Onderzoek regulering distributievergoeding Eindrapport In opdracht van: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (Perceel 6, Media en Audiovisuele sec- tor) Publicatienummer: 2019.172-2017 Datum: Utrecht, 17 juli 2020 Auteurs: Dialogic SEO VUB (imec-SMIT) Paul Rutten Onderzoek Inhoudsopgave Managementsamenvatting ....................................................................... 5 Conclusies ............................................................................................................ 7 Aanbevelingen ...................................................................................................... 9 1 Introductie ........................................................................................ 11 1.1 Aanleiding ............................................................................................... 11 1.2 Doel- en vraagstelling .............................................................................. 12 1.3 Beleidscontext ......................................................................................... 14 1.4 Juridisch kader en afbakening onderzoek .................................................... 17 1.5 Onderzoeksaanpak................................................................................... 21 1.6 Leeswijzer .............................................................................................. 22 2 Marktverkenning ............................................................................... 23 2.1 Elementen van distributievergoeding .......................................................... 23 2.2 Ontwikkelingen in de TV-markt .................................................................. 24 2.3 Markstructuur.......................................................................................... 33 2.4 Marktgedrag ........................................................................................... 41 2.5 Performance ........................................................................................... 43 2.6 Conclusie ................................................................................................ 46 3 Casus Vlaanderen: Van vechtscheiding naar mariage de raison? ...... 49 3.1 Achtergrond ............................................................................................ 49 3.2 Belangrijkste actoren in de Vlaamse audiovisuele markt ............................... 50 3.3 Methode ................................................................................................. 56 3.4 Regulering .............................................................................................. 56 3.5 Contractuele relaties ................................................................................ 60 3.6 Conclusie ................................................................................................ 67 4 Internationale vergelijking ............................................................... 69 4.1 Varianten in financiële stromen ................................................................. 69 4.2 Toelichting selectie landen ........................................................................ 69 4.3 Uitkomsten vergelijking op hoofdlijnen ....................................................... 70 4.4 Conclusie ................................................................................................ 78 5 Economisch model en analyse ........................................................... 83 5.1 Afbakening relevante markt ...................................................................... 83 5.2 Economische argumentatie voor marktinterventie ........................................ 85 5.3 Reguleringsopties .................................................................................... 92 5.4 Conclusie ................................................................................................ 95 6 Scenarioanalyse ................................................................................ 97 6.1 Marktscenario’s ....................................................................................... 97 6.2 De effecten van prijsregulering ................................................................ 112 6.3 Conclusie .............................................................................................. 120 7 Integrale analyse en beleidsimplicaties .......................................... 123 7.1 Het centrale probleem ............................................................................ 123 7.2 Uitkomsten marktverkenning .................................................................. 126 7.3 Uitkomsten internationale vergelijking ...................................................... 128 7.4 Uitkomsten economische analyse en scenario-analyse ................................ 129 7.5 Beleidsimplicaties .................................................................................. 131 7.6 Juridische en praktische aspecten ............................................................ 136 7.7 Conclusie .............................................................................................. 138 Dialogic innovatie ● interactie 3 8 Conclusies en aanbevelingen .......................................................... 141 8.1 Conclusies ............................................................................................ 141 8.2 Aanbevelingen ....................................................................................... 143 Bijlage 1. Internationale vergelijking ................................................... 145 Bijlage 2. Economisch model ................................................................ 167 Bijlage 3. Variabelen scenarioanalyse .................................................. 170 Bijlage 4. Juridische kaders .................................................................. 171 Bijlage 5. Deelnemerslijst interviews en validatiesessies ..................... 175 Referenties ........................................................................................... 179 Auteurs: Sven Maltha, Tommy van der Vorst, Leonie Hermanussen, Melvin Hanswijk, Pieter Jan de Boer, Adriaan Smeitink (Dialogic); Bert Tieben, Marilou Vlaanderen, Christiaan Behrens (SEO Economisch Onderzoek), Karen Donders (VUB: imec-SMIT) en Paul Rutten (Paul Rutten Onderzoek). Hoofdstuk 3: Karen Donders (VUB: imec-SMIT). Hoofdstuk 5 en hoofdstuk 6: SEO Econo- misch Onderzoek. Begeleidingscommissie: Joost Poort (UvA; voorzitter), Miriam van der Burg, Thijs Tuik, Áron Tihanyi (ministerie van OCW), Henk Ruyter (ministerie van EZK). Citeren als: Dialogic & SEO (2020). Onderzoek regulering distributievergoeding. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. 4 Dialogic innovatie ● interactie Managementsamenvatting In deze managementsamenvatting presenteren wij de belangrijkste uitkomsten, conclusies en aanbevelingen van het onderzoek naar mogelijke regulering van de distributievergoeding voor doorgifte van de programma’s van de landelijke publieke omroep (LPO). Het onderzoek is uitgevoerd door Dialogic innovatie & interactie in samenwerking met SEO Economisch Onderzoek, Paul Rutten Onderzoek en de Vrije Universiteit Brussel in opdracht van ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Directie Media en Creatieve Industrie. Het onderzoek is uitgevoerd in de periode medio februari tot medio juni 2020. De centrale onderzoeksvraag in dit onderzoek luidt: “Hoe kan worden gekomen tot een eer- lijke, transparante, toekomstbestendige en juridisch houdbare distributievergoeding voor de doorgifte van de landelijke publieke omroep (LPO) door distributeurs?” Daarbij dient in het bijzonder aandacht besteed te worden aan de (on)mogelijkheden en eventuele noodzaak van regulering. De organisatie NPO (Nederlandse Publieke Omroep) ontvangt jaarlijks een distributievergoe- ding voor doorgifte van zijn aanbodkanalen van distributeurs, c.q. pakketaanbieders. In de huidige situatie komt de vergoeding, net als bij commerciële omroepen, tot stand op basis van onderhandelingen, in dit geval tussen de NPO en binnenlandse distributeurs. Er bestaat onder marktpartijen al langer discussie over de totstandkoming en de hoogte van de distri- butievergoeding. Die discussie komt deels voort uit de veronderstelling dat de mediawettelijke doorgifteverplichting de NPO de onderhandelingspositie verschaft om (te) hoge distributievergoedingen te vragen. Daarentegen acht de NPO de marktwaarde juist hoger dan wat er door de pakketaanbieders momenteel wordt betaald. Ook het kabinet is van mening, dat ondanks forse tariefstijgingen in de afgelopen jaren, de marktwaarde van het dienstenpakket van de NPO nog niet maximaal is verzilverd. Daarnaast is er bij sommige distributeurs onvrede over het gebrek aan transparantie van de afspraken over vergoedingen die gemaakt worden met andere distributeurs en aanpalende bepalingen die daarbij gelden. Daardoor zou een ongelijk speelveld voor grote en kleine distributeurs zijn ontstaan. Uit de diverse gesprekken stellen we vast dat het onderhandelingsproces de afgelopen jaren inder- daad stroef (en vaak langdurig) is verlopen en dat transparantie veelal beperkt is. Tevens stellen we vast dat kleinere distributeurs een hogere vergoeding per abonnee betalen dan grotere vanwege schaalnadelen. Regulering van een markt is over het algemeen zinvol wanneer sprake is van marktfalen. Het reguleren van prijzen is daarvoor een relatief zwaar instrument. Voordat wordt overge- gaan tot prijsregulering moet dan ook goed worden gekeken naar de vraag