªn nhiªn Ngäc Linh. Dù ¸n nµy ®∙ ®îc Céng ®ång Ch©u ¢u vµ Tæ chøc Birdlife international tµi trî vµ nã còng lµ môc tiªu cña ChÝnh phñ nh»m t¨ng diÖn tÝch khu Rõng ®Æc dông cña ViÖt Nam lªn tíi 2 triÖu ha vµo n¨m 2000.

Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh n»m ë vÞ trÝ vïng ®åi nói cao miÒn trung ViÖt Nam khu vùc nµy cã ®é cao lín víi nÐt ®Æc trng tiªu biÓu lµ ®Ønh nói Ngäc Linh cao thø hai ViÖt Nam . Khu B¶o tån thiªn nhiªn víi dù kiÕn 41,424ha cã thÓ t¨ng thªm n÷a bëi hai khu vùc b¶o vÖ liÒn kÒ nhau tíi khu vùc phÝa B¾c : Ngäc Linh (tØnh Qu¶ng Nam) vµ khu b¶o tån S«ng thanh - Dakping. KÕt hîp c¶ 3 khu nµy l¹i th× diÖn tÝch trªn 170,000ha.

N¨m 1992, Tæ chøc Birdlife International ®∙ tiÕn hµnh kh¶o s¸t trªn toµn thÕ giíi vµ x¸c ®Þnh ®îc 221 trung t©m Chim ®Æc h÷u. Ba vïng Chim ®Æc h÷u ®∙ t×m thÊy ë ViÖt Nam. " Chim ®Æc h÷u" ®îc coi lµ mét chØ thÞ tèt cho tÝnh ®a d¹ng sinh häc toµn vïng. Qua thùc ®Þa ë khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh ®∙ cho thÊy khu b¶o tån nµy cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó ®îc chøng nhËn lµ vïng Chim ®Æc h÷u thø t ë ViÖt Nam .

C«ng viÖc ®iÒu tra s¬ bé vÒ ®éng thùc vËt ®∙ ®îc tiÕn hµnh §éng thùc vËt khu B¶o tån Thiªn ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña nã ®îc tèt h¬n. Qua ®ã ta thÊy khu nhiªn Ngäc Linh B¶o tån Thiªn nhiªn ®Ò xuÊt lµ n¬i c ngô cña mét sè loµi Nhãm Sè loµi Møc ®é ®Æc h÷u vµ ®ang cã nguy c¬ bÞ ®e do¹ . §∙ thu nhËp ®îc 4 nguy cÊp% loµi Chim hiÕm cã tríc ®©y, cïng víi 2loµi vµ 11 ph©n loµi Thó 52 42 Chim míi cho khoa häc. Khu vùc nµy còng lµ n¬i c tró cho Chim 190 9 nh÷ng loµi thó míi ph¸t hiÖn gÇn ®©y. VÒ thùc vËt cã 878 Bß s¸t 41 39 loµi ®îc thu nhËp, trong ®ã cã 45 loµi dang bÞ ®e do¹. §©y Lìng c 23 22 lµ n¬i c tró cho c¸c loµi ®Æc h÷u vµ ®îc biÕt ®Õn lµ n¬i Danh s¸ch ®îc s¾p xÕp theo IUCN Red List (IUCN duy nhÊt cã loµi S©m Ngäc Linh (Panax vietnamensis). 1996) vµ S¸ch ®á ViÖt Nam (Anon. 1992)

So s¸nh vÒ tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña Khu B¶o tån Thiªn nhiªn Ngäc Linh víi 9 vên Quèc gia kh¸c cho thÊy khu vùc nµy xÕp vµo bËc cao h¬n h¼n bëi tÝnh ®a d¹ng sinh häc ë ®©y cao h¬n tÊt c¶ c¸c khu Vên Quèc gia kh¸c ( VÝ dô nh Vên Quèc Gia Cóc Ph¬ng).

Cã 13,876 ngêi sèng trong vïng ®Öm cña khu B¶o tån Thiªn nhiªn. Chñ yÕu téc ngêi Xª§¨ng c tró ë ®©y (65%). T¸m x∙ vïng ®Öm ®ang chÞu c¶nh thiÕu tfhèn vÒ trang thiÕt bÞ y tÕ gi¸o dôc; nh kh«ng ®ñ gi¸o viªn , nh©n viªn YtÕ . §êng ®i l¹i trong vïng gÆp nhiÒu khã kh¨n. Cã kho¶ng 75% d©n sè sinh sèng b»ng ph¬ng thøc du canh, s¨n b¾n, thu h¸ic¸c s¶n phÈm tõ rõng. Mét phÇn trong sè hé ®∙ ®îc cÊp ®Êt l©u dµi trong kÕ ho¹ch ®Þnh canh cña ChÝnh Phñ.

CÇy lóa níc, chan nu«i gia sóc lµ ho¹t ®éng kinh tÕ chÝnh cña vïng nµ, v× thiÕu níc nªn mçi n¨m chØ thu ®îc mét vô lóa. Bèn m¬i phÇn tr¨m d©n sè trong khu vùc ph¶i chÞu c¶nh ®ãi ¨n vµ thiÕu l¬ng trùc Ýt nhÊt lµ 1th¸ng/ n¨m. HÇu hÕt hé d©n ®Òu ch¨n nu«i gia sóc.

Trong vïng nµy cã 5 l©m trêng quèc doanh ho¹t ®éng. " trong vïng ®Öm chØ cßn duy nhÊt l©m trêng Rõng Th«ng vÉn tiÕp tôc khai th¸c (6,000 m3/n¨m) vµ lÊy nhùa th«ng (30 tÊn/n¨m). Mong r»ng nh÷ng ngêi lµm viÖc ë c¸c L©m trêng trong rõng sÏ ®îc bæ sung lµm nh©n viªn khu b¶o tån thiªn nhiªn.

§Ó Ngäc Linh trë thµnh khu B¶o tån thiªn nhiªn bÒn v÷ng chóng t«i kiÕn nghÞ mét sè ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn sau ®©y:

1. N©ng cÊp h¹ tÇng c¬ së cña khu b¶o tån thiªn nhiªn b»ng çch x©y dùng Ban qu¶n lý míi, x©y dùng 7 tr¹m g¸c, ph©n danh giíi Khu B¶o tån , n©ng cÊp ®êng s¾t vµ ®êng bé ë ®Þa ph¬ng. vi 2. Thùc hiÖn c«ng t¸c b¶o tån vµ ch¬ng tr×nh b¶o vÖ b»ng çch tuyÓn 42 ngêi b¶o vÖ, kh«i phôc l¹i nhiÒu khu rõng víi çc loµi c©y b¶n ®Þa vµ tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng cña chÝnh phñ .

3. B¾t ®Çu c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khao häc ®Ó theo dâi vµ ph¸t triÓn c¸c loµi ®éng thùc vËt .

4. Dù th¶o vµ thùc hiÖn tr¬ng tr×nh gi¸o dôc vÒ m«i trêng vµ chiÕn dÞch n©ng cao nhËn thøc

5. ThiÕt lËp mét hÖ thèng hµnh chÝnh vµ tuyÓn 13 qu¶n lý vµ nh÷ng nh©n viªn gióp viÖc

Khu B¶o tån thiªn nhiªn sÏ ®îc UBND tØnh Kon Tum qu¶n lý víi sù gióp ®ì cña Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t TriÓn N«ng Th«n, tæng chi phÝ cho c¶ n¨m ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng trªn 5 n¨m sÏ lµ 16,317 triÖu ®ång.

Nh÷ng môc tiªu cña dù ¸n lµ:

• B¶o vÖ nÐt ®Æc trng sinh c¶nh nói rõng nhiÖt ®íi • B¶o vÖ vµ duy tr× tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao cña vïng nµy • B¶o vÖ c¸c c¸ thÓ ®Æc h÷u vµ dang bÞ ®e do¹ • T¹o lËp vïng ®Öm • B¶o vÖ gi¸ trÞ phßng hé ®Çu nguån cña khu vùc .

vii Executive Summary

This report is an expanded translation of the investment plan for Ngoc Linh Nature Reserve, Kon Tum province, written in Vietnamese by the Forest Inventory and Planning Institute (FIPI) in collaboration with BirdLife International. The objective of the original investment plan was to provide the necessary information and justification to upgrade Ngoc Linh to a functioning nature reserve. The objective of this report is to provide a higher level of detail for an international audience interested in Ngoc Linh Nature Reserve, Kon T um province.

In April-May 1996 and March-May 1998, BirdLife International worked in collaboration with FIPI to formulate an investment plan for Ngoc Linh Nature Reserve. The plan, funded by the European Union and BirdLife International, was part of the government's commitment to increase Vietnam's protected area coverage to 2 million hectares by the year 2000.

Ngoc Linh Nature Reserve, Kon Tum province, is located in Vietnam's Western Highlands. The area is at high elevation, with Mount Ngoc Linh, Vietnam's second highest peak at 2,598 m, as its most prominent feature. The nature reserve's proposed 41,420 ha coverage would be augmented by two adjacent proposed protected areas to the north: Ngoc Linh (Quang Nam province) and Song Thanh-Dakpring Nature Reserves. Together, the three nature reserves would cover more than 170,000 ha.

In 1992, BirdLife International conducted a world-wide survey which identified 221 centres of bird endemism. Three Endemic Bird Areas (EBAs) were found in Vietnam. Bird endemism is believed to be a good indicator of an area's overall biodiversity. Fieldwork in Ngoc Linh Nature Reserve, Kon Tum province indicates that the area qualifies as Vietnam's fourth EBA and warrants protected area status.

To better assess the value of conserving the area, a Ve rte brate Fau na of Ng oc Linh Na tu re Rese rve preliminary inventory of Ngoc Linh's flora and fauna Group Number of Species % Threatened was conduct ed. T he inventory found that t he nat ure Mammals 52 42 reserve is home to a number of endemic and Birds 190 9 threatened species. Four previously known restricted- Reptiles 41 39 range bird species were recorded, as were two Amphibians 23 22 species and 12 subspecies of birds new to science. Listed in either the IUC N R ed List (IUCN 1996) or the R ed The area is also home to two recently discovered Data Book of Vietnam (Anon. 1992) mammal species. As for flora, 878 plant species were recorded, including 45 threatened plant species. The area is the only known location for the endemic Ngoc Linh or Vietnamese Ginseng Panax vietnamensis.

A biodiversity comparison of Ngoc Linh Nature Reserve with nine Vietnamese national parks shows that Ngoc Linh ranks higher in levels of overall biodiversity than all but one of Vietnam's national parks (Cuc Phuong Nat ional Park).

A total of 13,876 people live in the nature reserve's buffer zone. Most of area's inhabitants (65%) are from the Xe Dang ethnic minority. The eight communes in the buffer zone suffer from poor access, a lack of health and education facilities, and a shortage of teachers and health workers.

About 75% of the area's inhabit ant s survive by shift ing cult ivat ion, hunt ing, and collect ing forest products. A number of these people have been scheduled to receive permanent housing under a government settlement programme.

Wet rice cultivation, swidden agriculture and animal husbandry are the main economic activities in the area. Annual water shortages, however, mean that only one crop of rice per year can be produced. Forty percent of the area's population suffers from malnutrition and lacks sufficient food for at least one month per year. Most households own livestock.

There are five state-run forest enterprises operating in the area. Rung Thong Forest Enterprise is the only one that is continuing to cut timber (6,000 m3 a year) and collect pine resin (30 tonnes a year) in the buffer zone. It is proposed that the people working in the forest enterprises will be recruited as nature reserve staff. viii In order to conserve Ngoc Linh Nature Reserve, a number of development programmes are proposed. The first is to improve the nat ure reserve's infrastruct ure by construct ing a new headquart ers, building seven guard st at ions, demarcat ing the prot ect ed area boundary, and improving local trails and roads. The second is to implement a conservation and protection programme by hiring 42 forest guards, reforesting several areas with native species, and strengthening the ongoing government agroforestry programme. The third is to begin a scientific research programme to monitor and develop the area's flora and fauna. The fourth is to design and implement an environmental education and awareness campaign, and the fifth is to create an administrative structure and hire 13 managers and support staff.

The nature reserve would be managed by the Kon Tum Provincial People's Committee with the assistance of the Ministry of Agriculture and Rural Development (MARD). The total cost of the five programmes would be VND16,317 million over five years.

The objectives of the nature reserve would be to:

• conserve the representative tropical montane forest habitats; • protect and maintain the area's rich biodiversity; • protect the populations of threatened and endemic species; • promot e t he creat ion of a buffer zone; and • safeguard the watershed protection value of the area.

This report proposes that, once Ngoc Linh (Kon Tum province), Ngoc Linh (Quang Nam province) and Song T hanh-Dakpring (Quang Nam province) Nat ure Reserves have been established, they be upgraded t o nat ional park stat us. T his would afford the highest management cat egory to and ensure central government funding for an extensive, representative example of the Kontum Plateau EBA.

ix Ch¬ng 1. Tªn c«ng tr×nh, môc ®Ých vµ c¬ së x©y dùng dù ¸n ®Çu t

1.1 Tªn c«ng tr×nh

Dù ¸n ®Çu t khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum. 1.2 Môc ®Ých, néi dung cña dù ¸n

1.2.1 Môc ®Ých cña dù ¸n So¹n th¶o mét kÕ ho¹ch x©y dùng, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn çc gi¸ trÞ to lín vÒ ®a d¹ng sinh häc cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh, cïng víi viÖc ®Ò xuÊt çc ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi cho çc céng ®ång d©n c hiÖn ®ang sèng xung quanh khu b¶o tån Ngäc Linh.

1.2.2 Néi dung cña dù ¸n M« t¶ vµ ®¸nh gi¸ çc gi¸ trÞ cña rõng vµ tµi nguyªn rõng khu vùc Ngäc Linh bao gåm th¶m thùc vËt rõng, khu hÖ thùc vËt, khu hÖ vµ tµi nguyªn ®éng vËt cã x¬ng sèng ë c¹n, vµ khu hÖ c«n trïng ®Æc biÖt lµ nhãm Bím. Néi dung ®¸nh gi¸ tËp trung vµo çc khÝa c¹nh lµ çc loµi ®ang bÞ ®e däa, çc loµi ®Æc h÷u cho ViÖt Nam vµ cho vïng, çc loµi ph©n bè hÑp; Vai trß vµ tÇm quan träng cña rõng ®èi víi c«ng t¸c b¶o tån vµ kinh tÕ trong khu vùc.

§¸nh gi¸ c¸c gi¸ trÞ tiÒm n¨ng cña khu b¶o tån vÒ b¶o tån nguån gen, kinh tÕ, th¬ng m¹i, duy tr× vµ ®iÒu tiÕt nguån níc cho c¸c c«ng tr×nh thñy lîi vµ thñy ®iÖn.

§¸nh gi¸ møc ®é phô thuéc vµ søc Ðp cña c¸c yÕu tè d©n sinh kinh tÕ vµ x∙ héi tíi rõng vµ tµi nguyªn rõng cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh.

§Ò xuÊt ph¬ng ¸n quy ho¹ch vÒ qui m«, ranh giíi hîp lý nh»m b¶o tån trän vÑn nguån tµi nguyªn vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ x∙ héi céng ®ång.

§Ò xuÊt c¸c ch¬ng tr×nh x©y dùng, qu¶n lý, b¶o vÖ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cña khu b¶o tån Ngäc Linh theo kÕ ho¹ch 5 n¨m.

§Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc vµ vèn ®Çu t, tiÕn ®é ®Çu t cho khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh.

§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t ®èi víi khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh.

1.3 C¬ së x©y dùng dù ¸n

1.3.1 C¬ së ph¸p lý C¸c v¨n b¶n ph¸p lý vµ v¨n b¶n kh¸c cã liªn quan:

• NghÞ ®Þnh 194/CT cña chñ tÞch héi ®ång Bé trëng (nay lµ Thñ Tíng ChÝnh Phñ) ngµy 9 th¸ng 8 n¨m 1986 vÒ viÖc thµnh lËp hÖ thèng rõng ®Æc dông ViÖt Nam, Ngäc Linh lµ mét trong 87 khu cña c¶ níc, víi diÖn tÝch ®Ò xuÊt 20.000 ha. Môc tiªu b¶o vÖ hÖ thùc vËt nói cao, ®Æc biÖt cã loµi S©m Ngäc Linh (Panax vietnamensis) vµ c¸c loµi ®éng thùc vËt cña khu vùc.

• C¨n cø vµo v¨n kiÖn vÒ néi dung chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh L©m NghiÖp ViÖt Nam ®Õn n¨m 2000, n©ng diÖn tÝch rõng ®Æc dông tõ 1 triÖu ha lªn 2 triÖu ha vµo n¨m 2000.

• C¨n cø vµo chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh L©m NghiÖp ViÖt Nam ®∙ ®îc phª duyÖt trong kú häp thø 11, Quèc Héi khãa 9, th¸ng 3 n¨m 1997. Trong ®ã ghi nhËn diÖn tÝch hÖ thèng rõng ®Æc dông ®Õn n¨m 2010 sÏ n©ng lªn 1.444.900 ha.

• QuyÕt §Þnh sè 34, 1998-Q§/BNN-KH, ngµy 24 th¸ng 02 n¨m 1998 vÒ viÖc giao kÕ ho¹ch lËp dù ¸n nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ kh¶ thi çc c«ng tr×nh Thñy Lîi, N«ng NghiÖp, L©m NghiÖp n¨m 1998 do Bé trùc tiÕp qu¶n lý. Trong ®ã ®Ýnh kÌm danh s¸ch çc c«ng tr×nh chuÈn bÞ ®Çu t n¨m 1998, khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum lµ mét trong çc c«ng tr×nh ®îc Bé giao cho ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng x©y dùng dù ¸n ®Çu t khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum.

1 • C«ng v¨n sè 1586 ngµy 13 th¸ng 7 n¨m 1993 cña Bé L©m NghiÖp (nay lµ Bé N«ng NghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n) vÒ viÖc qui ®Þnh vïng ®Öm cña vên quèc gia vµ khu b¶o tån thiªn nhiªn.

• QuyÕt ®Þnh 62 LN/KL ngµy 3 th¸ng 2 n¨m 1990 ban hµnh nh÷ng nguyªn t¾c vµ thñ tôc x©y dùng dù ¸n ®Çu t rõng ®Æc dông.

• Tµi liÖu híng dÉn cña bé L©m NghiÖp th¸ng 6 n¨m 1991 vÒ néi dung, ph¬ng ph¸p x©y dùng luËn chøng kinh tÕ kü thuËt rõng ®Æc dông.

• QuyÕt §Þnh 202 TTg ngµy 2 th¸ng 5 n¨m 1994 cña Thñ Tíng ChÝnh Phñ vÒ viÖc khoanh nu«i b¶o vÖ rõng, khoanh nu«i t¸i sinh rõng vµ trång rõng.

• Th«ng t híng dÉn thùc hiÖn møc xuÊt vèn ®Çu t L©m sinh sè 09/KH Bé L©m NghiÖp ngµy 13/9/1994.

1.3.2 C¬ së khoa häc Vïng rõng nói cao Ngäc Linh tríc ®©y ®∙ næi tiÕng trong c¶ níc vÒ sù cã mÆt cña loµi S©m Ngäc Linh Panax vietnamensis, loµi ®Æc h÷u cña ViÖt Nam vµ cã gi¸ trÞ dîc liÖu cao. Rõng Ngäc Linh vµ c¸c khu vùc thuéc x∙ §¾c Man, §¾c Pl«, Cæng Trêi (ranh giíi gi÷a §¾c Man vµ §¾c Pl«) vµ ®Ìo Lß Xo t¹i ®©y võa míi ghi nhËn lµ mét ®iÓm nãng vÒ ®a d¹ng sinh häc cña T©y Nguyªn, khu vùc nµy cã thÓ gäi lµ khu vùc chim ®Æc h÷u B¾c T©y Nguyªn, víi hai loµi chim ®Æc h÷u lµ khíu ®Çu ®en Garrulax milleti vµ Khíu má dµi Jabouilleia danjoui, vµ h¬n n÷a ®∙ ph¸t hiÖn hai loµi Khíu míi cho khoa häc lµ Khíu ®Çu hung Garrulax sp. nov., vµ Khíu ®u«i v»n Actinodura sp. nov. vµ 12 loµi loµi phô chim míi cho khoa häc còng ghi nhËn cho khu b¶o tån. Khu vùc lµ vïng ph©n bè cña 6 loµi chim cã vïng ph©n bè hÑp vµ 10 loµi chim ®ang bÞ ®e däa mang tÝnh toµn cÇu (xem phÇn m« t¶ ®iÒu kiÖn tù nhiªn khu b¶o tån). Khu hÖ thó còng kh¸ phong phó bíc ®Çu ®∙ ghi nhËn 5 loµi thó trong s¸ch ®á cña ThÕ giíi (IUCN,1996) vµ 15 loµi thó ghi trong s¸ch ®á ViÖt Nam (PhÇn ®éng vËt 1992). C¸c loµi thó lín cã gi¸ trÞ khoa häc vµ b¶o tån nh: Hæ Panthera tigris, B¸o Neofelis nebulosa, GÊu ngùa Ursus thibetanus, GÊu chã U. malayanus, Vîn m¸ hung Hylobates gabriellae, Väoc b¹c Presbytis cristatus, Mang lín Megamuntiacus vuquangensis, Mang Trêng S¬n Muntiacus truongsonensis.

Vïng nói cao Ngäc Linh lµ vïng ph©n bè duy nhÊt hiÖn nay cña S©m Ngäc Linh Panax vietnamensis vµ 8 loµi thùc vËt ®Æc h÷u kh¸c cña ViÖt Nam nh Th«ng §µ L¹t Pinus dalatensis, Amentotaxus poilanei, Cinnamomum balansae, Alchornea annamensis, Baccaurea sylvestris, Panax vietnamensis, Bulbophyllum evrardii, Otochilus fuscus vµ Calamus poilanei. H¬n thÕ n÷a ®©y còng lµ n¬i ë cña 3 loµi Bß s¸t Õch nh¸i ®Æc h÷u vµ 9 loµi Bím ®Æc h÷u cho miÒn Trung ViÖt Nam. Nh vËy cã thÓ thÊy r»ng c¸c gi¸ trÞ vÒ khoa häc cña khu vùc rÊt lín vµ lµ c¬ së ®Çy thuyÕt phôc ®Ó Ngäc Linh cã mét vÞ trÝ xøng ®¸ng trong hÖ thèng c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn cña ViÖt Nam.

Trong ch¬ng tr×nh hµnh ®éng b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc cña ViÖt Nam khu BTTN Ngäc Linh lµ 1 trong 12 khu u tiªn ®∙ ®îc Thñ Tíng ChÝnh Phñ phª chuÈn theo QuyÕt §Þnh sè 845/TTg ngµy 22 th¸nh 12 n¨m 1995.

1.3.3 C¬ së kinh tÕ Vïng rõng nói cao Ngäc Linh vµ rõng thuéc çc x∙ §¾c Man, §¾c Pl«, §Ìo Lß Xo lµ thîng nguån cña 4 hÖ s«ng chÝnh trong khu vùc: HÖ thñy s«ng §¾c MÐk, §¾c P¬ K«, thîng s«ng Thu Bån, vµ s«ng §¾c Bla ch¶y sang Lµo. Rõng ë khu vùc ®ãng vai trß rÊt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ cña hai tØnh Kon Tum vµ Qu¶ng Nam trong viÖc cung cÊp níc tíi, tiªu n«ng nghiÖp, duy tr× vµ cung cÊp níc cho Thñy §iÖn Yaly ho¹t ®éng. Th¶m thùc vËt rõng cña hai tØnh Kon Tum vµ Qu¶ng Nam víi çc hÖ sinh th¸i rõng ë ®é cao díi 1000 m hÇu hÕt ®∙ bÞ t¸c ®éng tõ trung b×nh ®Õn m¹nh. ChÝnh v× thÕ rõng cña khu BTTN Ngäc Linh cµng cã vai trß to lín vÒ kinh tÕ kh«ng nh÷ng ®èi víi çc x∙ xung quanh khu b¶o tån mµ cßn cho toµn bé lu vùc cña 4 hÖ thñy nªu trªn.

2 Ch¬ng 2. §Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi

2.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn

2.1.1 VÞ trÝ ®Þa lý Toµn bé khu vùc ®iÒu tra lµ mét vïng nói cao vµ s¬n nguyªn n»m vÒ phÝa B¾c cña tØnh Kon Tum thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña 2 huyÖn §¾c Glei vµ §¾c T«.

PhÝa B¾c gi¸p huyÖn Gi»ng, huyÖn Phíc S¬n cña tØnh Qu¶ng Nam. PhÝa T©y gi¸p x∙ §¾c Pl« vµ biªn giíi ViÖt-Lµo. PhÝa Nam gi¸p víi c¸c x∙ cña huyÖn §¨c T« cã c¸c x∙ §¾c Na, M¨ng X¨ng vµ Ngäc Glei. PhÝa §«ng gi¸p huyÖn Trµ My cña tØnh Qu¶ng Nam.

To¹ ®é ®Þa lý:

Tõ 14045’ ®Õn 15015’ vÜ ®é B¾c Tõ 107021’ ®Õn 108020’ kinh ®é §«ng

2.1.2 §Þa h×nh ®Þa m¹o §Þa h×nh khu b¶o tån n»m trong mét vïng nói cao cña vïng nói cùc Nam Trung Bé, nèi tiÕp víi m¹ch nói Nam-Ng∙i-§Þnh cña Trêng S¬n Nam. Chóng cã híng chÝnh lµ T©y B¾c-§«ng Nam. C¸c ®Ønh ®îc nèi víi nhau bëi mét hÖ thèng d«ng s¾c nhän t¹o thµnh d∙y nói T©y Qu¶ng Nam-thîng Kon Tum, bao bäc lÊy sên B¾c vµ sên §«ng Nam cña c¸c s¬n nguyªn, cao nguyªn réng lín thuéc T©y Nguyªn sau nµy.

§é dèc ®Þa h×nh rÊt lín phæ biÕn tõ 40-450, nhiÒu n¬i ®é dèc lªn tíi 60-650. §iÓn h×nh lµ c¸c ®Ønh Ngok Tion 2032 m, Ngok Peukpee 1728 m, Ngok Lum Heo 2023 m, kÐo dµi vÒ phÝa §«ng Nam lµ c¸c ®Ønh Ngok Lepho 2047 m, Ngok Pa 2251 m vµ cao nhÊt lµ ®Ønh Ngäc Linh 2598 m. Tõ ®é cao 2598 m h¹ ®ét ngét xuèng chØ cßn h¬n 300 m ë thung lòng §¾c Mi. Sên T©y Nam cña khu vùc cã ®é dèc tho¶i h¬n. §é chªnh cao ®Þa h×nh kh«ng bÞ h¹ xuèng qu¸ ®ét ngét nh ë sên ®èi diÖn v× thung lòng s«ng §¾c Mek, §¾c Psi, §¾c Na, §¾c Glei. §é cao tuyÖt ®èi biÕn ®éng tõ 900-1200 m. §é chia c¾t ®Þa h×nh phøc t¹p nhng ®é dèc tho¶i dÇn ®Õn kiÓu ®Þa h×nh s¬n nguyªn vµ cao nguyªn phÝa Nam huyÖn §¾c Glei vµ §¾c T«.

VÒ cÊu tróc ®Þa h×nh kh¸ phøc t¹p trong khu vùc, ®iÒu ®ã hoµn toµn phï hîp víi lÞch sö h×nh thµnh ®Þa chÊt còng phøc t¹p nh vËy. Vµo thêi kú tiÒn Cambri (çch ®©y chõng 500 triÖu n¨m) khèi nÒn cæ Indoxinia ®∙ nh« lªn khái mÆt biÓn. Bé phËn phÝa §«ng cña nã t¹o thµnh mét khiªn cæ kÐo dµi tõ Ngäc An ®Õn Ngäc Linh. Ngo¹i trõ bÞ çc ho¹t ®éng x©m thùc, bµo mßn cña ma giã vµ dßng ch¶y lµm cho bÒ mÆt bÞ san b»ng kiÓu mÆt bµn hoÆc bÞ ®øt gÉy lµm t¸ch rêi hay x« lÖch ®i. Ch¼ng h¹n chu kú t¹o nói Calªdoni ®∙ lµm nÒn khèi Kon Tum t¸ch rêi khái mÆt b»ng Indoxinia do ®êng ®øt gÉy Sec«ng vµ r∙nh Nam Bé céng víi søc déi cña vËn ®éng nèi tiÕp Hymalaya vµo cuèi ®Ö Tam còng t¹o ra hµng lo¹t ®øt gÉy, chñ yÕu theo híng B¾c-Nam lµm nhiÒu khèi ®îc n©ng cao hoÆc x« nghiªng vÒ phÝa T©y. T¹i nh÷ng chç çc khèi ®îc n©ng lªn ®ét ngét nh thÕ nhiÒu khi cã nh÷ng ®øt gÉy lín lµm cho hiÖn tîng phun trµo Bazal rÊt m¹nh ë nhiÒu n¬i phñ lªn bÒ mÆt mét líp ¸o dµy r¶i r¸c hay tËp trung thµnh vïng réng nh lµ çc cao nguyªn phÝa Nam §¾c Glei vµ §¨c T«.

2.1.3 KhÝ hËu Trong khu vùc ®iÒu tra lµ mét vïng rõng nói hiÓm trë, cha cã mét tr¹m khÝ tîng riªng. V× vËy ph¶i tham kh¶o çc tr¹m khÝ tîng xung quanh nh Trµ My, Ba T¬, §¾c T« vµ Kon Tum... lµ çc tr¹m gÇn nhÊt, cã kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh ®iÒu kiÖn khÝ hËu trong vïng mét çch kh¸ch quan vµ ®¹t ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt cho c«ng viÖc (tham kh¶o b¶ng 1)

• NhËn xÐt Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh n»m hoµn toµn phÝa nam vÜ tuyÕn 16 ®é b¾c. Do ®ã chÞu ¶nh hëng khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm thËt sù. Tuy nhiªn do toµn vïng n»m ë ®é cao nhÊt ®Þnh cã nhiÒu ®Ønh kh¸ cao tõ 500 m ®Õn 2.598 m nªn khÝ hËu còng thay ®æi theo.

ChÕ ®é nhiÖt ë ®©y ph¶n ¸nh râ rÖt tÝnh chÊt Êy cña ®Þa h×nh Trµ My, Ba T¬ ë ®é cao trªn 200 m (ë sên §«ng vµ §«ng B¾c) cã nhiÖt ®é trung b×nh n¨m tõ 24,30C ®Õn 25,30C. ë §¨c T« vµ Kon Tum (sên T©y Nam) cã ®é cao trªn hoÆc b»ng 536 m ®Õn 650 m, nhiÖt ®é trung b×nh n¨m gi¶m xuèng cßn 22,30C-

3 23,40C. Sên §«ng B¾c cña d∙y nói Ngäc Linh lîng ma cao h¬n sên T©y Nam rÊt nhiÒu: Ba T¬ 3608 mm, Trµ Mi 3841 mm, trªn ®Ønh Ngäc Linh cßn cao h¬n 4000 mm. Sè ngµy ma tíi 170 ngµy, ®Ønh Ngäc Linh cßn kÐo dµi h¬n 250 ngµy. Sên §«ng B¾c mïa ma tõ cuèi th¸ng 4 ®Çu th¸ng 5 kÐo dµi ®Õn hÕt th¸ng 1, mïa kh« chØ cßn l¹i kho¶ng 2 th¸ng (th¸ng 2 vµ th¸ng 3).

Trong khi ®ã §¾c T« lîng ma cßn 2172 mm, Kon Tum 1805 mm sè ngµy ma chØ cßn 130 ngµy. ë sên T©y Nam nµy mïa ma thËt sù b¾t ®Çu tõ th¸ng 5 ®Õn hÕt th¸ng 10. Cßn mïa kh« kÐo dµi 5 th¸ng (tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 3, ®Çu th¸ng 4 n¨m sau).

Trong mïa ma cã nhiÒu c¬n b∙o lín ®æ vµo ®Êt liÒn song kh«ng vît qua ®îc sên §«ng cña Trêng S¬n Nam v× thÕ phÝa sên T©y Nam cña khu vùc kh«ng bao giê cã b∙o, chØ chÞu ¶nh hëng lµ nh÷ng trËn ma kÐo dµi g©y lò lín.

Mïa kh« trong vïng còng cã nÐt ®Æc trng riªng, kÐo dµi tíi h¬n 5 th¸ng. Tr¸i víi mïa ma, thêi kú nµy n¾ng rÊt gay g¾t, kh«ng khÝ kh« h¹n nhiÒu n¬i bÞ thiÕu níc trÇm träng. B¶ng 1. C¸c yÕu tè khÝ hËu ë mét sè tr¹m khÝ tîng xung quanh khu vùc Ngäc Linh Nh©n tè khÝ hËu Trµ My Ba T¬ §¨c T« Kon Tum 1. KiÓu khÝ hËu NhiÖt ®íi ma NhiÖt ®íi ma NhiÖt ®íi ma NhiÖt ®íi ma mïa mïa mïa mïa Mïa ma4-1 n¨m sau 5-1 n¨m sau 4-104-10 Mïa kh« 2-3 2-4 11-3 n¨m sau 11-3 n¨m sau 2. NhiÖt ®é trung b×nh n¨m 25,3°C 24,3°C 22,3°C 23,4°C NhiÖt ®é cùc ®¹i tuyÖt ®èi 40,5°C (4) 40,4°C (4) 37,9°C (4) 39,0°C (5) NhiÖt ®é cùc tiÓu tuyÖt ®èi 10,9°C (12) 12,3°C (1)3,9°C (12) 5,5°C (1) 3. Tæng lîng ma n¨m 3.840,8 mm 3.607,8 mm 3.840,8 mm 1.804,6 mm Lîng ma cùc ®¹i 4.146,0 mm 4.800,0 mm 4.146,0 mm 4.146,0 mm Lîng ma cùc tiÓu 2.029,0 mm 2.300,0 mm 2.029,0 mm 2.029,0 mm 4. Sè ngµy ma n¨m 173 ngµy 140 ngµy 140 ngµy 132 ngµy TËp trung vµo c¸c th¸ng 9.10.11.129.10.11.12 6.7.8.9 6.7.8.9 Ngµy ma cùc ®¹i 403 mm 515 mm 141 mm 170 mm 5. §é Èm kh«ng khÝ trung b×nh 86% 84% 80% 78% §é Èm tèi thÊp trung b×nh 62% 62% 52% 53% §é Èm tèi thÊp tuyÖt ®èi 22% 30% 7% 14% 6. Bèc h¬i (mm) 728 mm 867 mm 1.232 mm 1.533 mm 7. To¹ ®é tr¹m: VÜ ®é b¾c 15°21' 14°46' 14°42' 14°30' To¹ ®é tr¹m: Kinh ®é ®«ng 108°13' 108°43' 107°49' 108°01' §é cao h¶i b¹t 200 m 150 m 650 m 536 m Thêi gian quan tr¾c 1978-1995 1980-1995 1981-1995 1976-1995

2.1.4 Thuû v¨n Vïng nói Ngäc Linh lµ ®Çu nguån cña 4 hÖ s«ng chÝnh trong khu vùc.

• HÖ thuû s«ng §¾c Mek B¾t nguån tõ ®Ønh Ngäc Linh 2598 m, Ngäc P©ng 2327 m ch¶y qua çc ®Þa phËn çc x∙ Ngäc Linh, §¾c Choong, Mêng Hoong, §¾c Man nhËp vµo §¾c Sª ch¶y vÒ s«ng çi ®æ vµo biÓn §«ng t¹i thµnh phè §µ N½ng. PhÇn ch¶y trong khu vùc dµi kho¶ng h¬n 60 km, cã çc phô lu lín nh §¾c ChÌ, §¾c Thiang Mek.

• HÖ thñy s«ng §¾c P¬ K« B¾t nguån tõ çc ®Ønh cao 1998 m, 1855 m, 2032 m, 2003 m vÒ Ngok Nay 2259 m ch¶y qua çc x∙ §¾c Man, §¾c Nhoong, thÞ trÊn §¾c Glei råi vÒ Kom Tum. Ngoµi ra cßn cã çc chi lu lín nh §¾c Na, §¾c Ta Kan, §¾c Psi, §¾c Glei còng b¾t nguån tõ ®Ønh Ngäc Linh, Ngok P©ng vµ mét sè ®Ønh cao kh¸c ®æ vµo §¾c Bla ®Ó råi nhËp víi Krong P¬k« phÝa díi thÞ x∙ Kon Tum. §©y lµ hÖ thuû ®Çu nguån quan träng nhÊt duy tr× nguån níc chÝnh cung cÊp cho hå thñy ®iÖn Yaly.

• HÖ thñy thîng nguån s«ng Thu Bån Còng b¾t nguån tõ ®Ønh Ngäc Linh vµ c¸c ®Ønh nói cao, ph©n bè phÝa §«ng vµ §«ng B¾c khu b¶o tån nh ®Ønh 2086 m, 2125 m, 1890 m, 1870 m ch¶y theo híng T©y Nam-§«ng B¾c ®æ vµo s«ng Thu Bån ra biÓn §«ng ë cöa Héi An.

4 • HÖ thuû s«ng §¾cpl« Ngoµi ra cßn mét hÖ thuû còng b¾t nguån tõ çc ®Ønh nói cao thuéc d∙y Ngäc Linh ®æ xuèng dßng s«ng §¾cpl« vµ ch¶y qua ®Êt Lµo vµo s«ng Mªk«ng. §©y còng lµ nguån níc tíi quan träng cho çc çnh ®ång trong x∙ §¾c Pl« n»m s¸t biªn giíi Lµo-ViÖt.

Nh×n chung, çc hÖ thñy trong khu b¶o tån Ngäc Linh ®Òu cã lßng hÑp, tr¾c diÖn trÎ, ®é dèc lín, thung lòng h×nh ch÷ “V” v× vËy t¸c dông x©m thùc cßn rÊt lín, chóng thêng më ®êng ¨n s©u vµo çc vïng nói cao vµ ch¹y theo çc ®øt gÉy ®Ó t¹o nªn çc thung lòng h×nh ch÷ “V” s¾c s¶o vµ rÊt ®iÓn h×nh (xem thªm l¸t c¾t ®Þa h×nh). Mïa ma thêng xuyªn xuÊt hiÖn nh÷ng trËn lò lín rÊt ®ét ngét vµ hung d÷. Thêng xuyªn g©y nªn hiÖn tîng lë bê s«ng suèi, sôt ®Êt hai bªn "Taluy" ®êng giao th«ng, ph¸ háng çc c«ng tr×nh thuû lîi còng nh cÇu, cèng.

Phï sa do s«ng suèi båi ®¾p cã cÊp h¹t th« to, tû lÖ çt chiÕm kh¸ cao (40-50%) tô l¹i ë vïng b¸n s¬n ®Þa lµm cho ®Êt ®ai trªn çc çnh ®ång trong khu b¶o tån kh«ng ®îc mµu mì l¾m.

Mïa kh«, çc dßng suèi trong vïng bÞ c¹n dÇn. ViÖc tíi tiªu cho çc vïng ®Êt thÊp gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Tuy nhiªn líp th¶m rõng cßn tèt vµ cã diÖn tÝch lín. §é dµy tÇng phong ho¸ kh¸ dÇy nªn kh¶ n¨ng tr÷ níc ngÇm kh¸ cao. Trong mïa kh« çc dßng s«ng suèi chÝnh vÉn duy tr× ®îc dßng ch¶y cña chóng vµ çc dßng s«ng phÝa h¹ lu cã níc ®Çy quanh n¨m.

2.1.5 §Êt §iÒu tra vÒ ®Êt ®ai trong ®ît kh¶o s¸t thùc ®Þa cho thÊy ph¹m vi khu b¶o tån cã c¸c lo¹i ®Êt chÝnh sau ®©y:

• §Êt mïn Alit trªn nói cao (HA) Ph©n bè tõ ®é cao trªn 2000 m, nhiÖt ®é trung b×nh n¨m < 150C, nhiÖt ®é th¸ng l¹nh nhÊt 5-6 0C, th¸ng nãng nhÊt còng díi 200C. Lîng ma n¨m tõ 2500-4000 mm, bèc h¬i kh«ng qu¸ 500 mm. TÊt c¶ c¸c th¸ng trong n¨m ®Òu cã m©y mï. §Êt lu«n thõa Èm, vá phong ho¸ máng, tÇng ®Êt máng nhng trªn cïng cã líp th¶m môc dµy trªn 50 cm. NhiÒu n¬i trªn ®Ønh Ngäc Linh vµ ®Ønh d«ng cã Th«ng 5 l¸ mäc, ®é dµy th¶m môc cßn h¬n 1m vµ rÊt Èm ít, t¬i xèp. TiÕp ®Õn tÇng mµu x¸m còng Èm ít, thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, kh«ng cã cÊu tîng. Xuèng tíi 35 cm lµ 1 líp sÐt pha cã m¶nh th¹ch anh mµu tr¾ng x¸m. §Êt chua PH: 4; ®Êt bÞ röa tr«i m¹nh. Tæng diÖn tÝch 7600 ha, chiÕm 15,4%.

• §Êt Feralit mïn trªn nói trung b×nh (FH) Ph©n bè ë vµnh ®ai 1000-2000 m. KhÝ hËu ë ®ai cao nµy lu«n m¸t Èm. T0: 15-20 0C. Lîng ma tõ 2000- 2500 mm/n¨m. TÝch luü nhiÒu mïn th«, møc ®é Feralit yÕu h¬n vïng thÊp, tÇng th¶m môc dµy, mïn ho¸ cao, xuèng s©u mïn gi¶m ®ét ngét, tho¸t níc tèt, ®Êt chua. Trong ®ã cã c¸c lo¹i ®Êt ph¸t triÓn trªn 3 lo¹i ®¸ mÑ kh¸c nhau.

• §Êt Feralit mïn vµng nh¹t trªn ®¸ macma chua (FHa) TÇng dÇy, thµnh phÇn c¬ giíi trung b×nh, ®Êt chua nghÌo dinh dìng. Tæng diÖn tÝch lo¹i ®Êt nµy 4800 ha, chiÕm 9,7% tæng diÖn tÝch. Ph©n bè chñ yÕu trªn sên nói Ngäc Linh vµ c¸c nói cao trong vïng.

• §Êt Feralit mïn n©u ®á ph¸t triÓn trªn ®¸ macma kiÒm vµ trung tÝnh (FHK) TÇng ®Êt rÊt dÇy, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, ®ång nhÊt phÉu diÖu, t¬i xèp, giÇu dinh dìng, ®Êt còng kh¸ chua. Tæng diÖn tÝch 2900 ha chiÕm 5,9%. Ph©n bè nhiÒu c¸c x∙ Mêng Hoong, §¾c Man vµ Ngäc Linh thêng thÊy nhiÒu ë ®ai cao 1000-1500 m.

• §Êt Feralit mïn ®á vµng ph¸t triÓn trªn phiÕn sÐt vµ biÕn chÊt (FHS) TÇng ®Êt dÇy, thµnh phÇn c¬ gi¬Ý nÆng ®Õn trung b×nh, giÇu dinh dìng, kh¸ chua, ®Êt t¬i xèp. Cã diÖn tÝch rÊt lín 23130 ha, chiÕm 46,8%. Ph©n bè réng kh¾p tõ cèt 1000-2000 m vµ r¶i ra trªn mét miÒn réng lín trong khu b¶o tån.

