Réabhlóid Na Léinte Dearga Curtha Faoi Chois Leis an Bhreithiúnas
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
www.gaelsceal.ie 3D sa Páidí Ó Lionáird bhaile L. 15 L. 22 An Cabaret Fírinne Shaol Ag Cosaint an Craiceáilte na Réaltaí Anglo-Celt L. 17 L. 22 L. 31 €1.65 (£1.50) Ag Cothú Phobal na Gaeilge 21.05.2010 Uimh. 9 • Scoileanna sa Gaeilge faoi Chroslámhach Réabhlóid na Léinte ionsaithe Le Gráinne McElwain Dearga curtha faoi chois foréigneacha DAR leis an Roinn Oideachais ó Le Treasa Bhreathnach thuaidh tá ag teipeadh ar an tríú cuid de Ghaelscoileanna an Tuaiscirt Le Joanne Ní Riain mhí an Mhárta, maraíodh ar a laghad 75 AR an Aoine an tseach- caighdeán sásúil oideachais a bhaint “Níl a fhios daoine agus gortaíodh lámh le 2,000. tain seo caite ag a amach agus freastal ar na scoláirí mar TÁ cuirfiú i bhfeidhm i mBangkok agus Is é seo an chéad uair a cuireadh cuir- ceathair a chlog ar maid- ba cheart dóibh. D’fhoilsigh siad liosta i 23 limistéar eile go dtí oíche amárach fiú i bhfeidhm sa tír ó cuireadh léir- in fuair an PSNI i nDún d’ocht scoil déag nach raibh cigirí na againn céard tar éis an fhoréigin pholaitiúil is measa sitheoirí faoi chois ocht mbliana déag ó Pádraig tuairisc go raibh Roinne sásta leo agus ina measc bhí sa tír le 20 bliain. shin. Tar éis do 6 cheannaire na ‘Léinte ceithre cinn de seacht nGaelscoil. atá i ndán”: Ímní Cuireadh an cuirfiú i bhfeidhm Dé Dearga’ ghéilleadh, bhris bradaíocht chomharthaí áite curtha Ní róshásta atá Seán Ó Coinn, Céadaoin mar gheall ar na círéibeacha agus loscadh forleathan amach sa trí thine. Príomhfheidhmeannach Chomhairle forleathana sa phríomhchathair tar éis chathair. I measc na 35 foirgneamh a Is i mBaile na bhFiann na Gaelscolaíochta leis an chlúdach ar Easaoránaigh cniogbheartaíocht mhíleata ar lucht cuireadh trí thine, bhí stocmhalartán (Vianstown) a cuireadh atá faighte ag an scéal seo sna meáin agóide frithrialtais inar maraíodh 53 ar na Téalainne, an comhlacht soláthar na ceithre chomhartha agus an droch-cháil atá sé ag tarraingt Éireannacha i a laghad an tseachtain seo, iriseoir leictreachais príomhúil, bainc, agus dhátheangacha trí thine ar na Gaelscoileanna, áfach. Iodálach san áireamh. Gortaíodh breis ceann de na siopalanna is mó san Áise. leis na tintreacha ó Deir sé go bhfuil an t-uafás oibre is 400 duine. phéire de na comharthaí déanta sna scoileanna atá i gceist agus mBangkok Ón uair a thosaigh na hagóidí i lár ar lean ar leathanach 3 ag leathadh chun roinnt feabhas tagtha orthu ó cuireadh damáiste a dhéanamh tuairisc na Roinne i dtoll a chéile. d’fhálaithe i ngar dóibh. Chomh maith leis sin deir Ó Coinn go Deir comhairleoir bhfuil an Roinn Oideachais i dTuais- Faoiseamh Fiche Aonú Aoiseach Shinn Féin sa cheantar ceart Éireann ag caitheamh níos fearr Éamonn Mac Con Midhe leo anois ná mar a bhíodh agus nach GRIANGHRAF: LEON FARRELL/PHOTOCALL IRELAND gurbh é seo an dara cean- bhfuil Comhairle na Gaelscolaíochta tar taobh istigh de mhí in aghaidh tuairisc na gCigirí. inar tharla seo. Scriosadh “Go stairiúil níor tugadh dóthain comharthaí sa Ghlasdro- tacaíochta ná maoiniú do na mainn, baile idir an Gaelscoileanna. Ní raibh na leabhair Caisleán Nua is Cill ná na háiseanna cearta ann, ach le bli- Chaoil, ag tús na míosa. ain anuas