• §Êt Feralit vïng nói thÊp (F) §é cao ph©n bè tõ 500-1000 m do lîng ma cã gi¶m, nhiÖt ®é kh«ng khÝ vµ mÆt ®Êt cã t¨ng h¬n, líp th¶m thùc b× bÞ t¸c ®éng m¹nh mÏ h¬n hai ®ai cao trªn. Tuú lo¹i ®¸ mÑ t¹o ®Êt mµ ta cã c¸c lo¹i ®Êt sau:

5 a) §Êt Feralit vµng ®á ph¸t triÓn trªn macma axÝt kÕt tinh chua (Fa). TÇng ®Êt trung b×nh, thµnh phÇn c¬ giíi kh¸ th« to, kÕt cÊu rêi r¹c vµ ®Êt rÊt dÔ b¹c mµu nÕu mÊt líp phñ rõng. Cã diÖn tÝch 5700 ha, chiÕm 11,5%. Ph©n bè däc theo c¸c thung lòng s«ng suèi ch©n Ngäc Linh.

b) §Êt Feralit ®á n©u ph¸t triÓn trªn macma kiÒm vµ trung tÝnh (FK). PhÉu diÖu ®ång nhÊt, tÇng ®Êt rÊt d©ú, thµnh phÇn c¬ giíi 80% lµ sÐt. §Êt rÊt tèt vµ giÇu dinh dìng, n¬i mÊt líp phñ rõng ®∙ xuÊt hiÖn kÕt von. DiÖn tÝch 1900 ha chiÕm 3,8%, ph©n bè ven ®êng quèc lé 14, däc s«ng §¾c Mek.

c) §Êt Feralit ®á vµng ph¸t triÓn trªn phiÕn biÕn chÊt vµ phiÕn sÐt (FS). TÇng ®Êt rÊt s©u, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng (60% sÐt), cÊu tîng tèt, kh¸ giÇu dinh dìng. DiÖn tÝch 2900 ha, chiÕm 5,9%. Ph©n bè däc quèc lé 14A, 14B vµ däc thung lòng §¾c Mek.

• §Êt phï sa s«ng suèi (P) §îc h×nh thµnh do qu¸ tr×nh båi ®¾p phï sa hai bªn bê s«ng suèi hoÆc ®Êt dèc tô ven ch©n ®åi nói. Mµu x¸m n©u, tÇng ®Êt s©u dÇy, thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ ®Õn trung b×nh, t¬i xèp. Do ®Þa h×nh b»ng ph¼ng nªn ®a phÇn ®∙ ®îc sö dông trong n«ng nghiÖp. Tæng diÖn tÝch 500 ha, chiÕm 1%. Ph©n bè däc c¸c s«ng suèi trong vïng, ®Êt kh¸ mµu mì.

2.2 Thùc vËt vµ th¶m thùc b× rõng

2.2.1 Thùc vËt rõng KÕt qu¶ hai ®ît kh¶o s¸t vµo th¸ng 4, th¸ng 5 n¨m 1996 vµ th¸ng 3 ®Õn th¸ng 5 n¨m 1998, ®∙ thèng kª ®îc 874 loµi thùc vËt bËc cao cã m¹ch thuéc 537 chi vµ 156 hä, ph©n bæ nh sau:

B¶ng 2. Thµnh phÇn loµi thùc vËt khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh TT. Ngµnh Thùc VËt Tªn khoa héc Hä Chi Loµi 1 Ngµnh QuyÕt L¸ Th«ng Psilotophyta 111 2 Ngµnh Th«ng §Êt Lycopodiophyta 2 3 4 3 Ngµnh Th¸p Bót Equisetophyta 111 4 Ngµnh D¬ng XØ Polypodiophyta 142641 5 Ngµnh Th«ng Pinophyta 6 10 12 6 Ngµnh Ngäc Lan Magnoliophyta 132 496 815 6a Líp Ngäc Lan Magnoliosida 116 400 661 6b Líp Hµnh Liliopsida 1696154 Tæng céng 156 537 874

Trong ®ã cã 236 loµi cho gç lín nhá, 169 loµi lµm thuèc, 78 loµi lµm c¶nh (xem phô lôc). Nh vËy, cã thÓ ®¸nh gi¸ khu hÖ thùc vËt Ngäc Linh kh¸ giÇu vÒ thµnh phÇn loµi so víi çc vïng kh¸c ë T©y Nguyªn. Së dÜ cã sù phong phó nµy v× ngoµi ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®a d¹ng, cßn lµ n¬i héi tô cña nhiÒu luång thùc vËt di c ®Õn, ®¸ng quan t©m h¬n c¶ lµ khu hÖ thùc vËt b¾c ViÖt Nam nam Trung Hoa. H¬n n÷a, Ngäc Linh lµ d∙y nói cao nhÊt cña miÒn Nam ViÖt Nam cã lÞch sö kiÕn t¹o ®Þa chÊt l©u ®êi (khèi cæ Kon Tum) nªn ë ®©y xuÊt hiÖn nhiÒu loµi thùc vËt cæ xa nh çc loµi trong ngµnh Th«ng Pinophyta, çc hä Ngäc Lan (Magnoliaceae), hä Na (Annonaceae), hä ChÌ (Theaceae), hä Çng lå (Betulaceae) vµ çc hä thùc vËt «n ®íi nh: hä Hoµng liªn (Ranunculaceae), hä Hoa tÝm (Violaceae).

Trong tæng sè 156 hä thùc vËt cã tíi 28 hä cã tõ 10 loµi trë lªn. §ã lµ hä Cóc (Asteraceae) 59 loµi, hä Lan (Orchidaceae) 50 loµi, hä Cµ Phª (Rutaceae) 41 loµi, hä Hoµ Th¶o (Poaceae) 29 loµi, hä DÎ (Fagaceae) 24 loµi, hä D©u T»m (Moraceae), hä ThÇu DÇu (Euphorbiaceae) 23 loµi, hä Nh©n S©m (Araliaceae) 18 loµi, hä §¬n Nem (Myrsinaceae), Cãi (Cyperaceae) 17 loµi, hä Re (Lauraceae) 16 loµi, hä Hoa Hång (Rosaceae) 15 loµi, hä §Ëu (Fabaceae), Tróc §µo (Apocynaceae), ChÌ (Theaceae), §ç Quyªn (Ericaceae), Cau Dõa (Arecaceae), R¸y (Araceae) 14 loµi, hä Xoan (Meliaceae), §µo Lén Hét (Anacardiaceae) 13 loµi, hä Cam (Rutaceae) 12 loµi, hä Hoa M«i (Lamiaceae) 11 loµi, hä D¬ng XØ (Polypodiaceae), hä Cá Roi Ngùa (Verbenaceae), hä Na (Annonaceae), hä Trinh N÷ (Mimosaceae), hä Mua (Melastomaceae) vµ hä Hµnh (Liliacae) 10 loµi. Tuy nhiªn vai trß lËp quÇn l¹i thuéc vµo çc hä kh¸c. Tríc hÕt ®èi víi ngµnh Th«ng, c©y Th«ng ba l¸ Pinus kesiya kh¸ phæ biÕn, h×nh thµnh kiÓu rõng tha c©y l¸ kim hoÆc rõng kÝn hçn hîp c©y l¸ réng c©y l¸ kim ph©n bè kh¾p trong vïng. Çc loµi c©y l¸ kim kh¸c nh: Th«ng §µ L¹t Pinus dalatensis, Th«ng Nµng Dacrycarpus imbricatus, Du Sam Keteleeria evelyniana... kh«ng nhiÒu nhng víi tÇm vãc to lín ®∙ cïng víi çc loµi c©y l¸ réng h×nh thµnh nªn kiÓu rõng kÝn hçn hîp c©y l¸

6 réng vµ c©y l¸ kim. §èi víi c©y l¸ réng çc loµi c©y thuéc hä DÎ Fagaceae, Hä Re Lauraceae, Hä Sau sau Hamamelidaceae, hä Méc Lan Magnoliaceae, hä Çng lå Betulaceae, h¹o ChÌ Theaceae, hä C«m Elaeocarpaceae ...thêng lµ thùc vËt u thÕ cña rõng, ®«i khi ®é u thÕ gÇn nh tuyÖt ®èi nh loµi Çng lå Betula alnoides....

VÒ gi¸ trÞ khoa häc, ngoµi 9 loµi ®Æc h÷u lµ: Sam b«ng Poilan Amentotaxus poilanei, Th«ng §µ L¹t Pinus dalatensis, Vï H¬ng Cinnamomum balansae, §om ®ãm Alchornea annamensis, Du mãoc Baccaurea sylvestris, S©m Ngäc Linh Panax vietnamensis, Th¹ch ®Ëu hoa th©n Bulbophyllum evrardii, Lan rau rót hång Otochilus fuscus vµ Song bét Calamus poilanei. MÆt kh¸c trong sè 874 loµi cã 39 loµi n»m trong s¸ch ®á ViÖt Nam vµ ThÕ Giíi.

2.2.2 Th¶m thùc b× rõng XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn, thµnh phÇn thùc vËt nh ®∙ tr×nh bµy, khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh cã nh÷ng kiÓu rõng chÝnh sau ®©y:

• Rõng kÝn thêng xanh ma Èm nhiÖt ®íi <900 (1000) m Trong khu b¶o tån diÖn tÝch thuéc vµnh ®ai ®é cao nµy kh«ng nhiÒu l¹i bÞ t¸c ®éng m¹nh nªn rõng mang tÝnh chÊt nguyªn sinh cßn l¹i rÊt Ýt ph©n bè däc theo s«ng §¾c Mek thuéc x∙ §¾c Choong. Thùc vËt t¹o rõng chñ yÕu lµ c¸c loµi thuéc hä Re (Lauraceae), hä DÎ (Fagaceae) hä Xoan (Meliaceae) hä Xoµi (Anacardiaceae) hä Méc lan (Magnoliaceae), hä D©u t»m (Moraceae), hä SÕn (Sapotaceae) hä Bå hßn (Sapindaceae)... nhng ®é u thÕ kh«ng râ rµng. Rõng thêng cã 5 tÇng râ rÖt:

a) TÇng vît t¸n. Cao 30-35m t¹o ra bëi mét sè c¸ thÓ cã kÝch thíc to lín, mäc r¶i r¸c nh Cµ Lå (Caryodaphnopsis poilanei), §a (Ficus altissima), SÕn (Madhuca pasquieri), Géi NÕp (Aglaia gigantea), Trêng V©n (Toona surenei)...

b) TÇng u thÕ sinh th¸i. Cao trung b×nh 18-25m cã t¸n kh¸ liªn tôc t¹o ra bëi nhiÒu loµi c©y kh¸c nhau nh c¸c loµi Cµ æi (Castanopsis indica, C. hystrix), Såi (Lithocarpus aggregatus), S©ng (Pometia pinnata), Cµ Lå (Caryodaphnopsis poilanei), Mß (Cryptocarya metcalfiana), Kh¸o (Phoebe paniculata) Géi (Aglaia spp.) QuyÕch (Chisocheton paniculatus), Huúnh §êng (Dysoxylum cochinchinensis), Tr¸m (Canarium littorale var. rufum), Mì (Manglietia spp.), Chay (Artocarpus nitidus)....

c) TÇng c©y gç díi t¸n rõng. Cao 8-15m gåm nh÷ng c©y chÞu bãng mäc r¶i r¸c nh Bøa (Garcinia spp.), Ng¸t (Gironiera subequalis), M¸u chã (Knema conferta), Th©u LÜnh (Alphonsea boniana)... vµ c¸c c©y con cña tÇng trªn.

d) TÇng c©y bôi. Cao 2-8m gåm c¸c loµi trong hä Cµ phª (Rubiaceae), hä Tróc ®µo (Apocynaceae), hä Mua (Melastomaceae), hä ThÇu dÇu (Euphorbiaceae)....

e) TÇng th¶m t¬i. Cao kh«ng qu¸ 2m cña c¸c loµi trong hä ¤ r« (Acanthaceae), hä Gai (Urticaceae), hä R¸y (Araceae), hä Gõng (Zingiberaceae)... vµ c¸c loµi D¬ng xØ.

• Rõng kÝn thêng xanh ma mïa nhiÖt ®íi nói thÊp (1000-1800m) §©y lµ kiÓu rõng cã diÖn tÝch lín nhÊt khu b¶o tån ph©n bè réng kh¾p çc sên phÝa t©y nam çc ®Ønh nói Ngäc Linh, Ngäc Lum Heo, Ngäc P©ng cho ®Õn çc d∙y nói tõ ch©n ®Ìo Lß Xo ®Õn çc ®Ønh díi 1700 m vµ vïng Cæng Trêi.

Rõng thêng ph¸t triÓn trªn çc lo¹i ®Êt Feralit mïn mµu ®á vµng, ®á n©u, vµng ®á... §¸ mÑ chñ yÕu lµ Granit, Biorit, çc lo¹i phiÕn biÕn chÊt vµ ®¸ phun trµo Bazan. Çc ®¸ bÞ phong ho¸ m¹nh, tÇng ®Êt dÇy ®Õn trung b×nh, ®é xãi mßn yÕu, ®é tµn che 0,8. VÒ c¬ b¶n, kiÓu rõng nµy gÇn nh nguyªn sinh, ®«i chç ®∙ bÞ lµm n¬ng rÉy trªn tõng ®¸m nhá. ¦u thÕ lµ c©y l¸ réng sinh trëng tèt. C©y hä c©y l¸ réng chñ yÕu: Hä DÎ (Fagaceae) cã çc loµi Cµ æi (Castanopsis spp.), Såi (Lithocarpus spp.), DÎ (Lithocarpus spp.), Hä Re (Lauraceae) cã çc loµi: QuÕ lîn (Cinnamomum iners), Mµng tang (Litsea cubeba), Bêi lêi nhít L. glutinosa. Hä Méc lan (Magnoliaceae) víi çc loµi c©y gç lín cña çc chi Giæi (Michelia), chi Mì (Manglietia), chi Méc lan (Magnolia). Hä Hång xiªm víi loµi c©y gç lµ SÕn mËt (Madhuca pasquieri) ®êng kÝnh 40-50 cm còng chiÕm mét tû lÖ cao trong tæ thµnh. " kiÓu rõng nµy çc hä xuÊt hiÖn vµ ®ãng vai trß quan träng lµ hä Xoan (Meliaceae) víi çc loµi Géi (Aglaia). Hä Bå hßn (Sapindaceae) víi çc loµi

7 Ch«m ch«m rõng (Nephelium lappaceum), Trêng v¶i (Paranephelium spirei), Trêng Lµo (Xerospermum laoticum), hä ThÞ (Ebenaceae) cã 6-7 loµi thuéc chi Diospyros, ë nh÷ng l©m phÇn cha bÞ t¸c ®éng thÓ hiÖn râ trong çc « tiªu chuÈn sè 9 ë ch©n Cæng Trêi trªn quèc lé 14 B. §êng kÝnh b×nh qu©n l©m phÇn: 30 cm. Tr÷ lîng b×nh qu©n: 340 m3/ha. DÔ dµng gÆp çc c©y cã ®êng kÝnh lín h¬n 45 cm, H=20 m, çc tr¹ng th¸i rõng giµu ph©n bè trªn sên Ngäc Linh, Cæng trêi, ®Ìo Lß Xo hoÆc çc khu rõng cha bÞ t¸c ®éng thuéc phÝa nam khu vùc thuéc ®Þa phËn x∙ M¨ng X¨ng. Trong khu b¶o vÖ S©m Ngäc Linh (Panax vietnamensis) ®é cao díi 1700m. Rõng chia thµnh 5 tÇng:

a) TÇng vît t¸n. Chñ yÕu gÆp c¸c loµi C¸ng lß (Betula alnoides), Cµ æi #n §é (Castanopsis indica), Th«ng nµng (Dacrycarpus imbricatus).

b) TÇng u thÕ sinh th¸i. T¹o nªn t¸n rõng t¬ng ®èi ®ång ®Òu, cao 15-17 m víi ®a sè lµ c©y l¸ réng nh Cµ æi Castanopsis indica, Bêi lêi (Litsea verticillata), Dung (Symplocos petiolatus), Såi (Quercus felestratus), ChÑo (Engelhardtia wallichiana).

c) TÇng díi t¸n. TÇng nµy bao gåm nhiÒu loµi trong hä Ba m¶nh vá (Euphorbiaceae) nh Nen, ChÈn, Gai nang... Hä Cµ phª (Rubiaceae) nh M∙i t¸p vµ c¸c loµi phæ biÕn nh Bêi lêi, Ch©n chim, Bëi bung...

d) TÇng c©y bôi. Víi ®é cao trung b×nh díi 5m, chñ yÕu lµ c¸c loµi ChÈn, L¸ nÕn, Cß ke, Ch©n chim

e) TÇng th¶m t¬i. Chñ yÕu lµ tÇng Cá QuyÕt, ngoµi D¬ng XØ cßn cã hä R¸y, M©y song, L¸ dong, Lôi, HÌo. ë c¸c lËp ®Þa Èm cßn cã Thu h¶i ®êng, Thiªn niªn kiÖn, Bãng níc.

• Rõng kÝn thêng xanh, ma mïa nhiÖt ®íi nói trung b×nh (tõ 1700-®Ønh Ngäc Linh 2600m) Lo¹i rõng nµy ph©n bè tõ 1700 m trë lªn, trªn çc ®Ønh vµ sên nói cao cña dÉy Ngäc Linh. Rõng ph¸t triÓn trªn ®Êt mïn AlÝt, trªn ®¸ Granit xen kÏ víi RiolÝt vµ §axit. KiÓu rõng nµy Ýt bÞ t¸c ®éng nªn tÝnh nguyªn sinh cßn cao. Thùc vËt t¹o rõng chñ yÕu lµ c©y l¸ réng, c©y l¸ kim Ýt chØ cã Th«ng 5 l¸ Pinus dalatensis mäc r¶i r¸c. Thùc vËt u thÕ cã çc loµi thuéc çc hä lµ: hä Long n∙o (Lauraceae), hä DÎ (Fagaceae), hä ChÌ (Theaceae), hä Méc Lan (Magnoliaceae), hä Hoa Hång (Rosaceae). Çc loµi ®iÓn h×nh: Ngò liÖt (Pentaphylax euryoides), DÎ (Quercus spp.) Såi (Lithocarpus spp.), Cµ æi (Castanopsis spp.), Bêi lêi (Litsea verticillata), Dung s¹n (Symplocos cochinchinensis), Sóm (Eurya japonica), C«m (Elaeocarpus spp.), Ch¾p tay (Exbucklandia tonkinensis, E. populnea), Träng ®òa (Ardisia spp.), S¬n l¬ng viªn Turbinia montana. Rõng chia thµnh 5 tÇng:

a) TÇng vît t¸n. Th êng lµ c¸c loµi DÎ, Th«ng nµng vµ Th«ng 5 l¸ víi ®êng kÝnh trung b×nh 80-150 cm, chiÒu cao tíi 25-30 m v¬n lªn khái t¸n rõng.

b) TÇng u thÕ sinh th¸i. T¹o thµnh t¸n rõng víi c¸c loµi c©y l¸ réng kÓ trªn vµ ®«i khi cã c¶ Th«ng 5 l¸ Pinus dalatensis.

c) TÇng c©y gç nhá. Víi c¸c loµi c©y hä Ngò gia b× (Araliaceae) nh c¸c loµi ch©n chim (Schefflera spp.), hä Ba m¶nh vá (Euphorbiaceae).

d) TÇng c©y bôi. §é cao trung b×nh tõ 2-3m chñ yÕu lµ c¸c loµi trong hä Ba m¶nh vá nh: Nem, ChÈn, Nµng hai vµ hä Cµ phª nh: M∙i t¸p.

e) TÇng th¶m t¬i. Chñ yÕu lµ c¸c loµi trong hä R¸ng, ®é cao díi 1m, ph©n bè kh«ng ®Òu, ®é che phñ kho¶ng 30%.

Th¶m rõng ë trong ®ai nµy xuÊt hiÖn mét kiÓu rõng lïn trªn c¸c sên d«ng vµ ®Ønh d«ng cña c¸c ®Ønh cao trong vïng phæ biÕn tõ 2300m trë lªn. KiÓu th¶m nµy cã ®Æc trng sau:

C©y thÊp lïn, cã rªu b¸m dµy, tÇng mïn cha ph©n huû dµy ®Õn 60-70 cm. TÇm vãc c©y biÕn ®æi tuú ®é dèc vµ mÆt b»ng. Thµnh phÇn loµi chñ yÕu cã: §ç quyªn (Rhododendron sp.), Nam tróc (Lyonia spp.), DÎ (Quercus spp.), ChÌ bÐo (Anneslea fragrans), C«m (Elaeocarpus spp.), Hoa thu (So rbu s wattii).

8 VÒ ngo¹i m¹o c©y kh«ng th¼ng, tÇm vãc c©y rÊt biÕn ®éng (trªn ®Ønh cã ®¸ næi, n¾ng, giã) ®êng kÝnh c©y chØ 2-6 cm, chiÒu cao biÕn ®éng tõ 1,5-2 m. Díi sên khuÊt giã ®êng kÝnh c©y cã thÓ biÕn ®éng tõ 6-14 cm, chiÒu cao 6-10 m. Th©n c©y cã rªu bao bäc d©ú vµ c¸c loµi b× sinh thuéc hä Phong lan (Orchidaceae) víi kho¶ng h¬n 40 loµi. C©y Tæ kiÕn thuéc hä Cµ phª (Rubiaceae) sèng b¸m trªn cµnh c©y, th©n do céng sinh víi nÊm ®∙ mäng níc ph×nh ra cì lín nh cñ khoai to.

Tríc khi tíi rõng lïn, xuÊt hiÖn mét vµnh ®ai rõng SÆt Arundinaria vicinia ë ®é cao 2300-2400 m hoÆc ë thÊp h¬n chót Ýt (2100 m) víi c¸c c©y sÆt ®êng kÝnh tõ 1,3-1,7 cm, chiÒu cao tõ 2,5-3,5 m, mäc t¶n. MËt ®é kho¶ng 20.000 c©y/ha. Chóng mäc trªn tÇng mïn cha ph©n gi¶i, còng cã c¶m gi¸c rïng r×nh nh ë trªn ®Ønh. Trong kiÓu rõng nµy cßn cã mét sè loµi h¹t trÇn mäc r¶i r¸c nh Th«ng 5 l¸ Pinus dalatensis, Hoµng ®µn gi¶ Dacrydium elatum, Sam b«ng Amentotaxus poilanei, Du sam Keteleeria evelyniana, Th«ng l«ng gµ Dacrycarpus imbricatus.

• Rõng kÝn c©y l¸ réng vµ c©y l¸ kim (®é cao trªn 1000m) §èi víi çc loµi c©y l¸ réng thuéc hä DÎ (Fagaceae), hä Re (Lauraceae), hä Sau Sau (Hamamelidaceae), hä Méc Lan (Magnoliaceae), hä Çng Lå (Betulaceae), hä ChÌ (Theaceae), hä C«m (Elaeocarpaceae) thêng lµ thùc vËt u thÕ cña rõng, ®«i khi ®é u thÕ gÇn nh tuyÖt ®èi nh loµi Çng lå (Betula alnoides). §©y lµ kiÓu rõng hçn giao gi÷a çc loµi c©y lµ réng vµ c©y l¸ kim. Çc loµi c©y l¸ kim nh Pinus dalatensis, Dacrycarpus imbricatus ph©n bè r¶i r¸c víi tÇm vãc to lín ®∙ cïng víi çc loµi l¸ réng h×nh thµnh nªn kiÓu rõng kÝn hçn giao c©y l¸ réng vµ c©y l¸ kim nµy. Rõng cã 4 tÇng:

a) TÇng u thÕ sinh th¸i. Bao gåm c¸c loµi trong c¸c hä nªu trªn.

b) TÇng c©y gç nhá. ChiÒu cao tõ 8-10 m, tæ thµnh loµi còng kh¸ ®¬n gi¶n, kho¶ng díi 10 loµi thuéc c¸c hä DÎ, §ç quyªn. TÇng nµy còng cã thÓ gåm c¶ Me rõng, Bät Õch thuéc hä Ba m¶nh vá. Do ¶nh hëng cña löa rõng vµ chÆt ph¸, nhiÒu loµi c©y ®∙ trë thµnh c©y bôi, thËm chÝ c¶ tÇng c©y bÞ mÊt h¼n.

c) TÇng c©y bôi. ChiÒu cao líp c©y bôi díi 3 m. Loµi c©y kh¸ phong phó nhiÒu nhÊt lµ Ho¾c quang, Bå cu vÏ, Bëi bung, S¶ng ®Êt.

d) Th¶m cá. Th¶m cá l©u n¨m chiÕm vÞ trÝ quan träng, nhÊt lµ cá tranh, sau ®ã ®Õn ChÝt, ChÌ vÌ, Lau, SËy, cá Ba c¹nh. QuyÕt thùc vËt víi c¸c loµi Dicranopteria linearis, Ptedium aquilinum thêng xuÊt hiÖn thµnh nh÷ng ®¸m lín.

• Rõng c©y l¸ kim §©y lµ kiÓu th¶m rõng cã diÖn tÝch lín ph©n bè chñ yÕu vÒ phÝa t©y vµ t©y nam khu b¶o tån, tõ ®é cao trªn 900 m (1000m). Loµi u thÕ lµ Th«ng ba l¸ Pinus kesiya. Rõng cã tõ 1-2 tÇng c©y gç phæ biÕn lµ çc loµi DÎ qu¶ dÑt (Quercus helferiana), Såi tr¾ng (Lithocarpus dealbatus). TÇng c©y bôi gÆp çc loµi Ho¾c quang, Bå cu vÏ, Bëi bung, S¶ng ®Êt. TÇng th¶m t¬i t¹o bëi çc loµi Lau, L¸ch, Cá tranh, Guét.

KiÓu rõng tha c©y l¸ kim ®iÓn h×nh lµ rõng th«ng ba l¸ ®îc h×nh thµnh tõ c¸c lo¹i rõng kÝn thêng xanh bÞ tµn ph¸ do löa hµng n¨m. Rõng th«ng ba l¸ thêng mäc trªn ®Êt Feralit ph¸t triÓn trªn nhiÒu lo¹i ®¸ mÑ kh¸c nhau: Granit, Bazan, DiÖp th¹ch, Sa th¹ch. §Êt thuéc lo¹i s©u dÇy 50-100 cm, tho¸t níc tèt, ®é chua 4,5-5,5.

CÊu tróc tÇng t¸n rõng th«ng ba l¸ trªn ®Þa bµn nµy gÇn nh lµ ®ång tuæi.

ChiÕm tÇng cao nhÊt cña rõng, ®îc cÊu thµnh bëi nh÷ng loµi c©y chÞu löa rõng. Trong ®ã tæ thµnh th«ng ba l¸ chiÕm h¬n 90 %, cßn l¹i lµ c¸c loµi c©y trong hä DÎ (Fagaceae), hä Ba m¶nh vá (Euphorbiaceae). Th«ng ba l¸ lµ loµi c©y a s¸ng, thêng gi÷ vÞ trÝ uu thÕ tuyÖt ®èi, mäc ë sên dèc, th©n v¬n th¼ng vµ cao 25-30 m, hÖ rÔ ph¸t triÓn rÊt m¹nh. Theo sè liÖu ®iÒu tra trong « tiªu chuÈn (sè 11,13,14,17 t¹i khu rõng th«ng x∙ §ak Bl«ng vµ x∙ M¨ng X¨ng) cho biÕt: §êng kÝnh b×nh qu©n l©m phÇn: 45 cm ChiÒu cao b×nh qu©n l©m phÇn: 28 m MËt ®é: 500 c©y/ha Tr÷ lîng b×nh qu©n: 116 m3/h a

9 MËt ®é c¸ thÓ kh«ng ®Òu còng lµ ®Æc ®iÓm cña rõng th«ng ba l¸ tù nhiªn. §é tµn che cña t¸n rõng biÕn ®éng tõ 0,5-0,6 phô thuéc vµo tuæi vµ mËt ®é cña tõng l©m phÇn.

• Rõng vµ th¶m thø sinh a) Rõng tre nøa thuÇn lo¹i. XuÊt hiÖn sau khi lµm n¬ng rÉy nhiÒu lÇn vµ bá ho¸ l©u n¨m. Loµi ph©n bè chñ yÕu lµ Tre qu¶ thÞt (Dinochloa sp.) chiÕm thµnh tõng v¹t kh¸ lín ven ®êng 14A, hoÆc c¸c v¹t kh¸ b»ng ven s«ng suèi. C©y thêng cã H=7,5-8 m, D=4,5-5 cm. B×nh qu©n 600 bôi/ha, mçi bôi cã tõ 60-70 c©y. MËt ®é b×nh qu©n 36.000-42.000 c©y/ha, ®é tµn che tõ 0,8- 0,9. Loµi thø hai cã kh¶ n¨ng mäc thuÇn lo¹i trªn diÖn réng ®ã lµ Le (Gigautochloa nigro). N¬i ®Êt tèt rõng Le còng sinh trëng, ph¸t triÓn tèt D = 3-35 cm, ! cã thÓ ®Õn 4-4,5 m.

b) Rõng hçn giao tre nøa víi c©y gç. Rõng tre nøa ph©n bè tíi ®é cao 1000-1200 m trë xuèng däc theo thung lòng s«ng suèi vµ xung quanh b¶n lµng. Rõng hçn giao gç vµ tre nøa thêng xuÊt hiÖn sau khi ph¸t n¬ng lµm rÉy råi bá ho¸ l©u n¨m. C¸c loµi Tre nøa ph©n bè trong vïng chñ yÕu lµ: Tre qu¶ thÞt (Dinochloa sp.): ChiÒu cao 7,5-8 m, ®êng kÝnh 4,5-5 cm, ph©n bè thµnh tõng v¹t rõng thuÇn lo¹i hay hçn giao kh¸ lín. N¨m nay Tre qu¶ thÞt bÞ khuy, ≈ c©y t¸i sinh rÊt m¹nh b»ng qu¶ n¹c mäc dÇy ®Æc díi tµn rõng c©y mÑ H=20 cm, Dgè c 2 mm. Giang ®Æc (Melocalamus sp.) ph©n bè r¶i r¸c ven lé giao th«ng, kh«ng t¹o thµnh rõng mµ mäc xen víi c©y gç trong rõng thø sinh hoÆc nguyªn sinh. H=20-30 m; D=2,5-3,0 cm, mét bôi thêng cã 20-30 gèc.

Mét sè loµi c©y gç mäc hçn giao phæ biÕn lµ Bêi lêi, Lßng mang, V¹ng, Hu day, S¬n h¬ng viªn, DÎ, Th«i ba, Re... Trong rõng hçn giao gç víi tre nøa ®é tµn che 0,7-0,8 (riªng c©y gç chØ cã tµn che 0,3).

• Rõng phôc håi KiÓu rõng nµy cã nguån gèc phôc håi tõ ®Êt n¬ng rÉy cò bá ho¸ ®∙ l©u hoÆc phôc håi sau khi rõng ®∙ bÞ khai th¸c kiÖt hoÆc phôc håi khi rõng nguyªn sinh bÞ r¶i chÊt ®éc ho¸ häc.

Th¶m thùc vËt chñ yÕu lµ c¸c loµi c©y a s¸ng mäc nhanh nh: Mµng Tang (Litsea cubeba), C¸ng lå (Betula aloides), Ba soi (Macaranga denticulata). LÊy vÝ dô « tiªu chuÈn sè 4 ®Æt ë kiÓu rõng nµy vÞ trÝ ë ®é cao 1500 m díi ch©n sên Ngäc Linh. Rõng phôc håi sau n¬ng rÉy cò ®∙ h¬n 20 n¨m. Rõng ph¸t triÓn kh¸ tèt, rõng ®ang ë tr¹ng th¸i IIB, rõng cã 2 tÇng, tÇng rõng chÝnh cã chiÒu cao 15 m. §êng kÝnh 18 cm.

• Sa van thø sinh HËu qu¶ cña ph¬ng thøc canh t¸c n¬ng rÉy tù do tõ l©u ®êi, ®∙ lµm cho khu vùc nµy xuÊt hiÖn nhiÒu diÖn tÝch tr¶ng cá, c©y bôi víi c¸c loµi chñ yÕu lµ Cá lau, ChÝt, ChÌ vÌ, Ba c¹nh. DiÖn tÝch kiÓu th¶m nµy ph©n bè gÇn s«ng suèi, b¶n lµng cã diÖn tÝch 4.373 ha, chiÕm 10,5% tæng diÖn tÝch tù nhiªn. 2.3 Khu hÖ ®éng vËt

Khu hÖ ®éng vËt rõng nói Ngäc Linh vµ c¸c khu vùc l©n cËn hiÖn cha ®îc nghiªn cøu tríc ®©y. V× vËy ®©y lµ nh÷ng kÕt qu¶ ghi nhËn ®Çu tiªn cho khu hÖ ®éng vËt cã x¬ng sèng ë c¹n ë khu vùc nµy.

• §Þa lý sinh häc khu hÖ ®éng vËt Ngäc Linh Khu hÖ ®éng vËt khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh n»m trong vïng ®Þa lý ®éng vËt Nam Trêng S¬n. Do vÞ trÝ khu vùc thuéc vïng nói cao B¾c T©y Nguyªn lµ vïng chuyÓn tiÕp gi÷a vïng Nam T©y Nguyªn vµ B¾c ViÖt Nam. Thùc tÕ cho thÊy khu hÖ ®éng thùc vËt khu vùc còng mang nhiÒu yÕu tè chuyÓn tiÕp vµ gÇn gòi víi khu hÖ ®éng vËt V©n Nam (Trung Quèc), T©y B¾c vµ B¾c ViÖt Nam.

• Thµnh phÇn loµi KÕt qu¶ kh¶o s¸t n¨m 1996 vµ 1998 ®∙ ghi nhËn 309 loµi ®éng vËt hoang d∙ ë c¹n cho khu BTTN Ngäc Linh, trong ®ã cã 52 loµi Thó, 194 loµi Chim vµ 63 loµi Bß s¸t, Õch nh¸i (tham kh¶o B¶ng 3).

10 B¶ng 3. Thµnh phÇn loµi ®éng vËt cã x¬ng sèng ë c¹n khu BTTN Ngäc Linh Líp Bé Hä Loµi Thó 7 20 52 Chim 8 27 1 94 Bß s¸t 3 1 4 4 1 !ch nh¸i 2 6 22 Tæng 20 67 309

2.3.1 Khu hÖ thó § ∙ ghi nhËn 52 loµi thó trong 7 bé vµ 20 hä cho khu b¶o tån, trõ hai nhãm D¬i vµ Chuét hiÖn cha ®îc nghiªn cøu. Trong sè ®ã cã 5 loµi ®îc ghi trong s¸ch ®á cña IUCN,1996 ®ã lµ c¸c loµi: KhØ mÆt ®á Macaca arctoides, KhØ ®u«i lîn M. nemestrina, B¸o gÊm Neofelis nebulosa, Hæ Panthera tigris, NhÝm ®u«i ng¾n Hystrix brachyura.

Trong tæng sè 52 loµi cã 15 loµi thó cã trong s¸ch ®á cña ViÖt Nam (PhÇn ®éng vËt,1992) tham kh¶o phÇn phô lôc.

• C¸c ghi nhËn míi vÒ khu hÖ thó ë khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh Më réng vïng ph©n bè míi cña Mang lín Megamuntiacus vuquangensis ë khu vùc ®Ìo Lß Xo (15o03'48''N, 107o44'18''E) thuéc x∙ §¾c Man huyÖn §¾c Glei.

Më réng thªm vïng ph©n bè míi cña loµi thó míi thø ba ®îc ph¸t hiÖn cho khoa häc ë ViÖt Nam n¨m 1997 lµ Mang Trêng S¬n Muntiacus truongsonensis ë c¸c ®iÓm ®Ìo Lß Xo, Cæng Trêi thuéc x∙ §¾c Man vµ §¾cpl« vµ khu vùc rõng x∙ M¨ng X¨ng huyÖn §¾c T«. T×nh tr¹ng cña chóng sÏ ®îc m« t¶ ë phÇn sau. C¸c loµi thó quÝ hiÕm cã gi¸ trÞ khoa häc vµ kinh tÕ còng ghi nhËn ®îc ë ®©y nh: Hæ (3-5 con), GÊu ngùa, GÊu chã, Sãi ®á, Nai, Mang, Vîn, Voäc b¹c.

2.3.2 Khu hÖ chim Tæng sè 194 loµi chim ®∙ ghi nhËn cho khu vùc trong 8 bé, 27 hä. Do vÞ trÝ ®Þa lý, ®Þa h×nh, khÝ hËu vµ th¶m thùc vËt rõng cã nhiÒu ®iÓm t¬ng ®ång víi T©y B¾c vµ B¾c ViÖt Nam nªn khu hÖ chim ë ®©y còng cã nhiÒu nÐt ®Æc thï.

Trong 194 loµi chim cã 142 loµi ghi nhËn ë ®©y ®ång thêi còng cã vïng ph©n bè ë T©y B¾c vµ B¾c ViÖt Nam, hay nãi c¸ch kh¸c 73 % sè loµi chim ghi nhËn cho khu b¶o tån gièng víi khu hÖ chim T©y B¾c vµ B¾c ViÖt Nam (xem phÇn phô lôc).

Hä khíu (Timalidae) cã sè loµi lín nhÊt, 41 loµi chiÕm 21 % tæng sè loµi, phÇn lín ph©n bè ë ®é cao tõ 1.400 m ®Õn 2.500 m.

Ghi nhËn 41 loµi chim lÇn ®Çu tiªn cho khu hÖ chim vïng Trung vµ Trung Bé ViÖt Nam. Bæ sung cho danh s¸ch chim ViÖt Nam 1 loµi Gâ KiÕn bông v¹ch (Stripe-breasted Woodpecker Dendrocopus atratus).

• Ph¸t hiÖn hai loµi chim míi cho khoa häc bao gåm: Kh íu ®Çu hung Chestnut-crowned Laughingthrush Garrulax sp. nov., Khíu ®u«i v»n Black-crowned Barwing Actinodura sp. nov. Ngoµi ra cßn ph¸t hiÖn 12 loµi phô chim míi cho khoa häc ë vïng nói cao Ngäc Linh vµ c¸c khu vùc l©n cËn.

2.3.3 Khu hÖ Bß s¸t vµ Õch nh¸i Theo NguyÔn V¨n S¸ng vµ mét sè t¸c gi¶ ®∙ nghiªn cøu khu hÖ Bß s¸t vµ Õch nh¸i ë vïng nói Ngäc Linh vµ c¸c vïng phô cËn. KÕt qu¶ ®∙ ghi nhËn 41 loµi Bß s¸t vµ 22 loµi Õch nh¸i cho khu vùc Ngäc Linh, trong ®ã cã 18 loµi quÝ hiÕm (ghi trong s¸ch ®á ViÖt Nam) chiÕm 28,5 % tæng sè loµi vµ 3 loµi ®Æc h÷u cña ViÖt Nam. C¸c loµi ®Æc h÷u lµ Th»n l»n ®u«i ®á Scincella rufocaudata, Rïa hép tr¸n vµng Cistoclemys galbinifrons, vµ Õch ra cãc Rana verrucospinosa.

11 2.3.4 Khu hÖ Bím • §Æc tÝnh ®Þa sinh vËt quÇn thÓ bím ë khu B¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh PhÇn lín c¸c loµi thu ®îc (119 loµi hoÆc 51%) ë khu B¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh lµ nh÷ng loµi ®Æc trng cho vïng Indo-Malayan, 15% lµ loµi ®Æc h÷u thuéc phÝa §«ng d∙y Himalayan, bao gåm V©n Nam vµ B¾c §«ng D¬ng, trong khi ®ã 34 loµi (15%) ®Æc trng cho khu vùc tõ #n §é ®Õn §«ng D¬ng.

Nh÷ng sè liÖu gÇn ®©y cho thÊy ®Æc tÝnh ®Þa sinh häc cña nh÷ng loµi bím ë c¸c vïng kh¸c nhau cña vïng B¾c vµ Nam ViÖt Nam ®Òu rÊt gièng nhau vµ hÇu hÕt c¸c loµi nµy ®Æc trng cho vïng Indo-Malayan.

• Thµnh phÇn loµi Bím ë khu BTTN Ngäc Linh Tæng sè 227 loµi ®∙ ghi nhËn, trong 11 hä, hä Papilionidae (22), Pieridae (24), Danaidae (9), Satyridae (32), Amathusiidae (9), Nymphalidae (51), Acraeidae (2), Libytheidae (1), Riodinidae (11), Lycaenidae (42), Hesperiidae (24).

Trong tæng sè loµi ghi nhËn ®îc cã 102 loµi ghi nhËn ë ®é cao 1500-2300 m (vïng 1, 2 vµ 3; xem phô lôc) vµ 179 loµi ë ®é cao tõ 900 ®Õn 1500 m (vïng 4, 5, 6 vµ 7). ChØ cã 48 loµi ®îc ghi nhËn ë ®é cao trªn 1500 m. §a sè loµi Bím ghi nhËn ë nói cao cã vïng ph©n bè hÑp (42 loµi), vµ 42 loµi ghi nhËn ë ®é cao thÊp h¬n còng lµ c¸c loµi cã vïng ph©n bè hÑp (tham kh¶o ë B¶ng 4).

NhiÒu loµi thuéc hä Nymphalidae, Lycaenidae vµ Hesperiidae chØ ghi nhËn ë vïng cao, nhng kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu lµ loµi cã vïng ph©n bè hÑp mµ cã thÓ ph¸t hiÖn chóng ë ®é cao thÊp h¬n hoÆc ë vïng ®ång b»ng.

• Ghi nhËn loµi míi Trong sè çc loµi Bím thu thËp cã 18 mÉu cha ®îc ®Þnh lo¹i, hÇu hÕt trong sè chóng cã thÓ lµ taxon míi cho khoa häc. Danh s¸ch çc loµi míi cã thÓ trong çc gièng sau: Talbotia sp., Neorina sp., Aldania sp., Dodona sp. Tuy nhiªn phÇn lín chóng lµ nh÷ng loµi phô míi. Ch¼ng h¹n loµi Capila lidderdali chØ ®îc biÕt ®Õn tõ Nepal vµ Heliophorus tamu còng chØ ®îc ghi nhËn tõ Himalaya. Mét sè loµi chØ ph©n bè ë mét d¹ng sinh c¶nh nh Lethe siderea, L. sura, L. latiaris, L. sinorix, Orinoma damaris, Callerebia narasingha, Stichophthalma louisa vµ Neope armandii lµ nh÷ng loµi phô míi cha ®îc x¸c ®Þnh.

• Ghi nhËn míi cho ViÖt Nam vµ miÒn Trung ViÖt Nam 26 loµi thuéc 7 hä ®îc ghi nhËn ë khu B¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh kh«ng cã trong danh lôc hiÖn nay ë ViÖt Nam. H¬n n÷a, cã 18 loµi lÇn ®Çu tiªn ®îc ghi nhËn ë miÒn Trung ViÖt Nam (tham kh¶o phô lôc).

B¶ng 4. Ph©n bè cña çc loµi Bím theo ®ai cao Sè loµi bím thu ®îc Hä 900-1500 m Çc loµi 1500-2300 m Çc loµi (S4, S5, S6, S7) ph©n bè hÑp (S1, S2, S3) ph©n bè hÑp 900 -1500 m 1500-2000 m Papilionidae 1 9 3 7 3 Pieridae 22 2 1 3 2 Danaidae 8 0 2 1 Satyridae 23 1 2 20 1 4 Amathusiidae 8 8 2 2 Nymphalidae 40 6 22 7 Acraeidae 2 0 1 0 Libytheidae 1 0 0 0 Riodinidae 7 1 8 4 Lycaenid ae 3 1 6 1 5 4 Hesperiidae 1 8 4 1 2 5 Tæng 179 42 102 42

• NhËn xÐt Khu hÖ Bím ë Ngäc Linh phong phó vµ ®a d¹ng, chiÕm phÇn lín sè lîng c¸c loµi cña vïng Sino- Himalayan vµ Palaearctic.

HÇu hÕt c¸c loµi Bím ë vïng nói cao lÇn ®Çu tiªn ghi nhËn cho miÒn Trung ViÖt Nam.

12 Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh cã nh÷ng loµi quÝ hiÕm vµ ®Æc h÷u bao gåm nh÷ng loµi ®îc IUCN/SSC liÖt vµo danh s¸ch nh÷ng loµi cÇn ®îc b¶o vÖ (vÝ dô Teinopalpus imperialis).

Sù ®a d¹ng cña khu hÖ Bím ë khu B¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh cho thÊy vÊn ®Ò b¶o tån c¸c hÖ sinh th¸i cña rõng nhiÖt ®íi lµ rÊt cÇn thiÕt.

2.4 §Æc ®iÓm d©n sinh kinh tÕ x· héi

Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh n»m trong khu vùc thuéc ®Þa phËn cña 2 huyÖn §¾c T« vµ §¾c Glei. Vïng ®Öm ®îc x¸c ®Þnh cho 10 x∙ vµ 1 thÞ trÊn §¾c Glei, ®Æc ®iÓm d©n sinh kinh tÕ næi bËt cña c¸c ®¬n vÞ lµ:

• §ång bµo çc d©n téc sinh sèng trong vïng tõ l©u ®êi vµ chiÕm tû lÖ lín, d©n téc Kinh chiÕm tû lÖ 0,4% trong vïng. • S¶n xuÊt trong vïng chñ yÕu lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 99,7%: trång cÊy lóa níc, ph¸t n¬ng lµm rÉy, ch¨n nu«i gia sóc. Bíc ®Çu trång mét sè loµi c©y c«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp trong vên nhµ vµ vên rõng nh: Cµ phª, QuÕ, Bêi lêi... • §êi sèng cña nh©n d©n cßn nhiÒu khã kh¨n, cã tíi 39,3% hé thiÕu ¨n hµng n¨m tõ 1-6 th¸ng. Sù phô thuéc vµo tµi nguyªn rõng trong khu vùc cßn t¬ng ®èi lín chiÕm 20-25 %. Chñ yÕu lµ khai th¸c tµi nguyªn rõng nh gç cñi ®Ó sö dông t¹i chç, S©m Ngäc Linh, vá Bêi lêi, Thó rõng... ®Ó b¸n trao ®æi hµng ho¸. • C«ng t¸c gi¸o dôc vµ ch¨m sãc søc khoÎ cho ngêi d©n trong khu vùc cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Çc líp häc chñ yÕu lµ cÊp I. TÊt c¶ çc x∙ chØ cã 2 líp häc cÊp II, thiÕu gi¸o viªn. Tû lÖ häc sinh ®Õn trêng thÊp 75%. • Çc x∙ ®Òu ë xa trung t©m huyÖn trung b×nh 40-50km, giao th«ng ®i l¹i khã kh¨n nhÊt lµ trong mïa ma. Do vËy ®êi sèng v¨n ho¸ còng nh viÖc tiÕp cËn çc vÊn ®Ò khoa häc kü thuËt ¸p dông cho s¶n xuÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ.

2.5 T×nh h×nh kinh tÕ x· héi vïng ®Öm khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh

Qua kh¶o s¸t cho thÊy chØ cã 8 x∙ cã ¶nh hëng tíi c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý b¶o vÖ cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh hiÖn nay vµ sau nµy. C¸c sè liÖu thu thËp vÒ d©n sinh kinh tÕ vµ ®¸nh gi¸ díi ®©y chØ tËp trung ë 8 x∙.

Tæng diÖn tÝch cña c¸c x∙ theo ranh giíi hµnh chÝnh n»m trong vïng ®Öm lµ 100.039 ha, chiÕm 6 % tæng diÖn tÝch cña 2 huyÖn.

2.5.1 §Æc ®iÓm d©n sè vµ c¬ së h¹ tÇng • D©n sè Khu vùc vïng ®Öm bao gåm diÖn tÝch cña 5 x∙ cña huyÖn §¾c Glei vµ 3 x∙ cña huyÖn §¾c T« víi tæng d©n sè lµ 13.876 ngêi chiÕm 37% d©n sè cña çc huyÖn. D©n c sèng trong vïng ®Öm gåm 5 d©n téc, trong ®ã d©n téc Xª §¨ng chiÕm tû lÖ lín nhÊt 65%; d©n téc DÎ chiÕm 26,3%, d©n téc Triªng DÎ chiÕm 7,3%, d©n téc Ch©u chiÕm 0,7%, d©n téc Kinh chØ chiÕm 0,3%, çc d©n téc kh¸c chiÕm 0,4 %. ViÖc ph©n bè çc d©n téc kh«ng ®Òu gi÷a çc huyÖn vµ çc x∙ trong vïng, çc x∙ cña huyÖn §¾c T« d©n téc Xª §¨ng chiÕm 100%, d©n téc DÎ chñ yÕu sèng ë 2 x∙ §¾c Pl« vµ §¾c Man, çc d©n téc kh¸c chñ yÕu lµ sèng ë çc x∙ cßn l¹i cña huyÖn §¾c Glei.

HuyÖn §¾c Glei cã 5 x∙ n»m trong vïng ®Öm víi d©n sè lµ 8.543 ngêi, chiÕm 61,5% d©n sè vïng ®Öm.

HuyÖn §¾c T« cã 3 x∙ n»m trong vïng ®Öm víi d©n sè lµ 5.333 ngêi chiÕm 38,5% d©n sè vïng ®Öm. MËt ®é d©n sè b×nh qu©n trong vïng ®Öm lµ 17 ngêi/km2. C¸c x∙ n»m trong vïng ®Öm cã diÖn tÝch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp Ýt, trung b×nh chØ cã 0.7-3 sµo/lao ®éng, chñ yÕu lµ ruéng 1 vô do vËy c¸c ho¹t ®éng khai th¸c sö dông tµi nguyªn rõng còng diÔn ra trong khu b¶o tån.

13 B¶ng 5. Thèng kª d©n sè vµ d©n téc D©n téc HuyÖn/ X· D©n sè Nam N÷ Kinh Xª DÎ Triªng Ch©u Kh¸c §¨ng -RÎ HuyÖn §¾c Glei 8.543 3.748 4.815 47 3.659 3.658 1.032 95 52 §¾c Pl«* 932 400 552 - - 932 - - - §¾c Man 867 381 486 - - 867 - - - §¾c Choong* 2.975 1.039 1.666 32 - 1.859 1.032 95 52 Mêng Hoong 1.994 877 1.117 15 1.884---- Ngäc Linh 1.775 781 994 - 1.775---- HuyÖn §¾c T« 5.333 2.557 2.776 - 5.333 - - - - §¸c Na 1.970 952 1.018-1.970---- M¨ng X¨ng 2.315 1.103 1.212 - 2.315- - - - Ngäc Glei 1.048 502 546 - 1.018- - - - Tæng 13.876 6.305 7.591 47 8.992 3.658 1.032 95 52 §¬n vÞ tÝnh: ngêi Ghi chó: * x∙ §¾c Man vµ §¾c Pl« võa míi ®îc t¸ch ra n¨m 1997, nªn mét sè sè liÖu cha t¸ch ®îc ph¶i dïng chung

• Ph©n bè d©n c D©n sè toµn vïng ®Öm ph©n bè tËp trung trong 90 lµng bao gåm 2.714 hé, trong ®ã x∙ §¾c Man cã d©n sè thÊp nhÊt 867 ngêi tËp trung chñ yÕu ë 3 lµng däc c¸c trôc ®êng 14 x∙ cã d©n sè lín nhÊt lµ x∙ §¾c Choong 2975 ngêi, ph©n bè trong 16 lµng (tham kh¶o b¶ng ph©n bè d©n c). C¸c ®iÓm d©n c bao bäc khu b¶o tån tËp trung ë phÝa T©y Nam vµ phÝa §«ng.

Tû lÖ t¨ng d©n sè cao, trung b×nh 2,5%/n¨m, cao nhÊt lµ çc x∙ cña huyÖn §¾c T« (2,7%) trong ®ã chñ yÕu lµ t¨ng d©n sè tù nhiªn. DiÖn tÝch ®Êt tù nhiªn réng nhng t¨ng d©n sè c¬ häc kh«ng cã, cho thÊy ®iÒu kiÖn sèng vµ s¶n xuÊt ë trong vïng lµ rÊt khã kh¨n. Çc gia ®×nh thêng cã 2-3 thÕ hÖ sinh sèng, mçi gia ®×nh trung b×nh cã 5-6 con. Çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt chñ yÕu lµ trång cÊy lóa níc, ph¸t n¬ng lµm rÉy, ch¨n nu«i vµ khai th¸c çc s¶n phÈm trong rõng ®êi sèng cña n«ng d©n cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n.

B¶ng 6. Ph©n bè d©n c vµ tû lÖ t¨ng d©n sè trong vïng ®Öm khu b¶o tån HuyÖn/ x· DiÖn tÝch D©n sè Sè lµng Sè hé MËt ®é Tû lÖ t¨ng (ha) ngêi/km2 d©n sè HuyÖn §¾c Glei 72.742 8.543 56 1.691 §¾c Pl« * 17.289 932 5 21962,7 §¾c Man* 11.931 867 3 169 122,7 §¾c Choong 26.512 2.975 16 687 11 2,7 Mêng Hoong 8.776 1.994 16 363 23 2,7 Ngoc Linh 8.334 1.775 16 253 21 2,7 HuyÖn §¾c T« 27.297 5.333 34 1.023 §¾c Na 8.126 1.970 14 403 24 2,3 M¨ng X¨ng 8.878 2.315 10 397 26 2,3 Ngäc Glei 10.293 1.048 10 223 10 Tæng 100.039 13.876 90 2.714 Ghi chó: * x∙ §¾c Man vµ §¾c Pl« võa míi ®îc t¸ch ra n¨m 1997, nªn mét sè sè liÖu cha t¸ch ®îc ph¶i dïng chung

• C«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c Toµn vïng cã 1.998 hé, gåm 10.554 ngêi thuéc diÖn ph¶i ®Þnh canh, ®Þnh c, trong ®ã cha ®Þnh canh, ®Þnh c lµ 867 hé víi 4.365 ngêi.

§©y lµ nh÷ng x∙ ®îc xÕp vµo khu vùc III tøc lµ khu vùc khã kh¨n nhÊt cña huyÖn thuéc vïng cao biªn giíi, vïng s©u, vïng xa. §êi sèng cña ®ång bµo thêng xuyªn bÞ thiÕu ®ãi, cuéc sèng theo kiÓu du canh, du c, ph¸t n¬ng lµm rÉy, cuéc sèng kh«ng æn ®Þnh.

Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ: ViÖc ®Çu t x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ban ®Çu cßn thiÕu, cha ®ång bé, nhÊt lµ giao th«ng ®i l¹i, trêng häc, tr¹m x¸, nguån níc sinh ho¹t cßn thiÕu. C¸c ch¬ng tr×nh ®a ra cha chó ý tíi lµm thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o l¬ng thùc tríc m¾t vµ l©u dµi cho n«ng d©n. C«ng t¸c khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m cha ®îc chó ý ®óng møc ®Ó dÇn dÇn ®a tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt vµ lµm thay ®æi tËp qu¸n s¶n xuÊt cña ®ång

14 bµo ®Þa ph¬ng. §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®îc chó ý trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi cho vïng ®Öm khu b¶o tån sau nµy. B¶ng 7. T×nh h×nh ®Þnh canh ®Þnh c t¹i c¸c x· trong khu vùc vïng ®Öm Tæng sè ph¶i §· §C§C v÷ng §C§C Cha §C§C HuyÖn/x· §C§C ch¾c cha æn ®Þnh Hé Ngêi Hé Ngêi Hé Ngêi Hé Ngêi HuyÖn §¾c Glei 1.614 8.250 369 1.745 1.050 5.530 195 975 §¾c Pl« vµ §¾c Man* 355 1.705 - - 170 770 185 935 §¾c Choong 654 2.894 198 862 446 1.992 1040 Mêng Hoong 354 1.900 113 584 2411.316- - Ngoc Linh 2511.751 58 299 193 1.452 - - HuyÖn §¾c T« 857 4.607 113 558 198 1.194 546 2.855 §¾c Na 269 1.604 - - 198 1.194 71 410 M¨ng X¨ng 391 2.068 113 558 - - 278 1.510 Ngäc Glei 197 935 - - - - 197 935 Tæng 2.47112.857 482 2.303 1.248 6.724 741 3.830 Ghi chó: * x∙ §¾c Man vµ §¾c Pl« võa míi ®îc t¸ch ra n¨m 1997, nªn mét sè sè liÖu cha t¸ch ®îc ph¶i dïng chung

• Giao th«ng Trong khu vùc vïng ®Öm cã mét hÖ thèng ®êng giao th«ng nèi çc x∙ víi nhau vµ víi trung t©m çc huyÖn. Do ®Þa h×nh phøc t¹p, ®êng ®Êt lµ chñ yÕu nªn rÊt khã kh¨n cho viÖc ®i l¹i trong çc th¸ng mïa ma. §êng ®i vµo çc lµng chñ yÕu lµ ®êng mßn theo çc sên nói. Trung t©m çc x∙ çch trung t©m huyÖn trung b×nh lµ 30-40 km, víi hÖ thèng ®êng hiÖn t¹i còng ¶nh hëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi trong vïng.

Trong vïng ®Öm cã 336 km ®êng, trong ®ã mÆt ®êng r¶i nhùa lµ 42 km, mÆt ®êng cÊp phèi 41 km, vµ 253 km lµ ®êng ®Êt.

• Y tÕ Khu vùc vïng ®Öm ®∙ cã mét hÖ thèng çc c¬ së y tÕ tõ huyÖn xuèng çc x∙. Trõ x∙ §¾c Man cßn l¹i mçi x∙ ®Òu cã c¬ së y tÕ. Tuy nhiªn çc trang thiÕt bÞ, thuèc men vµ ®Æc biÖt lµ thiÕu çn bé y tÕ, chØ cã 3 x∙ trong sè 8 x∙ lµ cã çn bé y sü, mét sè x∙ kh«ng cã c¶ çn bé y tÕ x∙. Tr×nh ®é chuyªn m«n cña çn bé y tÕ cßn yÕu nªn nh×n chung cha ®¶m b¶o ®îc viÖc kh¸m vµ ®iÒu trÞ bÖnh cho nh©n d©n t¹i çc tuyÕn c¬ së. Çc bÖnh chñ yÕu trong vïng lµ sèt rÐt, biÕu cæ, lao, riªng bÖnh sèt rÐt hµng n¨m cã 5-10% sè ngêi m¾c bÖnh. Çc ®Þa ph¬ng vµ çc ngµnh trong khu vùc ®∙ thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó dËp t¾t dÞch bÖnh nhng cha triÖt ®Ó (tham kh¶o b¶ng t×nh h×nh y tÕ) B¶ng 8. T×nh h×nh c¬ së y tÕ vµ dÞch bÖnh ë trong vïng Sè Sè çn bé nh©n viªn Çc lo¹i Nguån níc C¬ së vËt HuyÖn/x· tr¹m bÖnh chñ B¸c Y sü Y t¸ Hé lý sö dông chÊt y tÕ sÜ yÕu HuyÖn §¾c Glei 40380 §¾c Pl« * 1 0080Níc tù ch¶y Lao, sèt rÐt CÊp IV §¾c Man*00000 - - 0 §¾c Choong 1 0 1 20 - - CÊp IV Mêng Hoong 1 0030 - - CÊp IV Ngoc Linh 1 0030 - - CÊp IV HuyÖn §¾c T« 30240 - Sèt, laoNhµ cÊp IV §¾c Na 1 0 1 2 0 - Sèt rÐt Nhµ t¹m M¨ng X¨ng 1 0 110-Bíi cæ, lao Nhµ cÊp IV Ngäc Glei 1 001 0- - - Tæng 7 0 5 120 Ghi chó: * x∙ §¾c Man vµ §¾c Pl« võa míi ®îc t¸ch ra n¨m 1997, nªn mét sè sè liÖu cha t¸ch ®îc ph¶i dïng chung

Ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ thùc hiÖn rÊt khã kh¨n chñ yÕu lµ do nhËn thøc cña ngêi d©n cha thay ®æi ®îc çc phong tôc tËp qu¸n cò. C«ng t¸c vËn ®éng tuyªn truyÒn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do ®Þa bµn lµ ®ång bµo çc d©n téc, xa çc trung t©m, ®i l¹i khã kh¨n.

15 Nguån níc sinh ho¹t cña nh©n d©n c¸c x∙ trong vïng 100% lµ dïng nguån níc tù ch¶y. Mét sè vïng dïng níc suèi kh«ng qua bÓ l¾ng läc. §©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra c¸c lo¹i dÞch bÖnh trong vïng.

• Gi¸o dôc Çc x∙ trong khu vùc hÇu hÕt ®∙ cã hÖ thèng trêng häc tõ mÉu gi¸o ®Õn cÊp I, çc x∙ §¾c Choong, §¾c Na cha cã çc líp mÉu gi¸o. HÇu hÕt çc x∙ trong vïng cha cã trêng häc cÊp II, trõ x∙ Ngäc Glei vµ Mêng Hoong mçi x∙ cã 1 líp häc, nhng do thiÕu gi¸o viªn nªn còng chØ tæ chøc thµnh “líp nhá” do vËy ®∙ ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng häc tËp cña çc em. Tû lÖ häc sinh cÊp II chØ chiÕm tû lÖ rÊt thÊp 1%. VÊn ®Ò nµy ph¶n ¸nh sù mÊt c©n ®èi trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc trªn ®Þa bµn. §©y lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n lín nhÊt cho viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng tiÕp thu khoa häc kü thuËt cña ngêi d©n vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý cña çn bé ®Þa ph¬ng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.

C¬ së vËt chÊt nh trêng, líp cßn thiÕu bµn nghÕ, phßng häc, nhµ ë gi¸o viªn, th viÖn. Toµn vïng cã 99 phßng häc, trong ®ã chØ cã 23 phßng x©y cÊp IV, cßn l¹i 76 phßng t¹m lµm b»ng tranh tre, nøa. HiÖn nay ®ang thiÕu 9 phßng häc. Mét sè trõ¬ng häc thiÕu gi¸o viªn ph¶i häc chång ghÐp, toµn vïng thiÕu 22 gi¸o viªn. Sè lîng líp häc vµ häc sinh çc cÊp ë çc x∙ nh sau: B¶ng 9. T×nh h×nh gi¸o dôc cña çc x· vïng ®Öm khu b¶o tån Trêng mÉu gi¸o Trêng cÊp I Trêng cÊp II Tû lÖ trÎ Sè Sè gi¸o HuyÖn/x· Sè Tæng sè Sè Tæng Sè Tæng em ®Õn gi¸o viªn líp H/S líp sè H/S líp sè H/S trêng % viªn thiÕu HuyÖn §¾c Glei 9 234 75 1.730 1 30 - 83 13 §¾c Pl« * 1 20 9 196 0 0 60 7 0 §¾c Man* 2 26 12 240 0 0 70 100 §¾c Choong 0 0 19651 0 0 80 22 0 Mêng Hoong 4 140 20 348 1 30 90 25 7 Ngoc Linh 2 48 15 295 0 0 90 196 HuyÖn §¾c T« 3 59 33 787 1 7 - 72 9 §¾c Na 0 0 5 126 0 0 75 25 0 M¨ng X¨ng 2 45 13 460 0 0 89 28 7 Ngäc Glei 114 15 200 1 750192 Tæng 12 293 108 2.516 2 37 - 102 22 Ghi chó: * x∙ §¾c Man vµ §¾c Pl« võa míi ®îc t¸ch ra n¨m 1997, nªn mét sè sè liÖu cha t¸ch ®îc ph¶i dïng chung

Toµn vïng cã tû lÖ häc sinh ®Õn trêng lµ 75,5 %, trong ®ã thÊp nhÊt lµ x∙ §¾c Pl« chØ ®¹t 60 %, x∙ Ngäc Glei 50 %. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ:

• Do mét sè gia ®×nh nghÌo, ®«ng con, kh«ng cã nh¶ n¨ng cho con em ®Õn trêng. • Do tËp qu¸n nªn ngêi d©n cha chó träng ®Õn viÖc häc tËp cña cña con em. • Mét sè n¬i trêng líp xa nhµ ®i l¹i khã kh¨n, nªn ®∙ gi¶m tû lÖ trÎ em ®Õn trêng. • C¬ së vËt chÊt nh trêng líp cßn thiÕu ®Çu t x©y dùng, thiÕu gi¸o viªn còng lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n cho viÖc häc tËp cña c¸c em.

T×ng h×nh c¬ së vËt chÊt trêng líp vµ häc sinh nh trªn nªn cÇn ph¶i ®Çu t gióp ®ì c¸c x∙ n»m trong vïng x©y dùng trêng líp ®Ó ngµnh gi¸o dôc lµm tèt nhiÖm vô cña m×nh.

2.5.2 Çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt chñ yÕu trong vïng ®Öm Çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt chñ yÕu hiÖn nay trong vïng ®Öm tËp trung chñ yÕu vµo 8 x∙ vµ 6 l©m trêng trªn çc mÆt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, khai th¸c l©m s¶n vµ mét sè ho¹t ®éng cã liªn quan kh¸c.

• S¶n xuÊt n«ng nghiÖp Trång cÊy lóa níc, lóa n¬ng vµ mét sè loµi c©y hoa mµu lµ çc ho¹t ®éng chñ yÕu cña n«ng d©n trong vïng. DiÖn tÝch s¶n xuÊt lóa níc chñ yÕu trªn ruéng bËc thang, tuy nhiªn diÖn tÝch nµy kh«ng ®ång ®Òu gi÷a çc x∙. Çc x∙ Mêng Hoong, Ngäc Linh lµ 2 x∙ vïng nói cao cã truyÒn thèng lµm lóa níc theo kiÓu ruéng bËc thang trªn sên nói, nhê vµo hÖ thèng thuû lîi nhá tù t¹o. DiÖn tÝch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp Ýt, ph©n t¸n nªn g©y nhiÒu khã kh¨n cho tíi tiªu vµ s¶n xuÊt.

16 B¶ng 10. DiÖn tÝch çc lo¹i ®Êt ®ai trong çc x· vïng ®Öm khu b¶o tån DiÖn tÝch çc lo¹i ®Êt ®ai HuyÖn/x· Tæng diÖn §©t n«ng §Êt l©m §Êt cã K N §Êt kh¸c tÝch nghiÖp nghiÖp n«ng nghiÖp HuyÖn §¾c Glei 72.742 - - - - §¾c Pl« * 29.120 365 27.373 1.066 316 §¾c Man* - - - - - §¾c Choong 26.512 286 24.800 1.093 333 Mêng Hoong 8.776 349 7.654 645 128 Ngoc Linh 8.334 298 7.215 664 97 HuyÖn §¾c T« 27.297 - - - - §¾c Na 8.126 270 6.249 1.528 79 M¨ng X¨ng 8.878 318 6.640 1.866 54 Ngäc Glei 10.293 229 9.030 978 56 Tæng 100.039 2. 115 89.021 7.840 1.063 Ghi chó: * x∙ §¾c Man vµ §¾c Pl« võa míi ®îc t¸ch ra n¨m 1997, nªn mét sè sè liÖu cha t¸ch ®îc ph¶i dïng chung Theo sè liÖu quy ho¹ch tæng thÓ kinh tÕ x∙ héi huyÖn

Lóa lµ mét trong nh÷ng nguån thu nhËp chÝnh cña ngêi n«ng d©n nhng viÖc canh t¸c cßn ë møc ®é thÊp, hÇu hÕt cha dïng ph©n bãn, n¨ng suÊt thÊp chØ ®¹t tõ 1,5 tÊn ®Õn 2 tÊn/ha/n¨m. §©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n gi¶i thÝch t¹i sao cuéc sèng cña ngêi n«ng d©n cßn phô thuéc nhiÒu vµo khai th¸c tµi nguyªn rõng.

Nguyªn nh©n n¨ng suÊt lóa cña c¸c x∙ thÊp cã thÓ do:

• C¸c gièng lóa ®ang sö dông chñ yÕu lµ gièng lóa ®Þa ph¬ng, n¨ng suÊt thÊp, mÆt kh¸c do tËp qu¸n s¶n xuÊt vµ thiÕu vèn ®Çu t nªn phÇn lín n«ng d©n kh«ng dïng ph©n bãn vµ thuèc trõ s©u còng nh ®Çu t c¶i t¹o ®Êt. • PhÇn lín ruéng chØ s¶n xuÊt mét vô, thiÕu níc canh t¸c, do ruéng s¶n xuÊt ph©n t¸n, g©y khã kh¨n nhiÒu cho viÖc cung cÊp c¸c nguån níc vµ cho s¶n xuÊt còng nh b¶o vÖ.

Çc lo¹i c©y hoa mµu ®ang s¶n xuÊt chñ yÕu lµ S¾n, Ng«, Khoai, diÖn tÝch çc lo¹i ®Ëu, l¹c... kh«ng ®¸ng kÓ, trong ®ã Ng« vµ S¾n lµ nh÷ng lo¹i c©y chiÕm tû lÖ lín nhÊt. Nh vËy çc lo¹i c©y hoa mµu chñ yÕu vÉn lµ çc lo¹i c©y cã thÓ thay thÕ c©y l¬ng thùc trong giai ®o¹n thiÕu l¬ng thùc. Nã cha thùc sù trë thµnh çc s¶n phÈm hµng ho¸ ®Æc thï cña vïng ®Ó t¨ng thªm thu nhËp cho n«ng d©n.

B¶ng 11. HÖ thèng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp Tæng DiÖn tÝch lóa (ha) DiÖn tÝch mµu (ha) HuyÖn/x· Lóa (ha) Tæng 1 vô 2 vô Tæng Ng« Khoai S¾n n¬ng HuyÖn §¾c Glei 1.177,0 961,6 625,9 135,0 200,7 210,4 138,3 1,0 71,7 §¾c Pl« * 235,9 135,9 29,9 - 106,0 100,0 65,0 - 35,0 §¾c Man* 83,0 43,0 3,0 - 40,0 20,0 5,0 - 15,0 §¾c Choong 359,1 309,7 135,0 120,0 54,7 49,4 43,3 - 6,1 Mêng Hoong 283,0 273,0 258,0 15,0 - 25,0 15,0 0,0 10,0 Ngäc Linh 216,0 200,0 200,0 - - 16,0 10,0 1,0 5,0 HuyÖn §¾c T« 673.2 390,8 238,0 - 34,0 118,8 103,4 13,0 166,0 §¾c Na 305,0 175,0 95,0 30,0 50,0 130,0 50,0 - 80,0 M¨ng X¨ng 258,5 134,5 90,5 4,0 40,0 124,0 44,0 13,0 67,0 Ngäc Glei 109,7 81,3 52,5 - 28,8 28,4 9,4 - 19,0 Tæng 1.850,2 1.352,4 863,9 169,0 319,5 492,8 241,7 14,0 237,1 Ghi chó: * x∙ §¾c Man vµ §¾c Pl« võa míi ®îc t¸ch ra n¨m 1997, nªn mét sè sè liÖu cha t¸ch ®îc ph¶i dïng chung Theo sè liÖu thèng kª cña phßng thèng kª huyÖn n¨m 1997

• Ch¨n nu«i Nh×n chung do cã lîi thÕ ®Þa bµn çc x∙ tiÕp gi¸p víi vïng rõng nói réng lín, nªn ch¨n nu«i ë trong vïng t¬ng ®èi ph¸t triÓn, nhÊt lµ ch¨n nu«i ®¹i gia sóc. Trung b×nh måi hé cã tõ 2-3 con, tuy nhiªn tû lÖ nµy kh«ng ®Òu gi÷a çc hé gia ®×nh, nhiÒu gia ®×nh do kh«ng cã vèn nªn kh«ng cã tr©u bß ®Ó nu«i. Tû lÖ ch¨n th¶ tr©u bß trong khu b¶o tån ë mét sè x∙ t¬ng ®èi cao nh x∙ Mêng Hoong, Ngäc Linh chiÕm 100%, trung b×ng chiÕm tû lÖ 60 %. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn ®îc chó ý trong khi quy ho¹ch çc vïng ch¨n nu«i cho tõng khu vùc.

17 • S¶n xuÊt l©m nghiÖp Kh¸c víi çc vïng kh¸c L©m nghiÖp lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh trong vïng, çc x∙ trong khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh chØ nhËn ®Êt vµ rõng cña çc l©m trêng ®Ó kho¸n b¶o vÖ. H×nh thøc b¶o vÖ chñ yÕu lµ theo nhãm, trung b×nh mçi gia ®×nh nhËn 10-15 ha ®Ó b¶o vÖ. Tuy diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp n»m trong ranh giíi hµnh chÝnh cña x∙ rÊt lín, nhng chñ yÕu lµ çc l©m trêng qu¶n lý, çc hé gia ®×nh phÇn lín lµ kh«ng cã ®Êt ®Ó lµm vên rõng, trång çc loµi c©y l©m nghiÖp.

Nh vËy víi tiÒm n¨ng ®Êt lµm nghiÖp cña c¸c x∙ trong vïng ®Öm cßn t¬ng ®èi lín, tuy nhiªn ®Õn nay diÖn tÝch ®a vµo sö dông cßn Ýt ®Ó trång c¸c loµi c©y lÊy gç vµ c©y ®Æc s¶n kÓ c¶ khu vùc tËp thÓ vµ hé gia ®×nh. Mét sè loµi c©y ®∙ trång cha ®îc ch¨m sãc b¶o vÖ bÞ tr©u bß ph¸ ho¹i, chÊt lîng kÐm.

§©y lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn cã gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó thu hót ngêi d©n vµo çc ho¹t ®éng l©m nghiÖp. NhÊt lµ vÊn ®Ò x©y dùng vên rõng ë çc khu vùc n»m ngoµi ranh giíi khu b¶o tån ph¶i ®îc coi nh lµ mét trong çc gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu gç vµ chÊt ®èt cho n«ng d©n.

Çc x∙ trong vïng ®Öm kh«ng ®îc giao nhiÖm vô khai th¸c gç, tuy nhiªn qua ®iÒu tra ®¸nh gi¸ th× viÖc khai th¸c tµi nguyªn nh gç vµ çc l©m s¶n kh¸c cßn xÈy ra c¶ trong vµ ngoµi khu b¶o tån.. Çc s¶n phÈm khai th¸c gç, cñi chñ yÕu lµ phôc vô cho nhu cÇu t¹i chç nh lµm nhµ, cñi ®èt, cßn çc lo¹i l©m s¶n kh¸c mét phÇn ®îc trao ®æi ra bªn ngoµi.

B¶ng 12. HÖ thèng sö dông ®Êt l©m nghiÖp trong vïng ®Öm HuyÖn/x· C©y c«ng nghiÖp (ha) Tæng Cµ phª Bêi lêi QuÕ C¸c loµi c©y ¨n qu¶ HuyÖn §¾c Glei 356..4 256.9 32 33.5 34 §¾c Pl« * 42.4 28.9 - 0.5 13 §¾c Man* 48 15253 5 §¾c Choong 97 89 2 - 6 Mêng Hoong 102 72 5 15 10 Ngoc Linh 67 52 - 15- HuyÖn §¾c T« 94 25 23 1 45 §¾c Na - - - - - M¨ng X¨ng 93 25 22 1 - Ngäc Glei 1 - 1 -- Tæng 450,4 281,9 55 34,5 79 Ghi chó: * x∙ §¾c Man vµ §¾c Pl« võa míi ®îc t¸ch ra n¨m 1997, nªn mét sè sè liÖu cha t¸ch ®îc ph¶i dïng chung Sè liÖu do Së NN & PTNT Kon Tum cung cÊp

Çc sè liÖu díi ®©y cho thÊy nguån tµi nguyªn n«ng d©n khai th¸c trong vµ ngoµi khu b¶o tån lµ rÊt lín. Ngoµi çc s¶n phÈm chñ yÕu trªn, mét sè s¶n phÈm kh¸c còng ®îc khai h¸c nh s¨n b¾n thó rõng, khai th¸c song m©y, ®ãt lµm chæi... Mét sè lo¹i s¶n phÈm cã sù biÕn ®éng lín nh S©m, vâ Bêi Lêi do khai th¸c qu¸ møc nªn s¶n lîng khai th¸c hµng n¨m bÞ gi¶m xuèng nhiÒu. B¶ng 13. ¦íc tÝnh çc s¶n phÈm l©m ®Æc s¶n khai th¸c chñ yÕu hµng n¨m cña çc x· trong vïng ®Öm §¬n vÞ hµnh Gç Cñi S©m Ngäc Linh Vâ bêi lêi MËt ong chÝnh (m3) (ste) (kg) (kg) (kg) HuyÖn §¾c Glei 200 40.190 200 1.800 3.375 §¾c Pl« * 20 5.250 - 200 100 §¾c Man* 53 6.070 - 200 65 §¾c Choong 68 10.190 ** 500 820 Mêng Hoong 35 14.440 100 500 390 Ngoc Linh 24 4.240 100 400 2.000 HuyÖn §¾c T« 138 19.782 60 4.000 960 §¾c Na 35 9.670 50 1.000 50 M¨ng X¨ng 53 4.760 10 2.000 650 Ngäc Glei 50 5.352 - 1.000 260 Tæng 338 59.972 260 5.800 4.335 Ghi chó: * x∙ §¾c Man vµ §¾c Pl« võa míi ®îc t¸ch ra n¨m 1997, nªn mét sè sè liÖu cha t¸ch ®îc ph¶i dïng chung; ** Kh«ng tÝnh ®îc; Nguån sè liÖu thu thËp trong ®iÒu tra ë çc x∙

18 Tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng l©m nghiÖp: Çc x∙ trong vïng ®Òu cã tæ chøc l©m nghiÖp cÊp x∙ gåm chñ tÞch x∙ lµm trëng ban vµ cã 3-4 thµnh viªn cïng ho¹t ®éng. Çc ho¹t ®éng chñ yÕu lµ kÕt hîp cïng víi kiÓm l©m tæ chøc cho n«ng d©n tham gia qu¶n lý b¶o vÖ rõng, chèng ch¸y rõng, thùc hiÖn çc ch¬ng tr×nh 327... Tuy nhiªn do nh©n lùc Ýt, mÆt kh¸c do søc Ðp cña viÖc kiÕm sèng nªn viÖc khai th¸c gç vµ çc l©m s¶n kh¸c vÉn xÈy ra trong vïng.

• Çc l©m trêng ho¹t ®éng trong khu b¶o tån vµ vïng ®Öm Trong vïng cã n¨m l©m trêng quèc doanh ho¹t ®éng, çc l©m trêng nµy thuéc Së N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh Kon Tum qu¶n lý. DiÖn tÝch qu¶n lý cña çc l©m trêng cã mét phÇn hoÆc toµn bé n»m trong khu vùc khu b¶o tån.

B¶ng 14. DiÖn tÝch c¸c l©m trêng quèc doanh Tæng diÖn §Êt cã rõng DiÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt ®ai (ha) L©m trêng tÝch (ha) (ha) Rõng phßng hé Rõng s¶n xuÊt §Êt kh¸c 1. Níc Mü 17.110 11.194 - 16.935 175 2. Rõng Th«ng 28.120 16.938 3.881 24.020 219 3. M¨ng Hu (§¾c Pl«) 29.040 23.809 11.660 17.232 148 4. Ngäc Linh 26.478 15.991 8.947 17.407 124 5. §¾c T« 28.933 12.686 18.104 10.296 533 Tæng 100.741 67.932 24.482 75.590 669 Theo sè liÖu cña Së N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh Kon Tum 4/1998

Ho¹t ®éng cña çc l©m trêng tríc ®©y chñ yÕu lµ khai th¸c gç vµ trång rõng. Sau khi cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp khu b¶o tån çc l©m trêng chuyÓn sang nhiÖm vô qu¶n lý b¶o vÖ, thùc hiÖn çc dù ¸n 327 cho çc x∙ trªn ®Þa bµn. HiÖn nay chØ cã l©m trêng Rõng Th«ng thuéc huyÖn §¾c Glei cßn lµm nhiÖm vô k h ai th¸c, mç i n¨m kh ai th ¸c 60 00 m 3 gç/ n¨m, khai th¸c nhùa th«ng kho¶ng 30 tÊn/n¨m vµ trång rõng theo dù ¸n 327.

• C¸c dù ¸n ®· vµ ®ang triÓn khai trong khu vùc Trong vïng ®Öm khu b¶o tån ®∙ vµ ®ang triÓn khai mét sè dù ¸n :

a) Dù ¸n 327. Çc dù ¸n 327 ®Òu thuéc çc l©m trêng qu¶n lý, thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ ®∙ thu hót ®îc mét sè n«ng d©n tham gia trång vµ b¶o vÖ rõng. MÆt kh¸c çc dù ¸n bíc ®Çu ®∙ x©y dùng ®îc mét sè c¬ së h¹ tÇng cho çc x∙ trong vïng nh Trêng häc, Tr¹m x¸ x∙, ...

b) Dù ¸n ®Þnh canh ®Þnh c vµ x©y dùng thÞ. Tø c ôm Mêng Hoong, Ngäc Linh ®ang triÓn khai chñ yÕu x©y dùng tr¹m truyÒn h×nh, tr¹m thuû ®iÖn, ®êng giao th«ng néi thÞ, trung t©m y tÕ... nh»m n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ®ång bµo 2 x∙ vµ gãp phÇn ®Þnh canh ®Þnh c trong vïng.

• T×nh h×nh ®êi sèng nh©n d©n vïng ®Öm C¸c x∙ n»m trong vïng ®Öm khu b¶o tån cã diÖn tÝch tù nhiªn lín nhng chñ yÕu lµ ®Êt l©m nghiÖp. DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp Ýt trung b×nh 0,7-1,3 sµo/ngêi. §Êt s¶n xuÊt lóa níc chñ yÕu lµ ruéng bËc thang trªn sên nói, n¨ng suÊt thÊp. PhÇn lín diÖn tÝch s¶n xuÊt lóa bÞ thiÕu níc vµ chØ trång cÊy ®îc mét vô. C¸c lo¹i c©y hoa mµu, c©y c«ng nghiÖp, cha ®îc chó träng ®Çu t ®óng møc c¶ vèn vµ kü thuËt do vËy thêng chiÕm tû träng nhá trong tæng thu nhËp cña gia ®×nh. Toµn vïng hiÖn cã 1066 hé thiÕu ¨n, chiÕm kho¶ng 40% tæng sè hé n«ng d©n trong vïng.

Trong sè çc x∙ thiÕu ¨n hµng n¨m cã tû lÖ nh sau: Ngäc Glei 30%, x∙ M¨ng X¨ng 31 %, §¾c Pl« 36%, §¾c Man nhiÒu nhÊt cã 38 % sè hé thiÕu ®ãi. Çc x∙ thuéc huyÖn §¾c T« cã tû lÖ b×nh qu©n sè hé thiÕu ®ãi hµng n¨m lµ 35 % vµ çc x∙ thuéc huyÖn §¾c Glei tû lÖ nµy lµ 42%.

Qua ®iÒu tra kh¶o s¸t bíc ®Çu trong vïng ®Öm phÇn lín c¸c hé gia ®×nh ®Òu tham gia khai th¸c sö dông tµi nguyªn rõng trong khu b¶o tån. §a sè c¸c hé thiÕu ¨n th× nguån bæ sung chñ yÕu lµ khai th¸c l©m s¶n trong rõng nh cñi, MËt ong, S©m Ngäc linh, s¨n b¾n chim thó, ....

19 B¶ng 15. T×nh h×nh ®êi sèng cña n«ng d©n trong vïng ®Öm Tæng D Sè hé thiÕu ¨n Thø tù §ñ ¨n sè hé thõa Tæng 1-2 3-4 5- 6 th¸ng th¸ng th¸ng HuyÖn §¾c Glei 1.691 30 954 707 121 251 335 §¾c Pl«* 219-78141 46 57 38 §¾c Man* 169 - 48 121 -5764 §¾c Choong 678 - 470 217- 79138 Mêng Hoong 363 30 185 148 - 58 90 Ngoc Linh 253 - 173 80 75 - 5 HuyÖn §¾c T« 1.023 20 644 359 84 182 93 §¾c Na 403 - 353 50 - 1535 M¨ng X¨ng 397 20 223 154 69 47 38 Ngäc Glei 223 - 68 155 15 120 20 Tæng 2.714501.598 1.066 205 403 338 Ghi chó: * x∙ §¾c Man vµ §¾c Pl« võa míi ®îc t¸ch ra n¨m 1997, nªn mét sè sè liÖu cha t¸ch ®îc ph¶i dïng chung

Tû lÖ thu nhËp trung b×nh cña ngêi n«ng d©n tõ tµi nguyªn rõng cña khu b¶o tån chiÕm kho¶ng 20 -25 % trong tæng thu nhËp cña c¸c hé gia ®×nh.

Nh×n chung thu nhËp cña n«ng d©n hµng n¨m trong vïng ®Öm rÊt thÊp so víi c¸c x∙ kh¸c trong vïng vµ so víi vïng ®Öm cña c¸c khu b¶o tån kh¸c. Thu nhËp cña ngêi d©n chñ yÕu phô thuéc vµo 3 nguån chÝnh: N«ng nghiªp, L©m nghiÖp vµ ch¨n nu«i.

Çc sè liÖu thu ®îc cho thÊy cuéc sèng cña ngêi d©n trong vïng cßn rÊt khã kh¨n nhÊt lµ thiÕu l¬ng thùc vµ dÞch bÖnh. §êi sèng cña ngêi d©n cßn phô thuéc nhiÒu vµo tµi nguyªn rõng. §Ó x©y dùng vµ b¶o vÖ khu b¶o tån cã kÕt qu¶ cÇn ph¶i cã mét ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi cô thÓ cho vïng ®Öm trªn tÊt c¶ çc lÜnh vùc nh n«ng nghiÖp, L©m nghiÖp, Gi¸o dôc, Y tÕ ... CÇn ph¶i u tiªn tíi çc x∙ cã sè hé thiÕu ¨n hµng n¨m lín. Tõng bíc n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n trong vïng, gi¶m vµ chÊm døt viÖc khai th¸c nguån tµi nguyªn rõng bÊt hîp ph¸p, ¶nh hëng tíi tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña khu b¶o tån.