rinne an Rialtas ó thuaidh Deir Marcus Mac infheistiú de £1 milliún sa Ghaelsco- Ruairí, gníomhaire laíocht chun an bhearna a líonadh idir Gaeilge sa cheantar, “tá iad agus scoileanna a fheidhmíonn trí barúil mhaith ag muintir Bhéarla,” a deir Ó Coinn. na háite gur dílseoirí iad Deir sé go bhfuil deacrachtaí ar leith siúd a thosaigh na tinte ag na Gaelscoileanna nuabhunaithe seo.” nach bhfuil ag scoileanna eile atá bunaithe le fada. ar lean ar leathanach 2 Ní raibh an Roinn ag tacú leis na Gaelscoileanna mar ba cheart agus bhí easpa airgid, acmhainní agus áiseanna RÉIGIÚNACH • 8 ag go leor de na scoileanna. Fiú ó TUAIRIMÍ 12 thaobh foirgnimh de, níl ach trí • Ghaelscoil as 21 ó thuaidh ar tógadh CÚRSAI SAOIL• 16 foirgnimh as an nua dóibh. GNÓ• 18 Tá an chuid eile ag feidhmiú in ion- COMHSHAOL 20 aid eile, go leor acu nach bhfuil feiliú- • BEATHA 22 nach mar scoileanna. Cruthaíonn sé • sin deacrachtaí breise do mhúinteoirí OIDEACHAS• 25 agus do scoileanna feidhmiú i gceart. MIONFHÓGRAÍ• 28 Agus iad ag seoladh a bhfeachtas '21st Century Aid', tá Oxfam Ireland ag impí ar an Rialtas cloí lena ngealltanas 0.7 fán SPÓRT 29 ar lean ar leathanach 25 gcéad den ioncam náisiúnta a bheith á chaitheamh ar chúnamh do thíortha bochta roimh 2015. • 2 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 21 Bealtaine, 2010 1 NUACHT NÁISIÚNTA Tábhacht na Dúthrachta Cánacha na Moltaí an GRIANGHRAF: LAURA HUTTON PHOTOCALL IRELAND hEaglaise Fhorais le ‘Dochreidte’ Le Pádraic Déiseach DEIR Páirtí an Lucht Oibre go dul chuig na bhfuil sé ‘dochreidte’ go gcaith- fidh scoileanna Caitliceacha €2 mhilliún a íoc le Cumann Bhain- isteoirí na mBunscoileanna Ranna inniu? Caitliceacha ag am a bhfuil cior- ruithe móra á ndéanamh ar an gcóras oideachais. Le Treasa Bhreathnach bhrú ó thuaidh.” Ba é an chéad mho- Deir Urlabhraí Oideachais an ladh a rinne na 19 n-eagras Gaeilge pháirtí, Ruairí Quinn, go bhfuil TÁ cruinniú de chuid bhord Fhoras na d’Fhoras na Gaeilge, mar chuid den scoileanna ag streachailt cheana Gaeilge ar bun ag 10r.n. inniu ina phróiseas atheagar bunmhaoinithe, ná féin le bunchostais reatha ar nós bpléifear atheagar maoinithe na n- Fóram Comhphleanála a bhunú. táillí uisce agus billí teasa gan a eagraíochtaí bunmhaoinithe Gaeilge. Rinneadar an moladh sin níos lú ná mí bheith orthu tuilleadh airgid a Má ghlactar le moltaí an Fhorais i measc ó shin agus, anois, le seachtain anuas tá chaitheamh le costais a bpátrún a mholtaí na n-eagraíochtaí Gaeilge ag an an Fóram bunaithe. Bunaíodh an fóram chlúdach. Tá sé ag iarraidh ar an gcruinniú seo cuirfear ar aghaidh iad Comhphleanála chun ábhair éagsúla Eaglais , atá mar pháthrún ar 92% chuig Roinn na Gaeltachta agus an comónta do na eagraíochtaí ar fad a phlé de scoileanna ó dheas, athbhrei- Chomhairle Aireachta Thuaidh/ Theas idir atheagar na n-eagraíochtaí agus aon thniú a dhéanamh ar cén chaoi a inniu. Tá aon cheathrú den mhaoiniú ghnó eile comónta a bhaineann leo ar maoineofar an CPSMA sa tod- €20 milliún de chuid an Fhorais curtha fad. hchaí. “Tarraingíonn an cás seo ar fáil dóibh ón Roinn Cultúrtha, Ealaíon Cheap an Fóram Comhphleanála aird ar an ngá práinneach atá le agus Fóillíochta ó thuaidh agus is ann a Caoimhín Ó Cnaimhsí mar éascaitheoir leasú ar an gcóras Pátrúnachta. bhí