20 Ch¬ng 3. §¸nh gi¸ c¸c gi¸ trÞ cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh

3.1 §¸nh gi¸ c¸c ®Æc trng vÒ tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi

3.1.1 DiÖn tÝch Tæng diÖn tÝch khu BTTN Ngäc Linh tØnh Kon Tum theo dù kiÕn quy ho¹ch lµ 41.420 ha. NÕu so s¸nh víi 7 khu BTTN hiÖn cã cña T©y Nguyªn nh: Mom R©y (48.658 ha), Kon Ka Kinh (28.000 ha), Yok §«n (58.000), Ch Yang Sin (54.277 ha), Nam Ca (24.500 ha), Ch Hoa (17.000 ha), Bi §oóp-Nói Bµ (74.000 ha) th× khu BTTN Ngäc Linh cã diÖn tÝch t¬ng ®èi lín. Mét ®iÒu ®Æc biÖt lµ hÇu hÕt diÖn tÝch cña khu b¶o tån ë ®é cao tõ 1000 m trë lªn, ®iÒu nµy cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi b¶o tån hÖ sinh th¸i rõng nói cao cïng víi çc loµi chim ®Æc h÷u vµ çc loµi chim, thó míi ph¸t hiÖn cho khoa häc. NÕu diÖn tÝch rõng Ngäc Linh phÝa tØnh Qu¶ng Nam ®îc qui ho¹ch th× khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh sÏ cã diÖn tÝch vµo kho¶ng 80.000 ®Õn 90.000 ha, víi diÖn tÝch nµy Ngäc Linh sÏ trë thµnh mét trong çc khu b¶o tån lín nhÊt ViÖt Nam.

3.1.2 TÝnh ®a d¹ng Th¶m thùc vËt rõng trong khu b¶o tån Ngäc Linh thuéc vïng sinh th¸i rõng nói cao Kon Tum (Ecoregion No 48: Kon Tum Montane Forest) lµ mét minh chøng cho tÝnh ®a d¹ng cña c¸c hÖ sinh th¸i rõng, trong ph¹m vi khu b¶o tån cã tíi 5 kiÓu th¶m chÝnh vµ 6 kiÓu phô nh©n t¸c ph©n bè tõ kho¶ng 900 m ®Õn ®Ønh Ngäc Linh 2.598 m.

Khu hÖ thùc vËt bíc ®Çu ®∙ ghi nhËn ®îc 874 loµi, cã thÓ so s¸nh sù ®a d¹ng cña khu hÖ thùc vËt khu BTTN Ngäc Linh víi c¸c khu thuéc vïng Thîng §a Nhim vµ khu BTTN Ch Yang Sin vµ Hoµng Liªn S¬n ë B¶ng 16. B¶ng 16. So s¸nh sù ®a d¹ng thµnh phÇn loµi cña khu hÖ thùc vËt Ngäc Linh víi c¸c vïng kh¸c Khu Ngµnh Hä Gièng Loµi §åi 1978 (Thîng §a Nhim) 6 74 113 170 Nói Bi Doóp/Nói Ra RÝch 7 126 288 425 Ch Yang Sin 4 142 475 876 Ngäc Linh 6 156 537 874 Hßang Liªn S¬n - 119 322 479

Khu hÖ thùc vËt Ngäc Linh mang tÝnh ®Æc thï vµ gÇn gòi víi khu hÖ thùc vËt B¾c ViÖt Nam vµ Nam Trung Hoa do kiÕn t¹o ®Þa chÊt, ®Þa h×nh vµ khÝ hËu chi phèi, ë ®©y ®∙ cã mÆt nhiÒu loµi thùc vËt cæ thuéc ngµnh th«ng Pinophyta vµ c¸c loµi thùc vËt «n ®íi trong c¸c hä Ranunculaceae, Violaceae.

Khu hÖ ®éng vËt tuy míi nghiªn cøu bíc ®Çu nhng còng kh¸ phong phó so víi c¸c khu khu vùc l©n cËn cña T©y Nguyªn vµ Hoµng Liªn S¬n.

B¶ng 17. So s¸nh thµnh phÇn loµi ®éng vËt khu b¶o tån Ngäc Linh víi c¸c khu b¶o tån kh¸c cña T©y Nguyªn vµ Hoµng Liªn S¬n Khu Thó (sè loµi) Chim (sè loµi) Ghi chó Ngäc Linh 52 194 kh«ng kÓ nhãm d¬i vµ chuét Mom R©y 76 208 bao gåm nhãm d¬i vµ chuét Ch Yang Sin 46 203 kh«ng kÓ nhãm d¬i vµ chuét Bi §ãup ? 154 - Hoµng Liªn S¬n 33 208 -

Khi nghiªn cøu thµnh phÇn çc loµi chim ph©n bè theo ®é cao ë Ngäc Linh cho thÊy: thµnh phÇn loµi chim ë ®é cao díi 1.400 m t¬ng tù víi çc vïng kh¸c cña T©y Nguyªn vÝ dô hai loµi chØ thÞ lµ Khíu ®Çu ®en Garrulax milleti vµ TrÌo c©y má vµng Sitta solangiae, nhng víi ®é cao trªn 1.400 m ë Ngäc Linh thµnh phÇn çc loµi chim t¬ng tù víi T©y B¾c vµ B¾c ViÖt Nam, thÓ hiÖn sù gièng nhau cña hÇu hÕt çc loµi trong hä Khíu.

TÝnh ®a d¹ng cña khu hÖ chim ®îc thÓ hiÖn kh¸ râ so víi nhiÒu n¬i cña T©y Nguyªn ®∙ ®îc nghiªn cøu víi thêi gian gÇn nh nhau, dïng ph¬ng ph¸p cho ®iÓm, mçi gièng 5 ®iÓm, loµi 1 ®iÓm, loµi ph©n bè hÑp 20 ®iÓm, loµi bÞ ®e däa toµn cÇu 10 ®iÓm, kÕt qu¶ giíi thiÖu ë B¶ng 18.

21 B¶ng 18. Sù ®a d¹ng cña c¸c loµi chim ë khu BTTN Ngäc Linh víi c¸c khu vùc l©n cËn Khu Gièng Loµi RRS RDB §iÓm XÕp h¹ng §åi 1978 (Thîng §a Nhim) 74 93 5 7 633 5 Nói Bi Doóp/Ra RÝch 111 154 7 7 9193 Cæng Trêi (L©m §ång) 61 84 5 4 529 6 Nói Bµ 53 63 3 3 4187 Ch Yang Sin 120 203 6 7 1.023 2 Ngäc Linh 125 192 6 10 1.037 1 Hoµng Liªn S¬n 110 208 - 7 828 4 Ghi chó: RRS (Restricted Range Species) loµi cã vïng ph©n bè hÑp 50.000 km2 (ICBP, 1992); RDB (Red Data Book) loµi bÞ ®e däa toµn cÇu, cã trong s¸ch ®á cña IUCN

Qua kÕt qu¶ ghi nhËn ë B¶ng 18, mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh r»ng chØ riªng víi khu hÖ chim Ngäc Linh ®∙ cã ®iÓm sè cao h¬n c¸c khu vùc kh¸c cña T©y Nguyªn vµ Hoµng Liªn S¬n. §©y thËt sù lµ trung t©m ®Æc h÷u vµ lµ ®iÓm nãng vÒ ®a d¹ng sinh häc cña vïng sinh th¸i rõng nói cao Kon Tum (Kon Tum Montane Forest) vµ ViÖt Nam.

3.1.3 TÝnh ®Æc thï • §Æc thï vÒ c¸c hÖ sinh th¸i Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh víi ®Ønh Ngäc Linh cao thø hai sau Phan Si Ph¨ng vµ ®îc che phñ bëi hÖ sinh th¸i rõng nguyªn sinh. HÖ sinh th¸i rõng thêng xanh nói cao ¸ nhiÖt ®íi vµ nhiÖt ®íi tr¶i dµi tõ 1.000 m ®Õn ®Ønh Ngäc Linh 2.598 m ®©y lµ mÉu chuÈn ®éc ®¸o cña ViÖt Nam. HÖ sinh th¸i nµy ë ViÖt Nam nãi chung vµ ë T©y Nguyªn nãi riªng hiÖn kh«ng cßn nhiÒu, hiÖn t¹i chØ cã ë khu BTTN Ch Yang Sin, Bi §oóp/ Ra RÝch, ë B¾c ViÖt Nam (Phan Si Ph¨ng) rõng nói cao cßn rÊt Ýt vµ ®ang bÞ thu hÑp. Víi diÖn tÝch 13.832 ha rõng kÝn thêng xanh giÇu ë khu Ngäc Linh chiÕm 33 % diÖn tÝch khu b¶o tån vµ kho¶ng 24.665 ha rõng nguyªn sinh Ngäc Linh lµ mét trong c¸c khu b¶o tån cã hÖ sinh th¸i rõng ®éc ®¸o, hiÕm cã cña ViÖt Nam.

• C¸c loµi bÞ ®e däa Khu b¶o tån Ngäc Linh cã 39 loµi thùc vËt ®îc ghi trong s¸ch ®á ViÖt Nam vµ ThÕ Giíi víi c¸c cÊp bÞ ®e däa kh¸c nhau, trong ®ã cã 28 loµi trong s¸ch ®á ViÖt Nam, vµ 19 loµi trong s¸ch ®á ThÕ Giíi (IUCN, 1997), tham kh¶o b¶ng 26.

Líp Thó cã 5 loµi trong s¸ch ®á ThÕ giíi vµ 15 loµi trong s¸ch ®á ViÖt Nam, víi sù hiÖn diÖn cña Hæ Panthera tigris, loµi ®îc xÕp vµo nhãm bÞ ®e däa rÊt nghiªm träng (Critically Endangered) cã sè lîng tõ 3-5 con, Vîn m¸ hung, GÊu Chã, GÊu Ngùa, B¸o gÊm. §Æc biÖt ghi nhËn vïng ph©n bè cña hai hai thó míi ph¸t hiÖn cho khoa häc lµ Mang lín vµ Mang Trêng S¬n. T×nh tr¹ng sè lîng cña Mang Trêng S¬n kh¸ phæ biÕn víi diÖn tÝch ph©n bè kho¶ng 300 km2. Líp chim cã 10 loµi ®ang bÞ ®e däa mang tÝnh toµn cÇu hay 10 loµi ghi trong s¸ch ®á cña IUCN (Collar et al. 1994), vµ 10 loµi ghi trong s¸ch ®á ViÖt Nam (PhÇn ®éng vËt 1992), xem phÇn m« t¶ khu hÖ ®éng vËt.

C¸c loµi chim bÞ ®e do¹ toµn cÇu: Gµ l«i h«ng tÝa Lophura diardi, TrÜ sao Rheinardia ocellata, NiÖc n©u Anorrhinus tickelli, GiÎ cïi ngùc vµng Cissa hypoleuca, GiÎ cïi vµng Urocissa whiteheadi, C« c« xanh Cochoa viridis, TrÌo c©y má vµng Sitta solangiae, Khíu ®u«i ®á Garrulax milnei, Khíu ®Çu ®en Garrulax milleti, Khíu má dµi Jabouilleia danjoui.

Khu hÖ Bß s¸t Õch nh¸i cã cã 18 loµi ghi trong s¸ch ®á ViÖt Nam, trong ®ã cã 15 loµi Bß s¸t, 3 loµi Õch nh¸i.

Khu hÖ Bím lÇn ®Çu tiªn ®îc nghiªn cøu ®∙ ghi nhËn mét loµi Teinopalpus imperialis (hä Papilionidae) trong danh s¸ch çc loµi ®éng thùc vËt cã nguy c¬ bÞ diÖt vong (CITES). Loµi nµy còng cã trong danh s¸ch çc loµi cÇn ®îc b¶o vÖ cña IUCN. (New vµ Collins, 1991).T×nh tr¹ng cña çc loµi ®éng vËt khu b¶o tån Ngäc Linh ®îc giíi thiÖu ë B¶ng 19 vµ 20.

22 B¶ng 19. C¸c loµi thùc vËt ë khu BTTN Ngäc Linh cã trong s¸ch ®á Tªn loµi T×nh tr¹ng ViÖt Nam ThÕ Giíi 01. L«ng cu ly Cybotium barometz K 02. Cèt to¸i bæ Drynaria fortunei T 03. QuyÕt l¸ th«ng Psilotum nudum K 04. S©m hoa b«ng Poilannei Amentotaxus poilanei TV 05. §Ønh tïng Cephalotaxus mannii RV 06. Th«ng 5 l¸ Pinus dalatensis RE 07. Du sam Keteleeria evelyniana V 08. Hoµng ®µn gi¶ Dacrydium elatum K 09. Kim giao Nageia fleuryi VV 10. Kim giao N. wallichiana V 11. Vï h¬ng Cinnamomum balansae R 12. Hång quang Rhodoleia championii VR 13. C¸p méc Craibiodendrron stellatum R 14. Hoa chu«ng hoa n¨m Enkianthus quinqueflorus R 15. §ç quyªn tr¾ng Rhododendron fleuryi R 16. SÕn nói Madhuca alpina R 17. SÕn hoa M. floribunda R 18. SÕn mËt M. pasquieri KR 19. Nhôc tö kon tum Sarcospermum kontumense R 20. TrÇn h¬ng Aquilaria crassna E 21. Sng cã ®u«i Semecarpus caudata R 22. L¸t hoa Chukrasia tabularis K 23. ViÔn chÝ vµng tr¾ng Polygala luteo alba R 24. Bói löa Poilanei Mastixia poilanei R 25. S©m Ngäc Linh Panax vietnamensis EE 26. Ch©n chim Kon Tum Schefflera kontumensis R 27. Tu chanh tµu Fraxinus chinensis R 28. Giã ®Êt nói Rhopalocnemis phalloides R 29. Ba g¹c niªm Rauvolffia cambodiana T 30. Ch×a v«i Ba V× Lasianthus baviensis R 31. Ch×a v«i Biªn Hßa L. hoaensis T 32. §¼ng s©m Codonopsis javanica V 33. B¶y l¸ 1 hoa Paris polyphylla R 34. Thæ phôc linh Smilax glabra V 35. Th¹ch ®Ëu hoa th©n Bulbophyllum everardii R 36. Th¹ch l¸ nöa cét trßn B. semiteratifolium R 37. Th¹ch héc vµng löa Dendrobium bellatulum R 38. Lan l«ng hoa Ýt Eria dacrydium R 39. Song bét Calamus poilanei KR

23 B¶ng 20: Danh s¸ch c¸c loµi chim, thó trong s¸ch ®á ë khu b¶o tånthiªn nhiªn Ngäc Linh Tªn ViÖt Nam Tªn khoa häc TTS§TG TTS§VN Thó Cu ly lín Nycticebus coucang V KhØ mÆt ®á Macaca arctoides VU V KhØ ®u«i lîn M. nemestrina VU V Vîn m¸ hung Hylobates gabriellae E Chã sãi Cuon alpinus E GÊu chã Ursus malayanus E GÊu ngùa U. thibetanus E CÇy mùc Arctictis binturong V CÇy tai tr¾ng Arctogalidia trivigata V MÌo gÊm Felis marmorata V Beo F. temmincki V B¸o gÊm Neofelis nebulosa VU V Hæ Panthera tigris EN E S¬n d¬ng Naemorhedus sumatraensis V Sãc bay lín Petaurista philippensis R NhÝm ®u«i ng¾n Hystrix brachyura VU Mang lín Megamuntiacus vuquangensis N' Mang Trêng S¬n Muntiacus truongsonensis N' Chim Gµ l«i h«ng tÝa Lophura diardi VU Gµ l«i v»n L. nycthemera annamensis T TrÜ sao Rheinardia ocellata VU Hång hoµng Buceros bicornis T NiÖc n©u Anorrhinus tickelli NT T NiÖc má v»n Aceros undulatus T Má réng xanh Psarisomus dalhousiae T GiÎ cïi bông vµng Cissa hypoleuca NT GiÎ cïi vµng Urocissa whiteheadi NT C« c« xanh Cochoa viridis NT TrÌo c©y má vµng Sitta solangiae VU T Khíu ®Çu x¸m Garrulax vassali T Khíu ®u«i ®á G. milnei NT Khíu ®Çu ®en G. milleti VU R Khíu ®Çu hung G. sp.nov. N Khíu má dµi Jabouilleia danjoui VU T Khíu ®u«i v»n Actinodura sp. nov. N Ghi chó: TTS§TG. t×nh tr¹ng s¸ch ®á thÕ giíi: EN (Endangered) loµi bÞ ®e däa nghiªm träng, VU (Vulnerable) loµi sÏ bÞ ®e däa, NT (Near-Threatened) loµi gÇn bÞ ®e däa. TTS§VN. t×nh tr¹ng s¸ch ®á ViÖt Nam: E (Endangered) loµi bÞ ®e däa nghiªm träng, V (Vulnerable) loµi sÏ bÞ ®e däa,T (Threatened) loµi bÞ ®e däa, R (Rare) loµi hiÕm, N (New) loµi míi ph¸t hiÖn cho khoa häc ë Ngäc Linh, N' loµi míi ph¸t hiÖn cho häc nhng ghi nhËn ®îc ë Ngäc Linh.

B¶ng 21. T×nh tr¹ng cña c¸c loµi ®éng vËt quÝ hiÕm khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh Nhãm ®éng vËt T×nh tr¹ng S§TG T×nh tr¹ng S§VN Thó 5 15 Chim 10 10 Bß sat, Õch nh¸i - 18 Bím 1 - Tæng 1643

3.1.4 TÝnh ®Æc h÷u Vïng nói Ngäc Linh vµ c¸c khu vùc l©n cËn lµ trung t©m cña c¸c loµi ®Æc h÷u, cã thÓ gäi ®©y lµ vïng chim ®Æc h÷u B¾c T©y Nguyªn. Cã 7 loµi chim ®Æc h÷u vµ cã vïng ph©n hÑp, 3 loµi thó ®Æc h÷u cña §«ng D¬ng lµ Vîn m¸ hung, Mang lín, vµ Mang Trêng S¬n.

C¸c loµi chim cã vïng ph©n bè hÑp lµ TrÜ sao Rheinardia ocellata, Khíu ®Çu x¸m Garrulax vassali, Khíu ®Çu ®en G. milleti, Khíu ®Çu hung G. sp. nov., Khíu má dµi Jabouilleia danjoui, Khíu ®u«i v»n Actinodura sp. nov., TrÌo c©y má vµng Sitta solangiae.

24 Cã 3 loµi Bß s¸t, Õch nh¸i ®Æc h÷u lµ Th»n l»n ®u«i ®á Scincella rufocaudata, Rïa hép tr¸n vµng Cistoclemys galbinifrons vµ Õch ra cãc Rana verrucospinosa.

Khu hÖ Bím cã 34 loµi cã vïng ph©n bè tõ phÝa §«ng d∙y Himalaya, phÝa Nam Trung Quèc vµ phÝa B¾c §«ng d¬ng; 42 loµi thuéc §«ng D¬ng vµ 9 loµi ®Æc h÷u cho miÒn Trung ViÖt Nam, vµ hai loµi lÇn ®Çu tiªn ghi nhËn cho vïng Ph¬ng §«ng (Oriental Region).

Khu hÖ thùc vËt cã 9 loµi ®Æc h÷u cho ViÖt Nam trong ®ã næi tiÕng lµ S©m Ngäc Linh, ngoµi ra cßn cã 18 loµi cha ®îc x¸c ®Þnh tªn khoa häc rÊt cã thÓ lµ loµi míi cho khoa häc hoÆc cho ViÖt Nam vµ nhiÒu loµi kh¸c cã vïng ph©n bè hÑp.

3.1.5 Çc loµi phô thuéc vµo rõng HÇu nh tÊt c¶ çc loµi Chim, Thó vµ mét phÇn lín çc loµi Bß s¸t, Õch nh¸i vµ Bím ghi nhËn ®îc ë Ngäc Linh ®Òu phô thuéc chÆt chÏ vµo hÖ sinh th¸i rõng. §Æc biÖt çc loµi Chim quÝ hiÕm, ®Æc h÷u vµ ph©n bè hÑp chØ ph©n bè ë sinh c¶nh rõng thêng xanh ë ®é cao trªn 1000 m. V× vËy b¶o vÖ tÊt c¶ çc hÖ sinh th¸i rõng cã ë khu b¶o tån Ngäc Linh cã ý nghÜa to lín víi b¶o tån rõng vµ ®a d¹ng sinh häc.

3.1.6 TÝnh tù nhiªn Víi diÖn tÝch 13.832 ha rõng giÇu, tÊt c¶ ®îc coi lµ rõng nguyªn sinh, ngoµi ra diÖn tÝch rõng kho¶ng 25.000 ha cã tr÷ lîng thÊp h¬n nhng cha bÞ t¸c ®éng còng cã thÓ gäi lµ rõng nguyªn sinh. Nh vËy khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh cã diÖn tÝch rõng nguyªn sinh chiÕm kho¶ng 60 % tæng diÖn tÝch cña khu b¶o tån.

3.1.7 TÝnh máng manh TÝnh máng manh lµ thíc ®o sù nh¹y c¶m cña khu vùc th«ng qua viÖc chuyÓn ®æi cña qu¶ tr×nh tù nhiªn hoÆc nh©n t¸c. §èi víi Ngäc Linh sù phong phó vµ ®a d¹ng cña çc loµi tËp trung ë hÖ sinh th¸i rõng thêng xanh, ë çc sinh c¶nh ®ång ruéng vµ ®Êt trèng cá díi thÊp tÝnh ®a d¹ng kh«ng cao. Sinh c¶nh rõng thêng xanh ë Ngäc Linh cã ý nghÜa lín víi b¶o tån rõng vµ ®a d¹ng sinh häc, nÕu kh«ng cã çc biÖn ph¸p qu¶n lý h÷u hiÖu trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña khu b¶o tån sÏ dÉn ®Õn mÊt rõng thêng xanh vµ kÐo theo mÊt n¬i ë cña çc loµi chim vµ thó chØ sèng phô thuéc vµo rõng.

3.1.8 TÝnh ®iÓn h×nh Rõng Ngäc Linh lµ vïng chuyÓn tiÕp gi÷a khu vùc chim ®Æc h÷u Nam T©y Nguyªn vµ T©y B¾c ViÖt Nam th«ng qua sù t¬ng ®ång cña thµnh phÇn çc loµi chim ®èi víi hai vïng nªu trªn. V× vËy vÊn ®Ò b¶o vÖ rõng vµ ®a d¹ng sinh häc trong hÖ thèng çc khu b¶o tån kh«ng thÓ t¸ch riªng khu vùc chuyÓn tiÕp nµy. Çc hÖ sinh th¸i rõng cña khu b¶o tån Ngäc Linh lµ ®¹i diÖn phÇn lín cho vïng sinh th¸i rõng nói cao Kon Tum (Kon Tum Montane Forest).

3.1.9 VÞ trÝ trong mét ®¬n vÞ sinh th¸i HÖ sinh th¸i rõng nguyªn sinh ë Ngäc Linh më réng vÒ phÝa b¾c vµ ®«ng thuéc tØnh Qu¶ng Nam vµ rõng díi 1500 m ë Ngäc Linh vµ díi 1000 m ë nhiÒu n¬i kh¸c ®∙ bÞ chuyÓn ®æi thµnh n¬ng rÉy vµ ®Êt n«ng nghiÖp. V× vËy rõng khu b¶o tån Ngäc Linh chiÕm phÇn lín cña hÖ sinh th¸i rõng cña toµn khu vùc vµ tån t¹i nh mét ®¬n vÞ sinh th¸i ®iÓn h×nh. 3.2 Gi¸ trÞ kinh tÕ

Th¶m thùc vËt rõng khu BTTN Ngäc Linh ®ãng vai trß quan träng trong viÖc phßng hé ®Çu nguån cña c¸c con s«ng lín cña hai tØnh Qu¶ng Nam vµ Kon Tum. Cung cÊp níc cho hµng ngh×n ha c©y l¬ng thùc vµ c«ng nghiÖp cña c¸c tØnh nãi trªn, ®ång thêi gãp phÇn cung cÊp vµ ®iÒu hßa lîng níc cho thñy ®iÖn Yaly ho¹t ®éng.

Tµi nguyªn gç rõng khu b¶o tån Ngäc Linh íc tÝnh vµo kho¶ng 5.346.876 m3 cã gi¸ trÞ th¬ng m¹i cao do cã diÖn tÝch rõng giÇu vµ trung b×nh chiÕm 60 % diÖn tÝch khu b¶o tån.

Rõng Ngäc Linh cã gi¸ trÞ cao vÒ c¸c loµi c©y dîc liÖu, ®¸ng chó ý lµ S©m Ngäc Linh Panax vetnamesis, tuy nhiªn hiÖn t¹i S©m Ngäc Linh ®∙ vµ ®ang bÞ khai th¸c qu¸ møc nhng kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cao díi t¸n rõng tõ ®é cao 1.700 m trë lªn.

25 3.3 Gi¸ trÞ tiÒm n¨ng cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh

3.3.1 Gi¸ trÞ tiÒm n¨ng vÒ b¶o tån Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Ngäc Linh khi ®îc b¶o tån sÏ më réng thªm diÖn tÝch rõng thêng xanh nói cao vµ nói trung b×nh cña ViÖt Nam. Çc hÖ sinh th¸i nµy lµ n¬i sèng thÝch hîp cña çc loµi chim thó ®Æc h÷u vµ cã vïng ph©n bè hÑp cña vïng chim ®Æc h÷u B¾c T©y Nguyªn. HÇu hÕt çc loµi vµ loµi phô ®Æc h÷u cña khu hÖ ®éng vËt hoang d∙ cña khu b¶o tån ®Òu phô thuéc vµo çc hÖ sinh th¸i rõng, v× vËy x©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý b¶o vÖ rõng ë ®©y cµng ®ãng vai trß quan träng trong c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc cña T©y Nguyªn vµ ViÖt Nam.

3.3.2 Gi¸ trÞ tiÒm n¨ng vÒ kinh tÕ vµ m«i trêng Rõng khu b¶o tån Ngäc Linh khi ®îc ®Çu t vµ qu¶n lý b¶o vÖ tèt ngµy cµng cã gi¸ trÞ to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ N«ng NghiÖp vµ c©y C«ng NghiÖp cña hai tØnh Qu¶ng Nam vµ Kon Tum, ®ång thêi gãp phÇn to lín vµo viÖc duy tr× vµ b¶o vÖ cho c¸c c«ng tr×nh thñy lîi vµ thñy ®iÖn lín vµ nhá cña khu vùc.

3.3.3 Gi¸ trÞ tiÒm n¨ng vÒ du lÞch HiÖn t¹i cha thÓ khai th¸c du lÞch ë khu b¶o tån, nhng trong t¬ng lai cã thÓ ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i vµ nh©n v¨n. Do khu vùc hiÖn cßn diÖn tÝch rõng thêng xanh kh¸ lín cïng víi çc loµi chim ®Æc h÷u vµ çc loµi chim vµ thó míi ph¸t hiÖn ë ®©y sÏ thu hót çc nhµ khoa häc trong vµ ngoµi níc tíi t×m kiÕm vµ quan s¸t. Khèi nói Ngäc Linh vµ çc khu vùc l©n cËn ®îc rõng thêng xanh che phñ t¹o nªn c¶nh s¾c thiªn nhiªn ®éc ®¸o vµ hÊp dÉn nhiÒu du kh¸ch muèn kh¸m ph¸ khu vùc. Çc céng ®ång d©n téc thiÓu sè Xª §¨ng ®Þnh c ë ®©y cã truyÒn thèng v¨n hãa canh t¸c lóa níc ®éc ®¸o. Ph¬ng ph¸p canh t¸c lóa níc trªn ruéng bËc thang ë Ngäc Linh gièng nh çc céng ®ång d©n téc thiÓu sè ë T©y B¾c vµ B¾c ViÖt Nam. §êng quèc lé 14 tõ huyÖn §¾c L©y ®i §µ N½ng vµ quèc lé 14 B tõ §¾c Man ®i Cæng Trêi vµo §¾c Pl« sÏ n»m trong çc tuyÕn du lÞch sinh th¸i sau nµy cña khu b¶o tån.

3.3.4 Gi¸ trÞ tiÒm n¨ng vÒ nghiªn cøu vµ gi¸o dôc Khu b¶o tån Ngäc Linh cã tiÒm n¨ng lín vÒ nghiªn cøu vµ gi¸o dôc. Çc sè liÖu ®iÒu tra m« t¶ trong b¸o ço nµy chØ lµ mét phÇn gi¸ trÞ ®a d¹ng sinh häc cña khu vùc. Çc c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ cÊu tróc çc quÇn thô rõng nói cao ¸ nhiÖt ®íi, nghiªn cøu vÒ tÝnh t¬ng ®ång cña th¶m vµ khu hÖ thùc vËt ë Ngäc Linh víi çc vïng nói cao ë T©y b¾c vµ B¾c ViÖt Nam, nghiªn cøu ®Æc tÝnh sinh th¸i, sinh häc cña S©m Ngäc Linh. Khu hÖ ®éng vËt hoang d∙, ®Æc biÖt çc loµi chim vµ thó ®Æc h÷u vµ cã vïng ph©n bè hÑp còng lµ çc m¶ng ®Ò tµi lín cã thÓ tiÒn hµnh trong t¬ng lai. Gi¸ trÞ khoa häc vµ kinh tÕ cña khu BTTN Ngäc Linh lµ mét trêng häc lín cho häc sinh çc trêng phæ th«ng vµ ®¹i häc ë T©y Nguyªn vµ miÒn Trung ViÖt Nam. Víi kü thuËt canh t¸c lóa níc ®éc ®¸o cña d©n téc Xª §¨ng ë hai x∙ Ngäc Linh vµ Mêng Hoong cã thÓ nh©n réng ra çc x∙ vïng ®Öm kh¸c, khi m« h×nh nµy thµnh c«ng sÏ mang l¹i lîi Ých to lín cho c«ng t¸c b¶o tån rõng vµ ®a d¹ng sinh häc cña khu BTTN Ngäc Linh.

26 Ch¬ng 4. Quy ho¹ch khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum

4.1 Tªn gäi - khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum

Ngäc Linh lµ tªn cña ®Ønh nói cao 2.598 m cã täa ®é ®Þa lý 15o04'20'' N; 107 o58'30'' E, n»m ë phÝa B¾c cña tØnh Kon, toµn bé khèi nói Ngäc Linh lµ ranh giíi cña hai tØnh Kon Tum vµ Qu¶ng Nam. Tªn gäi khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh ®∙ ®îc ghi trong NghÞ §Þnh 194/CT, ngµy 9 th¸ng 8 n¨m 1986 cña Chñ tÞch héi ®ång Bé trëng (nay lµ Thñ tíng ChÝnh Phñ) vÒ thµnh lËp hÖ thèng c¸c khu rõng ®Æc dông ViÖt Nam. Do vËy dù ¸n ®ång ý víi tªn gäi Ngäc Linh cho khu b¶o tån. 4.2 Ph©n lo¹i

Ngäc Linh ®îc xÕp vµo lo¹i khu b¶o tån thiªn nhiªn (Nature Reserve) trong hÖ thèng c¸c khu rõng ®Æc dông hiÖn cã cña ViÖt Nam. Theo ph©n lo¹i cña IUCN, khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh thuéc bËc 4 trong 8 bËc (Category IV, Nature Conservation Reserve) ph©n h¹ng c¸c khu b¶o vÖ cña ThÕ Giíi. Trong nh÷ng n¨m tíi khi Ngäc Linh ®îc x©y dùng më réng vÒ phÝa B¾c vµ §«ng ®Ó bao trïm toµn bé diÖn tÝch rõng cña khèi nói Ngäc Linh th× sÏ ®Ò nghÞ n©ng cÊp thµnh Vên quèc gia (National Park) lµ cÊp cao nhÊt trong hÖ thèng rõng ®Æc dông ViÖt Nam vµ bËc 2 theo hÖ thèng ph©n h¹ng cña IUCN.

4.3 §¬n vÞ qu¶n lý

Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum do ñy Ban Nh©n D©n tØnh Kon Tum qu¶n lý, çc c¬ quan chøc n¨ng cña tØnh nh Chi Côc KiÓm L©m, Së N«ng NghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n trùc tiÕp tæ chøc qu¶n lý, b¶o vÖ vµ tiÕn hµnh çc ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t thµnh lËp, x©y dùng khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh khi cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp cña çc cÊp ChÝnh Phñ. Bé N«ng NghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n lµ c¬ quan thay mÆt ChÝnh Phñ cã tr¸ch nhiÖm hç trî khu b¶o tån vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô vµ kinh phÝ còng nh t×m çc nguån tµi trî tõ çc tæ chøc ChÝnh Phñ vµ Phi ChÝnh Phñ ®Ó hoµn thµnh dù ¸n kh¶ thi khu b¶o tån. 4.4 Çc môc qu¶n lý cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh

Trªn c¬ së m« t¶ vµ ®¸nh gi¸ çc ®Æc trng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x∙ héi cña khu BTTN Ngäc Linh. Môc tiªu tæng thÓ cña khu b¶o tån Ngäc Linh lµ b¶o vÖ toµn bé çc hÖ sinh th¸i rõng vµ çc loµi ®éng vËt hoang d∙ hiÖn ®ang tån t¹i vµ sinh sèng ë çc hÖ sinh th¸i rõng cña khu b¶o tån.

Môc tiªu qu¶n lý cña khu b¶o tån ®îc ®Ò xuÊt chi tiÕt ë c¸c ®iÓm díi ®©y:

• B¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc, tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ çc gi¸ trÞ nguyªn s¬, ®Æc biÖt chó träng b¶o tån diÖn tÝch rõng nguyªn sinh hiÖn cã. • B¶o vÖ quÇn thÓ cña çc loµi ®éng thùc vËt quÝ hiÕm, çc loµi ®ang bÞ ®e däa, çc loµi ®Æc h÷u, çc loµi chim vµ thó míi ph¸t hiÖn cho khoa häc, ®Æc biÖt quÇn thÓ hiÖn cã cña çc loµi: Hæ, Mang lín, Mang Trêng S¬n, Vîn m¸ hung, TrÜ sao, Gµ l«i v»n, Khíu ®Çu ®en, Khíu má dµi, Khíu ®Çu hung, Khíu ®u«i v»n. • Duy tr× gi¸ trÞ sinh th¸i vµ chøc n¨ng phßng hé rõng ®Çu nguån cña khu vùc ®èi víi çc con s«ng lín nh §¾c P¬ K«, §¾c Mek, Thu Bån b»ng çc ch¬ng tr×nh b¶o vÖ vµ phôc håi rõng ë ph©n khu phôc håi sinh th¸i vµ diÖn tÝch rõng trong vïng ®Öm. • TiÕn hµnh ch¬ng tr×nh nghiªn cøu, theo dâi, ®¸nh gi¸ rõng vµ tµi nguyªn rõng trong khu b¶o tån ®Ó x©y dùng ch¬ng tr×nh qu¶n lý, b¶o vÖ l©u dµi cña khu b¶o tån. • TriÓn khai çc ch¬ng tr×nh hç trî vÒ vèn vµ kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng ®Öm nh»m thu hót ngêi d©n cïng tham gia b¶o vÖ vµ n©ng cao ®é che phñ rõng trong khu vùc, gi¶m dÇn søc Ðp cña vïng ®Öm ®èi víi tµi nguyªn rõng cña khu b¶o tån. • TiÕn hµnh ch¬ng tr×nh gi¸o dôc, tuyªn truyÒn vËn ®éng céng ®ång vïng ®Öm vÒ m«i trêng vµ b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn.

27 4.5 DiÖn tÝch vµ ranh giíi khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh

4.5.1 DiÖn tÝch Tæng diÖn tÝch khu b¶o tån lµ 41.420 ha. Bao gåm diÖn tÝch cña 42 tiÓu khu (theo hÖ thèng tiÓu khu cña tØnh):

• X∙ §¾c Man: tõ tiÓu khu 16 ®Õn tiÓu khu 24 (9 tiÓu khu). • X∙ §¾c Choong: 25 tiÓu khu ®îc ®a vµo khu b¶o tån; tõ tiÓu khu 53 ®Õn tiÓu khu 77 nhng trõ ra çc tiÓu khu 56, 57, 58, 61, 62, 63, vµ mét phÇn cña tiÓu khu 66. • X∙ Mêng Hoong vµ Ngäc Linh: bao gåm çc tiÓu khu: 84, 85, 88, 90 vµ mét phÇn cña çc tiÓu khu: 86, 87, 89, 91, vµ 92.

Trong diÖn tÝch khu b¶o tån kh«ng cã lµng b¶n vµ d©n c sinh sèng, ®iÒu nµy rÊt thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ cña khu b¶o tån.

4.5.2 Ranh giíi Ranh giíi khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¸c c¬ së sau ®©y:

• KÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒ ®a d¹ng sinh häc ë khu vùc ®∙ ®îc m« t¶ ë phÇn ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ ®¸nh gi¸ çc gi¸ trÞ cña khu b¶o tån Ngäc Linh • Ranh giíi khu BT ph¶i bao gåm tÊt c¶ çc sinh c¶nh sèng hay n¬i ë cña çc loµi ®éng thùc vËt, ®Æc biÖt lu ý ®Õn çc loµi ®éng thùc vËt quý hiÕm ®ang bÞ ®e däa ë møc toµn cÇu vµ çc loµi ®Æc h÷u. • DÔ nhËn biÕt vµ thuËn lîi trong ch¬ng tr×nh ®ãng cét mèc ranh giíi khu b¶o tån sau nµy. • Ranh giíi khu BTTN Ngäc Linh m« t¶ díi ®©y ®∙ ®îc ®iÒu chØnh th«ng qua héi th¶o ë tØnh Kon Tum vµo ngµy 8 th¸ng 10 n¨m 1998.

PhÝa B¾c lµ ranh giíi tØnh Kon Tum vµ Qu¶ng Nam, b¾t ®Çu tõ ®Ønh Ngok Peng Pek (1728 m) ®i xuèng suèi ch¶y c¾t ngang ®êng quèc lé 14 (tõ huyÖn §¾c Glei ®i §µ N½ng) ë km 40, tiÕp tôc theo ®êng 14 vÒ ®Ìo Lß Xo (15o03'48'' N; 107 o44'18'' E), ®i tiÕp vÒ phÝa §«ng qua c¸c ®Ønh cao Ngok Dak Jing (2003 m), Ngok Jun, Ngok Tum Heo vµ Po Teala (2086 m), tiÕp tôc theo híng §«ng Nam cña hÖ d«ng ph©n thñy cña hai thîng nguån s«ng Dak Mi vµ Nam Nim (xem b¶n ®å qui ho¹ch)

PhÝa §«ng còng lµ ranh giíi hai tØnh trªn, ch¹y theo hÖ thèng ®Ønh d«ng cña khèi nói Ngäc Linh, lµ hÖ ph©n thñy cña s«ng Dak MÐk (Kon Tum) vµ Dak Di (Trµ My, Qu¶ng Nam).

PhÝa Nam lÊy theo ranh giíi cña hai huyÖn §¾c Glei vµ §¾c T« (Kon Tum), b¾t ®Çu tõ ®Ønh Kong Tan (2018 m, mót cuèi cïng cña ranh giíi phÝa §«ng) ®i theo híng T©y qua c¸c ®Ønh nói cao 2330 m, 2332 m, 2022 m, 2230 m, vµ tiÕp tôc theo hÖ d«ng ph©n thñy cña Dak Na (thuéc x∙ §¾c Na huyÖn §¾c T«) vµ Dak MÐk (huyÖn §¾c Glei); mót cuèi cïng cña ranh giíi phÝa Nam vÒ phÝa T©y lµ ®Ønh cao 1729 m. Ranh giíi phÝa Nam cña khu b¶o tån ®ång thêi còng lµ ranh giíi phÝa B¾c cña ba x∙ §¾c Na, M¨ng X¨ng vµ Ngäc Glei (huyÖn §¾c T«) víi hai x∙ §¾c Choong vµ Ngäc Linh (huyÖn §¾c Glei).

PhÝa T©y ranh b¾t ®Çu tõ ®Ønh 1729 m ®i theo hÖ d«ng (híng B¾c-Nam) ph©n thñy cña §ak P¬ K« vµ §ak MÐk ®Õn ranh giíi phÝa B¾c cña tiÓu khu 69 (xem b¶n ®å quy ho¹ch) sau ®ã ®i theo ranh giíi cña c¸c tiÓu khu 66, 67, 64, 65, vµ ®i lªn hÖ d«ng ranh giíi cña hai x∙ Mêng Hoong vµ §¾c Choong. Mót tËn cïng cña ranh giíi phÝa T©y lµ ®Ønh Ngok Peng Pek (1728 m) ®i theo hÖ thèng ®Ønh d«ng ph©n thñy cña §ak SÐ vµ S«ng Giang (ch¶y qua huyÖn Phíc S¬n) vµ s«ng Dak Bla (ch¶y vÒ phÝa Lµo), ®©y ®ång thêi còng lµ ranh giíi quèc gia cò gi÷a ViÖt Nam vµ Lµo.

Ranh giíi khu b¶o tån trong x∙ Ngäc Linh, Mêng Hoong vµ §¾c Choong x¸c ®Þnh nh sau: Theo ranh giíi cña hai x∙ §¾c Choong-Ngäc Linh, b¾t ®Çu tõ ng∙ ba ranh giíi cña ba tiÓu khu 65, 84 vµ 88 ®Õn ranh giíi hai tiÓu khu 90 vµ 92. sau ®ã ®i vÒ phÝa ®«ng theo hÖ d«ng thÊp vµ hÖ thèng ®êng mßn c¾t ngang hÖ thèng çc suèi nhá dÉn níc cho diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cña hai x∙ Mêng Hoong vµ Ngäc Linh (tÊt c¶ çc suèi ë ®©y ®Òu b¾t nguån tõ khèi nói Ngäc Linh). TiÕp tôc ®i theo ranh giíi phÝa nam cña çc tiÓu khu 82, 81, 80 vµ theo ®êng liªn x∙ tíi ng∙ ba ®êng 14 vµ ®i theo suèi §ak Mal gÆp ®êng 14 vµ lÊy theo ranh giíi tiÓu khu 24 thuéc x∙ §¾c Man.

28 4.6 Ph©n khu chøc n¨ng

§Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ sau nµy, khu BTTN Ngäc Linh ®îc chia ra thµnh hai ph©n khu chÝnh lµ ph©n khu b¶o vÖ nghiªn ngÆt vµ ph©n khu phôc håi sinh th¸i (xem b¶n ®å qui ho¹ch).

• Ph©n khu b¶o vÖ nghiªn ngÆt víi tæng diÖn tÝch 38.606 ha chiÕm 93% tæng diÖn tÝch khu b¶o tån. • Ph©n khu phôc håi sinh th¸i víi tæng diÖn tÝch 2814 ha chiÕm 7% tæng diÖn tÝch khu b¶o tån.

4.6.1 Ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt Do diÖn tÝch ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt qu¸ lín nªn chia thµnh 5 ph©n khu tõ I ®Õn V. B¶ng 22. Thèng kª c¸c lo¹i ®Êt rõng trong khu BTTN Ngäc Linh (®¬n vÞ: ha) Ph©n (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) Tæng khu BV I 3.161 2.007 71 2.826 377 576 249 1.055,0 0,0 10.322,0 BV II 123 1.577 0 594 483 252 28 748,5 61,0 3.866,5 BV III 1.191 3.280 924 1.267 370 376 211.095,0 22,5 8.546,5 BV IV 2.669 239 39 626 0 99 20 896,0 0,0 4.588,0 BV V 6.440 2.001 0 395 1083 790 165 409,0 0,0 11.283,0 PH 248 695 0 355 601131 34 750,0 0,0 2.814,0 Tæng 13.832 9.799 1.034 6.063 2914 2.224 517 4.953,5 83,5 41.420,0 Ghi chó: BV. Ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt; PH. Ph©n khu phôc håi sinh th¸i; 1. Rõng l¸ réng thêng xanh kÝn, 2. Rõng l¸ réng thêng xanh trung b×nh, 3. Rõng l¸ réng thêng xanh tha, 4. Rõng phôc håi, 5. Rõng th«ng, 6. Rõng tre nøa, 7. C©y gç r¶i r¸c, 8. C©y bôi cá, 9. S«ng suèi.

• Ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt I DiÖn tÝch 10.322 ha, ë phÝa T©y vµ T©y b¾c cña khu b¶o tån, bao gåm 9 tiÓu khu thuéc x∙ §¾c Man, diÖn tÝch rõng che phñ chiÕm 90 % ph©n khu, hay 9.267 ha, trong ®ã cã 3.161 ha rõng giµu.

TÝnh ®a d¹ng sinh häc cña ph©n khu kh¸ cao, t¹i ®©y ®∙ ghi nhËn vïng ph©n bè míi cña Mang Trêng S¬n, Mang lín, d©n ®Þa ph¬ng ®∙ nhiÒu ngêi gÆp Hæ ë Cæng Trêi, §Ìo Lß Xo. C¸c loµi chim ®Æc h÷u ®∙ ghi nhËn cho ph©n khu cã Khíu ®u«i v»n (loµi míi cho khoa häc), Khíu ®Çu ®en vµ Khíu má dµi (loµi ®Æc h÷u cña ViÖt Nam) vµ loµi phô Gµ l«i v»n ®Æc h÷u kh¸ phæ biÕn.

• Ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt II DiÖn tÝch 3.866,5 ha n»m ë phÝa B¾c ranh giíi khu b¶o tån, thuéc 3 tiÓu khu 53, 54 vµ 55, phÝa B¾c gi¸p víi huyÖn Phíc S¬n (Qu¶ng Nam). Rõng ®∙ bÞ t¸c ®éng ë møc trung b×nh, tuy vËy diÖn tÝch rõng cã c©y gç r¶i r¸c vµ ®Êt cá c©y bôi còng chØ kho¶ng 700 ha ph©n bè ë ®é cao díi 1000 m. á ®é cao trªn 1000 m rõng trung b×nh chiÕm phÇn lín diÖn tÝch, cßn l¹i lµ rõng phôc håi vµ rõng nghÌo. ChÊt lîng rõng cña ph©n khu lµ n¬i sèng cña kh¸ nhiÒu loµi chim vµ thó cña khu b¶o tån.

• Ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt III DiÖn tÝch 8.546 ha, ë B¾c vµ §«ng B¾c cña khu b¶o tån, bao gåm diÖn tÝch cña c¸c tiÓu khu 59, 60, 78, 79, 80, 81, 82, vµ mét phÇn cña hai tiÓu khu 86 vµ 87, n»m trong ranh giíi cña x∙ Mêng Hoong. DiÖn tÝch ®Êt cã rõng chiÕm 86,5 % t¬ng ®¬ng víi 7.392 ha. Rõng vµ tµi nguyªn rõng Ýt nhiÒu bÞ t¸c ®éng nhng chÊt lîng rõng cßn tèt, rõng ph©n bè phæ biÕn ë ®é cao tõ 900 m trë lªn.

• Ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt IV DiÖn tÝch 4.588 ha, bao gåm çc hÖ sinh th¸i rõng cña vïng nói cao Ngäc Linh, lµ toµn phÇn hoÆc mét phÇn diÖn tÝch cña çc tiÓu khu 89, 91, 92, 93, 94, vµ 95 n»m ë phÝa ®«ng nam cña khu b¶o tån. PhÝa b¾c ranh giíi cña ph©n khu tiÕp gi¸p víi x∙ Ngäc Linh nªn rõng ë ®©y ph©n bè tõ 1.400 m trë lªn ®Õn ®Ønh Ngäc Linh (2598 m). §é che phñ rõng cña ph©n khu chiÕm 80 % diÖn tÝch ph©n khu t¬ng ®¬ng víi 3.691 ha. Trong ®ã rõng giµu víi diÖn tÝch gÇn 2.700 ha, rõng ph©n tÇng râ rÖt, tµi nguyªn rõng rÊt phong phó vµ ®éc ®¸o. §©y lµ vïng ph©n bè tËp trung cña S©m Ngäc Linh, tuy vËy hiÖn t¹i ®∙ bÞ khai th¸c gÇn nh c¹n kiÖt trong nhiÒu n¨m tríc ®©y. " ®©y ®ång thêi còng lµ vïng ph©n bè tËp trung cña Th«ng §µ L¹t. Khu hÖ chim vµ bím t×m thÊy ë ®©y rÊt gÇn gòi víi T©y B¾c vµ B¾c ViÖt Nam, riªng chim gièng víi T©y B¾c vµ B¾c ViÖt Nam tíi 73 % vÒ thµnh phÇn loµi, t¹i ®©y còng ®∙ ghi nhËn hai loµi Khíu míi cho khoa häc, 2 loµi chim ®Æc h÷u, çc loµi phô míi ®Æc h÷u còng ghi nhËn ë ph©n khu nµy, rõng phÝa Nam cña ph©n khu gi¸p víi x∙ M¨ng X¨ng thî s¨n ®Þa ph¬ng ®∙ bÉy ®îc Mang Trêng S¬n, çc loµi thó lín

29 cã Hæ, B¸o, GÊu, Vîn, Nai, t¹i ®©y ®∙ ghi nhËn tiÕng kªu kh¸ phæ biÕn cña Mang vµ Sãi ®á (Cuon alpinus), loµi phô ®Æc h÷u Gµ l«i v»n ghi nhËn kh¸ phæ biÕn ë ph©n khu nµy.

• Ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt V DiÖn tÝch 11.283 ha bao gåm 9 tiÓu khu: tiÓu khu 68, 69, 70, 72, 73, 74, 75, 76, 77. Trong ®ã diÖn tÝch cã rõng che phñ lµ 10.872 ha chiÕm 96 % diÖn tÝch ph©n khu. Rõng thuéc ph©n khu lµ thîng nguån cña hai s«ng Dak MÐk vµ Dak P¬ K«, n»m ë phÝa t©y nam cña khu b¶o tån. Rõng vµ tµi nguyªn rõng cßn gÇn nh nguyªn vÑn, Ýt bÞ t¸c ®éng, diÖn tÝch rõng giµu gÇn 6.500 ha, rõng cã nhiÒu tÇng t¸n râ rµng, tÇng th¶m t¬i cã ®é Èm cao. T¹i ®©y ®∙ ph¸t hiÖn S©m Ngäc Linh, Th«ng §µ L¹t, c¸c loµi chim ®Æc h÷u vµ Mang Trêng S¬n.

B¶ng 23. Ph¬ng thøc qu¶n lý ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt khu BTTN Ngäc Linh ¶nh hëng tíi rõng vµ Çc ho¹t ®éng Ph¬ng thøc qu¶n lý tµi nguyªn rõng Khai th¸c gç Ph¸ hñy rõng vµ hÖ sinh th¸i, ph¸ vì tÇng t¸n rõng Nghiªm cÊm §èt than cñi Ph¸ hñy rõng lµm c¶n trë t¸i sinh tù nhiªn Nghiªm cÊm Khai th¸c gç cñi Lµm c¶n trë t¸i sinh tù nhiªn Nghiªm cÊm (trõ cñi kh«) Chng cÊt dÇu Ph¸ hñy rõng, ph¸ hñy tÇng t¸n, g©y nhiÔu lo¹n ®èi Nghiªm cÊm víi ®éng vËt hoang d∙ Khai th¸c vµng vµ sa kho¸ng Ph¸ hñy rõng, g©y « nhiÔm, lµm thay ®æi dßng ch¶y Nghiªm cÊm Khai th¸c S©m Ngäc Linh Lµm c¹n kiÖt nguån gen Nghiªm cÊm Khai th¸c song m©y Ph¸ hñy tÇng díi cña rõng, g©y nhiÔu lo¹n tíi çc Cã giíi h¹n loµi ®éng vËt rõng Khai th¸c c©y lµm thuèc Kh«ng râ nhng cã thÓ lµm hiÕm çc loµi c©y b¶n §îc phÐp khai th¸c ®Þa nhng kh«ng qu¸ møc S¨n b¾n b»ng sóng ®èi víi Lµm c¹n kiÖt nguån lîi, nguy c¬ tiªu diÖt çc loµi Nghiªm cÊm çc loµi thó lín thó lín BÉy çc loµi thó vµ chim Lµm c¹n kiÖt nguån lîi, nguy c¬ tiªu diÖt nhiÒu loµi Nghiªm cÊm chim vµ thó do b¾t kh«ng chän läc. BÉy b»ng chÊt næ víi çc Lµm c¹n kiÖt nguån lîi, nguy c¬ tiªu diÖt çc loµi Nghiªm cÊm loµi thó lín thó lín §¸nh b¾t ç kh«ng dïng Kh«ng râ, nhng nÕu khai th¸c qu¸ møc sÏ lµm Nghiªm cÊm chÊt næ vµ b¾t Õch nh¸i hiÕm çc loµi b¶n ®Þa Khai th¸c phong lan Kh«ng râ, nhng nÕu khai th¸c qu¸ møc sÏ lµm Nghiªm cÊm hiÕm çc loµi b¶n ®Þa Khai th¸c mËt ong Kh«ng râ §îc phÐp Ch¨n th¶ Tr©u, Bß vµ Dª C¶n trë t¸i sinh tù nhiªn Nghiªm cÊm Löa rõng Ph¸ hñy rõng vµ n¬i sèng cña ®éng vËt rõng Nghiªm cÊm X©y dùng ®êng, nhµ ë vµ T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸ rõng, lµm nhiÔu lo¹n ®èi víi Nghiªm cÊm çc c«ng tr×nh c«ng céng ®éng vËt rõng

• Chøc n¨ng cña ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt Chøc n¨ng cña ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt lµ b¶o vÖ nghiªm ngÆt çc hÖ sinh th¸i vµ çc loµi ®éng thùc vËt trong ranh giíi ph©n khu. Kh«ng cho phÐp çc ho¹t ®éng g©y ¶nh hëng tíi rõng vµ tµi nguyªn rõng nh: khai th¸c gç, cñi, khai th¸c dÇu, nhùa, s¨n b¾n vµ bÉy ®éng vËt. Ph¬ng thøc qu¶n lý ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt ®îc chi tiÕt vµ liÖt kª ë B¶ng 23.

4.6.2 Ph©n khu phôc håi sinh th¸i DiÖn tÝch 2.814 ha, bao gåm diÖn tÝch cña çc tiÓu khu 64, 65, 67 vµ mét phÇn cña tiÓu khu 66 thuéc x∙ §¾c Choong. Rõng ®∙ bÞ t¸c ®éng trung b×nh, lµ vïng tiÕp gi¸p víi khu vùc canh t¸c n«ng nghiÖp cña x∙ §¾c Choong, diÖn tÝch ®Êt trèng cá vµ c©y gç r¶i r¸c lµ 784 ha. §©y lµ ph©n khu sÏ tiÕn hµnh kho¸n khoanh nu«i b¶o vÖ, phôc håi vµ trång rõng b»ng c©y b¶n ®Þa trong ch¬ng tr×nh phôc håi rõng cña khu b¶o tån sau nµy. HÖ sinh th¸i rõng ë ph©n khu lµ n¬i ë thÝch hîp cña nhiÒu loµi chim vµ thó ph©n bè ë ®é cao duíi 1000 m nh çc loµi thó ¨n thÞt, çc loµi cÇy, çc loµi thó mãng guèc, Gµ l«i h«ng tÝa, TrÜ sao, çc loµi Hång Hoµng.

• Chøc n¨ng cña ph©n khu phôc håi sinh th¸i Phôc håi hÖ sinh th¸i rõng ®∙ mÊt do t¸c ®éng cña con ngêi b»ng ch¬ng tr×nh khoanh nu«i phôc håi rõng vµ trång rõng b»ng c©y b¶n ®Þa. C¸c ho¹t ®éng tõ vïng ®Öm lµm ¶nh hëng tíi rõng vµ tµi nguyªn rõng ®Òu kh«ng cho phÐp vµ ®îc qu¶n lý theo chØ dÉn ë B¶ng 24.

30 B¶ng 24. Ph¬ng thøc qu¶n lý ph©n khu phôc håi sinh th¸i khu BTTN Ngäc Linh Çc ho¹t ®éng ¶nh hëng tíi rõng Ph¬ng thøc qu¶n lý vµ tµi nguyªn rõng Ph¸t n¬ng, lµm rÉy Ph¸ hñy rõng, lµm thu hÑp vïng sèng cña çc Nghiªm cÊm loµi ®éng vËt hoang d∙ Khai th¸c gç, cñi, ®èt than cñi, Ph¸ hñy rõng, c¶n trë t¸i sinh phôc håi rõng Nghiªm cÊm khai th¸c dÇu Trång rõng b»ng c©y ngo¹i lai Lµm gi¶m tÝnh ®a d¹ng cña rõng vµ ®a d¹ng Nghiªm cÊm sinh häc, vÝ dô: Keo l¸ trµm, Keo tai tîng, Th«ng Ca ribª Trång l¹i rõng b»ng c©y b¶n ®Þa Më réng n¬i sèng cña çc loµi ®éng vËt rõng, T¨ng cêng khuyÕn khÝch t¨ng tÝnh ®a d¹ng sinh häc vµ ®Çu t Khoanh nu«i b¶o vÖ t¸i sinh tù Phôc håi, t¸i t¹o l¹i rõng, më réng n¬i sèng cho KhuyÕn khÝch vµ ®Çu t nhiªn ®éng vËt rõng S¨n b¾n, bÉy ®éng vËt b»ng mäi Lµm c¹n kiÖt tµi nguyªn ®éng vËt rõng Nghiªm cÊm h×nh thøc Khai th¸c vµng vµ sa kho¸ng Ph¸ hñy rõng vµ tµi nguyªn rõng, thay ®æi dßng Nghiªm cÊm ch¶y cña hÖ thèng thñy v¨n trong khu b¶o tån X©y dùng ®êng vµ çc c«ng T¹o ®iÒu kiÖn cho çc ho¹t ®éng khai th¸c tµi Nghiªm cÊm tr×nh c«ng céng nguyªn rõng Khai th¸c çc s¶n phÈm ngoµi gç SÏ ¶nh hëng tíi rõng vµ tµi nguyªn rõng nÕu H¹n chÕ vµ theo sù qu¶n lý khai th¸c qu¸ møc vµ híng dÉn cña ban qu¶n lý khu b¶o tån Khai th¸c mËt ong Kh«ng râ §îc phÐp Ch¨n th¶ Tr©u, Bß, Dª C¶n trë t¸i sinh tù nhiªn Nghiªm cÊm Löa rõng Ph¸ hñy rõng, c¶n trë t¸i sinh tù nhiªn Nghiªm cÊm 4.7 Vïng ®Öm

DiÖn tÝch: 94.577 ha, bao gåm diÖn tÝch cßn l¹i cña 4 x∙ (Ngäc Linh, Mêng Hoong, §¾c Choong vµ §¾c Man) sau khi ®∙ qui ho¹ch vµo diÖn tÝch vïng lâi cña khu b¶o tån vµ diÖn tÝch cña 6 x∙ (§¾c Pl«, §¾c Nhoong, §¾c PÐk-huyÖn §¾c Glei, §¾c Na, M¨ng X¨ng, Ngäc L©y-huyÖn §¾c T«) vµ thÞ trÊn §¾c Glei. B¶ng 25. Thèng kª diÖn tÝch ®Êt ®ai cña c¸c x· vïng ®Öm cña khu BTTN Ngäc Linh HuyÖn/X· Tæng DT tù nhiªn (ha) DT trong khu BT (ha) DT vïng ®Öm (ha) HuyÖn §¾c Glei Ngäc Linh 7.670 4.588 3.082 Mêng Hoong 10.460 6.745 3.715 §¾c Choong 26.640 19.766 6.874 §¾c Man 14.500 10.321 4.179 §¾c Pl« 14.620 0 14.620 §¾c Nhoong 16.800 16.800 §¾c PÐk vµ ThÞ trÊn §¾c Glei 18.010 18.010 HuyÖn §¾c T« 0 §¾c Na 8.126 0 8.126 M¨ng X¨ng 8.878 0 8.878 Ngäc Glei 10.293 0 10.293 Tæng 135.997 41.420 94.577

Trong sè c¸c x∙ nªu ë b¶ng 30, cã 4 x∙ cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn khu b¶o tån hiÖn t¹i còng nh sau nµy lµ x∙ Ngäc Linh, Mêng Hoong, §¾c Choong vµ §¾c Man. Tæng diÖn tÝch tù nhiªn cña 4 x∙ lµ 59.270 ha, trong ®ã diÖn tÝch khu b¶o tån ®îc lÊy tõ diÖn tÝch cña 4 x∙ nµy lµ 41.420 ha chiÕm 70% tæng diÖn tÝch.

31 Ch¬ng 5. C¸c ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh

Qu¸ tr×nh x©y dùng, qu¶n lý khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh bao gåm 4 ch¬ng tr×nh chÝnh vµ gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc bªn c¹nh ®ã ®Ò xuÊt cho ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng ®Öm

1) Ch¬ng tr×nh b¶o vÖ

2) Ch¬ng tr×nh phôc håi sinh th¸i rõng

3) Ch¬ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc

4) Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc

§Ò xuÊt ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng ®Öm cña khu b¶o tån 5.1 Ch¬ng tr×nh b¶o vÖ

X©y dùng c¬ së h¹ tÇng ph¶i ®îc tiÕn hµnh ngay sau khi khu b¶o tån ®îc thµnh lËp vµ thùc hiÖn trong kÕ ho¹ch n¨m ®Çu tiªn cña kÕ ho¹ch 5 n¨m. Ch¬ng tr×nh nµy bao gåm c¸c néi dung: Tæ chøc héi nghÞ ranh giíi, x¸c ®Þnh vµ ®ãng cét mèc ranh giíi cña khu b¶o tån ngoµi thùc ®Þa, x©y dùng trô së ban qu¶n lý vµ c¸c tr¹m b¶o vÖ, söa ch÷a vµ n©ng cÊp hÖ thèng ®êng chÝnh.

5.1.1 Tæ chøc héi nghÞ ranh giíi vµ ®ãng cét mèc ranh giíi • Môc ®Ých C«ng bè viÖc thµnh lËp khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh vµ c¸c ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña khu b¶o tån

• Néi dung Sau khi cã quyÕt ®Þnh phª chuÈn dù ¸n ®Çu t vµ thµnh lËp khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum cña Bé NN vµ PTNT, ñy Ban Nh©n D©n tØnh Kon Tum ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp hÖ thèng tæ chøc, biªn chÕ nh©n sù cho khu BTTN Ngäc Linh.

Ban qu¶n lý khu BTTN Ngäc Linh tiÕn hµnh më héi nghÞ ranh giíi ®Ó thèng nhÊt víi l∙nh ®¹o çc huyÖn, x∙ vµ çc L©m Trêng cã liªn quan ®Õn qui ho¹ch diÖn tÝch cña khu b¶o tån. Trong héi nghÞ nµy ban qu¶n lý khu b¶o tån ®îc tØnh chØ ®Þnh sÏ th«ng b¸o vÒ quyÕt ®Þnh thµnh lËp khu BTTN Ngäc Linh víi çc néi dung vµ ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña khu b¶o tån, ®ång thêi tæ chøc triÓn khai çc c«ng viÖc sau:

• §ãng cét mèc. X¸c ®Þnh vµ ®ãng cét mèc ranh giíi ngoµi thùc ®Þa, cét mèc ranh giíi b»ng bª t«ng cèt thÐp, kho¶ng çch gi÷a çc cét tõ 100 ®Õn 150 m ®èi víi nh÷ng n¬i ®Þa h×nh khã nhËn biÕt nh phÝa §«ng cña çc x∙ Ngäc Linh vµ Mêng Hoong víi ranh giíi cña khu b¶o tån thuéc çc tiÓu khu 86, 87, 89, 91 vµ 93. Nh÷ng n¬i ranh giíi khu b¶o tån dÔ nhËn biÕt cét mèc chØ cÇn ®ãng ë ®Çu hoÆc ®Çu mót ranh giíi n¬i cã ®êng mßn ®i vµo khu b¶o tån Ngäc Linh.

¦íc tÝnh sè cét mèc: 150 cét.

• X©y dùng b¶ng néi quy. B¶ng néi x©y dùng ë ban qu¶n lý vµ çc tr¹m b¶o vÖ cña khu b¶o tån, ngoµi ra cßn ®îc ®Æt ë çc x∙, lµng b¶n vµ çc con ®êng mßn ®i vµo rõng.

¦íc tÝnh sè lîng b¶ng néi qui: 15 b¶ng, kÝch thíc 1,5 x 2 x 0,05 (m).

5.1.2 Ban qu¶n lý §Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ vµ phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ hiÖn t¹i cña ®Þa ph¬ng chóng t«i ®Ò xuÊt vÞ trÝ cña ban qu¶n lý vµ c¸c tr¹m b¶o vÖ cho khu BTTN Ngäc Linh nh sau:

• Môc ®Ých Trô së ban qu¶n lý ®îc x©y dùng ph¶i ®¸p øng tèi thiÓu ®Ó cã thÓ tæ chøc héi nghÞ vµ n¬i lµm viÖc cña c¸c phßng chøc n¨ng nh: héi trêng, phßng l∙nh ®¹o, phßng qu¶n lý b¶o vÖ rõng, phßng kü thuËt, phßng

32 kÕ ho¹ch tµi vô, phßng tæ chøc hµnh chÝnh, phßng kh¸ch, phßng ë cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn, c¸c c«ng tr×nh phô.

• Néi dung Chän mÆt b»ng thi c«ng; ThiÕt kÕ vµ duyÖt thiÕt kÕ chi tiÕt; §Êu thÇu vµ tiÕn hµnh thi c«ng c«ng tr×nh

DiÖn tÝch íc tÝnh: 500 m2, trªn mÆt b»ng 2000 ®Õn 3000 m2 .

• VÞ trÝ ban qu¶n lý VÞ trÝ ban qu¶n lý khu BTTN Ngäc Linh ®∙ ®îc th¶o luËn vµ th«ng qua trong héi th¶o ë tØnh Kon Tum, ban qu¶n lý sÏ ®îc x©y dùng ë B¨ng §a M¸t (lµng Bª Rª x∙ §¾c Choong).

5.1.3 C¸c tr¹m b¶o vÖ • Môc ®Ých Nh»m cung cÊp n¬i ë vµ lµm viÖc cho c¸n bé kiÓm l©m trong c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ rõng vµ tµi nguyªn rõng.

• Néi dung Sè lîng tr¹m b¶o vÖ: 7 tr¹m.

DiÖn tÝch dù kiÕn: 60 m2 cho mçi tr¹m, bao gåm nhµ ë, nhµ lµm viÖc vµ c«ng tr×nh phô, trªn diÖn tÝch mÆt b»ng kho¶ng 300 m2.

Tæng diÖn tÝch: 7 x 60 = 420 m2.

(i) Tr¹m Ngäc Linh VÞ trÝ tr¹m: T¹i trung t©m x∙ Ngäc Linh cã täa ®é ®Þa lý 15o05' N, 107 o 55' E. NhiÖm vô: Qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng ë ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt IV, cïng víi x∙ Ngäc Linh triÓn khai ch¬ng tr×nh b¶o vÖ vµ phôc håi sinh th¸i rõng. TiÕn hµnh c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c díi sù chØ ®¹o cña ban qu¶n lý khu b¶o tån Ngäc Linh.

(ii) Tr¹m Mêng Hoong VÞ trÝ tr¹m: T¹i trung t©m x∙ Mêng Hoong cã thÓ cïng vÞ trÝ víi l©m trêng Níc Mü. NhiÖm vô: Qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng ë ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt III, cïng víi x∙ Mêng Hoong triÓn khai ch¬ng tr×nh b¶o vÖ vµ khoanh nu«i phôc håi rõng. TuÇn tra theo lÞch trªn ®Þa bµn rõng ®îc ph©n c«ng. Tæ chøc canh löa ®èi víi diÖn tÝch rõng th«ng trong ®Þa bµn vµ tæ chøc c¸c ph¬ng ¸n chèng ch¸y rõng.

(iii) Tr¹m Kon Riªng VÞ trÝ tr¹m: T¹i lµng Kon Riªng x∙ §ak Choong, vÞ trÝ ®Þa lý 15o09' N, 107o 52' E. NhiÖm vô: Qu¶n lý b¶o vÖ rõng thuéc ph©n khu b¶o vÖ nghiªn ngÆt II, vµ III, cïng víi tr¹m Mêng Hoong vµ Lµng Kon Riªng Rª tiÕn hµnh ch¬ng tr×nh qu¶n lý, b¶o vÖ vµ phôc håi rõng ë ph©n khu phôc håi sinh th¸i.

(iv) Tr¹m km 12 ®êng 14 VÞ trÝ tr¹m: T¹i km sè 12 ®êng 14 (c¸ch trung t©m huyÖn §¾c Glei 12 km), lµ ng∙ ®êng 14 vµ ®êng vµo Ngäc Linh. NhiÖm vô: Qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng thuéc phu khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt II vµ phèi hîp víi tr¹m b¶o vÖ §¾c Man ®Ó tæ chøc qu¶n lý, b¶o vÖ rõng trong ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt I.

(v) Tr¹m b¶o vÖ §¾c Man VÞ trÝ tr¹m: T¹i tr¹m kiÓm l©m x∙ §¾c Man. NhiÖm vô: Qu¶n lý, b¶o vÖ rõng vµ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh cña khu b¶o tån trong ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt I.

(vi) Tr¹m §¾c Pl« VÞ trÝ tr¹m: T¹i x∙ §¾c Pl«

33 NhiÖm vô: B¶o vÖ vµ qu¶n lý rõng thuéc ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt I. Tæ chøc tuÇn tra rõng ë däc ®êng mßn tõ x∙ §¾c Pl« ®i s«ng Giang (Phíc S¬n-Qu¶ng Nam).

(vii) Tr¹m §¾c Glei VÞ trÝ tr¹m: Gi¸p víi ranh giíi phÝa t©y cña khu b¶o tån, tù huyÖn §¾c Glei ®i theo ®êng khai th¸c cña l©m trêng Rõng Th«ng. NhiÖm vô: Qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng ë ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt V. Tæ chøc phßng chèng ch¸y rõng trong c¸c th¸ng kh« nãng cña B¾c T©y Nguyªn.

5.1.4 Söa ch÷a vµ n©ng cÊp hÖ thèng ®êng chÝnh • Môc ®Ých Nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ®i l¹i tèi thiÓu ®Ó triÓn khai c¸c ch¬ng tr×nh qu¶n lý, b¶o vÖ rõng trong khu b¶o tån.

• Néi dung • §o¹n ®êng tõ ng∙ ba n¬i ®êng 14 gÆp ®êng ®i vµo Ngäc Linh hiÖn t¹i tØnh ®∙ vµ ®ang n©ng cÊp s÷a ch÷a trong dù ¸n x©y dùng "thÞ tø" Ngäc Linh-Mêng Hoong vµ §¾c Choong chÝnh v× vËy dù ¸n khu b¶o tån sÏ kh«ng tÝnh to¸n trong tæng hîp vèn ®Çu t. • §o¹n ®êng 14 b tõ x∙ §¾c Man ®i §¾c Pl« dµi 15 km cÇn ph¶i n©ng cÊp s÷a ch÷a ®Ó t¹o thuËn lîi cho triÓn khai çc ch¬ng tr×nh qu¶n lý, b¶o vÖ tµi nguyªn vµ cung cÊp ®êng d©n sinh cho x∙ §¾c Pl« vµ ®ån biªn phßng 665 (vèn ®Çu t tÝnh cho vïng ®Öm). Khèi lîng: 15 km, dù kiÕn sÏ lµm ®êng cÊp phèi, r¶i ®¸, cïng víi viÖc söa ch÷a 2 cèng vµ 4 ngÇm nhá. • Söa ch÷a vµ n©ng cÊp 7 km ®êng tõ L©m Trêng Ngäc Linh vµo lµng Long Hy (x∙ M¨ng X¨ng) vµ lµm l¹i hÖ thèng cÇu däc ®êng: 5 çi. (ghi vèn cho vïng ®Öm). • Söa l¹i hai tuyÕn ®êng mßn ®Ó tuÇn tra vµ liªn l¹c gi÷a çc tr¹m b¶o vÖ. • §êng tuÇn tra tõ b¶n Long Nang (x∙ Ngäc Linh) ®i lµng Long Hy x∙ M¨ng X¨ng kho¶ng 10 km. • §êng mßn tõ b¶n Long Nang ®i qua §¾c Choong vÒ huyÖn §¾c Glei dµi kho¶ng 15 km.

5.1.5 Ch¬ng tr×nh qu¶n lý vµ b¶o vÖ nguån tµi nguyªn Ch¬ng tr×nh qu¶n lý vµ b¶o vÖ nguån tµi nguyªn trong ph¹m vi khu b¶o tån do ban qu¶n lý vµ c¸c tr¹m b¶o vÖ tiÕn hµnh tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn víi môc ®Ých vµ c¸c néi dung cô thÓ.

• Môc ®Ých B¶o vÖ tµi nguyªn rõng bao gåm tµi nguyªn thùc vËt vµ khu hÖ ®éng vËt hoang d∙ cã trong c¸c ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt vµ phôc håi sinh th¸i.

• Néi dung • X©y dùng kÕ ho¹ch chi tiÕt cho tõng tr¹m b¶o vÖ ®èi víi ph¹m vi, ®èi tîng vµ néi dung. • X©y dùng lÞch tuÇn tra hµng tuÇn, th¸ng vµ n¨m cho tõng tr¹m b¶o vÖ vµ ®éi c¬ ®éng. • Thi hµnh luËt ®èi víi khai th¸c, sö dông vµ s¨n b¾n, bÉy tµi nguyªn rõng bao gåm gç, cñi, ®éng vËt hoang d∙. • KiÓn tra vµ híng dÉn thêng xuyªn c¸c hé gia ®×nh nhËn giao kho¸n b¶o vÖ rõng trong khu b¶o tån. • X©y dùng kÕ ho¹ch phßng vµ ph¬ng ¸n chèng ch¸y rõng trong c¸c th¸ng kh« nãng cña T©y Nguyªn, ®Æc biÖt chó ý ®Õn diÖn tÝch rõng Th«ng thuÇn lo¹i. 5.2 Ch¬ng tr×nh phôc håi sinh th¸i rõng Ch¬ng tr×nh phôc håi sinh th¸i rõng ®îc tiÕn hµnh ë ph©n khu phôc håi sinh th¸i.

• Môc ®Ých N©ng cao ®é che phñ cña rõng, më réng n¬i ë cho khu hÖ ®éng vËt hoang d∙, t¹o thªm thu nhËp vµ n©ng cao kiÕn thøc hiÓu biÕt vÒ b¶o tån thiªn nhiªn vµ m«i trêng th«ng qua viÖc giao kho¸n b¶o vÖ vµ trång rõng cho d©n ®Þa ph¬ng.

• Néi dung • ThiÕt kÕ chi tiÕt ch¬ng tr×nh phôc håi rõng trong hai ph©n phu phôc håi sinh th¸i. • Chän loµi c©y trång (c©y b¶n ®Þa), t×m nguån gièng c©y trång b¶n ®Þa. • ThiÕt kÕ vµ x©y dùng vên ¬m ®Ó t¹o gièng c©y con cho ch¬ng tr×nh phôc håi sinh th¸i vµ hç trî gièng cho d©n vïng ®Öm.

34 • X©y dùng qui tr×nh híng dÉn ¬m, trång vµ ch¨m sãc sau khi trång ®èi víi tõng loµi c©y cô thÓ. • Dù kiÕn c¸c nhãm c©y b¶n ®Þa chÝnh cã thÓ trång ë c¸c ph©n khu phôc håi sinh th¸i ë khu BTTN Ngäc Linh.

• Gi¶i ph¸p cô thÓ • §Ó tiÕn hµnh ch¬ng tr×nh phôc håi rõng b»ng c©y b¶n ë hai ph©n khu phôc håi sinh th¸i, dù ¸n ®Ò xuÊt x©y dùng hai vên ¬m ë hai ®Þa ®iÓm sau:

(i) Vên ¬m x∙ Mêng Hoong VÞ trÝ: gÇn tr¹m b¶o vÖ Mêng Hoong. DiÖn tÝch: 2 ha.

(ii) Vên ¬m Bª Rª VÞ trÝ: gÇn víi vÞ trÝ cña ban qu¶n lý khu b¶o tån. DiÖn tÝch: 2 ha. DiÖn tÝch rõng b¶o vÖ, khoanh nu«i phôc håi vµ trång rõng.

• Khoanh nu«i b¶o vÖ toµn bé diÖn tÝch rõng bao gåm rõng Th«ng, rõng phôc håi, rõng nghÌo vµ rõng tre nøa víi tæng diÖn tÝch 12.235 ha.

Ph¬ng thøc: kho¸n khoanh nu«i b¶o vÖ ®Õn hé gia ®×nh hiÖn ®ang sinh sèng ë vïng ®Öm theo ®Þnh møc ®∙ ®îc ¸p dông chung cho c¶ níc.

§Þnh møc: N¨m thø nhÊt ®Þnh møc kho¸n: 0,07 triÖu ®ång/ha/n¨m. Tõ n¨m thø hai trë ®i: 0,05 triÖu ®ång /ha/n¨m.

• Khoanh nu«i phôc håi rõng ®èi víi diÖn tÝch ®Êt trèng c©y bôi vµ ®Êt trèng c©y gç r¶i r¸c cã kh¶ n¨ng phôc håi thµnh rõng ë c¸c ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt. Nh»m phôc håi rõng qua t¸i sinh tù nhiªn, víi diÖn tÝch 3.972 ha.

Ph¬ng thøc: kho¸n tíi hé gia ®×nh.

§Þnh møc: N¨m thø nhÊt: 0,09 triÖu ®ång /ha. N¨m thø hai trë ®i: 0,08 triÖu ®ång /ha/n¨m.

• Trång rõng

DiÖn tÝch trång rõng trªn diÖn tÝch ®Êt trèng träc vµ ®Êt trèng c©y bôi kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸i sinh tù nhiÖn, diÖn tÝch nµy chñ yÕu ë ph©n khu phôc håi sinh th¸i, víi diÖn tÝch 784 ha.

Loµi c©y trång: u tiªn trång c©y b¶n ®Þa, c¸c loµi c©y b¶n ®Þa cã kh¶ n¨ng trång bao gåm: Bêi lêi nhít, Bêi lêi ®á, Giæi xanh, Giæi x¬ng, Tr¬ng v©n, Th«ng ba l¸, Th«ng nµng.

Ph¬ng thøc trång: trång hçn giao gi÷a c¸c loµi nh»m t¹o ra mét hÖ sinh th¸i rõng víi nhiÒu loµi thùc vËt kh¸c nhau.

§øc møc: 3,48 triÖu/ha cho 5 n¨n (héi th¶o ë tØnh Kon Tum ®Ò xuÊt 7 triÖu ®ång/ha/5 n¨m cho vïng s©u vïng xa). 5.3 Ch¬ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc

• Môc ®Ých §Ó hiÓu biÕt ®Çy ®ñ gi¸ trÞ cña khu b¶o tån lµm c¬ së x©y dùng kÕ ho¹ch dµi h¹n cho qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ b¶o vÖ. N©ng cao tr×nh ®é vµ n¨ng lùc cña c¸n bé trong lÜnh vùc nghiªn cøu rõng vµ tµi nguyªn rõng.

• Néi dung • X©y dùng ®Ò c¬ng nghiªn cøu cho tõng lÜnh vùc kh¸c nhau, x¸c ®Þnh thêi gian vµ c¬ quan hîp t¸c, chuÈn bÞ tµo ®¹o c¸n bé lµm c«ng t¸c nghiªn cøu. • Nghiªn cøu b¶o tån vµ ph¸t triÓn c©y S©m Ngäc Linh díi t¸n rõng trong khu b¶o tån.

35 • §iÒu tra c¬ b¶n khu hÖ ®éng thùc vËt trong khu b¶o tån. • Theo dâi t¸i sinh, phôc håi tù nhiªn ë çc tr¹ng th¸i rõng kh¸c nhau. • Theo dâi t×nh tr¹ng ph©n bè vµ sè lîng cña çc loµi thó lín trong khu b¶o tån, giíi h¹n ®Ò tµi: Hæ, Mang lín, Mang Trêng S¬n. • Nghiªn cøu t×nh tr¹ng ph©n bè, sù ®ßi hái sinh th¸i cña çc loµi chim ®Æc h÷u vµ ph©n bè hÑp ë khu BTTN Ngäc Linh. • (çc ®Ò tµi trªn sÏ ®îc tiÕn hµnh tõ n¨m thø 3 cña kÕ ho¹ch 5 n¨m).

• Ph¬ng thøc tiÕn hµnh §µo t¹o çn bé lµm c«ng t¸c nghiªn cøu t¹i çc Trung t©m ®µo t¹o, çc trêng hoÆc çc tæ chøc NGO’s (WWF vµ BirdLife).

Hîp t¸c víi c¸c c¬ quan nh: ViÖn §iÒu Tra Qui ho¹ch Rõng, ViÖn Sinh Th¸i vµ Tµi nguyªn Sinh vËt, Trêng §¹i häc L©m NghiÖp, ViÖn Khoa häc L©m NghiÖp. 5.4 Ch¬ng tr×nh tuyªn truyÒn gi¸o dôc

• Môc ®Ých T¨ng cêng kiÕn thøc hiÓu biÕt vÒ b¶o vÖ tµi nguyªn vµ thiªn cña khu BTTN Ngäc Linh cho tÊt c¶ mäi tÇng líp. Tuyªn truyÒn, gi¸o dôc vÒ ý nghÜa to lín cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh ®èi víi phßng hé ®Çu nguån vµ cung cÊp níc sinh ho¹t, duy tr×, ®iÒu tiÕt vµ cung cÊp níc cho N«ng NghiÖp, Thñy lîi vµ Thñy §iÖn Yaly.

• Néi dung • So¹n th¶o çc tµi liÖu giíi thiÖu vÒ khu BTTN Ngäc Linh. • Tæ chøc çc líp tuyªn truyÒn vÒ b¶o vÖ rõng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ céng ®ång trong çc x∙ vïng ®Öm cña khu b¶o tån. • So¹n th¶o tµi liÖu vÒ b¶o vÖ rõng vµ m«i trêng ®Ó gi¶ng d¹y ngo¹i khãa trong çc trêng phæ th«ng cña çc x∙ vïng ®Öm. • Giíi thiÖu phim vÒ b¶o vÖ m«i trêng vµ tµi nguyªn rõng trong céng ®ång vµ çc trêng häc. 5.5 Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng ®Öm

Dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng ®Öm ®îc x©y dùng thµnh mét dù ¸n riªng biÖt víi dù ¸n ®Çu t x©y dùng khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh. Tuy vËy c¸c ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña khu b¶o tån sÏ cã sù tham gia cña ngêi d©n ch¼ng h¹n: ch¬ng tr×nh kho¸n b¶o vÖ rõng, ch¬ng tr×nh phôc håi rõng, vµ c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c ngêi d©n ®Þa ph¬ng lµ lùc lîng quan träng trong viÖc cung cÊp nh©n lùc cho khu b¶o tån.

• Môc ®Ých N©ng cao ®êi sèng cña céng ®ång ®Þa ph¬ng hiÖn ®ang sèng phô thuéc vµo c¸c s¶n phÈm cña rõng, nh»m lµm gi¶m søc Ðp cña vïng ®Öm ®èi víi khu b¶o tån. §a ngêi d©n cïng tham gia b¶o vÖ rõng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ vên rõng.

• Néi dung KiÓm kª viÖc sö dông ®Êt ®ai hiÖn t¹i cña çc x∙ sau khi ®∙ qui ho¹ch vµo khu b¶o tån vµ tiÕn hµnh çc ch¬ng tr×nh giao kho¸n khoanh nu«i b¶o vÖ vµ phôc håi rõng trong ph¹m vi vïng ®Öm. Ch¬ng tr×nh sÏ do h¹t kiÓm l©m hai huyÖn §¾c Glei vµ §¾c T« hoÆc çc l©m trêng cã liªn quan phèi hîp víi chÝnh quyÒn çc x∙ së t¹i tiÕn hµnh.

§èi víi 4 x∙ cã diÖn tÝch liªn quan trùc tiÕp ®Õn khu b¶o tån Ngäc Linh, dù ¸n ®∙ thèng kª chi tiÕt diÖn tÝch c¸c lo¹i rõng vµ diÖn tÝch sö dông ®Êt trong B¶ng 26.

36 B¶ng 26. DiÖn tÝch rõng vµ sö dông ®Êt cña 4 x· sau khi ®· qui ho¹ch vµo khu b¶o tån Ngäc Linh X· 1 23456789 Ngäc Linh 44 759 0 321 53 474 648 783 3.082 Mêng Hoong 0 794 0 290 706 295 587 1.043 3.715 §¾c Choong 644 453 15 27 248 117 155 2.520 4.179 §¾c Man 156 382 0 998 1.523 413741 2.661 6.874 Tæng 844 2.388 15 1.636 2.530 1.299 2.131 7.007 17.850 Ghi chó: 1. rõng giÇu, 2. rõng trung b×nh, 3. rõng nghÌo, 4. rõng phôc håi, 5. rõng th«ng, 6. rõng tre nøa, 7. ®Êt n«ng nghiÖp, thæ c vµ mÆt níc, 8. ®Êt trèng cá vµ ®Êt trèng c©y bôi r¶i r¸c, 9. tæng sè.

• Ho¹t ®éng l©m nghiÖp cho 4 x· trªn cã thÓ tiÕn hµnh Khoanh nu«i b¶o vÖ diÖn tÝch rõng hiÖn cã: 8712 ha (diÖn tÝch rõng tõ 1 ®Õn 6 B¶ng 28). HÇu hÕt diÖn tÝch rõng hiÖn cã trªn ph©n bè gÇn lµng, b¶n hoÆc c¸c khu canh t¸c n«ng nghiÖp.

Khoanh nu«i phôc håi vµ trång rõng phñ xanh ®Êt trèng träc trªn diÖn tÝch 7007 ha. ¦u tiªn trång rõng b»ng c©y b¶n ®Þa: Giæi, Bêi lêi. Cã thÓ trång c©y c«ng nghiÖp nh QuÕ, Cµ Phª, trång c©y dîc liÖu nh: S©m Ngäc Linh, §¬ng Quy.

TiÒm n¨ng sö dông ®Êt ®ai cña c¸c x∙ vïng ®Öm cßn kh¸ lín nÕu ®îc ®Çu t thÝch hîp c¸c lÜnh vùc:

• §a gièng lóa míi cã n¨ng xuÊt cao vµ canh t¸c hai vô trªn diÖn tÝch lóa níc. • Kho¸n khoanh nu«i b¶o vÖ rõng ë khu b¶o tån vµ diÖn tÝch rõng trong vïng ®Öm. • Kho¸n khoanh nu«i phôc håi rõng ë ph©n khu phôc håi sinh th¸i vµ vïng ®Öm. • Tham gia t¹o gièng c©y con cung cÊp cho ch¬ng tr×nh trång rõng b»ng c©y b¶n ®Þa cña khu b¶o tån vµ trång rõng cho ch¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng. • Ph¸t triÓn trång c©y c«ng nghiÖp nh Cµ phª, QuÕ t¹o ra nguån hanhg hãa æn ®Þnh • Ph¸t triÓn ch¨n nu«i tr©u, bß trªn diÖn tÝch ®Êt qui ho¹ch cho ®ång cá.

KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi ®èi víi 8 x∙ vï ng ® Öm ® ∙ ®îc thu thËp sè liÖu vµ x©y dùng dù ¸n theo c¸c lÜnh vùc díi ®©y:

• N«ng nghiÖp Khai hoang më réng diÖn tÝch lóa tõ 1 vôlªn 2 vô.

Thay ®æi gièng lóa, ®a gièng lóa cã n¨ng xuÊt cao vµo canh t¸c trªn diÖn tÝch lóa níc. §a ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng, ch¬ng tr×nh phßng trõ s©u bÖnh tæng hîp, më çc líp huÊn luyÖn vµ thùc hiÖn trªn çc « mÉu. B¶ng 27. KÕ ho¹ch sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña çc x· vïng ®Öm HuyÖn/x· DiÖn tÝch (ha) Tæng Lóa Mµu C©y CN Ch¨n nu«i §Êt kh¸c HuyÖn §ak Glei 3.281 965 940 865 362 149 §¾c Pl« 821175 265 185 153 43 §¾c Man ------§¾c Choong 1.018 270 365 220 105 58 Mêng Hoong 736 270 155 235 52 24 Ngäc Linh 706 250 155 225 52 24 HuyÖn §¾c T« 1.965 440 725 525 70 205 §¾c Na 715 170 230 225 1575 M¨ng X¨ng 655 150 255 155 20 75 Ngäc L©y 595 120 240 145 35 55 Tæng 5.246 1.405 1.665 1.390 432 354

DiÖn tÝch khai hoang c¶i t¹o: 52 ha

DiÖn tÝch trång mµu t¨ng: 1172 ha

DiÖn tÝch dµnh cho ch¨n nu«i bao gåm c¶ ao th¶ c¸: 432 ha

• L©m nghiÖp HiÖn nay diÖn tÝch rõng vµ ®Êt rõng trªn ®Þa bµn çc x∙ ®Òu do çc l©m trêng qu¶n lý. V× vËy sau khi khu b¶o tån ®îc thµnh lËp cÇn ph¶i ph©n chia l¹i ®Êt rõng ®Ó giao kho¸n cho çc hé vµ ph©n chia ®Êt l©m nghiÖp trong trong ®Öm cho çc hé gia ®×nh s¶n xuÊt nh»m gióp ngêi d©n x©y dùng vên rõng t¹o nguån thu nhËp, cung cÊp gç cñi vµ çc s¶n phÈn kh¸c, nh»m gi¶m dÇn søc Ðp ®èi víi khu b¶o tån. ViÖc ph©n chia vên rõng sÏ ®¶m b¶o cho kho¶ng trªn 70% sè hé n«ng d©n trong khu vùc vïng ®Öm ®Òu cã ®Êt rõng ®Ó s¶n xuÊt.

B¶ng 28. KÕ ho¹ch ph©n chia ®Êt lµm vên rõng cho c¸c hé gia ®×nh HuyÖn/x· §Êt lµm vên rõng (ha) Rõng b¶o vÖ Tæng diÖn tÝch §Êt trång rõng HuyÖn §¾c Glei 4.457 2.172 2.285 §¾c Pl« 657 219 438 §¾c Man 507 169 338 §¾c Choong 2.0611.374 687 Mêng Hoong 726 242 484 Ngäc Linh 506 168 338 HuyÖn §¾c T« 3.5152.610 905 §¾c Na 1.209 909 300 M¨ng X¨ng 1.191 734 457 Ngäc L©y 1.115 967 148 Tæng 7.972 4.782 3.190

• Thñy lîi Dù ¸n vïng ®Öm sÏ tËp trung trong viÖc x©y dùng míi vµ n©ng cÊp söa ch÷a c¸c ®Ëp thñy lîi nhá nh»m cung cÊp níc tíi cho diÖn tÝch lóa níc hai vô.

• Ch¨n nu«i Ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®¹i gia sóc: Tr©u, Bß, Dª b»ng c¸ch vay vèn l∙i xuÊt, vèn xãa ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi vïng s©u vïng xa.

• Vên nhµ H×nh thøc ph¸t triÓn vên rõng hé gia ®×nh nªn kÕt hîp theo m« h×nh V.A.C hoÆc R.V.A.C. (rõng-vên- ao-chuång).

• ChuyÓn giao kü thuËt Th«ng qua ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m ®Ó chuyÓn giao kü thuËt díi çc h×nh mÉu: ThiÕt lËp « mÉu ngoµi thùc ®Þa: dù kiÕn thiÕt lËp kho¶ng 120 « mÉu ®èi víi çc c©y trång, vËt nu«i trong n«ng nghiÖp nh ®a çc lo¹i gièng lóa míi, híng dÉn kü thuËt canh t¸c.

Më líp huÉn luyÖn kü thuËt ng¾n han.

Tuyªn truyÒn c¸c m« h×nh mÉu ®∙ tiÕn hµnh thµnh c«ng ë c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c.

• Giao th«ng C¶i t¹o n©ng cÊp c¸c tuyÕn giao th«ng liªn x∙ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®i l¹i ®Æc biÖt trong mïa ma, t¨ng cêng cho viÖc trao ®æi hµng hãa.

Dù kiÕn n©ng cÊp r¶i ®¸ c¸c trôc ®êng sau: §êng 14B tõ x∙ §¾c Man vµo x∙ §¾c Pl«, dµi 16 km; Vèn dù to¸n: 2.700 triÖu ®ång

§êng tõ l©m trêng Ngäc Linh vµo lµng Long Hy (x∙ M¨ng X¨ng) dµi 8 km. Vèn dù to¸n: 1.349 triÖu ®ång (tuyÕn ®êng liªn c¸c x∙ §¾c Choong-Mêng Hoong- Ngäc Linh ®∙ ®ang x©y dùng theo dù ¸n thÞ tø nªn kh«ng tÝnh).

38 • Gi¸o dôc, y tÕ Dù ¸n x©y dùng mét sè phßng häc míi, nhµ ë cho gi¸o viªn vµ n©ng cÊp söa ch÷a çc phßng häc h háng. X©y dùng çc bÓ läc níc tù ch¶y nh»m cung cÊp níc s¹ch cho d©n vïng ®Öm. B¶ng 29. Dù to¸n çc h¹ng môc cÇn ®Çu t x©y dùng theo b¶ng díi X©y dùng míi Thø tù Vån ®Çu t Phßng häc, nhµ ë Tr¹m y tÕ BÓ níc läc cho GV HuyÖn §¾c Glei 54 4 20 988 §¾c Pl« 5 4 4 142 §¾c Man 9 - 3 156 §¾c Choong 16 - 5 274 Mêng Hoong 12 - 4 208 Ngäc Linh 12 - 4 208 HuyÖn §¾c T« 33 - 12 582 §¾c Na 5 - 4 110 M¨ng X¨ng 19 - 4 306 Ngäc L©y 9 - 4 166 Tæng 87 4 32 1.570 §¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång

• KÕ ho¹ch triÓn khai Trªn c¬ së t×nh h×nh kinh tÕ x∙ héi cña khu vùc, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®îc xem xÐt cho tÊt c¶ çc lÜnh vùc, çc ngµnh chñ yÕu cã liªn quan ®Õn ngêi d©n trong vïng. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng ®Öm sÏ ®îc x©y dùng cho kÕ ho¹ch 5 n¨m theo çc h¹ng môc cÇn ®Çu t díi ®©y: B¶ng 30. KÕ ho¹ch thùc hiÖn çc ch¬ng tr×nh vïng ®Öm §¬n vÞ Thêi gian thùc hiÖn Thø tù Tæng tÝnh N¨m N¨m N¨m N¨m N¨m thø 1 thø 2 thø 3 thø 4 thø 5 1. N«ng nghiÖp Khai hoang, c¶i t¹o 52 ha 102022- - Gièng lóa 8 tÊn 8 - - - - HuÊn luyÖn 40 líp 8 8 8 8 8 ¤ mÉu 120 30 30 30 30 - 2. L©m nghiÖp Ph©n chia vên R 7.972 ha 2.000 3.000 2.972 - - B¶o vÖ rõng 3.190 ha 3.190 3.190 3.190 3.190 3.190 Trång rõng 4.782 ha - 1.000 1.500 1.500 782 3. Vên nhµ C©y ¨n qu¶ 1.357 ha 50 200 350 350 407 4. Ch¨n nu«i Quy ho¹ch ®ång cá 290 ha 290 290 290 290 290 5. Thuû lîi Söa ch÷a ®Ëp níc 5®Ëp23- - - X©y dùng ®Ëp níc míi 5 ®Ëp - 1 22 - 6. Giao th «n g §êng më míi 4 km 4 - - - - §êng n©ng cÊp 36 km 6 10 10 10- 7. Trêng häc X©y dùng phßng häc, nhµ ë gi¸o viªn 87 phßng 20 20 20 20 7 8. Y tÕ X©y dùng phßng kh¸m, ®iÒu trÞ 5 phßng 5 - - - - BÓ läc níc 32 bÓ 4 8 8 12-

39 Ch¬ng 6. C¸c gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc, qu¶n lý, tiÕn ®é thùc hiÖn tæng hîp vèn ®Çu t vµ hiÖu qu¶

6.1 Tæ chøc qu¶n lý

• Chñ ®Çu t Ban qu¶n lý khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh.

6.1.2 Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc khu b¶o tån • Môc ®Ých X©y dùng mét mét bé m¸y tæ chøc ®Ó triÓn khai thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh qu¶n lý, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh.

• C¬ cÊu tæ chøc Gåm ban gi¸m ®èc vµ ba phßng: Phßng b¶o vÖ hay h¹t kiÓm l©m, phßng tæng hîp, vµ phßng tæ chøc hµnh chÝnh. C¬ cÊu tæ chøc theo s¬ ®å sau:

6.1.3 S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh Biªn chÕ çn bé, chøc n¨ng nhiÖm vô cña çc phßng ban. Biªn chÕ çn bé: 53 ngêi.

Ban gi¸m ®èc (3)

Phßng b¶o vÖ Phßng tæng hîp Phßng tæ chøc hµnh chÝnh (42) (4) (4)

Tr¹m b¶o vÖ §éi lu KÕ ho¹ch Kü thuËt Tµi vô Tæ chøc Hµnh chÝnh (35) ®éng (7) (1) (2) (1) (1) (3)

• Ban gi¸m ®èc (3 ngêi) Gåm 1 gi¸m ®èc vµ 2 phã gi¸m ®èc.

Gi¸m ®èc lµ ngêi l∙nh ®¹o cao nhÊt cña khu b¶o tån, cã tr×nh ®é vµ chuyªn m«n vÒ L©m nghiÖp hay sinh häc, hiÓu biÕt vÒ b¶o tån thiªn nhiªn. Gi¸m ®èc cã nhiÖm vô tæ chøc, l∙nh ®¹o, ®iÒu hµnh mäi c«ng viÖc cña ban qu¶n lý, chÞu tr¸ch nhiÖm lËp kÕ ho¹ch vµ chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ®îc ®Ò xuÊt trong dù ¸n.

Phã gi¸m ®èc lµ ngêi trùc tiÕp gióp viÖc cho gi¸m ®èc vµ thay mÆt cho gi¸m ®èc gi¶i quyÕt mäi c«ng viÖc cña khu b¶o tån khi ®îc gi¸m ®èc ñy nhiÖm.

• Phßng qu¶n lý b¶o vÖ Biªn chÕ: 42 c¸n bé, t¬ng ®¬ng víi 1 h¹t kiÓm l©m, trong ®ã cã 1 trëng phßng (h¹t trëng) vµ 1 phã phßng (h¹t phã) vµ biªn chÕ cho 7 tr¹m b¶o vÖ mçi tr¹m 5 ngêi (trong ®ã cã 1 tr¹m trëng) vµ 1 ®éi lu ®éng 7 ngêi (1 ®éi trëng lµ h¹t phã) ®ãng t¹i ban qu¶n lý cña khu b¶o tån.

Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô: TriÓn khai c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ tµi nguyªn rõng vµ c¸c ch¬ng tr×nh phôc håi rõng, phèi hîp víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c giao kho¸n b¶o vÖ rõng, trång rõng. Thi hµnh luËt vÒ qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng ®Æc dông ®∙ ®îc ban hµnh. Tæ chøc tuyªn truyÒn, gi¸o dôc vµ chØ ®¹o c«ng t¸c phßng chèng ch¸y rõng trong tõng ®Þa bµn ®îc giao. Tr¹m trëng c¸c tr¹m b¶o vÖ trùc tiÕp

40 tæ chøc, thùc hiÖn c«ng t¸c tuÇn tra, kiÓm so¸t rõng vµ tµi nguyªn rõng trong khu vùc ®îc giao, liªn hÖ thêng xuyªn víi h¹t trëng hay trëng phßng qu¶n lý b¶o vÖ ®Ó nhËn ®îc sù phèi hîp cña ®éi lu ®éng. §éi b¶o vÖ lu ®éng ®îc t¨ng cêng phèi hîp vµ trî gióp cho c¸c tr¹m b¶o vÖ cè ®Þnh trong c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ rõng vµ tµi nguyªn rõng.

• Phßng tæng hîp Biªn chÕ 4 ngêi: 1 kÕ ho¹ch, 2 kü thuËt vµ 1 tµi vô.

Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô: Gióp ban gi¸m ®èc trong c«ng t¸c tham mu, x©y dùng vµ qu¶n lý theo dâi viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch. §Ò xuÊt x©y dùng kÕ ho¹ch dµi h¹n trong ch¬ng tr×nh qu¶n lý vµ b¶o vÖ khu b¶o tån. ChØ ®¹o vÒ mÆt kü thuËt trong c¸c ch¬ng tr×nh phôc håi rõng, ®iÒu tra c¬ b¶n, nghiªn cøu khoa häc.

• Phßng tæ chøc hµnh chÝnh Biªn chÕ 4 ngêi bao gåm tæ chøc 1, hµnh chÝnh 3 (1 v¨n th, 1 t¹p vô vµ 1 l¸i xe).

Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô: Gióp ban gi¸m ®èc vµ c¸c phßng ban trong qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh cña khu b¶o tån. 6.2 Gi¶i ph¸p vÒ vèn ®Çu t vµ tiÕn ®é thùc hiÖn

• Vèn ®Çu t cho çc ch¬ng tr×nh qu¶n lý, b¶o vÖ khu b¶o tån dù to¸n cho kÕ ho¹ch 5 n¨m, tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2003. • Vèn ®Çu t ®îc x©y dùng dùa trªn çc v¨n b¶n qui ®Þnh vèn ®Çu cho çc h¹ng môc c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n, vèn ®Çu t cho trång rõng b»ng çc loµi c©y b¶n ®Þa, vèn giao kho¸n b¶o vÖ rõng, vèn mua s¾n trang thiÕt bÞ vµ dù to¸n vèn cho ch¬ng tr×nh nghiªn cøu, gi¸o dôc. • Khèi lîng çc h¹ng môc ®Çu t ®îc tÝnh to¸n trong ch¬ng 5 luËn chøng çc ch¬ng tr×nh x©y dùng, qu¶n lý b¶o vÖ ph¸t triÓn khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh.

41 B¶ng 31. Dù to¸n vèn ®Çu t cho çc ch¬ng tr×nh cho khu b¶o tån H¹ng môc c«ng tr×nh §¬n vÞ Khèi lîng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn 1.Ch¬n g tr×n h b ¶o vÖ 2.669 Tæ chøc héi nghÞ ranh giíi huyÖn, x∙ 3 1545 Cét mèc ranh giíi cét 150 0,5 75 B¶ng néi quy b¶ng 152 30 X©y dùng trô së khu b¶o tån m2 500 1,5 750 X©y dùng tr¹m b¶o vÖ m2 420 1,2 504 Söa ch÷a ®êng tuÇn tra km 25 2,5 62,5 ¤ t« con çi 1 350 350 Xe m¸y çi 10 15 150 §¨ng ký, b¶o dìng xe - - - 150 X¨ng dÇu lÝt 150.000 5x 4.000 150 M¸y ph¸t ®iÖn cho ban qu¶n lý çi 115 15 M¸y ph¸t ®iÖn cho tr¹m b¶o vÖ çi 7 7,5 52,5 M¸y bé ®µm 15 W çi 110 10 M¸y bé ®µm 6 W çi 105 50 èng nhßm çi 105 50 §Þa bµn çi 100,55 M¸y ¶nh çi 2 1020 ThiÕt bÞ v¨n phßng - - - 200 2. Ch¬ng tr×nh phôc håi sinh th¸i 10.883,5 Khoanh nu«i b¶o vÖ rõng ha 13.213 0,07 x 1 vµ 3567,5 0,05 x 4 khoanh nu«i phôc håi rõng ha 3972 0,09 x 1 vµ 1628 0,08 x 4 Trång rõng b»ng c©y b¶n ®Þa ha 784 7,0 5488 X©y dùng vên ¬m v ên 4 50 200 3. Ch¬ng tr×nh nghiªn cøu 2.600 §iÒu tra c¬ b¶n n¨m 3 200 600 Nghiªn cøu b¶o tån vµ ph¸t triÓn S©m Ngäc Linh n¨m 3 200 600 Theo dâi t¸i sinh phôc håi rõng n¨m 3 100 300 Ph©n bè, sè lîng Hæ, Mang Trêng S¬n, Mang lín n¨m 3 100 300 Nhu cÇu sinh th¸i cña çc loµi chim ®Æc h÷u cã n¨m 3 100 300 vïng ph©n bè hÑp §µo t¹o çn bé n¨m 5 100 500 4. Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc 165 Tµi liÖu n¨m 520 100 Trang bÞ M¸y Kamera çi 115 15 Tivi çi 25 10 §Çu Video çi 25 10 M¸y chiÕu Slide çi 115 15 M¸y chiÕu Overhead çi 115 15 L¬ng vµ c«ng t¸c phÝ cho çn bé ngêi 53 Tæng 16.317,5 §¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång

42 B¶ng 32. Tæng hîp vèn ®Çu t theo giai ®o¹n H¹ng môc Tæng 1999 2000 2001-2003 1. Ch¬ng tr×nh b¶o vÖ 2.669 1.613761 295 Tæ chøc héi nghÞ ranh giíi 45 45 Cét mèc ranh giíi 75 75 B¶ng néi quy 30 30 Trô së khu b¶o tån 750 450 300 Tr¹m b¶o vÖ 504 288 216 Söa ch÷a ®êng tuÇn tra 62,5 25 37,5 ¤ t« con 350 350 Xe m¸y 150 100 50 §¨ng ký, b¶o dìng xe 150 1035105 X¨ng dÇu 150 30 30 90 M¸y ph¸t ®iÖn cho ban qu¶n lý 15 15 M¸y ph¸t ®iÖn cho tr¹m b¶o vÖ 52,5 30 22.5 M¸y bé ®µm 15 W 10 10 M¸y bé ®µm 6 W 50 50 èng nhßm 50 30 20 §Þa bµn 5 5 M¸y ¶nh 20 20 ThiÕt bÞ v¨n phßng 200 50 50 100 2. Ch¬ng tr×nh phôc håi sinh th¸i 10.883,5 1.282 2.449,75 7.151,75 Khoanh nu«i b¶o vÖ rõng 3.567,5 925 660 1.982,5 Khoanh nu«i phôc håi rõng 1.628 357 317,75 953,25 Trång rõng b¨ng c©y b¶n ®Þa 5.488 1.372 4.116 X©y dùng vên ¬m 200 100 100 3. Ch¬ng tr×nh nghiªn cøu 2.600 100 300 2.200 §iÒu tra c¬ b¶n 600 600 §Ò tµi S©m Ngäc Linh 600 200 400 Theo dâi t¸i sinh phôc håi rõng 300 300 §Ò tµi thó lín 300 300 §Ò tµi c¸c loµi chim ®Æc h÷u 300 300 §µo t¹o c¸n bé 500 100 100 300 4. Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc 165 20 55 90 Tµi liÖu 100 20 20 60 Trang thiÕt bÞ 65 35 30 Tæng vèn ®Çu t16.317,5 3.015 3.565,75 9.736,75 §¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång

B¶ng 33. Tæng hîp c¸c ch¬ng tr×nh ®Çu t H¹ng môc Tæng 1999 2000 2001-2003 1. Ch¬ng tr×nh b¶o vÖ 2.669 1.613761 295 2. Ch¬ng tr×nh phôc håi sinh th¸i 10.883,5 1.282 2.449,75 7.151,75 3. Ch¬ng tr×nh nghiªn cøu 2.600 100 300 2.200 4. Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc 165 20 55 90 Tæng vèn ®Çu t16.317,5 3.015 3.565,75 9.736,75 §¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång

(C¬ së nguån vèn viÖn trî quèc tÕ trong ch¬ng tr×nh nghiªn cøu gi¸o dôc cã thÓ do c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ nh BirdLife hoÆc WWF ®ang ho¹t ®éng ë ViÖt Nam.)

43 • Nhu cÇu vèn ®Çu t cho vïng ®Öm Vèn ®Çu t cho dù ¸n trong khu vùc vïng ®Öm ®îc tÝnh cho toµn bé c¸c ho¹t ®éng chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi trong vïng. Tæng vèn ®Çu t cho c¸c ho¹t ®éng trong thêi gian 5 n¨m lµ 43.037.639.000 ®ång.

B¶ng 34. Vèn ®Çu t theo c¸c h¹ng môc Thø tù §¬n vÞ tÝnh Khèi lîng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn 1. N«ng nghiÖp 194,0 Khai hoang ha 52 1.500.000 ®ång/ha 78,0 Gièng lóa kg 8.000 5.000 ®ång /kg 40,0 HuÊn luyÖn líp 40 1.000.000 ®ång /lèp 40,0 ¤ mÉu « 120 300.000 ®ång /« m¹u 36,0 2. L©m nghiÖp 12.582,3 Ph©n chia vên rõng ha 7.972 20.000 ®ång /ha 159,4 B¶o vÖ rõng* líp 16 1.000.000 ®ång /lèp 16,0 Trång rõng ha 4.782 2.594.500 ®ång /ha 12.407,9 3. Vên nhµ 2.714,0 C©y ¨n qu¶ ha 1.357 2.000.000 ®ång /ha 2.714,0 4. Ch¨n nu«i 5,8 Quy ho¹ch ®ång cá ha 290 20.000 ®ång /ha 5,8 5. Thñy lîi 15.560,0 X©y dùng ®Ëp níc ®Ëp 5 - 12.400,0 Söa ch÷a ®Ëp níc ®Ëp 5 - 3.160,0 6. Giao th«ng 10.135,0 Lµm míi ®êng km 4 1.015.000.000 ®/km 4.060,0 N©ng cÊp ®êng km 36 168.750.000 ®/km 6.075,0 7. Trêng häc 1.522,5 X©y dùng phßng häc, nhµ ë gi¸o viªn phßng cÊp IV 87 500.000 ®/m2 1.522,5 8. Y tÕ 360,0 X©y dùng phßng kh¸m, ®iÒu trÞ phßng 5 500.000 ®/m2 40,0 BÓ läc níc bÓ 32 10.000.000 ®/bÓ 320,0 Tæng 43.037,6 §¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång

B¶ng 35. Ph©n chia vèn ®Çu t theo c¸c thêi kú Thø tù Tæng vèn N¨m thø 1 N¨m thø 2 N¨m thø 3 N¨m thø 4 N¨m thø 5 ®Çu t 1-L©m nghiÖp 12.582,3 44,0 2.658,5 3.955,2 3.895,7 2.028,9 2-N«ng nghiÖp 194,0 72,0 47,0 50,0 17,0 8,0 3-Vên nhµ 2.714,0 100,0 400,0 700,0 700,0 814,0 4-Ch¨n nu«i 5,8 5,8 - - - - 5-Thuû lîi 15.560,0 1.850,0 3.310,0 6.800,0 3.600,0 - 6-Giao th«ng 10.135,0 5.072,5 1.687,5 1.687,5 1.687,5 - 8-X©y trêng häc 1.522,5 350,0 350,0 350,0 350,0 122,5 9- Y tÕ 360,0 80 80 80 120 - Tæng 43.073,6 7.574,3 8.533,0 13.622,7 10.370,2 2.973,4 §¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång

B¶ng 36. Ph©n chia nguån vèn ®Çu t Thø tù Tæng vèn Ph©n chia nguån vèn ®Çu t Ng©n s¸ch cÊp Vay kh«ng l·i D©n ®ãng gãp 1-L©m nghiÖp 12.582,3 12.582,3 - - 2-N«ng nghiÖp 194,0 194,0 - - 3-Vên nhµ 2.714,0 1.357,0 - 1.357,0 4-Ch¨n nu«i 5,8 5,8 - - 5-Thuû lîi 15.560,0 14.010,0 - 1550,0 6-Giao th«ng 9.290,0 8.370,0 - 920,0 7-X©y trêng häc 1.522,5 1.372,5 - 150,0 8- Y tÕ 360,0 324,0 - 36,0 Tæng 43.037,6 39.024,6 - 4.013,0 §¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång

44 6.3 HiÖu qu¶ ®Çu t

Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh sau khi ®îc ®Çu t theo c¸c ch¬ng tr×nh trªn sÏ mang l¹i c¸c hiÖu qu¶:

• Hoµn thµnh mét phÇn trong ch¬ng tr×nh hµnh ®éng b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc cña ViÖt Nam. • B¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc cho vïng chim ®Æc h÷u B¾c T©y Nguyªn. • B¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng nói cao nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi ë B¾c T©y Nguyªn, ®©y lµ hÖ sinh th¸i rõng ®éc ®¸o chuyÓn tiÕp gi÷a B¾c ViÖt Nam vµ Nam T©y Nguyªn. • B¶o vÖ çc nguån gen quÝ hiÕn cña nhiÒu loµi ®éng thùc vËt vµ c«n trïng cña ViÖt Nam. • B¶o vÖ vµ duy tr× nguån níc cña çc c«ng tr×nh thuû lîi vµ thuû ®iÖn cña hai tØnh Kon Tum vµ Qu¶ng Nam. • DÇn dÇn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cña çc céng ®ång ngêi thiÓu sè Xª §¨ng, RÎ, Ch©u hiÖn ®Þnh c ë xung quanh khu b¶o tån Ngäc Linh th«ng qua ch¬ng tr×nh phôc håi sinh th¸i rõng.

45 Ch¬ng 7. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ

7.1 KÕt luËn

Víi çc gi¸ trÞ to lín vÒ ®a d¹ng sinh häc vµ phßng hé ®Çu nguån cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Kon Tum ®∙ ®îc m« t¶ trong b¸o ço. Ngäc Linh xøng ®¸ng ®îc ®Çu t ®Ó b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn tiÒn n¨ng s½n cã cña khu vùc. Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh thËt sù lµ vïng chim ®Æc h÷u míi ®îc ph¸t hiÖn trong qu¸ tr×nh thu thËp sè liÖu x©y dùng dù ¸n ®Çu t nµy. Hay nãi çch kh¸c ®©y thËt sù lµ mét ®iÓm nãng vÒ ®a d¹ng sinh häc cña ViÖt Nam vµ tÇm quan träng quèc tÕ trong vÊn ®Ò b¶o tån rõng vµ ®a d¹ng sinh häc. VÞ trÝ cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh Kon Tum vµ çc khu vùc Ngäc Linh Qu¶ng Nam vµ S«ng Thanh §ak Pring l¹i cµng cã vai trß quan träng trong hÖ thèng çc khu ®Æc dông cña quèc gia kh«ng nh÷ng vÒ b¶o tån mµ cßn mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i vµ phßng hé ®Çu nguån. TÝnh kh¶ thi cña dù ¸n kh¸ cao thÓ hiÖn ®Çy ®ñ c¶ ba lÜnh vùc:

• TÝnh ®a d¹ng sinh häc • Gi¸ trÞ tù nhiªn vµ v¨n hãa x∙ héi • Mang l¹i hiÖu qu¶ khi ®îc ®Çu t

7.2 KiÕn nghÞ

Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh ®îc quy ho¹ch vÒ ranh giíi vµ diÖn tÝch chØ trong ph¹m vi l∙nh thæ cña tØnh Kon Tum. Thùc tÕ cho thÊy ranh giíi phÝa ®«ng vµ phÝa b¾c cña khu b¶o tån tiÕp gi¸p víi c¸c huyÖn Trµ My vµ Phíc S¬n cña tØnh Qu¶ng Nam. V× vËy ®Ó b¶o tån trän vÑn c¸c gi¸ trÞ vÒ rõng vµ tµi nguyªn rõng cña khu vùc dù ¸n xin ®îc ®Ò xuÊt:

• X©y dùng dù ¸n kh¶ thi cho khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh tØnh Qu¶ng Nam víi diÖn tÝch kho¶ng 50.000 ha. • Khu b¶o tån S«ng Thanh §ak Pring cña Qu¶ng Nam sÏ quy ho¹ch tiÕp gi¸p víi khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh thuéc hai tØnh Kon Tum vµ Qu¶ng Nam nh»m duy tr× bÒn v÷ng gi¸ trÞ b¶o tån cña c¶ khu vùc réng lín nµy. • Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh cÇn ph¶i ®îc u tiªn ®Çu t ngang hµng víi c¸c vên quèc gia hiÖn cã cña ViÖt Nam. • §Ò nghÞ Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n phª chuÈn dù ¸n ®Çu t khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh víi tÝnh u tiªn ®Ó b¶o vÖ nguån tµi nguyªn rõng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng ®Öm cña khu b¶o tån.

Phô lôc 1. Danh lôc thùc vËt khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh

Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Psilotophyta Ngµnh QuyÕt L¸ Th«ng Psilotaceae Hä QuyÕt L¸ Th«ng Psilotum nudum QuyÕt l¸ th«ng R,1 Lycopodiophyta Ngµnh Th«ng §Êt Lycopodiaceae Hä Th«ng §Êt Huberzia phlegmaria Th«ng ®Êt O,1,2 Lycopodium cernua (L. cernuum) Th«ng ®Êt ®Çu rñ O,1,2 Selaginellaceae Hä QuyÓn B¸ Selaginella doderleinii QuyÓn b¸ doderlein 1,2 S. involvens QuyÓn b¸ quÊn 2 Equisetophyta Ngµnh Th¸p Bót Equisetaceae Hä Th¸p Bót Equisetum ramosissimum (E. debile) Méc tÆc M,1,2 Polypodiophyta Ngµnh D¬n g XØ Ophioglossaceae Hä R¸ng Xµ ThiÖt Helminthostachys zeylanica Qu¶n träng M,1,2 Angiopteridaceae Hä Mãng Ngùa Angiopteris annamensis Mãng ngùa trung O,1,2 A. cochinchinensis Mãng ngùa nam O,1,2 Lygodiaceae Hä Bßng Bong Lygodium conferme Bßng bong t¬ M,1,2 L. flexuosum Bßng bong l¸ liÔu M,1,2 L. japonicum H¶i kim sa M,1,2 Adiantaceae Hä Tãc ThÇn Adiantum capillus-veneris Tãc thÇn vÖ n÷ O,1,2 A. flabellulatum Tãc xanh O,1,2 A. philippense Tãc thÇn phi-lip-pin O,1,2 Pteris biaurita Seo gµ 1,2 P. ensiformis R¸ng ch©n xØ h×nh g¬m 1,2 P. grevilleana R¸ng ch©n xØ grevlle 1,2 P. semipinnata R¸ng ch©n xØ hai tai 1,2 Vittaria fleuxuosa var. filipes QuyÕt gi¶i s¸ch 1,2 Gleicheniaceae Hä V¹t, TÕ Dicranopteris linearis R¸ng t©y s¬n, TÕ, Guét 1,2 Polypodiaceae Hä D¬ng XØ Drynaria fortunei Cèt to¸i bæ R,M,1 D. quercifolia R¸ng ®u«i phîng O,1,2 Microsorum brachylepis R¸ng vi quÇn vÈy ng¾n 2 M. fortunei QuyÕt sao 1,2 Phymatosorus scolopendria R¸ng th hµng rÝt 1,2 Platycerium coronarium % rång O,1,2 P. grande % rång c¶nh O,1 Pseudodrynaria coronans Cèt to¸i bæ gi¶ O,1,2 Pyrrosia acrostichoides R¸ng ho¶ m¹c ®¹i 1,2 P. lingua var. heteracta R¸ng ho¶ m¹c 1,2 Cyatheaceae Hä D¬ng XØ Méc Cyathea latebrosa R¸ng tiªn to¹ réng 2 C. glabra D¬ng xØ méc 1,2 Thyrsopteridaceae Hä C¸t Tu Cybotium barometz CÈu tÝch M,R,1,2

52 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Dennstaedtiaceae Hä R¸ng §¹i Dùc Pteridium aquilinum R¸ng ®¹i dùc 1,2 Lindsaea lobata Liªn s¬n 1,2 L. longipes Liªn s¬n cuèng dµi 1 Thelypteridaceae Hä QuyÕt Sao Vµng Pneumatopteris truncatus QuyÕt l«ng c¾t côt 1,2 Thelypteris triphylla QuyÕt tr¨ng non l¸ ba 1,2 Aspleniaceae Hä Tæ DiÒu Asplenium crinicaule Tæ diÒu l«ng O,1,2 A. scortechinii R¸ng can xØ scortechin 1,2 Diplazium platychlamys QuyÕt n¾p ®«i 1,2 Dryopteridaceae Hä QuyÕt L«ng VÈy Dryopteris assamensis QuyÕt l«ng vÈy 1,2 Davalliaceae Hä Ch©n Ch©u Nephrolepis cordifolia Cèt c¸n M1,2 Blechnaceae Hä R¸ng Dõa Blechnum orientale QuyÕt l¸ dõa 1,2 Brainea insignis R¸ng biÖt xØ 1,2 Woodwardia japonica CÈu tÝch M,1,2 Pinophyta Ngµnh Th«ng Cycadacea e Hä TuÕ Cycas immersa TuÕ ch×m O,1 Gnetaceae Hä G¾m Gnetum latifolium G¾m M,1,2 Pinaceae Hä Th«ng Keteleeria evel yniana Du sam W,R,1 Pinus dalatensis Th«ng ®µ l¹t W,M,E,R,1 P. kesiya Th«ng ba l¸ W,1,2 Podocarpaceae Ho Kim Giao Dacrycarpus imbricatus Th«ng nµng W,1,2 Dacrydium elatum Hoµng ®µn gi¶ W,R,1,2 Nageia aff. fleuryi Kim giao W,O,R,1 N. aff. allichiana Kim giao W,O,R,1 Podocarpus neriifolius Th«ng tre W,1,2 Cephalotaxaceae Hä §Ønh Tïng Cephalotaxus mannii §Ønh tïng mann W,R,1,2 Taxaceae Hä Sam H¹t §á Amentotaxus poilanei Sam b«ng poilane W,E,R,1,2 Magnoliophyta Ngµnh Méc Lan Magnoliopsida Líp Méc Lan Magnoliaceae Hä Méc Lan Kmeria aff. Duperreana Miªn méc W,1 Magnolia annamensis Méc lan trung bé W,O,1,2 Manglietia blaoensis DÇu dã b¶o léc W,1 M. chevalierii Mì chervalier W,1 M. sp1 Giæi hoa ®á W,1 M. sp2 Giæi hoa ®á W,1,2 Michelia foveolata Giæi nhung W,1,2 Parakmeria aff. Yunnanensis Méc lan ®¬n tÝnh W,1 Paramichelia baillonii Giæi x¬ng W,1,2 Annonaceae Hä Na Alphonsea boniana Th©u lÜnh bon W,1

53 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Cyathocalyx annamensis §µi cèc trung bé W,1 Desmos chinensis Hoa dÎ trung hoa O,1 Enicosanthellum plagioneura B©n W,1 Fissistigma oldhamii L∙nh c«ng 1 F. polyanthoides Mï tru 1 F. thorelii Mï tru thorel M,1 Polyalthia cerasoides Nhäc W,1,2 Uvaria dac DÊt, Bï dÎ 1,2 Xylopia vielana GiÒn M,1,2 Myristica ceae Hä M¸u Chã Horsfieldia amygdalina S¨ng m¸u W,1,2 Knema conferta M¸u chã W,M,1,2 Hernandiaceae Hä Liªn §»ng Illigera parviflora Liªn ®»ng hoa nhá M,1 I. pierrei Liªn ®»ng pierre 1 Chloranthaceae Hä Hoa Sãi Sarcandra glabra Sãi l¸ng 1 Lauraceae Hä Long N·o Alseodaphne andersonii Du ®an W,1,2 Beilschmiedia percoriacea Ch¾p W,1,2 Caryodaphnopsis poilanei Cµ lå W,1 Cinnamomum balansae Vï h¬ng W,R,E,1 C. cassia QuÕ W,M,1 C. iners QuÕ lîn W,1,1 Cryptocarya metcalfiana Mß lng b¹c W,1,2 Lindera spicata Lßng trøng M,1,2 Litsea cambodiana Bêi lêi c¨m bèt W,2 L. cubeba Mµng tang M,1,2 L. glutinosa Bêi lêi nhít W,M,1,2 L. verticillata Bêi lêi vßng W,1,2 Machilus bombycina RÌ W,1,2 Neolitsea cambodiana Bµi nhµi c¨m pu chia W,1,2 Phoebe lanceolata Sô l¸ thon W,1 P. paniculata Kh¸o W1,2 Saururaceae Hä GiÊp C¸ Houttuynia cordata GiÊp c¸ M,1,2 Piperacea e Hä Hå Tiªu Piper boehmeriaefolium var. tonkinensis Tiªu l¸ gai 1,2 P. chaudocanum Tiªu ch©u ®èc 1,2 P. hainanense Tiªu h¶i nam 1,2 P. harmandii Tiªu harmand 1,2 P. cf. Maclurei Tiªu maclure 1 Peperomia tetraphylla Cµng cua bèn l¸ 1,2 Zippelia begoniaefolia Tiªu rËn 1 Illiciaceae Hä Håi Illicium griffithii Håi nói M,1 Menispermaceae Hä TiÕt Dª Coscinium fenestratum D©y vµng ®¾ng M,1,2 Cissampelos pareira D©y hå ®»ng M,1 Limacia scandens Mång gµ trên 1 Pericampylus ineanus D©y tiÕt dª M,1,2 Stephania pierrei D©y ®ång tiÒn 1,2

54 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Ranunculaceae Hä Hoµng Liªn Anemone poilanei Phong quú 1,2 Ranunculus cantoniensis Mao l¬ng thîng h¶i 1 Hamamelidaceae Hä Sau Sau Exbucklandia populnea Ch¾p tay W,1,2 E. tonkinensis Ch¾p tay b¾c W,1,2 Rhodoleia championii Hång quang W,R,2 Ulmaceae Hä Du Celtis orientalis SÕu W,1,2 Gironniera nervosa Ng¸t l«ng mÒm W,2 G. subaequalis Ng¸t W,1,2 Trema orientalis Hu ®ay W,1,2 Ulmus lanceaefolia Du thon W,1 Moraceae Hä D©u T»m Artocarpus lakoocha Chay W,M,1 A. nitidus Chay W,M,1 Broussonetia papyrifera Díng M,1,2 Ficus abelii Sung d¹ng lª 1,2 F. altissima §a tÝa W,1,2 F. auriculata V¶ W,M,1,2 F. chartacea Sung giÊy 1,2 F. fulva Ngâa l«ng 1,2 F. fulva var. minor Ngâa khØ 1,2 F. glaberrima §a trôi W,1 F. heterophylla var. heterophylla Vó bß 1,2 F. hirta var. roxburghii Vó bß 1,2 F. hispida var. hispida Ng¸i 1,2 F. oligodon Sung Ýt r¨ng W,M,1 F. pumila Tr©u cæ M,1 F. racemosa Sung W,1,2 F. sagitta var. sagitta Sung ®Çu tªn W,1 F. saxophila Sung ®¸ W,1,2 Maclura andamanica Vµng l« M,1 M. cochinchinensis Má qu¹ M,1,2 Morus wittiorum D©u ®¸ W,1 Poikilospermum mollis Rum mÒm 1,2 P. suaveolens Rum M,1,2 Urtica cea e Hä Gai Boehmeria diffusa Gai d¹i 1,2 B. tonkinensis Gai b¾c bé 2 Debregeasia velutina §Ò gia 1,2 Elatostema acuminata Cao hïng mòi 1 Pouzolzia hirta Thuèc vßi l«ng 2 P. sanguinea Thuèc vßi c©y 1,2 Villebrunea tonkinensis Nai b¾c 2 Fagaceae Hä DÎ Castanopsis ceratacantha Cµ æi sõng nai W,1 C. echinophora Cµ æi mang gai W,1,2 C. harmandii Cµ æi harmand W,1,2 C. hystrix Cµ æi l¸ nhá W,1,2 C. indica Cµ æi Ên ®é W,1,2 Lithocarpus aggregatus Såi ®¸ tô W,1,2

55 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó L. blaoensis Såi ®¸ b¶o léc W,1.2 L. corneus Såi ghÌ W,1,2 L. dealbatus Såi tr¾ng W,1 L. dinhensis Såi ®¸ nói dinh W,1 L. elegans Såi b«ng W,1 L. fissa Såi ph¶ng W,1,2 L. krempfii Såi ®¸ krempf W,1,2 L. sylvicolarum Såi nói W,1,2 Quercus augustinii DÎ lÜnh W,1,2 Q. fructisepta DÎ tr¸i cã ng¨n W,2 Q. helferiana DÎ qu¶ dÑt W,1,2 Q. kerrii DÎ g©n ph¼ng W,1,2 Q. langbianensis DÎ lang bian W,1 Q. leucotrichophora DÎ cau b¹ch mao W,1 Q. macrocalyx DÎ ®Êu to W,1,2 Q. poilanei DÎ cau poilane W,1 Betulaceae Hä C¸ng Lå Betula alnoides C¸ng lå W,1,2 Carpinus poilanei Duyªn lan W,1,2 Myrica ceae Hä D©u Rîu Myrica esculenta var. chevalier D©u rîu chevalier W,1,2 M. esculenta var. tonkinensis D©u rîu b¾c bé W,1,2 Juglandaceae Hä Hå §µo Engelhardtia colebrookeana ChÑo tr¾ng W,1,2 E. serrata var. cambodiana ChÑo l«ng cã r¨ng W,1,2 E. spicata var. spicata ChÑo l«ng W,1,2 E. wallichiana ChÑo wallich W,1,2 Portulacaceae Hä Rau Sam Portulaca oleracea Rau sam M,1,2 Caryophyllaceae Hä CÈm Chín g Drymaria diandra L©m th¶o 1,2 Amaranthaceae Hä Rau DÒn Achyranthes aspera Cá xíc M,1,2 Alternanthera sessilis Rau dÖu 1,2 Amaranthus spinosus DÒn gai M,1,2 Cyathula prostrata §¬n ®á ngän M,1 Psilotrichum ferrugineum Cá quang mao 1,2 Polygonaceae Hä Rau R¨m Polygonum perfoliatum NghÓ xuyªn l¸ M,1,2 P. caespitosum NghÓ cµnh côm 1 P. chinense Thåm låm M,1,2 P. hydropiper NghÓ r¨m M,1,2 Dilleniaceae Hä Sæ Dillenia ovata Sæ xoan W,2 Tetracera sarmentosa ChÆc ch×u M,1,2 Theaceae Hä ChÌ Anneslea fragrans ChÌ bÐo W,1 Camellia caudata ChÌ ®u«i 1 C. dormoyana ChÌ dormoy 1,2 C. kissi ChÌ qu¶ h¹ch W,1,2 Eurya japonica Sóm nhËt 1,2 E. muricata Sóm xï x× 1,2