Ferdie Mac an Fhailigh inné chun ar an bpróiseas athchóirithe an tseach- Tá sé thar am go rachfaí i tuairisc a thabhairt dóibh maidir le dul tain seo caite chomh maith. Is iar-stát- gcomhairle le tuismitheoirí chun cinn atheagar maoinithe na n- seirbhíseach é an tUasal Ó Cnaimhsí a maidir lena bpátrún scoile agus eagraíochtaí Gaeilge i measc nithe eile bhí mar Rúnaí Ginearálta ar an Roinn cén chaoi ar cheart é a mhaoiniú. nach iad. Saothair ó 1990 – 93 agus ar an Roinn Ní raibh an córas oideachais sa tír Deir Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Fiontar agus Fostaíochta ó 1993 – 97. seo chomh tearcmhaoinithe Chonradh na Gaeilge, faoin bpróiseas Faoi láthair tá sé ina chathaoirleach ar an riamh is atá sé anois,” a dúirt sé. uile-oileánda “tuigimid go bhfuil na hea- tSuirbhéireacht Ordanáis agus ina “Tá Éire ag caitheamh 4.7% dá graíochtaí bunmhaoinithe Gaeilge ó stiúrthóir ar roinnt comhlachtaí príob- holltáirgeacht intíre ar oideachas thuaidh buartha nach bhfuil a leithéid de háideacha agus tá sé ina shaineolaí ar faoi láthair. Creidim gur cheart go Straitéis 20 bliain acu mar atá ó dheas, bhainistíocht athruithe. Beidh cruinniú mbeadh sprioc ag an tír 7% ar a ach is ceist í sin do pholaiteoirí an Tuais- ar bun inniu ag an bhFóram Comh- Léireoidh an comhlucht Amharclainne Rough Magic 'The Importance of Being laghad de a chaitheamh ar an cirt. Is eagraíocht uile-oileánda muid atá phleanála ag a 10r.n. chomh maith i Earnest' in amharclann an Gaiety ó 2-19 Meitheamh. Le feiceáil anseo tá gcóras oideachais tar éis roinnt ag obair ar bhonn uile-oileánda agus tá gComhdháil Náisiúnta na Gaeilge i Stockard Channing mar Lady Bracknell, Aoife Duffin mar Gwendolyn Fairfax blianta agus leibhéal an muid ag cabhrú le feachtas Gaeilge a mBaile Átha Cliath. agus Gemma Reeves mar Cecily Cardew. chaiteachais sin a choinneáil.” Gaeilge faoi ionsaithe foréigneacha Trevor Ó Clochartaigh Bainisteoir Tionscadail 00353-91-536201 go bhfuil coimpléasc ísleachta acu.” [email protected] Comharthaí Deir an comhairleoir chomh maith “tá sochaí le chéile de dhíth orainn, Patricia Ní Chonghaile dátheangacha Comhordaitheoir Táirgíochta sochaí a ghlacann le difríochtaí 00353-91-536201 seachas sochaí a phlúchann [email protected] curtha trí thine i difríochtaí.” Ciarán Dunbar Ní raibh Jim Wells, Ball Tionóil an Eagarthóir 00353-91-536201 gContae an Dúin DUP sa cheantar, ar fáil i gcomhair [email protected] ráitis maidir leis an scéal seo. Agus Treasa Bhreathnach ar lean ó leathanach a haon muid ag dul i gcló ní raibh aon Soláthróir Ábhair 00353-91-536201 Is éard a deir an comhairleoir Mac ráiteas ar fáil dúinn ach an oiread ó [email protected] Con Midhe, “cuireann sé na sean- ionadaí UUP an cheantair John laethanta i gcuimhne dúinn nuair a McCallister. Gráinne McElwain Soláthróir Ábhair 00353-91-536201 choinnigh aontachtaithe an Ghaeilge Dúirt an Sáirsint John McKenna de [email protected] ina teanga dhofheicthe ó thuaidh. chuid PSNI Dhún Phádraig go bhfuil Tá an chuma ar an scéal go bhfuil fiosrúchán leanúnach ar bun ag an deacrachtaí acu siúd a rinne an PSNI maidir le díobháil coirpigh agus gníomh seo glacadh le cultúr nach é táthar ag iarraidh ar aon duine a Baineann Gaelscéal úsáid as Gaelspell agus Ceart, a gcultúr féin é.