56 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó E. sinensis var. glabra Sóm nh½n 1,2 E. trichocarpa Sóm qu¶ l«ng 1,2 Gordonia intricata Gß ®ång víng W,1 G. gigantiflora Gß ®ång hoa to W,1,2 Pyrenaria jonqueriana Th¹ch ch©u 1,2 P. oblongicarpa Th¹ch ch©u qu¶ dµi W,1 Schima wallichii ssp. norronhae Chß xãt W,1,2 Ternstroemia japonica Huúnh ®êng nhËt W,1,2 Pentaphylacaceae Hä Ngò LiÖt Pentaphylax euryoides (P. spicata) Ngò liÖt W,1,2 Clusiaceae Hä Bøa Calophyllum dryobalanoides Cång tr¾ng W,2 Garcinia kyddia Bøa d¹i 1 G. merguensis S¬n vÐ W,1,2 G. multiflora Däc W,M,1,2 G. scheffleri Rái W,1 Hypericacea e Hä Ban Cratoxylum maingayi Thµnh ng¹nh harmand 2 C. formosum var. prunifolium §á ngän W,1,2 Hypericum japonicum Ban nhËt M,1 Flacourtiaceae Hä Bå Qu©n Casearia glomerata Mµ qua, V»n 1,2 Osmelia philippinense Song mËt h¬ng W,1,2 Xylosma contronversum Méc h¬ng ngîc W,2 Violaceae Hä Hoa TÝm Viola arcuata Hoa tÝm cong O,1,2 V. curvistylis Hoa tÝm vßi cong 1,2 V. inconspicua Hoa tÝm Èn 1,2 Passifloracea e Hä L¹c Tiªn Passiflora heterophylla L¹c tiªn M,2 P. siamica L¹c tiªn th¸i lan M,1,2 Cucurbitaceae Hä BÇu BÝ Gymnopetalum cochinchinensis Cøt qu¹ M,1,2 Hodgsonia macrocarpa §¹i h¸i 1,2 Solena heterophylla Hoa b¸t M,1 Begoniaceae Hä Thu H¶i §êng Begonia aptera Thu h¶i ®êng c¸nh kh«ng 1,2 B. lanciniata Thu h¶i ®êng c¸nh xÎ M,1,2 B. palmata Thu h¶i ®êng ch©n vÞt 1 B. siamensis Thu h¶i ®êng xiªm 1,2 Brassicaceae Hä ThËp Tù Capsella bursa-pastoris TÒ th¸i M,1,2 Rorippa nasturtium-aquaticum C¶i soong M,1 Salicaceae Hä LiÔu Salix tetrasperma var. nilagirica Vµ W,1 S. thorelii Vµ níc W,1 Clethraceae Hä LiÖt Tra Clethra faberi LiÖt tra khÐo 1 Actinidiaceae Hä D¬ng §µo Actinidia aff. latifolia D¬ng ®µo l¸ réng Saurauia fasciculata Sæ d∙ bã 1,2 S. nepaulensis Sæ d∙ nª pan 1,2

57 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó S. roxburghii Sæ d∙ roxburgh 1,2 Ericaceae Hä §ç Quyªn Craibiodendron stellatum C¸p méc, Chu«ng treo gi¶ R,1 Diplycosia semi-infera Song mao trung th1 Enkianthus quinqueflorus Hoa chu«ng hoa n¨m R,1 Gaultheria fragrantissima Tra, H¹t tr¾ng th¬m M,1 Leucothoe griffithiana B¹ch tiªn 1 Lyonia ovalifolia Nam chóc l¸ xoan W,1,2 L. ovalifolia var. rubrovenia Nam chóc g©n ®á 1,2 Rhododendron excelsum §ç quyªn cao O,1,2 R. fleuryi §ç quyªn tr¾ng O,1,2 R. irroratum subsp. Kontumense §ç quyªn hoa hång O,1 R. lyi §ç quyªn ly O,1,2 Vaccinium dunalianum S¬n tr©m, áng ¶nh 1 V. nummulari ViÖt quÊt, §ång tiÒn 1 V. sperengelii &ng ¶nh 1,2 Styracaceae Hä Bå §Ò Alniphyllum fortunei Bå ®Ò xanh W,1,2 Rehderodendron macrocarpon §ua ®òa qu¶ to W,1,2 Styrax benjoin Bå ®Ò vá ®á W,1,2 S. tonkinensis Bå ®Ò W,2 Symplocaceae Hä Dung Symplocos adenophylla Dung l¸ cã tuyÕn W1,2 S. cambodiana Dung miªn 1,2 S. cochinchinensis var. laurina Dung l¸ chÌ W,M,1,2 S. glomerata subsp. Congesta Dung hoa chïm W,1,2 S. racemosa Dung chïm M.1 S. ramosissima Dung cµnh nhiÒu 1,2 Ebenaceae Hä ThÞ Diospyros apiculata Nhä nåi W,1,2 D. hayatae ThÞ hayata W,2 D. pilosula (D. pilocella) ChÝn tÇng W,1,2 D. vaccinioides ThÞ viÖt quÊt W,1 Sapotaceae Hä SÕn Donella lanceolata S¨ng s¸p W,1,2 Madhuca alpina SÕn nói W,1 M. floribunda SÕn hoa W,2 M. pasquieri SÕn mËt W,R,2 Sarcosperma kachinense Nhôc tö W,2 S. kontumense Nhôc tö kontum W,1,2 Myrsinaceae Hä §¬n Nem Arsidia aciphylla Träng ®òa l¸ kim 1,2 A. cambodiana Träng ®òa c¨m pu chia 1,2 A. corymbifera Träng ®òa ngï 1,2 A. depressa Träng ®òa Ðp b»ng 1,2 A. elegans Träng ®òa tao nh∙1,2 A. florida Träng ®òa hoa nhiÒu 1,2 A. gigantifolia Träng ®òa l¸ to M,1 A. hypargyrea Träng ®òa lng b¹c 1 A. lecomtei Träng ®òa lecomte 1,2 A. vestita Träng ®òa ¸o 2 A. villosa Träng ®òa l«ng 1,2

58 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó A. villosoides Träng ®òa d¹ng l«ng 1 Embelia aberran D©y chua ngót 1,2 E. laeta Chua ngót hoa tr¾ng M,1 E. ribes Vãn vÐn M,1,2 Maesa balansae §¬n nem ba l¨ng xa 1 M. laxiflora §¬n nem hoa tha 1,2 M. montana §¬n nem nói 1,2 Primulaceae Hä Anh Th¶o Lysimachia clethroides Lý m¹ch liÖt tra 1 L. siamensis Lý m¹ch xiªm 1 Elaeocarpaceae Hä C«m Elaeocarpus daklacensis C«m ®¾c l¾c W,1 E. griffithii C«m tÇng W,1,2 E. laceifolius C«m béng, C«m l¸ thon W,1 E. nitentifolius C«m l¸ bãng W,1,2 E. sp C«m l¸ tuyÕn W,2 E. tectorius (E. dongnaiense, E. robustus) C«m ®ång nai W,1,2 E. varunua C«m xanh W,1,2 Sloanea sinensis Gai nang trung quèc W,1,2 Tiliaceae Hä §ay Grewia abutilifolia Cß ke l¸ réng 1 G. sessilifolia Cß ke kh«ng cuèng 1,2 Sterculiacea e Hä Tr«m Pterospermum lanceaefolium Lßng mang l¸ m¸c W,1,2 Pterocymbium tinctorium var. javanicum Dùc nang nhuém W,1 Reevesia gagnepainiana Trêng hïng gagnepain W,1 Sterculia hyposticta Tr«m qu¹t W,1,2 S. lanceolata S¶ng l¸ m¸c W,1,2 Bombacaceae Hä G¹o Bombax ceiba G¹o, Gßn W,1,2 Malvacea e Hä B«ng Abelmoschus moschatus V«ng vang M,1,2 Sida rhombifolia KÐ hoa vµng 1,2 Urena lobata KÐ hoa ®µo M,1 Euphorbiaceae Hä ThÇu DÇu Alchornea annamica §om ®ãm E,1,2 Antidesma bunius Chßi mßi W,1,2 A. velutinosum Chßi mßi l«ng 1,2 Aporosa dioica (A. microcalyx) ThÈu tÊu W,1,2 Baccaurea oxycarpa D©u da ®Êt W,1,2 B. sylvestris Du moãc W,E,2 Bischofia javanica Nhéi W,1,2 Breynia fruticosa Bå cu vÏ 1,2 Claoxylon indicum Léc m¹i M,1 Croton poilanei Cï ®Ìn poilane 1,2 Delechampia bidentata §Ò nguyªn hai r¨ng 1 Endospermum chinense V¹ng trøng W,1,2 Glochidion eriocarpum Bät Õch l«ng M,1,2 Homonoia riparia R× r× 1,2 Macaranga denticulata L¸ nÕn W,1,2 M. kurzii Ba soi W,1,2 Mallotus apelta Bïm bôp W,1,2

59 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Microdesmis casearifolia ChÈn W,M,1,2 Phyllanthus emblica Me rõng W,1,2 Sapium discolor Sßi nói W,1,2 S. rotundifolium Sßi l¸ trßn W,1,2 Securinega virosa Báng næ 1,2 Suregada multiflora KÐn 1,2 Thymelaeaceae Hä TrÇm Aquilaria crassna TrÇm h¬ng M,R,1,2 Daphne composita Dã kÐp 1 Wikstroemia meyeniana NiÖt meyen 1 Iteaceae Hä Lìi Nai Itea chinensis ' thiÕp W,1,2 Pittosporaceae Hä H¾c Ch©u Pittosporum floribundum H¾c ch©u hoa nhiÒu 1 Hydrangeaceae Hä Thêng S¬n Dichroa febrifuga Thêng s¬n M,1 Saxifragaceae Hä Tai Hïm Astilbe rivularis L¹c t©n phô M,1 Rosaceae Hä Hoa Hång Eriobotrya bengalensis T× bµ W,1,2 E. poilanei T× bµ poilane W,M,1,2 Malus doumeri S¬n tra, T¸o mÌo W,M,1,2 Photinia benthamiana var. glabrescens Sªn ®µo 1 Prunus arborea var. montana Xoan ®µo W,1,2 Rubus alceaefolius M©m x«i M,1,2 R. asper NgÊy r¸p 1,2 R. chevalieri var. anghae NgÊy angha M,1,2 R. cochinchinensis var. glabrescens NgÊy nam 1,2 R. leucanthus NgÊy hoa tr¾ng 1,2 R. niveus NgÊy tuyÕt 1,2 R. obcordatus NgÊy tim 1,2 R. rugosus NgÊy nh¨n 1,2 Sorbus granulosa Hoa thu h¹t nhiÒu M,1,2 S. watti Hoa thu watt 1 Mimosacea e Hä Trinh N÷ Acacia pennata Sèng r¾n d©y 1,2 Albizia chinensis Sèng r¾n W,1,2 A. lucidior §¸i bß W,1,2 A. odoratissima Hîp hoan th¬m W,1,2 Archidendron clypearia M¸n ®Øa W,1,2 A. pellitum M¸n ®Øa W,1,2 A. turgidum Cøt ngùa W,1,2 Entada glandulosa Bµm bµm hai tuyÕn 1,2 Mimosa diplotricha Trinh n÷ gai 1,2 M. pudica Trinh n÷ M,1,2 Caesalpiniaceae Hä Vang Bauhinia bracteata subsp. bracteata Mãng bß l¸ b¾c 1,2 Cassia alata Muång tr©u M,1,2 C. siamea Muång ®en W,1,2 Sindora laotica Gô lµo W,1,2 Fabaceae Hä §Ëu Dalbergia pinnata Tr¾c l«ng chim 1,2

60 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó D. rimosa RÞp, D©y rÞp 1 Desmodium heterocarpum §Ëu cæ b×nh qu¶ kh¸c 1,2 D. triquetrum §Ëu cæ b×nh M,1 Dunbaria circinalis §Ëu dÑt cuén 1 D. ferruginea §Ëu dÑt rØ sÐt 1,2 Lespedeza juncea var. sericea Hå chi h×nh nªm 1,2 Millettia pachyloba D©y thµn m¸t 1,2 M. cf. spireana Thµn m¸t spire 1 Ormosia balansae Rµng rµng mÝt W,1,2 O. pinnata Rµng rµng xanh W,1,2 Phaseolus minimus §Ëu nhá 1 Pueraria montana S¾n d©y nói 1,2 Shuteria suffulta §Ëu tóc bao 1 Sonneratiaceae Hä BÇn Duabanga grandiflora Phay vi W,2 Rhizophoraceae Hä §íc Carallia brachiata Tróc tiÕt W,1,2 Myrta cea e Hä Sim Cleistocalyx consperipunctatus Vèi W, 1 Decaspermum montanum Tr©m lôa W,1,2 Syzygium albiflorum Tr©m hoa tr¾ng 1 S. cumini Tr©m cång W,1,2 S. oblatum Tr©m réng W,1 S. syzygioides Tr©m kiÒn kiÒn W,1 S. zeylanicum Tr©m vá ®á W,1,2 Tristaniopsis burmanica Tri t©n W,1,2 Melastoma cea e Hä Mua Allomorphia sulcata Mua liÒm 1,2 Medinilla honbaensis Minh ®iÒn hßn bµ 1,2 M. scortechinii Minh ®iÒn scortechin 1 Melastoma chevalieri Mua chevalier 1,2 M. normale Mua thêng 1,2 Memecylon fruticosum SÇm d¹ng bôi 1 Osbeckia stellata var. crinita An bÕch tãc, Mua tÐp 1 Sonerila annamica Mua bß 1,2 S. quadragularis Mua bß c¹nh bèn 1 S. rivularis Mua bß suèi 1,2 Onagraceae Hä Rau Dõa Níc Ludwigia octovalvis Rau m¬ng 1,2 Anacardiaceae Hä §µo Lén Hét Buchania reticulata Mµ ca W,1 Bursera serrata (Protium serratum) Cä phÌn W,1,2 Canarium littorale var. rufum Tr¸m n©u W,M,1,2 Choerospondias axillaris Xoan nhõ, L¸t xoan W,1,2 Dacryodes dungii Cãc ®¸ W,1,2 Mangifera sp. Xoµi rõng W,1,2 Rhus chinensis Muèi M,1,2 Semecarpus annamensis Sng viÖt 1 S. caudata Sng cã ®u«i 1 S. humilis Sng nhá 1,2 S. reticulata LÒ hª, Sng d¹ng líi W, 1,2 Spondias pinnata Cãc rõng W,1,2

61 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Toxicodendron succedanea S¬n rõng W,1,2 Simaroubaceae Hä Thanh ThÊt Ailanthus triphysa Thanh thÊt W,M,1,2 Brucea javanica SÇu ®©u M,1,2 B. mollis Cøt chuét M,1,2 Picrasma javanica §¾ng ja va W,1 Rutaceae Hä Cam Acronychia pedunculata Bëi bung W,M,1,2 Clausena excavata Hång b× d¹i 1,2 Euodia calophylla Th«i chanh M,1,2 E. lepta Ba g¹c M,1,2 E. meliaefolia Ba g¹c l¸ xoan M,1,2 Glycosmis pentaphylla C¬m rîu 1 G. craibii C¬m rîu craib 1 Micromelum minutum Kim s¬ng, ít rõng 1,2 Skimmia arborescens Chu, XÝch kim 1,2 Toddalia tonkinensis T« ®a b¾c 1,2 Zanthoxylum acanthopodium SÎn 1 Z. avicenniae Hoµng méc dµi 1,2 Meliacea e Hä Xoan Aglaia andamanica Géi an ®¬ man W,1,2 A. cambodiana Géi c¨m bèt W,1,2 A. gigantea Géi nÕp W,1,2 A. taynguyenensis Géi t©y nguyªn 1,2 A. roxburghiana Géi rèc W,1,2 Chisocheton paniculatus QuyÕch W,1,2 Chukrasia tabularis L¸t hoa W,R,1,2 Cipadessa baccifera Däc khÕ 1 Dysoxylum co chinchinensis Huúnh ®êng nam W,1,2 Melia azedazach Xoan W,1,2 Toona aff. sinensis T«ng dï W,2 T. surenei Tr¬ng v©n W,1,2 Trichilia trijuga H¶i méc W,1,2 Staphyleaceae Hä C«i Turpinia montana C«i nói W,1,2 T. cochinchinensis C«i nam bé W,1,2 T. pomifera C«i qu¶ t¸o W,1,2 Aceraceae Hä ThÝch Acer heptaphlebium ThÝch 7 g©n W,O,1,2 A. laurinum ThÝch l¸ quÕ W,O,1,2 A. oblongum ThÝch l¸ thu«n W,1,2 A. tonkinensis var. fenzelianum ThÝch fenzel W,O,1,2 Sapindaceae Hä Bå Hßn Cardiospermum halicacabum D©y tÇm pháng 1,2 Nephelium lappaceum Ch«m ch«m rõng W,1,2 Paranephelium spirei Trêng v¶i W,2 Pometia pinnata S©ng W,1 Sapindus mukorossi Bå hßn W,1,2 Xerospermum laoticum Trêng lµo W,2 Sabiaceae Hä Thanh Phong Meliosma lepidota subsp. dumicola MËt s¹ W,1 M. simplicifolia subsp. simplicifolia MËt s¹ l¸ ®¬n 1,2

62 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Sabia fasciculata Thanh phong chôm 1,2 Malpighiaceae Hä M¨ng R« Hiptage bengalensis Dïi ®ôc 1,2 Oxalidaceae Hä Chua Me §Êt Oxalis corniculata Chua me ®Êt hoa vµng 1,2 Balsaminaceae Hä Bãng Níc Impatiens rara Bãng níc O,1,2 Polygalaceae Hä ViÔn ChÝ Polygala karensium ViÔn chÝ tr¾ng M,1,2 P. luteo-alba ViÔn chÝ vµng tr¾ng M,1,2 Cornacea e Hä Gi¸c Méc Cornus controversa Gi¸c méc W,1 Nyssaceae Hä Tö, Hµ B¸ Nyssa javanica Tö, Hµ b¸ 1 Alangiaceae Hä Th«i Ba Alangium kurzii Th«i ba l«ng W,1,2 Mastixiaceae Hä Bói löa Mastixia arborea Bói löa 1,2 M. pentandra (M. poilanei) Bói löa poilane 1,2 Araliaceae Hä Nh©n S©m Aralia armata §¬n ch©u chÊu M,1,2 Brassaiopsis acuminata B¸ch na l¸ m¸c 1 B. glomerulata B¸ch na t¸n nhá M,1 Diplopanax stachyanthus S¸o, Song ®inh W,1,2 Macropanax grushvitzkii §¹i s©m grushvitzki 1 M. undulatus var. simplex §¹i s©m d¹ng sãng 1 Panax vietnamensis S©m ngäc linh M,E,R,1 Schefflera cf. aromatica Ch©n chim 1 S. alongensis Ch©n chim h¹ long M,1 S. delavayi Ch©n chim M,1 S. fasciculifoliata Ch©n chim l¸ phô chôm M,1 S. hypoleuca Ch©n chim díi tr¾ng M,1 S. incisa Ch©n chim xÎ nhän M,1 S. kontumensis Ch©n chim kontum M,1 S. lucescens Ch©n chim s¸ng M,1 S. octophylla Ch©n chim t¸m l¸ W,M,1,2 Scheffleropsis angkae Ch©n chim gi¶ 1,2 Trevesia palmata §u ®ñ rõng M,1,2 Apiaceae Hä Hoa T¸n Cetella asiatica Rau m¸ M,1,2 Eryngium foetidum Mïi tµu M,1,2 Hydrocotyle chin ensis Rau m¸ trung quèc 1,2 H. petelotii Rau m¸ thia 1,2 Oenanthe javanica Rau cÇn c¬m 1,2 Pimpinella divercifolia B¨ng biªn 2 Sanicula elata Sanh cÇu cao 1 Aquifoliaceae Hä Bïi Ilex cymosa (I. fabrilis) Bïi nói, Bïi tô t¸n W,1,2 I. micrococca Bïi qu¶ nhá 1,2 I. rotunda Bïi qu¶ trßn W,1,2 Celastraceae Hä D©y Gèi Clastrus monosperma Chèc c¸i M,1,2

63 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Euonymus grandiflorus Ch©n danh hoa to 1 Maytenus hookeri M¹y ten 1,2 Rhamnaceae Hä T¸o Alphitonia philippinensis Hµn tÈu ®În W,1,2 Berchemia floribunda BiÖt s©m nhiÒu hoa M,1,2 Ziziphus incurva T¸o cäng 1 Vitaceae Hä Nho Cayratia japonica V¸c nhËt b¶n M,1,2 Cissus adnata D©y n«i 2 C. javana Hå ®»ng hai mµu 1,2 Cissus subtetragona Hå ®»ng vu«ng vu«ng 2 Tetrastigma erubescens Tø th hång 1 T. laoticum D©y tø th lµo 2 Vitis balanseana Nho ®Êt 2 Leeacea e Hä Gèi H¹c Leea rubra Gèi h¹c M,1,2 Oleaceae Hä Nhµi Fraxinus chinensis Tu chanh tµu W,R,1,2 F. floribundus Tu chanh W,1 F. insularis Tu chanh W,1,2 Olea dentata ( liu rõng 1,2 Olacaceae Hä D¬ng §Çu Anacolosa moiorum Xun thîng W,1 Harmandia mekongensis Mò tai bÌo W,1 Santalaceae Hä §µn H¬n g Dendrotrophe buxifolia H»ng lé nhá 2 Loranthaceae Hä Chïm Göi Elytranthe alpida Dùc hoa 1,2 Macrosolen bibracteolatus §¹i c¸n hai tiÒn diÖp 1,2 Taxillus chinensis Méc vÖ trung quèc 1,2 T. parasitica Chïm göi 1,2 Viscaceae Hä Ghi Viscum ovalifolium Ghi l¸ xoan 1 Balanophoraceae Hä Dã §Êt Balanophora fungosa D¬ng ®µi M,1 B. laxiflora D¬ng ®µi hoa thaM,1 Rhopalocnemis phalloides Dã ®Êt nói R,1 Elaeagnaceae Hä Nhãt Elaeagnus aff. conferta Nhãt rõng 1 Protea cea e Hä M¹ Sa Helicia cochinchinensis M¹ saW,1,2 H. obovatifolia M¹ sa l¸ lín W,1 Caprifoliaceae Hä C¬m Ch¸y Lonicera dasystyla Kim ng©n vßi l«ng M,1,2 Sambucus simpsonii C¬m ch¸y trßn 1 Viburnum coriaceum R¨ng caW,1,2 V. punctatum Vãt ®èm W,1,2 Valerianacea e Hä N÷ Nang Valeriana hardwickii N÷ nang M,1 Loganiaceae Hä M· TiÒn Fagrea auriculata Trai tai 1,2 Gelsemium elegans L¸ ngãn 1,2

64 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Apocynaceae Hä Tróc §µo Alstonia scholaris S÷a W,M,1,2 Alyxia pisiformis D©y ng«n l¸ nhän 1,2 A. kontumensis D©y ng«n kon tum 1,2 A. poilanei D©y ng«n poa lan 1,2 A. pseudosinensis D©y ng«n tµu 1,2 Bousigonia mekongensis D©y bï liªu cöu long 1,2 Ervatamia pierrei Ngäc anh pierre 1,2 Ixodonerium annamense D©y m« 1,2 Kopsia lancibracteolata Trang W,1 Melodinus spireanus D©y giom 1,2 Pottsia laxiflora Pèt hoa réng 1,2 Rauvolfia cambodiana Ba g¹c miªn M,R,1,2 Strophanthus kontumensis Sõng tr©u kontum 1 Wrightia pubescens Thõng mùc l«ng W,1,2 Asclepiadaceae Hä Thiªn Lý Dischidia alboflava Méc tiÒn tr¾ng vµng 1,2 D. hirsuta Méc tiÒn ®¬n ®éc 1 Gymnema sylvestre Rau má hoang 1,2 Streptocaulon griffithii Hµ thñ « tr¾ng M,1,2 Gentiniaceae Hä Long §ëm Crawfurdia campanulacea D©y hoa chu«ng 1,2 Gentiana rigescens Long ®ëm 1 Rubiaceae Hä Cµ Phª Adina polycephala Vµng vÐ W,M,1,2 Aidia cochinchinensis M∙i t¸p nam bé M,1,2 A. oxyodonta MÉi t¸p tr¬n W,1,2 Anthocephalus chinensis G¸o, S¨ng tµn W,1 Borreria articularis B« rª ®èt, Ruét gµ 1,2 Canthium dicoccum var. rostratum X¬ng c¸ W,1,2 Fagerlindia depauperata G¨ng M,1,2 Galium rotundifolium V¬ng t«n l¸ trßn 1 Gardenia philastrei Dµnh dµnh l¸ng 1 Hedyotis capitellata var. dactinensis D©y bång mÑ 1 H. capitellata var. glabra Bßi ngßi nh½n 1,2 H. capitellata var. mollis D¹ cÈm M,1,2 H. corymbosa Bßi ngßi ngï 1,2 H. diffusa Bßi ngßi bß 1,2 H. ovatifolia Bßi ngßi l¸ xoan 1 H. uncinella Bßi ngßi mãc ngá 1,2 Ixora dolichophylla Trang l¸ dµi 1,2 I. henryi Trang henry 1 Lasianthus annamicus Ch×a v«i trung bé 1,2 L. baviensis Ch×a v«i ba v× 1 L. cyanocarpus Ch×a v«i qu¶ lam 1,2 L. cyanocarpus var. asperatus Ch×a v«i r¸p 1 L. dinhensis Ch×a v«i nói dinh 1 L. hoaensis Ch×a v«i biªn hoµ M,R,1,2 L. poilanei Ch×a v«i poa lan 1 Morinda cochinchinensis Nhµu nam M,1,2 Mussaenda erosa Bím b¹c M,1,2 M. pubescens Bím b¹c l«ng 1,2

65 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Ophiorrhiza baviensis RÔ r¾n ba v× 1,2 Paederia scandens M¬ M,1,2 Pavetta indica XuyÕn méc M,1,2 Psychotria cephalophora LÊu mang ®Çu M,1 Psychotria mekongensis LÊu cöu long 1 P. morindoides LÊu d¹ng nhµu 1,2 P. rubra LÊu M,1 Randia lanceolata M∙i t¸p x¬ng c¸ W,1,2 Tarenna latifolia TrÌn trÌn l¸ réng 1,2 Uncaria hirsuta C©u ®»ng l«ng 1,2 Wendlandia glabrata Chµ h¬u nh½n 1,2 W. ferruginea Ho¾c quang rØ s¾t 1,2 W. panicunata Ho¾c quang hoa chuú 1,2 Convolvulaceae Hä B×m B×m Argyreia lanceolata B¹c thau thon M,O,1 Ipomoea involucrata B×m b×m nãn 1,2 Lepistemon bilechtariferum L©n chuú, Hoa èng nhæ 1,2 Merremia umbellata Ng hoµng hoa t¸n 1,2 Xenostegia tridentata B×m r¨ng ba 1,2 Porana racemosa R¹ng chôm, B×m nói 1,2 Boraginaceae Hä Vßi Voi Heliotropium indicum Vßi voi M,1,2 Tournefortia montana Bß c¹p nói 1,2 Solanaceae Hä Cµ Physalis angulata TÇm bãp 1,2 Solanum americanum Lu lu ®ùc 1,2 S. torvum Cµ hoang gai W,1,2 S. virganianum Cµ hoang tr¸i vµng 2 Buddleiaceae Hä Bä Chã Buddleia paniculata Bä chã, Cá c¸ say 1 Scrophulariaceae Hä Hoa Mâm Sãi Alectra avense ( nói M,1 Lindernia ciliata R¨ng caM,1 Torenia alboviolacea T« liªn 1 T. concolor T« liªn leo 1,2 Bignoniaceae Hä §inh Oroxylum indicum Nóc n¸c M,1,2 Stereospermum colais KÐ, Quao nói W,M,1,2 Gesneriacea e Hä Thîng TiÓn Beccarinda tonkinensis (Slackia tonkinensis) L¾c b¾c bé 1 Acanthaceae Hä « R« Andrographis laxiflora Hïng bót hoa tha 1,2 Asystasia chelonoides No nÇm 1,2 Justicia multinodis Thanh t¸o ®èt nhiÒu 1,2 Strobinanthes cf. boerhavioides Chuú hoa M,1 S. dalzielli Chµm dalziell 1,2 S. echinata Chuú hoa nhiÕm 1 S. pateriformis Chuú hoa ®Ñp 1,2 S. penntstemonoides Chµm 1,2 Plantaginaceae Hä M· §Ò Plantago asiatica M∙ ®Ò M,1,2

66 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Verbenaceae Hä Cá Roi Ngùa Callicarpa alpida Nµng nµng tr¾ng 1,2 C. arborea Tu hó 1,2 C. rubella Tö ch©u ®á 1 Clerodendrum cyrtophyllum §¾ng cÈy M1,2 Gmelina arborea Lâi thä W,1,2 Premna balansae Väng çch tr¾ng 1,2 P. flavescens Väng çch vµng 1,2 Verbena officinalis Cá roi ngùa M,1,2 Vitex sumatrana §În n¨m l¸ W,1,2 V. trifolia §În ba l¸ W,1,2 Lamiaceae Hä Hoa M«i Anisomeles indica Cá thiªn th¶o M1,2 Ceratanthus annamensis Hoa sõng trung bé 1,2 C. ocimoides Hoa sõng d¹ng Ð 1,2 Colquhounia elegans Kinh quèc 1 Elsholtzia blanda Kinh giíi rõng 1,2 E. winitiana Kinh giíi dÇy 1 Gomphostemma lucidum §inh hïng l¸ng 1,2 Leonurus sibiricus )ch mÉu M,1 Leucas mollissima Phßng phong tó cÇu 1,2 Melissa axillaris Hoa mËt M,1 Plectranthus dakglayensis H¬ng trµ ®¾c l©y 1 Campanulaceae Hä Hoa Chu«ng Codonopsis javanica §¶ng s©m M,R,1,2 Pratia nummularia (P. begoniifolia) Nh¶ hoa M,1 Pentaphragmaceae Hä Ngò M¹c Pentaphragma sinense Rau tai nai 1,2 Lobeliaceae Hä B· Thuèc Lobelia zeylanica S¬n çnh th¸i 1,2 Astera cea e Hä Cóc Adenostemma laevinia Cóc ®Ýnh M,1,2 A. macrophyllum TuyÕn hïng, Cóc ®Ýnh l¸ to 1 Ageratum conyzoides Cøt lîn, Cá h«i M,1,2 Ainsliaea latifolia ¸nh lÖ l¸ réng 1,2 Anaphalis adnata Cóc b¹c 1,2 A. margaritacea Hoa giÊy nhá O,1,2 Artemisia japonica Ng¶i nhËt b¶n M,1,2 A. vulgaris Ng¶i cøu M,1,2 Aster ageratoides Cóc l¸ ba g©n M,1 Bidens bipinnata Cóc ¸o, Cá quØ ch©m M,1 Blumea aromatica Hoµng ®Çu l¸ to 1,2 B. balsamifera §µi bi h¬ng cao M,1,2 B. eberhardtii Hoµng ®Çu eberhardt 1 B. hieracifolia Hoµng ®Çu 1 B. lacera Hoµng ®Çu l¸ r¸ch M,1 B. laciniata Hoµng ®Çu xÎ gi¶i M,1,2 B. lanceolaria X¬ng s«ng M,1 B. membranacea var. membranacea Hoµng ®Çu máng 1 B. procera Hoµng ®Çu quý 1 B. riparia Cóc leo 1 Blumea virens Hoµng ®Çu h«i 1,2

67 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Centipeda minima Cá the M,1 Cirsium lineare Tiªu kÕ M,1,2 Conyza japonica Cá bång gi¶ 1,2 Crassocephalum crepidioides Rau tµu bay M,1,2 Dichrocephala integrifolia Lìng s¾c 1 Eclipta prostrata Nhä nåi M,1,2 Elephantopus mollis Cóc ch©n voi 1,2 Emilia sonchifolia Chua lÌ M,1 Erechtites hieracifolia Hoµng thÊt 1,2 E. valerianifolia Rau tµu bay l¸ xÎ 1,2 Erigeron crispus Cóc voi 1,2 Eupatorium odoratum Cá lµo M,1,2 E. fortunei MÇn tíi M,2 Galinsoga parviflorum Vi cóc 1,2 Gnaphalium affine Rau khóc vµng 1,2 G. polycaulon Rau khóc Ên ®é 1,2 Gynura barbaraefolia C¶i kim thÊt M,1 G. nitida C¶i gi¶ 1,2 G. procumbens Kim thÊt 1 Inula cappa Cóc tai dª M, 1,2 I. polygonata Cóc b«ng O,1,2 Ixeris gracilis Cóc ®¾ng 1 Lactuca indica Bå c«ng anh, DiÕp d¹i M,1,2 Laggera alata Cóc ®åi M,1,2 Microglossa pyrifolia VÞ thiÖt M,1,2 Piloselloides hirsuta §ång tiÒn d¹i M,1,2 Rhynchospermum verticillatum Thu ph©n th¶o 1 Saussurea deltoidea var. nivea Thanh méc h¬ng 1 Senecio scandens Cöu ly linh, Anh ngµn dÆm M,1 Siegesbeckia orientalis Hy thiªm, Cá ®Ü M,1,2 Sonchus oleraceus Rau nhò cóc, Cóc s÷a M,1,2 Tridax procumbens Cá mui M,1,2 Vernonia arborea var. javanica B«ng b¹c W,1,2 V. cinerea B¹ch ®Çu M,1,2 V. cumingiana §á ngän, Rau r¸u M,1 V. solanifolia Rau m¸ l¸ cµ 1,2 Vicoa auriculata S¬n cóc 1 Youngia japonica DiÕp d¹i, Hoµng am 1,2 Liliopsida Líp Hµnh Liliaceae Hä Hµnh Disporum calcaratum Song bµo mãng 1 D. cantoniense B¶o ®¹c Qu¶ng ®«ng M,1,2 Dianella nemorosa H¬ng bµi 1,2 Dracaena angustifolia Bång bång l¸ hÑp O,2 D. cambodiana PhËt dô miªn O,2 D. gracilis Bång bång gÇy O,1 Ophiopogon peliosanthoides B× xµ O,1,2 Paris hainanensis BÈy l¸ mét hoa M,R,1,2 Polygonatum kingianum C¬m nÕp M,1 P. punctatum Hoµng tinh ®iÓm M,1 Smilacaceae Hä Khóc Kh¾c Smilax annamensis CÈm cang trung bé 1,2

68 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó S. corbularia CÈm cang 1,2 S. glabra Thæ phôc linh M,R,1 S. megacarpa CÈm cang tr¸i to 1,2 S. perfoliata CÈm cang cuèng çnh 1,2 Dioscorea cea e Hä Cñ N©u Dioscorea cirrhosa Cñ n©u 2 D. glabra Cñ mµi M,1,2 D. intempestiva Cñ mµi mïa tr¸i 1,2 Taccacea e Hä B¹ch Tinh Tacca integrifolia H¹ tóc M,2 Pontederiaceae Hä Lôc B×nh Monochoria ovata Rau m¸c l¸ bÇu 1,2 M. hastata Rau m¸c thon 1,2 Musaceae Hä Chuèi Musa acuminata Chuèi rõng 1,2 Costacea e Hä MÝa Dß Costus speciosus Çt låi M,1,2 Zingiberacea e Hä Gõng Canthium bracteatum SÑ M,1,2 Curcuma aromatica NghÖ rõng M,2 Hedychium bousigonianum Kh¬ng hoa M,1,2 H. coronarium Ng¶i tiªn M,O,1,2 Zingiber purpureum Gõng tÝa M,1,2 Z. rubens Gõng ®á M,1,2 Z. zerumbet RiÒng giã 1,2 Maranthacea e Hä L¸ Dong Phrynium dispermum L¸ dong M,1,2 Orchidaceae Hä Lan Aerides falcata Gi¸ng h¬ng O,1,2 A. multiflora Gi¸ng h¬ng O,1,2 Anoectochilus lylei Kim tuyÕn lyle M,1,2 Arachnis labrosa Lan nhÖn 2 Arundina graminifolia Tróc lan O,1,2 Bulbophyllum evrardi Th¹ch ®Ëu hoa th©n O,E,R,1 B. retusiusculum Läng vµng O,1,2 B. semiteretifolium Th¹ch ®Ëu l¸ nöa cét trßn O,1,2 B. tortuosum Th¹ch ®Ëu tha 1,2 Calanthe triplicata KiÒu hoa xÕp ba O,1 Coelogyne ovalis Th¹ch ®¹m O,1,2 C. stricta Th¹ch ®¹m hÑp O,1,2 Cymbidium ensifolium Lan kiÕm n©u O,1,2 C. lowianum Lan vµng cao to 1 Dendrobium bellatulum Th¹ch héc vµng löa O,R,1 D. christyanum Ho¶ hoµng O,1,2 D. crystallinum Hoµng th¶o ngäc th¹ch O,1,2 Dendrobium faulhaberianum B¹ch tróc O,1,2 D. heterocarpum Mét chÊm vµng O,1,2 D. lindleyi VÈy ç O,1,2 D. linguella TiÓu thiÖt 2 D. palpebrae Thuû tiªn O,2 D. parishii Th¹ch héc tÝm hång O,1,2 D. podagraria TiÓu th¹ch héc O,1

69 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó D. terminale Lan tr¨m O,1,2 D. thyrsiflorum Thuû tiªn vµng O,2 Doritis pulcherrima Lan hång tuyÕn 1,2 Eria amica Lan l«ng 1,2 E. dacrydium Lan l«ng hoa Ýt O,1,2 E. floribunda Lan l«ng hoa nhiÒu O,1,2 E. globifera Lan l«ng cÇu O,1,2 Eulophia nuda Lu©n lan trÇn O,2 Flickingeria angustifolia Th¹ch héc poilane 2 Goodyera schlechtendaliana H¶o lan M,O,1 Holcoglossum subulifolium (Vanda watsonii) Tµo thiÖt lan O,1 Liparis mannii Lan tai dª man O,1 Luisia curtisii Lôi curts 2 Oberonia anceps Mãng rïa O,1,2 O. rufilabris Lan nga b¹ch ®á O,1,2 Otochilus fuscus Lan rau rót hång O,E,1,2 Phaius tankervilleae Lan h¹c ®Ýnh O,1,2 Pholidota articulata §µo tiªn kÕ O,1,2 P. chinensis §µo tiªn trung quèc O,1,2 P. convallariae §µo tiªn Ên O,1,2 P. rubra §µo tiªn ®á O,1,2 Schoenorchis aff. gemmata Lan trøng bím dµi O,2 Spiranthes sinensis Lan cuèn chiÕu M,1 Thecostele alata Lan cñ chÐn O,1,2 Thrixspermum pusillum Mao th nhá 2 Zeuxine affinis Th¬ sinh gÇn 1 Cyperaceae Hä Cãi Carex anomocarya KiÕt 1,2 C. cryptostachys KiÕt dÊu giÐ 1,2 C. filicina KiÕt r¨ng dª 1,2 C. leucochlora KiÕt 1,2 Cyperus diffusus Cãi xoÌ 1,2 C. flavidus Có t¸i 1,2 C. paniceus var. roxburghianus L¸c 1,2 C. pumilus Có nhá 1,2 C. rotundus Cá gÊu 1,2 Fimbristylis complanata Mao th dÑp 1,2 F. dichotoma Mao th lìng ph©n 1,2 F. thomsonii N¨n thomson 1,2 Kyllinga brevifolia Cá ®Çu trßn 1,2 K. sesquiflora B¹c ®Çu mét rìi 1,2 Lipocarpha chinensis Cá hå qua 1 Scirpus ternatanus Tim bÊc 1,2 S. wichurai Hoµn th¶o nói 2 Commelinaceae Hä Thµi Lµi Commelina diffusa Thµi lµi 1,2 Cyanotis vaga Thµi lµi xanh 1,2 Poaceae Hä Hoµ Th¶o Arundianaria pusilla SÆt nhá 1,2 A. vicinia SÆt 1 Arthraxon hispidus TiÕt tróc phón 1,2 A. lancifolius TiÕt tróc l¸ thon 1,2

70 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó Bambusa balcoa Lå « 1,2 Cephalostachyum langbianensis Nøa l©m viªn 1,2 Cynodon dactylon Cá gµ 1,2 Dactyloctenium aegyptiacum Cá h¹t lÖch 1,2 Digitaria ciniaris Cá chØ leo 1,2 Dinochloa sp Tre qu¶ thÞt 1,2 Echinochloa colonum Cá lång vùc nhá 1,2 Eleusine indica MÇn trÇu 1,2 Eragrostis zeylanica Cá rËn srilanca 1,2 Erianthus arundinaceus Lau 1,2 Hymenachne polymorpha BÊc ®a h×nh 1,2 Imperata cylindrica Cá tranh 1,2 Melocalamus compactiflorus LÞm 1,2 Miscanthus floridulus ChÌ vÌ 1,2 Oxytenanthera albo-cyliata Le mi tr¾ng 1,2 O. poilanei Le poa lan 1,2 Paspalum conjugatum Cá l¸ 1,2 P. scrobiculatum Cá ®¾ng 1,2 Phrasmites vallatoria SËy 1,2 Saccharum spontaneum L¸ch 1,2 Setaria geniculata Cá ®u«i chã 1,2 S. palmifolia §u«i chån tre 1,2 Sorghum nitidum Cá cao l¬ng 1,2 Themeda caudata Cá trÊu 1,2 Thysanolaena maxima §ãt 1,2 Arecaceae Hä Cau Dõa Areca triandra Cau rõng O,M,1,2 Arenga pinnata Bóng b¸ng 1 Calamus bousigonii M©y l¸ réng 1,2 C. poilanei Song bét E,R,1,2 C. rudentum Song ®¸ 1,2 C. tetradactylus M©y nÕp 1,2 Caryota mitis §ïng ®×nh O,1,2 C. urens §ïng ®×nh ngøa 1 Daemonorops pierreanus HÌo 1,2 Kortalsia lacsiniosa Phín 1,2 Licuala ternata MËt cËt 1,2 Livistona saribus Cä 1,2 Pinanga paradoxa Cau chuét 1,2 Plectocomia elongata Song voi 1,2 Araceae Hä R¸y Acorus tatarinovii Bå bå M,1 Aglaonema modestum Minh tinh khiªm 1,2 Alocaria macrorrhiza R¸y M,1,2 Arisaema hypoglaucum Thiªn nam tinh 1,2 A. petiolulatum Thiªn nam tinh 1,2 Colocasia esculenta M«n níc 1,2 Epipremnum giganteum Thîng c¸n O,1,2 E. pinnatum Ngãt O,1,2 Homalomena occulta Thiªn niªn kiÖn M,1,2 Lasia spinosa Chãc gai 1,2 Pothos angustifolius C¬m lªnh 1,2

71 Tªn Khoa Häc Tªn ViÖt Nam Ghi Chó P. balansae C¬m lªnh ba l¨ng xa O,1,2 P. cachcartii C¬m lªnh O,1,2 Schismatoglottis cadieri §o¹n thiÖt cadier M,1 Pandanaceae Hä Døa D¹i Pandanus tonkinensis Døa b¾c 1,2 P. sp. Døa l¸ nhá 1,2 Psilotophyta, Lycopodiophyta, Equisetophyta, Polypodiophyta, Pinophyta xÕp theo Ph¹m Hoµng Hé 1991. Magnoliophyta xÕp theo NguyÔn TiÕn B©n 1997. Ghi chó: E = §Æc h÷u; W = C©y cho gç; M = C©y dîc liÖu; O = C©y lµm c¶nh; R = S¸ch ®á; 1 = Nói Ngoc Linh vµ vïng phô cËn; 2 = Khu vùc Cæng Trêi vµ ®Ìo Lß Xo.

72 Phô lôc 2. Danh s¸ch Thó ghi nhËn ë khu B¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh, Kon Tum

Tªn ViÖt Nam Tªn tiÕng Anh Tªn khoa häc TT.1 TT.2 Ph©n Nguån bè TL Bé Tª tª Pangolins Pholidota Hä Tª tª Pangolins Manidae Tª tª Ja va Sunda Pangolin Manis javanica 1,2,4 I,S Bé ¨n s©u bä Insectivores Insectivora Hä Chuét chòi Moles Talpidae Chuét chòi Himalayan Mole Talpa micrura 5S Hä Chuét chï Shrews Soricidae Chuét chï House Shrew Suncus murinus 2O Chuét chï ®u«i SE Asian White- Crocidura fuliginosa 5O tr¾ng toothed Shrew Bé nhiÒu r¨ng Treeshrews Scandenta Hä §åi Treeshrews Tupaiidae §åi Common Treeshrew Tupaia glis 1,2,5 O Bé Linh trëng Primates Primates Hä Cu ly Lorises Loridae Cu ly lín Slow Loris Nycticebus coucang V5 S Hä KhØ Old-world monkeys Cercopithecidae KhØ ®u«i lîn Pig-tailed Macaqu e Macaca nemestrina VU V 4 S KhØ vµng Rhesus Macaque M. mulatta 2,4 S KhØ mÆt ®á Stump-tailed Macaque M. arctoides VU V 2,4,5 S Hä Vîn Gibbons Hylobatidae Vîn m¸ hung Yellow-cheeked Hylobates gabriellae E2 H Gibbon Bé ¨n thÞt Carnivores Carnivora Hä Chã Dog and foxes Canidae Chã sãi Asian Wild Dog Cuon alpinus E 1,2 H, I Hä GÊu Bear Ursidae GÊu Ngùa Asiatic Black Bear Ursus thibetanus E 2,4,5 I GÊu Chã Malayan Sun Bear U. malayanus E 2,4,5 I Hä Chån Weasels etc. Mustelidae Chån vµng Yellow-throated Martes flavigula 2S Marten Löng lîn Hog Badger Arctonyx collaris 2,4,5 I Chån b¹c m¸ Burmese Ferret-Badger Melogale personata 2S R¸i c¸ Common Otter Lutra lutra 2,4 I, S Hä CÇy Civets Viverridae CÇy gi«ng Large Indian Civet Viverra zibetha 2S CÇy h¬ng Small Indian Civet Viverricula indica 2S CÇy gÊm Spotted Linsang Prionodon pardicolor 2 S CÇy vßi ®èm Common Palm Civet Paradoxurus 2S hermaphroditus CÇy vßi mèc Masked Palm Civet Paguma larvata 2S CÇy mùc Binturong Arctictis binturong V2 S Cçy tai tr¾ng Three-striped Palm Arctogalidia trivirgata V2 S Civet Hä Lán tranh Mongooses Herpestidae Lán tranh Javan Mongoose Herpestes javanicus 2O Cçy mãc cua Crab-eating Mongoose H. urva 2S Hä MÌo Cats Felidae MÌo rõng Leopard Cat Felis bengalensis Beo Asian Golden Cat F. temminckii V2 I MÌo gÊm Marbled Cat F. marmorata V2,4I,S B¸o gÊm Clouded Leopard Neofelis nebulosa VU V 2 I Hæ Tiger Panthera tigris EN E 2,4 I

73 Tªn ViÖt Nam Tªn tiÕng Anh Tªn khoa häc TT.1 TT.2 Ph©n Nguån bè TL Bé mãng guèc Even-toed ungulates Artiodactyla ch½n Hä Lîn rõng Pigs Suidae Lîn rõng Common Wild Pig Sus scrofa 2,4 I, Tr Hä H¬u nai Deer Cervidae Nai Sambar Cervus unicolor 2,4 S, Tr Mang lín Giant Muntjac Megamuntiacus 2S vuquangensis Mang Barking Deer Muntiacus muntjak 1,2,3,4, H, Tr 5 Mang Trêng S¬n Truong Son Munjac M. truongsonensis 2,4 S Hä Bß Goats Bovidae S¬n d¬ng Southern Serow Naemorhedus V2,4I sumatraensis Bé gËm nhÊm Rodents Rodentia Hä Sãc Non-flying squirrels Sciuridae Sãc ®en Black Giant Squirrel Ratufa bicolor 2,5 O, S Sãc ch©n vµng Pallas's Squirrel Callosciurus 1,2,4 O erythraeus Sãc chuét löa Cambodian Striped Tamiops rodolphii 1,2,3,4, O Tree-squirrel 5 Sãc mâm hung Red-cheeked Flying Dremonys rufigenis 3,5 O Squirrel Sãc v»n lng Indochinese Ground Menetes berdmorei 2,3,4,5 O Squirrel Hä Sãc bay Flying squirrels Ptero myidae Sãc bay lín Red Giant Flying Petaurista petaurista R2 S Squirrel Sãc bay bÐ Red-cheeked Flying Hylopetes spadiceus 2S Squirrel Hä Chuét Mice, rats, etc. Muridae Chuét rõng Roof Rat Rattus rattus 2,5 S, O Chuét l¾t Polynesian Rat R. exulans Chuét ®Êt lín Sladen’s Rat Bandicota indica 3S, O Chuét nh¾t c©y Fea’s Tree Rat Chiromyscus chiropus 2S Hä Dói Bamboo rats Rhizomyidae Dói mèc lín Hoary Bamboo Rat Rhizomys pruinosus 2S Dói m¸ vµng Large Bamboo Rat R. sumatraensis 2S Hä NhÝm Porcupines Hystricidae NhÝm Malayan Porcupine Hystrix brachyura VU 2,4 S Don Asiatic Brush-tailed Atherurus macrourus 2,3 S, O Porcupine 52 loµi 5 15 Danh s¸ch s¾p xÕp theo hÖ thèng ph©n lo¹i cña Corbet vµ Hill (1992). Chó dÉn: TT.1: T×nh tr¹ng loµi theo IUCN; TT.2: T×nh tr¹ng loµi theo s¸ch ®á ViÖt Nam. Ph©n bè: 1 = Ngäc Linh; 2 = §Ìo Lß Xo; 3 = Cæng Trêi; 4 = §ak Pl«; 5 = M¨ng X¨ng. Nguån t liÖu: I = Pháng vÊn; S = §Þnh lo¹i qua mÉu; O = Quan s¸t; H = Nghe tiÕng kªu; Tr = DÊu ch©n

74 Phô lôc 3. Danh s¸ch chim ghi nhËn cho khu BTTN Ngäc Linh (Kun Tum)

Tªn phæ th«ng Tªn tiÕng Anh Tªn khoa häc Ghi chó Bé Gµ Galliformes Hä TrÜ Pheasants Phasianidae §a ®a, Gµ g« Chinese Francolin Francolinus pintadeanus Gµ so häng hung Rufous-throated Partridge Arborophila rufogularis Gµ so häng tr¾ng Bar-backed Partridge A. brunneopectus Gµ rõng Red Junglefowl Gallus gallus 1 Gµ l«i h«ng tÝa Siamese Fireback Lophura diardi VU Gµ l«i tr¾ng Silver Pheasant L. nycthemera E TrÜ sao Crested Argus Rheinardia ocellata VU Bé gâ kiÕn Piciformes Hä Gâ kiÕn Woodpeckers Picidae Gâ kiÕn lïn ®Çu vµng Speckled Piculet Picumnus innominatus 1 Gâ kiÕn lïn mµy tr¾ng White-browed Piculet Sasia ochracea 1 Gâ kiÕn nhá ®Çu x¸m Grey-capped Pygmy Woodpecker Dendrocopos canicapillus 1 Gâ kiÕn nhá ngùc ®èm Stripe-breasted Woodpecker D. atratus * Gâ kiÕn n©u cæ ®á Bay Woodpecker Blythipicus pyrrhotis 1 Hä Cu rèc Barbets Megalaimidae ThÇy chïa ®Çu x¸m Green -eared Barb et Megalaima faiostricta 1 Cu rèc ®Çu vµng Golden-throated Barbet M. franklinii 1 Cu rèc tr¸n vµng Black-brow ed Barbet M. oorti ** Cu rèc ®Çu ®á Blue-throated Barbet M. asiatica ** Bé hång hoµng Bucerotiformes Hä Hång hoµng Hornbills Bucerotidae Hång hoµng Great Hornbill Buceros bicornis 1 NiÖc n©u Brown Hornbill Anorrhinus tickelli 1 NiÖc má v»n Wreathed Hornbill Aceros undulatus Bé nuèc Trogoniformes Hä Nuèc Trogons Trogonidae Nuèc bông ®á Red-headed Trogon Harpactes erythrocephalus 1 Bé s¶ Coraciiformes Hä S¶ rõng Rollers Coraciidae YÓng qu¹ Dollarbird Eurystomus orientalis Hä Bång chanh Kingfishers Alcedinidae Bång chanh Common Kingfisher Alcedo atthis Hä bãi c¸ Kingfishers Halcyonidae S¶ hung Ruddy Kingfisher Halcyon coromanda S¶ ®Çu n©u White-throated Kingfisher H. smyrnensis Hä Tr¶u Bee-ea ters Meropidae Tr¶u lín Blue-bearded Bee-eater Nyctyornis athertoni 1 Bé cu cu Cuculiformes Hä Cóc cu Cuckoos Cuculidae Hodgson’s Hawk Cuckoo Hierococcyx fugax B¾t c« trãi cét Indian Cuckoo Cuculus micopterus Cu cu Eurasian Cuckoo C. canorus Cu cu Asian Emerald Cuckoo Chrysococcyx maculatus Cu cu ®en Drongo Cuckoo Surniculus lugubris Tu hó Asian Koel Eudynamys scolopacea Phín nhá Green-billed Malkoha Phaenicophaeus tristis Hä B×m bÞp Coucals Centropodidae B×m bÞp lín Greater Coucal Centropus sinensis B×m bÞp nhá Lesser Coucal C. bengalensis Bé yÕn Apodiformes Hä YÕn Swifts and Needletails Apodidae YÕn Swiftlet species Collocalia sp. YÕn ®u«i cøng h«ng tr¾ng White-throated Needletail Hirundapus caudacutus YÕn cä Asian Palm Swift Cypsiurus balasiensis YÕn c»m tr¾ng House Swift Apus affinis

75 Bé có Strigiformes Hä Có mÌo Owls Strigidae Có mÌo Latus¬ Mountain Scops Owl Otus spilocephalus Có mÌo khoang cæ Collared Scops Owl O. bakkamoena Hï Brown Wood Owl Strix leptogrammica Có vä mÆt tr¾ng Collared Owlet Glaucidium brodiei Có vä lng n©u Brown Hawk Owl Ninox scutulata Hä Có muçi Nightjars Caprimulgidae Có muçi Ên ®é Grey Nightjar Caprimulgidae indicus Có muçi ®u«i dµi Large-tailed Nightjar C. macrurus Bé bå c©u Columbiformes Hä Bå c©u Pigeons, Doves Columbidae Cu sen Oriental Turtle Dove Streptopelia orientalis 1 Cu g¸y Spotted-necked Dove S. chinensis 1 GÇm gh× v»n Barred Cuckoo Dove Macropygia unchall 1 Cu luång Emerald Dove Chalcophaps indica 1 Cu xanh má quÆp Thick-billed Green Pigeon Treron curvirostra 1 GÇm gh× lng n©u Mountain Imperial Pegeon Ducula badia 1 Bé cß Ciconiiformes Hä ¦ng Hawks, Eagles Accipitridae DiÒu tr¾ng Black-shouldered Kite Elanus caeruleus DiÒu hoa MiÕn §iÖn Crested Serp ent Eagle Spilornis cheela ¦ng #n §é Crested Goshawk Accipiter trivirgatus DiÒu #n §é Grey-faced Buzzard Butastur indicus §¹i bµng M∙ Lai Black Eagle Ictinaetus malayensis Hä DiÖc Herons, Bitterns Ardeidea Cß tr¾ng Little Egret Egretta garzetta Cß ruåi Cattle Egret Bubulcus ibis Cß xanh Little Heron Butorides striatus Cß löa Cinnamon Bittern Ixobrychus cinnamomeus Cß bî Chinese Pond Heron Ardeola bacchus Bé sÎ Passeriformes Hä §u«i côt Pittas Pittidae §u«i côt ®Çu hung Rusty-naped Pitta Pitta oatesi Hä Má réng Broadbills Eurylaimidae Má réng xanh Long-tailed Broadbill Psarisomus dalhousiae Hä Chim xanh Leafbirds, Ioras Irenidae Chim xanh h«ng vµng Orange-bellied Leafbird Chloropsis hardwickii Hä B¸ch thanh Shrikes Laniidae B¸ch thanh nhá Burmese Shrike Lanius collurioides ** B¸ch thanh ®Çu ®en Long-tailed Shrike L. schach 1 Hä Qu¹ Jays, Crows Corvidae GiÎ cïi Red-billed Blue Magpie Urocissa erythrohyncha 1 GiÎ cïi vµng White-winged Magpie U. whiteheadi 1, NT GiÎ cïi xanh Common Green Magpie Cissa chinensis 1 GiÎ cïi bông vµng Indochinese Green Magpie C. hypoleuca NT Qu¹ ®en Large-billed Crow Corvus macrorhynchos 1 Nh¹n rõng Ashy Woodswallow Artamus fuscus 1 Tè anh Maroon Oriole Oriolus traillii 1 Phêng chÌo x¸m lín Large Cuckooshrike Coracina macei 1 Phêng chÌo x¸m nhá Indochinese Cuckooshrike C. polioptera Phêng chÌo x¸m Black-winged Cuckooshrike C. melaschistos 1 Phêng chÌo ®á ®u«i dµi Long-tailed Minivet Pericrocotus ethologus 1 Phêng chÌo ®á lín Scarlet Minivet P. flammeus 1 Phêng chÌo ®en Bar-winged Flycatcher-shrike Hemipus picatus 1 RÎ qu¹t häng tr¾ng White-throated Fantail Rhipidura albicollis ChÌo bÎo Black Drongo Dicrurus macrocercus ChÌo bÎo x¸m Ashy Drongo D. leucophaeus ChÌo bÎo rõng Bronzed Drongo D. aeneus ChÌo bÎo má qu¹ Crow-billed Drongo D. annectans

76 ChÌo bÎo cê ®u«i b»ng Lesser Racket-tailed Drongo D. remifer §íp ruåi xanh g¸y ®en Black-naped Monarch Hypothymis azurea Hä §íp ruåi Old World flycatchers Muscicapidae HoÐt xanh Blue Whistling Thrush Myophonus caeruleus HoÐt Sibªri Siberian Thrush Zoothera sibirica S¸o ®Êt Scaly Thrush Z. dauma HoÐt ®u«i côt mµy tr¾ng Lesser Shortwing Brachypteryx leucophrys HoÐt ®u«i côt xanh White-browed Shortwing B. montana §íp ruåi n©u Asian Brown Flycatcher Muscicapa dauurica §íp ruåi ®u«i hung Ferruginous Flycatcher M. ferruginea §íp ruåi xanh Pig my Pygmy Blue Flycatcher M. hodgsoni §íp ruåi xanh x¸m Verditer Flycatch er M. thalassina §íp ruåi lng vµng Narcissus Flycatcher Ficedula narcissina §íp ruåi häng hung Rufous-gorgeted Flycatcher F. strophiata §íp ruåi häng tr¾ng White-gorgeted Flycatcher F. monileger §íp ruåi mµy tr¾ng Snowy-browed Flycatcher F. hyperythra §íp ruåi ®en mµy tr¾ng Little Pied Flycatcher F. westermanni §íp ruåi lín Large Niltava Niltava grandis §íp ruåi tr¸n ®en Small Niltava N. macgrigoriae §íp ruåi c»m xanh Blue-throated Flycatcher Cyornis rubeculoides §íp ruåi ®Çu x¸m Grey-headed Canary Flycatcher Culicicapa ceylonensis ChÝch choÌ Oriental Magpie Robin Copsychus saularis §u«i ®á ®Çu x¸m Plumbeous Water Redstart Phoenicurus fuliginosus Oanh ®u«i tr¾ng White-tailed Robin Myiomela leucura ChÝch choÌ níc tr¸n tr¾ng Slaty-backed Forktail Enicurus schistaceus ChÝch choÌ níc ®èm tr¾ng Spotted Forktail E. maculatus C« c« xanh Green Cocho a Cochoa viridis NT Hä S¸o Starling Sturnidae S¸o sËu Black-collared Starling Sturnus nigricollis Hä TrÌo c©y Nuthatches Sittidae TrÌo c©y bông hung Chestnut-bellied Nuthatch Sitta castanea 1 TrÌo c©y tr¸n ®en Velvet-fronted Nuthat ch S. tephronotus 1 TrÌo c©y má vµng Yellow-billed Nuthatch S. solangiae *, VU Hä B¹c m¸ Typicals Tits Paridae B¹c m¸ mµo Yellow-cheeked Tit Parus spilonotus 1 B¹c m¸ rõng Yellow-browed Tit Sylviparus modestus 1 Chim mµo vµng Sultan Tit Melanochlora sultanea ** Hä B¹c m¸ ®u«i dµi Long-tailed Tits Aegithalidae B¹c m¸ ®u«i dµi Black-throated Tit Aegiythalos concinnus 1 Hä Chµo mµo Bulbuls Pycnonotidae Chµo mµo Red-whiskered Bulbul Pycnonotus jocosus 1 B«ng lau vµng Flavescent Bulbul P. flavescens 1 B«ng lau mµy tr¾ng Yellow-vented Bulbul P. goiavier *** Cµnh c¹ch lín Puff-thro ated Bulbul Criniger pallidus 1 Cµnh c¹ch x¸m Ashy Bulbul Hemixos flava ** Cµnh c¹ch nói Mountain Bulbul Hypsipetes mcclellandii 1 Cµnh c¹ch ®en Black Bulbul H. leucocephalus 1 Hä chiÒn chiÖn Cisticolidae ChiÒn chiÖn Hill Prinia Prinia atrogularis 1 Hä Vµnh khuyªn White-eyes Zosteropidae Vµnh khuyªn häng vµng Oriental White-eye Zosterops palpebrosus Hä Chim chÝch Old World Warblers Sylviidae ChÝch ®u«i côt bông xanh Grey-bellied Tesia Tesia cyaniventer 1 ChÝch ®Çu nhän Blyth’s Reed Warbler Acrocephalus dumetorum ** ChÝch b«ng ®Çu vµng Mountain Tailorbird Orthotomus cuculatus 1, ** ChÝch mµy x¸m Ashy-throated Warbler Phylloscopus maculipennis M, 1, ** ChÝch h«ng vµng Palllas’s Leaf Warbler P proregulus 1, ** ChÝch mµy lín Yellow-browed Warbler P. inornatus M ChÝch 2 v¹ch Two-barred Greenish Warbler P. plumbeitarsus M, * ChÝch xanh lôc Greenish Warbler P. trochiloides M

77 ChÝch ch©n x¸m Pale-l egged Leaf Warbl er P. tenellipes M ChÝch ®u«i tr¾ng White-tailed Leaf Warbler P. davisoni 1 ChÝch ®íp ruåi mµy ®en Golden-spectacled Warbler Seicercus burkii ChÝch ®íp ruåi mµy ®en White-spectacled Warbler S. affinis ** ChÝch ®íp ruåi m¸ x¸m Grey-cheeked Warbler S. poliogenys 1, ** ChÝch ®íp ruåi ®Çu hung Chestnut-crowned Warbler S. castaniceps 1, ** ChÝch ®íp ruåi má vµng Yellow-bellied Warbler Abroscopus superciliaris ** Laughingthrush species Garrulax sp. nov. N Khíu ®Çu ®en Black-hooded Laughingthrush G. milleti E Khíu b¹c m¸ Black-throated Laughingthrush G. chinensis 1 Khíu ®Çu x¸m White-cheeked Laughingthrush G. vassali E” Khíu ®u«i ®á Red-tailed Laughingthrush G. milnei 1, **, NT Häa mi ®Êt má dµi Large Scimitar Babbler Pomatorhinus hypoleucos 1, ** Häa mi ®Êt mµy tr¾ng White-browed Scimitar Babler P. schisticeps Häa mi ®Êt ngùc hung Coral-billed Scimitar Babbler P. ferruginosus 1, ** Khíu ®¸ ®u«i ng¾n Streaked Wren Babbler Napothera brevicaudata 1 Khíu ®¸ nhá Eyebrowed Wren Babbler N. epilepidota 1 Khíu má dµi Short-tailed Scimitar Babbler Jabouilleia danjoui E, VU Pygmy Wren Babbler Pnoepyga pusilla Khíu bôi tr¸n hung Rufous-fronted Babbler Stachyris rufifrons * Khíu bôi vµng Golden Babbler S. chrysaea 1 Khíu bôi ®Çu ®en Grey-throated Babbler S. nigriceps 1 Khíu bôi ®èm cæ Spot-necked Babbler S. striolata 1, ** Kim oanh tai b¹c Silver-eared Mesia Leiothrix lutea 1, ** Khíu má cÆp mµy tr¾ng White-browed Shrike Babbler Pteruthius flaviscapis 1 Khíu má cÆp tai ®en Black-eared Shrike Babbler P. melanotis 1, ** Khíu má cÆp c¸nh vµng Chestnut-fronted Shrike Babbler P. aenobarbus 1 Black-crowned Barwing Actinodura sp. nov. N Khíu lïn c¸nh xanh Blue-winged Minla Minla cyanouroptera 1, ** Khíu lïn ®u«i hung Chestnut-tailed Minla M. strigula 1, ** Khíu lïn ®u«i ®á Red-tailed Minla M. ignotincta 1, ** L¸ch t¸ch ngùc vµng Golden-breasted Fulvetta Alcippe chrysotis 1, ** L¸ch t¸ch ®Çu ®èm Rufous-winged Fulvetta A. castaneceps 1, ** L¸ch t¸ch ngùc n©u Spectacled Fulvetta A. ruficapilla 1, ** L¸ch t¸ch häng v¹ch Streak-throated Fulvetta A. cinereiceps 1, ** L¸ch t¸ch ®Çu n©u Dusky Fulvetta A. brunnea 1, ** L¸ch t¸ch vµnh m¾t Mountain Fulvetta A. peracensis Mi lng hung Rufous-backed Sibia Heterophasia annectans 1 Mi ®Çu ®en Black-headed Sibia H. melanoleuca 1 Khíu mµo häng ®èm Stripe-throated Yuhina Yuhina gularis 1, ** Khíu mµo ®Çu ®en Black-chinned Yuhina Y. nigrimenta 1, ** Khíu bôi bông tr¾ng White-bellied Yuhina Y. zantholeuca 1 Khíu má dÑt häng ®en Golden Parrotbill Paradoxornis verreauxi 1, ** Hä hót mËt Sunbirds Nectariniidae Chim s©u ngùc ®á Buff-bellied Flowerpecker Dicaeum ignipectus Hót mËt häng vµng Mrs. Gould’s Sunbird Aethopyga gouldiae Hót mËt Nª pan Green-tailed Sunbird A. nipalensis Hót mËt ngùc ®á Black-throated Sunbird A. saturata B¾p chuèi má dµi Little Spiderhunter Arachnothera longirosstra B¾p chuèi ®èm ®en Streaked Spiderhunter A. magna Hä sÎ Passeridae Ch×a v«i rõng Forest Wagtail Dendronanthus indicus Ch×a v«i nói Grey Wagtail Motacilla cinerea Chim manh V©n nam Olive-backed Pipit Anthus hodgsoni Di cam White-rumped Munia Lonchura striata Danh s¸ch s¾p xÕp theo hÖ thèng ph©n lo¹i cña Inskipp et al. (1996). Chó dÉn: 1 = Loµi ®ång thêi ph©n bè ë T©y B¾c hoÆc B¾c ViÖt Nam; * = Loµi ghi nhËn míi cho ViÖt Nam; ** = Loµi míi ghi nhËn cho miÒn Trung Trung bé; *** = Më réng thªm vïng sèng cña loµi; N = Loµi míi cho khoa häc; E = Loµi ®Æc h÷u; E” = Loµi ®Æc h÷u cho ViÖt Nam vµ Lµo; M = Loµi di c; VU = SÏ bÞ ®e do¹ nghiªm träng; NT = GÇn bÞ ®e do¹.

78 Phô lôc 4. Danh lôc bß s¸t, Õch nh¸i khu b¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh

Tªn khoa häc Tªn ViÖt Nam Nguån tµi liÖu S¸ch ®á VN Reptila Líp Bß S¸t I. Lacertilia Bé Th»n L»n 1. Gekkonidae Hä T¾c KÌ 1. Gekko gecko T¾c KÌ QS T 2. Hemidactylus frenatus Th¹ch Sïng ®u«i sÇn QS 2. Aganidae Hä Nh«ng 3. Acanthosaura capra ¤ r« TL5 4. A. lepidogaster ¤ r« v¶y M T 5. Calotes emma Nh«ng em ma TL5 6. C. mystaceus Nh«ng x¸m M 7. C. versicolor Nh«ng xanh QS 8. Draco maculatus Th»n l»n bay ®èm TL5 9. Physignathus cocincinus Rång ®Êt QS V 3. Scincidae Hä Th»n l»n bãng 10. Eumeces quadrilineatus Th»n l»n eme TL5 11. Mabuya multifasciata Th»n l»n bãng hoa QS 12. M. sp. Th»n l»n bãng TL5 13. Scincella rufocaudata Th»n l»n ®u«i ®á TL5 14. S. vittigerum Th»n l»n v¹ch TL5 4. Dibamidae Hä Th»n l»n giun 15. Dibamus bourreti Th»n l»n giun TL5 5. Lacertidae Hä Th»n l»n 16. Takydromus sexlineatus Liu ®iu chØ TL5 6. Varanidae Hä Kú ®µ 17. Varanus nebulosus Kú ®µ v©n TL5 V 18. V. salvator Kú ®µ hoa §T V II. Serpentes Bé R¾n 7. Boidae Hä Tr¨n 19. Python molurus Tr¨n mèc §T V 20. P. reticulatus Tr¨n gÊm TL5 V 8. Colubridae Hä R¾n níc 21. Ahaetulla prasina R¾n roi thêng QS 22. Amphiesma stolata R¾n s∙i thêng QS 23. Calamaria septentrionalis R¾n mai gÇm b¾c M 24. Dinodon sp. R¾n gi¶ c¹p nia M 25. Dipsas margaritophorus R¾n hæ m©y ngäc M 26. Elaphe radiata R¾n säc da§T 27. Enhydris plumbea R¾n bång ch× TL5 28. Ptyas korros R¾n r¸o thêng TL5 T 29. Xenophrophis piscator R¾n níc TL5 9. Elapidae Hä R¾n hæ 30. Bungarus candidus R¾n c¹p nia nam §T 31. B.s fasciatus R¾n c¹p nong §T T 32. Naja naja R¾n hæ mang §T T 33. Ophiophagus hannah R¾n hæ chóa §T E

79 10. Viperidae Hä R¾n lôc 34. Trimeresurus albolabris R¾n lôc mÐp III. Testudinata Bé rïa 11. Platysternidae Hä Rïa ®Çu to 35. Platysternum megacephalum Rïa ®Çu to TL5 R 12. Emydidae Hä Rïa ®Çm 36. Cistoclemmys galbinifrons Rïa hép tr¸n vµng TL5 V 37. Cuora trifasciata Rïa hép ba v¹ch TL5 V 38. Geoemyda spengleri Rïa ®Êt spengle TL5 39. Pyxidea mouhoti Rïa sa nh©n TL5 13. Testudinidae Hä Rïa nói 40. Indotestudo elongata Rïa nói vµng TL5 V 14. Trionychidae Hä Ba ba 41. Palea steindachneri Ba ba gai TL5 Amphibia Líp Õch nh¸i I. Apoda Bé kh«ng ch©n 1. Coecilidia Hä Õch giun 1. Ichthyophis glutinosus !ch giun *+, - II. Anura Bé kh«ng ®u«i 2. Pelobatidae Hä Cãc bïn 2. Leptobrachium hasselti Cãc mµy h¸t xen M 3. Megophrys longipes Cãc m¾t ch©n dµi M T 4. M. major Cãc mµy lín M 3. Bufonidae Hä Cãc 5. Bufo galeatus Cãc rõng TL5 R 6. B. melanostictus Cãc nhµ QS 4. Ranidae Hä Õch nh¸i 7. Ooedizyga lima Cãc níc sÇn TL5 8. Phrynoglossus laevis Cãc níc nh¾n QS 9. Rana andersoni Chµng an®Ðcson M T 10. R. guentheri ChÉu QS 11. Rana kuhlii !ch nhÏo TL5 12. R. limnocharis NgÐo M 13. R. nigrovittata !ch suèi M 14. R. ricketti !ch b¸m ®¸ M 15. R. rugulosa !ch ®ång QS 16. R. verrucospinosa !ch da cãc TL5 5. Rhacophoridae Hä Õch c©y 17. Rhacophorus leucomystax !ch c©y mÐp tr¾ng M 18. R. nigropalmatus !ch c©y ch©n ®en TL5 19. Philautus sp. !ch c©y M 6. Microphylidae Hä Nh¸i bÇu 20. Microhyla berdmorei Nh¸i bÇu bÐc m¬ *+, 21. M. heymonsi Nh¸i bÇu h©y m«n M 22. M. ornata Nh¸i bÇu hoa M

Ghi chó: M: mÉu vËt; QS: quan s¸t; §T: ®iÒu tra nh©n d©n ®Þa ph¬ng; TL5: tµi liÖu tham kh¶o sè 5; E,V,R,T: c¸c møc ®é ®e do¹ ghi trong s¸ch ®á ViÖt Nam phÇn §éng VËt, 1992.

80 Phô lôc 5. Danh lôc bím khu B¶o tån thiªn nhiªn Ngäc Linh

STT Tªn loµi Ph©n bè S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 RDB Papilionidae 1 Parides aidoneus Doubleday 2r 2 Parides dasarada Moore 2 r 3 Chilasa agestor Gray 3r 4 Papilio demoleus 4u 5 Papilio helenus L. 4r cu 6 Papilio alcmenor Westwood 2 r 7 Papilio polytes L. 3 r u c 8 Papilio dialis Leech 2r u 9 Papilio arcturus Westwood 1 r 10 Papilio paris L. 3 r 11 Papilio memnon L. 3 u 12 Teinopalpus imperialis Hop. 1 r* 13 Meandrusa payeni Boisd. 2* r 14 Meandrusa sciron Leech 2r 15 Pazala glycerion Gray 1 cc 16 Graphium macareus Godart 3u 17 Graphium cloanthus West. 2* r 18 Graphium chironides Honr. 3u 19 Graphium agamemnon L. 3 c 20 Graphium sarpedon L. 4 u c 21 Lamproptera curius F. 3cc 22 Lamproptera meges Zinken 3c Pieridae 23 Delias belladonna F. 3c 24 Delias agostina annamitica 0c u Fruhstorfer 25 Prioneris thestylis Doubl. 3rc 26 Artogeia canidia Spar. 2 u u 27 Talbotia naganum Moore 1 c 28 Talbotia sp. 2r 29 Cepora nadina Lucas 3r 30 Cepora nerissa F. 3 u 31 Appias lyncida Cram. 3 u 32 Appias indra Moore 3u 33 Appias lalage Doubl. 3r 34 Appias lalassis G. -S. 3 u 35 Appias albina Boisd. 3 u c c 36 Appias pandione Greyer 3r 37 Hebomoia glaucippe L. 3c 38 Dercas nina Mell. 1 u 39 Dercas verhuelli V.d.Hoeven 2 r r 40 Catopsilia pomona F. 5 c c c 41 Catopsilia scylla cornelia F. 4c 42 Eurema brigitta hainana Moore 2* r c c 43 Eurema hecabe L. 4 u u c c 44 Eurema simulatrix Semper 3 u 45 Eurema blanda silhetana Wallace 3u ucc u 46 Eurema ada iona Talbot 2* r r Danaidae 47 Danaus chrysippus L. 5c 48 Danaus genutia Cram. 4c 49 Parantica aglea melanoides Moore 3cc 50 Parantica sita Kollar 2* c c c 51 Parantica melaneus platanis-ton 3r u Fruhstorfer

81 STT Tªn loµi Ph©n bè S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 RDB 52 Ideopsis vulgaris Butler 3 u 53 Euploea mulciber Cram. 3 c 54 Euploea tulliolus F. 3c 55 Euploea radamanthus F. 3u Satyridae 56 Melanitis leda L. 5 u u u 57 Melanitis phedima Cramer 3r 58 Elymnias hypermnestra L. 3u 59 Elymnias patna Westwood 3 r 60 Elymnias malelas? ivena 2r r Fruhstorfef 61 Lethe siderea Marshall ssp? 1 rr 62 Lethe dura Marshall 2r 63 Lethe sura Doubled 1 r 64 Lethe rohria F. 3 r 65 Lethe sinorix Hew. 2* r r 66 Lethe verma stenopa Fruhst. 3c c 67 Lethe confusa Aurivillius 3 c 68 Lethe chandica suvarna Fruh. 3 r r 69 Lethe mekara crijnana Fruh. 3r 70 Lethe vindya Felder 3rucc 71 Lethe latiaris perimele Fruh. 1 u 72 Lethe philemon 2r 73 Neope bhadra Moore 1 ru 74 Neope armandii Oberthur 1 uu u 75 Mandarinia regalis baronesa 2r Fruhstorfer 76 Neorina sp. (near patria) 1 r 77 Orinoma damaris Gray 1 u 78 Penthema darlisa annamiyica 0rr Fruhstorfer 79 Erites falcypennis W.-M. & de 2r Niceville 80 Ragadia crisilda Hew. 2 u u r 81 Mycalesis gotama Moore 3 r 82 Mycal esis francisca Fruhst. 1 cu c c 83 Ypthima baldus Fabricius 3u 84 Ypthima cerealis Watson 3 r 85 Ypthima cf.watsoni Moore 3 u c u 86 Ypthima dohertyi Moore 3ruu 87 Callerebia narasingha Moore 1 rcr Amathusiidae u 88 Faunis aerope Leech 0 89 Faunis canens arcesilas Stich 2c 90 Faunis eumeus incerta Staudinger 2c 91 Aemona amathusia Hew. 0 u r u 92 Stichophthalma louisa W.-M. ssp 0 r r c 93 Thaumantis diores splendens Tytler 1 u 94 Discophora deo de Nicev. 2r 95 Enispe euthymius syhaeus (?) 0r Brooks 96 Enispe cycnus verbanus Fruh. 0 r Acra eidae 97 Acraea issoria vestalina Fruh. 0c c 98 Acraea viola F. 2 ? Nymphalidae 99 Cethosia biblis Drury 3r uuu 100 Argyreus hyperbius L. 5 c u u c c

82 STT Tªn loµi Ph©n bè S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 RDB 101 Phalanta phalantha Drury 4 u 102 Phalanta alcippe alcippoides 3r Moore 103 Vagrans egista Cramer 4u 104 Vindula erota F. 3rrcc 105 Vanessa cardui L. 6 c c 106 Kanisca canace L. 3 c r 107 Symbrenthia hypoclus Cram. 3u uu 108 Symbrentia hypselis Godart 3ru 109 Junonia iphita Cramer 3r 110 Junonia almana L. 3 c 111 Junonia atlites L. 3uc 112 Kallima inachus Doyere 2r cu 113 Ariadne merione Cramer 3u 114 Cyrestis thyodamas Doyere 3 u u 115 Chersonesia risa Doubleday 3 r 116 Neptis clinia susruta Moore 3r 117 Neptis soma shania Ev ans 3c cc c 118 Neptis sappho astola Moore 2 c c u c c 119 Neptis harita Moore 3 r 120 Neptis sankara Kollar 1 ur 121 Neptis zaida Westwood 2r 122 Neptis ananta Moore 1 r 123 Neptis manasa Moore 1 r 124 Pantoporia paraka Butler 3r 125 Athyma perius L. 3c? 126 Athyma cama Moore 3c 127 Athyma ranga Moore 2 r 128 Athyma asura Moore 2 r 129 Athyma selenophora batilda 3r Fruhstorfer 130 Aldania sp. ?u 131 Sumalia daraxa Doubleday 3 c 132 Auzakia danava Moore 1 rr 133 Bhagadatta austenia Moore 1 r 134 Tanaecia julii indochinensis 3 u uuuu Fruhstorfer 135 Tanaecia lepidea Butler 3 u 136 Tanaecia sp. ? r 137 Euthalia monina sastra Fruh. 3r 138 Euthalia sp. ?r 139 Euthalia lubentina Cramer 3r 140 Bassarona franciae Gray 1 u 141 Apatura ambica Kollar 2r 142 Rohana parisatis Westw. 3u 143 Hestina nama nama Doubl. 3r 144 Euripus nyctelius Duobleday 3 u u 145 Pseudergolis wedah Kollar 2 c u 146 Stibochiona nicea Gray 3uu 147 Dichorragia nesimachus Doyere 4r 148 Charaxes aristogiton Felder 2 r 149 Polyura dolon Westw. 1 ur Libytheidae 150 Lirythea myrrha sanguinalis 2u Fruhstorfer Riodinidae 151 Zemeros flegyas annamensis 3 cuucccc Fruhstorfer

83 STT Tªn loµi Ph©n bè S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 RDB 152 Dodona ouida ouida Moore 1 rr 153 Dodona adonira Hew. 2 u u 154 Dodona deodata lecerfi Fruh 0u 155 Dodona sp. ?r 156 Dodona egeon Dbl. & Hew. 3 r 157 Abisara burnii de Nicev. 3 r 158 Abisara echerius Stoll. 3u 159 Abisara neophron Hew. 2cuc c 160 Abisara fylla Doubl. & Hew. 1 cuc u 161 Stiboges nymphidia elodinia 3cu u Fruhstorfer Lycaenidae 162 Poritia phama Druce 2r 163 Miletus ancon Doherty 2 u 164 Miletus sp. ? ? 165 Curetis bulis Westw. 3r uu 166 Discolampa ethion West. 3u 167 Taraka hamada H.Druce 3 r 168 Caleta elna Hewitson 3 u 169 Acytolepis puspa Horsfield 3c 170 Callenya lenya Evans 3r 171 Celatoxia marginata Nicev. 3u 172 Udara akasa Horsfield 3 c 173 Udara dilecta Moore 3 u 174 Zizina otis F. 3c 175 Pseudozizeeria maha Kollar 2u c 176 Everes lacturnus Godart 3 u 177 Euchrysops cnejus F. 3 c 178 Lampides boeticus L 5u 179 Jamiides alecto Felder 3u 180 Jamides bochus Stoll 3u u 181 Jamides celeno Cramer 3 u 182 Nacaduba angusta Druce 3uu 183 Nacaduba kurava Moore 3u 184 Prosotas nora Felder 3c 185 Prosotas pia Toxopeus 3 c 186 Anthene lycaenina e Felder 3 c 187 Una usta Distant 3r 188 Heliophorus epicles Godart 3r cc 189 Heliophorus tamu Kollar 1 c 190 Arhopala sp.1 ?r 191 Arhopala sp. 2 ?r 192 Amblipodia anita Hewitson 3u 193 Spindasis syama Horsfield 3c 194 Yasoda tripunctata Hewitson 2 u 195 Pratapa icetas Hewitson 3r 196 Cheritrella truncipennis Nicev. 1 r 197 Ancema ctesia Hewitson 3r 198 Hypolycaena kina Hewitson 3 u 199 Zeltus amasa Hewitson 3 u u u 200 Sinthusa chandrana Moore 1 r 201 Neocheritra fabronia Hew. 1 r 202 Deudorix epijarbas Moore 3 r r 203 Rapala nissa Kollar 1 u Hesperiidae 204 Hasora vitta Butler 4r cc 205 Hasora badra Moore 3 c 206 Hasora danda Evans 3 c

84 STT Tªn loµi Ph©n bè S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 RDB 207 Hasora chromus Cramer 3 c 208 Hasora anura de Niceville 1 r 209 Choaspes benjaminii formosana 3r r Fruhstorfer 210 Capila sp.? ?? 211 Capila pauripunetata tamdaoensis 1 r Devyatkin 212 Capila lidderdali Elwes 1 r 213 Celaenorrhinus putra Moore 3r u 214 Celaenorrhinus aspersa Leech 2? r 215 Celaenorrhinus leucocera Kollar 2 c ? 216 Tagiades menaka Moore 3r 217 Tagiades gana Moore 3r 218 Aeromachus sp. ? r 219 Thoressa fusca Elwes 1 r 220 Astictopterus jama Felder 3uu 221 Darpa hanria Moore 1 r 222 Gerosis phisara Moore 2r 223 Notocrypta feistamelii Bsd. 3 u u 224 Gangara thyrsis F. 3r 225 Potanthus mingo Edw. 3u cc 226 Polytremis discreta Elw 3c u 227 Polytremis eltola Hew. 3 c Vïng nghiªn cøu: Suèi t¹i ®é cao 1.600 - 1.7 00 m - S1 Rõngt¹i ®é cao 1.600 - 1.750 m - S2 Rõng nguyªn sinh vµ thø sinh cao kho¶ng 1.700 - 2.200 - S3 Rõng t¹i ®é cao 900 m.- S4 Rõng ch¹y qua Lo So cao kho¶ng 1.100-1.0 00 - S5 Rõng t¹i Lo So 1.100 m - S6 Rõng gÇn lµng Ngäc Linh 1.000 - 1.300 m. - S7 r - (mét hoÆc hai mÉu kh«ng ®Õm); c - (h¬n 20 mÉu ®∙ ® îc nh×n thÊy); u - (h¬n 10 mÉu ®∙ ®îc nh×n thÊy). Nhãm ®Æc h÷u 0 - C.Vietnam, Ngoc Linh Nature Reserve; 1 - East Himalayas (Nepal, Assam, Sikkim, N.Burma, Yunnan, S.W.China, N.Indochina [N.Vietnam, N.Laos, N.Thailand]); 2 - IndoChina to India; 3 - Oriental region; 4 - Indo-Australian Tropics; 5 - Palaeotropics; 6 - Cosmopolitan.